A

A

A

  • Нүүр
  • Үндсэн хуулийн цэцийн шийдвэр
  • УИХ-ЫН СОНГУУЛИЙН ХУУЛЬД НЭМЭЛТ ӨӨРЧЛӨЛТ ОРУУЛАХ ТУХАЙ ХУУЛИЙН 1 дүгээр зүйлийн 5 дахь хэсгийн ЗАРИМ ЗААЛТ ҮНДСЭН ХУУЛЬ ЗӨРЧСӨН ЭСЭХ ТУХАЙ
Бүлэг: 1979

ҮНДСЭН ХУУЛИЙН ЦЭЦ

1996 оны 06 дугаар сарын 19-ний өдөр

Дугаар 02

Улаанбаатар хот

УИХ-ЫН СОНГУУЛИЙН ХУУЛЬД НЭМЭЛТ ӨӨРЧЛӨЛТ ОРУУЛАХ ТУХАЙ ХУУЛИЙН

1 дүгээр зүйлийн 5 дахь хэсгийн ЗАРИМ ЗААЛТ ҮНДСЭН ХУУЛЬ ЗӨРЧСӨН ЭСЭХ

ТУХАЙ МАРГААНЫГ ЭЦЭСЛЭН ШИЙДВЭРЛЭСЭН ТУХАЙ /Тогтоол/

Монгол Улсын Үндсэн хуулийн Цэцийн бүх гишүүдийн хуралдааныг Цэцийн дарга Г.Совд даргалж, гишүүдэд Л.Баасан, Н.Жанцан, Ж.Бямбаа, С.Жанцан, Д.Чилхаажав, Ж.Бямбажав нарын бүрэлдэхүүнтэй, нарийн бичгийн даргаар Ж.Баттуяаг оролцуулан хийв.

Цэцийн хуралдаанаар иргэн Д.Чулуунжавын гомдлоор үүссэн Улсын Их Хурлын Сонгуулийн хуульд нэмэлт өөрчлөлт оруулах тухай хуулийн зарим заалт Монгол Улсын Үндсэн хуулийг зөрчиж байгаа эсэх тухай маргааныг эцэслэн шийдвэрлэхээр хэлэлцэв.

Цэцийн хуралдаанд Улсын Их Хурлын итгэмжлэгдсэн төлөөлөгчөөр Улсын Их Хурлын гишүүн С.Батмөнх оролцов.

Өргөдөл гаргасан иргэн Д.Чулуунжав Ховд аймагт сонгуулийн кампанит ажлаар ажиллаж байгаа бөгөөд хурлын товыг мэдсэн боловч ирж амжихгүй, хуралдааныг өөрийнхөө оролцоогүйгээр хийхийг зөвшөөрч утсаар мэдэгдсэн болно.

Иргэн Д.Чулуунжав Монгол Улсын Үндсэн хуулийн Цэцэд гаргасан өргөдөл, нэмэлт тайлбартаа: "Нэр дэвшсэн хүмүүсээс хэнийг нь ч сонгох хүсэлгүй иргэдийн саналыг хүчингүйд тооцох нь тэр хүний сонгуулийн эрхийг хассантай ижил юм.

Татгалзсан саналыг хүчингүй хуудсанд тооцож хасаад байвал нэр дэвшигчийн авсан саналын хувь, хэмжээ зохиомлоор өсөх болно. ... Сонгуульд оролцсон л бол заавал хэн нэг хүний төлөө саналаа өгөх ёстой гэж сонгогчийг шахаж болохгүй. Үндсэн хуульд заасан "Чөлөөтэй гэдэг зарчмын нэг тал нь сонгох ба эс сонгох эрх чөлөө мөн билээ. Ингэхлээр бүрэн татгалзсан саналыг хүчингүйд тооцсон заалтын талаар ул үндэстэй дахин бодож үзээд түүнийг хүчинтэйд тооцохоор хуульчилж, Улсын Их Хурлын сонгуулийн хуульд өөрчлөлт оруулж өгөхийг хүсье.

Бүх нэр дэвшигчийн хувьд татгалзсан санал өгч болохгүй гэх юмуу, эсвэл заавал хэн нэгийг нь дэмжиж санал өг гэж сонгогчийг шахаж болохгүй. Ингэхлээр 36 дугаар зүйлийн 3-т байгаа "Санал огт тэмдэглээгүй" хуудсыг хүчингүйд тооцох тухай заалт сонгогчийн сонгох ба эс сонгох эрх, Үндсэн хуулийн 21 дүгээр зүйлийн 2 дахь хэсэгт заагдсан сонгогчийн чөлөөтэй сонголт хийх эрхийг зөрчиж байна" гэж дурьджээ.

Монгол Улсын Үндсэн хуулийн Цэцийн 1996 оны 5 дугаар сарын 23-ны өдрийн хуралдаанаас: "Монгол Улсын Их Хурлын сонгуулийн хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах тухай Монгол Улсын хуулийн 1 дүгээр зүйлийн 5 дахь хэсгийн "санал огт тэмдэглээгүй бол ... саналын хуудсыг хүчингүйд тооцно" гэсэн заалт нь Монгол Улсын Үндсэн хуулийг зөрчжээ" гэсэн 03 тоот дүгнэлт гаргасан байна.

Үндсэн хуулийн Цэцийн энэхүү дүгнэлтийг авч хэлэлцээд Улсын Их Хурлын 1996 оны 5 дугаар сарын 28-ны өдөр гаргасан 41 дүгээр тогтоолд Улсын Их Хурлын Сонгуулийн хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах тухай 1996 оны 1 дүгээр сарын 16-ны өдрийн хуулийн зарим заалт Үндсэн хуулийн холбогдох заалтыг зөрчиж байна гэсэн Үндсэн хуулийн Цэцийн 1996 оны 5 дугаар сарын 23-ны өдрийн 03 тоот дүгнэлтийг хүлээн зөвшөөрөх боломжгүй гэж үзжээ.

Улсын Их Хурлын иттэмжлэгдсэн төлөөлөгч, Улсын Их Хурлын гишүүн С.Батмөнх Үндсэн хуулийн Цэцэд гаргасан тайлбартаа: Улсын Их Хурлын Сонгуулийн хуульд эс сонгох тухай асуудлыг хөндөөгүй болно. Ер нь ч сонгох, сонгогдох эрхийн асуудлыг үйлдэл, эс үйлдэлтэй адилтган үнэмлэхүй утгаар авч үздэггүй практик байдаг.

Санал огт тэмдэглээгүй хуудсыг хүчинтэй хуудсанд тооцвол санал хураалтыг будлиантуулах, сонгууль олон газар дахин явагдах, нэр дэвшигчдийн төлөө өгсөн саналын эзлэх хувийг зохиомлоор бууруулах болно.

Цэцийн 03 тоот дүгнэлтэд дурьдсан санал огт тэмдэглээгүй гэдэг бол иргэдийн сонгох эрхийг хөндсөн зарчмын асуудал биш. Гагцхүү санал тоолох аргачлалыг л тодорхойлсон техник ажлын чанартай санаа тул энэ заалт Үндсэн хууль зөрчсөн гэсэн дүгнэлт үндэслэлгүй гэж зарим гишүүд үзсэн гэжээ.

ХЯНАВАЛ:

Монгол Улсын Их Хурлын сонгуулийн хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах тухай 1996 оны 1 дүгээр сарын 16-ны өдрийн Монгол Улсын хуулийн 1 дүгээр зүйлийн 5 дахь хэсгийн "санал огт тэмдэглээгүй буюу" гэсэн заалт нь Монгол Улсын Үндсэн хуулийн 21 дүгээр зүйлийн 2 дахь хэсэгт заасан "чөлөөт" гэсэн сонгуулийн зарчмыг зөрчиж иргэдийн сонгох, эс сонгох эрхийг хязгаарласан байна. Энэ талаар гарсан Монгол Улсын Үндсэн хуулийн Цэцийн 1996 оны 5 дугаар сарын 23-ны 03 тоот дүгнэлтийг хүлээн зөвшөөрөөгүй Монгол Улсын Их Хурлын 1996 оны 5 дугаар сарын 28-ны өдрийн 41 дүгээр тогтоол хууль зүйн үндэслэлгүй байна.

Монгол Улсын Үндсэн хуулийн 66 дугаар зүйлийн 3, 4, Үндсэн хуулийн Цэцийн тухай хуулийн 8 дугаар зүйлийн 2 дахь хэсгийн заалтыг удирдлага болгон Монгол Улсын Үндсэн хуулийн Цэцийн бүх гишүүдийн хуралдаанаас ТОГТООХ нь:

Монгол Улсын Их Хурлын сонгуулийн хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах тухай Монгол Улсын хуулийн 1 дүгээр зүйлийн 5 дахь хэсгийн заалтаар өөрчлөлт оруулсан Монгол Улсын Их Хурлын сонгуулийн хуулийн 36 дугаар зүйлийн 3 дахь хэсгийн "Санал огт тэмдэглээгүй буюу" гэсэн заалтыг хүчингүй болгосугай.

Үндсэн хуулийн Цэцийн дүгнэлтийн тухай Монгол Улсын Их Хурлын 1996 оны 5 дугаар сарын 28-ны 41 дүгээр тогтоолыг хүчингүй болгосугай.

Энэ тогтоол эцсийн шийдвэр тул гармагцаа хүчин төгөлдөр болно.

ДАРГА Г.СОВД

ГИШҮҮД Л.БААСАН

Н.ЖАНЦАН

Ж.БЯМБАА

С.ЖАНЦАН

Д.ЧИЛХААЖАВ

Ж.БЯМБАЖАВ

ҮНДСЭН ХУУЛИЙН ЦЭЦ

1996 оны 06 дугаар сарын 19-ний өдөр                                                                   Дугаар 02                                                                              Улаанбаатар хот



УИХ-ЫН СОНГУУЛИЙН ХУУЛЬД НЭМЭЛТ ӨӨРЧЛӨЛТ ОРУУЛАХ ТУХАЙ ХУУЛИЙН 

1 дүгээр зүйлийн 5 дахь хэсгийн ЗАРИМ ЗААЛТ ҮНДСЭН ХУУЛЬ ЗӨРЧСӨН ЭСЭХ

ТУХАЙ МАРГААНЫГ ЭЦЭСЛЭН ШИЙДВЭРЛЭСЭН ТУХАЙ /Тогтоол/

 


Монгол Улсын Үндсэн хуулийн Цэцийн бүх гишүүдийн хуралдааныг Цэцийн дарга Г.Совд даргалж, гишүүдэд Л.Баасан, Н.Жанцан, Ж.Бямбаа, С.Жанцан, Д.Чилхаажав, Ж.Бямбажав нарын бүрэлдэхүүнтэй, нарийн бичгийн даргаар Ж.Баттуяаг оролцуулан хийв.
Цэцийн хуралдаанаар иргэн Д.Чулуунжавын гомдлоор үүссэн Улсын Их Хурлын Сонгуулийн хуульд нэмэлт өөрчлөлт оруулах тухай хуулийн зарим заалт Монгол Улсын Үндсэн хуулийг зөрчиж байгаа эсэх тухай маргааныг эцэслэн шийдвэрлэхээр хэлэлцэв.
Цэцийн хуралдаанд Улсын Их Хурлын итгэмжлэгдсэн төлөөлөгчөөр Улсын Их Хурлын гишүүн С.Батмөнх оролцов.
Өргөдөл гаргасан иргэн Д.Чулуунжав Ховд аймагт сонгуулийн кампанит ажлаар ажиллаж байгаа бөгөөд хурлын товыг мэдсэн боловч ирж амжихгүй, хуралдааныг өөрийнхөө оролцоогүйгээр хийхийг зөвшөөрч утсаар мэдэгдсэн болно.
Иргэн Д.Чулуунжав Монгол Улсын Үндсэн хуулийн Цэцэд гаргасан өргөдөл, нэмэлт тайлбартаа: "Нэр дэвшсэн хүмүүсээс хэнийг нь ч сонгох хүсэлгүй иргэдийн саналыг хүчингүйд тооцох нь тэр хүний сонгуулийн эрхийг хассантай ижил юм.
Татгалзсан саналыг хүчингүй хуудсанд тооцож хасаад байвал нэр дэвшигчийн авсан саналын хувь, хэмжээ зохиомлоор өсөх болно. ... Сонгуульд оролцсон л бол заавал хэн нэг хүний төлөө саналаа өгөх ёстой гэж сонгогчийг шахаж болохгүй. Үндсэн хуульд заасан "Чөлөөтэй гэдэг зарчмын нэг тал нь сонгох ба эс сонгох эрх чөлөө мөн билээ. Ингэхлээр бүрэн татгалзсан саналыг хүчингүйд тооцсон заалтын талаар ул үндэстэй дахин бодож үзээд түүнийг хүчинтэйд тооцохоор хуульчилж, Улсын Их Хурлын сонгуулийн хуульд өөрчлөлт оруулж өгөхийг хүсье.
Бүх нэр дэвшигчийн хувьд татгалзсан санал өгч болохгүй гэх юмуу, эсвэл заавал хэн нэгийг нь дэмжиж санал өг гэж сонгогчийг шахаж болохгүй. Ингэхлээр 36 дугаар зүйлийн 3-т байгаа "Санал огт тэмдэглээгүй" хуудсыг хүчингүйд тооцох тухай заалт сонгогчийн сонгох ба эс сонгох эрх, Үндсэн хуулийн 21 дүгээр зүйлийн 2 дахь хэсэгт заагдсан сонгогчийн чөлөөтэй сонголт хийх эрхийг зөрчиж байна" гэж дурьджээ.
Монгол Улсын Үндсэн хуулийн Цэцийн 1996 оны 5 дугаар сарын 23-ны өдрийн хуралдаанаас: "Монгол Улсын Их Хурлын сонгуулийн хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах тухай Монгол Улсын хуулийн 1 дүгээр зүйлийн 5 дахь хэсгийн "санал огт тэмдэглээгүй бол ... саналын хуудсыг хүчингүйд тооцно" гэсэн заалт нь Монгол Улсын Үндсэн хуулийг зөрчжээ" гэсэн 03 тоот дүгнэлт гаргасан байна.
Үндсэн хуулийн Цэцийн энэхүү дүгнэлтийг авч хэлэлцээд Улсын Их Хурлын 1996 оны 5 дугаар сарын 28-ны өдөр гаргасан 41 дүгээр тогтоолд Улсын Их Хурлын Сонгуулийн хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах тухай 1996 оны 1 дүгээр сарын 16-ны өдрийн хуулийн зарим заалт Үндсэн хуулийн холбогдох заалтыг зөрчиж байна гэсэн Үндсэн хуулийн Цэцийн 1996 оны 5 дугаар сарын 23-ны өдрийн 03 тоот дүгнэлтийг хүлээн зөвшөөрөх боломжгүй гэж үзжээ.
Улсын Их Хурлын иттэмжлэгдсэн төлөөлөгч, Улсын Их Хурлын гишүүн С.Батмөнх Үндсэн хуулийн Цэцэд гаргасан тайлбартаа: Улсын Их Хурлын Сонгуулийн хуульд эс сонгох тухай асуудлыг хөндөөгүй болно. Ер нь ч сонгох, сонгогдох эрхийн асуудлыг үйлдэл, эс үйлдэлтэй адилтган үнэмлэхүй утгаар авч үздэггүй практик байдаг.
Санал огт тэмдэглээгүй хуудсыг хүчинтэй хуудсанд тооцвол санал хураалтыг будлиантуулах, сонгууль олон газар дахин явагдах, нэр дэвшигчдийн төлөө өгсөн саналын эзлэх хувийг зохиомлоор бууруулах болно.
Цэцийн 03 тоот дүгнэлтэд дурьдсан санал огт тэмдэглээгүй гэдэг бол иргэдийн сонгох эрхийг хөндсөн зарчмын асуудал биш. Гагцхүү санал тоолох аргачлалыг л тодорхойлсон техник ажлын чанартай санаа тул энэ заалт Үндсэн хууль зөрчсөн гэсэн дүгнэлт үндэслэлгүй гэж зарим гишүүд үзсэн гэжээ.
ХЯНАВАЛ:
Монгол Улсын Их Хурлын сонгуулийн хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах тухай 1996 оны 1 дүгээр сарын 16-ны өдрийн Монгол Улсын хуулийн 1 дүгээр зүйлийн 5 дахь хэсгийн "санал огт тэмдэглээгүй буюу" гэсэн заалт нь Монгол Улсын Үндсэн хуулийн 21 дүгээр зүйлийн 2 дахь хэсэгт заасан "чөлөөт" гэсэн сонгуулийн зарчмыг зөрчиж иргэдийн сонгох, эс сонгох эрхийг хязгаарласан байна. Энэ талаар гарсан Монгол Улсын Үндсэн хуулийн Цэцийн 1996 оны 5 дугаар сарын 23-ны 03 тоот дүгнэлтийг хүлээн зөвшөөрөөгүй Монгол Улсын Их Хурлын 1996 оны 5 дугаар сарын 28-ны өдрийн 41 дүгээр тогтоол хууль зүйн үндэслэлгүй байна.
Монгол Улсын Үндсэн хуулийн 66 дугаар зүйлийн 3, 4, Үндсэн хуулийн Цэцийн тухай хуулийн 8 дугаар зүйлийн 2 дахь хэсгийн заалтыг удирдлага болгон Монгол Улсын Үндсэн хуулийн Цэцийн бүх гишүүдийн хуралдаанаас ТОГТООХ нь:
Монгол Улсын Их Хурлын сонгуулийн хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах тухай Монгол Улсын хуулийн 1 дүгээр зүйлийн 5 дахь хэсгийн заалтаар өөрчлөлт оруулсан Монгол Улсын Их Хурлын сонгуулийн хуулийн 36 дугаар зүйлийн 3 дахь хэсгийн "Санал огт тэмдэглээгүй буюу" гэсэн заалтыг хүчингүй болгосугай.
Үндсэн хуулийн Цэцийн дүгнэлтийн тухай Монгол Улсын Их Хурлын 1996 оны 5 дугаар сарын 28-ны 41 дүгээр тогтоолыг хүчингүй болгосугай.
Энэ тогтоол эцсийн шийдвэр тул гармагцаа хүчин төгөлдөр болно.
ДАРГА Г.СОВД
ГИШҮҮД Л.БААСАН
Н.ЖАНЦАН
Ж.БЯМБАА
С.ЖАНЦАН
Д.ЧИЛХААЖАВ
Ж.БЯМБАЖАВ