A

A

A

Бүлэг: 1979

МОНГОЛ УЛСЫН ХУУЛЬ

2023 оны 07 сарын 07 өдөр

Төрийн ордон, Улаанбаатар хот

НИЙГМИЙН ДААТГАЛЫН ЕРӨНХИЙ ХУУЛЬ

/Шинэчилсэн найруулга/

НЭГДҮГЭЭР БҮЛЭГ

НИЙТЛЭГ ҮНДЭСЛЭЛ

1 дүгээр зүйл.Хуулийн зорилт

Хэвлэх

1.1.Энэ хуулийн зорилт нь нийгмийн даатгалын төрөл, хэлбэр, хамрах хүрээг тогтоох, Монгол Улсын иргэн, гадаадын иргэн, харьяалалгүй хүн нийгмийн даатгалд даатгуулах, даатгуулагчийн санхүүгийн эрсдэлийг хуваалцах зорилгоор нийгмийн даатгалын сан бүрдүүлэх, хуваарилах, зарцуулах, гүйцэтгэлийг тайлагнах, хяналт тавих, нийгмийн даатгалын үйл ажиллагаа, нийгмийн даатгалын байгууллагын эрх, үүргийг тодорхойлох харилцааг зохицуулахад оршино.

2 дугаар зүйл.Нийгмийн даатгалын хууль тогтоомж

Хэвлэх

2.1.Нийгмийн даатгалын хууль тогтоомж нь Монгол Улсын Үндсэн хууль, Нийгмийн даатгалын сангаас олгох тэтгэврийн тухай хууль, Нийгмийн даатгалын сангаас олгох тэтгэмжийн тухай хууль, Нийгмийн даатгалын сангаас олгох үйлдвэрлэлийн осол, мэргэжлээс шалтгаалсан өвчний тэтгэвэр, тэтгэмж, төлбөрийн тухай хууль, энэ хууль болон эдгээр хуультай нийцүүлэн гаргасан хууль тогтоомжийн бусад актаас бүрдэнэ.

2.2.Монгол Улсын олон улсын гэрээнд нийгмийн даатгалын хууль тогтоомжоос өөрөөр заасан бол олон улсын гэрээний заалтыг дагаж мөрдөнө.

3 дугаар зүйл.Хуулийн үйлчлэх хүрээ

Хэвлэх

3.1.Энэ хууль нийгмийн даатгалын шимтгэл төлөгч, нийгмийн даатгалын байгууллага болон нийгмийн даатгалын хууль тогтоомжийг хэрэгжүүлэх үүрэг хүлээсэн этгээдэд хамаарна.

3.2.Нийгмийн даатгалын шимтгэл төлөх, нийгмийн даатгалын сангаас тэтгэвэр, тэтгэмж, эрүүл мэндийн нөхөн сэргээлтийн зардлын төлбөр, үйлдвэрлэлийн осол, мэргэжлээс шалтгаалсан өвчнөөс урьдчилан сэргийлэх арга хэмжээний зардал олгох, шимтгэлийн хөнгөлөлт, чөлөөлөлт үзүүлэх харилцааг зөвхөн нийгмийн даатгалын хууль тогтоомжоор зохицуулна.

4 дүгээр зүйл.Хуулийн нэр томьёоны тодорхойлолт

Хэвлэх

4.1.Энэ хуульд хэрэглэсэн дараах нэр томьёог доор дурдсан утгаар ойлгоно:

4.1.1."ажил олгогч" гэж Хөдөлмөрийн тухай хуулийн 4.1.1-д заасныг;

4.1.2."даатгуулагч" гэж нийгмийн даатгалын хууль тогтоомжид заасан тэтгэвэр, тэтгэмж, эрүүл мэндийн нөхөн сэргээлтийн зардлын төлбөр авах зорилгоор нийгмийн даатгалын санд урьдчилан шимтгэл төлж даатгуулсан Монгол Улсын иргэн, гадаадын иргэн, харьяалалгүй хүнийг;

4.1.3."итгэлцүүр" гэж өмнөх үеийн цалин хөлс, түүнтэй адилтгах орлогын өнөөгийн үнэ цэнийг тодорхойлох зорилгоор тогтоосон илэрхийллийг;

4.1.4."мөнгөжүүлсэн орлого" гэж тэтгэврийн даатгалын нэрийн дансанд бүртгэсэн орлогын бодит мөнгөн хэлбэрт шилжүүлсэн хэсгийг;

4.1.5."нийгмийн даатгал" гэж даатгуулагч, ажил олгогч, төрөөс хуульд заасны дагуу нийгмийн даатгалын санд урьдчилан шимтгэл төлж сан бүрдүүлэх, даатгуулагч өндөр наслах, хөдөлмөрийн чадвараа алдах, жирэмсний болон амаржсаны амралт эдлэх, ажилгүй болоход өөрт нь, хэрэв даатгуулагч нас барвал түүний асрамжид байсан гэр бүлийн гишүүнд хууль тогтоомжид заасан тэтгэвэр, тэтгэмж, эрүүл мэндийн нөхөн сэргээлтийн зардлын төлбөр олгох, ажил олгогчид үйлдвэрлэлийн осол, мэргэжлээс шалтгаалсан өвчнөөс урьдчилан сэргийлэх арга хэмжээний зардал олгох, шимтгэлийн хөнгөлөлт, чөлөөлөлт үзүүлэх нийгмийн хамгааллын арга хэмжээг;

4.1.6."нийгмийн даатгалын байгууллага" гэж нийгмийн даатгалын сан бүрдүүлж, даатгуулагчид тэтгэвэр, тэтгэмж, эрүүл мэндийн нөхөн сэргээлтийн зардлын төлбөр, ажил олгогчид үйлдвэрлэлийн осол, мэргэжлээс шалтгаалсан өвчнөөс урьдчилан сэргийлэх арга хэмжээний зардал олгох, шимтгэлийн хөнгөлөлт, чөлөөлөлт үзүүлэх зэрэг үйл ажиллагаа эрхэлж байгаа хуулийн этгээдийг;

4.1.7."нийгмийн даатгалын мэдээллийн нэгдсэн сан" гэж ажил олгогч, даатгуулагчийн мэдээлэл, цалин хөлсний сан, цалин хөлс, түүнтэй адилтгах орлого, төлсөн шимтгэл, олгосон тэтгэвэр, тэтгэмж, эрүүл мэндийн нөхөн сэргээлтийн, үйлдвэрлэлийн осол, мэргэжлээс шалтгаалсан өвчнөөс урьдчилан сэргийлэх арга хэмжээний зардал, шимтгэлийн хөнгөлөлт, чөлөөлөлтийн талаарх мэдээллийг цуглуулсан, боловсруулсан, хадгалсан цаасан болон цахим мэдээллийн бүрдлийг;

4.1.8."нийгмийн даатгалын сан" гэж тэтгэвэр, тэтгэмж, эрүүл мэндийн нөхөн сэргээлтийн зардлын төлбөр, үйлдвэрлэлийн осол, мэргэжлээс шалтгаалсан өвчнөөс урьдчилан сэргийлэх арга хэмжээний зардал олгох, шимтгэлийн хөнгөлөлт, чөлөөлөлт үзүүлэх зорилгоор ажил олгогчийн цалин хөлсний сан, даатгуулагчийн цалин хөлс, түүнтэй адилтгах орлогоос төлсөн нийгмийн даатгалын шимтгэлийн орлого, бусад эх үүсвэрээс бүрдүүлсэн мөнгөн хөрөнгийг;

4.1.9."нийгмийн даатгалын сангийн чөлөөт үлдэгдэл" гэж нийгмийн даатгалын сан тус бүрийн жилийн эцсийн үлдэгдлээс 2 сарын хугацааны тэтгэвэр, тэтгэмж, эрүүл мэндийн нөхөн сэргээлтийн, үйлдвэрлэлийн осол, мэргэжлээс шалтгаалсан өвчнөөс урьдчилан сэргийлэх арга хэмжээний зардал болон ажил олгогчид үзүүлэх шимтгэлийн хөнгөлөлт, чөлөөлөлтөд зарцуулах хөрөнгийн хэмжээг хасаж тооцсон үлдэгдэл мөнгөн хөрөнгийг;

4.1.10."нийгмийн даатгалын шимтгэл" гэж нийгмийн даатгалд даатгуулах зорилгоор даатгуулагч, ажил олгогч, төрөөс энэ хуульд заасны дагуу нийгмийн даатгалын санд урьдчилан төлсөн мөнгөн хөрөнгийг;

4.1.11."нийгмийн даатгалын шимтгэл төлөгч" гэж энэ хуульд заасны дагуу нийгмийн даатгалын санд шимтгэл төлөх үүрэг хүлээсэн даатгуулагч, ажил олгогч, төр, хуулийн этгээдийг;

4.1.12."тоон гарын үсэг" гэж Цахим гарын үсгийн тухай хуулийн 4.1.3-т заасныг;

4.1.13."тэтгэвэр" гэж нийгмийн даатгалын хууль тогтоомжид заасны дагуу өндөр насны, хөдөлмөрийн чадвар алдсаны, тэжээгчээ алдсаны тэтгэвэр авах эрх үүссэн даатгуулагч, хүнд сар бүр олгох мөнгөн хөрөнгийг;

4.1.14."тэтгэвэр авагч" гэж нийгмийн даатгалын хууль тогтоомжид заасны дагуу тэтгэвэр тогтоолгон авч байгаа хүнийг;

4.1.15."тэтгэврийн даатгалын нэрийн данс" гэж даатгуулагчийн гарааны үлдэгдэл, төлсөн тэтгэврийн даатгалын шимтгэл, тооцсон хүү, мөнгөжүүлсэн орлого, олгосон тэтгэвэр зэрэг орлого, зарлагыг нэгтгэн тооцсон даатгуулагч бүрийн бүртгэлийг;

4.1.16."тэтгэмж" гэж нийгмийн даатгалын хууль тогтоомжид заасны дагуу эрх үүссэн даатгуулагч хөдөлмөрийн чадвараа түр алдах, жирэмсний болон амаржсаны амралт эдлэх, ажилгүй болох тохиолдолд өөрт нь, нас барахад түүний гэр бүлийн гишүүнд нэг удаа олгох мөнгөн хөрөнгийг;

4.1.17."цалин хөлс, түүнтэй адилтгах орлого" гэж Хөдөлмөрийн тухай хууль, Төрийн албаны тухай хууль, Иргэний хуульд заасан хөдөлмөрийн гэрээ, ажил гүйцэтгэх гэрээ, хөлсөөр ажиллах гэрээ болон тэдгээртэй адилтгах гэрээгээр тохирсон цалин хөлс, олговор, хөлс, хамтын гэрээ, хамтын хэлэлцээр, хөдөлмөрийн дотоод журамд заасны дагуу ажил олгогчоос сар, улирал, жил тутам, эсхүл тухайн тохиолдол бүрд олгож байгаа шагнал, урамшуулал, хоол, унаа, орон сууцны ашиглалтын төлбөр, хэрэв нийтийн халаалтгүй сууц, гэрт амьдардаг бол түлш худалдан авахад зориулан мөнгөн хэлбэрээр олгосон хөнгөлөлт, сайн дураар даатгуулагчийн өөрөө мэдүүлсэн орлогыг;

4.1.18."цахим гарын үсэг" гэж Цахим гарын үсгийн тухай хуулийн 4.1.10-т заасныг;

4.1.19."эрүүл мэндийн магадлал" гэж даатгуулагч, хүний хөдөлмөрийн чадвараа алдсан шалтгаан, хувь, хугацааг тогтоох, сунгах, цуцлах, ажлын цагийг богиносгох, хөдөлмөрийн нөхцөлийг өөрчлөх, хяналт тавих мэргэжлийн үйл ажиллагааг.

5 дугаар зүйл.Нийгмийн даатгалын зарчим

Хэвлэх

5.1.Нийгмийн даатгал дараах зарчмыг баримтална:

5.1.1.даатгуулагч, ажил олгогч, төрийн оролцоог хангасан байх;

5.1.2.санхүүгийн тогтвортой, бие даасан, найдвартай байдлыг хангасан байх;

5.1.3.нийгмийн даатгалын сангаас олгох тэтгэвэр, тэтгэмж нь даатгуулагчийн шимтгэл төлсөн хугацаа, төлсөн шимтгэлийн хэмжээтэй уялдаатай байх;

5.1.4.тэтгэврийн хуваарилалтын тогтолцооноос хуримтлалын тогтолцоонд шилжих бодлогод тулгуурласан байх.

6 дугаар зүйл.Нийгмийн даатгалын төрөл

Хэвлэх

6.1.Нийгмийн даатгал дараах төрөлтэй байна:

6.1.1.тэтгэврийн даатгал;

6.1.2.тэтгэмжийн даатгал;

6.1.3.ажилгүйдлийн даатгал;

6.1.4.үйлдвэрлэлийн осол, мэргэжлээс шалтгаалсан өвчний даатгал;

6.1.5.эрүүл мэндийн даатгал.

7 дугаар зүйл.Нийгмийн даатгалын хэлбэр, хамрах хүрээ

Хэвлэх

7.1.Нийгмийн даатгал нь албан журмаар болон сайн дураар даатгуулах гэсэн хэлбэртэй байна.

7.2.Энэ хуулийн 6.1.1, 6.1.2, 6.1.3, 6.1.4-т заасан нийгмийн даатгалын төрөлд дараах Монгол Улсын иргэн, гадаадын иргэн, харьяалалгүй хүн, хуульд өөрөөр заагаагүй бол төрийн албан хаагч албан журмаар даатгуулна:

7.2.1.өмчийн бүх хэлбэрийн хуулийн этгээд, хүнтэй хөдөлмөрийн гэрээний дагуу ажиллаж байгаа ажилтан;

7.2.2.Монгол Улсын нутаг дэвсгэрт үйл ажиллагаа явуулж байгаа гадаадын хөрөнгө оруулалттай хуулийн этгээд, гадаадын аж ахуйн нэгж, байгууллага, түүний салбар, төлөөлөгчийн газар, Монгол Улсад байрладаггүй өөрийн төлөөний газраар дамжуулан үйл ажиллагаа явуулж байгаа гадаадын аж ахуйн нэгж, Монгол Улсаас эх үүсвэртэй орлого олж байгаа гадаадын аж ахуйн нэгж, төлөөний газарт ажиллаж байгаа ажилтан;

7.2.3.Монгол Улсын олон улсын гэрээнд өөрөөр заагаагүй бол Монгол Улсад суугаа гадаад улсын дипломат төлөөлөгчийн болон консулын газар, олон улсын байгууллага, гадаадын зээл, тусламжаар хэрэгжиж байгаа төсөл, хөтөлбөрийн нэгж, салбар, төлөөлөгчийн газар, төлөөний газарт ажиллаж байгаа ажилтан;

7.2.4.нэг ба түүнээс дээш сарын хугацаагаар хөдөлмөрийн чадвараа түр алдсан, жирэмсний болон амаржсаны амралттай байгаа энэ хуулийн 7.2.1, 7.2.2, 7.2.3-т заасан ажилтан;

7.2.5.хууль бусаар ажлаас халагдсан хүн;

7.2.6.хилс хэргээр мөрдөгдсөн, хилс хэргээр хорих ял эдэлсэн хүн.

7.3.Энэ хуулийн 6.1.1, 6.1.2, 6.1.4-т заасан нийгмийн даатгалын төрөлд дараах хүн албан журмаар даатгуулна:

7.3.1.төлөөлөн удирдах зөвлөлийн гишүүн;

7.3.2.бүх шатны сонгуулийн хэсэг, хороонд ажиллахаар томилогдсон Монгол Улсын иргэн;

7.3.3.хөдөлмөрийн гэрээгээр гадаад улсад ажиллаж байгаа Монгол Улсын иргэн;

7.3.4.ажил олгогч, хүнтэй хөдөлмөрийн гэрээ, ажил гүйцэтгэх, хөлсөөр ажиллах болон тэдгээртэй адилтгах гэрээний дагуу ажиллаж байгаа Нийгмийн даатгалын сангаас олгох тэтгэврийн тухай хууль, Нийгмийн даатгалын сангаас олгох үйлдвэрлэлийн осол, мэргэжлээс шалтгаалсан өвчний тэтгэвэр, тэтгэмж, төлбөрийн тухай хууль, Нийгмийн халамжийн тухай хууль, Цэргийн алба хаагчийн тэтгэвэр, тэтгэмжийн тухай хуульд заасны дагуу тэтгэвэр тогтоолгосон тэтгэвэр авагч.

7.4.Энэ хуулийн 6.1.1, 6.1.2-т заасан нийгмийн даатгалын төрөлд дараах хүн албан журмаар даатгуулна:

7.4.1.улсын хил дээр алба хааж, ажиллаж байгаа офицер, ахлагчийн болон гаалийн улсын байцаагчийн хөдөлмөр эрхлээгүй нөхөр, эхнэр;

7.4.2.зэвсэгт хүчин, тагнуул, цагдаа, шүүхийн шийдвэр гүйцэтгэх байгууллагын алба хаагч өөр аймаг, хот, суурин газарт шилжин ажилласны улмаас түүний хөдөлмөр эрхлээгүй байгаа нөхөр, эхнэр;

7.4.3.шашны байгууллагын лам, санваартан;

7.4.4.ажил олгогчийн захиалгаар суралцаж байгаа ажилтан, төрийн албан хаагч;

7.4.5.гурав хүртэлх насны хүүхдээ асрах чөлөөтэй байгаа хөдөлмөрийн гэрээтэй ажилтан эх, эсхүл эцэг, хуульд өөрөөр заагаагүй бол төрийн албан хаагч эх, эсхүл эцэг;

7.4.6.Монгол Улсаас хилийн чанадад ажиллаж байгаа Дипломат төлөөлөгчийн газрын ажилтны хөдөлмөр эрхлээгүй, өндөр насны тэтгэвэр тогтоолгоогүй нөхөр, эхнэр;

7.4.7.гамшгаас хамгаалах болон бусад дайчилгаагаар ажилласан хүн;

7.4.8.цаа буга маллан тайгад амьдарч байгаа цаатан;

7.4.9.хугацаат цэргийн алба хаагч;

7.4.10.өмчийн бүх хэлбэрийн хуулийн этгээд, хүнтэй ажил гүйцэтгэх, хөлсөөр ажиллах болон тэдгээртэй адилтгах гэрээний дагуу ажиллаж байгаа ажилтан.

7.5.Энэ хуулийн 6.1.1-д заасан нийгмийн даатгалын төрөлд дараах хүн албан журмаар даатгуулна:

7.5.1.үндсэн ажлын цагаасаа бусад цагт Хөдөлмөрийн тухай хуулийн 57 дугаар зүйлд заасан зэрэгцсэн хөдөлмөрийн гэрээний дагуу хэд хэдэн ажил зэрэг гүйцэтгэж байгаа ажилтан;

Тайлбар: "үндсэн ажил" гэж хэд хэдэн ажил олгогчтой гэрээ байгуулан ажиллах тохиолдолд долоо хоногийн ажлын цагийн ихэнхийг зарцуулж байгаа, эсхүл ажлын цагийн зарцуулалтыг тодорхойлох боломжгүй бол цаг хугацааны хувьд эхэлж гэрээ байгуулсан ажил, албан тушаалыг.

7.5.2.хөдөлмөр эрхлээгүй, үйлдвэрлэлийн осол, мэргэжлээс шалтгаалсан өвчний улмаас хөдөлмөрийн чадвар алдсаны тэтгэвэр авагч.

7.6.Нийгмийн даатгалын сангаас олгох тэтгэврийн тухай хуулийн 5.1.1-д заасан насанд хүрсэн энэ хуулийн 7.3.4-т заасан тэтгэвэр авагч өөрөө хүсвэл энэ хуулийн 6.1.1-д заасан нийгмийн даатгалын төрөлд даатгуулахгүй байж болно.

7.7.Энэ хуулийн 7.2, 7.3, 7.4, 7.5-д зааснаас бусад хүн энэ хуулийн 6.1.1, 6.1.2, 6.1.4-т заасан нийгмийн даатгалын төрөлд сайн дураар даатгуулж болно.

7.8.Энэ хуулийн 7.3.4-т зааснаас бусад тэтгэвэр авагч сайн дураар даатгуулахгүй.

7.9.Нийгмийн даатгалд албан журмаар даатгуулсан хугацаанд сайн дураар давхар даатгуулахгүй.

7.10.Даатгуулагч сайн дураар даатгуулсан хугацаанд энэ хуулийн 19.1.2-т заасан гэрээгээр ажил гүйцэтгэсэн бол энэ хуулийн 7.9 дэх хэсэг хамаарахгүй.

8 дугаар зүйл.Нийгмийн даатгалд сайн дураар даатгуулах гэрээ

Хэвлэх

8.1.Энэ хуулийн 7.7-д заасан хүн нийгмийн даатгалд сайн дураар даатгуулах гэрээг нийгмийн даатгалын байгууллагатай байгуулна.

8.2.Даатгуулагчийн хөдөлмөр эрхлэлтийн мэдээлэл, шимтгэл төлөх сарын цалин хөлс, түүнтэй адилтгах орлогын хэмжээ, шимтгэл төлөх хугацаа, талуудын эрх, үүрэг, хариуцлага, гэрээ байгуулах, гэрээний хугацааг сунгах, цуцлах, дуусгавар болгох зэрэг харилцааг зохицуулсан журам болон сайн дураар даатгуулах гэрээний загварыг хөдөлмөр, нийгмийн хамгааллын асуудал эрхэлсэн Засгийн газрын гишүүн батална.

8.3.Сайн дураар даатгуулах гэрээг цахимаар байгуулж болно.

9 дүгээр зүйл.Нийгмийн даатгалын сангаас тэтгэвэр авах сонголт хийх

Хэвлэх

9.1.Даатгуулагч нийгмийн даатгалын сангаас хоёр ба түүнээс дээш төрлийн тэтгэвэр тогтоолгон авах эрх зэрэг үүсвэл өөрт таатай нөхцөлтэй нэг төрлийн тэтгэврийг нэг удаа сонгоно.

9.2.Даатгуулагчид Нийгмийн даатгалын сангаас олгох тэтгэврийн тухай хууль болон Цэргийн алба хаагчийн тэтгэвэр, тэтгэмжийн тухай хуульд заасны дагуу хоёр тэтгэвэр авах эрх үүсэхээр бол шимтгэл төлсөн болон цэргийн алба хаасан хугацааг нэгтгэн тооцож, нэг тэтгэвэр тогтооно.

ХОЁРДУГААР БҮЛЭГ

НИЙГМИЙН ДААТГАЛЫН САН

10 дугаар зүйл.Нийгмийн даатгалын сан

Хэвлэх

10.1.Нийгмийн даатгалын төрөл тус бүр нь дараах мөнгөн хөрөнгийн бие даасан сантай байна:

10.1.1.тэтгэврийн даатгалын сан;

10.1.2.тэтгэмжийн даатгалын сан;

10.1.3.ажилгүйдлийн даатгалын сан;

10.1.4.үйлдвэрлэлийн осол, мэргэжлээс шалтгаалсан өвчний даатгалын сан;

10.1.5.эрүүл мэндийн даатгалын сан.

10.2.Нийгмийн даатгалын сан тус бүр банканд данстай байна.

11 дүгээр зүйл.Нийгмийн даатгалын сангийн орлого

Хэвлэх

11.1.Нийгмийн даатгалын сангийн орлого дараах эх үүсвэрээс бүрдэнэ:

11.1.1.даатгуулагчийн төлсөн нийгмийн даатгалын шимтгэл;

11.1.2.ажил олгогчийн төлсөн нийгмийн даатгалын шимтгэл;

11.1.3.төрөөс төлсөн нийгмийн даатгалын шимтгэл;

11.1.4.сангийн хөрөнгийг санхүүгийн хэрэгсэлд хөрөнгө оруулсны орлого;

11.1.5.нийгмийн даатгалын шимтгэл төлөх хугацаа хэтрүүлсэн, цалин хөлс, түүнтэй адилтгах орлогын хэмжээг бууруулсан болон нуусан орлогод тооцсон алданги, торгууль;

11.1.6.улсын төсвөөс олгох хөрөнгө;

11.1.7.хуульд заасан бусад эх үүсвэр.

12 дугаар зүйл.Нийгмийн даатгалын сангийн зарлага

Хэвлэх

12.1.Нийгмийн даатгалын сангийн хөрөнгийг дараах зориулалтаар зарцуулна:

12.1.1.тэтгэвэр, тэтгэмж олгох;

12.1.2.даатгуулагчийн эрүүл мэндийн нөхөн сэргээлтийн зардлын төлбөр, үйлдвэрлэлийн осол, мэргэжлээс шалтгаалсан өвчнөөс урьдчилан сэргийлэх арга хэмжээний зардал олгох, ажил олгогчид шимтгэлийн хөнгөлөлт, чөлөөлөлт үзүүлэх;

12.1.3.банкны тэтгэвэр олгосон үйлчилгээний хөлс;

12.1.4.энэ хуулийн 13.3-т заасан зөвлөлийн гишүүний урамшуулал, үйл ажиллагааны зардал;

12.1.5.нийгмийн даатгалын сангаас төлөх шимтгэлийн төлбөр;

12.1.6.энэ хуулийн 41 дүгээр зүйлд заасан сурталчилгаа, зөвлөн туслах үйлчилгээний зардлыг санхүүжүүлэх.

12.2.Нийгмийн даатгалын сангийн хөрөнгийг сан хооронд шилжүүлэн зарцуулах, нэгтгэх, зориулалтын бусаар ашиглахыг хориглоно.

12.3.Аймаг, дүүргийн нийгмийн даатгалын байгууллага нь нийгмийн даатгалын сан тус бүрийн орлогын зарцуулагдаагүй үлдэгдлийг нийгмийн даатгалын асуудал хариуцсан төрийн захиргааны байгууллагын холбогдох дансанд сар бүр төвлөрүүлнэ.

12.4.Энэ хуулийн 12.3-т заасан төвлөрүүлэх хөрөнгийн хэмжээ, хугацаа, хяналт тавих журмыг нийгмийн даатгалын асуудал хариуцсан төрийн захиргааны байгууллага батална.

13 дугаар зүйл.Нийгмийн даатгалын сангийн хөрөнгө оруулалтын удирдлага

Хэвлэх

13.1.Нийгмийн даатгалын сангийн чөлөөт үлдэгдлийг найдвартай, үр өгөөжтэй, хариуцлагатай, ил тод, хараат бус байх зарчмыг баримтлан дараах санхүүгийн хэрэгсэлд хөрөнгө оруулж болно:

13.1.1.Засгийн газрын үнэт цаас;

13.1.2.Монголбанкны үнэт цаас;

13.1.3.Төрийн сангийн нэгдсэн дансанд байршуулах мөнгөн хадгаламж;

13.1.4.Банкны тухай хуулийн 3.1.20-д заасан арилжааны банк /цаашид "арилжааны банк" гэх/-нд байршуулах мөнгөн хадгаламж.

13.2.Энэ хуулийн 13.1-д заасан санхүүгийн хэрэгсэлд хөрөнгө оруулах үйл ажиллагааг нийгмийн даатгалын асуудал хариуцсан төрийн захиргааны байгууллага хэрэгжүүлнэ.

13.3.Энэ хуулийн 13.2-т заасан хөрөнгө оруулах үйл ажиллагаанд хяналт тавих, мэргэжил, арга зүйгээр хангах чиг үүрэг бүхий орон тооны бус олон нийтийн хяналтын зөвлөлтэй байна.

13.4.Энэ хуулийн 13.1.1, 13.1.2-т заасан үнэт цаас худалдан авах хөрөнгийн хэмжээг Нийгмийн даатгалын үндэсний зөвлөлийн саналыг үндэслэн Засгийн газар батална.

13.5.Энэ хуулийн 13.1.3-т заасан мөнгөн хадгаламжид тооцох хүүгийн хэмжээ нь Засгийн газрын үнэт цаасны хүүгийн хэмжээтэй тэнцүү байна.

13.6.Энэ хуулийн 13.1.4-т заасан мөнгөн хадгаламжийн хэмжээ нь тухайн банкны өөрийн хөрөнгийн 15 хувиас ихгүй байна.

13.7.Олон нийтийн хяналтын зөвлөл нь төрийн болон төрийн бус байгууллага, хөрөнгө оруулалтын мэргэжлийн хороо, даатгуулагчийн төлөөлөл бүхий 7 гишүүний бүрэлдэхүүнтэй байх бөгөөд уг зөвлөлийн дүрмийг хөдөлмөр, нийгмийн хамгааллын асуудал эрхэлсэн төрийн захиргааны төв байгууллагын саналыг үндэслэн Нийгмийн даатгалын үндэсний зөвлөл батална.

13.8.Арилжааны банканд байршуулах мөнгөн хадгаламжийн хүүгийн доод хэмжээг Монголбанкны тухайн үеийн бодлогын хүү, арилжааны банкуудын байгууллагын хугацаатай хадгаламжийн хүүгийн дундаж хэмжээ, арилжааны банк хоорондын захын хүүгийн дундаж хэмжээнээс тооцсон жигнэсэн дундаж хүүгээс доошгүй байхаар Нийгмийн даатгалын үндэсний зөвлөл батална.

13.9.Нийгмийн даатгалын сангийн чөлөөт үлдэгдлийг санхүүгийн хэрэгсэлд хөрөнгө оруулах харилцааг зохицуулсан журмыг Нийгмийн даатгалын үндэсний зөвлөл, Монголбанк, Санхүүгийн зохицуулах хорооны саналыг үндэслэн Засгийн газар батална.

14 дүгээр зүйл.Нийгмийн даатгалын сангийн орлого, зарлагын төсөв боловсруулах, батлах

Хэвлэх

14.1.Нийгмийн даатгалын сангийн төсвийг Төсвийн тухай хуулийн 8.4-т заасан цаглаврын дагуу боловсруулна.

14.2.Нийгмийн даатгалын асуудал хариуцсан төрийн захиргааны байгууллага нийгмийн даатгалын сангийн төсвийн төслийг Нийгмийн даатгалын үндэсний зөвлөлийн хуралдаанаар хэлэлцүүлж, хөдөлмөр, нийгмийн хамгааллын асуудал эрхэлсэн төрийн захиргааны төв байгууллагад хүргүүлнэ.

14.3.Нийгмийн даатгалын сан тус бүрийн жилийн орлого, зарлагын төсвийг Улсын Их Хурал батална.

14.4.Нийгмийн даатгалын хууль тогтоомжид зааснаар улсын төсвөөс олгох болон 1995 оноос өмнө тогтоосон тэтгэвэрт зарцуулах хөрөнгө, улсын төсвийн санхүүгийн дэмжлэгийг жил бүрийн улсын төсөв, нийгмийн даатгалын сангийн төсөвт тусган батална.

14.5.Энэ хуулийн 11.1.6-д заасан хөрөнгийг санхүү, төсвийн асуудал эрхэлсэн төрийн захиргааны төв байгууллага сарын хуваарийн дагуу тухайн сарын эхний 10 хоногт багтаан зохих санд шилжүүлнэ.

15 дугаар зүйл.Нийгмийн даатгалын сангийн нягтлан бодох бүртгэл

Хэвлэх

15.1.Нийгмийн даатгалын сангийн нягтлан бодох бүртгэлийг олон улсын болон үндэсний стандартын дагуу аккруэл сууриар хөтөлнө.

15.2.Нийгмийн даатгалын сангийн нягтлан бодох бүртгэлийн анхан шатны маягтын загвар, түүнийг хөтлөх аргачлалыг хөдөлмөр, нийгмийн хамгааллын асуудал эрхэлсэн төрийн захиргааны төв байгууллага, санхүү, төсвийн асуудал эрхэлсэн төрийн захиргааны төв байгууллага хамтран батална.

15.3.Нийгмийн даатгалын сангийн нягтлан бодох бүртгэлийн бодлогын баримт бичиг болон нийгмийн даатгалын байгууллагын үйл ажиллагаанд хэрэглэх маягтын загвар, тэдгээрийг хэвлүүлэх, үнэ тогтоох, зарцуулах, тайлагнах журмыг Нийгмийн даатгалын үндэсний зөвлөлийн саналыг үндэслэн нийгмийн даатгалын асуудал хариуцсан төрийн захиргааны байгууллага батална.

15.4.Нийгмийн даатгалын байгууллага нийгмийн даатгалын сан тус бүрд төлсөн шимтгэл, тэтгэвэр, тэтгэмж, даатгуулагчийн эрүүл мэндийн нөхөн сэргээлтийн зардлын төлбөр, үйлдвэрлэлийн осол, мэргэжлээс шалтгаалсан өвчнөөс урьдчилан сэргийлэх арга хэмжээний зардал, шимтгэлийн хөнгөлөлт, чөлөөлөлтийг ажил олгогч, даатгуулагч тус бүрээр бүртгэнэ.

16 дугаар зүйл.Нийгмийн даатгалын сангийн тайлан тэнцэл гаргах, тайлагнах

Хэвлэх

16.1.Нийгмийн даатгалын байгууллага нийгмийн даатгалын сангийн улирал, хагас жил, жилийн төсвийн гүйцэтгэл, санхүүгийн тайланг дараах цаглаврын дагуу боловсруулж, тайлагнана:

16.1.1.сум, дүүргийн нийгмийн даатгалын байгууллага нийгмийн даатгалын сангийн улирал, жилийн төсвийн гүйцэтгэл, санхүүгийн тайланг Төсвийн тухай хуулийн 8.9.1-д заасны дагуу;

16.1.2.аймаг, нийслэлийн нийгмийн даатгалын байгууллага нийгмийн даатгалын сангийн хагас жил, жилийн төсвийн гүйцэтгэл, санхүүгийн нэгтгэсэн тайланг Төсвийн тухай хуулийн 8.9.2-т, нийгмийн даатгалын асуудал хариуцсан төрийн захиргааны байгууллага мөн хуулийн 8.9.5-д тус тус заасны дагуу.

16.2.Нийгмийн даатгалын үндэсний зөвлөл нийгмийн даатгалын сангийн хагас жилийн төсвийн гүйцэтгэл, санхүүгийн тайланг жил бүрийн 09 дүгээр сарын 10-ны дотор, нийгмийн даатгалын сангийн жилийн төсвийн гүйцэтгэл, санхүүгийн тайланг дараа оны 05 дугаар сарын 25-ны дотор хянан хэлэлцэнэ.

16.3.Нийгмийн даатгалын байгууллага Төсвийн тухай хуулийн 8.9-д заасан хугацаанд нийгмийн даатгалын сангийн төсвийн гүйцэтгэл, санхүүгийн тайланг төрийн аудитын байгууллагад хүргүүлж, аудит хийсэн тайланг тогтоосон хугацаанд дээд шатны байгууллагад хүргүүлнэ.

16.4.Нийгмийн даатгалын сангийн жилийн төсвийн гүйцэтгэл, санхүүгийн тайлан, түүнд хийсэн төрийн аудитын байгууллагын дүгнэлтийг Улсын Их Хурлаар хэлэлцэж, улсын төсвийн гүйцэтгэлийг баталснаас хойш 20 хоногийн дотор олон нийтийн мэдээллийн хэрэгслээр мэдээлнэ.

16.5.Нийгмийн даатгалын сангийн төсвийн гүйцэтгэл, санхүүгийн тайлан хүлээн авах, хянах, залруулга хийх, баталгаажуулахтай холбогдсон харилцааг зохицуулсан журмыг нийгмийн даатгалын асуудал хариуцсан төрийн захиргааны байгууллага батална.

17 дугаар зүйл.Нийгмийн даатгалын мэдээллийн нэгдсэн сан

Хэвлэх

17.1.Нийгмийн даатгалын байгууллага шимтгэл төлөгч, тэтгэвэр, тэтгэмж, эрүүл мэндийн нөхөн сэргээлтийн зардлын төлбөр авагчийн, нийгмийн даатгалын сангийн орлого, зарлагын, нийгмийн даатгалын байгууллагын үйл ажиллагааны болон холбогдох бусад мэдээллийг агуулсан мэдээллийн нэгдсэн сантай байна.

17.2.Нийгмийн даатгалын байгууллага энэ хуулийн 17.1-д заасан мэдээллийг судалгаа, шинжилгээ, үнэлгээ, хэтийн тооцоолол, хяналт шалгалт хийх, мэдээ, тайлан гаргах, нийгмийн даатгалын үйлчилгээ үзүүлэх зорилгоор ашиглана.

17.3.Нийгмийн даатгалын байгууллага мэдээллийн нэгдсэн санг үнэн зөв бүрдүүлэх, ажил олгогч, даатгуулагч, хүнд нийгмийн даатгалын үйлчилгээ үзүүлэх, хяналт шалгалт хийх зорилгоор төрийн бусад байгууллагын суурь болон төрөлжсөн мэдээллийн санд бүртгэгдсэн мэдээллийг ашиглана.

17.4.Мэдээллийн нэгдсэн санг бүрдүүлэх, хадгалах, ашиглах, мэдээлэлд хяналт тавих, нууцлал, аюулгүй байдлыг хангах журмыг хөдөлмөр, нийгмийн хамгааллын асуудал эрхэлсэн төрийн захиргааны төв байгууллага батална.

ГУРАВДУГААР БҮЛЭГ

НИЙГМИЙН ДААТГАЛЫН ШИМТГЭЛ

18 дугаар зүйл.Нийгмийн даатгалын шимтгэлийн хувь хэмжээ

Хэвлэх

18.1.Ажил олгогч болон энэ хуулийн 7.2, 7.3, 7.4, 7.5-д заасан даатгуулагч дараах хувь хэмжээгээр сар бүр нийгмийн даатгалын шимтгэл төлнө:

Нийгмийн даатгалын төрөл

Ажил олгогчийн цалин хөлсний сан, түүнтэй адилтгах орлогоос төлөх шимтгэлийн хувь хэмжээ /хувиар/

Даатгуулагчийн цалин хөлс, түүнтэй адилтгах орлогоос төлөх шимтгэлийн хувь хэмжээ /хувиар/

1.Тэтгэврийн даатгал

8.5

8.5

2.Тэтгэмжийн даатгал

1.0

0.8

3.Үйлдвэрлэлийн осол, мэргэжлээс шалтгаалсан өвчний даатгал

0.5, 1.5, 2.5

-

4.Ажилгүйдлийн даатгал

0.5

0.2

Шимтгэлийн дүн

10.5, 11.5, 12.5

9.5

18.2.Үйлдвэрлэлийн осол, мэргэжлээс шалтгаалсан өвчний даатгалын шимтгэлийн хувь хэмжээг хөдөлмөрийн эрүүл ахуй, аюулгүй ажиллагааны шаардлага, эрсдэл бүхий ажлын байрны хөдөлмөрийн нөхцөлөөс хамааралтайгаар ажил олгогчийн цалин хөлсний сан, түүнтэй адилтгах орлогоос ялгавартай тогтоох бөгөөд шимтгэл төлөх ажил мэргэжлийн жагсаалт, шимтгэлийн хувь хэмжээ, хэрэглэх журмыг Нийгмийн даатгалын үндэсний зөвлөлийн саналыг үндэслэн Засгийн газар батална.

18.3.Энэ хуулийн 7.7-д заасан даатгуулагч дараах хувь хэмжээгээр гэрээгээр тохиролцсон хугацаанд нийгмийн даатгалын шимтгэл төлнө:

Нийгмийн даатгалын төрөл

Даатгуулагчийн өөрөө мэдүүлсэн орлогоос төлөх шимтгэлийн хувь хэмжээ /хувиар/

1.Тэтгэврийн даатгал

11.5

2.Тэтгэмжийн даатгал

1.0

3.Үйлдвэрлэлийн осол, мэргэжлээс шалтгаалсан өвчний даатгал

1.0

Шимтгэлийн дүн

13.5

18.4.Энэ хуулийн 7.3.3-т заасан Монгол Улсын иргэний төлөх нийгмийн даатгалын шимтгэлийн хэмжээг Нийгмийн даатгалын үндэсний зөвлөл тогтооно.

18.5.Эрүүл мэндийн даатгалын шимтгэлийн хувь хэмжээг Эрүүл мэндийн даатгалын тухай хуулиар зохицуулна.

19 дүгээр зүйл.Нийгмийн даатгалын шимтгэл ногдох орлогын бүрэлдэхүүн

Хэвлэх

19.1.Даатгуулагч, ажил олгогчийн нийгмийн даатгалын шимтгэл ногдох орлогын бүрэлдэхүүнд дараах цалин хөлс, түүнтэй адилтгах орлогыг хамааруулна:

19.1.1.Хөдөлмөрийн тухай хуулийн 83 дугаар зүйлийн 83.5 дахь хэсэг, 101 дүгээр зүйлийн 101.1 дэх хэсэг, 111, 112, 113, 114, 115, 116, 117 дугаар зүйлд тус тус заасан цалин хөлс, олговор;

19.1.2.Иргэний хуулийн 343, 359 дүгээр зүйлд заасан ажил гүйцэтгэх, хөлсөөр ажиллах гэрээ болон тэдгээртэй адилтгах гэрээгээр тохирсон цалин хөлс;

19.1.3.ажил олгогчоос даатгуулагчид мөнгөн хэлбэрээр олгосон хоол, унаа, түлээ, нүүрсний үнийн хөнгөлөлт, орон сууцны ашиглалтын төлбөр, тэдгээртэй адилтгах бусад орлого, сар, улирал, жилийн ажлын үр дүнг харгалзан олгосон шагнал, урамшуулал;

19.1.4.үндсэн ажлаас бусад хуулийн этгээд, хүнээс олгосон энэ хуулийн 19.1.1-д заасан цалин хөлс, олговор;

19.1.5.Төрийн албаны тухай хуулийн 57.2-т заасан цалин хөлс;

19.1.6.бүх шатны сонгуулийн хэсэг, хороонд ажилласан ажилтанд олгосон урамшуулал;

19.1.7.сайн дураар даатгуулагчийн өөрөө мэдүүлж, гэрээгээр тохирсон орлого.

19.2.Даатгуулагч, ажил олгогчийн шимтгэл ногдох сарын цалин хөлс, түүнтэй адилтгах орлогын доод хэмжээ нь тухайн үед мөрдөж байгаа сарын хөдөлмөрийн хөлсний доод хэмжээнээс багагүй байна.

19.3.Хөдөлмөрийн тухай хуулийн 66 дугаар зүйлд заасан хөдөлмөрийн гэрээний дагуу ажиллаж байгаа ажилтны шимтгэл ногдох цагийн цалин хөлс, түүнтэй адилтгах орлогын доод хэмжээ нь тухайн үед мөрдөж байгаа цагийн хөдөлмөрийн хөлсний доод хэмжээнээс багагүй байна.

19.4.Нийгмийн даатгалын шимтгэл төлөх, тэтгэвэр, тэтгэмж тогтооход баримтлах сарын цалин хөлс, түүнтэй адилтгах орлогын дээд хэмжээ нь албан журмаар даатгуулагчийн хувьд тухайн үед мөрдөж байгаа сарын хөдөлмөрийн хөлсний доод хэмжээг 10 дахин, сайн дураар даатгуулагчийн хувьд 7 дахин нэмэгдүүлсэнтэй тус тус тэнцүү байна.

20 дугаар зүйл.Нийгмийн даатгалын шимтгэл төлөгчийн бүртгэл

Хэвлэх

20.1.Ажил олгогч улсын бүртгэлийн байгууллагаас гэрчилгээ авснаас хойш ажлын 14 өдрийн дотор харьяалагдах нийгмийн даатгалын байгууллагад нийгмийн даатгалын шимтгэл төлөгчөөр бүртгүүлнэ.

20.2.Нийгмийн даатгалын байгууллага ажил олгогч, даатгуулагчийг бүртгэж, шимтгэл төлөгчийн дугаар олгоно.

20.3.Нийгмийн даатгалын байгууллага ажил олгогч, даатгуулагчийн мэдээллийг тусгасан хувийн хэрэг нээж, тухай бүрд мэдээллийн баяжилт хийнэ.

20.4.Энэ хуулийн 20.3-т заасан хувийн хэрэгт нийгмийн даатгалын шимтгэл төлөлтийн тайлан, сайн дураар даатгуулах гэрээ, эрх бүхий байгууллагаас хийсэн хяналт шалгалтын удирдамж, тайлан, мэдэгдэл, акт, албан шаардлага, шийтгэлийн хуудас зэргийг тухай бүр хавсаргана.

20.5.Бүртгэлийн дугаар олгох, хэрэглэх болон хувийн хэрэг нээх, бүртгэх, хөтлөх, шилжүүлэх журам, холбогдох маягтын загварыг нийгмийн даатгалын асуудал хариуцсан төрийн захиргааны байгууллага батална.

21 дүгээр зүйл.Нийгмийн даатгалын шимтгэл төлөлт

Хэвлэх

21.1.Ажил олгогч даатгуулагчийн цалин хөлс, түүнтэй адилтгах орлогоос нийгмийн даатгалын шимтгэлийг сар бүр тооцон суутгаж, ажил олгогчийн цалин хөлсний сан, түүнтэй адилтгах орлогоос тооцсон шимтгэлийн хамт тухайн сард багтаан нийгмийн даатгалын санд төлнө.

21.2.Монгол Улсын нутаг дэвсгэрт үйл ажиллагаа явуулж байгаа олон улсын байгууллага, гадаадын ажил олгогч Монгол Улсын иргэнийг ажиллуулж байгаа бол түүний нийгмийн даатгалын шимтгэлийг энэ хуулийн 21.1-д заасны дагуу нийгмийн даатгалын санд төлнө.

21.3.Монгол Улсаас хилийн чанадад ажиллаж байгаа Дипломат төлөөлөгчийн газар, ажил олгогчийн төлөөлөгчийн газар, төлөөний газрын ажилтны нийгмийн даатгалын шимтгэлийг Монгол Улсад ажиллаж байгаа адилтгах албан тушаалын ажилтны цалин хөлс, түүнтэй адилтгах орлогоос ажил олгогчийн болон даатгуулагчийн төлөх шимтгэлийн хувь хэмжээгээр тооцож, тухайн ажилтныг томилон ажиллуулж байгаа ажил олгогч нийгмийн даатгалын санд төлнө.

21.4.Хөдөлмөрийн тухай хуулийн 50.2-т заасан хөдөлмөрийн гэрээгээр ажилладаг даатгуулагчийн ажиллаагүй хугацааны нийгмийн даатгалын шимтгэлийг тухайн үед мөрдөж байгаа сарын хөдөлмөрийн хөлсний доод хэмжээнээс ажил олгогчийн төлөх шимтгэлийн хувь хэмжээгээр тооцож, ажил олгогч нийгмийн даатгалын санд төлнө.

21.5.Хөдөлмөрийн тухай хуулийн 63.3-т заасан ажилтны нийгмийн даатгалын шимтгэлийг тухайн үед мөрдөж байгаа сарын хөдөлмөрийн хөлсний доод хэмжээнээс ажил олгогчийн болон даатгуулагчийн төлөх шимтгэлийн хувь хэмжээгээр тооцож, Хөдөлмөр эрхлэлтийг дэмжих сангаас нийгмийн даатгалын санд сар бүр төлнө.

21.6.Энэ хуулийн 7.2.4-т заасан даатгуулагчийн хөдөлмөрийн чадвараа түр алдсаны, жирэмсний болон амаржсаны тэтгэмж авч байх хугацааны нийгмийн даатгалын шимтгэлийг тухайн үед мөрдөж байгаа сарын хөдөлмөрийн хөлсний доод хэмжээнээс ажил олгогчийн төлөх шимтгэлийн хувь хэмжээгээр тооцож, ажил олгогч сар бүр нийгмийн даатгалын зохих санд төлнө.

21.7.Энэ хуулийн 7.2.5-д заасан хүний шүүхийн шийдвэрээр тогтоосон хугацааны нийгмийн даатгалын шимтгэлийг шүүхийн шийдвэрт заасан цалин хөлс, түүнтэй адилтгах орлогоос, хэрэв шүүхийн шийдвэрт цалин хөлс, түүнтэй адилтгах орлогын хэмжээг заагаагүй бол түүний уг ажлаас халагдахын өмнө авч байсан сүүлийн сарын цалин хөлс, түүнтэй адилтгах орлогоос ажил олгогчийн болон даатгуулагчийн төлөх шимтгэлийн хувь хэмжээгээр тооцож, буруутай этгээд нийгмийн даатгалын зохих санд нэг удаа төлнө.

21.8.Энэ хуулийн 7.2.6-д заасан хүний шүүхийн шийдвэрээр тогтоосон хугацааны нийгмийн даатгалын шимтгэлийг хилсээр мөрдөгдөхийн болон ял эдлэхийн өмнө авч байсан цалин хөлс, түүнтэй адилтгах орлогоос ажил олгогчийн болон даатгуулагчийн төлөх шимтгэлийн хувь хэмжээгээр тооцож, буруутай этгээд нийгмийн даатгалын зохих санд нэг удаа төлнө.

21.9.Энэ хуулийн 7.3.1, 7.3.2-т заасан даатгуулагчийн нийгмийн даатгалын шимтгэлийг цалин хөлс, түүнтэй адилтгах орлого, урамшууллаас даатгуулагчийн болон ажил олгогчийн төлөх шимтгэлийн хувь хэмжээгээр тооцож, ажил олгогч нийгмийн даатгалын санд төлнө.

21.10.Энэ хуулийн 7.3.3-т заасан даатгуулагчийн нийгмийн даатгалын шимтгэлийг Нийгмийн даатгалын үндэсний зөвлөлөөс тогтоосон хэмжээгээр даатгуулагч өөрөө хариуцан сар бүр нийгмийн даатгалын зохих санд төлнө.

21.11.Энэ хуулийн 7.4.1, 7.4.2-т заасан даатгуулагчийн нийгмийн даатгалын шимтгэлийг тухайн үед мөрдөж байгаа сарын хөдөлмөрийн хөлсний доод хэмжээнээс даатгуулагчийн болон ажил олгогчийн төлөх шимтгэлийн хувь хэмжээгээр тооцож, нийгмийн даатгалын зохих санд нөхөр, эхнэрийн ажиллаж байгаа ажил олгогч сар бүр төлнө.

21.12.Энэ хуулийн 7.4.3-т заасан даатгуулагчийн нийгмийн даатгалын шимтгэлийг цалин хөлс, түүнтэй адилтгах орлогоос даатгуулагчийн болон ажил олгогчийн төлөх шимтгэлийн хувь хэмжээгээр тооцож, нийгмийн даатгалын зохих санд ажил олгогч сар бүр төлнө.

21.13.Энэ хуулийн 7.4.4-т заасан даатгуулагчийн суралцах хугацааны нийгмийн даатгалын шимтгэлийг тухайн үед мөрдөж байгаа сарын хөдөлмөрийн хөлсний доод хэмжээнээс ажил олгогчийн төлөх шимтгэлийн хувь хэмжээгээр тооцож, ажил олгогч сар бүр нийгмийн даатгалын зохих санд төлнө.

21.14.Энэ хуулийн 7.4.5-д заасан эх, эсхүл эцгийн хүүхдээ асрах чөлөөтэй байгаа хугацааны нийгмийн даатгалын шимтгэлийг тухайн үед мөрдөж байгаа сарын хөдөлмөрийн хөлсний доод хэмжээнээс ажил олгогчийн төлөх шимтгэлийн хувь хэмжээгээр тооцож, ажил олгогч сар бүр нийгмийн даатгалын зохих санд төлнө.

21.15.Энэ хуулийн 7.4.6-д заасан даатгуулагчийн нийгмийн даатгалын шимтгэлийг тухайн үед мөрдөж байгаа сарын хөдөлмөрийн хөлсний доод хэмжээнээс даатгуулагчийн болон ажил олгогчийн төлөх шимтгэлийн хувь хэмжээгээр тооцож, нөхөр, эхнэрийн ажиллаж байгаа ажил олгогч сар бүр нийгмийн даатгалын зохих санд төлнө.

21.16.Энэ хуулийн 7.4.7-д заасан даатгуулагчийн нийгмийн даатгалын шимтгэлийг тухайн үед мөрдөж байгаа сарын хөдөлмөрийн хөлсний доод хэмжээнээс ажил олгогчийн төлөх шимтгэлийн хувь хэмжээгээр тооцож, улс, орон нутгийн төсвөөс тухай бүр нийгмийн даатгалын зохих санд төлнө.

21.17.Энэ хуулийн 7.4.8-д заасан даатгуулагчийн нийгмийн даатгалын шимтгэлийг тухайн үед мөрдөж байгаа сарын хөдөлмөрийн хөлсний доод хэмжээнээс даатгуулагчийн төлөх шимтгэлийн хувь хэмжээгээр тооцож, улсын төсвөөс нийгмийн даатгалын зохих санд улирал бүр төлнө.

21.18.Энэ хуулийн 7.4.9-д заасан хугацаат цэргийн алба хаагчийн нийгмийн даатгалын шимтгэлийг тухайн үед мөрдөж байгаа сарын хөдөлмөрийн хөлсний доод хэмжээнээс ажил олгогчийн төлөх шимтгэлийн хувь хэмжээгээр тооцож, цэргийн анги, байгууллага хариуцан сар бүр нийгмийн даатгалын зохих санд төлнө.

21.19.Энэ хуулийн 7.5.2-т заасан даатгуулагчийн тэтгэврийн даатгалын шимтгэлийг тухайн үед мөрдөж байгаа сарын хөдөлмөрийн хөлсний доод хэмжээнээс даатгуулагчийн төлөх шимтгэлийн хувь хэмжээгээр тооцож, үйлдвэрлэлийн осол, мэргэжлээс шалтгаалсан өвчний даатгалын сангаас тэтгэврийн даатгалын санд төлнө.

21.20.Сайн дураар даатгуулагч энэ хуулийн 19.1.7-д заасан орлогоос сайн дураар даатгуулах гэрээгээр тохирсон хугацаанд нийгмийн даатгалын шимтгэлийг нийгмийн даатгалын зохих санд төлнө.

21.21.Гурав хүртэлх насны хүүхдээ асарч байгаа эх энэ хуулийн 7.7-д заасны дагуу даатгуулах бол тухайн үед мөрдөж байгаа сарын хөдөлмөрийн хөлсний доод хэмжээнд ногдох нийгмийн даатгалын шимтгэлийг доор дурдсанаар тооцож сар бүр төлнө:

21.21.1.Нийгмийн даатгалын сангаас олгох тэтгэмжийн тухай хуулийн 6.1-д заасан нөхцөлийг хүүхэд төрүүлэх бүрд хангаж жирэмсний болон амаржсаны тэтгэмж авсан эхийн тэтгэвэр, тэтгэмжийн даатгалын шимтгэлийн 50 хувийг тэтгэмжийн даатгалын сангаас;

21.21.2.энэ хуулийн 21.21.1-д зааснаас бусад эхийн тэтгэвэр, тэтгэмжийн даатгалын шимтгэлийн 50 хувийг улсын төсвөөс.

21.22.Эмнэлгийн хяналтад байдаг, байнгын асаргаа шаардлагатай 18 хүртэлх насны хөгжлийн бэрхшээлтэй хүүхдээ асарч ажил хөдөлмөр эрхлээгүй эх, эсхүл эцэг энэ хуулийн 7.7-д заасны дагуу даатгуулах бол тухайн үед мөрдөж байгаа сарын хөдөлмөрийн хөлсний доод хэмжээнд ногдох тэтгэврийн даатгалын шимтгэлийг улсын төсвөөс сар бүр төлнө.

21.23.Малчин, туслах малчин энэ хуулийн 7.7-д заасны дагуу даатгуулах бол тухайн үед мөрдөж байгаа сарын хөдөлмөрийн хөлсний доод хэмжээнд ногдох тэтгэврийн даатгалын шимтгэлийн 50 хувийг улсын төсвөөс сар бүр төлнө. Улсын төсвөөс хариуцан төлөх хугацаа 5 жилээс ихгүй байна.

21.24.Энэ хуулийн 21.21, 21.22, 21.23-т заасан даатгуулагч сайн дураар даатгуулах гэрээгээр тохирсон төлбөл зохих шимтгэлийн дүнгээс тэтгэмжийн даатгалын сан, улсын төсвөөс төлсөн шимтгэлийг хасаж, үлдэх хэсэг болон үйлдвэрлэлийн осол, мэргэжлээс шалтгаалсан өвчний даатгалын шимтгэлийг өөрөө хариуцан төлнө.

21.25.Үйлдвэрлэлийн осол, мэргэжлээс шалтгаалсан өвчний улмаас хөдөлмөрийн чадвар алдсаны тэтгэвэр авагчийн ажил, хөдөлмөр эрхлэх хугацаанд энэ хуулийн 21.19-д заасан шимтгэлийг үйлдвэрлэлийн осол, мэргэжлээс шалтгаалсан өвчний даатгалын сангаас давхардуулан төлөхгүй.

21.26.Цэргийн жинхэнэ алба хаагч Нийгмийн даатгалын сангаас олгох тэтгэврийн тухай хуулийн дагуу өндөр насны тэтгэвэр тогтоолгох бол түүний цэргийн алба хаасан хугацааны тэтгэврийн даатгалын шимтгэлийг ажил олгогчийн төлөх хувь хэмжээгээр дараах байдлаар тооцож, нийгмийн даатгалын зохих санд улсын төсвөөс тухай бүр төлнө:

21.26.1.цэргийн алба хаасан хугацааны шимтгэлийг цэргийн алба хаагчийн авч байсан цалин хөлс, түүнтэй адилтгах орлогыг энэ хуулийн 22.2-т заасны дагуу тогтоосон итгэлцүүр хэрэглэсэн орлогоос;

21.26.2.Цэргийн алба хаагчийн тэтгэвэр, тэтгэмжийн тухай хуулийн 6 дугаар зүйлийн 3 дахь хэсэг болон холбогдох бусад хууль тогтоомжийн дагуу цэргийн алба хаасан хугацааг өсгөн тооцсон хугацааны шимтгэлийг шимтгэл төлөх үед мөрдөж байгаа сарын хөдөлмөрийн хөлсний доод хэмжээнээс.

21.27.Дипломат албаны тухай хуулийн 22.4-т заасны дагуу цаг уурын хүнд нөхцөл бүхий улсад ажилласан өсгөн тооцсон хугацааны тэтгэврийн даатгалын шимтгэлийг шимтгэл төлөх үед мөрдөж байгаа сарын хөдөлмөрийн хөлсний доод хэмжээнээс ажил олгогчийн төлөх хувь хэмжээгээр тооцож, нийгмийн даатгалын зохих санд улсын төсвөөс тухай бүр төлнө.

21.28.Энэ хуулийн 7.7-д заасан даатгуулагчийн төлбөл зохих нийгмийн даатгалын шимтгэлийг Төрөөс олгох урамшууллаас эрүүл мэндийн болон нийгмийн даатгалын шимтгэл суутган төлөх тухай хуульд заасны дагуу нийгмийн даатгалын зохих санд төлж болно.

21.29.Монгол Улсаас хилийн чанадад ажиллаж байгаа Дипломат төлөөлөгчийн газрын ажилтны адилтгах албан тушаалын жагсаалт, нийгмийн даатгалын шимтгэл төлөх, тэтгэвэр, тэтгэмж тогтооход баримтлах жишиг цалин хөлсний хэмжээг гадаад харилцааны болон хөдөлмөр, нийгмийн хамгааллын асуудал эрхэлсэн Засгийн газрын гишүүд хамтран батална.

21.30.Нийгмийн даатгалын шимтгэл төлөлттэй холбогдсон харилцааг зохицуулсан журмыг Засгийн газар батална.

21.31.Эрүүл мэндийн даатгалын шимтгэл төлөх харилцааг Эрүүл мэндийн даатгалын тухай хуулиар зохицуулна.

22 дугаар зүйл.Итгэлцүүрийг хэрэглэх, тогтоох

Хэвлэх

22.1.Даатгуулагчийн шимтгэл төлөх болон тэтгэвэр, тэтгэмж тогтоолгох цалин хөлс, түүнтэй адилтгах орлогын өнөөгийн үнэ цэнийг тодорхойлоход итгэлцүүр хэрэглэнэ.

22.2.Итгэлцүүрийг улсын дундаж цалин, хэрэглээний үнийн өөрчлөлттэй уялдуулан Үндэсний статистикийн хорооны саналыг үндэслэн Засгийн газар жил бүрийн 08 дугаар сарын 01-ний өдрийн дотор тогтоож, дараа жилийн 01 дүгээр сарын 01-ний өдрөөс мөрдөнө.

22.3.Итгэлцүүрийг хэрэглэхтэй холбогдсон харилцааг зохицуулсан журмыг хөдөлмөр, нийгмийн хамгааллын асуудал эрхэлсэн Засгийн газрын гишүүн батална.

23 дугаар зүйл.Нийгмийн даатгалын шимтгэл төлснөөр тооцох хугацаа

Хэвлэх

23.1.Дараах хугацааг нийгмийн даатгалын шимтгэл төлснөөр тооцно:

23.1.1.ажилтны 1991 оны 07 дугаар сарын 01-ний өдөр хүртэл хөдөлмөрийн гэрээгээр ажилласан хугацаа;

23.1.2.ажилтны төр, хувийн өмчийн бүх хэлбэрийн аж ахуйн нэгж, байгууллага, хөдөө аж ахуйн нэгдэл, хоршоолол, шашны байгууллагад 1991 оны 07 дугаар сарын 01-ний өдрөөс 1995 оны 01 дүгээр сарын 01-ний өдөр хүртэл ажиллаж, цалин хөлсний сангаас нийгмийн даатгалын шимтгэл төлсөн хугацаа;

23.1.3.Монгол Улсын иргэний 1995 оноос өмнө цэргийн жинхэнэ болон хугацаат цэргийн алба хаасан хугацаа;

23.1.4.тэтгэврийн даатгалын шимтгэлийг 10-аас доошгүй жил төлсөн, төрүүлсэн болон гурав хүртэл настайд нь үрчлэн авсан хүүхдээ зургаан нас хүртэл өсгөсөн эхийн төрүүлсэн болон үрчлэн авсан хүүхэд бүрийн тоогоор нэг жил зургаан сараар тооцсон хугацаа;

23.1.5.Нийгмийн даатгалын сангаас олгох тэтгэврийн тухай хуулийн дагуу өндөр насны тэтгэвэр тогтоолгох даатгуулагчийн цэргийн жинхэнэ алба хаасан нэг жилийг тэтгэврийн даатгалын шимтгэл төлсөн нэг жил зургаан сараар тооцсон хугацаа;

23.1.6.1995 оноос өмнө ажилласан хугацааг холбогдох хуулийн дагуу нөхөн тооцож баталгаажуулсан хугацаа;

23.1.7.даатгуулагчийн Дипломат албаны тухай хуулийн дагуу цаг уурын хүнд нөхцөл бүхий улсад ажилласан нэг жилийг нэг жил зургаан сараар тооцсон хугацаа.

23.2.Нийгмийн даатгалын шимтгэл төлснөөр тооцох журмыг Нийгмийн даатгалын үндэсний зөвлөлийн саналыг үндэслэн Засгийн газар батална.

24 дүгээр зүйл.Нийгмийн даатгалын шимтгэлийг нөхөн төлүүлэх

Хэвлэх

24.1.Дараах тохиолдолд нийгмийн даатгалын шимтгэлийг нөхөн төлүүлнэ:

24.1.1.ажил олгогч нийгмийн даатгалын шимтгэл ногдох цалин хөлсний сан, түүнтэй адилтгах орлогыг нуусан буюу хэмжээг нь санаатайгаар бууруулсан бол;

24.1.2.ажил олгогч энэ хуулийн 21.1-д заасан хугацаанд төлөөгүй, эсхүл дутуу төлсөн бол;

24.1.3.сайн дураар даатгуулах гэрээгээр тохирсон хугацаанд төлөөгүй бол;

24.1.4.хууль бусаар ажлаас халагдсан тухай шүүхийн шийдвэр гарсан бол;

24.1.5.хилс хэргээр мөрдөгдсөн, хилс хэргээр хорих ял эдэлсэн тухай шүүхийн шийдвэр гарсан бол.

24.1.6.Малчны тухай хуульд заасан бол.

/Энэ заалтыг 2024 оны 06 дугаар сарын 05-ны өдрийн хуулиар нэмсэн./

24.2.Нийгмийн даатгалын шимтгэлийг нөхөн төлүүлэх тохиолдолд шимтгэл ногдох цалин хөлс, түүнтэй адилтгах орлогод энэ хуулийн 22.2-т заасны дагуу тогтоосон итгэлцүүр хэрэглэнэ.

24.3.Энэ хуулийн 24.1-д зааснаас бусад тохиолдолд нийгмийн даатгалын шимтгэлийг нөхөн төлөхийг хориглоно.

24.4.Нийгмийн даатгалын шимтгэл төлөлтийг тайлагнах, шимтгэлийг нөхөн төлүүлэх харилцааг зохицуулсан журмыг хөдөлмөр, нийгмийн хамгааллын асуудал эрхэлсэн Засгийн газрын гишүүн батална.

25 дугаар зүйл.Нийгмийн даатгалын шимтгэл төлөлтийг тайлагнах

Хэвлэх

25.1.Ажил олгогч тухайн сарын нийгмийн даатгалын шимтгэл төлөлтийн тайланг дараа сарын 05-ны дотор цахим, эсхүл тоон гарын үсгээр баталгаажуулж, харьяалагдах нийгмийн даатгалын байгууллагад ирүүлэх бөгөөд энэ хугацаа долоо хоног бүрийн амралт, эсхүл нийтээр амрах баярын өдөртэй давхацвал дараагийн ажлын өдөр тайлагнана.

25.2.Дараах зөрчилд нийгмийн даатгалын улсын байцаагч акт тогтоосон бол нийгмийн даатгалын шимтгэл төлөлтийн тайланг ажил олгогчоор нөхөн гаргуулна:

25.2.1.нийгмийн даатгалын шимтгэл ногдох цалин хөлсний сан, түүнтэй адилтгах орлогыг нуусан, хэмжээг нь санаатайгаар бууруулсан, буруу тодорхойлсон;

25.2.2.нийгмийн даатгалын шимтгэлийг дутуу төлсөн;

25.2.3.нийгмийн даатгалын шимтгэлийг энэ хуульд заасан хугацаанд төлөөгүй.

26 дугаар зүйл.Илүү төлсөн нийгмийн даатгалын шимтгэлийг буцаан олгох

Хэвлэх

26.1.Нийгмийн даатгалын байгууллага илүү төлсөн нийгмийн даатгалын шимтгэлийг доор дурдсанаар буцаан олгоно:

26.1.1.илүү төлсөн нийгмийн даатгалын шимтгэлийг ажил олгогчийн, эсхүл сайн дураар даатгуулагчийн хүсэлтэд үндэслэн дараагийн сар, улирал, жилийн төлбөл зохих шимтгэлд шилжүүлэн тооцох, эсхүл тооцоо хийснээс хойш 30 хоногийн дотор;

26.1.2.сайн дураар нийгмийн даатгалын шимтгэл урьдчилан төлсөн даатгуулагч хөдөлмөр эрхэлж, албан журмаар даатгуулсан бол давхардсан хугацааны сайн дураар төлсөн шимтгэлийг түүний хүсэлтэд үндэслэн 30 хоногийн дотор;

26.1.3.даатгуулагч хоёр ба түүнээс дээш байгууллагад хөдөлмөр эрхэлж нийгмийн даатгалын шимтгэл төлсөн цалин хөлс, түүнтэй адилтгах орлогын нийт дүн нь энэ хуулийн 19.4-т заасан дээд хэмжээнээс хэтэрсэн бол уг хэтэрсэн хэсэгт ногдох илүү төлсөн шимтгэлийг түүний хүсэлтэд үндэслэн дараа жилийн хоёрдугаар улиралд.

26.2.Илүү төлсөн нийгмийн даатгалын шимтгэлийг буцаан олгох харилцааг зохицуулсан журмыг нийгмийн даатгалын асуудал хариуцсан төрийн захиргааны байгууллага батална.

27 дугаар зүйл.Тэтгэврийн даатгалын нэрийн дансны бүртгэл

Хэвлэх

27.1.Тэтгэврийн даатгалын шимтгэл төлсөн 1960 оны 01 дүгээр сарын 01-ний өдөр ба түүнээс хойш төрсөн даатгуулагч тэтгэврийн даатгалын нэрийн данс /цаашид "нэрийн данс" гэх/-тай байна.

27.2.Нийгмийн даатгалын байгууллага даатгуулагч бүрд нэрийн данс нээнэ.

27.3.Даатгуулагчийн нэрийн дансанд дараах орлогыг бүртгэнэ:

27.3.1.нэрийн дансны эхний үлдэгдэл;

27.3.2.даатгуулагчийн төлсөн тэтгэврийн даатгалын шимтгэл;

27.3.3.ажил олгогчийн төлсөн тэтгэврийн даатгалын шимтгэл;

27.3.4.нийгмийн даатгалын сангаас төлсөн шимтгэл;

27.3.5.Хөдөлмөр эрхлэлтийг дэмжих сангаас төлсөн шимтгэл;

27.3.6.төрөөс төлсөн тэтгэврийн даатгалын шимтгэл;

27.3.7.нэрийн дансанд бүртгэсэн орлогод тооцсон хүү;

27.3.8.нэрийн дансны мөнгөжүүлсэн орлогын хөрөнгө оруулалтын өгөөж.

27.4.Энэ хуулийн 27.3.2, 27.3.3, 27.3.4, 27.3.5, 27.3.6-д заасан шимтгэлийн орлогоос 4 хувийг хөдөлмөрийн чадвар алдсаны, тэжээгчээ алдсаны тэтгэвэр олгох зориулалтаар тусгайлан бүртгэнэ.

27.5.Нэрийн дансны өмнөх оны эцсийн үлдэгдэл нь тухайн жилийн эхний үлдэгдэл байна.

27.6.Даатгуулагчийн энэ хуулийн 29.2-т заасан мөнгөжүүлсэн орлогыг хассан нэрийн дансны эхний үлдэгдэл, бүртгэсэн шимтгэлийн орлогод жил бүр хүү тооцож, бүртгэнэ.

27.7.Энэ хуулийн 27.6-д заасан тухайн жилийн хүүгийн хэмжээг дараах үзүүлэлтийг харгалзан хөдөлмөр, нийгмийн хамгааллын асуудал эрхэлсэн төрийн захиргааны төв байгууллага болон Үндэсний статистикийн хорооны саналыг үндэслэн дараа оны нэгдүгээр улиралд багтаан Нийгмийн даатгалын үндэсний зөвлөл тогтооно:

27.7.1.өмнөх оны инфляцын түвшин;

27.7.2.Банкны тухай хуулийн 3.1.20-д заасан арилжааны банкнаас албан ёсоор зарласан иргэдийн мөнгөн хадгаламжийн өмнөх жилийн дундаж хүүгийн хэмжээ.

27.8.Даатгуулагчийн нэрийн дансны тухайн жилийн эцсийн үлдэгдлийг дараах томьёогоор бодно:


НДC2=НДC1-М+ БШО+Хо

НДC2-нэрийн дансны тухайн жилийн эцсийн үлдэгдэл;

НДC1-нэрийн дансны тухайн жилийн эхний үлдэгдэл;

БШО-тухайн жилийн бүртгэсэн шимтгэлийн орлого;

Хо-нэрийн дансны эхний үлдэгдлээс мөнгөжүүлсэн орлогыг хассан дүн, тухайн жилийн бүртгэсэн орлогод тооцсон хүүгийн орлого;

М-мөнгөжүүлсэн орлого.

27.9.Нэрийн дансны гарааны үлдэгдлийг 2000 оноос өмнө хөдөлмөр эрхэлж, тэтгэврийн даатгалын шимтгэл төлсөн даатгуулагчид тооцох бөгөөд гарааны үлдэгдэл нь даатгуулагчийн нэрийн данс нээлгэсэн жилийн эхний үлдэгдэл байна.

27.10.Нэрийн дансыг нээх, бүртгэх, хөтлөх, даатгуулагчийн гарааны үлдэгдлийг тооцохтой холбогдсон харилцааг зохицуулсан журмыг Нийгмийн даатгалын үндэсний зөвлөл батална.

28 дугаар зүйл.Нэрийн дансны орлогыг бүртгэх тусгай нөхцөл

Хэвлэх

28.1.Албан журмаар даатгуулагчийн жирэмсний болон амаржсаны тэтгэмж авсан, гурав хүртэлх насны хүүхдээ асрах чөлөөтэй байх хугацааны тэтгэврийн даатгалын шимтгэлийг түүний сүүлийн 12 сарын цалин хөлс, түүнтэй адилтгах орлогын дунджаас даатгуулагч, ажил олгогчийн төлөх шимтгэлийн хувь хэмжээгээр тооцож нэрийн дансанд нь бүртгэж, хүү тооцно.

28.2.Нийгмийн даатгалын сангаас олгох тэтгэврийн тухай хуулийн дагуу өндөр насны тэтгэвэр тогтоолгох даатгуулагчийн 1995 оноос өмнө цэргийн алба хаасан хугацаанд ногдох тэтгэврийн даатгалын шимтгэлийг даатгуулагчийн болон ажил олгогчийн төлөх тэтгэврийн даатгалын шимтгэлийн хувь хэмжээгээр дараах орлогоос тооцож нэрийн дансанд нь бүртгэнэ:

28.2.1.цэргийн алба хаасан хугацаанд авсан цалин хөлс, түүнтэй адилтгах орлогод энэ хуулийн 22.2-т заасны дагуу тогтоосон итгэлцүүр хэрэглэсэн орлогоос;

28.2.2.холбогдох хууль тогтоомжийн дагуу цэргийн алба хаасан хугацааг өсгөн тооцох хугацааны тэтгэврийн даатгалын шимтгэлийг тухайн үед мөрдөж байгаа сарын хөдөлмөрийн хөлсний доод хэмжээнээс.

28.3.Энэ хуулийн 23.1.4-т заасан хугацааны тэтгэврийн даатгалын шимтгэлийг даатгуулагчийн өндөр насны тэтгэвэр тогтоолгох тухайн үед мөрдөж байгаа сарын хөдөлмөрийн хөлсний доод хэмжээнээс даатгуулагчийн болон ажил олгогчийн төлөх хувь хэмжээгээр тооцож нэрийн дансанд нь бүртгэнэ.

28.4.Хөдөлмөрийн чадвар бүрэн алдсан даатгуулагчийн хөдөлмөрийн чадвар алдсаны тэтгэвэр авч байсан хугацааны тэтгэврийн даатгалын шимтгэлийг өндөр насны тэтгэвэр тогтоолгох тухайн үед мөрдөж байгаа сарын хөдөлмөрийн хөлсний доод хэмжээнээс даатгуулагчийн болон ажил олгогчийн төлөх хувь хэмжээгээр тооцож нэрийн дансанд нь бүртгэнэ.

29 дүгээр зүйл.Тэтгэврийн нөөц санг бүрдүүлэх, мөнгөжүүлсэн орлогыг өвлүүлэх

Хэвлэх

29.1.Тэтгэврийн хуваарилалтын тогтолцооноос хуримтлалын тогтолцоонд үе шаттай шилжих зорилгоор даатгуулагчийн нэрийн дансны мөнгөжүүлсэн орлогыг байршуулах тэтгэврийн нөөц сантай байна.

29.2.Энэ хуулийн 27 дугаар зүйлд заасан нэрийн дансны эцсийн үлдэгдлийг дараах эх үүсвэрээс мөнгөжүүлнэ:

29.2.1.Ирээдүйн өв сангийн тухай хуулийн 9.6-д заасан улсын төсөвт шилжүүлсэн орлогоос Засгийн газрын тогтоосон хэмжээгээр;

29.2.2.улсын төсвөөс олгох бусад орлого.

29.3.Энэ хуулийн 29.1-д заасан тэтгэврийн нөөц сан дараах эх үүсвэрээс бүрдэнэ:

29.3.1.энэ хуулийн 18.1-д заасан тэтгэврийн даатгалын шимтгэлийн хувь хэмжээний ажил олгогчийн 1.0, даатгуулагчийн 1.0, нийт 2.0 хувийн, энэ хуулийн 18.3-т заасан сайн дураар даатгуулагчийн тэтгэврийн даатгалын шимтгэлийн хувь хэмжээний 2.0 хувийн шимтгэлийн орлого;

29.3.2.энэ хуулийн 29.2-т заасан мөнгөжүүлсэн орлого.

29.4.Энэ хуулийн 29.3-т заасан орлогыг даатгуулагч бүрээр хуваарилж, тэтгэврийн нөөц сангийн дансанд байршуулна.

29.5.Тэтгэврийн нөөц санд байршуулсан даатгуулагчийн мөнгөжүүлсэн орлогыг түүний саналд үндэслэн доор дурдсанаар хөрөнгө оруулж болно:

29.5.1.энэ хуулийн 13.1-д заасан санхүүгийн хэрэгсэлд;

29.5.2.тухайлсан хуулиар зохицуулсан эрүүл мэнд, боловсрол, орон сууцны ипотекийн санхүүжилтэд.

29.6.Даатгуулагч нас барвал түүний мөнгөжүүлсэн орлогыг хууль ёсны өв залгамжлагчид нь өвлүүлнэ.

29.7.Нас барсан даатгуулагчийн гэр бүлийн гишүүнд Нийгмийн даатгалын сангаас олгох тэтгэврийн тухай хуульд заасны дагуу тэжээгчээ алдсаны тэтгэвэр тогтоолгох эрх үүсэхээр бол нэрийн дансны мөнгөжүүлсэн орлого, тэжээгчээ алдсаны тэтгэвэрт зарцуулах нийт хөрөнгийн хэмжээг тооцож, үлдэгдлийг энэ хуулийн 29.8-д заасан журмын дагуу өвлүүлнэ.

29.8.Тэтгэврийн нөөц санд хөрөнгө төвлөрүүлэх, бүртгэх, хуваарилах, байршуулах, мэдээлэх, хөрөнгө оруулах, өвлүүлэх, хяналт тавихтай холбогдсон харилцааг зохицуулсан журмыг санхүү, төсвийн, хөдөлмөр, нийгмийн хамгааллын асуудал эрхэлсэн төрийн захиргааны төв байгууллага болон Нийгмийн даатгалын үндэсний зөвлөлийн саналыг үндэслэн Засгийн газар батална.

30 дугаар зүйл.Нийгмийн даатгалын шимтгэлийн өр

Хэвлэх

30.1.Доор дурдсан шимтгэл, алданги, торгуулийг шимтгэлийн өрд тооцно:

30.1.1.энэ хуулийн 21.1, 21.20-д заасан хугацаанд төлөөгүй нийгмийн даатгалын шимтгэл;

30.1.2.улсын байцаагчийн актаар төлүүлэхээр тогтоосон төлөгдөөгүй нийгмийн даатгалын шимтгэл, алданги, торгууль;

30.1.3.шүүхийн шийдвэрээр төлүүлэхээр тогтоосон төлөгдөөгүй нийгмийн даатгалын шимтгэл, алданги, торгууль.

31 дүгээр зүйл.Хөөн хэлэлцэх хугацаа

Хэвлэх

31.1.Дараах тохиолдолд хөөн хэлэлцэх хугацаагүй байна:

31.1.1.энэ хуулийн 24.1-д заасан нийгмийн даатгалын шимтгэлийг нөхөн төлүүлэх;

31.1.2.энэ хуулийн 24.1.1, 24.1.2, 24.1.3-т заасан нийгмийн даатгалын шимтгэлд тооцсон алданги, торгуулийг төлүүлэх;

31.1.3.энэ хуулийн 30 дугаар зүйлд заасан нийгмийн даатгалын шимтгэлийн өрийг төлүүлэх;

31.1.4.хуурамч баримт бичиг бүрдүүлэх, худал мэдээлэх зэргээр тэтгэвэр, тэтгэмжийг үндэслэлгүй, эсхүл илүү тогтоолгож авсан бол үндэслэлгүй буюу илүү авсан тэтгэвэр, тэтгэмжийг төлүүлэх.

31.2.Энэ хуулийн 31.1-д зааснаас бусад тохиолдолд Иргэний хуулийн 75.1-д заасан хугацааг баримтална.

ДӨРӨВДҮГЭЭР БҮЛЭГ

АЖИЛ ОЛГОГЧ, ДААТГУУЛАГЧИЙН ЭРХ, ҮҮРЭГ

32 дугаар зүйл.Ажил олгогчийн эрх, үүрэг

Хэвлэх

32.1.Ажил олгогч дараах эрх эдэлнэ:

32.1.1.ажилгүйдлийн болон үйлдвэрлэлийн осол, мэргэжлээс шалтгаалсан өвчний даатгалын шимтгэлийн хөнгөлөлт, чөлөөлөлт эдлэх;

32.1.2.илүү төлсөн нийгмийн даатгалын шимтгэлийг буцаан авах буюу дараа төлөх шимтгэлд шилжүүлэн тооцуулах;

32.1.3.нийгмийн даатгалын асуудлаар лавлагаа, тодорхойлолт, мэдээлэл, зөвлөгөө авах болон сургалтад хамрагдах;

32.1.4.эрх бүхий байгууллагын шалгалтын дүн, акттай танилцах, тайлбар авах, өгөх;

32.1.5.нийгмийн даатгалын байгууллагын хууль зөрчсөн үйл ажиллагаа, шийдвэрийн талаарх гомдлыг эрх бүхий дээд шатны байгууллага, албан тушаалтанд гаргах;

32.1.6.энэ хуулийн 32.1.5-д заасны дагуу гомдлыг хянан шалгаж гаргасан шийдвэрийг эс зөвшөөрвөл Маргаан хянан шийдвэрлэх зөвлөлд хандах;

32.1.7.хууль тогтоомжид заасан бусад эрх.

32.2.Ажил олгогч дараах үүрэг хүлээнэ:

32.2.1.хөдөлмөрийн гэрээ, ажил гүйцэтгэх, хөлсөөр ажиллах болон тэдгээртэй адилтгах гэрээ байгуулсан өдрөөс эхлэн ажилтныг нийгмийн даатгалд албан журмаар даатгуулах;

32.2.2.орон тоо болон цалин хөлсний сан, түүнтэй адилтгах орлогын бүрэлдэхүүнийг үнэн зөв тодорхойлж, нийгмийн даатгалын шимтгэлийг энэ хуулиар тогтоосон хувь хэмжээгээр ногдуулж, сар бүр нийгмийн даатгалын санд төлөх;

32.2.3.нийгмийн даатгалын холбогдолтой анхан шатны болон нягтлан бодох бүртгэлийг хөтөлж, нийгмийн даатгалын шимтгэл төлөлтийн тайлан, мэдээг гарган энэ хуулийн 25.1-д заасан хугацаанд нийгмийн даатгалын байгууллагад хүргүүлэх;

32.2.4.энэ хуулийн 32.2.1-д заасан гэрээ байгуулсан, дуусгавар болгосон талаарх шийдвэр болон нийгмийн даатгалын шимтгэл төлөлттэй холбоотой баримт бичгийг тухай бүр нийгмийн даатгалын байгууллага, даатгуулагчид өгөх;

32.2.5.нийгмийн даатгалын хууль тогтоомж зөрчсөн тохиолдолд зөрчлийг арилгах талаар эрх бүхий байгууллага, албан тушаалтнаас тогтоосон акт, шийтгэлийн хуудас, тавьсан албан шаардлага, өгсөн мэдэгдлийг хугацаанд нь бүрэн биелүүлэх;

32.2.6.ажил олгогчийн буруугаас даатгуулагчид учирсан хохирлыг бүрэн хариуцаж төлөх;

32.2.7.нийгмийн даатгалын хууль тогтоомж, нийгмийн даатгалын шимтгэл төлөлтийн талаарх мэдээллээр ажилтныг хангах;

32.2.8.хууль тогтоомжид заасан бусад үүрэг.

33 дугаар зүйл.Даатгуулагчийн эрх, үүрэг

Хэвлэх

33.1.Даатгуулагч дараах эрх эдэлнэ:

33.1.1.нийгмийн даатгалын хууль тогтоомжид заасан нөхцөлийг хангасан тохиолдолд тэтгэвэр, тэтгэмж, эрүүл мэндийн нөхөн сэргээлтийн зардлын төлбөр авах;

33.1.2.илүү төлсөн нийгмийн даатгалын шимтгэлийг буцаан авах буюу дараа төлөх шимтгэлд шилжүүлэн тооцуулах;

33.1.3.нийгмийн даатгалын шимтгэл төлсөн цалин хөлс, түүнтэй адилтгах орлого, ажил олгогчийн болон өөрийн төлсөн шимтгэлийн хэмжээ, шимтгэл төлсөн хугацаа, нийгмийн даатгалын сангаас авсан тэтгэвэр, тэтгэмж, эрүүл мэндийн нөхөн сэргээлтийн зардлын төлбөрийн талаарх мэдээллийг цахим болон цаасан хэлбэрээр авах;

33.1.4.нийгмийн даатгалын шимтгэл ногдуулалт, төлөлт болон нийгмийн даатгалын сангаас олгосон тэтгэвэр, тэтгэмж, эрүүл мэндийн нөхөн сэргээлтийн зардлын төлбөрийн үндэслэлийг шалгуулахаар холбогдох байгууллага, албан тушаалтанд хүсэлт гаргах;

33.1.5.ажил олгогчийн төлсөн нийгмийн даатгалын шимтгэлийн хэмжээ болон энэ хуулийн 21.1-д заасан хугацаанд нийгмийн даатгалын санд төлсөн эсэхэд хяналт тавих;

33.1.6.ажил олгогчийн буруугаас нийгмийн даатгалын шимтгэл нь төлөгдөөгүй, дутуу, эсхүл хугацаа хожимдож төлөгдсөн, шимтгэл төлөлтийн тайланг ирүүлээгүй, тэтгэвэр, тэтгэмж, эрүүл мэндийн нөхөн сэргээлтийн зардлын төлбөр авах баримт бичгийг даатгуулагчид болон нийгмийн даатгалын байгууллагад хуульд заасан хугацаанд гаргаж өгөөгүйн улмаас тэтгэвэр, тэтгэмж, эрүүл мэндийн нөхөн сэргээлтийн зардлын төлбөрийг авч чадаагүй, эсхүл хугацаандаа бүрэн аваагүй бол учирсан хохирол, зөрчигдсөн эрхээ сэргээлгэхэд гарсан зардлыг ажил олгогчоор төлүүлэх;

33.1.7.тэтгэврийн нөөц сан дахь өөрийн мөнгөжүүлсэн орлогыг энэ хуулийн 29.5-д заасан хөрөнгө оруулалтад оруулах эсэхийг сонгох;

33.1.8.хууль тогтоомжид заасан бусад эрх.

33.2.Даатгуулагч дараах үүрэг хүлээнэ:

33.2.1.нийгмийн даатгалын шимтгэл ногдох цалин хөлс, түүнтэй адилтгах орлого тодорхойлох болон шимтгэл төлсөн хугацааг тооцох, тэтгэвэр, тэтгэмж, эрүүл мэндийн нөхөн сэргээлтийн зардлын төлбөр авахад шаардлагатай баримт бичгийг үнэн зөв бүрдүүлэх;

33.2.2.ажил олгогчийн нийгмийн даатгалын хууль тогтоомжийг зөрчсөн үйл ажиллагааны талаар нийгмийн даатгалын байгууллага болон холбогдох байгууллагад мэдээлэх;

33.2.3.сайн дураар даатгуулагч нийгмийн даатгалын байгууллагатай байгуулсан гэрээнд заасан хугацаанд нийгмийн даатгалын шимтгэлээ төлөх;

33.2.4.нийгмийн даатгалын шимтгэл төлөлт, тэтгэвэр, тэтгэмж, эрүүл мэндийн нөхөн сэргээлтийн зардлын төлбөрийн тогтоолт, олголтод хийсэн хяналт шалгалтаар илэрсэн зөрчлийг арилгах, улсын байцаагчийн актаар тогтоосон төлбөрийг барагдуулах;

33.2.5.хууль тогтоомжид заасан бусад үүрэг.

ТАВДУГААР БҮЛЭГ

НИЙГМИЙН ДААТГАЛЫН БАЙГУУЛЛАГЫН ТОГТОЛЦОО

34 дүгээр зүйл.Нийгмийн даатгалын байгууллагын тогтолцоо, үйл ажиллагааны зарчим

Хэвлэх

34.1.Нийгмийн даатгалын байгууллагын тогтолцоо нь Нийгмийн даатгалын үндэсний зөвлөл, хөдөлмөр, нийгмийн хамгааллын асуудал эрхэлсэн төрийн захиргааны төв байгууллага, нийгмийн даатгалын асуудал хариуцсан төрийн захиргааны байгууллага, аймаг, нийслэл, дүүргийн нийгмийн даатгалын газар, сум, дүүргийн тасаг, нийгмийн даатгалын байцаагч, ажилтнаас бүрдэнэ.

34.2.Нийгмийн даатгалын байгууллага хууль дээдлэх, бусдын нөлөөнд үл автах, ажил олгогч, даатгуулагчийн эрх, хууль ёсны ашиг сонирхлыг хүндэтгэх, албан үүргээ иргэдийн итгэл хүлээхүйц, тэгш, шударга, хариуцлагатайгаар гүйцэтгэх, үйл ажиллагаа нь ил тод байх зарчим баримтална.

35 дугаар зүйл.Нийгмийн даатгалын үндэсний зөвлөл

Хэвлэх

35.1.Нийгмийн даатгалын үндэсний зөвлөл /цаашид "Үндэсний зөвлөл" гэх/ нь Засгийн газар, даатгуулагч, ажил олгогч гурван талыг тэнцүү тоогоор төлөөлсөн орон тооны бус дараах гишүүнтэй байна:

35.1.1.Засгийн газрыг төлөөлж хөдөлмөр, нийгмийн хамгааллын, санхүү, төсвийн, хууль зүйн асуудал эрхэлсэн төрийн захиргааны төв байгууллагаас тус бүр нэг хүн;

35.1.2.даатгуулагчийг төлөөлж даатгуулагчийн олонхын эрх, хууль ёсны ашиг сонирхлыг хамгаалсан үйлдвэрчний эвлэлээс гурван хүн;

35.1.3.ажил олгогчийг төлөөлж ажил олгогчийн олонхын эрх, хууль ёсны ашиг сонирхлыг хамгаалсан байгууллагаас гурван хүн.

35.2.Энэ хуулийн 35.1.1-д заасан төлөөлөл нь хөдөлмөр, нийгмийн хамгааллын, санхүү, төсвийн болон хууль зүйн асуудал эрхэлсэн Засгийн газрын гишүүд байна.

35.3.Ажил олгогч болон даатгуулагчийн төлөөллийн байгууллага нээлттэй сонгон шалгаруулах журмаар нэр дэвшигчийг сонгон Үндэсний зөвлөлийн гишүүнд нэр дэвшүүлж, Улсын Их Хурлын холбогдох Байнгын хороонд ирүүлнэ.

35.4.Улсын Их Хурал энэ хуулийн 35.3-т заасан нэр дэвшигчийн сонсгол хийж, зургаан жилийн хугацаагаар Үндэсний зөвлөлийн гишүүнээр томилж, чөлөөлнө.

35.5.Үндэсний зөвлөл нь дарга, дэд дарга, гишүүнтэй байна.

35.6.Үндэсний зөвлөлийн дарга нь хөдөлмөр, нийгмийн хамгааллын асуудал эрхэлсэн Засгийн газрын гишүүн байна.

35.7.Үндэсний зөвлөлийн дэд даргыг талууд зөвшилцөж, энэ хуулийн 35.1.2, 35.1.3-т заасан төлөөллөөс хоёр жилийн хугацаагаар Үндэсний зөвлөлийн дарга томилж, чөлөөлнө.

35.8.Үндэсний зөвлөлийн гишүүн хуульд заасан бүрэн эрхийн хугацаа нь дуусгавар болохоос өмнө чөлөөлөгдөх тохиолдолд дараагийн гишүүнийг энэ хуулийн 35.3-т заасны дагуу сонгон шалгаруулж, чөлөөлөгдсөн гишүүний бүрэн эрхийн үлдсэн хугацаагаар Улсын Их Хурлаас томилно.

35.9.Үндэсний зөвлөл дараах бүрэн эрхийг хэрэгжүүлнэ:

35.9.1.нийгмийн даатгалын хууль тогтоомжийн хэрэгжилт, нийгмийн даатгалын үйл ажиллагааг сайжруулах чиглэлээр санал, дүгнэлт өгөх, шийдвэр гаргах болон нийгмийн даатгалын хууль тогтоомжид өөрчлөлт оруулах асуудлаар санал боловсруулж холбогдох байгууллагаар шийдвэрлүүлэх;

35.9.2.нийгмийн даатгалын сангийн төсвийн төсөл, төсөөлөл, төсвийн хүрээний мэдэгдлийн төсөлд санал өгөх, төсвийн гүйцэтгэлд хяналт тавих;

35.9.3.нийгмийн даатгалын сангийн хөрөнгө оруулалтын үйл ажиллагааны талаарх тайлан, мэдээллийг хэлэлцэн, дүгнэлт, шийдвэр гаргах;

35.9.4.Үндэсний зөвлөлийн хуралдаанаар хэлэлцэх асуудалтай холбогдуулан Санхүүгийн зохицуулах хороо, нийгмийн даатгалын чиглэлээр эрдэм шинжилгээ, судалгааны ажил эрхэлдэг байгууллага, судлаач, ахмадын болон хөгжлийн бэрхшээлтэй хүний хууль ёсны эрх ашгийг хамгаалах байгууллагын төлөөллийг хуралдаанд оролцуулж, тайлбар, мэдээлэл авч, саналыг сонсох;

35.9.5.ажил олгогч, даатгуулагч, иргэдээс ирүүлсэн санал, өргөдөл, гомдлыг шийдвэрлэх, нийгмийн даатгалын байгууллагад зөвлөмж, чиглэл өгөх;

35.9.6.нийгмийн даатгалын хамрах хүрээг өргөжүүлэх, сангийн хөрөнгийг өсгөн арвижуулах, нийгмийн даатгалын талаарх олон нийтийн итгэл, үнэмшлийг дээшлүүлэх, нийгмийн даатгалын байгууллагын үйл ажиллагаа, мэдээллийн технологи, программ хангамж, нийгмийн даатгалын үйлчилгээг сайжруулахад санал, дүгнэлт өгөх;

35.9.7.Эрүүл мэндийн магадлалын зөвлөл болон Маргаан хянан шийдвэрлэх зөвлөлийн үйл ажиллагаанд хяналт тавих, боловсронгуй болгох талаар санал боловсруулах;

35.9.8.Үндэсний зөвлөлийн бүрэн эрхийг хэрэгжүүлэхтэй холбоотой болон нийгмийн даатгалын хууль тогтоомжид заасны дагуу тогтоол, дүрэм, журам, аргачлал батлах, зөвлөмж гаргах;

35.9.9.хууль тогтоомжид заасан бусад бүрэн эрх.

35.10.Үндэсний зөвлөлийн үйл ажиллагааны үндсэн хэлбэр нь хуралдаан байна.

35.11.Үндэсний зөвлөл гишүүдийн гуравны хоёроос доошгүйн ирцтэйгээр улирал бүр хуралдана. Шаардлагатай тохиолдолд Үндэсний зөвлөлийн дарга, гишүүдийн олонхын саналаар ээлжит бус хуралдааныг зарлан хуралдуулж болно.

35.12.Үндэсний зөвлөл ажлаа Улсын Их Хуралд жил бүр тайлагнана.

35.13.Үндэсний зөвлөл ажлын албатай байна. Ажлын албаны даргыг томилох, чөлөөлөх асуудлыг Үндэсний зөвлөлийн хуралдаанаар хэлэлцүүлж, Үндэсний зөвлөлийн дарга томилж, чөлөөлнө.

35.14.Ажлын албаны удирдах, гүйцэтгэх албан тушаал нь төрийн захиргааны албан тушаалд хамаарна.

35.15.Үндэсний зөвлөлийн дүрэм болон энэ хуулийн 35.3-т заасан нээлттэй сонгон шалгаруулах журмыг Улсын Их Хурлын холбогдох Байнгын хороо батална.

35.16.Үндэсний зөвлөлийн гишүүнд ажлын оролцоог харгалзан улирал тутам урамшуулал олгох бөгөөд урамшууллын дээд хэмжээг хөдөлмөр, нийгмийн асуудал эрхэлсэн төрийн захиргааны төв байгууллагын саналыг үндэслэн Улсын Их Хурлын холбогдох Байнгын хороо тогтооно.

35.17.Нийгмийн даатгалын байгууллагын үйл ажиллагааг боловсронгуй болгох, сангийн орлогыг бүрдүүлэх, зарцуулах, нийгмийн даатгалын сангийн чөлөөт үлдэгдлийг санхүүгийн хэрэгсэлд хөрөнгө оруулах шийдвэр гаргахад шаардлагатай судалгаа, эрсдэлийг үнэлэх, санал, дүгнэлт гаргах чиг үүрэг бүхий эрсдэлийн удирдлага, актуар тооцоолол хийх, хөрөнгө оруулалт, аудитын орон тооны бус мэргэжлийн хороог Үндэсний зөвлөлийн дэргэд ажиллуулна.

35.18.Энэ хуулийн 35.17-д заасан мэргэжлийн хорооны гишүүнийг Үндэсний зөвлөл нээлттэй сонгон шалгаруулах журмаар томилж, чөлөөлнө.

35.19.Үндэсний зөвлөлийн ажлын албаны бүтэц, ажиллах журам, энэ хуулийн 35.17-д заасан мэргэжлийн хорооны ажиллах журам, мэргэжлийн хорооны гишүүнд олгох урамшууллын хэмжээг Үндэсний зөвлөл батална.

35.20.Энэ хуулийн 35.19-д заасан урамшууллыг мэргэжлийн хорооны гишүүний ажлын үр дүнг харгалзан Үндэсний зөвлөл олгоно.

35.21.Үндэсний зөвлөлийн ажлын албаны үйл ажиллагааны зардал болон энэ хуулийн 35.16, 35.19-д заасан урамшууллыг улсын төсвөөс олгоно.

36 дугаар зүйл.Хөдөлмөр, нийгмийн хамгааллын асуудал эрхэлсэн төрийн захиргааны төв байгууллагын чиг үүрэг

Хэвлэх

36.1.Хөдөлмөр, нийгмийн хамгааллын асуудал эрхэлсэн төрийн захиргааны төв байгууллага дараах чиг үүргийг хэрэгжүүлнэ:

36.1.1.нийгмийн даатгалын бодлого, төлөвлөлтийг тодорхойлох, нийгмийн даатгалын сангийн төсвийн төсөл боловсруулах, нийгмийн даатгалын сангийн орлого, зарлагын дунд хугацааны тооцоолол хийх;

36.1.2.нийгмийн даатгалын хууль тогтоомжийг боловсронгуй болгох, тэтгэвэр, тэтгэмжийн хэмжээг нэмэгдүүлэх санал боловсруулж, холбогдох байгууллагаар шийдвэрлүүлэх;

36.1.3.нийгмийн даатгалын байгууллагыг бодлого, мэргэжил арга зүйн удирдлагаар хангах;

36.1.4.нийгмийн даатгалын байгууллагын орон тооны нормативыг нийгмийн даатгалын асуудал хариуцсан төрийн захиргааны байгууллагын саналыг үндэслэн батлах;

36.1.5.гадаад улстай нийгмийн даатгалын асуудлаар олон улсын гэрээ, хэлэлцээр байгуулах, гэрээ конвенцод нэгдэх асуудлыг судлах, шийдвэрлүүлэх;

36.1.6.хууль тогтоомжид заасан бусад чиг үүрэг.

37 дугаар зүйл.Нийгмийн даатгалын асуудал хариуцсан төрийн захиргааны байгууллагын удирдлага, эрх, чиг үүрэг

Хэвлэх

37.1.Нийгмийн даатгалын асуудал хариуцсан төрийн захиргааны байгууллага Үндэсний зөвлөлийн даргын болон хөдөлмөр, нийгмийн хамгааллын асуудал эрхэлсэн Засгийн газрын гишүүний, аймаг, нийслэл, дүүргийн нийгмийн даатгалын байгууллага нийгмийн даатгалын дээд шатны байгууллагын удирдлага доор тус тус ажиллана.

37.2.Нийгмийн даатгалын асуудал хариуцсан төрийн захиргааны байгууллага нийгмийн даатгалын хууль тогтоомжийг улсын хэмжээнд хэрэгжүүлэх чиг үүрэгтэй Засгийн газрын хэрэгжүүлэгч агентлаг байна.

37.3.Нийгмийн даатгалын асуудал хариуцсан төрийн захиргааны байгууллага Эрүүл мэндийн магадлалын зөвлөл, Мэргэжлээс шалтгаалсан өвчин судлалын төрөлжсөн мэргэшлийн эмнэлэг, Маргаан хянан шийдвэрлэх зөвлөлтэй байна.

37.4.Нийгмийн даатгалын асуудал хариуцсан төрийн захиргааны байгууллагын даргыг Төрийн албаны тухай хуульд заасны дагуу сонгон шалгаруулж, хөдөлмөр, нийгмийн хамгааллын асуудал эрхэлсэн Засгийн газрын гишүүний саналыг үндэслэн Засгийн газар томилж, чөлөөлнө.

37.5.Аймаг, нийслэл, дүүргийн нийгмийн даатгалын газрын даргыг Төрийн албаны тухай хуульд заасны дагуу сонгон шалгаруулж, нийгмийн даатгалын асуудал хариуцсан төрийн захиргааны байгууллагын дарга томилж, чөлөөлнө.

37.6.Нийгмийн даатгалын асуудал хариуцсан төрийн захиргааны байгууллагын ажилтныг нийгмийн даатгалын асуудал хариуцсан төрийн захиргааны байгууллагын дарга, аймаг, нийслэл, дүүргийн нийгмийн даатгалын газрын ажилтныг тухайн шатны нийгмийн даатгалын байгууллагын дарга тус тус томилж, чөлөөлнө.

37.7.Даатгуулагч, хүний хөдөлмөрийн чадвар алдалтын хувь, хугацаа, шалтгааныг магадлах чиг үүрэг бүхий Эрүүл мэндийн магадлалын төв зөвлөл /цаашид "Магадлалын төв зөвлөл" гэх/-ийг нийгмийн даатгалын асуудал хариуцсан төрийн захиргааны байгууллагын дэргэд, Эрүүл мэндийн магадлалын зөвлөл /цаашид "аймаг, дүүргийн магадлалын зөвлөл" гэх/-ийг аймаг, дүүргийн нийгмийн даатгалын газрын дэргэд, Сэтгэцийн өвчний салбар зөвлөл, Мэргэжлээс шалтгаалсан өвчний салбар зөвлөлийг Магадлалын төв зөвлөлийн дэргэд тус тус ажиллуулна. Хүн амын тоо, нягтрал, байршил зэргийг харгалзан сумын нийгмийн даатгалын тасгийн дэргэд сумын эрүүл мэндийн магадлалын зөвлөл ажиллуулж болно.

37.8.Даатгуулагч, хүн, ажил олгогч, нийгмийн даатгалын байгууллагын хооронд гарсан саналын зөрөө, маргааныг холбогдох хууль тогтоомжийн дагуу хянан шийдвэрлэх чиг үүрэг бүхий Маргаан хянан шийдвэрлэх төв зөвлөл /цаашид "төв зөвлөл" гэх/-ийг нийгмийн даатгалын асуудал хариуцсан төрийн захиргааны байгууллагын дэргэд, Маргаан хянан шийдвэрлэх салбар зөвлөл /цаашид "салбар зөвлөл" гэх/-ийг аймаг, нийслэл, дүүргийн нийгмийн даатгалын газрын дэргэд тус тус ажиллуулна.

37.9.Мэргэжлээс шалтгаалсан өвчнийг эрт илрүүлэх, эмчлэх, нөхөн сэргээх, сувилах, хөдөлмөр зохицуулалт хийх, төрөлжсөн нарийн мэргэжлийн болон нийгмийн эрүүл мэндийн тусламж үйлчилгээг үзүүлэх чиг үүрэг бүхий Мэргэжлээс шалтгаалсан өвчин судлалын төрөлжсөн мэргэшлийн эмнэлгийг нийгмийн даатгалын асуудал хариуцсан төрийн захиргааны байгууллагын дэргэд ажиллуулна.

37.10.Гадаад улсад түр болон байнга оршин сууж хөдөлмөр эрхэлж байгаа Монгол Улсын иргэнийг нийгмийн даатгалд хамруулж, нийгмийн баталгааг хангах, шимтгэлийн орлого бүрдүүлэх, гадаад улстай байгуулсан Монгол Улсын нийгмийн хамгааллын олон улсын хэлэлцээрийн хэрэгжилтийг хангах чиг үүрэг бүхий нийгмийн даатгалын байгууллагын салбар нэгжийг тухайн улсад ажиллуулж болно.

37.11.Энэ хуулийн 37.9, 37.10-т заасан эмнэлэг, салбар нэгжийн даргыг нийгмийн даатгалын асуудал хариуцсан төрийн захиргааны байгууллагын дарга тус тус томилж, чөлөөлнө.

37.12.Мэргэжлээс шалтгаалсан өвчин судлалын төрөлжсөн мэргэшлийн эмнэлгийн ажиллах дүрмийг хөдөлмөр, нийгмийн хамгааллын болон эрүүл мэндийн асуудал эрхэлсэн Засгийн газрын гишүүд хамтран батална.

37.13.Нийгмийн даатгалын асуудал хариуцсан төрийн захиргааны байгууллага дараах бүрэн эрхийг хэрэгжүүлнэ:

37.13.1.нийгмийн даатгалын хууль тогтоомжийг хэрэгжүүлэхтэй холбогдсон тушаал, дүрэм, журам, заавар, аргачлал, зөвлөмж, чиглэл гаргах;

37.13.2.нийгмийн даатгалын хяналт шалгалтыг цахим хэлбэрээр болон баримт бичигт үндэслэн хийх, шаардлагатай мэдээ, судалгаа, холбогдох бусад баримт бичгийг ажил олгогч, даатгуулагч, банк, санхүү, төрийн болон бусад байгууллага, албан тушаалтан, хүнээс үнэ төлбөргүй гаргуулах, нийгмийн даатгалын хууль тогтоомжийг зөрчсөн ажил олгогчид хуульд заасан хариуцлага хүлээлгэх;

37.13.3.нийгмийн даатгалын доод шатны байгууллага, байцаагчийн тогтоосон шимтгэл, алданги, хүү, торгуулийг төлөхөөс зайлсхийсэн, нийгмийн даатгалын хууль тогтоомжийг зөрчсөн ажил олгогчид хуульд заасан хариуцлага хүлээлгэх;

37.13.4.нийгмийн даатгалын доод шатны байгууллагын гаргасан шийдвэрийг хууль зүйн үндэслэлгүй гэж үзвэл холбогдох хууль тогтоомжийн дагуу хүчингүй болгох, өөрчлөх;

37.13.5.нийгмийн даатгалын байгууллагын үйл ажиллагаанд дотоод аудит, шинжилгээ, үнэлгээ хийх, эрсдэлийн удирдлагыг хэрэгжүүлэх;

37.13.6.нийгмийн даатгалын үйлчилгээ үзүүлэх зорилгоор даатгуулагч, хүний хувийн мэдээллийг ашиглах;

37.13.7.хууль тогтоомжид заасан бусад эрх.

37.14.Нийгмийн даатгалын асуудал хариуцсан төрийн захиргааны байгууллага дараах чиг үүргийг хэрэгжүүлнэ:

37.14.1.нийгмийн даатгалын хууль тогтоомжийн хэрэгжилтийг зохион байгуулах, нийгмийн даатгалын үйлчилгээг сайжруулах;

37.14.2.нийгмийн даатгалын сангийн төсвийн төсөл, төсөөлөл, төсвийн хүрээний мэдэгдлийн төсөл боловсруулах, аймаг, нийслэлийн төсвийн нарийвчилсан хуваарийг батлах;

37.14.3.нийгмийн даатгалын сангийн орлогыг бүрдүүлэх, тэтгэвэр, тэтгэмж, эрүүл мэндийн нөхөн сэргээлтийн зардлын төлбөр, үйлдвэрлэлийн осол, мэргэжлээс шалтгаалсан өвчнөөс урьдчилан сэргийлэх арга хэмжээний зардал, шимтгэлийн хөнгөлөлт, чөлөөлөлтийг хуулиар тогтоосон хугацаанд даатгуулагч, ажил олгогчид олгох ажлыг зохион байгуулах, хяналт тавих;

37.14.4.энэ хуулийн 29.4-т заасан үйл ажиллагааг хэрэгжүүлэх;

37.14.5.нийгмийн даатгалын хууль тогтоомжийг боловсронгуй болгох асуудлаар санал боловсруулж, холбогдох байгууллагаар шийдвэрлүүлэх;

37.14.6.тэтгэвэр, тэтгэмж, эрүүл мэндийн нөхөн сэргээлтийн зардлын төлбөрийн хэмжээг өөрчлөх, нийгмийн даатгалын сангийн чөлөөт үлдэгдлийг санхүүгийн хэрэгсэлд хөрөнгө оруулах асуудлаар тооцоо, судалгаа хийж, санал боловсруулан Үндэсний зөвлөл, хөдөлмөр, нийгмийн хамгааллын асуудал эрхэлсэн төрийн захиргааны төв байгууллагад хүргүүлэх;

37.14.7.доод шатны байгууллагад мэргэжил, арга зүйн туслалцаа үзүүлэх, сайн туршлагыг түгээн дэлгэрүүлэх, үйл ажиллагааны зөрчил, дутагдлаас урьдчилан сэргийлэх, хяналт тавих, хуульд заасны дагуу хариуцлага хүлээлгэх;

37.14.8.нийгмийн даатгалын хууль тогтоомжийг ажил олгогч, даатгуулагч, олон нийтэд сурталчлан таниулах, мэдээллээр хангах;

37.14.9.ажил олгогч, даатгуулагч, хүний өргөдөл, гомдол, санал, хүсэлтийг хянан хууль тогтоомжийн дагуу шийдвэрлэх, холбогдох байгууллагад уламжлах;

37.14.10.нийгмийн даатгалын байгууллагыг мэргэшсэн хүний нөөцөөр бүрдүүлэх, нийгмийн даатгалын байцаагч, ажилтныг тасралтгүй сургах, мэргэшүүлэх;

37.14.11.нийгмийн даатгалын байгууллагын үйл ажиллагаа, нийгмийн даатгалын сангийн хөрөнгийн зарцуулалт болон хөрөнгө оруулалтын мэдээллийг олон нийтэд ил тод, нээлттэй байлгах;

37.14.12.Үндэсний зөвлөлийг бүрэн эрхээ хэрэгжүүлэхэд нь дэмжлэг үзүүлэх, шаардлагатай мэдээлэл, судалгаагаар хангах;

37.14.13.татварын албатай цахимаар мэдээлэл харилцан солилцох;

37.14.14.хууль тогтоомжид заасан бусад чиг үүрэг.

37.15.Нийгмийн даатгалын байгууллага, байцаагчийн дүрмийг Засгийн газар батална.

37.16.Энэ хуулийн 37.14.13-т заасан мэдээлэл харилцан солилцох журмыг нийгмийн даатгалын болон татварын асуудал хариуцсан төрийн захиргааны байгууллага хамтран батална.

38 дугаар зүйл.Нийгмийн даатгалын хяналт шалгалт, нийгмийн даатгалын улсын байцаагчийн эрх, үүрэг

Хэвлэх

38.1.Нийгмийн даатгалын хяналт шалгалтыг нийгмийн даатгалын улсын ерөнхий байцаагч, улсын ахлах байцаагч, улсын байцаагч /цаашид "нийгмийн даатгалын улсын байцаагч" гэх/ хэрэгжүүлнэ.

38.2.Нийгмийн даатгалын шимтгэлийн ногдуулалт, төлөлтөд хийх хяналт шалгалтыг нийгмийн даатгалын байгууллага хэрэгжүүлнэ.

38.3.Нийгмийн даатгалын асуудал хариуцсан төрийн захиргааны байгууллагын дарга нь нийгмийн даатгалын улсын ерөнхий байцаагч байна.

38.4.Нийгмийн даатгалын улсын байцаагчийн эрхийг хөдөлмөр, нийгмийн хамгааллын асуудал эрхэлсэн Засгийн газрын гишүүн олгож, баталгаажуулж, түдгэлзүүлж, цуцална.

38.5.Нийгмийн даатгалын асуудал хариуцсан төрийн захиргааны байгууллагын үндсэн чиг үүргийн нэгжийн дарга, аймаг, нийслэл, дүүргийн нийгмийн даатгалын газрын дарга нь нийгмийн даатгалын улсын ахлах байцаагч байна.

38.6.Нийгмийн даатгалын улсын байцаагч нийгмийн даатгалын байгууллагад 3-аас доошгүй жил ажилласан, ёс зүйн зөрчил гаргаагүй, мэргэшсэн, нийгмийн даатгалын улсын байцаагчийн эрх олгох шалгалтад тэнцсэн зэрэг шалгуурыг хангасан байна.

38.7.Нийгмийн даатгалын улсын байцаагч үнэмлэх, тэмдэгтэй байна.

38.8.Нийгмийн даатгалын улсын байцаагчийн эрхийг олгох, баталгаажуулах, түдгэлзүүлэх, цуцлахтай холбогдсон харилцааг зохицуулсан журам, улсын байцаагчийн үнэмлэх, тэмдгийн загварыг хөдөлмөр, нийгмийн хамгааллын асуудал эрхэлсэн Засгийн газрын гишүүн батална.

38.9.Энэ хуулийн 38.2-т заасан хяналт шалгалт хийх журмыг нийгмийн даатгалын асуудал хариуцсан төрийн захиргааны байгууллага батална.

38.10.Нийгмийн даатгалын улсын байцаагч дараах эрх эдэлнэ:

38.10.1.хөдөлмөрийн харилцаатай холбоотой баримт бичиг, цалин хөлсний сан, түүнтэй адилтгах орлого, нийгмийн даатгалын шимтгэл ногдуулах, төлөхтэй холбогдсон тайлан тэнцэл, санхүүгийн болон бусад баримтад хяналт шалгалт хийх, тайлбар, лавлагаа гаргуулж авах;

38.10.2.тэтгэвэр, тэтгэмж тогтоох, олгох, санхүүгийн баримтад хяналт шалгалт хийх зорилгоор ажил олгогч, банк, санхүү, архив, шүүх, эрүүл мэндийн болон бусад байгууллага, албан тушаалтан, хүнээс тайлбар, лавлагааг үнэ төлбөргүй гаргуулан авах;

38.10.3.нийгмийн даатгалын шимтгэл ногдох орлого нуусныг гэрчлэх, нотлох баримтыг ажил олгогч, даатгуулагч, хуулийн этгээд, хүнээс түр хугацаагаар хураан авах, эсхүл хуулбарлан авах;

38.10.4.илүү олгосон тэтгэвэр, тэтгэмж, эрүүл мэндийн нөхөн сэргээлтийн зардлын төлбөр, үйлдвэрлэлийн осол, мэргэжлээс шалтгаалсан өвчнөөс урьдчилан сэргийлэх арга хэмжээний зардал, шимтгэлийн хөнгөлөлт, чөлөөлөлт болон нийгмийн даатгалын шимтгэлийн өрийг тэтгэвэр авагч, даатгуулагч, ажил олгогч, хүний банкан дахь данснаас үл маргах журмаар гаргуулах;

38.10.5.өөрийн хамаарал бүхий нийгмийн даатгалын шимтгэл төлөгчид шалгалт хийхээр томилогдсон тохиолдолд ашиг сонирхлын зөрчил үүссэн тухай мэдэгдэж, уг шалгалтыг хийхээс татгалзах;

38.10.6.нийгмийн даатгалын хууль тогтоомжийг зөрчсөн нийгмийн даатгалын шимтгэл төлөгч болон холбогдох байгууллага, албан тушаалтан, хүнд энэ хууль болон холбогдох хууль тогтоомжид заасан хариуцлага хүлээлгэх, шаардлагатай бол хуулийн байгууллагад хандан шийдвэрлүүлэх;

38.10.7.хууль тогтоомжид заасан бусад эрх.

38.11.Нийгмийн даатгалын улсын байцаагч дараах үүрэг хүлээнэ:

38.11.1.нийгмийн даатгалын хууль тогтоомжийг хэрэгжүүлэх, нийгмийн даатгалын хамралтыг нэмэгдүүлэх;

38.11.2.тэтгэвэр, тэтгэмжийн тогтоолт, олголт, эрүүл мэндийн нөхөн сэргээлтийн зардлын төлбөр, үйлдвэрлэлийн осол, мэргэжлээс шалтгаалсан өвчнөөс урьдчилан сэргийлэх арга хэмжээний зардал, шимтгэлийн хөнгөлөлт, чөлөөлөлтөд шалгалт хийх, илэрсэн зөрчлийг арилгуулах;

38.11.3.даатгуулагч, тэтгэвэр авагч, хүний хөдөлмөрийн чадвар алдалтын шалтгаан, хувь хэмжээ, хугацааг тогтоосон байдалд хяналт шалгалт хийж, илэрсэн зөрчлийг арилгуулах арга хэмжээ авах;

38.11.4.албан үүргээ гүйцэтгэх явцад ажил олгогч, даатгуулагч, хүн хууль бус үйл ажиллагаа явуулж байгааг илрүүлсэн бол холбогдох байгууллагад мэдэгдэх;

38.11.5.хууль тогтоомжид заасан бусад үүрэг.

39 дүгээр зүйл.Нийгмийн даатгалын улсын байцаагчид хориглох зүйл

Хэвлэх

39.1.Нийгмийн даатгалын улсын байцаагчийн үйл ажиллагаанд дараах зүйлийг хориглоно:

39.1.1.удирдамж, томилолтгүйгээр хяналт шалгалт хийх;

39.1.2.нийгмийн даатгалын улсын байцаагчийн акт, албан шаардлага болон бусад баримт бичгийн хэвлэмэл хуудас, маягтыг үрэгдүүлэх, хууль бусаар хэвлэн ашиглах, хүчингүй буюу хуурамч хуудас хэрэглэх;

39.1.3.нийгмийн даатгалын улсын байцаагчийн гарын үсэг, тэмдгээр баталгаажаагүй акт, бусад баримт бичгийг ажил олгогч, даатгуулагч, хүнд урьдчилан танилцуулах, зөвшөөрүүлэхээр албадах;

39.1.4.ажил олгогч, даатгуулагч, хүн болон нийгмийн даатгалын улсын байцаагчийн гарын үсэг, тэмдгээр баталгаажсан акт, бусад баримт бичгийг засварлах, өөрчлөх;

39.1.5.ажил олгогч, даатгуулагч, хүнд нийгмийн даатгалын шимтгэл төлөхөөс зайлсхийх, тэтгэвэр, тэтгэмж, эрүүл мэндийн нөхөн сэргээлтийн зардлын төлбөр, үйлдвэрлэлийн осол, мэргэжлээс шалтгаалсан өвчнөөс урьдчилан сэргийлэх арга хэмжээний зардал, шимтгэлийн хөнгөлөлт, чөлөөлөлт авахтай холбоотой хууль бус зөвлөгөө өгөх, нөхцөл боломж олгох;

39.1.6.нийгмийн даатгалын шимтгэл төлөгч, тэтгэвэр авагч, хүнээс гаргасан албан хэрэг хөтлөлтийн нэгдсэн бүртгэлд бүртгэгдээгүй өргөдөл, гомдол, мэдэгдлийг шалгаж шийдвэрлэх;

39.1.7.нийгмийн даатгалын мэдээллийн цахим сангийн мэдээллийг хууль бусаар өөрчлөх, халдах, засварлах, устгах, сэргээх, хуурамч мэдээлэл оруулах;

39.1.8.лавлагаа, эрүүл мэнд магадлалын шийдвэр, нийгмийн даатгалын болон тэтгэврийн дэвтрийг хуурамчаар, эсхүл үндэслэлгүйгээр үйлдэх;

39.1.9.улсын байцаагчийн тэмдэг, дардсыг хууль бусаар ашиглах, бусдад хэрэглүүлэх;

39.1.10.албан үүргээ гүйцэтгэх явцад төрийн, байгууллагын болон хувь хүний хуулиар хамгаалагдсан нууцыг задруулах, түүнийг хувийн ашиг сонирхлын төлөө ашиглах, хяналт шалгалтын дүн, албан ёсны шийдвэр гараагүй байхад аливаа асуудлын талаар байр сууриа илэрхийлэх, мэдээ, мэдээллийг задруулах;

39.1.11.хувийн зорилгоор нийгмийн даатгалын шимтгэл төлөгчтэй холбогдож, түүнд аливаа хэлбэрээр зөвлөгөө өгөх, нийгмийн даатгалын тайланг гаргах, аудит хийх, нийгмийн даатгалын шимтгэл төлөхөөс зайлсхийхэд туслах, шаардах;

39.1.12.хууль тогтоомжид заасан бусад хориглох зүйл.

40 дугаар зүйл.Нийгмийн даатгалын байцаагчийн мэргэшлийн зэрэг

Хэвлэх

40.1.Нийгмийн даатгалын улсын байцаагч нь нийгмийн даатгалын итгэмжит зөвлөх, нийгмийн даатгалын зөвлөх, нийгмийн даатгалын тэргүүлэх гэсэн мэргэшлийн зэрэгтэй байна.

40.2.Итгэмжит зөвлөх, зөвлөх, тэргүүлэх мэргэшлийн зэргийг нийгмийн даатгалын асуудал хариуцсан төрийн захиргааны байгууллагын саналыг үндэслэн хөдөлмөр, нийгмийн хамгааллын асуудал эрхэлсэн Засгийн газрын гишүүний шийдвэрээр олгоно.

40.3.Нийгмийн даатгалын улсын байцаагчид мэргэшлийн зэргийг тогтоох, түдгэлзүүлэх, зэргийн нэмэгдэл олгох журмыг хөдөлмөр, нийгмийн хамгааллын асуудал эрхэлсэн Засгийн газрын гишүүн батална.

41 дүгээр зүйл.Ажил олгогч, даатгуулагч, олон нийтэд чиглэсэн сурталчилгаа, зөвлөн туслах үйлчилгээ

Хэвлэх

41.1.Нийгмийн даатгалын байгууллага нь нийгмийн даатгалын хамрах хүрээг өргөжүүлэх, нийгмийн даатгалын ач холбогдлыг сурталчлах, соён гэгээрүүлэх зорилгоор дараах үйлчилгээг ажил олгогч, даатгуулагч, олон нийтэд үзүүлнэ:

41.1.1.нийгмийн даатгалын хууль тогтоомжийг сурталчлах;

41.1.2.нийгмийн даатгалын хууль тогтоомжийг хэрэгжүүлэх аргачлал, заавар, мэдээллээр хангах, мэргэжлийн зөвлөгөө өгөх, сургалт зохион байгуулах;

41.1.3.нийгмийн даатгалд хамруулах, өндөр насны тэтгэвэрт бэлтгэх;

41.1.4.хэвлэл мэдээллийн хэрэгслээр дамжуулан сургалт, сурталчилгаа хийх, мэдээлэл өгөх, түгээх ажлыг зохион байгуулах;

41.1.5.нийгмийн даатгалын үйлчилгээг цахим, нэг цэгийн болон явуулын хэлбэрээр үзүүлэх.

42 дугаар зүйл.Маргаан хянан шийдвэрлэх зөвлөл

Хэвлэх

42.1.Энэ хуулийн 37.8-д заасан төв зөвлөл болон салбар зөвлөлийн дарга, гишүүн, салбар зөвлөлийн нарийн бичгийн дарга орон тооны бус байна.

42.2.Төв зөвлөлийн нарийн бичгийн дарга орон тооны байх бөгөөд нийгмийн даатгалын асуудал хариуцсан төрийн захиргааны байгууллагын бүтцэд хамаарна.

42.3.Төв зөвлөл болон салбар зөвлөл 9 хүний бүрэлдэхүүнтэй байх бөгөөд төв зөвлөлийн бүрэлдэхүүнд хөдөлмөр, нийгмийн хамгааллын болон хууль зүйн асуудал эрхэлсэн төрийн захиргааны төв байгууллага, нийгмийн даатгалын байгууллага, ажил олгогч, даатгуулагчийн төлөөлөл, салбар зөвлөлийн бүрэлдэхүүнд нийгмийн даатгалын байгууллага, нутгийн захиргааны байгууллага, ажил олгогч, даатгуулагчийн төлөөлөл байна.

42.4.Төв зөвлөлийн дарга, нарийн бичгийн дарга, гишүүнийг нийгмийн даатгалын асуудал хариуцсан төрийн захиргааны байгууллагын дарга томилж, чөлөөлнө.

42.5.Аймаг, нийслэл, дүүргийн нийгмийн даатгалын газрын дарга нь салбар зөвлөлийн дарга байна.

42.6.Салбар зөвлөлийн нарийн бичгийн дарга, гишүүнийг нийгмийн даатгалын асуудал хариуцсан төрийн захиргааны байгууллагын даргатай зөвшилцөн салбар зөвлөлийн дарга томилж, чөлөөлнө.

42.7.Төв зөвлөл болон салбар зөвлөлийн хурлыг гишүүдийн гуравны хоёроос доошгүйн ирцтэйгээр хуралдуулж, хуралд оролцсон гишүүдийн олонхын саналаар асуудлыг шийдвэрлэнэ.

42.8.Төв зөвлөл болон салбар зөвлөл нь тогтоол, тэмдэглэл, зөвлөмж гаргах бөгөөд түүнийг нийгмийн даатгалын харилцаанд оролцогч талууд хэрэгжүүлэх үүрэгтэй.

42.9.Даатгуулагч, хүн, ажил олгогч, нийгмийн даатгалын байгууллагын хооронд гарсан саналын зөрөө, маргааныг шийдвэрлэсэн салбар зөвлөлийн шийдвэрийг үндэслэлгүй гэж үзвэл төв зөвлөлд, төв зөвлөлийн шийдвэрийг үндэслэлгүй гэж үзвэл шүүхэд хандана.

42.10.Төв зөвлөл болон салбар зөвлөлийн дарга, гишүүн, салбар зөвлөлийн нарийн бичгийн даргад хуралд оролцсон цагийг харгалзан цагийн хөлс олгоно.

42.11.Энэ хуулийн 42.10-т заасан цагийн хөлсний хэмжээ, олгох журмыг хөдөлмөр, нийгмийн хамгааллын асуудал эрхэлсэн Засгийн газрын гишүүн батална.

42.12.Төв зөвлөл болон салбар зөвлөлийн эрх, үүрэг, хурлын дэг, маргаан шийдвэрлэх үйл явц, ажлын тайлан, хариуцлага зэрэг харилцааг зохицуулсан Маргаан хянан шийдвэрлэх зөвлөлийн дүрмийг хөдөлмөр, нийгмийн хамгааллын асуудал эрхэлсэн төрийн захиргааны төв байгууллагын саналыг үндэслэн Засгийн газар батална.

43 дугаар зүйл.Эрүүл мэндийн магадлалын зөвлөл

Хэвлэх

43.1.Энэ хуулийн 37.7-д заасан Магадлалын төв зөвлөл нь дарга, нарийн бичгийн дарга, нийгмийн даатгалын байгууллагын магадлагч эмч, шинжээч эмч болон даатгуулагч, ажил олгогчийн төлөөлөл бүхий 21 хүний бүрэлдэхүүнтэй байна. Магадлалын төв зөвлөлийн шинжээч эмч, даатгуулагч, ажил олгогчийн төлөөлөл нь орон тооны бус байна.

43.2.Магадлалын төв зөвлөлийн дарга, нарийн бичгийн дарга, магадлагч эмч, аймаг, дүүргийн магадлалын зөвлөл болон салбар зөвлөлийн гишүүнийг нийгмийн даатгалын асуудал хариуцсан төрийн захиргааны байгууллагын дарга томилж, чөлөөлнө.

43.3.Магадлалын төв болон салбар зөвлөл, аймаг, дүүрэг, сумын магадлалын зөвлөлийн дарга, гишүүн, шинжээч эмчид хуралдсан цагаар нь тооцож сар бүр цагийн хөлс олгоно.

43.4.Эрүүл мэндийн магадлалын зөвлөлийн дүрэм, энэ хуулийн 43.3-т заасан цагийн хөлсний хэмжээг Засгийн газар батална.

43.5.Даатгуулагч, хүний хөдөлмөрийн чадвар алдалтын хувь, хугацаа, шалтгааныг магадлах, хөдөлмөр зохицуулалт хийхэд баримтлах өвчний жагсаалт, зааврыг эрүүл мэндийн болон хөдөлмөр, нийгмийн хамгааллын асуудал эрхэлсэн Засгийн газрын гишүүд хамтран батална.

ЗУРГАДУГААР БҮЛЭГ

БУСАД ЗҮЙЛ

44 дүгээр зүйл.Хууль зөрчигчид хүлээлгэх хариуцлага

Хэвлэх

44.1.Нийгмийн даатгалын хууль тогтоомж зөрчсөн нь эрүүгийн хариуцлага хүлээлгэхээргүй бол нийгмийн даатгалын шимтгэл төлөгчид дараах хариуцлага хүлээлгэнэ:

44.1.1.нийгмийн даатгалын шимтгэл ногдох цалин хөлсний сан, түүнтэй адилтгах орлогыг нуусан, эсхүл хэмжээг нь санаатайгаар бууруулсан бол нуусан, эсхүл бууруулсан цалин хөлсний сан, түүнтэй адилтгах орлогод ногдох нийгмийн даатгалын шимтгэлийг нөхөн төлүүлж, мөн орлоготой тэнцэх хэмжээний алданги тооцно. Алдангийн хэмжээ нь төлбөл зохих нийгмийн даатгалын шимтгэлийн 50 хувиас хэтрэхгүй байна;

44.1.2.төлбөл зохих нийгмийн даатгалын шимтгэлийг энэ хуулиар, эсхүл эрх бүхий байгууллагын тогтоосон хугацаанд төлөөгүй, дутуу төлсөн бол хугацаандаа төлөөгүй, дутуу төлсөн нийгмийн даатгалын шимтгэлийг нөхөн төлүүлж, уг шимтгэлийн дүнгээс хугацаа хэтрүүлсэн хоног тутамд 0.3 хувийн алданги тооцно. Алдангийн хэмжээ нь төлбөл зохих нийгмийн даатгалын шимтгэлийн 50 хувиас хэтрэхгүй байна;

44.1.3.тооцооны алдаа гаргаснаас нийгмийн даатгалын шимтгэлийг дутуу төлсөн бол дутуу төлсөн нийгмийн даатгалын шимтгэлийг нөхөн төлүүлж, уг шимтгэлийн дүнгээс тооцооны алдаа гарснаас хойш хоног тутамд 0.1 хувийн алданги тооцно. Алдангийн хэмжээ нь төлбөл зохих нийгмийн даатгалын шимтгэлийн 30 хувиас хэтрэхгүй байна;

44.1.4.тухайн үед мөрдөж байгаа сарын хөдөлмөрийн хөлсний доод хэмжээнээс доогуур цалин хөлс олгож, даатгуулагчийг хохироосон бол дутуу тооцсон хөдөлмөрийн хөлсөнд ногдох нийгмийн даатгалын шимтгэлийг нөхөн төлүүлж, уг шимтгэлийн дүнгээс дутуу тооцсоноос хойш хоног тутамд 0.1 хувийн алданги тооцно. Алдангийн хэмжээ нь төлбөл зохих нийгмийн даатгалын шимтгэлийн 30 хувиас хэтрэхгүй байна.

44.2.Тэтгэвэр, тэтгэмж, эрүүл мэндийн нөхөн сэргээлтийн зардлын төлбөрийг илүү тогтоолгон авсан бол эрх бүхий албан тушаалтны шийдвэрээр тухайн тэтгэвэр, тэтгэмж, эрүүл мэндийн нөхөн сэргээлтийн зардлын төлбөрийг илүү авсан этгээдээр холбогдох санд нөхөн төлүүлнэ.

44.3.Банк тэтгэвэр, тэтгэмж, эрүүл мэндийн нөхөн сэргээлтийн зардлын төлбөр, үйлдвэрлэлийн осол, мэргэжлээс шалтгаалсан өвчнөөс урьдчилан сэргийлэх арга хэмжээний зардал, шимтгэлийн хөнгөлөлт, чөлөөлөлтийг хугацаанд нь олгоогүй бол олговол зохих дүнгээс саатуулсан хоног тутамд тухайн үйлчлүүлдэг банкны иргэдийн хугацаатай хадгаламжийн хүүгээр тооцсон алдангийг ажил олгогч, даатгуулагч, тэтгэвэр, төлбөр авагчид төлнө.

44.4.Нийгмийн даатгалын сангийн хөрөнгийг зориулалтын бусаар зарцуулсан, эсхүл хууль бусаар ашиглаж орлого олсон бол хууль бусаар олсон орлого, учруулсан хохирлыг нийгмийн даатгалын санд буруутай этгээдээр төлүүлнэ.

44.5.Энэ хуулийн 7.7-д заасан даатгуулагч энэ хууль болон нийгмийн даатгалын байгууллагатай байгуулсан гэрээгээр хүлээсэн үүргээ биелүүлээгүй бол энэ хуулийн 44.1.2, 44.1.3-т заасан хариуцлага хүлээлгэнэ.

44.6.Даатгуулагчийн хөдөлмөрийн чадвар алдсан шалтгаан, хувь, хугацааг үндэслэлгүйгээр тогтоосон, хугацааг сунгасан, хууль бусаар бусдад нөлөөлсөн Эрүүл мэндийн магадлалын зөвлөлийн дарга, гишүүн, нарийн бичгийн дарга, эрүүл мэндийн байгууллагын эмч, мэргэжилтэнд холбогдох хууль тогтоомжид заасан хариуцлага хүлээлгэж, учруулсан хохирлыг нийгмийн даатгалын санд нөхөн төлүүлнэ.

44.7.Нийгмийн даатгалын хууль тогтоомж зөрчигчид алданги тооцох, торгох шийтгэл оногдуулсан нь тухайн зөрчлийг арилгах, бусдад учруулсан хохирлыг нөхөн төлөх хариуцлагаас чөлөөлөх үндэслэл болохгүй. Зөрчлийн тухай хуульд заасан зөрчилд оногдуулсан торгох шийтгэлийн төлбөрийг нийгмийн даатгалын санд төвлөрүүлнэ.

Тайлбар: Энэ хуулийн 44.1.3-т заасан "тооцооны алдаа" гэдэгт нийгмийн даатгалын шимтгэл төлөлтийн баталгаажсан тайланд залруулга хийх, даатгуулагчийн төрлийг өөрчлөн засах, үйлдвэрлэлийн осол, мэргэжлээс шалтгаалсан өвчний даатгалын санд төлөх шимтгэлийн хувь хэмжээг буруу тооцох зэрэг хамаарна.

44.8.Энэ хуулийг зөрчсөн эрх бүхий албан тушаалтны үйлдэл нь гэмт хэргийн шинжгүй бол Төрийн албаны тухай хуульд заасан хариуцлага хүлээлгэнэ.

44.9.Энэ хуулийг зөрчсөн хүн, хуулийн этгээдэд энэ хууль, эсхүл Эрүүгийн хууль болон Зөрчлийн тухай хуульд заасан хариуцлага хүлээлгэнэ.

45 дугаар зүйл.Нийгмийн даатгалын хууль тогтоомжийн биелэлтэд хяналт тавих

Хэвлэх

45.1.Нийгмийн даатгалын хууль тогтоомжийн биелэлтэд тавих хяналтыг Засгийн газар, Нийгмийн даатгалын үндэсний зөвлөл, бүх шатны Засаг дарга, хууль тогтоомжоор эрх олгогдсон бусад байгууллага, албан тушаалтан тус тусын эрх хэмжээний дагуу хэрэгжүүлнэ.

46 дугаар зүйл.Хуулийг дагаж мөрдөх журмын зохицуулалт

Хэвлэх

46.1.Энэ хуулийн 9.2 дахь хэсэг энэ хууль хүчин төгөлдөр болох өдрөөс эхлэн шинээр тэтгэвэр тогтоолгож байгаа хүнд хамаарна.

46.2.Энэ хуулийн 29.2.1-д заасан хөрөнгийг Ирээдүйн өв сангийн тухай хуулийн 9.6-д заасны дагуу 2030 оноос эхлэн улсын төсвөөс олгоно.

46.3.Энэ хуулийн 29.6 дахь хэсгийг 2030 оноос эхлэн хэрэгжүүлнэ.

47 дугаар зүйл.Хууль хүчин төгөлдөр болох

Хэвлэх

47.1.Энэ хуулийг 2024 оны 01 дүгээр сарын 01-ний өдрөөс эхлэн дагаж мөрдөнө.

МОНГОЛ УЛСЫН ИХ ХУРЛЫН ДАРГА Г.ЗАНДАНШАТАР

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

(2023.10.24-ний өдрийн орчуулга)          Unofficial translation

 

Entry into force date: January 1, 2024

 

LAW OF MONGOLIA

July 7, 2023                                 Ulaanbaatar City

 

GENERAL LAW ON SOCIAL INSURANCE

/Revised edition/

 

CHAPTER ONE

GENERAL PROVISIONS

Article 1.Purpose of the Law

1.1.The purpose of this Law is to regulate relations in regards to determine the type, form, and scope of social insurance, to be covered Mongolian citizens, foreign citizens, and stateless persons under the social insurance, to create, distribute, and spend the social insurance fund in order to share financial risks of the insured, to report on its performance, to supervise, and to define the rights and duties of insurance activities and social insurance organizations.

Article 2.Social insurance legislation

2.1.The social insurance legislation shall consist of the Constitution of Mongolia, the Law on Pensions to be issued from the Social Insurance Fund, the Law on Benefits to be issued from the Social Insurance Fund, the Law on Pensions, Benefits and Payments for Industrial Accidents and Occupational Diseases to be issued from the Social Insurance Fund, this Law, and other legislative acts issued in accordance with these laws.

2.2.If an international treaty, to which Mongolia is a party, stipulates otherwise than the social insurance legislation, the provisions of the international treaty shall prevail.

Article 3.Scope of the application of the Law

3.1.This Law shall apply to social insurance premium payers, social insurance organizations and persons responsible for implementing social insurance legislation.

3.2.The relations in connection with the payment of social insurance premiums, payment of pensions, benefits, health rehabilitation expenses from the social insurance fund, payment of expenses for preventive measures against industrial accidents and occupational diseases, reduction and exemptions of premiums shall be regulated only under social insurance legislation.

Article 4.Definition of terms of the Law

4.1.The following terms used in this Law shall be interpreted in the following meanings:

4.1.1."employer" means as defined in sub-paragraph 4.1.1 of the Law on Labor;

4.1.2."insured" means a citizen of Mongolia, a foreigner, or a stateless person who is insured by paying premiums in advance to the social insurance fund in order to receive pensions, allowances, and health care rehabilitation expenses stipulated in the social insurance legislation;

4.1.3."quotient" means the expression established for the purpose of determining the current value of wages and equivalent income in the past;

4.1.4."monetized income" means the part of the income registered in the pension insurance account that has been converted into real money;

4.1.5."social insurance" means social security measures to create a fund by paying premiums in advance to the social insurance fund by the insured, the employer, and the state, in accordance with the law, in case of insured's old age, loss of working capacity, maternity leave, unemployment to grant payment of pensions, allowances, health rehabilitation costs prescribed by law to him/ herself and in case of insured's death, to grant it to family members under his/her care, to grant payment of costs of measures to prevent industrial accidents and occupational diseases to the employer, and to provide premium discounts and exemptions;

4.1.6."social insurance organization" means the legal entity engaged in activities creating a social insurance fund, paying pensions, allowances, and health rehabilitation expenses to insured persons, providing employers with the costs of preventive measures against industrial accidents and occupational diseases, and providing premium discounts and exemptions;

4.1.7."social insurance information unified database" means paper and electronic data sets that collected, processed, and stored information about premium discounts and exemptions employer, insured and insurer information, wage fund, salary and its equivalent income, paid premiums, provided pensions and allowances, measure costs for prevention of industrial accidents and occupational diseases, costs and fees for health rehabilitation;

4.1.8."social insurance fund" means monetary assets composed from social insurance premiums paid from the employer's salary fund, the salary of the insured and its equivalent income, and other sources for the purpose of payment of pensions, allowances, health rehabilitation expense payment, provide costs of measures to prevent industrial accidents and occupational diseases, and provide premium discounts, and exemptions;

4.1.9."free balance of the social insurance fund" means the remaining amount calculated by deducting 2-month pensions, allowances, health rehabilitation expenses, costs of measures to prevent from industrial accident and occupational disease and asset amount of to be spent for premium discounts, and exemptions to be provided to employers from the end-of-year balance of each social insurance fund;

4.1.10."social insurance premium" means monetary assets paid to the social insurance fund in advance by the insured, employer, and the state for the purpose of social insurance;

4.1.11."social insurance premium payer" means the insured person, employer, state, or legal entity who is obliged to pay premiums to the social insurance fund according to this Law;

4.1.12."digital signature" means as defined in sub-paragraph 4.1.3 of the Law on Electronic Signatures;

4.1.13."pension" means the amount of money paid monthly to the insured person, who has the right to receive a pension due to old age, loss of working capacity, or loss of breadwinner, according to the legislation on social insurance;

4.1.14."pensioner" means a person receiving a pension in accordance with the legislation on social insurance;

4.1.15."nominal account of pension insurance" means the record of each insured, including the initial balance of the insured, paid pension insurance premiums, calculated interest, monetized income, and paid pension;

4.1.16."benefit" means a one-time payment to the insured person and to his/her family member upon death in case of temporary loss of working capacity, maternity or maternity leave, or unemployment;

4.1.17."salary and its equivalent income" means salaries, benefits, wages agreed on employment contract, work performance contract, contract for hire and similar contracts specified in the Labor Law, Civil Service Law, and Civil Code, awards, incentives, food, transportation, housing usage fees provided by the employer on a monthly, quarterly, annually basis, or in each case, in accordance with the collective contract, collective agreement and internal labor regulations, if he/ she lives in an apartment or house without public heating, allowances granted in cash for the purchase of fuel, and voluntarily self-declared income of the insured;

4.1.18."electronic signature" is defined in sub-paragraph 4.1.10 of the Law on Electronic Signatures;

4.1.19."verification of health" means the professional activity of determining, extending, canceling, shortening working hours, changing working conditions, and controlling the cause, percentage, and duration of the insured person, who lost the ability to work.

Article 5.Principles of social insurance

5.1.Social insurance shall follow the following principles:

5.1.1.ensuring the participation of the insured, the employer, and the state;

5.1.2.ensuring financial stability, independence, and reliability;

5.1.3.pensions and allowances provided by the social insurance fund must be consistent with the period and amount of premiums paid by the insured;

5.1.4.to be based on the policy of transition from the pension distribution system to the accumulation system.

Article 6.Type of social insurance

6.1.Social insurance shall have the following types:

6.1.1.pension insurance;

6.1.2.benefit insurance;

6.1.3.unemployment insurance;

6.1.4.industrial accident and occupational disease insurance;

6.1.5.health insurance.

Article 7.Form and scope of social insurance

7.1.Social insurance shall have the form of compulsory and voluntary insurance.

7.2.The following Mongolian citizens, foreigners, stateless persons, and civil servants, unless otherwise specified by law, shall be compulsorily insured for the types of social insurance specified in sub-paragraphs 6.1.1, 6.1.2, 6.1.3, and 6.1.4 of this Law:

7.2.1.an employee working under an employment contract with a legal entity or person of all forms of ownership;

7.2.2.an employee working in foreign-invested legal entities operating in the territory of Mongolia, foreign enterprises and organizations, their branches and representative offices, foreign enterprises operating through their representative offices not located in Mongolia, and foreign enterprises and representative offices earning income originating from Mongolia;

7.2.3.Unless otherwise stipulated in the international treaty of Mongolia, an employee working in the diplomatic mission or consulate of a foreign country in Mongolia, international organization, project or program unit, branch, representative office, agency implemented with foreign loans and assistance;

7.2.4.an employee who has temporarily lost his ability to work for a period of one month or more, or is on pregnancy and maternity leave stated in the sub-paragraphs 7.2.1, 7.2.2 and 7.2.3 of this Law;

7.2.5.a person who was fired illegally;

7.2.6.a person who has been prosecuted for a false charge or sentenced to prison for a false charge.

7.3.The following person shall be compulsorily insured for the types of social insurance specified in sub-paragraphs 6.1.1, 6.1.2, and 6.1.4 of this Law:

7.3.1.member of the board of directors;

7.3.2.a citizen of Mongolia appointed to work in election divisions and committees at all levels;

7.3.3.a citizen of Mongolia working in a foreign country under an employment contract;

7.3.4.a pensioner set and received a pension in accordance with the Law on Welfare, the Law on Pensions and Benefits of Military Servicemen Law, Law on pensions provided by the Social Insurance Fund, Law on Law on pensions, allowances and payments for industrial accidents and occupational diseases provided by the Social Insurance Fund, who works under employment contracts, work performance, work for hire or similar contracts with employers and persons.

7.4.The following person shall be compulsorily insured for the types of social insurance specified in sub-paragraphs 6.1.1 and 6.1.2 of this Law:

7.4.1.unemployed spouses of officers, supervisors, and customs inspectors serving and working at the state border;

7.4.2.due to officers of the armed forces, intelligence office, police, or court decision enforcement organization move to another province, city, or settlement area, his/ her spouses, who are not employed;

7.4.3.chaplain or priest of a religious organization;

7.4.4.employees and civil servants who are studying at the employer's order;

7.4.5.an employee mother or father who has a leave to take care of his/ her child under the age of three, or a civil servant mother or father, unless otherwise specified by law;

7.4.6.spouses of employees of diplomatic missions working abroad from Mongolia who are not employed and have not received an old-age pension;

7.4.7.a person who worked in disaster prevention and other mobilization;

7.4.8.a person herding reindeer and living in the taiga;

7.4.9.temporary military serviceman;

7.4.10.an employee who performs work with legal entities and persons of all forms of ownership works for hire, or contracts similar to them.

7.5.The following person shall be compulsorily insured in the type of social insurance specified in sub-paragraph 6.1.1 of this Law:

7.5.1.an employee who performs several jobs at the same time in accordance with the parallel employment contract specified in Article 57 of the Labor Law outside of his/ her main job hours;

Note: "Main job" shall mean the job or position that takes up most of the working hours of the week, or if it is not possible to determine the working hours, initially contract executed job or position for the term of period.

7.5.2.pensioners lost their ability to work due to an industrial accident or occupational disease, who are not employed.

7.6.A pensioner specified in sub-paragraph 7.3.4 of this Law who has reached the age specified in sub-paragraph 5.1.1 of the Law on Pensions provided by the Social Insurance Fund, wishes him/ herself, may not be insured in the type of social insurance specified in sub-paragraph 6.1.1 of this Law.

7.7.Persons other than those specified in sub-paragraphs 7.2, 7.3, 7.4, and 7.5 of this Law, may be voluntarily insured in the types of social insurance specified in sub-paragraphs 6.1.1, 6.1.2, and 6.1.4 of this Law.

7.8.Pensioners shall not be insured voluntarily, except as specified in sub-paragraph 7.3.4 of this Law.

7.9.Voluntary re-insurance shall not allowed during the compulsory social insurance period.

7.10.Paragraph 7.9 of this Law shall not apply if the insured performed work under the contract specified in sub-paragraph 19.1.2 of this Law during the voluntarily insured period.

Article 8.Voluntary insurance contract for social insurance

8.1.The person referred to in paragraph 7.7 of this Law shall conclude a voluntary social insurance contract with the social insurance organization.

8.2.Procedures governing relationships including insured's employment information, monthly salary for premium payment, amount of equivalent income, premium payment period, rights, obligations, and responsibilities of the parties, conclusion, extension, cancellation, and termination of the contract, and voluntary insurance contract template shall be approved by the Cabinet member in charge of labor and social security.

8.3.Voluntary insurance contracts can be concluded electronically.

Article 9.Choosing to receive a pension from the social insurance fund

9.1.If the insured entitles the right to receive two or more types of pensions from the social insurance fund at the same time, he/she shall choose one type of pension with favorable conditions.

9.2.If the insured is entitled to receive two pensions in accordance with the Law on Pensions provided by the Social Insurance Fund and the Law on Pensions and Benefits of Military Servicemen, one pension shall be determined by combining the period of the premiums paid and the military service.

CHAPTER TWO

SOCIAL INSURANCE FUND

Article 10.Social insurance fund

10.1.Each type of social insurance shall have the following independent funds:

10.1.1.pension insurance fund;

10.1.2.benefit insurance fund;

10.1.3.unemployment insurance fund;

10.1.4.industrial accident and occupational disease insurance fund;

10.1.5.health insurance fund.

10.2.Each social insurance fund shall have a bank account.

Article 11.Social insurance fund income

11.1.The income of the social insurance fund shall consist of the following sources:

11.1.1.social insurance premiums paid by the insured;

11.1.2.social insurance premiums paid by the employer;

11.1.3.social insurance premiums paid by the state;

11.1.4.income from investing fund assets in financial instruments;

11.1.5.undue losses and fines calculated on hidden income and an overdue payment of social insurance premiums and reduced salaries and equivalent income;

11.1.6.assets to be provided from the state budget;

11.1.7.other sources prescribed by law.

Article 12.Expenditures of the Social Insurance Fund

12.1.The assets of the social insurance fund shall be used for the following purposes:

12.1.1.providing pensions and benefits;

12.1.2.providing payment of expenses for health rehabilitation of the insured, payment of costs for preventive measures against industrial accidents and occupational diseases, and providing premium discounts and exemptions to employers;

12.1.3.bank service fee for providing pension;

12.1.4.incentives and operating expenses of council members specified in paragraph 13.3 of this Law;

12.1.5.premium payments from the social insurance fund;

12.1.6.financing the costs of advertising and consulting and assisting services specified in Article 41 of this Law.

12.2.It shall be prohibited to transfer, combine, or misuse the assets of the social insurance fund between funds.

12.3.Province and district social insurance organizations shall collect the not-spent balance of the income of each social insurance fund into the relevant account of the state administrative organization in charge of social insurance on a monthly basis.

12.4.The state administrative body in charge of social insurance shall approve the amount, period, and monitoring procedure of the assets to be collected as specified in paragraph 12.3 of this Law.

Article 13.Social insurance fund investment management

13.1.The free balance of the social insurance fund may be invested in the following financial instruments in accordance with the principles of reliability, efficiency, responsibility, transparency, and independence:

13.1.1.Government securities;

13.1.2.Mongolbank securities;

13.1.3.Cash deposits to be placed in the unified account of the State fund;

13.1.4.Cash deposits to be placed in a commercial bank /hereinafter referred to as "commercial bank" specified in sub-paragraph 3.1.20 of the Law on Banking.

13.2.The activity of investing in financial instruments specified in paragraph 13.1 of this Law shall be carried out by the state administrative organization in charge of social insurance.

13.3.There is a non-full-time public control board with the function of monitoring and providing expertise and methodology for investment activities specified in paragraph 13.2 of this Law.

13.4.The Government shall approve the amount of funds for the purchase of securities specified in sub-paragraphs 13.1.1 and 13.1.2 of this Law based on the proposal of the National social insurance council.

13.5.The amount of interest to be calculated on cash deposits specified in sub-paragraph 13.1.3 of this Law shall be equal to the amount of interest on Government securities.

13.6.The amount of cash deposits specified in sub-paragraph 13.1.4 of this Law shall not exceed 15 percent of the bank's equity capital.

13.7.The public control board shall have 7 members representing the state organizations and non-government organizations, investment professional committees, and insureds, and the procedures of the board shall be approved by the National Council of Social Insurance based on the proposal of the state central administrative organization in charge of labor and social security.

13.8.The National Council of Social Insurance shall approve the minimum interest rate for cash deposits to be placed in commercial banks at the current policy rate of the Bank of Mongolia, the average interest rate for institutional time deposits of commercial banks, and the average interest rate for commercial interbank markets.

13.9.The Government shall approve the procedures governing the investment of the free balance of the social insurance fund in financial instruments based on the proposals of the National Social Insurance Council, the Bank of Mongolia, and the Financial Regulation Committee.

Article 14.Development and approval of income and expenditure budgets of the Social Insurance Fund

14.1.The budget of the social insurance fund shall be prepared according to the schedule specified in paragraph 8.4 of the Budget Law.

14.2.The state administrative organization in charge of social insurance shall discuss the budget draft of the social insurance fund at the meeting of the National Council of Social Insurance and submit it to the state central administrative organization in charge of labor and social security.

14.3.The annual income and expenditure budget of each social insurance fund shall be approved by the State Great Khural.

14.4.According to the social insurance legislation, assets allocated from the state budget for the pension determined before 1995, financial support from the state budget shall be reflected in the annual state budget and the budget of the social insurance fund, and approved.

14.5.The assets specified in sub-paragraph 11.1.6 of this Law shall be transferred to the appropriate fund within the first 10 days of the month according to the monthly schedule of the state central administrative organization in charge of finance and budget.

Article 15.Social insurance fund accounting

15.1.Social insurance fund accounting shall be kept on an accrual basis according to international and national standards.

15.2.The model of the primary accounting form of the social insurance fund and the method of maintaining it shall be jointly approved by the state central administrative body in charge of labor and social security and the state central administrative body in charge of finance and budget.

15.3.The accounting policy document of the social insurance fund and the model of the form to be used in the activities of the social insurance organization, and the procedures for their publication, pricing, spending, and reporting shall be approved by the state administrative organization in charge of social insurance based on the proposal of the National Council of Social Insurance.

15.4.The social insurance organization shall record the premiums paid to each social insurance fund, pensions, allowances, health rehabilitation costs of the insured, costs of measures to prevent industrial accidents and occupational diseases, and premium discounts and exemptions for each employer and insured.

Article 16.Preparation and reporting of social insurance fund balance statement

16.1.The social insurance organization shall prepare and report quarterly, semi-annual, and annual budget performance and financial reports of the social insurance fund according to the following schedule:

16.1.1.soum and district social insurance organization quarterly and annual budget performance and financial report of the social insurance fund in accordance with sub-paragraph 8.9.1 of the Law on Budget;

16.1.2.provincial and capital city social insurance organizations shall submit half-yearly and annual budget performance and consolidated financial reports of the social insurance fund in accordance with sub-paragraph 8.9.2 of the Law on Budget, and state administrative organizations in charge of social insurance in accordance with sub-paragraph 8.9.5 of the law.

16.2.The National Council of Social Insurance shall review the half-year budget performance and financial report of the social insurance fund by September 10 of each year, and the annual budget performance and financial report of the social insurance fund by May 25 of the following year.

16.3.The social insurance organization shall submit the budget performance and financial report of the social insurance fund to the state audit organization within the period specified in paragraph 8.9 of the Law on Budget, and the audited report shall be submitted to the higher-level organization within the specified period.

16.4.The performance of the annual budget of the Social Insurance Fund, the financial report, and the conclusion of the state audit organization made on it shall be discussed by the State Great Khural and reported on public media within 20 days after the approval of the performance of the state budget.

16.5.The state administrative organization responsible for social insurance shall approve the procedure governing relations related to social insurance fund execution, receiving, controlling, correcting, and verifying financial statements.

Article 17.Social insurance unified database

17.1.The social insurance organization shall have a unified database containing information on contributors, pensioners, allowances, health rehabilitation cost receivers, income and expenses of the social insurance fund, activities of the social insurance organization, and other related information.

17.2.The social insurance organization shall use the information specified in paragraph 17.1 of this Law for the purposes of research, analysis, evaluation, forecasting, inspection, news and reports, and provision of social insurance services.

17.3.The social insurance organization shall use the information registered in the basic and specialized databases of state other organizations for the purpose of creating an accurate unified database, providing social insurance services to employers, insured persons, and individuals, and conducting inspections.

17.4.The state central administrative organization in charge of labor and social security shall approve the procedures for creating, storing, and using the unified database, monitoring information, and ensuring confidentiality and security.

CHAPTER THREE

SOCIAL insurance premiums

Article 18.Rate of social insurance premiums

18.1.The employer and the insured persons specified in articles 7.2, 7.3, 7.4, and 7.5 of this Law shall pay social insurance premiums monthly at the following rates:

 

 

Type of social insurance

Rate of premium to be paid from the employer's salary fund and equivalent income /percentage/

Rate of premiums to be paid from the salary and equivalent income of the insured /percentage/

1.Pension insurance

8.5

8.5

2.Benefit insurance

1.0

0.8

3.Industrial accident and occupational disease insurance

0.5, 1.5, 2.5

-

4.Unemployment insurance

0.5

0.2

          Premium amount

10.5, 11.5, 12.5

9.5

18.2.The rate of insurance premiums for industrial accidents and occupational diseases shall be determined depending on the labor health and safety requirements and the working conditions of the workplace with risks distinctly from the employer salary fund and equivalent income, and job and profession list, premium rates and the applicable procedures shall be approved by the Government based on the proposal of the National Council of Social Insurance.

18.3.The insured shall pay social insurance premiums for the period agreed upon in the contract at the following rates as specified in paragraph 7.7 of this Law:

 

 

Type of social security

Rate of premium to be paid from the self-declared income of the insured /percentage/

1.Pension insurance

11.5

2.Benefit Insurance

1.0

3.Industrial accident and occupational disease insurance

1.0

                     Premium amount

13.5

18.4.The National Council of Social Insurance shall determine the amount of social insurance premiums to be paid by citizens of Mongolia specified in sub-paragraph 7.3.3 of this Law.

18.5.The rate of health insurance premium shall be regulated by the Law on Health Insurance.

Article 19.Composition of income to be imposed social insurance premium

19.1.The following salaries and equivalent incomes shall be included in the social insurance premium income of the insured and the employer:

19.1.1.Salaries and allowances specified in paragraph 83.5 of Article 83, paragraph 101.1 of Article 101, Articles 111, 112, 113, 114, 115, 116, and 117 of the Labor Law;

19.1.2.Salaries agreed on the contracts for performance of work, work for hire and similar contracts specified in Articles 343 and 359 of the Civil Code;

19.1.3.food, transportation, firewood, coal price discount, housing usage fee, and other equivalent income provided by the employer to the insured in monetary form, rewards and incentives given based on monthly, quarterly, and annual work results;

19.1.4.salaries and allowances specified in sub-paragraph 19.1.1 of this Law provided by legal entities and persons other than his/ her main job;

19.1.5.salaries specified in paragraph 57.2 of the Civil Service Law;

19.1.6.incentives provided to employees who worked in election divisions and committees at all levels;

19.1.7.Voluntarily self-declared income and according to the contract of the insured.

19.2.The minimum amount of the premium imposed monthly salary and equivalent income of the insured and employer shall not be less than the minimum monthly salary applicable at that time.

19.3.The minimum amount of the premium imposed hourly salary of an employee working in accordance with the employment contract stipulated in Article 66 of the Labor Law shall not be less than the minimum amount of hourly salary applicable at that time.

19.4.The maximum amount of monthly salary and equivalent income to be followed for paying social insurance premiums and determining pensions and benefits shall be equal to 10 times increased amount of the current minimum salary for a compulsory insured person, and 7 times for a voluntary insured person.

Article 20.Registration of social insurance premium payers

20.1.The employer shall register as a social insurance premium payer with the relevant social insurance organization within 14 working days of receiving the certificate from the state registration organization.

20.2.The social insurance organization shall register the employer and the insured and issue a premium payer number.

20.3.The social insurance organization shall open a personal file containing the information of the employer and the insured, and enrich the information in each case.

20.4.Social insurance premium payment report, voluntary insurance agreement, inspection guidelines, reports, statements, acts, official requirements, and punishment sheets made by the competent authorities shall be attached to the personal file specified in paragraph 20.3 of this Law.

20.5.Procedures for issuing and using registration numbers, opening, registering, maintaining, and transferring personal files, and relevant forms shall be approved by the state administrative organization in charge of social insurance.

Article 21.Payment of social insurance premiums

21.1.The employer shall deduct the social insurance premium from the salary and equivalent income of the insured monthly, and pay it to the social insurance fund within the month, together with the premium calculated from the employer's salary fund and equivalent income.

21.2.If an international organization or foreign employer operating in the territory of Mongolia hires a citizen of Mongolia, his social insurance premiums shall be paid to the social insurance fund in accordance with paragraph 21.1 of this Law.

21.3.Social insurance premiums for employees of Diplomatic missions, employer's representative offices, and representative offices working abroad from Mongolia shall be calculated as a percentage of the premiums to be paid by the employer and the insured from the salary and equivalent income of employees of equivalent positions working in Mongolia, and employer hiring the employees shall pay to the social insurance fund.

21.4.The social insurance premium for the non-working period of the insured working under the employment contract specified in paragraph 50.2 of the Labor Law shall be calculated as a percentage of the premium to be paid by the employer from the monthly minimum salary in effective at that time and shall be paid by the employer to the social insurance fund.

21.5.The employee's social insurance premium specified in paragraph 63.3 of the Labor Law shall be calculated as a percentage of the employer's and insured's premium from the minimum monthly salary in effective at that time and shall be paid monthly by the Employment Support Fund to the social insurance fund.

21.6.The social insurance premiums for the period during the insured specified in sub-paragraph 7.2.4 of this Law, is receiving benefits for temporary loss of working capacity, pregnancy, and maternity as shall be calculated as a percentage social insurance premiums of the employer's monthly minimum salary in effective at that time, and the employer shall pay it to the appropriate social insurance fund.

21.7.The social insurance premiums of the person specified in sub-paragraph 7.2.5 of this Law for the period determined by the court decision shall be paid from the salaries and equivalent income specified in the court decision, or if the amount of salaries and equivalent income is not specified in the court decision, then the last month's salary received by the person before the dismissal from the job calculated as a percentage of the premiums paid by the employer and the insured from salaries and equivalent income, and a guilty person shall pay to the appropriate social insurance fund one time.

21.8.The social insurance premiums for the period determined by the court decision of the person specified in sub-paragraph 7.2.6 of this Law shall be calculated as a percentage of the premiums to be paid by the employer and the insured from the salaries and equivalent income received before the false prosecution or conviction, and the guilty person shall pay to the appropriate social insurance fund one time.

21.9.The insured's social insurance premiums specified in sub-paragraphs 7.3.1 and 7.3.2 of this Law shall be calculated as a percentage of the insured's and employer's premiums from salaries, equivalent income, and incentives, and shall be paid by the employer to the social insurance fund.

21.10.The insured's social insurance premium specified in sub-paragraph 7.3.3 of this Law shall be paid monthly by the insured him/ herself to the appropriate social insurance fund in the amount determined by the National Council of Social Insurance.

21.11.The insured's social insurance premiums specified in sub-paragraphs 7.4.1 and 7.4.2 of this Law are calculated as a percentage of the premiums to be paid by the insured and the employer from the minimum monthly salary in effective at that time, and the employer where the husband or wife works shall pay it to the appropriate social insurance fund every month.

21.12.The insured's social insurance premium specified in sub-paragraph 7.4.3 of this Law shall be calculated as a percentage of the insured's and employer's premiums from salaries and equivalent income and shall be paid by the employer to the appropriate social insurance fund every month.

21.13.The social insurance premium for the insured's study period specified in sub-paragraph 7.4.4 of this Law shall be calculated as a percentage of the employer's premium from the minimum monthly salary in effective at that time, and shall be paid monthly by the employer to the appropriate social insurance fund.

21.14.The social insurance premium for the period when the mother or father having leave for the child care as specified in sub-paragraph 7.4.5 of this Law shall be calculated as a percentage of the employer's premium from the minimum monthly salary applicable at that time, and shall be paid monthly by the employer to the appropriate social insurance fund.

21.15.The insured's social insurance premium specified in sub-paragraph 7.4.6 of this Law shall be calculated as the percentage of the insured's and the employer's premium from the monthly minimum salary in effective at that time, and the employer of the husband or wife shall pay it monthly to the social insurance fund.

21.16.The social insurance premium of the insured person specified in sub-paragraph 7.4.7 of this Law shall be calculated as a percentage of the employer's premium from the minimum monthly salary in effective at that time and shall be paid from the state and local budgets to the appropriate social insurance fund in every occasion.

21.17.The social insurance premium of the insured specified in sub-paragraph 7.4.8 of this Law shall be calculated as a percentage of the premium payable by the insured person from the minimum monthly salary in effective at that time and shall be paid quarterly from the state budget to the appropriate social insurance fund.

21.18.Social insurance premiums for military servicemen specified in sub-paragraph 7.4.9 of this Law shall be calculated as a percentage of the employer's monthly minimum salary and shall be paid monthly by the military unit or organization to the appropriate social insurance fund.

21.19.The insured's pension insurance premium specified in sub-paragraph 7.5.2 of this Law shall be calculated as a percentage of the insured's monthly minimum salary and paid from the industrial accident and occupational disease insurance fund to the pension insurance fund.

21.20.Voluntarily insured shall pay social insurance premiums from the income specified in sub-paragraph 19.1.7 of this Law within the period agreed upon by the voluntary insurance contract to the appropriate social insurance fund.

21.21.If a mother who takes care of a child under the age of three is insured in accordance with paragraph 7.7 of this Law, she shall pay the social insurance premium per the minimum monthly salary ineffective at that time, calculated as follows:

21.21.1. 50 percent of the pension and benefit insurance premiums from the benefit insurance fund for mothers who receive pregnancy and maternity benefits satisfying the conditions set forth in paragraph 6.1 of the Law on Benefits provided from social insurance fund in her every giving birth;

21.21.2. 50 percent of the insurance premiums for the mother's pension and benefits, except for those specified in sub-paragraph 21.21.1 of this Law, from the state budget.

21.22.If an unemployed mother or father taking care of a disabled child under the age of 18 who is under medical supervision and in need of constant care is insured in accordance with paragraph 7.7 of this Law, the pension insurance premium corresponding to the minimum monthly salary ineffective at that time shall be paid monthly from the state budget.

21.23.If a herdsman or assistant herdsman is insured in accordance with paragraph 7.7 of this Law, 50 percent of the pension insurance premium for the minimum monthly salary in effective at that time shall be paid monthly from the state budget. The period of payment from the state budget shall not be more than 5 years.

21.24.The insured specified in paragraphs 21.21, 21.22, and 21.23 of this Law voluntarily pays according to the insurance contract, shall deduct the premium paid from the benefit insurance fund and the state budget from the amount of the payable premium, and pay the remaining part and the insurance premium for industrial accidents and occupational diseases by him/ herself.

21.25.The insurance fund for industrial accidents and occupational diseases shall not pay the premiums specified in paragraph 21.19 of this Law during the period of employment of a pensioner who has lost his ability to work due to an industrial accident or occupational disease.

21.26.If a military serviceman whishes to determine an old-age pension in accordance with the Law on pensions provided by the Social insurance fund, the pension insurance premium for the period of his military service shall be calculated as follows at the rate paid by the employer and paid from the state budget to the appropriate social insurance fund from time to time:

21.26.1.military service premiums from the salary and equivalent income received by the military serviceman from the income calculated according to paragraph 22.2 of this Law;

21.26.2.In accordance with paragraph 3 of article 6 of the Law on Pensions and Benefits of Military Servicemen and related other legislation, the premium for the period of military service is increased from the minimum monthly salary in effective at the time of payment of the premium.

21.27.In accordance with paragraph 22.4 of the Law on Diplomatic Service, the pension insurance premium for the increased period of work in a country with severe climatic conditions shall be calculated as a percentage of the monthly minimum salary applicable at the time of payment of the premium and shall be paid to the social insurance fund from the appropriate state budget from time to time.

21.28.The social insurance premiums required to be paid by the insured under paragraph 7.7 of this Law may be paid to the appropriate social insurance funds in accordance with the law on deducting health and social insurance premiums from the incentives provided from the state.

21.29.The list of equivalent positions of employees of diplomatic missions working abroad from Mongolia, standard salary rates to be followed for payment of social insurance premiums, pensions, and allowances shall be jointly approved by the Cabinet members in charge of foreign affairs, labor, and social security.

21.30.The Government shall approve the regulations governing relations related to the payment of social insurance premiums.

21.31.Payment of health insurance premiums shall be regulated by the Law on Health Insurance.

Article 22.Application and determination of quotient

22.1.A quotient shall be used to determine the current value of salaries and equivalent incomes for the payment of premiums and determining pensions and allowances of the insured.

22.2.Based on the proposal of the National Statistics Committee, the Government shall set the quotient by August 1st of each year in compliance with changes in national average salaries and consumer prices, and it shall be effective from January 1st of the following year.

22.3.The Cabinet member in charge of labor and social security shall approve the procedure regulating relations related to the use of quotient.

Article 23.Period to be considered as paid social insurance premiums

23.1.The following periods shall be considered as paid social insurance premiums:

23.1.1.the period of employment of the employee until July 1, 1991;

23.1.2.Period that employees worked in all types of enterprises and organizations of state and private ownership, agricultural cooperatives, cooperatives, and religious organizations from July 1, 1991, to January 1, 1995, and paid social insurance premiums from the salary fund;

23.1.3.Period of regular or conscript military service of a citizen of Mongolia before 1995;

23.1.4.a period considered as one year and six months for each child born or adopted by a mother who paid pension insurance premiums for at least 10 years and gave birth or adopted a child up to the age of three and raised him/ her until the age of six;

23.1.5.the period considered as one year and six months as paid the pension insurance premiums for one year of conscript military service of the insured to determine old-age pension in accordance with the Law on pensions provided by the social insurance fund;

23.1.6.the period of service before 1995 was compensated and verified according to the relevant law;

23.1.7.the period that one year of working in a country with severe climatic conditions according to the Law on Diplomatic Service, is considered as one year and six months.

23.2.The Government shall approve the procedure for considering as paid social insurance premiums based on the proposal of the National Council of Social Insurance.

Article 24.Reimbursement of social insurance premiums

24.1.Social insurance premiums shall be reimbursed in the following cases:

24.1.1.if the employer hides or deliberately reduces the amount of the salary fund for social insurance premiums or equivalent income;

24.1.2.if the employer has not paid within the period stipulated in paragraph 21.1 of this Law or has paid incompletely;

24.1.3.if it is not paid within the period agreed upon by the voluntary insurance contract;

24.1.4.if a court decision on illegal dismissal is issued;

24.1.5.if a court decision is issued regarding prosecuted for a false charge or serving a prison sentence for a false charge.

24.2.In the case of reimbursement of social insurance premiums, the quotient determined in accordance with paragraph 22.2 of this Law shall be applied to the salary and equivalent income imposed on the premium.

24.3.Reimbursement of social insurance premiums shall be prohibited except as specified in paragraph 24.1 of this Law.

24.4.The Cabinet member in charge of labor and social security shall approve the procedure for reporting payment of social insurance premiums and regulating the relationship of reimbursement of premiums.

Article 25.Reporting payment of social insurance premiums

25.1.The employer shall submit the social insurance premium payment report for that month to the relevant social insurance institution by the 5th of the following month, certified by electronic or digital signature, and if this period overlaps with a weekend or public holiday, the report shall be made on the next working day.

25.2.If the state inspector of social insurance establishes an act for the following violations, the social insurance premium payment report shall be reimbursed by the employer:

25.2.1.concealed, intentionally reduced, or misidentified the salary fund and equivalent income for social insurance premiums;

25.2.2.Social insurance premiums are underpaid;

25.2.3.Social insurance premiums have not been paid within the period specified in this Law.

Article 26.Refund of overpaid social insurance premiums

26.1.The social insurance institution shall refund the overpaid social insurance premiums as described below:

26.1.1.based on the employer's or voluntary insured's request, overpaid social insurance premiums shall be transferred to the payable premiums for the next month, quarter, or year, or within 30 days after the calculation;

26.1.2.if the insured person who has voluntarily paid social insurance premiums in advance is employed and is compulsorily insured, within 30 days based on his/ her request, the voluntarily paid premiums for the overlapping period;

26.1.3.if the total amount of salary and equivalent income paid by the insured for working in two or more organizations exceeds the maximum amount specified in paragraph 19.4 of this Law, the overpaid premium for the excess part shall be paid in the second quarter of the following year based on his/ her request.

26.2.The procedure regulating the refund of overpaid social insurance premiums shall be approved by the state administrative organization in charge of social insurance.

Article 27.Nominal account registration of pension insurance

27.1.The insured born on or after January 1, 1960, who has paid pension insurance premiums, shall have a nominal account of pension insurance /hereinafter referred to as "nominal account".

27.2.The social insurance organization shall open a nominal account for each insured person.

27.3.The following income shall be recorded in the insured's nominal account:

27.3.1.the initial balance of the nominal account;

27.3.2.pension insurance premiums paid by the insured;

27.3.3.pension insurance premiums paid by the employer;

27.3.4.premiums paid by the social insurance fund;

27.3.5.premiums paid by the Employment support fund;

27.3.6.pension insurance premiums paid by the state;

27.3.7.interest calculated on the income registered in the nominal account;

27.3.8.return on investment of monetized income of nominal account.

27.4. 4 percent of the income from premiums specified in sub-paragraphs 27.3.2, 27.3.3, 27.3.4, 27.3.5, and 27.3.6 of this Law shall be specially registered for the purpose of providing pensions for the loss of working ability and loss of breadwinner.

27.5.The final balance of the nominal account of the previous year shall be the first balance of the current year.

27.6.Annual interest shall be calculated and recorded on the first balance of the insured's registered account and registered premium income minus monetized income specified in paragraph 29.2 of this Law.

27.7.The rate of interest for the current year specified in paragraph 27.6 of this Law shall be determined by the National Council of Social Insurance within the first quarter of the following year, based on the proposal of the state central administrative organization in charge of labor and social security and the National Statistics Committee, considering the following indicators:

27.7.1.the inflation rate of the previous year;

27.7.2.The average interest rate for the previous year on citizens' cash deposits was officially announced by the commercial bank specified in sub-paragraph 3.1.20 of the Law on Banking.

27.8.The balance of the insured's nominal account at the end of the current year is calculated using the following formula:

NA C2 =NA C1 -MI+ RPI+I o

NA C2 - the balance of the nominal account at the end of the current year;

NA C1 - the first balance of the nominal account of the current year;

RPI -registered premium income for that year;

I o - the amount minus monetized income from the initial balance of the nominal account, interest income calculated on the registered income of the current year;

MI-monetized income.

27.9.The starting balance of the nominal account shall be calculated for the insured persons who were employed and paid pension insurance premiums before 2000, and the starting balance shall be the first balance of the year when the insured's nominal account was opened.

27.10.The National Council of Social Insurance shall approve the procedures for opening, registering, and maintaining nominal accounts and calculating the initial balance of the insured.

Article 28.Special conditions for registering the income of the nominal account

28.1.Pension insurance premiums for the period when the compulsory insured having pregnancy and maternity leave of their children up to the age of three and received maternity benefits, shall be calculated from the average of the last 12 months of salary and equivalent income by the premium percentage to be paid by employer and the insured, and shall be registered in their nominal account and interest shall be calculated.

28.2.The pension insurance premiums for the period of military service before 1995 of the insured to be determined old-age pension in accordance with the law on pensions provided by the Social Insurance Fund, shall be calculated from the following income by the percentage of pension insurance premiums payable by employer and the insured, and registered in the nominal account:

28.2.1.for the salary and equivalent income received during military service from the income using the quotient according to paragraph 22.2 of this Law;

28.2.2.according to the relevant legislation, the pension insurance premium for the increased period of military service from the minimum monthly salary applicable at that time.

28.3.Pension insurance premiums for the period specified in sub-paragraph 23.1.4 of this Law shall be calculated from the monthly minimum salary applicable at the time of determining the old-age pension of the insured by the percentage of pension insurance premiums payable by employer and the insured and recorded in the nominal account.

28.4.The pension insurance premiums of the insured for the period receiving disability pension, who completely lost his/ her ability to work, shall be calculated by the percentage of pension insurance premiums payable by employer and the insured from the monthly minimum salary in effective at the time of determining the old-age pension and registered in the nominal account.

Article 29.Formation of pension reserve fund and inheritance of monetized income

29.1.There shall be a pension reserve fund for depositing the monetized income of the insured's nominal account for the purpose of a gradual transition from the pension distribution system to the accumulation system.

29.2.The final balance of the nominal account specified in Article 27 of this Law shall be monetized from the following sources:

29.2.1.From the income transferred to the state budget specified in paragraph 9.6 of the Law on Future heritage fund, in the amount determined by the Government;

29.2.2.other income from the state budget.

29.3.The pension reserve fund specified in paragraph 29.1 of this Law shall consist of the following sources:

29.3.1. 1.0 percent premium income of the employer's pension insurance premium rate and 1.0 percent of the insured provided in paragraph 18.1 of this Law, 2.0 percent of the total, and 2.0 percent premium income of the voluntary insured's pension insurance premium rate provided in paragraph 18.3 of this Law;

29.3.2.monetized income specified in paragraph 29.2 of this Law.

29.4.The income specified in paragraph 29.3 of this Law shall be distributed to each insured person and deposited in the pension reserve fund account.

29.5.The insured's monetized income deposited in the pension reserve fund may be invested as follows based on his proposal:

29.5.1.the financial instruments specified in paragraph 13.1 of this Law;

29.5.2.for health, education, and housing mortgage financing regulated by the specific law.

29.6.If the insured deceased, his monetized income shall be inherited by his legal heirs.

29.7.If a family member of a deceased insured person is entitled to determine survivor's pension for lost his/ her breadwinner in accordance with the Law on pensions provided by the Social Insurance Fund, the monetized income of the nominal account and the total amount of assets to be spent on the survivor's pension shall be calculated, and the balance shall be inherited in accordance with the procedure specified in paragraph 29.8 of this Law.

29.8.The Government shall approve the procedures for the collection, registration, distribution, placement, reporting, investment, inheritance and supervision of assets in the pension reserve fund on the basis of the proposals of the state central administrative organizations in charge of finance, budget, labor, and social security and the National Council of Social Insurance.

Article 30.Social insurance premium debt

30.1.The following premiums, penalties, and fines shall be considered as premium debt:

30.1.1.unpaid social insurance premiums within the period specified in paragraphs 21.1 and 21.20 of this Law;

30.1.2.unpaid social insurance premiums, penalties, and fines determined to be paid by the state inspector's act;

30.1.3.unpaid social insurance premiums, penalties, and fines determined to be paid by a court decision.

Article 31.Limitation period

31.1.There is not limitation period in the following cases:

31.1.1.reimbursement of social insurance premiums specified in paragraph 24.1 of this Law;

31.1.2.to pay the penalty and fine calculated for the social insurance premiums specified in paragraphs 24.1.1, 24.1.2, and 24.1.3 of this Law;

31.1.3.to pay the debt of social insurance premiums specified in Article 30 of this Law;

31.1.4.If pensions and allowances are obtained unjustifiably or in excess due to the preparation of false documents and false information, to pay the pensions and allowances that are unjustified or in excess.

31.2.Except for the cases specified in paragraph 31.1 of this Law, the period specified in paragraph 75.1 of the Civil Code shall be followed.

CHAPTER FOUR

RIGHTS AND DUTIES OF THE EMPLOYER AND THE INSUREd

Article 32.Rights and obligations of the employer

32.1.The employer shall have the following rights:

32.1.1.enjoy discounts and exemptions from insurance premiums for unemployment, industrial accidents, and occupational diseases;

32.1.2.refund or recalculate overpaid social insurance premiums to premiums to be paid later;

32.1.3.to receive inquiries, definitions, information, advice, and training on social insurance issues;

32.1.4.get acquainted with the inspection results and acts of the competent authorities, get and give explanations;

32.1.5.to file complaints about illegal activities and decisions of the social insurance organization to the competent higher-level organizations and officials;

32.1.6.to appeal to the Dispute Resolution Board if the decision of the complaint is not acceptable, which is issued in accordance with sub-paragraph 32.1.5 of this Law;

32.1.7.other rights stipulated by law.

32.2.The employer undertakes the following obligations:

32.2.1.compulsory insurance of the employee with social insurance starting from the date of signing the employment contract, performance of work, work for hire, or similar contract;

32.2.2.accurately determine the composition of salary fund and equivalent income, impose social insurance premiums at the rate determined by this Law, and pay them to the social insurance fund every month;

32.2.3.maintain primary and accounting records of social insurance importance, issue social insurance premium payment reports, and submit them to the social insurance institution within the period specified in paragraph 25.1 of this Law;

32.2.4.to provide the social insurance organization and the insured with the decision regarding the conclusion or termination of the contract and the payment of social insurance premiums as specified in sub-paragraph 32.2.1 of this Law;

32.2.5.in case of violation of social insurance laws, to fully comply with the acts, punishment sheets, official requirements, and notices given by the authorized organizations and officials regarding the elimination of the violation;

32.2.6.pay full responsibility for the damage caused to the insured due to the fault of the employer;

32.2.7.providing employees with information about social insurance laws and social insurance premium payments;

32.2.8.other obligations stipulated by law.

Article 33.Rights and obligations of the insured

33.1.The insured shall have the following rights:

33.1.1.to receive payments for pensions, allowances, and health rehabilitation expenses if the conditions specified in the social insurance legislation are met;

33.1.2.refund or recalculate overpaid social insurance premiums to premiums to be paid later;

33.1.3.to receive information on salaries and equivalent income paid for social insurance premiums, the amount of employer's and self-paid premiums, the period for which premiums have been paid, pensions and allowances received from the social insurance fund, and the payment of health rehabilitation costs in electronic and paper form;

33.1.4.to submit a request to relevant organizations and officials to check the basis of social insurance premiums and payments and the payment of pensions, allowances, and health rehabilitation expenses provided by the social insurance fund;

33.1.5.to monitor the amount of social insurance premiums paid by the employer and whether they have been paid to the social insurance fund within the period specified in paragraph 21.1 of this Law;

33.1.6.if the payment for allowances and health rehabilitation expenses is not received, or if it is not received in full on time due to the fault of the employer, the social insurance premiums were not paid, paid incompletely or lately, the premium report was not submitted, and the documents for the payment of pensions, allowances, and health rehabilitation expenses were not submitted to the insured and the social insurance institution within the time specified by the law, to have paid the expenses incurred in restoring the violated right by the employer;

33.1.7.to choose whether or not to include the monetized income in the pension reserve fund for investments specified in paragraph 29.5 of this Law;

33.1.8.other rights provided by law.

33.2.The insured undertakes the following obligations:

33.2.1.accurately prepare documents necessary to determine salary and equivalent income for social insurance premiums, calculate the period for which premiums have been paid, and receive payments for pensions, allowances, and health rehabilitation expenses;

33.2.2.to inform the social insurance organization and related organizations about the employer's activities that violate the social insurance legislation;

33.2.3.to voluntarily pay the social insurance premiums within the period specified in the contract concluded with the social insurance organization;

33.2.4.to eliminate the violations revealed during the inspection on payment of social insurance premiums and determining and providing pensions, allowances, health rehabilitation costs, and settlement of payments determined by the state inspector's act;

33.2.5.other obligations stipulated by law.

CHAPTER FIVE

structure OF SOCIAL INSURANCE INSTITUTIONS

Article 34.Structure and operation principles of the social insurance organization

34.1.The structure of social insurance organizations shall consist of the National Council of Social Insurance, the state central administrative organization in charge of labor and social security, the state administrative organization in charge of social insurance, the province, capital city, and district social insurance offices, soum and district departments, social insurance inspectors, and employees.

34.2.The social insurance organization shall uphold the rule of law, not be influenced by others, respect the rights and legitimate interests of the employer and insured, perform its official duties in an equal, fair, and responsible manner, and be transparent in its activities.

Article 35.National Council of Social Insurance

35.1.The National Council of Social Insurance /hereinafter referred to as "National Council"/ shall have the following non-full-time members representing the Government, the insured, and the employer in equal quantity:

35.1.1.Representing the Government, one person each from the state central administrative organizations in charge of labor, social security, finance, budget, and legal affairs;

35.1.2.three persons from the trade union representing the insureds and protecting the rights and legal interests of the majority of the insured;

35.1.3.three persons from the organization representing the employer and protecting the rights and legal interests of the majority of the employer.

35.2.The representatives specified in sub-paragraph 35.1.1 of this Law shall be the Cabinet members in charge of labor, social security, finance, budget, and legal affairs.

35.3.Employers' and insured representative organizations shall select a candidate for a member of the National Council through an open selection process and submit it to the relevant Standing Committee of the State Great Khural.

35.4.The State Great Khural shall hold a hearing of the candidate specified in paragraph 35.3 of this Law and shall appoint and dismiss the member of the National Council for a period of six years.

35.5.The National Council shall have a chairman, deputy chairman, and members.

35.6.The head of the National Council shall be the Cabinet member in charge of labor and social security.

35.7.The Deputy Chairman of the National Council shall be appointed and dismissed on the parties' negotiation by the Chairman of the National Council for a period of two years from the representation specified in sub-paragraphs 35.1.2 and 35.1.3 of this Law.

35.8.In the event that a member of the National Council resigns before the expiration of the term of office specified in the law, the next member shall be selected in accordance with paragraph 35.3 of this Law and appointed by the National Assembly for the remaining period of the term of office of the resigned member.

35.9.The National Council shall exercise the following powers:

35.9.1.to make suggestions and opinions on the implementation of social insurance legislation and to improve social insurance operations, to make decisions and to develop proposals for amendments to social insurance legislation and to be decided by relevant organizations;

35.9.2.to vote on the social insurance fund's budget project, projections, budget framework statement project, and monitor budget performance;

35.9.3.discuss reports and information about investment activities of the social insurance fund, make conclusions and decisions;

35.9.4.In connection with the matter to be discussed at the meeting of the National Council, the representatives of the Financial Regulation Committee, organizations engaged in academic and research work in the field of social insurance, researchers, and organizations for the protection of the legal rights of the elderly and disabled persons to participate in the meeting, receive explanations, information, and listen to their opinions;

35.9.5.resolve proposals, applications, and complaints submitted by employers, insured persons, and citizens, and give recommendations and directions to the social insurance organization;

35.9.6.to expand the scope of social insurance, to increase the funds of the fund, to improve public confidence and belief in social insurance, to provide suggestions and opinions for improving the activities of social insurance organizations, information technology, software, and social insurance services;

35.9.7.Formulate suggestions for monitoring and improving the activities of the Health probability council and the Dispute resolution board;

35.9.8.Approving resolutions, procedures, procedures, methodology, and making recommendations related to the implementation of the powers of the National Council and in accordance with the social insurance legislation;

35.9.9.other powers stipulated by law.

35.10.The main form of activity of the National Council shall be a meeting.

35.11.The National Council shall meet quarterly with the attendance of not less than two-thirds of the members. In case of necessity, the chairman of the National Council and the majority of the members may convene an extraordinary meeting.

35.12.The National Council shall report its work to the State Great Khural every year.

35.13.The National Council shall have an office. The appointment and dismissal of the head of the office shall be discussed at the meeting of the National Council and appointed and dismissed by the head of the National Council.

35.14.Management and executive positions of the office shall belong to public administration positions.

35.15.The procedures of the National Council and the open selection procedure specified in paragraph 35.3 of this Law shall be approved by the relevant Standing Committee of the State Great Khural.

35.16.The member of the National Council shall be given a quarterly incentive based on his/ her work participation, and the maximum amount of the incentive shall be determined by the relevant Standing Committee of the State Great Khural based on the proposal of the state central administrative organization in charge of labor and social affairs.

35.17.A non-full-time professional audit and investment committee shall be established next to the National Council, to make risk management and actuarial calculation with functions to conduct required research, risk assessment, proposals and opinions for improving the operation of the social insurance organization, generating and spending the fund income, and making a decision to invest the free balance of the social insurance fund in financial instruments.

35.18.The member of the professional committee specified in paragraph 35.17 of this Law shall be appointed and dismissed by the National Council through an open selection procedure.

35.19.The National Council shall approve the structure and working procedures of the National Council's office, the working procedures of the professional committee specified in paragraph 35.17 of this Law, and the amount of incentives to be paid to members of the professional committee.

35.20.The National Council shall grant the incentive stated in paragraph 35.19 of this Law, considering the results of the professional committee member's work.

35.21.The operational costs of the National Council office and the incentives specified in paragraphs 35.16 and 35.19 of this Law shall be provided by the state budget.

Article 36.Functions of the state central administrative organization in charge of labor and social security

36.1.The state central administrative organization in charge of labor and social security shall perform the following functions:

36.1.1.to define social insurance policy and planning, to develop the social insurance fund's budget draft, to make mid-term estimates of the social insurance fund's income and expenses;

36.1.2.to develop proposals to improve social insurance legislation and increase the amount of pensions and allowances, and have them decided by competent organizations;

36.1.3.providing social insurance organizations with policy and professional management;

36.1.4.to approve the staffing standards of the social insurance organization based on the proposal of the state administrative organization in charge of social insurance;

36.1.5.to study and have resolved the issue of accessing into international treaties and conventions on social insurance issues with foreign countries;

36.1.6.other functions prescribed by law.

Article 37.Management, rights, and functions of the state administrative organization in charge of social insurance

37.1.The state administrative organization in charge of social insurance shall work under the supervision of the head of the National Council, the Cabinet member in charge of labor and social security, and the provincial, capital city, and district social insurance organizations shall work under the supervision of the higher-level social insurance organization.

37.2.The state administrative organization in charge of social insurance shall be the implementing agency of the Government in charge of the implementation of social insurance legislation at the national level.

37.3.The state administrative organization in charge of social insurance issues shall have a Health Probability Board, a Specialized Hospital for Occupational Disease Research, and a Dispute Resolution Board.

37.4.The head of the state administrative organization responsible for social insurance shall be selected in accordance with the Law on Civil Service, appointed and dismissed by the Government based on the proposal of the Cabinet member responsible for labor and social security.

37.5.Heads of social insurance departments of provinces, capitals, and districts shall be selected in accordance with the Civil Service Law, appointed, and dismissed by the head of the state administrative organization responsible for social insurance.

37.6.Employees of the state administrative organization responsible for social insurance shall be appointed and released by the head of the state administrative organization responsible for social insurance, and the employee of the province, capital city, and district social insurance office shall be appointed and released by the head of the social insurance organization at that level.

37.7.The Central Council of Health Probability /hereinafter referred to as "Central Probability Council"/ with the function of assessing the rate, duration, and cause of incapacity for work of the insured person, shall operate under the state administrative organization responsible for social insurance, the Council of Health Probability /hereinafter "Probability Council of province and district"/ shall operate under the Province and District Social Insurance office, and Mental Disease Sub-Council and Occupational Disease Sub-Council shall operate under the Central Probability Council respectively. Taking into consideration the population size, density, and location, the soum health probability council may be established under the soum social insurance department.

37.8.Central Dispute resolution board /hereinafter referred to as "central council"/ with the function of settling disagreements and disputes between insureds, individuals, employers, and social insurance organizations in accordance with relevant legislation and regulations, under the state administrative organization responsible for social insurance issues, and branch councils for dispute resolution /hereinafter referred to as "branch councils"/ shall be operated under the provincial, capital city and district social insurance offices respectively.

37.9.Specialized hospitals for occupational diseases with the functions of early detection, treatment, rehabilitation, nursing, labor regulation, specialized specialist, and public health care services shall be operated under the state administrative organization responsible for social insurance.

37.10.A branch council of the social insurance can be established having functions to provide social insurance for Mongolian citizens who are temporarily or permanently living abroad, to provide social guarantee, to generate income from premiums, and to ensure the implementation of international social security treaties between Mongolia and foreign countries in that country.

37.11.Heads of hospitals and branches specified in paragraphs 37.9 and 37.10 of this Law shall be appointed and dismissed respectively by the head of the state administrative organization responsible for social insurance.

37.12.The working procedures of the specialized and categorized hospital for occupational diseases shall be jointly approved by the Cabinet members in charge of labor, social security, and health issues.

37.13.The state administrative organization responsible for social insurance shall exercise the following powers:

37.13.1.to issue orders, procedures, regulations, instructions, methodologies, recommendations, and directions related to the implementation of social insurance legislation;

37.13.2.to carry out social insurance inspections in electronic form and based on documents, to obtain necessary information, research, and other related documents free of charge from employers, insured persons, banks, finance, state organizations, and other organizations, officials, and people, impose legal liability on employers according to the law who violate the social insurance legislation;

37.13.3.to impose legal liability on employers who evade the payment of premiums, penalties, interest, and fines set by lower-level social insurance organizations and inspectors, or who violate social insurance legislation;

37.13.4.annul or change the decision issued by the lower-level social insurance organization in accordance with the relevant legislation if it is considered to be without legal basis;

37.13.5.to conduct internal audit, analysis, assessment, and risk management in the activities of the social insurance organization;

37.13.6.to use the personal information of the insured person for the purpose of providing social insurance services;

37.13.7.other rights provided by law.

37.14.The state administrative organization responsible for social insurance shall perform the following functions:

37.14.1.organizing the implementation of social insurance legislation and improving social insurance services;

37.14.2.developing the social insurance fund's budget draft, projections, and budget framework statement, and approve the detailed schedule of provincial and capital city budgets;

37.14.3.organization and control of social insurance fund revenue generation, and provision of payment of pensions, allowances, health rehabilitation costs, costs of measures to prevent industrial accidents and occupational diseases, premium discounts, and exemptions to insureds and employers within the time limit set by law;

37.14.4.to carry out activities specified in paragraph 29.4 of this Law;

37.14.5.develop proposals on the improvement of social insurance laws and have made decisions by relevant organizations;

37.14.6.to make calculations, research, and submit proposals to the National Council and the state central administrative organization in charge of labor and social security, on the issue of changing the number of payments for pensions, allowances, health rehabilitation costs, and investing the free balance of the social insurance fund in financial instruments;

37.14.7.to provide professional and methodological assistance to lower-level organizations, to spread good practices, to prevent and supervise operational violations and deficiencies, and to hold them accountable according to the law;

37.14.8.promote social insurance legislation to employers, insureds, and the public, and provide information;

37.14.9.review and resolve petitions, complaints, suggestions, and requests of employers, insured persons, and individuals in accordance with laws and regulations, and forward them to relevant organizations;

37.14.10.formation of social insurance organizations with qualified human resources, continuous training, and qualification of social insurance inspectors and employees;

37.14.11.to keep information on the activities of social insurance organizations, social insurance funds, and investment information transparent and open to the public;

37.14.12.to support the National Council in exercising its powers, to provide necessary information and research;

37.14.13.exchanging information electronically with the tax office;

37.14.14.other functions provided by law.

37.15.The Government shall approve the regulations of social insurance institutions and inspectors.

37.16.The procedures for exchanging information specified in sub-paragraph 37.14.13 of this Law shall be jointly approved by the state administrative organization responsible for social insurance and taxation.

Article 38.Social insurance inspection and rights and duties of state inspector of social insurance

38.1.The inspection of social insurance shall be carried out by the state general inspector, state senior inspector, and state inspector of social insurance /hereinafter referred to as "state inspector of social insurance"/.

38.2.The social insurance organization shall carry out the monitoring of the imposition and payment of social insurance premiums.

38.3.The head of the state administrative organization responsible for social insurance shall be the state general inspector of social insurance.

38.4.The right of the state inspector of social insurance shall be granted, confirmed, suspended, and canceled by the Cabinet member in charge of labor and social security.

38.5.The head of the main functional unit of the state administrative organization responsible for social insurance, and the head of the social insurance office of the province, capital city, and district shall be the state senior inspector of social insurance.

38.6.The state inspector of social insurance shall meet the requirements as has worked in the social insurance organization for not less than 3 years, has not committed any ethical violations, is qualified, and has passed the examination for granting the right to be a state inspector of social insurance.

38.7.The state inspector of social insurance shall have an identity card and badge.

38.8.Procedures regulating relations related to granting, confirming, suspending, and canceling the rights of the state inspector of social insurance, and the model of the state inspector's license and badge shall be approved by the member of the Government in charge of labor and social security.

38.9.The state administrative organization responsible for social insurance issues shall approve the procedure for inspection specified in paragraph 38.2 of this Law.

38.10.The state inspector of social insurance shall have the following rights:

38.10.1.to inspect documents related to labor relations, salary fund, its equivalent income, balance statement, financial and other documents related to the imposition and payment of social insurance premiums, to obtain explanations and inquiries;

38.10.2.to obtain explanations and inquiries free of charge from the employer, bank, finance, archive, court, health and other organizations, officials, and persons for the purpose of determining and providing pensions and allowances, and inspecting financial documents;

38.10.3.to temporarily confiscate or take copies of proof of concealment of social insurance premium income from employers, insured persons, legal entities, and individuals;

38.10.4.to withdraw overpayment of pensions, allowances, medical rehabilitation costs, costs of measures to prevent industrial accidents and occupational diseases, premium discounts, exemptions, and social insurance premium debts from bank accounts of pensioners, insured persons, employers, and people without dispute;

38.10.5.in the event he/ she is appointed to conduct an inspection on his/ her own related social insurance premium payer, to notify the conflict of interest and refuse to conduct the inspection;

38.10.6.to impose the responsibility specified in this Law and related laws on social insurance premium payers and related organizations, officials, and persons who violate social insurance laws, and, if necessary, to claim to legal authorities for resolving;

38.10.7.other rights provided by law.

38.11.The State inspector of social insurance shall undertake the following duties:

38.11.1.implementing social insurance legislation and increasing social insurance coverage;

38.11.2.to check determination and providing pensions and allowances, payment of health rehabilitation costs, costs for industrial accident, and occupational disease prevention measures, premium discounts and exemptions, and to eliminate detected violations;

38.11.3.to carry out an inspection of the cause, rate, and duration of disability of the insured, pensioner, and person, and take measures to eliminate the detected violations;

38.11.4.notify the competent authorities if an employer, insured, or person is found to be engaging in illegal activities while performing their official duties;

38.11.5.other obligations provided by law.

Article 39.Prohibition of social insurance state inspectors

39.1.The followings shall be prohibited in the activities of the state inspector of social insurance:

39.1.1.conducting inspections without instructions or appointments;

39.1.2.wasting printing  sheets and forms of acts, official requirements, and other documents of state inspector of social insurance, illegally printing and using invalid or fake forms of social insurance;

39.1.3.to compel the employer, insured, or person to present and approve the act and other documents not certified by the signature or stamp of the state inspector of social insurance;

39.1.4.editing or changing acts and other documents certified by the signature and seal of the employer, insured, person and the state inspector of social insurance;

39.1.5.to provide illegal advice and provide opportunities to avoid paying social insurance premiums to employers, insured persons, on obtaining premium discounts and exemptions, pensions, allowances, health rehabilitation costs and costs of measures to prevent industrial accidents and occupational diseases;

39.1.6.examine and resolve applications, complaints, and notices issued by social insurance premium payers, pensioners, and persons not registered in the unified record of record keeping;

39.1.7.illegally changing, attacking, editing, deleting, restoring, entering false information in the social insurance database;

39.1.8.falsifying or producing without basis inquiries, health care decisions, social insurance, and pension books;

39.1.9.Illegal use of the state inspector's badge and stamp, or use by others;

39.1.10.in the course of performing official duties, disclosing state, organizational, or individual secrets protected by law, using them for personal interests, expressing a position on any issue, disclosing news and information before the result of an inspection or an official decision has been made;

39.1.11.to contact the payer of social insurance for personal purposes, to give him/ her advice in any form, to prepare a social insurance report, to conduct an audit, to help or demand him to avoid paying social insurance premiums;

39.1.12.other prohibitions provided by law.

Article 40.Degree of qualification of social insurance inspector

40.1.The state inspector of social insurance shall have the qualifications of a social insurance trusted advisor, social insurance advisor, and social insurance leading inspector.

40.2.The degree of trusted advisor, advisor, and leading qualification shall be granted by the decision of the Cabinet member in charge of labor and social security, based on the proposal of the state administrative organization responsible for social insurance.

40.3.The procedure for establishing, suspending, and granting the degree increments to state inspectors of social insurance shall be approved by the Cabinet member in charge of labor and social security.

Article 41.Advertising and consulting services for employers, insureds, and the public

41.1.The social insurance organization shall provide the following services to employers, insureds, and the public in order to expand the scope of social insurance, and promote and educate the importance of social insurance:

41.1.1.to promote social insurance legislation;

41.1.2.to provide methods, instructions, and information for the implementation of social insurance legislation, to provide professional advice, and to organize training;

41.1.3.coverage of social insurance and preparation for old-age pension;

41.1.4.organizing training, promotion, information giving and distribution through media;

41.1.5.providing social insurance services in electronic, one-stop, and mobile form.

Article 42.Dispute resolution board

42.1.The head, member, and secretary of the central council and branch council specified in paragraph 37.8 of this Law shall be non-full-time.

42.2.The secretary of the central council shall be full-time and belong to the structure of the state administrative organization responsible for social insurance.

42.3.The central council and the branch council shall consist of 9 people, and the central council shall consist of representatives of the state central administrative organization in charge of labor, social security and legal affairs, social insurance organization, employer and insured representatives, and the branch council shall consist of representatives of social insurance organization, local administrative organization, employer and insured.

42.4.The chairman, secretary, and member of the Central Council shall be appointed and dismissed by the head of the state administrative organization responsible for social insurance.

42.5.The head of the social insurance department of the province, capital, and district shall be the head of the branch council.

42.6.The secretary and member of the branch council shall be appointed and dismissed by the head of the branch council in consultation with the head of the state administrative organization responsible for social insurance.

42.7.Meetings of the Central Council and Branch Council shall be convened with the attendance of at least two-thirds of the members, and the issues shall be resolved by the majority vote of the members present at the meeting.

42.8.The central council and the branch council shall issue resolutions, notes, and recommendations, and the parties involved in social insurance relations shall be responsible for their implementation.

42.9.If it is deemed the decision of the branch council is unjustified settled disagreements and disputes arise out between the insured person, the employer, and the social insurance organization, shall appeal to the central council, for the decision of the central council, shall appeal to the court.

42.10.Heads, members, and secretaries of the central council and branch council shall be paid an hourly fee based on the time they attended the meeting.

42.11.The amount of hourly salary and the payment procedure specified in paragraph 42.10 of this Law shall be approved by the Cabinet member in charge of labor and social security.

42.12.The procedures of the Dispute resolution board, which regulate relations including the rights and duties of the central council and branch councils, the order of meetings, the dispute resolution process, work reports, and responsibilities, shall be approved by the Government based on the proposal of the state central administrative organization in charge of labor and social security.

Article 43.Health Probability Council

43.1.The Probability Central Council provided in paragraph 37.7 of this Law shall have a composition of 21 people, including representatives of the head, secretary, social insurance institution's probabilistic doctor, expert doctor, insured and employer. The Probability Central Council's representatives of expert physicians, insured, and employer shall be non-full-time.

43.2.The head of the state administrative organization responsible for social insurance shall appoint and dismiss the head, secretary, probabilistic doctor, and a member of provincial and district probabilistic council, and branch council.

43.3.The head, member, and expert doctor of the Probability Center and branch council, province, district, and soum probability council shall be paid a monthly hourly fee based on the time spent in the meeting.

43.4.The Government shall approve the hourly fee rates specified in the procedures of the Health probability council and paragraph 43.3 of this Law.

43.5.The list of diseases and instructions to be followed for determining the percentage, duration, and causes of incapacity for work of the insured person and for employment regulation shall be jointly approved by the Cabinet members in charge of health, labor, and social security.

CHAPTER SIX

MISCELLENEAOUS

Article 44.Liabilities to be imposed on the violators of the Law

44.1.If the violation of social insurance legislation does not have a nature to be imposed criminal liability, the social insurance premium payer shall be held the following liabilities:

44.1.1.If the salary fund or equivalent income to be imposed social insurance premium is hidden or the amount is intentionally reduced, hidden or reduced social insurance premium imposed salary fund or equivalent income shall be compensated, and a loss of penalty equal to the income shall be charged. The amount of the loss of penalty does not exceed 50 percent of payable amount of the social insurance premiums;

44.1.2.If payable amount of the social insurance premium is not paid on time specified the this Law or by the competent authority, or underpaid social insurance premium shall be compensated, and a loss of penalty as 0.3% shall be charged from that amount of the premium per exceeding day. The amount of the loss of penalty shall not exceed 50 percent of payable amount of the social insurance premiums;

44.1.3.If the social insurance premium is underpaid due to a calculation error, the underpaid social insurance premium shall be compensated, and a loss of penalty as 0.1% from that amount of premium shall be charged per each day after the calculation error occurred. The amount of the loss of penalty does not exceed 30 percent of payable amount of the social insurance premiums;

44.1.4.If a salary lower than the current monthly minimum salary is provided and the insured is harmed, the social insurance premium for the underestimated salary shall be compensated, and a loss of penalty as 0.1% shall be charged for each day after the underestimation of the amount of that premium. The amount of the loss of penalty does not exceed 30 percent of payable amount of the social insurance premiums.

44.2.If pensions, allowances, and health rehabilitation costs are overdetermined and be paid, by the decision of the authorized official, the person who overpaid the pensions, allowances, and health rehabilitation costs shall be reimbursed to the relevant fund.

44.3.If the bank does not provide pensions, allowances, medical rehabilitation costs,