Нүүр
Эрх зүйн акт 
Сонсох / Сонгосон утга сонсох
Pdf
Word
Хэвлэх Зам, тээвэр, барилга, хот байгуулалтын
Сайдын 2010 оны 04 дүгээр сарын 12-ны
өдрийн 107 дугаар тушаалын 2-р хавсралт
/ Усны давалгаа, мөсдөлт ба хөлөг онгоцноос /
БНбД 33-05-09
ЕРӨНХИЙ ЗҮЙЛ
Энэхүү нормыг шинээр барих ба шинэчлэн засварлах усны барилга байгууламжийн зураг төсөл зохиоход мөрдөнө.
Энэ нормоор усны давалгаанаас, мөсдөлтөөс, ба усан онгоцноос усны барилга байгууламжид үзүүлэх ачаалал ба үйлчлэлийн норматив утгыг тогтооно.
Тооцоот ачааллыг түүний норматив утгаас тохиромжтой бус тал руу ачаалал хэлбэлзэж болохыг тооцсон норматив ачааллыг, ачааллын найдвартай байдлын илтгэлцүүр (gf)- ээр үржүүлсэн үржвэрээр тодорхойлно. gf –ийг усны барилга байгууламжийн зураг төсөл зохиох үндсэн нөхцөл БНбД 33-01-03 бүлэгт заасан шаардлагын дагуу авна.
Нэгдүгээр ангиллын усны барилга байгууламжид усны давалгаа болон мөснөөс үзүүлэх ачааллыг, түүнчлэн хашигдсан ба ил задгай усны мандлын давалгааны тооцооны элементүүдийг баригдсан барилгууд дээр буюу биет дээр нь ажиглалт хийх эсвэл лабораторын судалгааны үндсэн дээр заавал нарийвчлан тодотгосон байна..
1. БОСОО БА НАЛУУ ХАЖУУТАЙ БАРИЛГА БАЙГУУЛАМЖИД
УСНЫ ДАВАЛГААНААС ҮЗҮҮЛЭХ АЧААЛАЛ БА НӨЛӨӨЛӨЛ
БОСОО ХАЖУУТАЙ БАРИЛГА БАЙГУУЛАМЖИД
УСНЫ ДАВАЛГААНААС ҮЗҮҮЛЭХ АЧААЛАЛ
1.1. Барилга байгууламжид ил задгай усны мандлын давалгаанаас үзүүлэх үйлчлэлийн тооцоог ёроол хүртлэх db>1,25h гүнд хийнэ. Гэхдээ давалгааны чөлөөт гадаргуугийн болон даралтын томъёонд ёроол хүртлэх db, /м/ гүний оронд томъёолсон тооцоот гүн d, /м/-ийг хэрэглэж дараах томъёогоор тодорхойлно.
, (1)
df – барилга байгууламжийн хормой дээрх усны гүн, м;
kbr – илтгэлцүүр, 2 дугаар зургийн графикаас авна;
h –хөөгдөж буй давалгааны өндөр /м/, 1-р хавсралтаас авна.
Зураг 1.Ил задгай усны мандлаас босоо хананд үйлчлэх
давалгааны даралтын эпюр
а – давалгааны гүдгэр хярийн хэсэгт; б –давалгааны хотгор хэсэгт (дэвсэг дээрх давалгааны хөвүүлэх даралтын эпюрийн хамт)
Зураг 2. kbr илтгэлцүүрийн утгын график
1.2. Босоо хананд үйлчилж байгаа давалгааны чөлөөт гадаргуун дээшлэлт, буюу бууралтыг (h), /м/ усны тооцоот түвшингээс хамааруулан доорх томъёогоор тооцно.
, (2)
- давалгааны дугуйрсан давтамж;
- давалгааны дундаж үелэл, с;
t - хугацаа, с;
l - давалгааны дундаж урт, м.
Босоо хананд давалгаа үйлчлэх үед h-ийг 2 дугаар томъёогоор тодорхойлох cos wt-ийн дараах гурван тохиолдолыг авч үзэх хэрэгтэй.
а) cos wt = 1 - давалгааны гүдгэр орой, босоо хананд тулж ирэхдээ усны тооцоот түвшнээс дээш hmax, м хэмжээнд хүрэх тохиолдол
б) 1> cos wt > 0 -давалгааны хэвтээ шугаман ачаалал- Pxc. kH/м, нь хамгийн их байх үед давалгааны гүдгэр хяр hс хэмжээгээр усны тооцоот түвшинээс дээш гарах тохиолдол. Энэ тохиолдолд cos wt -ийг дараах томъёогоор тодорхойлно.
, (3)
в) cos wt = -1 - давалгааны хэвтээ шугаман ачаалал- Pxc. kH/м, нь хамгийн их байх үед давалгааны хотгор хэсэг усны тооцоот түвшинээс доош ht хэмжээгээр орох тохиолдол.
Тайлбар. ба бусад бүх нөхцлүүдэд 3 дугаар томъёогоор олсон cos wt > 1 гарвал цаашдын тооцоонд cos wt = 1 гэж авна.
1.3. Давалгааны гүдгэр ба хотгор үед (1 дүгээр зурагнаас үзнэ үү) усны гүнд байгаа босоо хананд үзүүлэх хэвтээ шугаман ачааллыг (Рx) кНм, давалгааны даралтын эпюрээр авна. Энэ үед z /м/ гүн дэхь р, /кПа/ хэмжигдэхүүнийг дараах томъёогоор тодорхойлно.
r — усны нягт, т/м3;
g - 9,81 м/с2, чөлөөт уналтын хурдатгал;
z – усны тооцоот түвшнээс тооцогдох цэгүүдийн солбилцлол (z1 =hc, z2 = 0, ... zn =d), м
Давалгааны гүдгэр хэсэгт z1 =hc, хотгор хэсэгт z6 = 0 байвал p = 0 гэж үзнэ.
1.4. Давалгааны гүдгэр ба хотгор үед (1 дүгээр зураг) гүехэн усан дахь босоо хананд үзүүлэх хэвтээ шугаман ачааллыг (Рx)кН/м/, давалгааны даралтын эпюрээс авна. Энэ үед z /м/ гүн дэхь р, /кПа/ хэмжигдэхүүнийг 1 дүгээр хүснэгтээр тодорхойлно.
1 дүгээр хүснэгт
|
Цэгийн
№
|
Z гүн дэхь цэгүүд
z, м
|
Давалгааны даралтын
утга
|
|
Давалгааны гүдгэр хэсэгт
|
||
|
1
|
hc
|
p1 = 0
|
|
2
|
0
|
p2 = k2rgh
|
|
0,25d
|
p3 = k3rgh
|
|
|
4
|
0,5d
|
p4 = k4rgh
|
|
5
|
d
|
p5 = k5rgh
|
|
Давалгааны хотгор хэсэгт
|
||
|
6
|
0
|
p6 = 0
|
|
7
|
ht
|
p7 = -rght
|
|
8
|
0,5d
|
p8 = -k8rgh
|
|
9
|
d
|
p9 = -k9rgh
|
|
Тайлбар. к2, к3, к4, к5, к6, к8, к9 илтгэлцүүрийн утгыг 3, 4, 5 дугаар зургийн графикаас авна.
|
||
Зураг 3. k2 ба k3 илтгэлцүүрийн утгын график
Зураг 4. K4 ба k5 илтгэлцүүрийн утгын график
Зураг 5. K8 ба k9 илтгэлцүүрийн утгын график
БОСОО ХАЖУУТАЙ БАРИЛГА БАЙГУУЛАМЖ БА ТЭДГЭЭРИЙН ЭЛЕМЕНТҮҮДЭД УСНЫ ДАВАЛГААНЫ ҮЗҮҮЛЭХ АЧААЛАЛ БА
ҮЙЛЧЛЭЛ (ОНЦГОЙ НӨХЦӨЛ)
1.5. Барилга байгууламжийн тооцоот түвшин zsup, /м/-ээс дээш hmax, /м/-аас багагүй хэмжээнд байх босоо хананд үйлчлэх давалгааны даралтыг (р) /кПа/ 1.3 ба 1.4 дүгээр заалтын дагуу олсон даралтын утгыг кс илтгэлцүүрээр үржүүлж тодорхойно. кс-г дараах томъёогоор тодорхойлно.
, (5)
Үүнд: ± - барилга байгууламжийн дээд хэсгийн усны тооцоот түвшнээс дээш ба доошхи байрлалыг заана.
1.2 дугаар заалтаар тодорхойлсон давалгааны чөлөөт гадаргуугийн дээшлэлт эсвэл бууралтыг мөн кс илтгэлцүүрээр үржүүлнэ.
Авч үзэж байгаа тохиолдол дахь давалгааны хэвтээ шугаман ачааллыг(Рxc) кН/м босоо хананы өндрийн хязгаар дахь давалгааны даралтын эпюрийн талбайгаар тодорхойлно.
1.6. Ил задгай усны мандлаас барилга байгууламж уруу a, (град) өнцгөөр давалгааны авц ойртох үед (буурийн ул хөрсний бат бэх болон барилга байгууламжийн тогтворшлын тооцоонд) 1.3 ба 1.4 дүгээр заалтын дагуу тодорхойлсон босоо хананд үйлчлэх давалгааны шугаман ачааллыг kcs илтгэлцүүрээр үржүүлэх замаар бууруулна. Илтгэлцүүр kcs-г дараах хүснэгтээс авна:
|
a, град
|
kcs
|
|
45
|
1
|
|
60
|
0,9
|
|
75
|
0,7
|
Тайлбар. Давалгааны авц ханын дагуу шилжихэд, өөрөөр хэлбэл a өнцөг 900-д ойролцоо буюу тэнцүү болох үед давалгааны ачааллыг 1.7 дугаар заалтаар тодорхойлно.
1.7. Хашигдсан усны мандал талаас саад тойрсон давалгаанаас үүссэн хэвтээ ачааллыг барилга байгууламжийн секцийн харьцангуй урт байхад тодорхойлно. Энэ үед давалгааны даралтын тооцооны р, кПа, утгатай эпюрийг дараах тохиолдлуудад 3 цэгээр байгуулахыг зөвшөөрнө. Үүнд:
а) Давалгааны гүдгэр орой барилгын дундаж секцтэй давхцах тохиолдол (6 дугаар зураг) а):
z1 =0, p1 = 0; (9)
hdif – саадыг тойрсон давалгааны өндөр, м үүнийг заавал мөрдөх 1 дүгээр хавсралтын дагуу тодорхойлно.
kl – итгэлцүүр 2 дугаар хүснэгтээс авна.
саад тойрсон давалгааны даралтын эпюр
а – давалгааны гүдгэр хэсэгт; б – давалгаан хотгор хэсэгт
2 дугаар хүснэгт
|
Секцийн харьцангуй урт
|
0.1
|
0,2
|
0,3
|
0.4
|
0.5
|
0.6
|
0.7
|
0,8
|
|
kl илтгэлцүүр
|
0.98
|
0,92
|
0,85
|
0.76
|
0,64
|
0,51
|
0,38
|
0.26
|
|
Тайлбар. Хашигдсан усны мандал талын гүнд давалгааны даралтын гурвалжин эпюр байгуулна. Харин гүнд давалгааны даралтыг тэгтэй тэнцүүгээр авна. (6 дугаар зураг үз)
|
||||||||
1.8. Байгууламжийн ёроолын хэсэг болон цул хэсгийн хэвтээ заадсанд үзүүлэх давалгааны хөвүүлэх даралтыг байгууламжийн шугаман өөрчлөлийн өргөний хязгаарт байгаа захын цэгүүд дэхь давалгааны хэвтээ даралтын хэмжээтэй тэнцүүгээр авна.
1.9. Босоо хананд цохих усны (босоо давалгааны үйлчлэлээс) ёроолын хамгийн их хурдыг (vb,max, м/с) ханын урд ирмэгээс 0,25 зайд дараах томъёогоор тодорхойлно.
(12)
Ksl –итгэлцүүр 3-р хүснэгтээс авна.
3 дугаар хүснэгт
|
Давалгааны налуу
|
8
|
10
|
15
|
20
|
30
|
|
ksl илтгэлцүүр
|
0,6
|
0,7
|
0,75
|
0,8
|
1
|
D, мм ширхэглэлтэй хөрсийг угаагдахгүй байх ёроолын хурдны vb,adm, м/с зөвшөөрөгдөх утгыг 7 дугаар зургаас авна; vb,max > vb,adm бол буурийг усны угаагдлаас хамгаалах арга хэмжээ авна.
Зураг 7. Угаагдахгүй байх ёроолын хурдны зөвшөөрөгдөх утгын график
1.10. Дэвсгийн бие дэхь давалгааны хөвүүлэх даралтын эпюрийг 1 дүгээр зургийн б-ийн дагуу рbr,i, кПа, ординаттай трапец хэлбэртэй байгуулна. рbr,i-г (i = 1, 2 буюу 3 үед) дараах томъёогоор тодорхойлно.
, (13)
kbr – илтгэлцүүр, 4 дүгээр хүснэгтээс авна;
pf – барилгын усны түвшин дэхь давалгааны даралт.
4 дүгээр хүснэгт
|
Харьцангуй гүн
|
Давалгааны налуу байх үеийн kbr илтгэлцүүр
|
|
|
15 ба түүнээс дээш
|
20 ба түүнээс дээш
|
|
|
0,27-аас бага
|
0,86
|
0,64
|
|
0,27 -0,32
|
0,6
|
0,44
|
|
0,32-аас их
|
0,3
|
0,3
|
БОСОО ХАЖУУТАЙ БАРИЛГА БАЙГУУЛАМЖИД ДАВАЛГААНААС ҮЗҮҮЛЭХ АЧААЛАЛ
1.11. Ил задгай усан мандлаас хөөгдсөн давалгааны нөлөөнд автах барилгын тооцоог дэвсгээс дээш dbr< 1,25h гүнд ба ёроол хүртэл гүнд тус тус хийнэ. (8 дугаар зураг)
Зураг 8. Босоо хананд үйлчлэх хөөгдсөн
давалгааны даралтын эпюр
Хөөгдсөн давалгаанаас үүсэх хэвтээ шугаман ачааллыг (Pxc, кН/м) хажуугийн даралтын эпюрийн талбайгаар тооцно. Ордина z-ийн утгаар хэмжигдэхүүн р-г (кПа) дараах томъёогоор тодорхойлно.
z1 = -h, p1 = 0; (14)
z2 = 0, p2 = 1,5rgh; (15)
z3 = df, . (16)
Хөөгдсөн давалгаанаас үүсэх босоо ачааллыг (Рzс, кН/м) давалгаа хөвүүлэх даралтын эпюрийн талбайтай тэнцүү авч дараах томъёогоор тодорхойлно.
, (17)
m - илтгэлцүүр, 5 дугаар хүснэгтээс авна
|
|
£3
|
5
|
7
|
9
|
|
Илтгэлцүүр m
|
0,7
|
0,8
|
0,9
|
1
|
5 дугаар хүснэгт
Хөөгдсөн давалгааны үед босоо хананы өмнөх дэвсэг дээрхи усны хамгийн их хурдыг (vf,max, м/с) дараах томъёогоор тодорхойлно.
(18)
1.12. Ил задгай усан мандлаас унтрах давалгааны үйлчлэлийн үед барилга байгууламжийн тооцоог 0,5 , м –аас багагүй урттай ханатай нийлээгүй ёроолын хэсэгт, db£dcr гүнд хийж гүйцэтгэнэ. (9дүгээр зураг).
Гэхдээ тооцоот түвшнээс дээшхи унтрах давалгааны хамгийн их оройн дээшлэлтийг (hc,sur, м) дараах томъёогоор тодорхойлно.
hc,sur = -0,5df - hsur, (19)
hsur – унтрах давалгааны өндөр, м;
dcr – критик гүн, м.
Зураг 9. Босоо ханан дахь унтрах давалгааны даралтын эпюр
а — ёроолын түвшинд дэвсмэл байрласан; б – дэвсмэл ёроолоос дээр байрласан
Унтрах давалгаанаас үүсэх шугаман хэвтээ ачааллыг (Рxc, кН/м) давалгааны хажуугийн даралтын эпюрийн талбайгаар авч z ординатын утганд р, кПа хэмжигдэхүүнийг дараах томъёогоор тодорхойлно.
z1 = -hsur, p1 = 0; (20)
, p2 = 1,5rghsur; (21)
z3 = df, , (22)
- унтрах давалгааны дундаж урт , м.
Унтраах давалгаанаас үүсэх босоо шугаман ачааллыг Рzc, кН/м давалгааны хөвүүлэх даралтын (р3 өндөртэй) эпюрийн талбайтай тэнцүүгээр тооцож дараах томъёогоор тодорхойлно.
. (23)
Ил задгай усан мандлаас босоо хананд унтрах давалгааны ёроолын хамгийн их хурдыг (vb, max, м/с) дараах томъёогоор тодорхойлно.
, (24)
Зохих үндэслэлтэй бол хөөгдсөн болон унтарч байгаа давалгааны нөлөөллөөс босоо хананд үзүүлэх ачааллыг (8 ба 9 дүгээр зураг) даралтын импульс ба инерцийн хүчийг тооцсон динамикийн аргаар гүйцэтгэхийг зөвшөөрнө.
НАЛУУ ХАЖУУТАЙ БАЙГУУЛАМЖИД ДАВАЛГААНЫ ҮЗҮҮЛЭХ
АЧААЛАЛ БА НӨЛӨӨЛӨЛ
1.14*. Барилга байгууламжийн d ³ 2h1% гүнд урдаас нь ойртох давалгаанд 1.0 хувийн хангамшилтай мөргөх давалгааны налуу дээр мөргөлтийн өндрийг (hrun1%, м) дараах томъёогоор тодорхойлно.
hrun1% = krkpkspkrunh1% , (25)
kr ба kp – налуугийн ус нэвтрүүлэх чанар ба барзгарын илтгэлцүүрүүд (6 дугаар хүснэгтээс авна.)
krun–илтгэлцүүр, ( түүнийг гүнзгий усанд давалгааны налуугаас хамааруулан 10* дугаар зургийн графикаас авна.)
Байгууламжийн өмнөх гүн d < 2h1% бол krun илтгэлцүүрийг давалгааны налуугийн утгаар, d = 2h1% гүнд бол 10* дугаар зургийн хаалтанд заасан утгаар тус тус тодорхойлно.
i %-ийн хангамшилтай мөргөсөн давалгааны налуу дээрхи мөргөлтийн өндрийг 25 дугаар томъёогоор олсон hrun1%-ийн утгыг 8 дугаар хүснэгтээр авах ki илтгэлцүүрээр үржүүлж тодорхойлно.
6 дугаар хүснэгт
|
Налуугийн бэхэлгээний хийц
|
Харьцангуй барзгаршил, r/h1%
|
Илтгэлцүүр,
kr
|
Илтгэлцүүр,
kp
|
|
Бетон (төмөр бетон) хавтантай
|
-
|
1
|
0,9
|
|
Хайрга-Дайрга, чулуу,
эсвэл бетон (төмөр бетон) гулдмайгаар бэхэлсэн
|
0,002- оос бага
|
1
|
0,9
|
|
0,005-0,01
|
0,95
|
0,85
|
|
|
0,02
|
0,9
|
0,8
|
|
|
0,05
|
0,8
|
0,7
|
|
|
0,1
|
0,75
|
0,6
|
|
|
0,2-оос их
|
0,7
|
0,5
|
|
|
Тайлбар. Барзгаршилын онцлог хэмжээг (r, м) налуугийн бэхэлгээний материалын мөхлөгийн дундаж голч буюу бетон (төмөр бетон) ба гулдмайн дундаж хэмжээтэй тэнцүүгээр авна.
|
|||
7 дугаар хүснэгт
|
ctg j-ийн утга
|
1 - 2
|
3 - 5
|
5-аас их
|
|
Салхины хурднаас (Vw, м/с) хамаарах ksp илтгэлцүүр
|
|
|
|
|
20 ба түүнээс их
|
1,4
|
1,5
|
1,6
|
|
10
|
1,1
|
1,1
|
1,2
|
|
5 ба түүнээс бага
|
1
|
0,8
|
0,6
|
|
Тайлбар. j - налуугийн хэвтээ хавтгайд налсан өнцөг.
|
|||
8 дугаар хүснэгт
|
Давалгаа i, % хангамшилтай
|
0,1
|
1
|
2
|
5
|
10
|
30
|
5О
|
|
Илтгэлцүүр, ki
|
1,1
|
1
|
0,96
|
0,91
|
0,86
|
0,76
|
0,68
|
Зураг 10. krun илтгэлцүүрийн утгын график
Ил задгай усан мандлаас барилга байгууламж уруу давалгааны авц a, /град/ өнцгөөр ойртох үед налуу дээрхи давалгааны мөргөлтийн утгыг 9 дүгээр хүснэгтээр авч ka илтгэлцүүрээр багасгаж тооцно.
9 дүгээр хүснэгт
|
a өнцгийн хэмжээ /град/
|
0
|
10
|
20
|
30
|
40
|
50
|
60
|
|
ka илтгэлцүүр
|
1
|
0,98
|
0,96
|
0,92
|
0,87
|
0,82
|
0,76
|
Тайлбар. Элсэнцэр, хайрган-хайргархаг хаялаганд давалгааны мөргөлтийн өндрийг тодорхойлоход хүчтэй (догшин) салхины үед хаялагын хэвгийн өөрчлөлтийг заавал тооцно. Хаялагын хамгийн их бууралтыг хөндлүүрийн усны түвшинд мөргөх давалгааны хамгийн их өндөр хүртэл эргийн төгсгөлийн тэг утгад 0,3h, /м/-тай тэнцүүгээр авна. Харин усанд угаагддаг хөрсөнд d = dcr, /м/ хүртэл гүнд, угаагддаггүй хөрсөнд d = dcr, u, /м/ гүнд тус тус авна. (Үүнд: h, dcr ба dcr, u – давалгааны өндөр, хөндлүүр дэхь эхний ба эцсийн давалгааны сарнилтын үеийн усны гүн, м).
1.15 Цул биш угсармал бетон хавтангаар бэхэлж 1,5 £ ctg j £ 5 хажуу налуутай цутгамал болон угсармал хавтангаар бэхэлсэн байхад налуу дээрх давалгааны даралтын эпюрийг 11 дүгээр зургаар авна. Гэхдээ давалгааны хамгийн их тооцоот даралтыг рd, кПа, дараах томъёогоор тодорхойлно:
pd = ks kf prel rgh, (26)
ks – илтгэлцүүр, дараах томъёогоор олно.
kf – илтгэлцүүр (10 дугаар хүснэгтээр авна.)
prel – налуу дээрх 2-р цэг дэхь (11 дүгээр зураг үз) давалгааны хамгийн их харьцангуй даралт, (11 дүгээр хүснэгтээс авна.)
Зураг 11. Хавтангаар бэхэлсэн налуу дээрх давалгааны хамгийн
их тооцоот даралтын эпюр
10 дугаар хүснэгт
|
Давалгааны налуу
|
10
|
15
|
20
|
25
|
35
|
|
kf, илтгэлцүүр
|
1
|
1,15
|
1,3
|
1,35
|
1,48
|
11 дүгээр хүснэгт
|
Давалгааны өндөр, h, м
|
0,5
|
1
|
1,5
|
2
|
2,5
|
3
|
3,5
|
³4
|
|
3,7
|
2,8
|
2,3
|
2,1
|
1,9
|
1,8
|
1,75
|
1,7
|
Хоёрдугаар цэг дэхь давалгааны тооцооны хамгийн их даралтын ординат z2-ийг /м/ дараах томъёогоор тодорхойлно.
, (28)
Үүнд: А, В— хэмжигдэхүүн, /м/, эдгээрийг дараах томъёогоор тодорхойлно.
; (29)
(30)
Хажууд давалгааны цохих өндрийн ординат z3, /м/-ийг 1.4-р заалтын дагуу тодорхойлно.
Бэхэлгээний 2-р цэгээс дээш ба доош хэсгийн (11 дүгээр зураг үз) давалгааны даралтын ( р, кПа) эпюрийн ординатын утгыг дараах зайнуудад тооцно. Үүнд:
l2 = 0,0325Lj ба l4 = 0,0675Lj байхад р = 0,1pd,
. (31)
Хажуугийн бэхэлгээний хавтан дээрх давалгааны эсрэг даралтын (рc, кПа) эпюрийн ординатыг дараах томъёогоор тодорхойлно.
pc = ks kf pc,rel rgh, (32)
pc,rel – давалгааны харьцангуй эсрэг даралт
Зураг 12. Давалгааны харьцангуй эсрэг даралтыг тодорхойлох график
1.16. Нэг ба хоёрдугаар ангиллын барилга байгууламжийн хавтангаар бэхэлсэн налууд 1 хувийн хангамшилтай, 1.5м-ээс их өндөртөй давалгаанаас үйлчлэх ачааллыг зохих үндэслэлтэй үед тогтмол биш системт салхины давалгааг тооцсон аргуудаар тодорхойлно.
Налуу байрлалтай барилгын зарим хэсгүүдэд дэвсэг (тавцан) ба хувьсах хэвгий байвал налуугийн бэхэлгээнд давалгаанаас үзүүлэх ачааллыг лабораторийн судалгаагаар тодорхойлно.
1.17. Налуу байрлалтай барилгын зураг төсөл зохиохдоо налууг (хэлбэргүй) чулуу, ердийн болон хэв маягтай бетон буюу төмөрбетон гулдмайгаар бэхлэх, зарим элементийн массыг m, ба mz /т/, салхины үзүүлэх үйлчлэлээс хамааруулан түүний хязгаарын тэнцвэрт төлөв байдлын дагуу тодорхойлно.
Барилгын дээд хэсгээс z = 0,7h хүртлэх гүнд барих налууд хэсэгт чулуу буюу гулдмайг байрлуулсан бол дараах томъёогоор тодорхойлно:
; (33)*
Мөн z > 0,7h бол
; (34)
томъёогоор тус тус тодорхойлно.
kfr – илтгэлцүүр, 12* дугаар хүснэгтээс авна. > 15, байхад, мөн дэвсэгтэй бол kfr –г туршилтын өгөгдлөөр нарийвчилна.
рm - чулууны нягт, т/м3.
12 дугаар хүснэгт
|
Бэхэлгээний элементүүд
|
Илтгэлцүүр kfr
|
|
|
|
Хаях үед
|
Байрлуулах үед
|
|
чулуу
|
0,025
|
-
|
|
Ердийн бетонон гулдмай
|
0,021
|
-
|
|
Тетрапод ба бусад хэлбэрт гулдмайнууд
|
0,008
|
0,006
|
1.18. Ялган ангилаагүй чулуун хаялагатай барилгын налуугийн бэхэлгээний зураг төсөл зохиоход, мөхлөгийн бүрэлдэхүүний kgr илтгэлцүүрийн утга нь 13 дугаар зурагт үзүүлсэн графикийн зураасласан бүсийн хязгаарт байвал зохино.
kgr илтгэлцүүрийг дараах томъёогоор тодорхойлно:
, (35)
m - чулууны жин, /т/-(1.17* дугаар заалтын дагуу тодорхойлно.)
mi - чулууны жин, /т/-тооцоот утгаас их буюу бага
Dba,i ба Dba - mi ба m масс зохицсон бөмбөлөгийн голчид шилжүүлсэн чулууны хэсгүүдийн ширхэглэлүүд, см
Зураасласан бүсэд байгаа, налуугийн бэхэлгээнд хэрэглэх ангилаагүй чулуун асгаасны мөхлөгийн хэсгийг зөвхөн 3 £ ctg j £ 5 хэмжээнд байх налуутай, эсхүл давалгааны тооцоот өндөр 3м ба түүнээс бага байх барилгад тохирно.
Зураг 13. Налуугийн бэхэлгээнд хэрэглэх ангилаагүй чулуун асгаасны мөхлөгийн зөвшөөрөх бүрэлдэхүүнийг тодорхойлох график
1.19*. Налуугийн хэвгий ctg j > 5 байхад бэхэлгээнд хэрэглэх ангилаагүй олон мөхлөгт чулуун асгаасны чулууны тооцоот жинг /т/ салхины давалгааны үйлчлэлээс түүний хязгаарын тэнцвэрт төлөв байдалд зохицуулж 33 дугаар томъёогоор тодорхойлно. байхад тодорхойлсон дүнг 12а* дугаар хүснэгтээр тодорхойлох kj, илтгэлцүүрээр үржүүлнэ.
12а дугаар хүснэгт
Ялган ангилаагүй олон мөхлөгт чулууны тооцоот жинд уялдсан Dba, диаметртэй хэсгүүдийн хамгийн бага агууламжийг 12-ын б* дугаар хүснэгтээс авна.
12б дугаар хүснэгт
|
Олон мөхлөгт чанарын D60/D10 илтгэлцүүр
|
5
|
10
|
20
|
40 - 10 0
|
|
Dba диаметртэй хэсгүүдийн хамгийн бага агууламж, % (жингийн)
|
50
|
30
|
25
|
20
|
2. САРААЛЖИН БАРИЛГА БАЙГУУЛАМЖ БОЛОН УРСГАЛ ТОЙРОХ СААДАД
ДАВАЛГААНААС ҮҮСЭХ АЧААЛАЛ
УРСГАЛ ТОЙРОХ БОСОО СААДАД ДАВАЛГААНААС
ҮҮСЭХ АЧААЛАЛ
2.1. d > dcr байхад a £ 0,4l ба b £ 0,4l хөндлөн огтлолын хэмжээтэй (14 дүгээр зураг, а) урсгал тойрох босоо саадад давалгаанаас үйлчлэх хамгийн их хүчийг /Qmax, кН/ давалгааны оройтой харьцуулсан /х = х/l/ томьёогоор тодорхойлсон саадуудын янз бүрийн байрлал дахь томъёогоор гарган авсан хэд хэдэн утгуудаар тодорхойлно.
Qmax = Qi, max di + Qv, max dv , (36)
Qi, max ба Qv, max - давалгааны үйлчлэлээс үүсэх инерцийн ба хурдын гишүүн хүчнүүд, кН, дараах томъёогоор тодорхойлно:
; (37)
; (38)
di ба dv –давалгааны үйлчлэлээс үүсэх хамгийн их хүчний инерцийн ба хурдны гишүүдийн хослолын илтгэлцүүрүүд, 15 дугаар зургийн 1 ба 2 дугаар графикаас тус тус авна.
h ба l - давалгааны тооцоот өндөр, уртыг, нэгдүгээр хавсралтын (заавал мөрдөх) 4 дүгээр заалтын дагуу авна.
b - давалгааны цацрагт нормаль саадын хэмжээ, м;
kv – илтгэлцүүр, (13 дугаар хүснэгтээс авна)
ai ба av – гүний инерцийн ба хурдны илтгэлцүүрүүд, (16 дугаар зургийн а ба б графикаар авна)
bi ба bv – дугуй, зуйван ба тэгш өнцөгт хэлбэрийн хөндлөн огтлолтой саадын хэлбэрийн инерцийн ба хурдны илтгэлцүүрүүд.
13 дугаар хүснэгт
|
Саадын харьцангуй хэмжээ a/l, b/l, D/l
|
0,08
|
0,1
|
0,15
|
0,2
|
0,25
|
0,3
|
0,4
|
|
kv. илтгэлцүүр
|
1
|
0,97
|
0,93
|
0,86
|
0,79
|
0,7
|
0,52
|
Тайлбар: 1. Сараалжин барилга байгууламжийн тооцоо буюу тусдаа байгаа урсгал тойрох саадад давалгаанаас үүсэх ачааллыг голдуу тэдгээрийн гадаргын барзгарыг тооцон хийж гүйцэтгэнэ. Нуур, замаг өвс ургамалд дарагдсан үед зэврэлтийн нөлөөллийг бууруулах талаар туршилтын өгөгдөл байвал хэлбэрийн илтгэлцүүрийг дараах томъёогоор тодорхойлно.:
; (39)
, (40)
Ci ба Cv – инерцийн ба хурдны эсэргүүцлийн илтгэлцүүрийн нарийвчилсан туршилтын өгөгдлийн утгууд.
2. Урсгал тойрох саад руу давалгаа ямар нэгэн өнцгөөр ойртоход (эллипс буюу тэгш өнцөгт хэлбэртэй) хэлбэрийн илтгэлцүүрийг гол тэнхлэгээр нь авч тэдгээрийн утгыг интерполяцийн аргаар хийж тодорхойлно.
3. Урсгал тойрох босоо саадад давалгаанаас үүсэх хамгийн их хүчийг (Qmax,, кН) байхад Qmax = Qi,max гэж авна. Харин байхад Qmax = Qv, max, гэж авна. Бусад нөхцөлд Qmax –ийг янз бүрийн х-ийн утгад 36 дугаар томъёогоор олсон хэд хэдэн утгаар тодорхойлно.
а - босоо; б – хэвтээ
Зураг 15. Давалгааны үйлчлэлээс үүсэх инерцийн di (1 дүгээр график) ба хурдны dv (3 дугаар график) хүчний хослолын илтгэлцүүрийн утгын график
Зураг 16. Гүний инерцийн ai ба хурдны av илтгэлцүүрийн утгын график
Зураг 17. a/b (Q, q ба Px ) буюу b/a (Pz)-аас хамаарах инерцийн bi ба хурдны хэлбэрийн илтгэлцүүрийн (эллипс хэлбэрийн саад-үргэлжилсэн шугам, призм хэлбэртэй саад-тасархай шугам) утгын графикийг үзүүлэв. 1 – барзгар эллипс хэлбэртэй саад; 2 – гөлгөр; 3 – усан доорх хэсэгтээ барзгар, усан дээрхи хэсэгтээ гөлгөр эллипс хэлбэрийн босоо саад
2.2. Давалгааны үйлчлэлээс үүсэх хамгийн их хүч Qmax –тай үед z гүн дэхь урсгал тойрох босоо саадад давалгаанаас үүсэх шугаман ачаалал q, /кН/м/-ийг (14 дүгээр зураг, а) томъёогоор тодорхойлно.
q = qi,maxdxi + qv,maxdxv (41)
qi,max ба qv,max – давалгаанаас үүсэх хамгийн их шугаман ачааллын инерцийн ба хурдны гишүүдийн илтгэлцүүрийг дараах томъёогоор тодорхойлно.
; (42)
dxi ба dxv – давалгааны үүсэх шугаман ачааллын инерцийн ба хурдны багцуудын хослолын илтгэлцүүрүүд, (2.1 дүгээр заалт ёсоор Х-ийн утгад 18 дугаар зургийн 1 ба 2 дугаар графикаас авна.)
qxi ба qxv – давалгаанаас үүсэх шугаман ачааллын илтгэлцүүрүүд, ( харьцангуй гүний утганд 19 дүгээр зургийн а ба б графикаар авна.)
Зураг 18. Давалгаанаас үүсэх хэвтээ шугаман ачааллын инерцийн dxi (1 дүгээр график) ба хурдны dxv (2 дугаар график) багцуудын хослолын илтгэлцүүрийн утгын график
hrel – давалгаалсан гадаргуугийн харьцангуй дээшлэлт, 20 дугаар зургаар тодорхойлно.
Тооцоот түвшнээс дээш давалгааны дундаж шугамын дээшлэлт Dd, /м/-ийг дараах томъёогоор тодорхойлно.
Dd = (hc,rel + 0,5)h (45)
hc,re – давалгааны оройн харьцангуй дээшлэлт, c = 0 утганд 20 дугаар зургаар тодорхойлно.
2.4. Давалгааны оройтой харьцуулхад, түүний дурын байрлал Х-т урсгал тойрох босоо саадад үүсэх давалгааны ачаалал Q ба q–г 36 ба 41 дүгээр томъёогоор тодорхойлно. Тэгэхдээ di ба dv илтгэлцүүрийг 15 дугаар зургийн 1 ба 2 дугаар графикаас, харин dxi ба dxv-ийг c = x/l-ийн тухайн утгад 18 дугаар зургийн 1 ба 2 дугаар графикаас авна.
2.5. Усны тооцоот түвшнээс шувтан хэлбэрийн босоо саадад давалгааны үйлчлэлээс үүсэх хамгийн их хүч Qmax –ын үйлчлэх цэг хүртлэх зай zQmax-ийг дараах томъёогоор тодорхойлно. , (46)
di ба dv – илтгэлцүүр, Qmax –т уялдуулан 15 дугаар зургийн 1 ба 2 дугаар графикаас авна.
zQ,i ба zQ,v – инерцийн ба хурдны гишүүн хүчнүүдийн байрласан цэгийн ординатыг, дараах томъёогоор тодорхойлно.
; (47)
(48)
ба - инерцийн ба хурдны багц хүчнүүдийн байрласан цэгийн харьцангуй ординат, 21 дүгээр зургийн графикаас авна.
m iба mv – инерцийн ба хурдны үеллийн илтгэлцүүр, 22 дугаар зургийн графикаас авна.
Зураг 19. d/l-д давалгаанаас үүсэх шугаман ачааллын qxi, qxv, qzv илтгэлцүүрийн график
1) 0,1; 2) 0,15; 3) 0,2; 4) 0,3; 5) 0,5; 6) 1; 7) 5 ба l/h = 8-15 – тасархай шугам
Давалгааны оройгоос саад хүртэл дурын "х" зайнд усны тооцоот түвшнээс Q хүчний байрласан цэг хүртэл зай zQ-г 46 дугаар томъёогоор тодорхойлно. Гэхдээ di ба dv илтгэлцүүрийг c=x/l-ийн өгөгдсөн утганд 15 дугаар зургийн 1 ба 2 дугаар графикийн дагуу авна.
Зураг 20. hrel илтгэлцүүрийн утгын график
1 - d/l = 0,5 ба l/h = 40; 2 - d/l = 0.5 ба l/h = 20 мөн d/l = 0,2 ба l/h = 40; 3 - d/l = 0,5 и l/h = 10 мөн d/l = 0,2 ба l/h = 20; 4 - d/l = 0,2 ба l/h = 10
Зураг 21. Харьцангуй координатын утгын график
1 - ; 2 -
Зураг 22. Инерцийн mi ба хурдны mv үечлэлийн
илтгэлцүүрийн утгын график
УРСГАЛ ТОЙРОХ ХЭВТЭЭ СААДАД
ДАВАЛГААНААС ҮҮСЭХ АЧААЛАЛ
2.6. a £ 0,1l, м, ба b £ 0,1l хөндлөн огтлолтой урсгал тойрох хэвтээ саадад (14 дүгээр зураг, б) давалгаанаас үүсэх шугаман ачааллын тэнцүү үйлчлэгч хүчний Pmax /кН/м/-ын хамгийн их утгыг zc ³ b, мөн (zc - b/2) > h/2 ба (d -zc) ³ b байх дээрх хоёр нөхцөлд 49 дүгээр томъёогоор тодорхойлно.
(49)
Үүнд:
1. Шугаман ачааллын босоо байгуулагч Pz, /кН/м/-ын утгад тохирох шугаман ачааллын хамгийн их хэвтээ байгуулагч Px,max, кН/м;
2. Шугаман ачааллын хэвтээ байгуулагч Pх, /кН/м/-ын утгад тохирох, шугаман ачааллын хамгийн их босоо байгуулагч Pz,max, кН/м.
Хамгийн их ачаалал Px,max ба Pz,max үйлчилж байхад давалгааны оройгоос саадын төв хүртлэх зай x, /м/-ийг 18 ба 23 дугаар зургийн дагуу c = x/l, харьцангуй хэмжигдэхүүнээр тодорхойлно.
Зураг 23. Давалгаанаас үүсэх босоо шугаман ачааллын инерцийн dzi (1 дүгээр график) ба хурдны dzv (2 дугаар график) гишүүдийн хослолын илтгэлцүүрийн утгын график.
2.7. Урсгал тойрох хэвтээ саадад давалгаанаас үүсэх шугаман ачааллын хэвтээ байгуулагчийн хамгийн их утга Px,max, /кН/м/-ыг "x"-ийн янз бүрийн утгаар олсон хэд хэдэн хэмжигдэхүүнээр дараах томъёогоор тодорхойлно.
Px,max = Pxidxi + Pxvdxv, (50)
Pxi ба Pxv – давалгаанаас үүсэх шугаман ачааллын хэвтээ байгуулагчийн инерцийн ба хурдны хослолын хамгийн их утгыг, кН/м дараах томъёогоор тодорхойлно.
; (52)
dxi ба dxv – давалгаанаас үүсэх шугаман ачааллын инерцийн ба хурдны гишүүдийн хослолын илтгэлцүүр (2.1 дугаар заалт ёсоор "x"-ийн утганд 18 дугаар зургийн 1 ба 2 дугаар графикийн дагуу авна.)
qxi ба qxv – 2.2 дугаар заалтын тэмдэглэгээтэй ижил
bi ба bv – дугуй, эллипс ба тэгш өнцөгт хэлбэрийн хөндлөн огтлолтой саадын инерцийн ба хурдны хэлбэрийн илтгэлцүүрүүд, (17 дугаар зургийн графикаас a/b утганд-хэвтээ ба босоо байгуулагчид тус тус авна.)
2.8. Урсгал тойрох хэвтээ саадад давалгаанаас үүсэх шугаман ачааллын босоо байгуулагчийн хамгийн их хэмжээ (Pz,max, кН/м) "x"-ийн янз бүрийн утгаар авсан хэд хэдэн хэмжигдэхүүнээс дараах томъёогоор тодорхойлно.
Pz,max = Pzidzi + Pzvdzv, (53)
Pzi ба Pzv – давалгаанаас үүсэх шугаман ачааллын босоо байгуулагчийн инерцийн ба хурдны гишүүд, кН/м, дараах томъёогоор тодорхойлно.
; (54)
; (55)
dzi ба dzv - инерцийн ба хурдны хослолын илтгэлцүүр, ("x"-ийн утга 2.1 дүгээр заалтын дагуу байх үед, 23 дугаар зургийн 1 ба 2 дугаар графикаар авна.)
qzi ба qzv – дaвалгаанаас үүсэх шугаман ачааллын илтгэлцүүр, (доорх харьцангуй ординатын утганд 19 дүгээр зургийн в ба г графикаар тус тус авна.)
;
bi ба bv – 2.7 дугаар заалтын тэмдэглэгээтэй ижил
2.9. Урсгал тойрох хэвтээ саадад давалгаанаас үүсэх шугаман ачааллын хэвтээ байгуулагч Px , кН/м, босоо байгуулагч Pz, /кН/м/-ийн утгыг давалгааны оройтой харьцуулахад түүний дурын байрлал "х"-д 50 буюу 53 дугаар томъёогоор тодорхойлно, гэхдээ илтгэлцүүрийн хослолdxi, dxv буюу dzi, dzv-г өгөгдсөнc = x/l утгатай үед 18 ба 23 дугаар зургийн графикаас авна.
2.10. D £ 0,1l, м, ба D £ 0,1d, м голчтой цилиндрэн саадын (14 дүгээр зураг, б) ёроолд байрласан, давалгаанаас үүсэх шугаман ачааллын тэнцүү үйлчлэгчийн хамгийн их утга Pmax, кН/м-ыг доорхи хоёр нөхцөлд (49) дүгээр томъёогоор тодорхойлно. Үүнд:
-Шугаман ачааллын хэвтээ байгуулагчийн утга Рx, кН/м-д харгалзах шугаман ачааллын хамгийн их хэвтээ байгуулагч Рx,max, кН/м
-Шугаман ачааллын хэвтээ байгуулагчийн утга Pz, , кН/м харгалзах шугаман ачааллын хамгийн их босоо байгуулагч Pz,max, кН/м
2.11. Цилиндрэн саадын ёроолд давалгаанаас үүсэх шугаман ачааллын хамгийн их хэвтээ Рх,max, кН/м болон түүнд харгалзах босоо Рz, кН/м утгыг дараах томъёогоор тодорхойлно.
Px,max =Pxidxi + Pxvdxv; (56)
, (57)
Pxi ба Pxv – давалгаанаас үүсэх шугаман ачааллын хэвтээ байгуулагчийн инерцийн ба хурдны гишүүд, кН/м, эдгээрийг доорхи томъёогоор тодорхойлно:
; (58)
; (59)
dxi и dxv, qxi и qxv - 2.7 дугаар заалтын тэмдэглэгээтэй ижил
Давалгаанаас үүсэх шугаман ачааллын хамгийн их босоо байгуулагч Рz,max, кН/м, болон түүнд харгалзах хэвтээ байгуулагчийн (Рx, кН/м)-ийг ба Px = Pxv. томьёолон тодорхойлно.
УРСГАЛ ТОЙРОХ БОСОО СААДАД ХӨӨГДСӨН
ДАВАЛГААНААС ҮҮСЭХ АЧААЛАЛ
2.12. D £ 0,4dcr,м голчтой босоо цилиндр саадад хөөгдсөн (эвдрэх) давалгааны нөлөөллөөс үүсэх хамгийн их хүчийг (Qcr,max, кН) , -ээс эхлэн ( х-хөөгдсөн давалгааны оройгоос босоо цилиндрэн босоо саадын тэнхлэг хүртэлх зай, м) зайтайгаар давалгааны оройтой харьцангуй (24 дүгээр зураг, а) – аар авсан саадын хэд хэдэн байрлалд гарган авсан давалгааны үйлчлэлээр үүссэн хүчний (Qcr, кН) зарим утгаар тодорхойлно. Давалгааны оройтой харьцангуйгаар авсан цилиндр саадын дурын байрлалд давалгааны үйлчлэлээс үүсэх хүч Qcr, кН, дараах томъёогоор тодорхойлно.
Qcr = Qi,cr + Qv,cr, (60)
Qi,cr ба Qv,cr – хөөгдсөн давалгааны үйлчлэлээр үүсэх хүчний инерцийн ба хурдны гишүүд. Үүнийг дараах томъёогоор тодорхойлно:
, (61)
dt – давалгааны хотгор хэсэг дэхь усны гүн,м (24 дүгээр зураг, а-г үз): доорхи томъёогоор олно.
dt = dcr - (hsur - hc,sur); (63)
hsur – давалгааны (хувьсмал) өндөр,м гүн багатай бүсэд эхний эвдрэлтэд h ≤ 0.8; байх нөхцлийг баримтлана.
di,cr – инерцийн ба хурдны илтгэлцүүр, (24 дүгээр зургийн б, графикаас авна.)
Зураг 24. Хөөгдсөн давалгаанаас үүсэх ачааллыг тодорхойлох бүдүүвч илтгэлцүүрийн утгын график. (di,cr илтгэлцүүрийн утгыг 2- муруйгаар авна)
2.13. Саадын тэнхлэг давалгааны оройгоос харьцангуй зайд тооцоот түвшнээс z, м гүнд байх босоо цилиндр саадад (24 дүгээр зураг, a) хөөгдсөн давалгаанаас үүсэх шугаман ачааллыг qcr, кН/м, дараах томъёогоор тодорхойлно.
qcr =qi,cr + qv,cr, (64)
qi,cr ба qv,cr – босоо саадад үүсэх хөөгдсөн давалгааны шугаман ачааллын инерцийн ба хурдны хослол, кН/м. Эдгээрийн утгыг доорхи томъёогоор тодорхойлно:
; (65)
, (66)
ei,cr ба ev,cr – инерцийн ба хурдны илтгэлцүүр, харьцангуй гүн -ийн утга, (25 дугаар зургийн а ба б9) графикийн дагуу авна.
Тайлбар. di,cr илтгэлцүүрийг (24 дүгээр зургийн б) болон ei,cr –ийг (25 дугаар зургийн а, б) x/dt > 0 бол эерэгээр, x/dt < 0 бол сөрөг утгаар авна.
УРСГАЛ ТОЙРОХ ЭЛЕМЕНТҮҮДЭЭС БҮРДСЭН САРААЛЖИН
БАРИЛГА БАЙГУУЛАМЖИД ДАВАЛГААНААС ҮҮСЭХ АЧААЛАЛ
2.14. Шилбэн системийн хэлбэртэй сараалжин барилга байгууламжид давалгааны үүсэх ачааллыг давалгааны тооцоот байрлалтай харьцангуй элемент бүрийн байрлалыг тооцож 2.1-2.9 дүгээр заалтын дагуу тодорхойлсон тус тусдаа байгаа саадын ачааллын нийлбэрээр авна. Барилга байгууламжийн элементийг саланги байгаа урсгал тойрох саад гэж авах ба тэдгээрийн тэнхлэгийн хоорондох зай l, м, нь 3D –тэй тэнцүү ба түүнээс их, эсвэл l < 3D (D – элементийн хамгийн их диаметр) бол салангид байгаа барилга байгууламжийн элемент бүрээр олсон давалгааны ачааллыг 14 дүгээр хүснэгтээр авах бөгөөд давалгааны фронт уруу ойртох илтгэлцүүр yt ба цацраг уруу ойртох илтгэлцүүр yl -ээр үржүүлж авна.
14 дүгээр хүснэгт
|
Саадын тэнхлэгийн хоорондох харьцангуй зай, l/D
|
Харьцангуй голч D/l-ийн утгат харгалзах ойртолтын yt ба yl илтгэлцүүрүүд
|
|||
|
yt
|
yl
|
|||
|
0,1
|
0,05
|
0,1
|
0,06
|
|
|
3
|
1
|
1
|
1
|
1
|
|
2,5
|
1
|
1,05
|
1
|
0,98
|
|
2
|
1,04
|
1,15
|
0,97
|
0,92
|
|
1,5
|
1,2
|
1,4
|
0,87
|
0,8
|
|
1,25
|
1,4
|
1,65
|
0,72
|
0,68
|
2.15. Сараалжин барилга байгууламжийн налуу элементэд давалгаанаас үүсэх ачааллыг, ачааллын хэвтээ ба босоо байгуулагчийн эпюрээр авна. Ординатыг тухайн хэсгийн элементийн тооцоот давалгааны оройгоос холдох хэмжээ ба тооцоот түвшний доорхи суулгалтыг тооцож 2.9 дүгээр заалтын дагуу тодорхойлно. Тайлбар. Хэвтээ хавтгайд 250-аас бага өнцгөөр налсан барилга байгууламжийн элементэд давалгаанаас үүсэх ачааллыг босоо буюу хэвтээ урсгал тойрох саадын адил 2.4 ба 2.8 дугаар заалтын дагуу тодорхойлно.
2.16. Шувтан хэлбэрийн элементээс тогтсон сараалжин барилгад тогтвортой биш салхины давалгааны үйлчлэлээр үүссэн динамикийн ачааллыг 2.14 ба 2.15 дугаар заалтын дагуу олсон дундаж урт ба өгөгдсөн хангамшил бүхий өндөртэй давалгаанаас үүссэн статикийн ачааллын утгыг 15 дугаар хүснэгтээс авах бөгөөд динамикийн илтгэлцүүр kd,-ээр үржүүлж тодорхойлно.
Мөчлөгийн харьцаа бол барилгын динамикийн тооцоог заавал хийж гүйцэтгэнэ.
15 дугаар хүснэгт
|
Мөчлөгийн харьцаа
|
0,01
|
0,1
|
0,2
|
0,3
|
|
Динамикийн илтгэлцүүр kd
|
1
|
1,15
|
1,2
|
1,3
|
|
Tc – барилгын өөрийн хэлбэлзлийн мөчлөг с;
- давалгааны дундаж мөчлөг, с.
|
||||
ТОМ ГОЛЧТОЙ БОСОО ЦИЛИНДРТ ДАВАЛГААНААС ҮЗҮҮЛЭХ
АЧААЛАЛ (ОНЦГОЙ НӨХЦӨЛ)*
2.17* Хайрган ба хайргархаг буюу чулуун хаялгатай буурь дээр байрласан босоо дугуй цилиндрэн саадын үргэлжилсэн ёроолд давалгааны даралтаас үүсэх хамгийн их онхолдуулах момент Mz,por, кНЧм- ыг, ёроолын төвтэй харьцуулан дараах томъёогоор тодорхойлно.
(66а) *
bpor – буурийн ус нэвтрэх чанарыг тооцсон онхолдох моментийн илтгэлцүүр, (15а* хүснэгтээс авна.)
Саадад үйлчилж буй хамгийн их, бүрэн онхолдуулах моментыг хоёр моментын нийлбэрээр тодорхойлно.
Үүнд: 1. Qmax - хүчнээс үүсэх момент,
2.Нэгдүгээр заалтаар тодорхойлох энэ хүчийг 2,5 дугаар заалтаар тодорхойлох мөрөөр нь үржүүлсэнтэй нь тэнцүү. (66а) * томъёогоор тодорхойлно.
Тодорхойлох хамгийн их момент нь хамгийн их хүч Qmax-тай үеллийн хувьд давхцана.
15а* дугаар хүснэгт
|
d/l
|
D/l байхbpor илтгэлцүүрийн утга
|
|
|||
|
0,2
|
0,25
|
0,3
|
0,4
|
||
|
0,12
|
0,67
|
0,76
|
0,82
|
0,81
|
|
|
0,15
|
0,59
|
0,68
|
0,73
|
0,73
|
|
|
0,2
|
0,46
|
0,52
|
0,57
|
0,56
|
|
|
0,25
|
0,35
|
0,42
|
0,44
|
0,42
|
|
|
0,3
|
0,26
|
0,29
|
0,32
|
0,32
|
|
|
0,4
|
0,14
|
0,15
|
0,17
|
0,17
|
|
|
0,5
|
0,07
|
0,08
|
0,09
|
0,09
|
|
2.18*. z > 0 гүнд хэвтээ хамгийн их хүч Qmax байх агшинд босоо дугуй цилиндрэн саадын гадаргын цэг дэхь давалгааны даралтыг( р, кПа) дараах томъёогоор тодорхойлно.
, (66 б)*
c - даралтын хуваарилалтын илтгэлцүүр, 15.б* дугаар хүснэгтээр авна.
15 б* дугаар хүснэгт
|
q, град
|
D/l байхадc илтгэлцүүрийн утга
|
||
|
0,2
|
0,3
|
0,4
|
|
|
0
|
0,73
|
0,85
|
0,86
|
|
15
|
0,7
|
0,83
|
0,85
|
|
30
|
0,68
|
0,81
|
0,84
|
|
45
|
0,6
|
0,74
|
0,8
|
|
60
|
0,5
|
0,65
|
0,7
|
|
75
|
0,35
|
0,51
|
0,55
|
|
90
|
0,22
|
0,34
|
0,34
|
|
105
|
0,03
|
0,11
|
0,1
|
|
120
|
-0,09
|
-0,08
|
-0,1
|
|
135
|
-0,23
|
-0,23
|
-0,23
|
|
150
|
-0,32
|
-0,36
|
-0,33
|
|
165
|
-0,37
|
-0,42
|
-0,38
|
|
180
|
-0,41
|
-0,45
|
-0,4
|
q - саадын төвөөс авч үзэж буй цэгийн чиглэл ба давалгаалж буй давалгааны цацрагийн хоорон дахь өнцөг (цилиндрийн өмнө талд q = 0 )
Усны тооцоот түвшнээс (z<0) дээр орших цэгт р даралтыг, c > 0 байхад (66.б)* дугаар томъёогоор тодорхойлох р даралт ба c = 0 түвшин дэхь даралт р –ийн хооронд шугамын хуулиар авах ба z = -ch түвшинд р = 0, харин c<0 байхад 0 £ z £ -ch – гүн дэхь цэгт мөн түүнчлэн z = 0 байхад р=0 ба z = -ch байхад (66.б)* томъёогоор тодорхойлох р даралтын хооронд шугаман хуулиар тус тус авна.
2.19*. Саадын хүрээгээр байрласан (q = 90° и 270°) ба саадын хүрээнээс (q = 0°) саадын өмнө 0,25l зайтай цэг дэхь хамгийн их ёроолын хурдыг (vb,max, м/с) дараах томъёогоор тодорхойлно.
, (66в)*
Илтгэлцүүр jv-г 15в* дугаар хүснэгтээр авна.
15в* дугаар хүснэгт
|
Тооцоот цэгийн байрлал
|
D/l-д jv илтгэлцүүрийн утга
|
||
|
0,2
|
0,3
|
0,4
|
|
|
Саадын хүрээнд
|
0,98
|
0,87
|
0,77
|
|
Саадын өмнө талд
|
0,67
|
0,75
|
0,75
|
3. СУВГИЙН ЭРГИЙН БЭХЭЛГЭЭНД ХӨЛӨГ ОНГОЦНООС ҮҮСЭХ
ДАВАЛГАА БА ЭРЭГ БЭХЛЭЛТИЙН БАЙГУУЛАМЖИД ҮҮСЭХ САЛХИНЫ
АЧААЛАЛ
ЭРЭГ БЭХЛЭЛТИЙН БАРИЛГА БАЙГУУЛАМЖИД САЛХИНЫ
ДАВАЛГААНААС ҮҮСЭХ АЧААЛАЛ
3.1. Давалгааны хотгор хэсэгт усан доторх давалгааны хаалтанд салхины давалгаанаас үүсэх шугаман ачааллын тэнцүү үйлчлэгчийн тусгалын хэвтээ байгуулагч Рх, кН/м, ба босоо байгуулагч Pz ба Pс, /кН/м/-ийн хамгийн их утгыг давалгааны хажуугийн ба хөвүүлэх даралтын эпюрээр (26 дугаар зураг) авна. Тэгэхдээ даралт р, /кПа/-г ёроолын хэвгий i –г тооцож z-ээс хамааруулан дараах томъёогоор тодорхойлно. Усан доторх давалгаа унтраагч дээрх давалгааны даралтын эпюр
а) i £ 0,04 хэвгийтэй үед:
z = z1, z1 < z2 бол p1 = rg(z1 -z4); (67)
z1 ³ z2 бол p1 = p2; (68)
z = z2, , (69)
z = z3 = d, p3 = kwp2; (70)
б) ёроолын хэвгий i > 0,04:
z = z1 бол p1-г (67) ба (68) дугаар томъёогоор тодорхойлно;
z = z2, p2 = rg(z2 - z4); (71)
z = z3 =d, p3 = p2, (72)
z1 – барилгын дээрх ординат, м;
z2 – давалгааны хотгор хэсгийн ординат, м, (16 дугаар хүснэгтээр авна.)
kw – илтгэлцүүр, (17 дугаар хүснэгтээс авна.)
z4 – усан доторх давалгааны хаалтны ар талын усны гадаргуугийн ординат, м, дараах томъёогоор тодорхойлно.
z4 = -krd(z1 - z5) +z1; (73)
krd – илтгэлцүүр, (16 дугаар хүснэгтээс авна.)
z5 – усан доорхи давалгаа унтраагч ар дахь усны гадаргуугийн ординат, м, (16 дугаар хүснэгтээс авна. )
Зураг 26. Усан доторх давалгааны хаалтан
дээрх даралтын эпюр
16 дугаар хүснэгт
|
Давалгааны харьцангуй өндөр,h/d
|
0,4
|
0,5
|
0,6
|
0,7
|
0,8
|
0,9
|
1
|
|
Давалгааны ёроолын харьцангуй бууралт, z2/d
|
0,14
|
0,17
|
0,2
|
0,22
|
0,24
|
0,26
|
0,28
|
|
Давалгааны хярын харьцангуй дээшлэлт, z5/d
|
-0,13
|
-0,16
|
-0,2
|
-0,24
|
-0,28
|
-0,32
|
-0,37
|
|
Илтгэлцүүр, krd
|
0,76
|
0,73
|
0,69
|
0,66
|
0,63
|
0,6
|
0,57
|
17 дугаар хүснэгт
|
Давалгааны налуу,
|
8-
|
10
|
15
|
20
|
25
|
30
|
35
|
|
Илтгэлцүүр, kw
|
0,73
|
0,75
|
0,8
|
0,85
|
0,9
|
0,95
|
1
|
3.2. Эрэг бэхлэлтийн барилга байгууламжийн өмнөх ёроолын хамгийн их хурд
vb,max, /м/с/-ийг 12 дугаар томъёогоор тодорхойлно. Илтгэлцүүр ksl –г доорх байдлаар авна. Үүнд:
- босоо буюу дугуйрсан налуу хананд 3 дугаар хүснэгтээс;
18 дугаар хүснэгт
|
Давалгааны харьцангуй урт,
|
£ 5
|
10
|
15
|
20 ба түүнээс их
|
|
Илтгэлцүүр, ksl
|
0,5
|
0,7
|
0,9
|
1,1
|
Хөөгдсөн ба унтрах давалгааны үед эрэг бэхлэлтийн барилга байгууламжийн өмнөх ёроолын хамгийн их хурдыг vb,max-2, м/с, 18 ба 24-р томъёогоор тус тус тодорхойлно.
Ёроолын угаагдахгүй хурдны зөвшөөрөх утгыг 1.9 дүгээр заалтын дагуу авна.
3.3. Давалгаанаас хамгаалах босоо хананд (эрэг талаас хөрсний асгаасгүй нөхцөлд) хөөгдсөн ба эвдлэх давалгаанаас үүссэн шугаман ачааллын тэнцүү үйлчлэгчийн тусгалын хэвтээ байгуулагч Рx, /кН/м/ ба босоо байгуулагч Рz, /кН/м/-ийн хамгийн их утгыг давалгааны хажуугийн ба хөвүүлэх даралтын эпюрээр (29дугаар зураг) авна. Гэхдээ Р, /кПа/ даралт ба hс-ийн /м/ утгыг барилга байгууламжийн байрлах газраас хамааруулан тодорхойлно.Үүнд:
а) унтрах давалгааны эцсийн нурах (сарних) хөндлүүрт барилга байгууламж байрласан үед (27 дугаар зураг. ) доорх томъёогоор:
; (74)
; (75)
Зураг 27. Давалгаа хамгаалах босоо ханан дахь давалгааны даралтын эпюр. Барилга байгууламжийн байрлалаас хамааран
а – унтрах давалгааны бүсэд; б – усны түвшний захын шугам орчмын бүсэд;
в - усны түвшний захын шугамын ард
6) усны түвшний захын шугам орчмын бүсэд барилга байгууламж байрласан үед (27-р зураг).
б) доорх томъёогоор тодорхойлно.
; (76)
; (77)
в) Барилга байгууламжийн байрлал усны түвшний захын шугамаас хойно мөргөх давалгааны хязгаарт эрэг орчимд байх үед (27-р зураг. в) доорх томъёогоор тодорхойлно.
; (78)
; (79)
hс – давалгаанаас хамгаалах хананы хөндлүүрт тооцоот түвшнээс давалгааны хяр хүртлэх зай,м;
hbr – хөөгдсөн(эвдлэх) давалгааны өндөр, м;
ai – давалгааны сүүлчийн нуралтын хөндлүүрээс барилга байгууламж хүртлэх зай, м;
al – усны түвшний захын шугамаас барилга байгууламж хүртлэх зай, м;
ar - усны түвшний захын шугамаас эргийг мөргөж давалгаа сарних хил хүртлэх зай,м (барилга байгууламж байхгүй нөхцөлд) дараах томъёогоор тодорхойлно.:
ar = hrun 1% ctgj; (80)
hrun 1% - эргийг мөргөх давалгааны өндөр, м. 1.14* дүгээр заалтын дагуу тодорхойлно.
Тайлбар. 1. Хэрэв барилга байгууламж дээрх ординат z1 ³ -0,3h, м бол (74), (76), (78), дугаар томъёонуудаар тодорхойлох давалгааны даралтын утгыг 19 дүгээр хүснэгтээс авах kzd илтгэлцүүрээр үржүүлэх хэрэгтэй.
2. Давалгаа унтраах бүсэд байрлах давалгаанаас хамгаалах хананд унтраах давалгаанаас үүсэх ачааллыг 1.12 дугаар заалт ёсоор тодорхойлно.
19 дүгээр хүснэгт
|
Барилга байгууламж дээрх ординат, z1, м
|
-0,3h
|
0,0
|
+0,Зh
|
+0,65h
|
|
Илтгэлцүүр, kzd
|
0,95
|
0,85
|
0,8
|
0,5
|
3.4. Давалгаа ухран зайлах үед давалгаанаас хамгаалах босоо хананд (эрэг талаасаа хөрсөөр хучаастай) эвдлэх давалгаанаас үүссэн шугаман ачааллын тэнцүү үйлчлэгчийн тусгалын хэвтээ байгуулагч Рх, кН/м ба босоо байгуулагч Рz,, кН/м, -ийн хамгийн их утгыг давалгааны хажуугийн ба хөвүүлэх даралтын эпюрээр авч (28-р зураг), pr, кПа, даралтын утгыг дараах томъёогоор тодорхойлно.
рr = rg(Dzr-0,75hbr) (81)
Dzr – давалгаа ухран зайлахад босоо хананы өмнө тооцоот түвшнээс усны гадаргуун бууралтыг /м/, усны түвшний захын шугамаас барилга хүртлэх зай аl –ээс хамааруулан авна. Үүнд: аl ³ 3hbr байхад Dzr = 0 ба аl, < 3hbr бол Dzr = 0,25hbr гэж авна.
Зураг 28. Давалгаанаас хамгаалах босоо ханан дахь буцан зайлах
давалгааны даралтын эпюр
3.5. Хананы муруй шугамын хэсэгдэх давалгааны (р, кПа) даралтыг 3.3 дугаар заалтын дагуу босоо ханан дахь давалгааны даралтын эпюрээр авах ба энэ эпюр нь барагцаагаар муруй шугамын гадаргууд нормаль (эгц) чиглэсэн байна. (29 дүгээр зураг)
Зураг 29. Давалгаанаас хамгаалах хананы муруй шугамын хэсэг
дэхь давалгааны даралтын эпюр
3.6. Хошуу далангийн элементэд давалгаанаас үүсэх шугаман ачааллын тэнцүү үйлчлэгчийн тусгалын проекц хэвтээ байгуулагчид Рх,ехt, Рх,int кН, ба босоо байгуулагч Рz, кН, -ийн хамгийн их утгыг давалгааны хажуугийн ба хөвүүлэх даралтын эпюрээр (30-р зураг) авна. Гэхдээ хошуу далангийн ирмэгийн гадна талын давалгааны даралт рехt, кПа, сүүдэр талын давалгааны даралт рint, кПа, мөн тэдгээрт харгалзах давалгааны хярын дээшлэлтийг (hехt м, ба hint, м)-г дараах томъёонуудаар тодорхойлно.
, (82)
, (83)
ka - хошуу даланд давалгааны авц ойртох өнцөг a -аас хамааруулан итгэлцүүрийг
20-р хүснэгтээс авна.
30 дугаар зураг. Хошуу далан дахь давалгааны даралтын эпюр
20 дугаар хүснэгт
|
Хошуу далангийн ирмэг
|
ctga
|
-ийн утгын ka илтгэлцүүр
|
|||
|
0,03 ба түүнээс бага
|
0,05
|
0,1
|
0,2 ба түүнээс их
|
||
|
Гадна тал
|
-
|
1
|
0,75
|
0,65
|
0,6
|
|
Сүүдэр тал
|
0
|
1
|
0,75
|
0,65
|
0.6
|
|
|
0,2
|
0,45
|
0,45
|
0,45
|
0,45
|
|
|
0,5
|
0,18
|
0,22
|
0,3
|
0,35
|
|
|
1
|
0
|
0
|
0
|
0
|
СУВГИЙН ЭРГИЙН БЭХЭЛГЭЭНД ХӨЛӨГ ОНГОЦНЫ
ДАВАЛГААНААС ҮҮСЭХ АЧААЛАЛ
3.7* Хөлөг онгоцноос үүсэх давалгааны өндрийг (hsh, м), дараах томъёогоор тодорхойлно.
, (84)*
ds ба lu – хөлөг онгоцны суулт ба урт, м;
d - хөлөг онгоцны усан багтаамжийн дүүрэлтийн илтгэлцүүр;
vadm – ашиглалтын шаардлагаар зөвшөөрөх хөлөг онгоцны хурд, м/с-ыг доорх томъёогоор тодорхойлно.
; (85)
ka – хөлөг онгоцны хөндлөн огтлолын усан доорх талбайг сувгийн бодит огтлолын талбайд /А/ харьцуулсан харьцаа, м2;
b – усны түвшиний сувгийн өргөн, м.
3.8. Хөлөг онгоцноос үүссэн давалгаанаас налууг мөргөх өндрийг hrsh, м, (31 дүгээр зураг) дараах томъёогоор тодорхойлно.
, (86)
bsl – илтгэлцүүр,
цул хавтангаар доторлосон налууд-1.4,
чулуун өрөгт-1.0,
чулуун хаялагад-0.8 гэж тус тус авна.
3.9. Сувгийн эргийн бэхэлгээнд хөлөг онгоцноос үйлчлэх давалгаанаас үүсэх шугаман ачааллын хамгийн их утгыг (P, кН/м), давалгааны даралтын эпюрээр (31-р зургийг үз) тодорхойлно. Гэхдээ р, /кПа/-ын утгыг z-ээс хамааруулан дараах томъёогоор бодно.
z = z1 = -hrsh, p1=0 (87)
z =z2 =0, p2 = 1,34rghsh (88)
z =z3 =1,5hsh , p3=0,5rghsh; (89)
Зураг 31. Сувгийн эргийн бэхэлгээнд хөлөг онгоцноос үйлчлэх
давалгаанаас үүсэх даралтын эпюр
а – налууг давалгаа мөргөх үед; б – налуугаас давалгаа ухрах үед; в – босоо ханын давалгааны хотгор хэсэгт
б) хавтангаар бэхэлсэн налуугаас давалгаа ухрах үед (31-р зураг, б-г үз)
z =z1 =Dzf, p1=0; (90)
z =z2 =0,5hsh, p2 = -rg(0,5hsh-Dzf); (91)
z = z3 = dinf, p3 = p2 ; (92)
в) босоо ханы давалгааны хотгор хэсэгт (31-р зураг, в-г үз) :
z =z1 =Dzf, p1=0; (93)
z =z2 =0,5hsh, p2 = -rg(0,5hsh-Dzf); (94)
z = z3 =dsh, p3 =p2; (95)
z =z4 =dsh+dh, p4=0, (96)
dinf – налуугийн бэхэлгээний доод гүн, м;
dh – шпунтийг зоох гүн, м;
Dzf – шүүрэлтээс шалтгаалан сувгийн эргийн бэхэлгээний ар талын усны түвшний бууралтыг /м/, дараах байдлаар тооцно. Үүнд:
- Ус нэвтрүүлэхгүй тулгууртай, усны тооцоот түвшнээс налуугийн дагуу 4м-ээс бага үргэлжилсэн бэхэлгээнд-0,25hsh
- Мөн чулуун призмийн хэлбэрийн тулгууртай 4м-ээс их үргэлжилсэн үед-0,2hsh
- Босоо шпунтэн хананд 0,1hsh-тэй тэнцүүгээр тус тус авна.
4. УСНЫ БАРИЛГА БАЙГУУЛАМЖИД ХӨЛӨГ ОНГОЦНООС (ХӨВҮҮР БИЕТЭЭС) ҮЗҮҮЛЭХ АЧААЛАЛ
4.1.* Усны барилга байгууламжид хөлөг онгоцноос (хөвүүр биетээс) үзүүлэх ачааллын тооцоогоор дараах зүйлсийг тодорхойлно:
- 4.2 - 4.4* дугаар заалтын дагуу хөвүүр биетэд давалгаа, усны урсгал ба салхинаас үзүүлэх ачаалал
- 4.7* дугаар заалтын дагуу салхи, усны урсгал ба давалгааны үйлчлэлээр зогсоолын барилга байгууламжид аргамжсан хөлөг онгоцны бөөгнөрлөөс үүсэх ачаалал
- 4.8*- 4.10 дугаар заалтын дагуу далайн боомтын зогсоолын барилга байгууламжруу хөлөг онгоц ойртох үед хөлөг онгоцны бөөгнөрлөөс үүсэх ачаалал
- 4.11 ба 4.12 дугаар заалтын дагуу хөлөг онгоцонд салхи ба усны урсгалын үйлчлэлээр аргамжийг чангалахад үүсэх ачаалал зэрэг болно.
ХӨВҮҮР БИЕТЭД ДАВАЛГАА, УСНЫ УРСГАЛ БА САЛХИНААС
ҮЗҮҮЛЭХ АЧААЛАЛ
4.2. Хөвүүр биетэд салхины нөлөөгөөр үүссэн хөндлөнгийн Wq, кН, ба дагуугийн Wn, кН, бүрдүүлэгч хүчнүүдийг дараах томъёогоор тодорхойлно. Үүнд:
Аргамжсан хөлөг онгоцтой хөвүүр зогсоол ба хөлөг онгоцонд:
; (97)
; (98)
Хөлөг онгоц засварлах хөвүүр тавцан:
; (99)
; (100)
Аq, An – хөвөгч биетийн хажуугийн ба эгц урд талын усан дээрх дарвуул хэсгийн (сүүдэр дүрсийн) талбай, м2;
vq ба vn – усан замын харилцааны үед 2 хувийн хангамшилтай салхины хурдны хөндлөн ба дагуу бүрдүүлэгч, м/с;
x- илтгэлцүүр, (21-р хүснэгтээс авна),
ah –хөвүүр биеийн усан дээрх хэсгийн хөндлөн ба дагуугийн сүүдэр дүрсийн хамгийн их хэвтээ хэмжээ
Тайлбар. Дарвуул хэсгийн талбайг салхи салхилж байгаа талд байрласан дэлгэцэн саадын талбайг тооцож тодорхойлно.
21 дүгээр хүснэгт
|
Хөвүүр биетийн сүүдэр дүрсийн хамгийн их хэмжээ, аh, м
|
25 хүртэл
|
50
|
100
|
200 ба түүнээс их
|
|
x, илтгэлцүүр
|
1
|
0,8
|
0,65
|
0,5
|
4.3. Хөвүүр биетэд усны урсгалын нөлөөнөөс үүсэх хөндлөнгийн Qw, кН, ба дагуугийн Nw, кН, бүрдүүлэгч хүчнүүдийг дараах томъёогоор тодорхойлно.
; (101)
, (102)
Al , At – хөвөгч биетийн хажуугийн ба эгц урд талын усан доорх хэсгийн талбай, м2;
vt ба vl – усан замын харилцааны үеийн 2.0 хувийн хангамшилтай урсгалын хурдны хөндлөн ба дагуугийн бүрдүүлэгч, м/с.
4.4*. Хөвүүр биетэд долгионы нөлөөнөөс үүсэх хөндлөн Q, кН, ба дагуугийн N, кН, хэвтээ хүчнүүдийн хамгийн их утгыг дараах томъёогоор тодорхойлно
.
Q = cg1rghAl; (103)*
N = crghAt, (104)
c- илтгэлцүүр, 32-р зургаас авна.
ds – хөвөгч биетийн суулт, м
g1 – илтгэлцүүр, 21а*-р хүснэгтээс авна.
al – хөвөгч биетийн усан доорх хэсгийн дагуугийн сүүдэр дүрсийн хамгийн их хэвтээ хэмжээ, м
h – системд 5 хувийн хангамшилтай давалгааны өндөр, м;
Al, At, - 4.3 дугаар заалтын дагуу тэмдэглээтэй ажил
Зураг 32. c илтгэлцүүрийн утгын график
21а*дугаар хүснэгт
|
|
0,5 ба түүнээс бага
|
1
|
2
|
3
|
4 ба түүнээс их
|
|
Илтгэлцүүр g1
|
1
|
0,73
|
0,5
|
0,42
|
0,4
|
Тайлбар. Ачааллын давалгааны өөрчлөлтийн үеийг давалгааны дундаж үетэй тэнцүүгээр авна.
4.5. Анкерын тулгуур, зогсоолын ёроолын хэсэг ба аргамжааны шонд хөвүүр биетээс дамжуулж буй ачааллын үйлчлэлээр усны барилга байгууламжийн тооцоонд (сонгож авсан калибр ба холбоосны уртын хэмжээнээс анхны барилга байгууламжид холбоосыг чангалах хэмжээ, дүүжинт ачааны масс тэдгээрийг бэхлэх газар) доорх зүйлсийг тодорхойлно. Үүнд:
- Анкерын тулгуур ба барилга байгууламжид үүсэх хэвтээ болон босоо ачаалал;
- Холбоосонд үүсэх хамгийн их хүч;
- Хөвүүр биетийн шилжилт зэрэг болно.
Тайлбар. Таталт болон түлхэлттэй үед бэхэлгээний элементэд хүчлэлийг тодорхойлохдоо усны хамгийн гүн болон гүехэн түвшинд хийж гүйцэтгэнэ.
4.6. Хөвүүр биетийн шилжилт, холбоосон дахь хүчлэл ба анкерын тулгуурын ачааллыг давалгааны динамик үйлчлэлийг тооцож тодорхойлно. Гэхдээ хөвүүр биетийн чөлөөт түүнчлэн албадлагын хэлбэлзлэлийн үеүдийн харьцааг резонансын үзэгдлийг гаргахгүй нөхцлөөр авна.
АРГАМЖСАН ХӨЛӨГ ОНГОЦНЫ БӨӨГНӨРЛӨӨС БАРИЛГА БАЙГУУЛАМЖИД
ҮЗҮҮЛЭХ АЧААЛАЛ
4.7*. Аргамжсан хөлөг онгоцны бөөгнөрлөөс барилга байгууламжид үүсэх шугаман ачааллыг (q, кН/м) салхи, усны урсгал ба давалгааны үйлчлэлээр өндөр нь 21.б* хүснэгтэнд заасан зөвшөөрөх утгаас давсан нөхцөлд дараах томъёогоор тодорхойлно.
, (105)
Qtot – давалгаа, усны урсгал ба салхины нийлбэр нөлөөгөөр үүссэн хөндлөн хүчийг, кН, 4.2, 4.3, 4.4* ба 4.6 дугаар заалтын дагуу тодорхойлно;
ld – хөлөг онгоц, барилга байгууламжтай харьцсан хэсгийн урт, м, зогсоолын урт L, м, ба хөлөг онгоцны хажуу хэсгийн шулуун уртын (l, м,) харьцаанаас хамааруулж
L ³ l үед ld =l,
L
Тайлбар. Хэд хэдэн тулгуур буюу аргамжааны шонгоос бүрдсэн усан зогсоолын авцад аргамжсан аргамжаатай хөлөг онгоцноос үүсэх ачааллын хуваарилалтыг зөвхөн тэдгээрээс хөлөг онгоцны хажуугийн шулуун хэсгийн хязгаарт байрласнаас нь эхэлнэ.
21 б* дугаар хүснэгт
|
Хөлөг онгоцны голч шугамын хоёр үзүүрийн хавтгайд давалгааны авцын ойртох өнцөг a, град
|
D , мян.тн тооцоот усан багтаамжтай хөлөг онгоцны давалгааны зөвшөөрөх өндөр h5%, м,
|
||||||
|
2 хүртэл
|
5
|
10
|
20
|
40
|
100
|
200 ба түүнээс их
|
|
|
45 хүртэл
|
0,6
|
0,7
|
0,9
|
1,1
|
1,2
|
1,5
|
1,8
|
|
90
|
0,9
|
1,2
|
1,5
|
1,8
|
2
|
2,5
|
3,2
|
БАРИЛГА БАЙГУУЛАМЖ УРУУ ОЙРТОХ ХӨЛӨГ ОНГОЦНЫ БӨӨГНӨРЛӨӨС ҮҮСЭХ АЧААЛАЛ
4.8*. Усан боомтын зогсоолын барилга байгууламж руу хөлөг онгоцнууд ойртох үеийн хөлөг онгоцны бөөгнөрлийн кинетик энергийг (Еq, кДж), дараах томъёогоор тодорхойлно.
, (106)
D – хөлөг онгоцны тооцоот усан багтаамж, тн;
v – хөлөг онгоцны ойртох хурдны нормаль (барилга байгууламж ийн гадаргууд) бүрдүүлэгч, м/с, (22-р хүснэгтээс авна;)
y - илтгэлцүүр, (23-р хүснэгтээс авна). Гэхдээ аргамжаатай хөлөг онгоц ачаатай, эсвэл хоосон байхад хүснэгтийн y -ийн утгыг 15 хувиар бууруулж авна. .
Тайлбар. Хамгаалалтгүй усан мандалд аргамжсан 5 мянган.тн хүртэл усан багтаамжтай хөлөг онгоцны бөөгнөрлийн кинетик энергийг тодорхойлохдоо ойртолтын хурдны нормаль бүрдүүлэгчийг 22-р хүснэгтээс авч 1.5 дахин нэмэгдүүлж тооцно.
22 дугаар хүснэгт
|
Хөлөг онгоц
|
Тооцоот усан багтаамжтай (D, мян. Тн) хөлөг онгоцны ойртолтын хурдны нормаль бүрдүүлэгч v, м/с,
|
||||||
|
2 хүртэл
|
5
|
10
|
20
|
40
|
100
|
200 ба түүнээс их
|
|
|
Далайн
|
0,22
|
0,15
|
0,13
|
0,11
|
0,10
|
0,09
|
0,08
|
|
гол мөрний
|
0,2
|
0,15
|
0,1
|
-
|
-
|
-
|
-
|
23 дугаар хүснэгт
|
Усан зогсоолын барилгын хийц
|
Хөлөг онгоцны төрлийн y илтгэлцүүр
|
|
|
Далайн
|
Гол мөрний
|
|
|
Том голчтой бүрхэвч, асар том-массиваар, хэв маягийн массиваар буюу ердийн засмал эрэг ба өнцөгт хэв маягийн засмал эрэг, больверк, өмнөө шунттай гадсан тулгууртай засмал эрэг.
|
0,5
|
0,3
|
|
Эстакад (тавцан) буюу гүүр хэлбэрийн засмал эрэг, ар талдаа шпунттай гадсан тулгууртай засмал эрэг
|
0,55
|
0,4
|
|
Эстакад (тавцан) буюу гүүрийн төрлийн пирс, усан зогсоолын аргамжааны шонгууд
|
0,65
|
0,45
|
|
Усан зогсоолын толгойн хэсгийн буюу эргэлтийн онгоц хүлээлгийн булан
|
1,6
|
-
|
4.9. Барилга руу ойртох хөлөг онгоцны бөөгнөрлөөс үүсэх хөндлөнгийн хэвтээ хүчийг Fq, кН, хөлөг онгоцны бөөгнөрлийн (Eq, кДж) энергийн өгөгдсөн утгаар тодорхойлж ба 33 дугаар зургийн бүдүүвчийн дагуу гарган авсан графикийн сумтай тасархай шугамын чиглэлийн дагуу авна.
Зураг 33. Эвдлэх байгууламжийн (зогсоолын барилгын) хэв гажилтын (ft ) хамаарлын графикийг байгуулах бүдүүвч
а - Etot энергээс; б – Fq ачааллаас
Хэв гажилтын нийлбэр энерги (Еtot, кДж) нь эвдрэх байгууламжийн хэв гажилтын энерги Ee, кДж, ба усан зогсоолын барилга байгууламжийн хэв гажилтын энергээс (Еi, кДж) бүрдсэн Еe ³ 10Ei байхад хэмжигдэхүүн Еi -г тооцохгүй.
Усан зогсоолын барилга байгууламжийн хэв гажилтын Ei, кДж, энергийг, дараах томъёогоор тодорхойлно.
, (107)
ki – хэвтээ хөндлөн чиглэлд зогсоолын барилга байгууламжийн хөшүүн байдлын илтгэлцүүр, кН/м.
Барилга байгууламж руу ойртох хөлөг онгоцны бөөгнөрлөөс үүсэх дагуугийн хүчийг Fn, кН, доорх томъёогоор тодорхойлно.
Fn = mFq, (108)
m - үрэлтийн илтгэлцүүр, эвдрэх байгууламжийн нүүрэн талын гадаргын материалаас хамааруулан авах ба резин буюу бетон гадаргууд m = 0,5, модон гадаргууд m = 0,4 гэж тус тус авна.
4.10. Хөлөг онгоцны ойртолтын хурдны барилга байгууламжийн гадаргууд нормаль бүрдүүлэгчийн зөвшөөрөх утгыг дараах томъёогоор тодорхойлно.
, (109)
Еq – бөөгнөрлийн энерги, кДж, усан зогсоолын барилга байгууламжид (эсхүл хөлөг онгоцны хажуу талд) хамгийн бага зөвшөөрөх хүч Fq, үйлчлэх нөхцөлд 33 дугаар зургийн бүдүүвчийн дагуу гарган авсан графикаас авна.
y ба D - 4.8* дугаар заалтын тэмдэглээтэй ижил.
АРГАМЖИЙГ ЧАНГАЛАХ ҮЕИЙН БАРИЛГА БАЙГУУЛАМЖИД ҮҮСЭХ АЧААЛАЛ
4.11. Аргамжийг чангалах үед үүсэх ачааллыг салхи ба усны урсгал нь нэг тооцоот хөлөг онгоцонд үйлчлэх нийлбэр хүчний (Qtot, кН) хөндлөн бүрдүүлэгчийг аргамжааны шонд хуваарилагдахыг тооцож тодорхойлно Qtot, кН-ийн утгыг 4.2 ба 4.3 дугаар заалтын дагуу авна.
Шонгоос аргамжсан хөлөг онгоцны тооноос хамааралгүйгээр саравчын түвшинд (34-р зураг) нэг шонгийн хүлээн авч буй хүч S, кН мөн түүнчлэн түүний хөндлөнгийн Sq, кН, дагуугийн Sn, кН, ба босоогийн Sv, кН тусгалуудыг дараах томъёонуудаар тодорхойлно:
; (110)
; (111)
Sn = Scosa cosb; (112)
Sv = Ssinb, (113)
n – ажиллаж буй шонгийн тоо, 24-р хүснэгтээс авна,
a, b - аргамжийн налуугийн өнцөг, град, 25 дугаар хүснэгтээр авна.
Зураг 34. Тулгуурт аргамжийг чангалхад хүчлэлийг хуваарилах бүдүүвч
24 дүгээр хүснэгт
|
Хөлөг онгоцны хамгийн их урт, lmax,м
|
50 ба түүнээс бага
|
150
|
250
|
300 ба түүнээс их
|
|
Шонгууд хоорондын хамгийн их зай, ls, м
|
20
|
25
|
30
|
30
|
|
Ажиллаж буй шонгийн тоо n
|
2
|
4
|
6
|
8
|
Гол мөрний боомтод хөлөг онгоцны аргамжийг чангалхад үүсэх S, кН, хүчний утгыг 26 дугаар хүснэгтээс авна.
50мянган.тн ба түүнээс их тооцоот усан багтаамжтай хөлөг онгоцонд түүний хушуу буюу хөлөг онгоцны хитгийн дагуугийн аргамжааны төгсгөлийн шон бүрт шилжүүлж буй хүчийг 4.2 ба 4.3 дугаар заалтын шаардлагын дагуу тодорхойлсон аргамжсан хөлөг онгоцонд усны урсгал ба салхины үйлчлэлээс үүсэх нийлбэр (Ntot, кН), хүчний дагуугийн бүрдүүлэгчтэй тэнцүүгээр авна.
4.12. Технологийн чанартай талбар тус тусдаа байх аргамжааны шонгоос бүрдсэн боомтын тусгай зогсоолд 4.2 ба 4.3 дугаар заалтын дагуу тодорхойлох усны урсгал ба салхины үйлчлэлээр үүсэх Qtot, Ntot хүчний нийлбэр утга нь аргамжийн хүлгийн хэсгүүдийн хооронд дараах байдлаар хуваарилагдана. Үүнд:
а)хөлөг онгоцны хушуу, хитгийн дагуух шахах аргамжид- 0,8 Qtot, кН
б)шпрингид - 0,6Qtot, кН байна..
Хэрэв аргамжааны хэсгүүд бүр хэд хэдэн шонд бэхлэгдсэн бол тэдгээрийн хооронд хуваарилагдах хүчлэлийг жигд тэнцүүгээр авна. a ба b өнцгийн утга (34 дүгээр зураг) болон ажиллаж буй хөлөг онгоцны шонгийн тоог аргамжааны шонгийн байрлалаар тогтооно.
25 дугаар хүснэгт
|
Хөлөг онгоц
|
Зогсоолын барилгад шонгийн байрлал
|
Аргамжааны налсан өнцөг, град
|
||
|
a
|
b
|
|||
|
Ачаатай хөлөг онгоц
|
Хоосон хөлөг онгоц
|
|||
|
Далайн
|
Харуулын цэгт
|
30
|
20
|
40
|
|
Ар талд
|
40
|
10
|
20
|
|
|
Суудлын ба ачаа суудлын гол мөрний
|
Харуулын цэгт
|
45
|
0
|
0
|
|
Ачааны гол мөрний
|
Ижил
|
30
|
0
|
0
|
Тайлбар. Тусдаа байгаа суурь дээр /фундамент/ аргамжааны шон байрласан нөхцөлд b өнцгийн утгыг 300-тай тэнцүүгээр авна.
26 дугаар хүснэгт
|
Ачаатай хөлөг онгоцны тооцоот усан багтаамж,D, мян
|
Хөлөг онгоцны аргамжийг чангалхад үүсэх хүч, S, кН
|
|
|
Хүн тээврийн ачаа суудлын үргэлжийн давхар байгууламжтай техникийн хөлөг онгоцнууд
|
Ачааны ба үргэлжийн давхар байгууламжгүй техникийн хөлөг онгоцнууд
|
|
|
0,1 ба түүнээс бага
|
50
|
30
|
|
0,11 - 0,5
|
100
|
50
|
|
0,51 - 1
|
145
|
100
|
|
1,1 - 2
|
195
|
125
|
|
2,1 - 3
|
245
|
145
|
|
3,1 - 5
|
-
|
195
|
|
5,1 - 10
|
-
|
245
|
|
10 ба түүнээс их
|
-
|
295
|
5. УСНЫ БАРИЛГА БАЙГУУЛАМЖИД ҮЗҮҮЛЭХ МӨСНИЙ
АЧААЛАЛ БА ҮЙЛЧЛЭЛ
ЕРӨНХИЙ ЗҮЙЛ
5.1. Мөсний хамгийн их үйлчлэлтэй цаг хугацаанд барилгын ажиллах дэвсгэр нутагт ус цаг уур ба мөстлөгийн нөхцөлд мөсний физик-механикийн чанарын талаарх статистикийн өгөгдлийн үндсэн дээр усны барилгад мөснөөс үүсэх ачааллыг тодорхойлно.
5.2. Мөсний ачааллын утгыг тодорхойлогч бат бэх чанарын үндсэн утга , шахалт Rc ба хотойлтын Rf үеийн мөсний бат бэх чанарын утгыг дараах томъёогоор тодорхойлно:
; (114)
Rf = 0,4(Cb + Db); (115)
N – тухайн мөсөн талбайн зузаан хуваагдаж байгаа ижил зузаантай үеийн тоо, гэхдээ N³3 байна;
Ci - ti, температуртай i- дүгээр давхрага дахь, нэг тэнхлэгт шахалтад ажиллах мөсний бат бэх чанарын хамгийн их хязгаарын арифметикийн дундаж утга Мпа, туршилтын өгөгдлөөр тодорхойлно. (нэг тэнхлэгт шахалтанд мөсийг турших аргачлалыг 4 дүгээр хавсралтад өгсөн байгаа);
Di - Сi, /МПа/ -ийн утгын алдааны баталгаат хил (зааг), өгөгдсөн баталгаат магадлал a ба зэрэгцээ хэмжилтийн тоо (туршсан сорьцын тоо) n –ээр математик статистикийн аргаар тодорхойлно;
Cb ба Db - tb температуртай үед тухайн мөсөн талбарын доод үе давхрагад нэг тэнхлэгийн шахалтанд ажиллах мөсний бат бэх чанарын хамгийн их дундаж (арифметикийн) утга, МПа ба Cb- (Мпа)-ийн тохиолдлын алдааны баталгаат хил, Сi ба Di –тэй адилаар тодорхойлно. Туршилтын өгөгдөл байхгүй нөхцөлд 27 ба 28 дугаар хүснэгтээр (Сi + Di) –ийн утгыг авч болно.
5.3. Тэгш гөлгөр мөсний тооцоот зузааныг hd, м, дараах байдлаар авна.
- хойт өргрөгийн 65°-аас өмнүүр байрлах Сибирийн нутаг дэвсгэр ба Орос улсын Европын хэсэгт цэнгэг усны мөсний зузааныг өвлийн улиралд 1.0 хувийн хангамшилтай мөсний хамгийн их зузааны 0,8 –тай тэнцүү;
- хойт өргрөгийн 65°-70°- ын хооронд байрлах Оросын Азийн хэсгийн районд 1 хувийн хангамшилтай мөсний хамгийн их зузааны -0.9тэй тэнцүү;
- хойт өргрөгийн 70°- аас хойгуур байрлах Оросын Азийн хэсгийн районд 1хувийн хагамшилтай мөсний хамгийн их зузаантай тэнцүү;
- тэнгисийн мөсөнд 1.0 хувийн хангамшилтай мөсний хамгийн их зузаантай тэнцүү гэж тус тус авна.
Өвлийн улиралд барилга байгууламж нь мөсөн талбартай 3 буюу түүнээс олон хоног хөлдсөн байх нөхцөлд барилга байгууламжид мөсний хамгийн их нөлөөлөл үүсэх агшин хүртэл барилгын дэргэдэх мөсний тооцоот зузааныг бодит ажиглалтын өгөгдлөөр авна. Харин тэдгээр нь байхгүй бол байгууламжтай барьцалдсан мөсний зузааныг 1,5hd –тэй тэнцүү гэж авна.
27-р хүснэгт
|
Цэнгэг уст мөсний талстжисан
бүтцийн төрөл
|
Мөсөн талбарын i –т үе давхрагын мөсний температур, ti,°С
|
||||
|
0
|
-3
|
-15
|
-30
|
||
|
(при a = 0,95, n.=5) үед (Сi ± Di), МПа
|
|||||
|
Мөхлөгт(цасан)
|
1,2 ± 0,1
|
3,1 ± 0,2
|
4,8 ± 0,5
|
5,8 ± 0,4
|
|
|
призм хэлбэртэй(гадаст)
|
1,5 ±0,2
|
3,5 ± 0,3
|
5,3 ±0,4
|
6,5 ± 0,5
|
|
|
Ширхэгт шестовато-зүүт
|
0,8 ± 0,1
|
2,0 ± 0,2
|
3,2 ± 0,3
|
3,8 ± 0,4
|
|
|
ti – мөсөн талбайн i-дүгээр үе давхрагын мөсний температур, °С-ийг туршилтийн өгөгдлөөр тодорхойлно. Харин тэдгээр нь байхгүй нөхцөлд доорх томъёогоор тооцно:
ti = tuzi, (116).
tu – мөс-агаар(эсвэл цас)-ын зааг дахь мөсний температур,°С, салхины хурд ба цасан бүрхүүлийн зузаан, агаарын температурын талаарх өгөгдлөөр дулаан ба масс солилцооны аргаар тодорхойлох буюу (эсвэл) мөсний тухайн зузаанд барилга байгууламжид мөснөөс хамгийн их нөлөөлөл үүсэх агшин хүртэл агаарын хоногийн дундаж температуртай тэнцүүгээр авна. Үүнд: 5 хоногт -0,5 м; 11хоногт-0,75м; 19 хоногт-1,0м, 43 хоногт -1,5м; 77 хоногт -2,0 м гэх мэт;
zi – мөс-усны(зааг) хилээс мөсөн талбайн зузааны хувьд ноогдох i –дүгээр давхрааны дунд хүртэлх зай.
Тайлбар: Хаврын цөн түрэлтийн үед мөсний тухайн зузаанд барилга байгууламжид мөснөөс хамгийн их нөлөөлөл үүсэх агшин хүртэл агаарын температур тэгийг давж гарах үед tu = 0 °С гэж авна. Үүнд: 1 хоногт 0,5 м , 5 хоногт-1.0м, 11 хоногт- 1.5м, 19 хоногт -2.0м гэх мэт
|
|||||
Хүснэгт 28
|
Далайн мөсний талсжсан бүтцийн төрөл
|
Мөсөн талбарын i – т үе давхрагад шингэн үеийн тоо- ni, %o
|
||||||
|
1
|
10
|
25
|
50
|
100
|
200
|
||
|
(a = 0,95, n. =5) үед ( Сi ± Di ) –ийн утга,, МПа
|
|||||||
|
Мөхлөгт
|
8,4±0,5
|
6,0±0,5
|
3,4^0,4
|
1,6±0,2
|
1,0±0,2
|
0,8±0,2
|
|
|
Ширхэглэл
|
6,0^0,5
|
3,9±0,4
|
1,9±0,2
|
0,7±0,1
|
0,4±0,1
|
0,3±0,1
|
|
|
ni – мөсөн талбарын i –дүгээр үе давхрагад байгаа шингэн үеийн тоо, °/о , темпертур ба мөсний давслаг чанарын t ба si тухайн утгад "Тэнгис зүйн " хүснэгтээр тодорхойлно.
ti – мөсөн талбайн i –дүгээр үе давхрагын мөсний температур, °С, туршилтын өгөгдлөөр тодорхойлно. Харин тэдгээр нь байхгүй нөхцөлд доорх томъёогоор олно.
ti = (tu - tb)zi +tb, (117)
tb – мөс-усны зааг дахь мөсний температур (хөлдөх температур), °С, усны давслаг чанарын sw өгөгдсөн утгад "Тэнгис зүйн " хүснэгтээр тодорхойлно;
tu, zi – 27-р хүснэгт, (116) дугаар томъёоны тэмдэглээтэй ижил.
si - мөсөн талбайн i –дүгээр үе давхрагад мөсний давслаг чанар, туршилтын өгөгдлөөр тодорхойлох, харин тэдгээр нь байхгүй нөхцөлд талбарын ижил зузаанаар авах ба хоёр сар хүртлэх хугацаатай мөсөнд 0,2sw -тэй тэнцүү, эсвэл 2 буюу түүнээс олон сартай мөсөнд 0,15sw –тэй тэнцүү гэж авна.
|
|||||||
5.4. Мөсөн талбарын бүтэц (зузаанаар) талст зүйн судалгааны өгөгдлөөр тодорхойлно. Харин тодорхойлох боломжгүй бол дараах нөхцлөөр авна.
задгай нуур, усан сан, томоохон голуудын мөсөн бүрхүүл нь мөхлөгт ба призм хэлбэрийн мөснөөс тогтоно;
далай ба далайд цутгаж буй голуудын адаг орчмын мөсөн бүрхүүл мөхлөгт ба ширхэглэлтэй мөснөөс тогтоно;
мөсөн бүрхүүлийн дээд хэсэгт орших мөхлөгт мөсний давхрааны зузаан 0,25hd байх ба харин призм хэлбэрийн буюу ширхэглэлтэй мөсний давхрааны зузаан 0,75hd байна.
Тайлбар. 1. Энэхүү шаардлага нь нэг жил болж байгаа цэнгэг усны ба далайн мөсөнд хамаарна.
2. Үнэмшлийн магадлал Rc, ба Rf –ийн утгыг II , III ангилалын барилгад үйлчлэх мөсний ачааллын тооцоонд a = 0,95 гэж авна. Нэгдүгээр ангиллын барилгад зохих үндэслэлээр үнэмшлийн магадлалыг ихээр авч болох боловч a = 0,99-ээс их байж болохгүй.
3. Арктикийн түүнчлэн Алс Дорнодын сав газрын далайд барилгад үйлчлэх ачааллыг туршилтын өгөгдлөөр нарийвчлана.
МӨСӨН ТАЛБАРААС БАРИЛГА БАЙГУУЛАМЖИД ҮЗҮҮЛЭХ АЧААЛАЛ
5.5. Урд талдаа босоо ирмэгтэй барилга байгууламжид хөдөлгөөнд орших мөсөн талбарын үйлчлэлээс үүсэх хүчийг дараах байдлаар тодорхойлно. Үүнд:
-өмнө талын ирмэг нь гурвалжин, олон өнцөгт буюу хагас тойрог хэлбэртэй тус тусдаа байгаа тулгуурт (35-р зураг) мөсөн талбараас үйлчлэх Fc,p, МН, хүчийг дараах томъёогоор тодорхойлно:
; (118)
-үргэлжилсэн барилга байгууламжийн секц бүрт (36-р зураг) мөсөн талбараас үйлчлэх Fc,w, МН, хүчийг дараах томъёогоор тодорхойлно:
, (119)
u - мөсөн талбайн хөдөлгөөний хурд м/с, бодит ажиглалтын өгөгдлөөр тодорхойлох ба харин тэдгээр нь байхгүй нөхцөлд дараах байдлаар авна.
- гол мөрөн ба далайн түлхэлттэй хэсэгт-усны урсгалын хурдтай тэнцүүгээр;
- далай ба хиймэл усан санд- мөс хөдөлгөөнд орох үед 1.0 хувийн хангамшилтай салхины хурдны утгын 3 хувьтай тэнцүүгээр авна.
m – илтгэлцүүр, (29-р хүснэгтээр авна;)
А – 1 хувийн хангамшилтай мөсөн талбарын хамгийн их талбайг, м2, (эсвэл бие биедээ даралт үзүүлж буй хэд хэдэн мөсөн талбарын нийлбэр талбай), тухайн буюу зэргэлдээ цэгүүдэд бодит ажиглалтаар тодорхойлно;
kb – илтгэлцүүр, (30-р хүснэгтээс авна;)
ku - илтгэлцүүр, (31-р хүснэгтээс авна;)
g - дэвсгэр зурган дээр мөсний үйлчлэлийн түвшинд тулгуурын өмнөх ирмэгийн шовхорсон хагас өнцгийг град, (өмнө талын ирмэг нь олон өнцөгт буюу хагас тойргийн хэлбэртэй тулгуурт g = 70°-аар авна).
Зураг 35. Тусдаа байгаа босоо тулгуурт хөдөлгөөнд орших мөсөн талбараас үүссэн ачааллын үйлчлэх бүдүүвч.
Зураг 36. Барилга байгууламжийн секцэд хөдөлгөөнд орших мөсөн талбараас үзүүлэх ачааллын үйлчлэх бүдүүвч.
29 дүгээр хүснэгт
|
Дэвсгэр зурган дээр тулгуурын
Хэлбэрийн илтгэлцүүр
|
Тулгуурын өмнө талын ирмэгийн төрөл
|
||||||
|
Дэвсгэр зурган дээрээ 2 g шовхорсон өнцөгтэй гурвалжин, град
|
Олон өнцөгт буюу хагас тойргийн хэлбэртэй
|
Тэгш өнцөгт
|
|||||
|
45
|
60
|
75
|
90
|
120
|
|
|
|
|
m
|
0,41
|
0,47
|
0,52
|
0,58
|
0,71
|
0,83
|
1
|
|
Тайлбар. Тулгуурт хөлдсөн мөсөн талбар гэнэт хөдөлгөөнд орох нөхцөлд өмнөх ирмэг нь гурвалжин ба тэгш өнцөгт хэлбэртэй тулгуурт m = 1, өмнөх ирмэг нь олон өнцөгт буюу хагас тойрог хэлбэртэй бол m = 1,26 гэж тооцно.
|
|||||||
30 дугаар хүснэгт
|
b/hd –ийн утга
|
0,3 ба түүнээс бага
|
1
|
3
|
10
|
20
|
30 ба түүнээс их
|
|
|
Илтгэлцүүр kb
|
Цэнгэг уст мөсөнд
|
5,3
|
3,1
|
2,5
|
1,9
|
1.
|
1,5
|
|
|
Далайн мөсөнд
|
5,7
|
3,6
|
3,0
|
2,3
|
1,9
|
1,5
|
|
b –мөсний үйлчилж буй түвшний авцаар барилгын секцийн ба тулгуурын өргөн, м
|
|||||||
31 дүгээр хүснэгт
|
-ийн утга, с-1
|
10-7 ба түүнээс бага
|
5Ч10-5
|
10-4-5Ч 10-4
|
10-3
|
5Ч10-3
|
10-2 ба түүнээс их
|
|
Илтгэлцүүр ku
|
0,1
|
0,9
|
1,0
|
0,8
|
0,5
|
0,3
|
|
- мөс тулгууртай харилцан үйлчлэлцэх бүсэд мөсний хэв гажилтын бодит хурд, с-1, =u/4b томъёогоор тодорхойлно.
|
||||||
Гэхдээ 118 дугаар томъёогоор тодорхойлсон Fc,p, хүч нь, дараах томъёогоор тодорхойлох Fb,p, МН, хүчнээс их байж болохгүй:
Fb,p = mkbkuRchd, (121)
Мөн 119 дүгээр томъёогоор тодорхойлсон Fc,w, хүч нь, дараах томъёогоор тодорхойлох Fb,w, МН, хүчнээс их гарч болохгүй:
Fb,w = kkuRcbhd, (122)
k - илтгэлцүүр, (32-р хүснэгтээс авна;)
32 дугаар хүснэгт
|
b/hd –ийн утга
|
0,3 ба түүнээс бага
|
1
|
3
|
10
|
20
|
30 ба түүнээс их
|
|
Илтгэлцүүр k
|
1
|
0,9
|
0,8
|
0,6
|
0,5
|
0,4
|
Өмнөх ирмэг нь тэгш өнцөгт хэлбэртэй тулгуурт мөсөн талбараас үйлчлэх хүчийг 121 дүгээр томъёогоор тодорхойлно.
Rc ба hd – 5.2 ба 5.3 дугаар заалтын тэмдэглэгээтэй ижил.
5.6. Мөстэй хөлдөөгүй хагас тойрог хэлбэрийн конусан мөс зүсэгч буюу тусдаа байгаа конусан тулгуурт (37 дугаар зураг) хөдөлгөөнт мөсний талбараас үйлчлэх хүчийг дараах томъёонуудаар тодорхойлно.
а) хүчний хэвтээ байгуулагч Fh,p-г МН,
Fp,h = [kh,1Ryhd2 + kh,2rghdd2 + kh,3rghd(d2 - dt2)]kh,4; (123)
б) хүчний босоо байгуулагч Fv,p, МН,
Fv,p = kv,1Fh,d +kv,2rghd(d2 - dt2), (124)
Харин налуу байрлалтай секц (38-р зураг) буюу өмнөө налуу ирмэгтэй тэгш өнцөгт огтлолтой тусдаа байх тулгууртай бол дараах томъёогоор тодорхойлно Үүнд:
а) хүчний хэвтээ байгуулагч Fh, МП,
Fh = 0,1Rybhdtgb ( 125)
б) хүчний босоо байгуулагч Fv, МН,
Fv = Fhctgb ( 126)
kh,1,kh,2 - илтгэлцүүрүүд, (33-р хүснэгтээс авна;)
kh,3,kh,4,kv,1,k,v,2 - илтгэлцүүрүүд, 34-р хүснэгтээс авна;
r - усны нягт, кг/м3;
g – 9,81 м/с2 -чөлөөт уналтын хурдатгал;
d – усан шугамын дагуух шувтангийн голч, м;
dt – шувтангийн дээд талын голч, м;
b - хэвтээ хавтгайд шувтангийн үүсгэж буй налуугийн өнцөг, (налуу байрлалтай барилга байгууламжийн өмнөх ирмэг), град.
Ry, hd, b - 5.2, 5.3 ба 5.5 дугаар заалтуудын тэмдэглээтэй ижил байна.
Зураг 37. Тусдаа байх шувтан (конусан) тулгуурт хөдөлгөөнт мөсөн талбараас үйлчлэх ачааллын бүдүүвч
Зураг 38. Налуу байрлалтай барилга байгууламжид хөдөлгөөнт мөсөн талбараас үйлчлэх ачааллын бүдүүвч.
33 дугаар хүснэгт
|
rgd2/Rfhd –ийн утга
|
0,1
|
0,5
|
1
|
5
|
10
|
25
|
50
|
100
|
|
Илтгэлцүүрүүд: kh,1
|
1,6
|
1,6
|
1,7
|
1,9
|
2,1
|
2,5
|
2,9
|
3,5
|
|
kh,2
|
0,31
|
0,24
|
0,21
|
0,11
|
0,08
|
0,05
|
0,02
|
0,02
|
34 дүгээр хүснэгт
|
b-ийн утга ,град
|
20
|
30
|
40
|
50
|
60
|
70
|
|
Илтгэлцүүрүүд:kh,3
|
0,25
|
0,27
|
0,31
|
0,36
|
0,46
|
0,67
|
|
kh,4
|
0,7
|
0,9
|
1,3
|
1,8
|
2,6
|
5,3
|
|
kv,1
|
2,2
|
1,6
|
1,1
|
0,8
|
0,5
|
0,3
|
|
kv,2
|
0,041
|
0,042
|
0,039
|
0,034
|
0,026
|
0,017
|
|
Тайлбар. Энэ хүснэгтэд байгаа өгөгдөл барилга байгууламж ба мөсний хоорондын үрэлтийн илтгэлцүүр 0.15 тэнцүү байхад тохирно.
|
||||||
Тайлбар. Шувтан (конус) хэлбэрийн барилга байгууламжтай хөлдсөн мөсөн талбар хөдөлгөөнд орох нөхцөлд хүчний хэвтээ байгуулагч Fh,y-г МН, мөсний үйлчлэлийн түвшинд конусын голчтой тэнцүү, b тооцоот өргөнтэй туйван (цилиндр) хэлбэрийн тулгуурынхтай ижилээр дараах томъёогоор тодорхойлно.
Fh,y = kbFb,p, (127)
kb - илтгэлцүүр, 35-р хүснэгтээр авна;
Fb,p – 5.5-р заалтын тэмдэглэгээтэй ижилхэн
Энэ нөхцөлд хүчний босоо байгуулагч Fv,p үйлчлэхгүй.
35 дугаар хүснэгт
|
Конусын байгуулагчийн налсан өнцөг b, град
|
45
|
60
|
75
|
90
|
|
Илтгэлцүүр kb
|
0,6
|
0,7
|
0,9
|
1
|
5.7. Босоо баганан системээс тогтсон барилга байгууламжид хөдөлгөөнт мөсөн талбараас үйлчлэх Fp, МН, хүчийг (39-р зураг) дараах томъёогоор тодорхойлно.
Fp = ntk1k2Fb,p, (128)
nt – барилга байгууламжийн баганын нийт тоо;
k1 – илтгэлцүүр, доорх томъёогоор тодорхойлно.
k1 = 0,83 +0,17nt-1/2, (129)
k2 - илтгэлцүүр, 36-р хүснэгтээс авна.
36 дугаар хүснэгт
|
b/a –ийн утга
|
0,1 ба түүнээс бага
|
0,5
|
1
|
|
Илтгэлцүүр k2
|
1
|
0,55 + 0,45
|
|
|
a – баганы алхам, м
kn - илтгэлцүүр, (nyb)/hd үед 32-р хүснэгтээс авна;
ny - барилга байгууламжийн авцаар эхний эгнээний баганы тоо.
|
|||
Тайлбар. (129) дүгээр томъёогоор тодорхойлсон k1 илтгэлцүүрийн утга нэг тэнхлэгийн шахалтын үед мөсний бат бэх чанарын хязгаарын вариацийн (хувьслын) илтгэлцүүр 0.12-той тэнцүү байхад тохирно.
hd, Fb,p, b и k -5.3 ба5.5 дугаар заалтын тэмдэглээтэй ижил.
Зураг 39. Босоо баганан системээс тогтсон барилга байгууламжид хөдөлгөөнт мөсөн талбараас үйлчлэх ачааллын бүдүүвч.
5.8. Салхи ба усны урсгалын үйлчлэлээр барилга байгууламжид овоорч тогтсон мөсөн талбараас үйлчлэх FS, МН, хүчийг дараах томъёогоор тодорхойлно.
Fs = (Pm + Pu + Pi + Pm,a)A, (130)
Pm, Pu, Pi и Pm,a, МПа, хэмжигдэхүүнийг дараах томъёонуудаар тодорхойлно:
Pm = 5Ч10-6u2max; (131)
; (132)
Pi = 9,2Ч10-3hdi; (133)
Pm,a = 2Ч10-8u2w,max (134)
umax – цөн түрэлтийн үед мөсөн доорх усны урсгалын 1.0 хувийн хангамшилтай хамгийн их хурд, м/с;
uw,max - цөн түрэлтийн үед салхины 1.0 хувийн хангамшилтай хамгийн их хурд , м/с;
Lm – урсацийн чиглэлийн дагуух мөсөн талбарын дундаж урт, бодит байдлын ажиглалтын өгөгдлөөр авах ба тэдгээр нь байхгүй гол мөрөнд, Lm –г голын өргөнийг 3 дахин авсантай тэнцүүгээр авна.
i – урсацийн гадаргуун хэвгий;
hd и A - 5.3 ба 5.5 дугаар заалтын тэмдэглэгээтэй ижил.
Гэхдээ (130) дугаар томъёогоор тодорхойлсон Fs, хүч нь ku = 0,1 үед (122) дугаар томъёогоор тодорхойлсон Fb,w хүчнээс их байж болохгүй.
Тайлбар. Мөсөн талбарын тооцоот өргөнийг бодит байдлын ажиглалтын өгөгдлөөр авах ба харин адилтгах барилга ба хаалтанд барилгын алгасалын өргөнөөс ихгүйгээр авна.
5.9. 5.1-5.4 дүгээр заалтын дагуу тодорхойлсон мөсний ачааллын тэнцүү үйлчлэгчийн үйлчлэх цэгийг өвлийн улиралд усны тооцоот түвшинээс доош 0,2hd, харин хаврын цөн түрэлтийн үед 0,4hd хэмжээнд тус тус авна.
Хөдөлгөөнт бөөгнөрсөн мөсөн талбараас барилга байгууламжид үзүүлэх ачааллыг нэмэгдүүлж, тэдгээрийг бөөн мөсний илтгэлцүүр kr –ээр үржүүлж авна. Энэ нь газар зүйн байрлалаас хамаарч 1.3, 1.5, 2.0 гэсэн утгуудтай байна.
БИТҮҮ МӨСӨН БҮРХҮҮЛЭЭС ТҮҮНИЙ ТЕМПЕРАТУРЫН ТЭЛЭЛТИЙН ҮЕД БАРИЛГА БАЙГУУЛАМЖИД ҮҮСЭХ АЧААЛАЛ БА НӨЛӨӨЛӨЛ
5.10. Битүү мөсөн бүрхүүлээс түүний температурын тэлэлтийн үед үйлчлэх хэвтээ шугаман ачааллыг (q) (МН/м), (урт барилгын авцаар 1 уртааш метрт) авч үзэж буй жилүүдийн эгнээнээс гарган авсан хамгийн их утгатай тэнцүүгээр авна.
q –н утгыг 40-р зурагт үзүүлсэн графикаар өгөгдсөн утгад агаарын температурын уналт Dq °С ба тэдгээрт зохицсон бодит ба шилжүүлсэн мөсний зузаан hc, м, ба hred,м –зэргээс хамааруулан тодорхойлно.
Dq -ийн утгыг 5 цагаас 20 хоног хүртлэх удаан үргэлжилсэн уналтын үед авч үзэж буй жилүүдийн эгнээнээс (30 жил ба түүнээс олон) жил бүрт мөс тогтсон үеийн хугацааны ажиглалтын өгөгдлөөр агаарын температурын явцын графиктай уялдуулан сонгож авна.
hc –ийн утгыг температурын уналтын үед мөсний дундаж зузаантай тэнцүүгээр авна.
hred, м, -н утгыг дараах томъёогоор тодорхойлно.
hred = hc +1,43hs +hr, (135)
hs - температурын уналтын үеийн цасны дундаж зузаан, м;
hr – мөсний нэмэгдэх зузаан, м,( 37-р хүснэгтээс авна.)
Зураг 40. "q "ачааллын утгын график
37 дүгээр хүснэгт
|
Температурын уналтын үеийн салхины дундаж хурд, uw , м/с
|
Температурын уналтын үед qa , °С , агаарын дундаж темпеатурт мөсний нэмэгдэх зузаан, hr, м,
|
||
|
|
0
|
-10
|
-20
|
|
0
|
0,57
|
0,46
|
0,39
|
|
2,5
|
0,32•
|
0,26
|
0,22
|
|
5
|
0,16
|
0,14
|
0,12
|
|
10
|
0,05
|
0,05
|
0,05
|
|
20
|
0,01
|
0,01
|
0,01
|
5.11. Тусдаа байгаа барилгад мөсөн бүрхүүлээс үзүүлэх Ft, МН, хүчийг дараах томъёогоор тодорхойлно:
Ft = klqb, (136)
kl - илтгэлцүүр, 38-р хүснэгтээс авна;
b ба q - 5.5 ба 5.10 дугаар заалтын тэмдэглээтэй ижил.
38 дугаар хүснэгт
|
L/b-ийн утга
|
1
|
5
|
15
|
25
|
50
|
75
|
109
|
|
Илтгэлцүүр kl
|
1
|
2
|
4
|
6
|
10
|
14
|
17
|
|
L – тусдаа байгаа барилгаас эрэг хүртэлх зай, эсвэл урт барилгын урт, м
|
|||||||
Гэхдээ (136) дугаар томъёогоор тодорхойлсон Ft, хүч доорх томъёогоор тодорхойлох Ft,b, , МН, хүчнээс их байж болохгүй.
Ft,b = Rcbhc, (137)
Rc – 5.2 дугаар заалтын тэмдэглэгээтэй ижилхэн
5.12. 5.10 ба 5.11 дүгээр заалтын дагуу тодорхойлсон мөсний ачааллын тэнцүү үйлчлэгч хүчний үйлчлэх цэгийг усны тооцоот түвшингээс доош 0,25hc зайд авна.
МӨСНИЙ МАССЫН ХАХАЛ БА ТҮГЖРЭЭНЭЭС
БАРИЛГАД ҮҮСЭХ АЧААЛАЛ
5.13. Тусдаа байгаа тулгуурт хөдөлгөөнт мөсний массын хахлаас үйлчлэх Fb,i, МН хүчийг дараах томъёогоор тодорхойлно:
Fb,i = 0,5mRb,ibhb,i, (138)
Rb,i – Хахсан мөсний массын хонхойлт үүсгэх норматив эсэргүүцэл,Мпа, түүнийг бодит байдлын ажиглалтын өгөгдлөөр тодорхойлно.
hb,i – мөсний хахлын массын тооцоот зузаан, м, бодит байдлын ажиглалтын өгөгдлөөр авах ба харин тэдгээр нь байхгүй нөхцөлд доорх томъёогоор тодорхойлно.
hb,i = aiHb,i , (139)
ai – илтгэлцүүр, (39 дүгээр хүснэгтээр авна:)
Нb,i - мөсний хахлын үеийн усны хамгийн их зарцуулгад хахаанаас дээшхи голын дундаж гүн. м;
m, b - 5.5 дугаар заалтын тэмдэглээтэй ижил.
39 дүгээр хүснэгт
|
Нb,i,-ийн утга, м
|
3
|
5
|
10
|
15
|
20
|
25
|
|
ai илтгэлцүүр
|
0,85
|
0,75
|
0,45
|
0,40
|
0,35
|
0,28
|
5.14. Тусдаа байгаа тулгуурт хөдөлгөөнт мөсний массын түгжрээнээс үүсэх Fb,j, МН хүчийг дараах томъёогоор тодорхойлно.
Fb,j = mRb,jbhj, (140)
Rb,j – түгжирсэн массын хонхойлтын норматив эсэргүүцэл, бодит байдлын ажиглалтын өгөгдлөөр тодорхойлох ба харин тэдгээр нь байхгүй нөхцөлд 0,12 мПа –тай тэнцүүгээр авна.
hj – мөсний түгжрэлийн тооцоот зузаан м, бодит байдлын ажиглалтын өгөгдлөөр тодорхойлох ба харин тэдгээр нь байхгүй нөхцөлд мөсний түгжрэл үүсэх үеийн усны урсацын дундаж гүний 0,8 –тай тэнцүүгээр авна ;
m, b – 5.5 дугаар заалтын тэмдэглэлтэй ижил.
УСНЫ ТҮВШИН ӨӨРЧЛӨГДӨХ ҮЕИЙН БАРИЛГА БАЙГУУЛАМЖИД ҮҮСЭХ МӨСӨН БҮРХҮҮЛИЙН АЧААЛАЛ
5.15. Усны түвшины өөрчлөлтийн үед барилга байгууламжид хөлдүү мөсөн бүрхүүлээс үүсэх босоо шугаман yd, (МН/м) (барилга байгууламжийн фронтоор 1 метр уртад) ачааллыг (41-р зураг) дараах томъёогоор тодорхойлно:
, (141)
h0 – усны түвшний өөрчлөлт,м; гэхдээ h0£hmax байна;
hmax - 1 хувийн хангамшилтай, мөсөн бүрхүүлийн хамгийн их зузаан, м.
Зураг 41. Усны түвшний (УТ) өөрчлөлтийн үед барилгад наалдаж хөлдсөн мөсөн бүрхүүлээс үүсэх ачааллын бүдүүвч а - (УТ) буурах үед; б - (УТ) дээшлэх үед; МУТ - мөсөн бүрхүүл тогтсон үеийн усны түвшин
5.16. Усны түвшний өөрчлөлтийн үед мөсөн бүрхүүлээс 1 уртааш метр барилга байгууламжид үйлчлэх хүчний МL , МНЧм/м-ээс, моментыг (41-р зураг), дараах томъёогоор тодорхойлно.
, (142)
h0, hmax – 5.15 дугаар заалтын тэмдэглэгээтэй ижил.
Гэхдээ (142) дугаар томъёогоор тодорхойлсон хүчний момент МL , нь доорх томъёогоор тодорхойлох момент МL,lim, МНЧм/м, их байж болохгүй.
, (143)
sс – хотойх мөсөн бүрхүүлийн шахагдах давхарга дахь бүрэн хүчдэл, МПа, (С + D) –тай адилаар тодорхойлно. Үүнд: усны түвшин буурах нөхцөлд tb температурт мөсөн бүрхүүлийн доод давхаргад,
эсвэл усны түвшин дээшлэх нөхцөлд tu температурт мөсөн бүрхүүлийн дээд давхрагад тус тус тодорхойлно;
st – хотойх мөсөн бүрхүүлийн суналтын давхарга дах хязгаарын хүчдэл, МПа-ба 0,3(С + D)- тай адилхан тодорхойлно. Үүнд: усны түвшин буурах үед tu температурт мөсөн бүрхүүлийн дээд давхргад, эсвэл усны түвшин дээшлэх үед tb температурт мөсөн бүрхүүлийн доод давхаргад тус тус тодорхойлно.
C, D, tu ба tb – 5.2 дугаар заалтын тэмдэглэлтэй ижил.
5.17. Усны түвшний өөрчлөлтийн үед барилгад мөсөн бүрхүүлээс бүлэг шон буюу тусдаа байрласан тулгуурт үйлчлэх босоо Fd,p, МН хүчийг (42 дугаар зураг) дараах томъёогоор тодорхойлно:
Fd,p = kyRyh2max, (144)
ky -илтгэлцүүр, доорх томъёогоор тодорхойлно:
ky = 0,6 + 0,15D/hmax, (145)
D – бүлэг шон буюу тулгуурын голч, м;
Ry ба hmax - 5.2 ба 5.15 дугаар заалтын тэмдэглэгээтэй ижил.
Тайлбар. Дэвсгэр зураг дээр b ба с талуудтай тэгш өнцөгт хэлбэртэй тулгуур, эсвэл баганын системээс тогтсон барилга байгууламж буюу мөсний үйлчлэлийн түвшинд тулгуурын хэсэгтээ гаднах овроороо b ба с, м хэмжээтэй бүлэг шонд ,м гэж авна.
Зураг 42. Усны түвшний(УТ) өөрчлөлтийн үед тусдаа байгаа тулгуурт мөсөн бүрхүүлээс үйлчлэх ачааллын бүдүүвч.
а - (УТ) буурах үед; б - (УТ) нэмэгдэх үед
Зураг 43. Усны түвшин нэмэгдэх үед босоо багануудын системээс тогтсон барилга байгууламжид хөлдсөн мөсөн бүрхүүлээс үйлчлэх ачааллын бүдүүвч
Тайлбар. Усны түвшин буурахад Fd,y хүч доошоо чиглэнэ.
Зураг 44. Kk илтгэлцүүрийн утгын график
5.18. Усны түвшний өөрчлөлтийн үед тулгуурт мөсөн бүрхүүлээс босоо багануудын системээс тогтсон барилга байгууламжид үүссэн босоо Fd,y, МН, хүчийг (43-р зураг) дараах томъёогоор тодорхойлно:
Fd,y = KFd,p, (146)
K – илтгэлцүүр, доорх томъёогоор тодорхойлно.
, (147)
Kk - к.-дугаартай баганын илтгэлцүүр, түүнийг ak, b, hmax –ийн өгөгдсөн утгад 44 дүгээр зургийн графикаар авна;
ak – дурын сонгосон үндсэн баганын тэнхлэгээс k дугаартай баганын тэнхлэг хүртэлх зай,м, (43 дугаар зураг);
b, nt, hmax ба Fd,p - 5.5, 5.7, 5.15 , 5.17." дугаар заалтын тэмдэглээтэй ижил.
1 дүгээр хавсралт
заавал мөрдөх
ИЛ БА ХАШИГДСАН УСАН МАНДАЛД ҮҮСЭХ
ДАВАЛГААНЫ ЭЛЕМЕНТҮҮД
1. Ил ба хашигдсан усан мандалд үүсэх давалгааны элементүүдийг тодорхойлоход давалгаа үүсгэх дараах хүчин зүйлсийг тооцно. Үүнд: салхины хурд (түүний хэмжээ ба чиглэл), усны гадаргуу дээрх салхины тасралтгүй үйлчлэх хугацаа, салхинд автаж буй усан мандалын хэмжээ ба хэлбэр, усны түвшний хэлбэлзлийг тооцсон усан сангийн гүн ба ёроолын хэлбэр зэрэг болно.
2. Салхины тоо хэмжээ ба усны тооцоот түвшнийг мөсгүй улиралд олон жилийн (25 жилээс багагүй) ажиглалтын эгнээний өгөгдлийн статистикийн боловсруулалтын үр дүнгээр тодорхойлох ба тэгэхдээ усны тооцоот түвшнийг, түвшний түлхэлт-таталт, доошлолт-өндөрсөлт, түвшний жилийн ба улирлын хэлбэлзэл зэргийг тооцож тодорхойлно.
3. Усан санг гүнээр нь дараах бүсэд хувааж давалгааны элементийн тооцоог хийж гүйцэтгэнэ.Үүнд:
Гүнзгий устай- d>0,5 гүнтэй, ёроол нь давалгааны үндсэн тутгад нөлөөлөхгүй,
Гүехэн үед 0,5 ³d>dcr, ёроол нь давалгааны үүсэлт ба тэдгээрийн үндсэн утгад нөлөө үзүүлнэ.
Цохилгын- dcr –ээс dcr,u, хүртэл гүнтэй, энэ хязгаарт давалгаа үүсэх ба замхарч дуусна.
Усны түвшний зах орчмын-dcr,u, -ээс гүехэн хязгаарт урсац нь эвдэрсэн давалгаанаас үе үе усан сангийн эргийг мөргөнө.
4. Усны барилга ба тэдгээрийн элементийн бат бэх ба тогтворшлыг тодорхойлоход систем дэхь давалгааны өндрийн тооцоот хангамшлийг 1 дүгээр хүснэгтэнд зааснаар авна.
1 дүгээр хүснэгт
|
Усны барилгууд
|
Систем дэхь давлагааны өндрийн тооцоот хангамшил, %
|
|
Босоо байрлалтай барилгууд
|
1
|
|
Сараалжин барилга ба урсгал тойрох саадын ангилал:
|
|
|
I
|
1
|
|
II
|
5
|
|
III, IV
|
13
|
|
Эрэг бэхлэлтийн барилгын ангилал:
|
|
|
I,II
|
1
|
|
III, IV
|
5
|
|
Налуу байрлалтай хамгаалалтын барилга:
|
|
|
Бетон хавтан бэхэлгээтэй
|
1
|
|
чулуун хаялга, ердийн буюу янз бүрийн хэв маягийн массив бэхэлгээтэй
|
2
|
Тайлбар: 1.Барилгад үйлчлэх ачааллыг тодорхойлохдоо системд өгөгдсөн хангамшилтай давалгааны өндөр hi ба давалгааны дундаж уртыг ; гэж авах ба сараалжин бүтээцэд тооцоот давалгааны уртыг 0,8 - 1,4 хэмжээнд өөрчлөгдөхөд давалгаанаас үзүүлэх хамгийн их үйлчлэлийг тодорхойлно.
2. Системд давалгааны өндрийн тооцоот хангамшлийг дараах хэмжээгээр авна. Үүнд:
усан зогсоолын усан мандлын хамгаалагдсан байдлыг тодорхойлоход........ 5.0 хувь
давалгааны мөргөлтийн хэмжээг тодорхойлоход ........ 1.0 хувь.
3. Задгай усан мандалд барих сараалжин барилгын өндрийн тэмдэгтийг тогтоохдоо зохих үндэслэлээр систем дэхь давалгааны өндрийн тооцоот хангамшлийг 0,1 хувиар гэж авна.
УСНЫ ТООЦООТ ТҮВШИН
5*. Усны хамгийн их тооцоот түвшинг зураг төслийг нь зохиож буй барилгад БНбД-ийн шаардлагын дагуу авна. Усны барилгад үйлчилж буй ачааллыг тодорхойлоход усны тооцоот түвшины хангамшлийг дараах утгаас ихгүйгээр авна. Үүнд: мөсгүй үеийн жилийн хамгийн их түвшинээр I ангиллын барилгад-1 хувь (100 жилд 1 удаа), II , III ангиллын барилгад – 5 хувь ( 20 жилд 1 удаа), харин IV ангиллын барилгад – 10 хувиар (10 жилд 1 удаа) тус тус авна.
Тайлбар. Эрэг бэхлэлтийн барилгад аадрын тунадасгүй үед тооцоот түвшний хангамшлийг дараах байдлаар авна. Үүнд:
Жилийн хамгийн өндөр түвшнээр II ангиллын хүндийн хүчний тулах хананд( давалгаанаас хамгаалах) – 1 хувь; III ангиллын барилгад- 25 хувь; IV ангиллын хамгаалалтын барилгагүй зохиомол хаялганд – 1.0 хувь байна;
Жилийн дундаж түвшинээр-IV ангиллын тулах (давалгаа хамгаалах) хана, хошуу далан, усан доорх давалгааны хаалт зэрэгт – 50.0 хувь; хамгаалалтын барилгатай зохиомол хаялганд (IV ангиллын хошуу далан, усан доторх давалгаан хаалт) -50 хувь болно.
6*. Салхины давалгаанаас түвшин өндөрсөх Dhset,м, өндрийг, бодит байдлын ажиглалтын өгөгдлөөр авах ба тэдгээр нь байхгүй нөхцөлд ( ёроолын тогтмол гүн d ба эргийн шугамын хэлбэр дүрсийг тооцохгүй) томъёогоор тодорхойлно:
, (148)
aw – салхины чиглэл ба усан сангийн дагуу тэнхлэгийн хоорондох өнцөг, град
L – давалгааны тархах урт, м
kw – илтгэлцүүр, 2* дугаар хүснэгтээр авна.
2 дугаар хүснэгт
|
Vw, м/с
|
20
|
30
|
40
|
60
|
|
kw Ч106
|
2,1
|
3
|
3,9
|
4,8
|
САЛХИНЫ ТООЦООТ УТГА
7. Салхины үйлчлэлээр давалгааны элементүүд ба давалгаанаас түвшин өндөрсөх хэмжээг тодорхойлохдоо далайн хар шуурганы тооцоот хангамшлийг I, II ангиллын барилгад – 2 хувь (60 жилд 1 удаа) ба III, IV ангиллын барилгад – 4.0 хувь (25жилд 1 удаа) тус тус байна.
I, II ангиллын барилгад хар шуурганы тооцоот хангамшлийг зохих үндэслэлийн дагуу 1.0 хувиар ( 100 жилд 1 удаа) авч болно.
8*. Усны түвшний хангамшилтай салхины хурдны хангамшилийн хослолыг I, II ангиллын барилгад, хиймэл усан сан хэвийн тогтсон түвшинтэй ( ХТТ) байх нөхцөлийг оролцуулан 5* ба 7 дугаар заалтын дагуу авах ба бодит байдлын ажиглалтын өгөгдлөөр нарийвчилна
9*. Усан сангийн гадаргуугаас 10м-ийн өндөрт салхины тооцоот Vw, м/с, хурдыг дараах томъёогоор тодорхойлно.
Vw = kflklVl (149)
Vl – хангамшил ба 10 минутын дундчилсан интервалд зохицуулсан газрын гадаргуугаас (усан сан) 10 м өндөрт дэхь салхины хурд, 7 дугаар заалтын дагуу авна;
kfl – флюгерээр хэмжсэн салхины хурдны өгөгдлийг дахин нягтлах илтгэлцүүр, томъёогоор олно: , гэхдээ 1-ээс ихгүй байна.
kl – тодорхой 20 км хүртэл үргэлжилсэн (төсөлж байгааг оролцуулан) усан сангийн усны гадаргуугийн нөхцөлд салхины хурдыг шилжүүлэх илтгэлцүүр, усны гадаргуугаас дээш, тэгшхэн элсэрхэг (хаялгана, сэвхүүл г.м) буюу цасаар хучигдсан газарт салхины хурдыг хэмжсэн нөхцөлд нэгтэй тэнцүү гэж авах ба салхины хурдыг А, В буюу С төрлийн газар нутагт хэмжсэн бол 3* дугаар хүснэгтээр салхины ачаалал ба түүнд нэмэлт оруулсан БНбД-ийн шаардлагийн дагуу тогтооно.
3* дугаар хүснэгт
|
Салхины хурд Vl,. м/с
|
Газар нутгийн төрлөөр kl илтгэлцүүрийн утга
|
||
|
А
|
В
|
С
|
|
|
10
|
1,1
|
1,3
|
1,47
|
|
15
|
1,1
|
1,28
|
1,44
|
|
20
|
1,09
|
1,26
|
1,42
|
|
25
|
1,09
|
1,25
|
1,39
|
|
30
|
1,09
|
1,24
|
1,38
|
|
35
|
1,09
|
1,22
|
1,36
|
|
40
|
1,08
|
1,21
|
1,34
|
10. Салхины тооцоот Vw, м/с хурдны өгөгдсөн утгаар давалгааны элементийг урьдчилан тодорхойлоход давалгаа тархалтын дундаж уртыг дараах томъёогоор тодорхойлно.
, (150)
kvis – илтгэлцүүр, 5Ч1011 –тай тэнцүүгээр авна;
v – агаарын кинематик зунгааралтын илтгэлцүүр, 10-5 м2/с гэж авна.
Давалгаа тархалтын хязгаарын утга Lu –г өгөгдсөн салхины тооцоот Vw, м/с хурдаар 4 дүгээр хүснэгтээр авна.
4 дүгээр хүснэгт
|
Салхины хурд Vw, м/с
|
20
|
25
|
30
|
40
|
50
|
|
Тархалтын хязгаарын урт, Lu Ч10-3,м
|
1600
|
1200
|
600
|
200
|
100
|
11. Салхины тооцоот хурдыг давалгааны тархалт 100км-ээс бага байхад салхины хурдны жил бүрийн хамгийн их утгын бодит байдлын ажиглалтын өгөгдлөөр тэдгээрийн үргэлжлэх хугацаанаас үл хамааруулан тооцохгүйгээр тодорхойлно.
12*. Салхины тооцоот хурдыг давалгааны тархалт 100км-ээс их байхад тэдгээрийн орон зайн хувиарилалтыг тооцон тодорхойлно. (4* дүгээр хавсралт зөвлөмжийг үзнэ үү)
Зураг 1. Гүн ба гүехэн устай бүсэд салхины давалгааны элементийг
тодорхойлох график.
ГҮН УСТАЙ БҮС ДЭХЬ ДАВАЛГААНЫ ЭЛЕМЕНТҮҮД
13. Гүн устай бүсэд давалгааны дундаж өндөр , ба дундаж ( , с), үеийг, 1 дүгээр зургийн дээд талын тойруу муруйгаар тодорхойлно. Нэгжгүй хэмжигдэхүүний gt/Vw ба gL/ , утгаар дээд талын тойруу муруйгаар / ба утгыг тодорхойлж тэдгээрийн бага утгаар давалгааны дундаж өндөр ба дундаж үеийг олно. Мэдэгдэж буй -ийн утгаар давалгааны дундаж уртыг( ) м, дараах томъёогоор тодорхойлно.
. (151)
Тайлбар. Салхины хурд давалгааны тархалтын дагуу хувьсан өөрчлөгдөж байвал -г салхины хурд тогтмол утгатай хэсгүүдэд давалгааны өндрийг дэс дараалан тодорхойлсон үр дүнгээр авна.
14*. Эргийн хэлбэр дүрс төвөгтэй бол давалгааны дундаж өндрийг дараах томъёогоор тодорхойлно.
(152)
, м, давалгааны дундаж өндөр ( n = 1; ±2; ±3; ±4 байхад) 1 дүгээр зургийн дагуу үндсэн цацрагийн чиглэл, салхины чиглэлтэй давхцсан салхины тооцоот хурд ба цацрагийн тусгалаар Ln, м авна. Цацрагийн тооцоот цэгээс, үндсэн цацрагаас ±22,5 градусын интервалтайгаар эргийн шугамтай огтлолцох хүртэл татна.
Тооцоот хөндлүүрийн өмнө ±22,5 градусаас бага өнцөгтэй арал хэлбэрийн олон тооны саад болон өнцгийн нийлбэр 22.5 градусаас их бол давалгааны дундаж , м, өндрийн "n" дугаарын секторт дараах томъёогоор тодорхойлно.
, (152a)*
cni, vnj - n-секторын хэмжээнд 22.5 градусын өнцөгт тооцсон (i=1,2,3...kn; j=1,2,3,...,ln) зэргэлдээ саадын хоорондох i-зай ба j-саадын зохицсон өнцгийн хэмжээсүүд.
Давалгааны дундаж өндөр hni , hnj ,м-ийг 1 дүгээр зургаар салхины тооцоот хурд ба салхины чиглэлийн дагуу цацрагийн тусгал Lni ба Lnj, -тэй тэнцүү давалгааны тархалтын урт L –ээр тодорхойлно.
Цацраг Lni , Lnj нь тооцоот цэгээс эхний саадтай, эсвэл j –зайд нөмөр талын эрэгтэй огтлолцох хүртэлх зайтай тэнцүү байна.
Давалгааны дундаж үе нь нэгжгүй хэмжигдэхүүн , -ээр тодорхойлогдох ба мэдэгдэж буй хэмжигдэхүүн -ээр 1 дүгээр зургаас авна. Давалгааны дундаж уртыг (151) дугаар томъёогоор тодорхойлно.
Тайлбар. Хэрэв хэмжигдэхүүн Lmax/Lmin ³2 байвал эргийн хэлбэр дүрсийг төвөгтэй гэж үзнэ. Lmax ба Lmin –тооцоот цэгээс 45 градусын секторт салхины чиглэлээс нөмөр эрэгтэй огтлолцтол татсан хамгийн их ба хамгийн бага цацрагууд.
15*. Системд i %-ийн хангамшилтай давалгааны өндрийг hd,i, м, давалгааны дундаж өндрийг ki, илтгэлцүүрээр үржүүлж тодорхойлох ба ki,-г нэгжгүй хэмжигдэхүүн -ээр 2 дугаар зургийн графикаас авна. Эргийн хэлбэр дүрс төвөгтэй нөхцөлд -ийн утгыг хэмжигдэхүүн ба 1 дүгээр зургийн дээд талын тойруу муруйгаар авна.
Зураг 2. ki илтгэлцүүрийн утгын график
Горимоор 1; 2; 4 хувийн хангамшилтай давалгааны элементийг бодит өгөгдлөөр тодорхойлох хуваарилалтын функцээр, өгөгдөл тогтоогдоогүй буюу хангалтгүй бол цаг уурын картыг (заавал мөрдөх 4* дүгээр хавсралт үз) боловсруулсан суурь өгөгдлийг ашиглана.
16. Тооцоот түвшинээс дээших давалгааны оройн өндрийг hс, м, өгөгдсөн -ийн утгад нэгжгүй хэмжигдэхүүн hс/hi –ээр (3 дугаар зураг) тодорхойлж -аар авч болно.
Зураг 3. Гүехэн устай үед hс/hi ба давалгааны унтраах бүсэд hc,sur/hi –ийн
утгыг тодорхойлох график
17. Гүехэн устай бүсэд 0.002 ба түүнээс их ёроолын хэвгийтэй I хувийн хангамшилтай давалгааны өндрийг (hi, м) дараах томъёогоор тодорхойлно.
, (153)
kt – хувьслын илтгэлцүүр;
kr – хагарлын илтгэлцүүр;
kl – алдагдлын ерөнхийлсөн илтгэлцүүр;
kt, kr ба kl илтгэлцүүрийг 18 дугаар заалтаар тодорхойлно.
Гүн уснаас гүехэн устай бүсэд шилжих давалгааны уртыг өгөгдсөн нэгжгүй ( ба ) хэмжигдэхүүнд 4 дүгээр зургаар тодорхойлох, тэгэхдээ давалгааны үеийг гүн устай бүсийн давалгааны үетэй тэнцүүгээр авна.
Тооцоот түвшинээс дээш давалгааны орой хүртэлх hс, м, зайг өгөгдсөн нэгжгүй хэмжигдэхүүн ба -аар 3 дугаар зургаар тодорхойлно.
18. Хувьслын илтгэлцүүрийг 5 дугаар зургийн 1 дүгээр графикаас авна. Хагарлын илтгэлцүүрийг дараах томъёогоор тодорхойлно.
, (154)
ad – гүн устай бүс дэх зэргэлдээх давалгааны цацрагийн хоорондох зай,м;
а – гүехэн устай бүсийн өгөгдсөн цэгийг дайран гарсан шугамын дагуух тэдгээр цацрагуудын хоорондох зай.
Зураг 4. Гүехэн устай бүсэд ба давалгааны унтраах бүсэд -ийн утгыг тодорхойлох график
Гүн устай бүсэд дээрээс харахад хагарлын давалгааны цацрагийг давлагааны тархалтын өгөгдсөн чиглэлээр авна. Харин гүехэн устай бүсэд тэдгээрийг 6 дугаар зургийн график ба бүдүүвчтэй уялдуулан авна.
Алдагдлын ерөнхийлсөн kl илтгэлцүүрийг ёроолын хэвгий (5 дугаар хүснэгт) ба хэмжигдэхүүний өгөгдсөн утгаар тодорхойлох ба ёроолын хэвгий 0.03 ба түүнээс их бол алдагдлын ерөнхийлсөн илтгэлцүүрийн утгыг нэгтэй тэнцүү гэж авна.
Тайлбар. kr илтгэлцүүрийн утгыг тооцоот цэгээс үндсэн цацрагаас 22.5 градусын чиглэлд татсан давалгааны цацрагийн хагарлын илтгэлцүүрийг тодорхойлсон үзүүлэлтээр авч болно.
Зураг 6. Хагарлын зураглал /план/-ыг байгуулах бүдүүвч (а) ба график (б)
5 дугаар хүснэгт
|
Харьцангуй гүн
|
||
|
0,025
|
0,02-0,002
|
|
|
0,01
|
0,82
|
0,66
|
|
0,02
|
0,85
|
0,72
|
|
0,03
|
0,87
|
0,76
|
|
0,04
|
0,89
|
0,78
|
|
0,06
|
0,9
|
0,81
|
|
0,08
|
0,92
|
0,84
|
|
0,1
|
0,93
|
0,86
|
|
0,2
|
0,96
|
0,92
|
|
0,3
|
0,98
|
0,95
|
|
0,4
|
0,99
|
0,98
|
|
0,5 –аас дээш
|
1
|
1
|
19. Гүехэн устай бүсэд ёроолын хэвгий 0.001 ба түүнээс бага байхад давалгааны дундаж өндөр ба дундаж үеийг 1 дүгээр зургийн графикаар тодорхойлно. Нэгжгүй хэмжигдэхүүн ,и -ээр и -ийн утгыг авах ба дараа нь эдгээр утгаас ба -г тодорхойлно.
Давалгааны дундаж өндрийг 2 дугаар зургийн графикаас авч ki, илтгэлцүүрээр үржүүлж систем дэхь i хувийн хангамшилтай давалгааны өндрийг тодорхойлно. Нэгж хэмжигдэхүүн ба -ээр тодорхойлсон ki илтгэлцүүрийн хамгийн бага утгыг авна.
Мэдэгдэж буй дундаж үеийн утгаар давалгааны дундаж уртыг 13 дугаар заалттай уялдуулж тодорхойлно.
Тооцоот түвшинээс дээш давалгааны орой хүртэлх зай нь 3 дугаар зургаар тодорхойлогдоно.
Тайлбар. 0.001 ба түүнээс бага ёроолын хэвгийтэй гүехэн устай бүсээс 0.002 ба түүнээс их хэвгийтэй бүс рүү шилжиж буй давалгааны элементийг 17 ба 18 дугаар заалтын дагуу тодорхойлно. Тэгэхдээ анхны дундаж өндрийг нөхцөлөөр сонгоно.
УНТРААХ БҮС ДЭХЬ ДАВАЛГААНЫ элементҮҮд
20 Унтрах бүсдэх давалгааны (hsur1%, м) өндрийг өгөгдсөн ёроолын хэвгийд 5 дугаар зургийн 2,3 ба 4 дүгээр графикаар тодорхойлох, тэхдээ нэгжгүй хэмжигдэхүүн -ээр -ийн утгыг авч, улмаар hsur1%. –ийг тодорхойлно.
Унтраах бүс дэхь давалгааны ( ,м) уртыг 4 дүгээр зургийн дээд талын тойруу муруйгаар, тооцоот түвшинээс дээш давалгааны орой хүртэлх зай hc,sur –г 3 дугаар зургийн дээд тойруу муруйгаар тус тус тодорхойлно.
21. Давалгааны анхны замхралтад (сарнилт) критик гүн (dcr, м) ба өгөгдсөн ёроолын хэвгий i –г 5 дугаар зургийн 2,3,4 дүгээр графикаар дэс дараалан нарийвчлах аргаар тодорхойлно. 17 ба 18 дугаар заалттай уялдуулан d гүний хэд хэдэн утгыг өгч хэмжигдэхүүн ба 5 дугаар зургийн 2,3,4 дүгээр графикаар тэдгээрт тохирох -ийн утгыг тодорхойлох ба тэдгээрээс өгөгдсөн d гүний аль нэгэн утганд тохирч буй dcr –г сонгон авна.
22. Ёроолын хэвгий тогтмол байхад давалгааны эцсийн замхралтанд зохицох критик, (dcr,u) гүнийг дараах томъёогоор тодорхойлно.
(155)
ku – илтгэлцүүр, 6 дугаар хүснэгтээс авна.
n – давалгаа замхрах тоо (эхнийх ороод), дараах тэнцэтгэл биш биелэх нөхцөлд n =2,3,4 эгнээнээс авна.
;
Сүүлийн замхрах гүн dcr,u, -г тодорхойлоход ku илтгэлцүүр, эсхүл илтгэлцүүрийн үржвэрийг 0.35-аас багаар авч болохгүй.
Ёроолын хэвгий 0.05-аас их бол критик гүнийг dcr = dcr,u нөхцөлдсөн утгыг хэрэглэнэ.
Тайлбар. Ёроолын хэвгий хувьсамтгай бол ёроолын хэвгий тогтмол хэсгүүдэд критик гүнийг дэс дараалан тодорхойлсон дүнгээр dcr,u –г сонгож авна.
ХАШИГДСАН УСАН МАНДАЛ ДахЬ ДАВАЛГААны элементҮҮд
23. Хашигдсан усан мандалд саадыг тойрох давалгааны hdif, м, өндрийг дараах томъёогоор тодорхойлно.
hdif = kdifhi, (156)
kdif – илтгэлцүүрийг 24,25,26 дугаар заалтын дагуу тодорхойлно;
hi - i хувийн хангамшилтай эхний давалгааны өндөр.
Давалгааны тооцоот уртаар усан мандлын орох хэсэг дэхь анхны давалгааны урт -г авна.
24. Ганцаарчилсан далангаар хашигдсан усан мандалд давалгааны тойруугийн илтгэлцүүр kdif, -г (b0 өнцгийн өгөгдсөн утгагт, j, град, өнцгийн утга ба далангийн толгойн хэсгээс тооцоот хөндлүүр дэхь цэг хүртэлх харьцангуй зайнд) сумтай тасархай шугамаар 7 дугаар графиктай уялдуулж авна.
6 дугаар хүснэгт
|
Ёроолын хэвгий i
|
0,01
|
0,015
|
0,02
|
0,025
|
0,03
|
0,035
|
0,04
|
0,045
|
0,05
|
|
Илтгэлцүүр ku
|
0,75
|
0,63
|
0,56
|
0,5
|
0,45
|
0,42
|
0,4
|
0,37
|
0,35
|
Зураг 7. kdifs, илтгэлцүүрийн утгыг тодорхойлох график
25. Нийлмэл далангаар хашигдсан усан мандалд давалгааны тойруугийн илтгэлцүүр kdif,c –г дараах томъёогоор тодорхойлно.
kdif,c = kdif,syc, (157)
yc – илтгэлцүүр, өгөгдсөн dc и kdif,cp –ийн утгад 8 дугаар зургаас авна.
Зураг 8. yс –илтгэлцүүрийн график
dc – хэмжигдэхүүнийг дараах томъёогоор тодорхойлно.
l1 ба l2 – давалгааны сүүдрийн хилээс давалгааны тойрлогын хил хүртэлх зай, сумтай зурсан зураасан шугамаар 9 дүгээр зургийн бүдүүвч ба графикын дагуу авна.
b – далайн боомт уруу орох өргөн, м, анхны давалгааны фронт, далангийн толгойн хэсгийн хоорондын зайн тусгалтай тэнцүүгээр авна.
kdif,cp илтгэлцүүрийн утгыг kdif –тэй адилаар тооцоот хөндлүүрт үндсэн цацраг давалгааны фронттой огтлолцох цэгт 24 дүгээр заалтын дагуу тодорхойлно.
9 дүгээр зургийн бүдүүвчд үндсэн цацрагийн байрлалыг ji, өнцөг багатай далангийн давалгааны сүүдрийн хилээс х зайд байрласан цэгүүдээр авах ба х –ийг дараах томъёогоор тодорхойлно.
, (159)
la1 ба la2 – хэмжигдэхүүн, 9 дүгээр зургийн графиктай уялдуулан авна.
Зураг 9. i ба la хэмжигдэхүүнийг тодорхойлох график (б)
26. Давалгааны хаалтаар хашигдсан усан мандал давалгааны тойруугийн илтгэлцүүр kdif,b –г дараах томъёогоор тодорхойлно.
, (160)
kdif,s1 ; kdif,s2 – давалгааны тойруугийн илтгэлцүүрүүд, 24 дүгээр заалтын дагуу давалгааны хаалтын толгойн хэсэгт тодорхойлно.
27. Хашигдсан усан мандлын тухайн цэгт саад ба барилгаас давалгааны ойлтыг тооцсон саадын тойрох давалгааны hdif,r, м, өндрийг дараах томъёогоор тодорхойлно.
hdif,r = (kdif +kref)hi, (161)
; (162)
kdif,s – ойлгох гадаргуугийн хөндлүүр дэхь тойруугийн илтгэлцүүр, 24,25,26 дугаар заалтын дагуу тодорхойлно.
kr ; kp – илтгэлцүүрүүд, 1.14* дүгээр заалтын дагуу тодорхойлно;
qr – давалгааны авц ба ойлтын гадаргуун хоорондох өнцөг, град;
- ойлтын гадаргуугаас цацарсан давалгааны цацрагаар тооцоот цэг хүртэлх харьцангуй зай, тэгэхдээ ойсон давалгааны цацрагийн чиглэлийг ойх давалгаа ба ойртолтын өнцөгтэй тэнцэх нөхцлөөр авна;
kref,i – ойлтын илтгэлцүүр, 7 дугаар хүснэгтээс авна. Ойлтын гадаргуугийн хэвтээ хавтгайд налсан өнцөг 450 –аас их бол цацралтын илтгэлцүүрийг kref,i =1 нөхцөлийг хэрэглэнэ.
Тайлбар. Хувьсах гүнтэй хашигдсан усан мандалд давалгааны өндрийг зохих үндэслэлийн дагуу 17 ба 18 дугаар заалт ёсоор тодотгож нарийвчилна.
7 дугаар хүснэгт
|
давалгааны налуу
|
i хэвгийтэй цацрах гадаргуун kref,i –ийн утга
|
||
|
|
1
|
0,5
|
0,25
|
|
10
|
0,5
|
0,02
|
0,0
|
|
15
|
0,8
|
0,15
|
0,0
|
|
20
|
1
|
0,5
|
0,0
|
|
30
|
1
|
0,7
|
0,05
|
|
40
|
1
|
0,9
|
0,18
|
2 дугаар хавсралт
НЭР ТОМЪЁОНЫ ЗҮЙ БА ҮНДСЭН ҮСЭГТ ТЭМДЭГЛЭГЭЭ
НЭР ТОМЪЁОНЫ ЗҮЙ
Хүндийн хүчний салхины давалгаа – давалгаа нь салхины үйлчлэлээр үүсэх бөгөөд хүндийн хүч гол үүрэг гүйцэтгэнэ.
Тогтмол биш давалгаа – давалгааны элементүүд тохиолдлын байдлаар өөрчлөгдөнө. Шингэн орчны тухайн цэгт давалгааны үе ба өндөр өөрчлөлтгүй байна.
Давших (гүйлтийн) давалгаа – давалгааны үзэгдэх хэлбэр орон зайд шилжиж байдаг. Зогсонги долгио - долгионы үзэгдэх хэлбэр орон зайд шилжихгүй.
Давалгааны систем – нэг гарал үүсэлтэй хэд хэдэн дараалсан давалгаа.
Давалгааны байрлал(үндсэн) – давалгаалсан гадаргуу давалгааны цацрагийн чиглэлд босоо хавтгайтай огтлолцсон шугам.
Давалгааны байрлал ба элементүүд
Давалгааны дундаж шугам – давалгааны хэлбэлзлийг огтлох шугам, энэ шугамаас дээш ба доош талбайн нийт хэмжээ адилхан байна. Тогтмол давалгаанд – давадгааны орой ба ёроолын тэмдэгтийн хагасын түвшинд татсан хэвтээ шугам болно.
Давалгааны хяр – давалгааны дундаж шугамаас дээш орших долгионы хэсэг.
Давалгааны орой – давалгааны хярын хамгийн өндөр цэг.
Давалгааны хонхор – давалгааны дундаж шугамаас доош орших хэсэг.
Давалгааны ёроол – давалгааны хонхорын хамгийн нам цэг.
Давалгааны өндөр – давалгааны байрлалд давалгааны орой зэргэлдээх давалгааны ёроолын хоорондох зай.
Давалгааны урт - давалгааны байрлалд зэргэлдээ хоёр хярын оройн хоорондох хэвтээ зай.
Давалгааны үелэл – тухайн босоогоор давалгаа зэргэлдээх хоёр оройн хооронд өнгөрөх интервал хугацаа.
Давалгааны авц – тухайн давалгааны хярын оройгоор өнгөрөх давалгаалсан гадаргуун план дээрх шугам.
Давалгааны цацраг – тухайн цэгт давалгааны авцад перпендикуляр шугам.
Давалгааны хурд – давалгааны хяр түүний тархах чиглэлд шилжих хурд.
Тооцоот хар салхи – салхины үйлчлэлээр хурд, чиглэл, тархалт, үргэлжлэх байдал нь тухайн цэгт эдгээр элементүүд хамгийн их хэмжээтэй үүсдэг, давалгаа өгөгдсөн хэд хэдэн жилийн (25,50,100) туршид нэг удаа ажиглагддаг үзэгдэл.
Салхины тооцоот хурд (давалгааны элементүүдийг тодорхойлоход)-усны түвшнээс дээш 10м ийн өндөр хэмжсэн салхины хурд
Усны тооцоот түвшин – салхинаас усны түвшин өндөрсөх, таталт, түлхэлт үүсэх түвшний, улиралын ба жилийн хэлбэлзлийг тооцож сонгох түвшин.
Давалгааны гүйлт (тархалт) — салхины чиглэлийн дагуу тооцоот цэг хүртэл хэмжсэн, салхинд автагдсан усан мандалын үргэлжлэх байдал.
Давалгааны даралт – шингэний чөлөөт гадаргууд давалгаалалтаар үүссэн гидродинамикийн даралтын бүрдүүлэгч хэсэг. Давалгааны даралтыг давалгаа үүссэн ба үүсээгүй нөхцөлд шингэний орон зайд тухайн цэг дэхь гидродинамикийн даралтын утгын ялгавраар тодорхойлно.
Vw – салхины хурд;
hc – тооцоот түвшинээс дээш давалгааны орой хүртэлх зай
ht - тооцоот түвшинээс доош давалгааны ёроол хүртэлх зай
h — давалгааны өндөр
l - давалгааны урт
k - давалгааны тоо
Т - давалгааны үелэл
w - давалгааны тойргийн давтамж
с - давалгааны хурд
h/l - давалгааны муруйлт
l/h - давалгааны налуу
hi, li, Ti – системд i хувийн хангамшилтай давалгааны өндөр, урт, үелэл,
- давалгааны дундаж өндөр,урт, үелэл
d – тооцоот түвшин дэхь усны гүн
dcr,u – сүүлчийн давалгаа замхрах үеийн усны гүн
Q – барилга, саадад давалгаанаас үйлчлэх хүч
р – давалгааны даралт
r - усны нягт
g - чөлөөт уналтын хурдатгал
j - налуугийн (эсвэл ёроолын) хэвтээ хавтгайд налсан өнцөг
3 дугаар хавсралт
Лавлах
Энэ хавсралтад физикийн нэгжийг шинэ системд шилжүүлж байгаатай холбоотой өөрчлөгдсөн байдлыг томъёонууд ба хүснэгтүүдэд үзүүлсэн болно. Тэдгээр өөрчлөлт нь энэхүү нормын тухайн заалт, дугаартай (шинэ үсэгт тэмдэглээтэй) адилтган тусгасан болно. Томъёо ба хүснэгтэнд зөвхөн усны эзэлхүүн жин g -г rg үржвэрээр сольсоныг тусгаагүй болно.
4.2 дугаар заалт
Wq = 7,5Ч10-5Aqvq2x; (97)
Wn = 5,0Ч10-5Anvn2x; (98)
Wq = 8,1Ч10-5Aqvq2; (99)
Wn = 8,1Ч10-5Anvn2; (100)
Wq ба Wn, тс.
4.3 дүгээр заалт
Qw = 0,06Alvt2; (101)
Nw = 0,06Alvl2; (102)
Qw ба Nw, тс.
5.1 дүгээр заалт
27 дугаар хүснэгт
|
Мөсний давслаг чанар Si, %
|
Хоногийн дундаж агаарын температуртай ta, °C байх үед шахалтанд Rc, тс/м2, мөсний бат бэх чанарын хязгаар
|
|||
|
|
0
|
-3
|
-15
|
-30
|
|
1-ээс бага( цэнгэг мөс)
|
45
|
75
|
120
|
150
|
|
1-2
|
40
|
65
|
105
|
135
|
|
3-6
|
30
|
50
|
85
|
105
|
5.3 дугаар заалт
, тс; (118)*
, тс. (119)
5.5 дугаар заалт
, (124)*
5.6 дугаар заалт
pm = 5Ч10-4v2max; (126)
, (127)
pi = 0,92hdi; (128)
pm,a = 2Ч10-6v2w,max; (129)
pm, pv, pi ба pm,a, тс/м.
5.7 дугаар заалт
pt = 5+11Ч10-5 vt,ahij, тс/м2; (131)
ti ³-20°C байхад
hi =(3,3 - 0,28ti+0,83 )Ч104; (132)
ti <-20°C байхад
hi =(3,3-1,85ti)Ч104
; (136)
a - цасан бүрхүүлийн гадаргуу ба агаараас өгөх дулаан өгөмжийн илтгэлцүүр, ккал/(чЧм2), цастай үед - цасгүй үед - гэж тус тус авна.
5.8 дугаар заалтад
q = pthmaxkl, тс/м, (137)
энд pt =10тс/м2
5.9 дугаар заалтад
Fb,j =mRb,jhj, тс, (138)
энд Rb,j =12тс/м2.
К п. 5.12
, тс; (141)
. (142)
5.13 дугаар заалтад
, тсЧм; (143)
; (145)
; (146)
Rt ба Rc, тс/м2
|
|
ke
|
|
0,8
|
1
|
|
0,85
|
1,5
|
|
0,9 ба түүнээс их
|
2
|
33 дугаар хүснэгт
|
Мөсний температур ti, °С
|
Мөсний урсамтгай чанарын хязгаар, тс/м2
|
|
|
сунгалтад Rt,y
|
шахалтад Rc,y
|
|
|
|
Мөсөн бүрхүүлийн дээд хэсэг
|
|
|
От 0 до -2
|
70
|
180
|
|
„-3 „ -10
|
80
|
250
|
|
„-11„ -20
|
100
|
280
|
|
|
Мөсөн бүрхүүлийн доод хэсэг
|
|
|
" 0 " -2
|
50
|
120
|
|
ti – 5.7 дугаар заалтынхтай адил
|
||
4 дүгээр хавсралт
Зөвлөмжийн
ЦАГ УУРЫН ЗУРАГЛАЛЫН ӨГӨГДЛӨӨР САЛХИНЫ ОРОН ЗАЙН
ТОО ХЭМЖЭЭГ ТОДОРХОЙЛОХ
Салхины хурдны орон зайн хуваарилалтыг цаг уурын зураглалын өгөгдлөөр тодорхойлох салхины талбарыг байгуулах замаар тооцвол зохино. Салхины тооцоот хурдыг өгөгдсөн газар зүйн өргөрөг j -т графиктай (зураг үз) уялдуулж изобар a, m.mile ба изобарын радиусын муруйлт R, m.mile. хоорондахь зайг ашиглан тодорхойлно. Салхины чиглэлийг изобараас нам даралтын тал руу 150 өнцгөөр хазайлгана.
Циклоны изобарыг 0.5 кПа-аар татсан цаг уурын зураглалын өгөгдлөөр салхины тооцоот хурдыг Vw, м/с, тодорхойлох график.
а –хойт өргөрөгийн j ³50°С, б – хойт өргөрөгийнj =35-49°
2. Сувгийн нэмэлт:
НЭГ ТЭНХЛЭГТ ШАХАЛТАД МӨСНИЙ ТУРШИЛТ ХИЙХ
Туршилтад сорьцыг бэлдэх, үйлдэх, сонгох.
Мөсөн талбарын N үе давхраанаас мөсний сорьцыг авахдаа тэдгээрийн урт тэнхлэг кристаллын өсөлтийн чиглэлд перпендикуляр байвал зохино. Гэхдээ N³3 байхад туршиж буй мөсөн талбарын зузаан 0,6hd-ээс багагүй байх ёстой.
Мөсний сорьц квадрат огтлолтой призм эсвэл дугуй огтлолтой цилиндр хэлбэртэй бэлтгэгдэх ба өндрийг өргөнд (диаметрт) харьцуулсан харьцаа 2.5-тай тэнцүү байна. Сорьцын өргөн талст зүйн судалгааны өгөгдлөөр тодорхойлох ба талстын дундаж хөндлөн хэмжээг 10 дахин авснаас багагүй байх ёстой.
Сорьцын хэмжээний хазайлт нь номиналь хэмжээнээс ±1 хувиас хэтрэхгүй байх ёстой. Сорьц жигд гөлгөр гадаргатай байх ба ан цав, хагаралгүй хонхор хөндий гэх мэт бусад согоггүй байвал зохино.
Цилиндрэн сорьцыг токарын суурь машинаар, харин призм хэлбэртэйг хэвтээ-фрезерийн суурь машинаар бэлтгэнэ.
Хажуугийн ирмэгийг боловсруулахад тэдгээрийн хоорондын зай сорьцын өргөнтэй тэнцүү, тулгуур ирмэгийг боловсруулахад сорьцын өндөртэй тэнцүү зайтай нэг гол дээр суурьлуулсан хоёр хос фрезерээр призм хэлбэрийн сорьцын ирмэгийг боловсруулна.
Судалж байгаа үе давхрагын сорьцыг туршихын өмнө үе давхрааг ti температурт нэг цагаас доошгүй хугацаанд байлгах ба ti-г туршилтын өгөгдлөөр, харин тэдгээр нь байхгүй нөхцөлд 116 ба 117 дугаар томъёогоор тодорхойлно.
Төхөөрөмж
Туршилтын машин нь хэв гажилтыг удирдах хурдтай байх ёстой. Машинаар үүсгэж буй хамгийн их ачаалал нь туршиж байгаа сорьцын эвдэх ачааллыг 2 дахин авснаас багагүй байна.
Туршилтын машин "ачаалал-хэв гажилт" муруйг автоматаар тэмдэглэгчтэй байх ба ачааллын хэмжилт ±5%-иас ихгүй алдаатай байж болно..
Туршилт явуулах
Сорьцыг уртын тэнхлэгийн дагуу шахна.
Судалж буй үеийн сорьцыг ti температурт байгаа хэв гажилтын тогтмол хурдаар туршина. Цэнгэг устай мөсөнд , с-1 харин далайн мөсөнд 1 дүгээр хүснэгтээр авна.
1 дүгээр хүснэгт
|
i үе дэхь мөсний температур, ti, °С
|
-2
|
-10
|
-15
|
-23 ба түүнээс бага
|
|
, с-1-ийн утга
|
0,5
|
1,5
|
2,0
|
3,0
|
Үр дүнгийн боловсруулалт
Сорьц бүрийн шахалтад эвдэх хүчдлийг (бат бэхийн хязгаар) (Сj, МПа). Дараах томъёогоор тооцоолно.
(Pmax)j - j-сорьцын хамгийн их ачаалал, МН "ачаалал-хэв гажилт диаграммаар тодорхойлно.(1 дүгээр зураг үзнэ үү)
y - сорьцын анхны хөндлөн огтлолын талбай, м2.
Судалж буй үеийн нэг маягийн (төрлийн) сорьцуудын туршилтын үр дүнг доорх хэмжигдэхүүнээр авна.
С ± D , МПа,
С – шахалтад зэрэгцээгээр тодорхойлж буй бат бэхийн хязгаарын дундаж (арифметикийн) утга, МПа, доорх томъёогоор тодорхойлогдоно.
; (164)
D ба n. – 5.2 дугаар заалтын тэмдэглэгээтэй ижил
Зураг 1. Янз бүрийн хэв гажилтын тогтмол хурдаар туршиж байгаа мөсний "ачаалал-хэв гажилт" диаграмм: .
1, 2 – уян хатан эвдрэл;
3 – хэврэг уян хатан эвдрэл;
4 – хэврэг эвдрэл.
Судалж буй үеийн нэг төрлийн сорьцуудын туршилтын графикаар үзүүлэх үр дүнг цэгээр болон энэ цэгээс дээш ба доош тасалж авсан хоёр янзын хэрчмээр илэрхийлнэ. Цэг нь мөсний бат бэхийн хязгаарын дундаж (арифметикийн) утгад, харин хэрчим-хэмжилтийн тохиолдлын алдааны дундаж квадрат хэлбэлзэлд тохирно.
Туршсан сорьцуудын тоог заавал заана. Хэд хэдэн нэг төрлийн сорьцуудын туршилтын дүнг графикийн хэлбэрээр 2 ба 3 дугаар зурагт жишээ болгон үзүүлэв.
Зураг 2. Нэг тэнхлэгийн шахалтад цэнгэг усны мөсний бат бэхийн хамгийн их хязгаар температураас хамаарах хамаарал
- призм хэлбэрийн мөс (25х25х50 см хэмжээтэй сорьц);
- мөхлөгт (цасны) мөс (15х15х30 см);
- ширхэгт(шестовато – зүүт) мөс (22х22х45 см), n=5.
Эрдэм шинжилгээний станц "Ладожское озеро", ААНИИ, 1979 - 1981 он.
Зураг 3. Нэг тэнхлэгийн шахалтад далайн мөсний бат бэхийн хамгийн их хязгаар шингэн үеийн тоо хэмжээнээс хамаарах хамаарал
- мөхлөгт мөс;
- ширхэгт мөс.
Сорьцын хэмжээ 4х4х10 см. n=5.
Дрейфугийн эрдэм шинжилгээний станц- "Северный полюс - 24", ААНИИ, 1978 - 1979 он
ОРЧУУЛГАНД АВСАН ЗАРИМ ҮГСИЙН ХАДМАЛ ТОЛЬ
А.
аналог-адилтгал, жишилт,адил зүйл
Аэрационная-агаарын
Арматурная проволка – утсан арматур
Б.
Балка - дам нуруу
Безрезионный гасИтель-хурдны элэгдэлгүй саагуур
Блок-гулдмай, тусгай хэсэг, эд анги, хэсэгчлэл
Блок бетонирования-бетондох гулдмай
Брусья из бетона и железобетона-бетон ба төмөр бетон хөндөл
Буробетонная стенка-цооногт бетон хана
В.
Верховой клин плотины-боомтын дээд ташаа
Водосбросное отверстие-ус хаюурын цонх, нүх
Водосливное отверстие-ус халиах зайц, цонх, нүх
Водосливный носок-ус халиагуурын хянга, хошуу, хоншоор, халиар
Возраст бетона-бетон бэхжих хугацаа, насжилт
Временный(стройтельный) шов-түр (барилгын ажлын үеийн) заадас
Вяжущий-холбох зууралдуулах
Г.
Габион-торон бооц, чулуугаар дүүргэсэн төмөр тор
Гардиент напора-түрэлтийн хувийн өөрчлөлт
Гидроизоляционный экран-ус чийг тусгаарлах өрц
Гидроизоляция-ус тусгаарлалт, ус чийгээс тусгаарлах ажил
Гидротехнические соружения – усны барилга байгууламж
Глухая плотина-битүү боомт
Горячекатаная - халуун цувимал
Грань, верховая грань-цамцаал , дээд цамцаал
Д.
Двухъярусная плотина-хоёр үет давхар боомт
Дефлектор –цохилгын мөргөцөг, ус цохилуур, цойлуур , ойлгож буултуур
Донный гидравлический прыжок-ёроолын гидравлик үсрэл
Донный режим сопряжения бьефов-хашцуудын холболтын далд урсгалын горим
Ж.
Железобетонная конструкция - төмөрбетон бүтээц
И.
Изотропный материал-дулаан тусгаарлагч, хүч тараагуур
Изгибающий момент - гулзайлгах момент
исходный профиль плотины- боомтын эх зүсэлт, унаган зүсэлт
К.
Кавитация –хоосон орон зай үүсэх үзэгдэл
Камера затворов -хаалтын хорго
Конструктивный элемент- хийцийн шийдэл
Конструктивные требования - хийцлэлийн шаардлага
контфорс-алхан түшиц
Контфорсная плотина-сөрөг боомт
Концентрация напряжений-хүчдэлийн төвлөрөл
Критический градиент напора-түрэлтийн хувийн аюултай өөрчлөл
л.
м.
Массивный-цул, хүнд
Массивный оголовок понтрфорса-алхан түшцийн дух
Местная плотность –орчны бат бэх
Метод арон-консолей-нум-дөгнүүрийн арга
Метод конечных элементов-эцсийн хувилбарын арга
Метод коэффициента сдвига- шилжилтийн илтгэлцүүрийн арга
Метод супер элементов-шилмэл бүрдлийн арга
Момент инерции- инерцийн момент
Монолитная конструкция- цутгамал бүтээц
Мягкопластичная или текучая консистенция грунтов- ул хөрсний уян налархай, урсамтгай байдал
н.
Напрягаемая арматура-хүчитгэсэн арматур
Напряженно-деформированное состояние-хүчдлээс үүдэлтэй хэв гажилт
Напряженное состояние плотины-боомтын хүчдэлд автсан байдал,
Незапотленный поверхностный прыжок-гадаргуугийн шургаагүй үсрэл
Ненапрягаемая арматура- хүчитгээгүй арматур
Неразрезная плотина-үргэлж боомт
Несушая способность сооружения- Байгууламжийн даацын чадвар
Низовой клин- доод ташаа
Носок-трамплин водослива-ус халиагуурын тавцант хоншоор.
о.
Область пластической деформации- уян налархайн хэв гажилттай хэсэг, бүс
оголовок- бүүрэг, орой, духан тал
оголовок- быков со стороны верхнего бьефа- аргил тулгуурын духан тал
Омоноличивание плотины- боомтын хэсэглэлүүдийн цутгалт
Ось инерции подошвы плотины – боомтын улны үл хөдлөх тэнхлэг
Осадка - суулт
п.
Паз ремонтного затвора-засварын хаалтны ховил
Переходное деформируемое крепление- шилжилтийн хэв харимхай бэхэлгээ
Периодической профиль - үелэх огтлол
Плавный – мөлгөр, жигд
Поверхностный водослив-гадаргуун ус халиагуур
Поверхностный водосброс-гадаргуун ус хаюур
Поперечная галерея-хөндлөн хонгил, хүзүүвч
Поровое давление- сиймхийн даралт
Постоянный шов- байнгын заадас
Предельное состояние- хязгаарын төлөв байдал
Предохранительный ковш- сэргийлэх цүнхээл
Приведенное сечение- хөрвүүлсэн огтлол
Продольная галерея- дагуу хонгил
Проекция силы- хүчний тусгал( проекц)
противодавление- сөрөг даралт
Противофильтрационная завеса- усны шүүрэлтээс сэргийлэх халхлуур
Пространственная работа фундаментной плиты—суурийн хавтангийн орон зайн тусдаа ажиллах байдал, дангаараа ажиллах байдал
Прочность-бат бэх, бөх бат
р.
Рабочий затвор- тохируулгын хаалт
раздельный устой- хуваах тулгуур, тусгаарлах тулгуур
Разлом- гүн ан цав, эвдрэл
Различная зона ослабления грунта основания—буурийн ул хөрсний хэврэгшлийн төрөл бүрийн бүс
Раскрытие швов- заадасны нээгдэл
Ряж – гуалин буюу дүнзээр хайрцагласан чулуу, гуалин бооц
с.
Сборная конструкция – угсармал бүтээц
Сброс – хаялга
Синтезированная акселеграмма- хурдавчлалын нэгдсэн хамаарал
Сооружения байгууламж
Состояние предельного равновесия - хязгаарын тэнцвэрт байдал
Стеклоткань- шилэн нэхмэл
Сталежелезобетон- ган төмөр бетон
Стойкость против агрессивного воздействия воды –усны хөнөөлт чанарыг тэсвэрлэх байдал
Столб – баганан бүтээц, багана, тулгуур
т.
Теплоизоляция –дулаалга, хүйтнээс хамгаалах ажил, дулаан тусгаарлалт
Технологическое –обжатие швов –ажлын явцад битүүрэх заадас
у.
Удельное сцепление грунта –ул хөрсний хувийн барьцалдал
Уплотнение швов –заадас чигжээсэн битүүрэл, нягтрал
Усадка - агшилт
Устойчивость опрокидывание –онхолдолтыг тэсвэрлэх тогтворшил
ш.
Штраб- эржгэр гадаргуу, хэдэргэн гадаргуу
Шпунт-ховилон холбоостой баганан хана, шунт
э.
Электрогидродинамическая аналогия (ЭГДА)-шүүрэлтийн урсгалын горимыг цахилгаан багажаар загварчлан тогтоох арга, шүүрэлтийн горим тогтоох арга(ШГТА)
Элемент плотины –боомтын бүрдэл хэсгүүд
Эпоксидный- нийлэг давирхайлаг
ГАРЧИГ
1. Босоо ба налуу хажуутай барилга байгууламжид давалгаанаас үзүүлэх ачаалал ба нөлөөлөл
Босоо хажуутай барилга байгууламжид усны давалгаанаас үзүүлэх ачаалал
Босоо хажуутай барилга байгууламж ба тэдгээрийн элементүүдэд (онцгой нөхцөл) усны давалгаанаас үзүүлэр ачаалал ба үйлчлэл
Босоо хажуутай барилга байгууламжид давалгаанаас үзүүлэх ачаалал
Налуу хажуутай байгууламжид давалгаанаас үзүүлэх ачаалал ба нөлөөлөл
2. Сараалжин барилгад ба урсгал тойрох саадад давалгаанаас үүсэх ачаалал
Урсгал тойрох босоо саадад давалгаанаас үүсэх ачаалал
Урсгал тойрох босоо саадад хөөгдсөн давалгаанаас үүсэх ачаалал
Урсгал тойрох элементүүдээс бүрдсэн сараалжин барилгад давалгаанаас үүсэх ачаалал
Том диаметртэй босоо цилиндрт давалгаанаас үзүүлэх ачаалал (онцгой нөхцөл) *
3. Сувгийн эргийн бэхэлгээнд усан онгоцноос үүсэх давалгаа ба эрэг бэхлэлтийн барилгад салхины давалгаанаас үүсэх ачаалал
Сувгийн эргийн бэхэлгээнд усан онгоцны давалгаанаас үүсэх ачаалал
4. Усны барилгад хөлөг онгоцноос (хөвөгч биетээс) үзүүлэх ачаалал
Аргамжаатай хөлөг онгоцны бөөгнөрөлөөс барилгад үзүүлэх ачаалал
Барилга руу хөлөг онгоцууд ойртох үеийн бөөгнөрөлөөс үүсэх ачаалал
Аргамжийг чангалах үеийн барилгад үүсэх ачаалал
5. Усны барилгад үзүүлэх мөсний ачаалал ба ачаалал
Мөсөн талбараас барилгад үзүүлэх ачаалал
Мөсний массын хахалт ба түгжрэлээс барилгад үүсэх ачаалал
Усны түвшин өөрчлөгдөхөд барилгад хөлдсөн мөсөн бүрхүүлээс үүсэх ачаалал
1 дүгээр хавсралт. Заавал мөрдөх задгай ба хашигдсан усан мандалд үүсэх давалгааны элементүүд
Усны тооцоот түвшин
Салхины тооцоот тоо хэмжээ
Гүн устай бүс дэх давалгааны элементүүд
Гүехэн устай бүс дэх давалгааны элементүүд
Давалгаа унтраах бүс дэх давалгааны элементүүд
2 дугаар хавсралт. Лавлах. Нэр томъёоны зүй ба үндсэн үсэгт тэмдэглэгээ.
Нэр томъёоны зүй.
Үндсэн үсэгт тэмдэглэгээ.
3 дугаар хавсралт. Лавлах. БНбД 2.06.04-82*-ын бүлгийн томъёонууд ба хүснэгтүүд, МКГСС хэмжих системд.
4* дүгээр хавсралт. Зөвлөмжийн. Цаг уурын зураглалын өгөгдлөөр салхины орон зайн тоо хэмжээг тодорхойлох.
Таны санал хүсэлт