Шинжлэх ухаан, технологийг 2007-2020

                             онд хөгжүүлэх мастер төлөвлөгөөний

                             2 дугаар хавсралт

 

 

МАСТЕР ТӨЛӨВЛӨГӨӨНИЙ ХҮРЭЭНД ХЭРЭГЖҮҮЛЭХ ЗОРИЛТОТ ХӨТӨЛБӨРҮҮД

 

1. Монгол Улсын Шинжлэх ухаан, технологийн тэргүүлэх чиглэлийг тогтоох, цөм технологийг тодорхойлох,

хэрэгжүүлэх  хөтөлбөр

 

                    Ерөнхий үндэслэл

 

     Шинжлэх ухаан технологийн тэргүүлэх чиглэл, цөм технологи нь манай улсын эдийн засгийн өсөлтийг хурдасгах, өндөр технологит салбаруудыг хөгжүүлэхэд чиглэсэн судалгаа боловсруулалтын ажилд төсвөөс гаргасан хөрөнгийн үр өгөөжийг нэмэгдүүлэх гол хүчин зүйлийн нэг юм.   

 

     Эдийн засаг, нийгмийн хөгжлийн дунд хугацааны зорилтод түшиглэн шинжлэх ухаан, технологийн тэргүүлэх чиглэлүүд, цөм технологийн жагсаалтыг тогтоох, тодорхой хугацаанд түүнд тодотгол хийж байх нь шинжлэх ухаан, технологийн бодлогын салшгүй хэсэг бөгөөд энэхүү үйл ажиллагааг тогтмолжуулах, шинжлэх ухааны үндэслэлтэй хэрэгжүүлэх зорилгоор хөтөлбөр боловсруулан хэрэгжүүлэх шаардлагатай байна. Тухайлбал, Австралийн аж үйлдвэрийн салбарын хөгжлийг эрчимжүүлэх зорилгоор Action Agenda Approach (AАА) аргачлалыг боловсруулсан байна. Уг аргачлалын гол концепци нь тухайн салбарын үйл ажиллагаанд оролцогч гол болон сонирхогч талууд (бизнес, төр, судлаачид зэрэг)-ын оролцоо бүхий зөвлөл байгуулж салбарын тулгамдсан асуудал, тэргүүлэх чиглэлийн талаар санал боловсруулан Засгийн газарт танилцуулан ажилладаг байна.   

Хөтөлбөрийн зорилго

 

     Эрдэмтэд, судлаачид бизнес эрхлэгчид болон бодлого боловсруулагчдын оролцоотойгоор шинжлэх ухаан технологийн тэргүүлэх чиглэл, цөм технологийг сонгох, хэрэгжүүлэх тогтолцоог бүрдүүлэх.

 

Ач холбогдол:

 

     -Энэхүү хөтөлбөр хэрэгжсэнээр шинжлэх ухаан, технологийн суурь, үйлдвэрлэл болон боловсон хүчний нөөцийн үнэлгээ, цөм технологийн ашиглалт, тэдгээрийн техник-эдийн засгийн шинж чанар, төлөвлөгдсөн үйлдвэрлэлийн эхлэлийн байдал болон борлуулалтын хэмжээнд үндэслэн гарах онц чухал инновацийн бүтээгдэхүүн, үйлчилгээ, шинжлэх ухаан, технологийн хөгжлийн гол үр дүн, цөм технологийн  ашиглалтын чиглэлд хамгийн их ирээдүйтэй, өндөр ач холбогдолтой салбаруудыг тодорхойлон дүн шинжилгээний холбогдох баримт бичиг (цөм технологийн паспорт)-ийг бэлтгэх болно.

 

     -Их сургууль, эрдэм шинжилгээний байгууллага, үйлдвэрийн газруудаас тэргүүлэх чиглэлийн хүрээнд явуулах судалгаа шинжилгээ, туршилтын ажлыг дэмжих, санхүүгийн дэмжлэг үзүүлэх;

 

    -Шинжлэх ухаан, технологийн тэргүүлэх чиглэл, цөм технологийг тогтоож хэрэгжүүлснээр эдийн засгийн өсөлтийг хангах, өндөр технологит салбаруудыг үүсгэн хөгжүүлэхэд чиглэсэн судалгаа боловсруулалтын ажилд хөрөнгө, хүчийг төвлөрүүлэн үр ашигтай зарцуулах нөхцөл бүрдэнэ.

 

 

   хөгжүүлэх хөтөлбөр

 

                              Ерөнхий үндэслэл

 

     Дэлхий дахины хөгжлийн чиг хандлага инновацийн идэвхжилээр тодорхойлогдох болсон өнөөгийн нөхцөлд улс орнууд өөрийн онцлогт тохирсон инновацийн хөгжлийн бодлого боловсруулан хэрэгжүүлж, үндэсний инновацийн үр ашигтай тогтолцоог бүрдүүлэн хөгжүүлэх явдал ихээхэн чухал үүрэг гүйцэтгэж байгааг хөгжингүй орнуудын туршлага харуулж байна.

 

     Манай орны хувьд өнөөгийн байдлаар инновацийн тухайлсан бодлого байхгүй, инновацийн соёл, хөгжил эхлэлийн төдий байна. Иймээс Үндэсний инновацийн тогтолцоог цаг алдалгүй хөгжүүлэх бодлого боловсруулж хэрэгжүүлэх нь манай улсын эдийн засаг, нийгмийн бүхий л салбарт чухал ач холбогдолтой юм.

 

     Хөтөлбөрийн зорилго

     Монгол Улсын онцлогт тохирсон үндэсний инновацийн үр ашигтай тогтолцоог бүрдүүлэн хөгжүүлэх суурийг тавих.

Ач холбогдол

     -Судалгаа боловсруулалтын болон аж үйлдвэрийн салбарын эрэлт, хэрэгцээг хангахуйц, глобаль инновацийн системд нэгдсэн үндэсний инновацийн үр ашигтай тогтолцоо бүрдэнэ;

 

     -Инновацийн үйл ажиллагааны эрх зүй, зохион байгуулалт, дэд бүтцийн үндэсний тогтолцоо бүрдэнэ;

 

     -Оюуны нөөцийн, инновацийн хөрөнгийн болон бүтээгдэхүүний, инновацийг дэмжих үйлчилгээний зах зээлийн харилцаа төлөвшинө;

 

     -Инновацийн үйл ажиллагааны санхүүжилтийн олон хэлбэр, төрийн дэмжлэгийн механизм бий болно;

 

     -Эрдэм шинжилгээний байгууллага, инновацийн жижиг, дунд бизнес, том үйлдвэрийн газрууд хоршсон үйл ажиллагаа хөгжсөнөөр дэвшилтэт технологид суурилсан инновацийн кластерууд үүсэн бий болно.

 

            

3. Шинжлэх ухаан, технологийн мэдээлэл, статистик, хяналт-шинжилгээ, үнэлгээг боловсронгуй болгох хөтөлбөр

                          Ерөнхий үндэслэл

    

      Шинжлэх ухаан, технологийн чадавхийг тогтмол, зөв дүгнэж байх нь шинжлэх ухаан, технологийг хөгжүүлэх бодлого, стратегийг оновчтой тодорхойлох улмаар үндэсний эдийн засаг, нийгмийн зорилтуудтай түүнийг уялдуулан хөгжүүлэх, салбарын үйл ажиллагааны үр ашгийг дээшлүүлэхэд чухал ач холбогдолтой юм.

 

     Салбарын үйл ажиллагаа, түүний нийгэм, эдийн засгийн үр ашгийг үнэлэх, судалгаа, шинжилгээний ажлын үр дүнг ашиглах, түгээн дэлгэрүүлэхэд шинжлэх ухаан, технологийн мэдээлэл, статистик, хяналт-шинжилгээ, үнэлгээний тогтолцоог олон улсын нийтлэг шаардлагад нийцүүлэн боловсронгуй болгох асуудал тулгарч байна.

 

     Манай орны хувьд дараахь асуудлууд тулгарч байна:

 

     -Шинжлэх ухаан, технологийн салбарын статистик, мэдээлэл, шалгуур үзүүлэлтүүд хангалтгүй, хэт ерөнхий;

 

     -Төсвийн хөрөнгөөр гүйцэтгэсэн судалгааны ажлын нэгдсэн мэдээллийн сан бүрэн бус;

 

     -Шинжлэх ухаан, технологийн салбарын талаархи шаардлагатай үнэн зөв мэдээлэл хомс;

 

     -Аж үйлдвэрийн салбарын болон бусад хэрэглэгчдэд шинжлэх ухаан, технологийн үйл ажиллагаа, судалгааны ажлын үр дүнгийн талаар мэдээлэл хангалттай хүрэхгүй байгаа;

 

     -Шинжлэх ухаан, технологийн салбарын үүрэг, ач холбогдол, түвшин зэргийн талаар олон нийтийн ойлголт, мэдлэг болон, аж үйлдвэрийн эрэлт хэрэгцээний талаархи судалгаа тогтмол хийгдэхгүй байгаа.

 

     Хөтөлбөрийн зорилго

     Монгол Улсын шинжлэх ухаан, технологи, инновацийн салбарын үйл ажиллагааг цогцоор нь хамарсан статистик, мэдээлэл, хяналт-шинжилгээ, үнэлгээний тогтолцоог бодлого боловсруулагчид, шийдвэр гаргагчид, судлаачид, олон нийтийн шаардлага хэрэгцээнд нийцүүлэн олон улсын жишиг, аргачлалын дагуу бүрдүүлэн хөгжүүлэх.

 

 

Ач холбогдол

     -Шинжлэх ухаан, технологийн салбарын бодлого боловсруулах, шийдвэр гаргах, тэргүүлэх чиглэл тогтоох, төлөвлөлт хийхэд шаардлагатай мэдээлэл, тоо баримтыг нэгдсэн эх үүсвэрээс хангана;

 

     -Шинжлэх ухаан, технологийн мэдээллийг олон нийтэд хүргэх, мэдээллийн эх сурвалжийг хэрэглэгчтэй холбох, салбарын үйл ажиллагааг сурталчлах;

 

     -Шинжлэх ухаан, технологийн салбарын үйл ажиллагаанд оролцогч болон сонирхогч талуудыг холбох хэрэгсэл болж улмаар шинжлэх ухаан технологийн үйл ажиллагааны чанар, үр ашгийг дээшлүүлэх;

 

     -Хяналт-шинжилгээ, үнэлгээний тогтолцоо зөв бүрдсэн байна;

 

     -Бодлого, хөтөлбөр, судалгаа, шинжилгээний ажил, эрдэм шинжилгээний байгууллагад хяналт-шинжилгээ, үнэлгээ хийх чадавхи бүрдсэн байна;

 

     -санхүүжилтийн үр ашгийг тооцдог болсон байна. Эрсдэлийн сангийн хөгжил, түүний хэмжээ, бүтэц, хөрөнгө оруулалтын чиглэл, ялангуяа инновацийн төслийг дэмжих;

 

     -цөм (критический) технологийг бий болгох, ашиглах явцад статистик, мэдээлэл боловсруулах, түүнд нэн шаардлагатай технологи болон бүтээгдэхүүний (үйлчилгээ) ангиллыг боловсруулах.

 

 

4. Дэвшилтэт технологийг хөгжүүлэх үндэсний хөтөлбөр

 

Ерөнхий үндэслэл

Дэвшилтэт технологи гэдэг нь физик, хими, молекул биологи, электроник зэрэг олон шинжлэх ухааны уулзвар дээр бий болж хөгжиж байгаа нанотехнологи, биотехнологи, мэдээлэл холбооны технологи, сансрын технологи, робот автоматжуулалтын технологи гэсэн орчин үеийн шинэ чиглэлүүд юм.

 

Дэвшилтэт технологи нь анхдагч хөрөнгө оруулалт их шаарддаг, салбар хоорондын уялдаа холбоо нэн чухал, судалгааны ажлын үргэлжлэх хугацаа урт зэрэг онцлогоос шалтгаалан төрийн бодлого, зохицуулалт, дэмжлэг онцгой шаардлагатай байдгийг гадаад орнуудын туршлага харуулж байна.

 

Манай улсын шинжлэх ухаан, технологийн хөгжлийг шинэ түвшинд гаргах, технологийн хоцрогдлыг багасгах нэг арга зам нь дэвшилтэт технологийг хөгжүүлэх явдал юм.

 

Хөтөлбөрийн зорилго

Дэвшилтэт технологийн судалгаа, шинжилгээний чадавхийг сайжруулах, хүн амын олон талын хэрэгцээг хангах, улс орны эдийн засгийн тогтвортой хөгжилд дэм үзүүлэх, орчин үеийн инновацийн үр ашигтай тогтолцоог бүрдүүлэн хөгжүүлэхэд чиглэгдсэн төрийн бодлого, үйл ажиллагааг хэрэгжүүлэх нэг үндсэн арга хэрэгсэл нь зорилтот хөтөлбөрийн арга юм. Хөтөлбөрт дэвшилтэт технологийг бий болгож ашиглах, гадаадын технологийн ололтыг нутагшуулах замаар үйлдвэрлэл, үйлчилгээний технологийн түвшинг сайжруулах эдийн засаг, зохион байгуулалтын болон бусад шаардлагатай арга хэмжээг тусган хэрэгжүүлэх болно.

 

     Ач холбогдол

 

     -Дэвшилтэт технологийг хөгжүүлэх үндэсний чадавхи бүрдэнэ;

 

-Эрүүл мэнд, хөдөө аж ахуй, аж үйлдвэрийн салбарт дэвшилтэт технологийн үйлдвэрлэлийн бааз бий болж оюуны багтаамжтай бүтээгдэхүүнийг үйлдвэрлэн хүн амын хэрэгцээнд нийлүүлэх боломжтой болно.

 

 

5. Залуу судлаачдыг бэлтгэх, дэмжих хөтөлбөр

 

Ерөнхий үндэслэл

 

     Шинжлэх ухаан, технологийн салбарт ажиллаж байгаа судлаачдын дотор залуу судлаачдын эзлэх хувь жилээс жилд буурч байна. Шинжлэх ухаан, технолгийн салбарыг өндөр мэргэшсэн залуу судлаачдаар бэхжүүлэх нь эрдэм шинжилгээ, туршилт, зохион бүтээх ажлын чанар, түвшин, үр өгөөжийг дээшлүүлэх нэг үндсэн хүчин зүйл болж байна.

 

Хөтөлбөрийн зорилго

 

     Ойрын хугацаанд өндөр мэргэшсэн 500 залуу судлаачийг бэлтгэн шинжлэх ухаан, технологийн салбарыг боловсон хүчнээр хангах.

 

     Ач холбогдол

 

     Хөтөлбөр хэрэгжсэнээр шинжлэх ухаан, технологийн тэргүүлэх чиглэлээр ажиллах залуу эрдэмтэн судлаачдыг бэлтгэх, судалгаа, шинжилгээний ажилд нь дэмжлэг туслалцаа үзүүлэх, нийгмийн асуудлыг нь шийдвэрлэх механизмыг бүрдүүлэхэд тодорхой ахиц дэвшил гарч улмаар шинжлэх ухаан, технологийн салбарыг боловсон хүчнээр хангана.

 

 

 

 

6. Их сургуулийн судалгаа боловсруулалтын ажлыг

    дэмжих хөтөлбөр

 

Ерөнхий үндэслэл

 

     Шинжлэх ухаан, технологийн үсрэнгүй хөгжлийн эрин болсон ХХI зууны нийгмийн амьдралд дээд боловсрол их үүрэг гүйцэтгэх болж байна.

 

     Тухайн улс орны шинжлэх ухаан, дээд боловсролын салбарын хөгжилд "Их сургууль" гэдэг байгууллага чухам ямар үүрэг  гүйцэтгэдэг, дэлхийн өндөр хөгжилтэй улс орнууд их сургуулийг өнөө үед хэрхэн дэмжиж байгаа, тэдгээрийн хөгжлийн хандлагыг хэрхэн томъёолж байгааг олон талаас нь шүүн үзэж, хэрэгжүүлэх зайлшгүй шаардлагатай алхам, арга хэмжээг үндэсний шинжлэх ухаан, дээд боловсролын хүрээнд цаг алдалгүй нэвтрүүлэх шаардлага амьдралаас урган гарч байна.

 

     Дэлхий нийтийн хандлагыг иш үндэс болгон үндэсний шинжлэх ухаан, технологийн бодлогод их сургуулийн эзлэх байр суурийг бэхжүүлэх, түүнээс сургалт, танин мэдэхүй, үйлдвэрлэл, нийгмийн амьдралд өгөх үр өгөөжийг нэмэгдүүлэхэд  чиглэсэн цогцолбор арга хэмжээ авах нь үндэсний эрх ашигт нийцэх чухал зорилт болж байна 

 

Хөтөлбөрийн зорилго

 

     Хөтөлбөрийн зорилго нь их сургууль төвтэй шинжлэх ухааныг хөгжүүлэх, сургалт-шинжлэх ухаан-үйлдвэрлэлийн холбоог бэхжүүлэх замаар их сургуулийн эрдэмтэн, багш нарын Монгол Улсын эдийн засаг, нийгмийн хөгжилд оруулах хувь нэмрийг чанарын шинэ шатанд гаргахад оршино.

 

     Ач холбогдол

 

     Хөтөлбөр амжилттай хэрэгжсэнээр их сургуулийн материаллаг бааз бэхжиж, үндэсний мэргэжилтний хөрвөх, олон улсын хэмжээнд өрсөлдөх чадвар дээшилж, оюуны багтаамж шингэсэн шинэ бүтээгдэхүүн, шинэлэг ажил, үйлчилгээ, зохистой менежментийг бий болгох боломж сайжирч, улмаар эдийн засгийн тогтвортой өсөлтийг хангах суурь нөхцөл хангагдана.   

 

 

 

 

 

                           

                               -----оОо-----