- Нүүр
- Монгол Улсын хууль
- ХУУЛЬ ТОГТООМЖИЙН ТУХАЙ
МОНГОЛ УЛСЫН ХУУЛЬ
2015 оны 5 дугаар сарын 29-ний өдөр
Улаанбаатар хот
ХУУЛЬ ТОГТООМЖИЙН ТУХАЙ
/ШИНЭЧИЛСЭН НАЙРУУЛГА/
НЭГДҮГЭЭР БҮЛЭГ
НИЙТЛЭГ ҮНДЭСЛЭЛ
1 дүгээр зүйл.Хуулийн зорилго
1.1.Энэ хуулийн зорилго нь хууль, Улсын Их Хурлын бусад шийдвэр /цаашид “хууль тогтоомж” гэх/-ийг санаачлан боловсруулах, хууль тогтоомжийн төсөлд тавигдах шаардлагыг тодорхойлох, олон нийтийн оролцоог хангах, Улсын Их Хуралд өргөн мэдүүлэх, батлагдсан хууль тогтоомжийг нийтлэх, сурталчлах, түүний хэрэгжилтийн үр дагаврыг үнэлэхтэй холбогдсон харилцааг зохицуулахад оршино.
/Энэ хэсгийг 2023 оны 05 дугаар сарын 04-ний өдрийн хуулиар өөрчлөн найруулсан./
2 дугаар зүйл.Хуулийн нэр томьёоны тодорхойлолт
2.1.Энэ хуульд хэрэглэсэн дараах нэр томьёог доор дурдсан утгаар ойлгоно:
2.1.1."хууль санаачлагч" гэж Монгол Улсын Үндсэн хуулийн Хорин зургадугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт заасан этгээдийг;
2.1.2."хууль санаачлах эрх" гэж Монгол Улсын Их Хурлын тухай хуулийн 36 дугаар зүйл болон холбогдох бусад хууль тогтоомжид заасан хүрээ, хязгаарт нийцүүлэн энэ хуулийн 2.1.1-д заасан этгээдээс мэргэжлийн түвшинд боловсруулж, Улсын Их Хуралд өргөн мэдүүлэхийг;
/Энэ заалтад 2024 оны 05 дугаар сарын 16-ны өдрийн хуулиар өөрчлөлт оруулсан./
/Энэ заалтыг 2020 оны 05 дугаар сарын 07-ны өдрийн хуулиар өөрчлөн найруулсан./
2.1.3."хуулийн төсөл" гэж хууль санаачлагчаас энэ хуульд заасан шаардлагыг ханган боловсруулж, Улсын Их Хуралд өргөн мэдүүлэх хуулийн төслийн эх бичвэрийг;
2.1.4."Улсын Их Хурлын бусад шийдвэрийн төсөл" гэж хууль санаачлагчаас энэ хуульд заасан шаардлагыг ханган боловсруулж, Улсын Их Хуралд өргөн мэдүүлэх Улсын Их Хурлын тогтоолын төслийн эх бичвэрийг.
/Энэ заалтад 2017 оны 5 дугаар сарын 12-ны өдрийн хуулиар өөрчлөлт оруулсан/
3 дугаар зүйл.Хуулийн үйлчлэх хүрээ
/Энэ зүйлийг 2023 оны 05 дугаар сарын 04-ний өдрийн хуулиар хүчингүй болсонд тооцсон./
3.1.Энэ хууль нь хууль тогтоомжийг санаачлан боловсруулах, олон нийтийн оролцоог хангах, эрх зүйн дүгнэлт хийх, өргөн мэдүүлэх, батлагдсан хууль тогтоомжийг нийтлэх, олон нийтэд сурталчлах, түүний хэрэгжилтийг зохион байгуулах болон хууль тогтоомжийн хэрэгжилтэд хяналт шинжилгээ, үнэлгээ хийхтэй холбогдсон харилцааг зохицуулна.
/Энэ хэсгийг 2023 оны 05 дугаар сарын 04-ний өдрийн хуулиар хүчингүй болсонд тооцсон./
/Энэ хэсэгт 2017 оны 5 дугаар сарын 12-ны өдрийн хуулиар өөрчлөлт оруулсан/
4 дүгээр зүйл.Нийтлэг зарчим
4.1.Энэ хуулийг хэрэгжүүлэхэд Монгол Улсын Үндсэн хуулийн Нэгдүгээр зүйлийн 2 дахь хэсэгт заасан зарчмаас гадна дараах нийтлэг зарчмыг баримтална:
4.1.1.ил тод, нээлттэй байх;
4.1.2.олон нийтийн оролцоог хангах;
4.1.3.ашиг сонирхлын зөрчлөөс ангид байх;
4.1.4.судалгаа, шинжилгээнд үндэслэсэн байх.
ХОЁРДУГААР БҮЛЭГ
ХУУЛЬ ТОГТООМЖ САНААЧЛАХ, ТӨЛӨВЛӨХ
5 дугаар зүйл.Хууль санаачлах
5.1.Хууль санаачлагч тодорхой хууль санаачлах бол Монгол Улсын Их Хурлын тухай хуулийн 36 дугаар зүйл болон холбогдох бусад хууль тогтоомжид заасан хүрээ, хязгаарт нийцүүлэн, хуулийн төслийг боловсруулж, Улсын Их Хуралд өргөн мэдүүлнэ.
/Энэ хэсгийг 2024 оны 05 дугаар сарын 16-ны өдрийн хуулиар өөрчлөлт оруулсан./
/Энэ заалтыг 2020 оны 05 дугаар сарын 07-ны өдрийн хуулиар өөрчлөн найруулсан./
5.2.Иргэн, хуулийн этгээд хуулийн төслийн тухай саналаа хууль санаачлагчид уламжилна. Хууль санаачлагч уг саналыг үндэслэлтэй гэж үзвэл тухайн асуудлаар хууль санаачилж болно.
6 дугаар зүйл.Улсын Их Хурлын тогтоол санаачлах
6.1.Хууль санаачлагч Улсын Их Хурлын тогтоолыг санаачилж болно. Хуульд заасан тохиолдолд бусад байгууллага холбогдох саналаа хууль санаачлагчид уламжилна.
6.2.Улсын Их Хурлын дотоод зохион байгуулалт, Улсын Их Хуралд ажлаа шууд хариуцан тайлагнадаг байгууллагын үйл ажиллагааны тухай тогтоолыг холбогдох Байнгын хорооны түвшинд Улсын Их Хурлын гишүүд санаачилж болно.
6.3.Улсын Их Хурлын анхдугаар чуулганаар Улсын Их Хурлын дарга, дэд даргыг сонгох тухай Улсын Их Хурлын тогтоолд энэ хуулийн 6.1, 6.2 дахь хэсэг хамаарахгүй.
7 дугаар зүйл.Хууль тогтоомжийн төсөл боловсруулах ажлыг төлөвлөх
7.1.Засгийн газар тухайн бүрэн эрхийнхээ хугацаанд санаачлах хууль тогтоомжийн талаар урьдчилан төлөвлөж, Хууль тогтоомжийг боловсронгуй болгох үндсэн чиглэл /цаашид "Үндсэн чиглэл" гэх/-д тусгана.
7.2.Хууль зүйн асуудал эрхэлсэн төрийн захиргааны төв байгууллага холбогдох байгууллагын саналыг авч, нэгтгэн судалсны үндсэн дээр Үндсэн чиглэлийн төслийг Засгийн газрын үйл ажиллагааны хөтөлбөрт нийцүүлэн боловсруулна.
7.3.Үндсэн чиглэлийн төсөлд санал өгөх байгууллага нь хууль тогтоомжийн хэрэгцээ, шаардлагыг урьдчилан тандан судалсны, эсхүл тухайн харилцааг зохицуулж байгаа хууль тогтоомжийн хэрэгжилтийн үр дагаварт үнэлгээ хийсний үндсэн дээр уг асуудлаар анхдагч хууль болон шинэчилсэн найруулга гаргах, эсхүл хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах үндэслэл, шаардлагыг тодорхойлно.
/Энэ хэсгийг 2023 оны 05 дугаар сарын 04-ний өдрийн хуулиар өөрчлөн найруулсан./
/Энэ хэсэгт 2017 оны 5 дугаар сарын 12-ны өдрийн хуулиар өөрчлөлт оруулсан/
7.4.Үндсэн чиглэлийн төслийг Засгийн газар баталж, Улсын Их Хуралд танилцуулна.
/Энэ хэсгийг 2023 оны 05 дугаар сарын 04-ний өдрийн хуулиар өөрчлөн найруулсан./
7.5.Улсын Их Хурлын чуулганаар хэлэлцэх хууль тогтоомжийн төслийн жагсаалт, дэс дарааллыг тогтоохдоо Үндсэн чиглэлд тусгагдсан хууль тогтоомжийн төслийг тэргүүн ээлжид хэлэлцэх зарчим баримтална.
7.6.Үндсэн чиглэлд тусгагдаагүй боловч хууль тогтоомжоор зохицуулах зайлшгүй шаардлагатай гэж үзвэл Засгийн газар холбогдох хууль тогтоомжийн төслийг санаачлан боловсруулж, Улсын Их Хуралд өргөн мэдүүлж болно.
ГУРАВДУГААР БҮЛЭГ
ХУУЛЬ ТОГТООМЖИЙН ТӨСӨЛ БОЛОВСРУУЛАХ АЖЛЫГ ЗОХИОН БАЙГУУЛАХ
8 дугаар зүйл.Хууль тогтоомжийн төсөл боловсруулах ажлын үе шат
8.1.Хууль санаачлагч хууль тогтоомжийн төсөл боловсруулах ажлыг дараах үе шаттайгаар зохион байгуулна:
8.1.1.энэ хуулийн 13 дугаар зүйлд заасны дагуу хууль тогтоомжийн хэрэгцээ, шаардлагыг урьдчилан тандан судлах, эсхүл энэ хуулийн 51 дүгээр зүйлд заасны дагуу тухайн харилцааг зохицуулж байгаа хууль тогтоомжийн хэрэгжилтийн үр дагаварт үнэлгээ хийх;
/Энэ заалтад 2017 оны 5 дугаар сарын 12-ны өдрийн хуулиар нэмэлт оруулсан/
8.1.2.энэ хуулийн 14, 15 дугаар зүйлд заасны дагуу хууль тогтоомжийн төслийн үзэл баримтлалын төслийг боловсруулж, батлах;
8.1.3.энэ хуулийн 16 дугаар зүйлд заасны дагуу хууль тогтоомжийн төслийг боловсруулах;
8.1.4.энэ хуулийн 17, 18 дугаар зүйлд заасны дагуу хууль тогтоомжийн төслийн үр нөлөөний үнэлгээ, зардлын тооцоог хийх;
8.1.5.эрх, хууль ёсны ашиг сонирхол нь хөндөгдөх иргэн, хуулийн этгээдийн төлөөлөл, олон нийтээр хууль тогтоомжийн төслийг хэлэлцүүлж, санал авах;
8.1.6.хууль тогтоомжийн төсөлд холбогдох төрийн болон төрийн бус байгууллага, мэргэжлийн болон судалгааны байгууллагын саналыг авах;
8.1.7.хууль тогтоомжийн төсөлд эрх зүйн дүгнэлт хийх эрх бүхий этгээдээс санал, дүгнэлт авах;
/Энэ заалтыг 2017 оны 5 дугаар сарын 12-ны өдрийн хуулиар хүчингүй болсонд тооцсон/
8.1.8.хууль тогтоомжийн төслийг Засгийн газрын хуралдаанаар хэлэлцүүлэх;
8.1.9.энэ хуулийн 40 дүгээр зүйлд заасны дагуу хууль тогтоомжийн төслийн бүрдүүлбэрийг хангаж, Улсын Их Хуралд өргөн мэдүүлэх.
9 дүгээр зүйл.Хууль тогтоомжийн төсөл боловсруулах ажлыг хариуцах
9.1.Хууль тогтоомжийн төсөл боловсруулах ажлыг хууль санаачлагч хариуцан зохион байгуулна.
9.2.Засгийн газрын санаачлах хууль тогтоомжийн төслийг холбогдох төрийн захиргааны төв байгууллага Үндсэн чиглэлд заасны дагуу, эсхүл Засгийн газрын даалгавраар зохих хүрээ, салбарын асуудлаар хариуцан боловсруулна.
/Энэ хэсгийг 2023 оны 05 дугаар сарын 04-ний өдрийн хуулиар хүчингүй болсонд тооцсон./
9.3.Хууль санаачлагч салбар хоорондын уялдааг хангах зорилгоор холбогдох байгууллагын удирдлагатай тохиролцож, тухайн асуудлыг хариуцсан албан тушаалтан болон судлаач, эрдэмтнийг хууль тогтоомжийн төсөл боловсруулах ажилд оролцуулж болно.
/Энэ хэсэгт 2023 оны 05 дугаар сарын 04-ний өдрийн хуулиар өөрчлөлт оруулсан./
/Энэ хэсэгт 2017 оны 5 дугаар сарын 12-ны өдрийн хуулиар өөрчлөлт оруулсан/
9.4.Хууль санаачлагч хууль тогтоомжийн төсөл боловсруулахад шаардлагатай тооцоо, судалгаа, мэдээ, баримтыг холбогдох хуулийн этгээд, албан тушаалтнаас гаргуулан авах эрхтэй.
9.5.Хууль тогтоомжийн төсөл боловсруулах явцад холбогдох төрийн болон төрийн бус байгууллага, мэргэжлийн болон судалгааны байгууллага, шинжээч, эрдэмтэн, иргэн, хуулийн этгээдээс санал авч, төсөл боловсруулахад харгалзан үзнэ.
10 дугаар зүйл.Хууль тогтоомжийн төсөл боловсруулах ажлыг зохион байгуулах хэлбэр
10.1.Хууль санаачлагч хууль тогтоомжийн төсөл боловсруулах ажлыг дараах хэлбэрээр зохион байгуулна:
10.1.1.хууль тогтоомжийн төслийг өөрөө боловсруулах;
10.1.2.холбогдох байгууллагын албан тушаалтан, түүнчлэн судлаач, эрдэмтнээс бүрдсэн ажлын хэсэг байгуулж ажиллуулах;
/Энэ заалтад 2017 оны 5 дугаар сарын 12-ны өдрийн хуулиар өөрчлөлт оруулсан/
10.1.3.иргэн, хуулийн этгээдээр гэрээний үндсэн дээр гүйцэтгүүлэх.
11 дүгээр зүйл.Хууль тогтоомжийн төсөл боловсруулах ажлыг санхүүжүүлэх
11.1.Хууль санаачлагч хууль тогтоомжийн төсөл боловсруулахтай холбогдон гарах зардлыг өөрийн төсвөөс санхүүжүүлнэ.
11.2.Хууль тогтоомжийн төсөл боловсруулах ажлыг хууль тогтоох үйл ажиллагаанд хууль бусаар нөлөөлөх зорилгогүйгээр ашгийн бус байгууллага санхүүжүүлж болно.
12 дугаар зүйл.Хууль тогтоомжийн төсөл боловсруулах ажлыг арга зүйн удирдлагаар хангах
12.1.Засгийн газар дараах аргачлалыг баталж, мөрдүүлнэ:
12.1.1.хууль тогтоомжийн төсөл боловсруулах аргачлал;
12.1.2.хууль тогтоомжийн хэрэгцээ, шаардлагыг урьдчилан тандан судлах аргачлал;
12.1.3.хууль тогтоомжийн төслийн үр нөлөөг үнэлэх аргачлал;
12.1.4.хууль тогтоомжийг хэрэгжүүлэхтэй холбогдон гарах зардлын тооцоог хийх аргачлал;
12.1.5.хууль тогтоомжийн хэрэгжилтэд хяналт, шинжилгээ хийх аргачлал;
/Энэ заалтыг 2023 оны 05 дугаар сарын 04-ний өдрийн хуулиар хүчингүй болсонд тооцсон./
12.1.6.хууль тогтоомжийн хэрэгжилтийн үр дагаварт үнэлгээ хийх аргачлал.
12.2.Энэ хуулийн 12.1.2-12.1.6-д заасан аргачлал нь дараахь хууль тогтоомжийн төсөл боловсруулахад хамаарахгүй:
12.2.1.зээлийн хэлэлцээрээс бусад олон улсын гэрээ соёрхон батлах тухай;
/Энэ заалтад 2023 оны 07 дугаар сарын 07-ны өдрийн хуулиар нэмэлт оруулсан./
/Энэ хэсэгт 2024 оны 05 дугаар сарын 16-ны өдрийн хуулиар хүчингүй болсонд тооцсон./
/Энэ заалтыг 2017 оны 5 дугаар сарын 12-ны өдрийн хуулиар өөрчлөн найруулсан/
12.2.2.тухайн жилийн улсын төсөв, төсвийн тодотгол;
12.2.3.дунд хугацааны төсвийн хүрээний мэдэгдэл;
12.2.4.улсын хөрөнгө оруулалтын хөтөлбөр;
/Энэ заалтыг 2023 оны 05 дугаар сарын 04-ний өдрийн хуулиар хүчингүй болсонд тооцсон./
12.2.5.Засгийн газрын өрийн удирдлагын стратеги;
12.2.6.улсын төсвийн гүйцэтгэл батлах тухай;
12.2.7.Дайны байдлын тухай хуулийн 5.1, Дайн бүхий байдлын тухай хуулийн 5.1, Дайчилгааны тухай хуулийн 6.4-т заасан болон онц байдал, дайн бүхий болон дайны байдал, Гамшгаас хамгаалах тухай хуульд заасан бэлэн байдлын зэрэгт шилжүүлсэн, олон улсын хөл хориот өвчин гарсан онцгой нөхцөлийн хугацаанд хууль санаачлагчаас тухайн нөхцөлийг арилгах, түүнийг даван туулахтай холбоотой санаачилсан хууль, Улсын Их Хурлын шийдвэрийн төсөл;
/Энэ заалтад 2017 оны 5 дугаар сарын 12-ны өдрийн хуулиар өөрчлөлт оруулсан/
/Энэ заалтад 2020 оны 04 дүгээр сарын 09-ний өдрийн хуулиар нэмэлт оруулсан./
12.2.8.Засгийн газрын бүтэц, бүрэлдэхүүн, түүнд өөрчлөлт оруулах тухай;
/Энэ заалтад 2023 оны 05 дугаар сарын 04-ний өдрийн хуулиар өөрчлөлт оруулсан./
12.2.9.Монгол Улсын Ерөнхий сайдыг томилох, чөлөөлөх;
/Энэ заалтыг 2020 оны 05 дугаар сарын 13-ны өдрийн хуулиар өөрчлөн найруулсан./
12.2.10.энэ хуулийн 6.2, 6.3-т заасан тогтоолын төсөл;
12.2.11.Хөгжлийн бодлого, төлөвлөлт, түүний удирдлагын тухай хуулийн 4.1.4, 4.1.5, 4.1.6, 4.1.8, 4.1.12, 4.1.13-т заасан баримт бичгийг батлах тухай;
/Энэ заалтыг 2023 оны 05 дугаар сарын 04-ний өдрийн хуулиар өөрчлөн найруулсан./
12.2.12.Засгийн газрын үйл ажиллагааны хөтөлбөр батлах тухай;
/Энэ заалтыг 2023 оны 05 дугаар сарын 04-ний өдрийн хуулиар хүчингүй болсонд тооцсон./
12.2.13.улсын эдийн засаг, нийгмийг хөгжүүлэх үндсэн чиглэл батлах тухай;
/Энэ заалтыг 2023 оны 05 дугаар сарын 04-ний өдрийн хуулиар хүчингүй болсонд тооцсон./
12.2.14.хууль тогтоомжийг боловсронгуй болгох үндсэн чиглэл батлах тухай;
/Энэ заалтыг 2023 оны 05 дугаар сарын 04-ний өдрийн хуулиар хүчингүй болсонд тооцсон./
12.2.15.төрөөс мөнгөний бодлогын талаар тухайн жилд баримтлах үндсэн чиглэл батлах тухай;
/Энэ заалтад 2017 оны 5 дугаар сарын 12-ны өдрийн хуулиар нэмэлт оруулсан/
12.2.16.албан тушаалтныг томилох, чөлөөлөх тухай;
12.2.17.Монгол Улсын Их Хурлын чуулганы хуралдааны дэгийн тухай хуулийн 21.1-д заасан хууль тогтоомжийн төсөл;
/Энэ заалтад 2023 оны 05 дугаар сарын 04-ний өдрийн хуулиар өөрчлөлт оруулсан./
/Энэ заалтыг 2017 оны 5 дугаар сарын 12-ны өдрийн хуулиар нэмсэн/
12.2.18.Үндэсний аюулгүй байдлын тухай хуулийн 3.4.1, 3.4.3-т заасан асуудлаар боловсруулсан хууль тогтоомжийн төсөл;
/Энэ заалтыг 2017 оны 5 дугаар сарын 12-ны өдрийн хуулиар нэмсэн/
12.2.19.дипломат харилцаа тогтоох тухай;
/Энэ заалтыг 2017 оны 5 дугаар сарын 12-ны өдрийн хуулиар нэмсэн/
12.2.20.дипломат төлөөлөгчийн газрын түвшин, байршлыг тогтоох тухай;
/Энэ заалтыг 2017 оны 5 дугаар сарын 12-ны өдрийн хуулиар нэмсэн/
12.2.21.төрийн захиргааны байгууллагын тогтолцоо, бүтцийн ерөнхий бүдүүвч батлах тухай;
/Энэ заалтыг 2017 оны 5 дугаар сарын 12-ны өдрийн хуулиар нэмсэн/
12.2.22.Монгол Улсын Их Хурлын тухай болон Монгол Улсын Их Хурлын чуулганы хуралдааны дэгийн тухай, Монгол Улсын Их Хурлын хяналт шалгалтын тухай;
/Энэ заалтад 2024 оны 05 дугаар сарын 16-ны өдрийн хуулиар нэмэлт оруулсан./
/Энэ заалтыг 2017 оны 5 дугаар сарын 12-ны өдрийн хуулиар нэмсэн/
/Энэ заалтыг 2020 оны 04 дүгээр сарын 09-ний өдрийн хуулиар өөрчлөн найруулсан./
12.2.23.онцгой албан татвар ногдуулах, хөнгөлөх, чөлөөлөх тухай Улсын Их Хурлын шийдвэрийн төсөл;
/Энэ заалтыг 2017 оны 5 дугаар сарын 12-ны өдрийн хуулиар нэмсэн/
12.2.24.энэ хуулийн 24.2-т заасны дагуу хуулийн давхардал, хийдэл, зөрчлийг арилгах зорилгоор хэд хэдэн хуульд нэгэн зэрэг өөрчлөлт оруулахаар боловсруулсан хууль тогтоомжийн төсөл.
/Энэ заалтыг 2017 оны 5 дугаар сарын 12-ны өдрийн хуулиар нэмсэн/
/Энэ хэсгийг 2017 оны 4 дүгээр сарын 14-ний өдрийн хуулиар нэмсэн/
12.3.Энэ хуулийн 12.1.2-т заасан хууль тогтоомжийн хэрэгцээ, шаардлагыг урьдчилан тандан судлах аргачлал дараах хууль тогтоомжийн төсөл боловсруулахад хамаарахгүй:
12.3.1.тухайн асуудлыг гагцхүү хуулиар зохицуулахаар Монгол Улсын Үндсэн хуульд заасан;
12.3.2.Монгол Улсын олон улсын гэрээгээр Монгол Улс тухайн асуудлаар дотоодын хууль тогтоомжид нэмэлт, өөрчлөлт оруулах, шинээр боловсруулахаар тусгайлан үүрэг хүлээсэн;
12.3.3.энэ хуулийн 12.1.6-д заасан аргачлалын дагуу хийсэн үнэлгээгээр тухайн хуулийг шинэчлэн найруулах, эсхүл өөрчлөлт оруулах, хүчингүй болгох зөвлөмж гарсан.
/Энэ хэсгийг 2017 оны 5 дугаар сарын 12-ны өдрийн хуулиар нэмсэн/
13 дугаар зүйл.Хууль тогтоомжийн хэрэгцээ, шаардлагыг урьдчилан тандан судлах
13.1.Хууль санаачлагч хууль тогтоомжийн төсөл боловсруулах хэрэгцээ, шаардлагыг энэ хуулийн 12.1.2-т заасан аргачлалын дагуу тодорхойлно.
13.2.Энэ хуулийн 12.1.2-т заасан аргачлалаар дараах асуудлыг судалж, зөвлөмж гаргана:
13.2.1.Монгол Улсын Үндсэн хууль, Монгол Улсын олон улсын гэрээ, бусад хуульд нийцэх эсэхийг судлах;
13.2.2.тухайн асуудлыг хууль тогтоомжоор зохицуулах шаардлагатай эсэхийг тодорхойлох;
13.2.3.тухайн асуудлыг зохицуулах эрх зүйн хэм хэмжээг тодорхойлох;
13.2.4.зохицуулах эрх зүйн хэм хэмжээний эерэг болон сөрөг талыг харьцуулан судлах;
13.2.5.хүний эрх, эдийн засаг, нийгэм, байгаль орчинд үзүүлэх үр нөлөөг урьдчилан тооцсоны үндсэн дээр тухайн асуудлыг шийдвэрлэх үр дүнтэй хувилбарыг тодорхойлох;
13.2.6.шаардлагатай тохиолдолд тухайн асуудлаар бусад улсын эрх зүйн зохицуулалтын талаархи судалгаа хийх.
/Энэ хэсгийг 2017 оны 5 дугаар сарын 12-ны өдрийн хуулиар өөрчлөн найруулсан/
13.3.Хууль санаачлагч хууль тогтоомжийн хэрэгцээ, шаардлагыг урьдчилан тандан судлах судалгааг анхдагч хуулийн төсөл болон хүчин төгөлдөр үйлчилж байгаа хуульд зарчмын шинжтэй зохицуулалт шинээр нэмж оруулж байгаа хуулийн төслийг боловсруулахад хийнэ.
/Энэ хэсгийг 2023 оны 05 дугаар сарын 04-ний өдрийн хуулиар нэмсэн./
14 дүгээр зүйл.Хууль тогтоомжийн төслийн үзэл баримтлалын төсөл боловсруулах
14.1.Хууль санаачлагч хууль тогтоомжийн хэрэгцээ, шаардлагыг урьдчилан тандан судалсны, эсхүл хууль тогтоомжийн хэрэгжилтийн үр дагаварт үнэлгээ хийсний үндсэн дээр үзэл баримтлалын төсөл боловсруулна.
/Энэ хэсэгт 2017 оны 5 дугаар сарын 12-ны өдрийн хуулиар нэмэлт оруулсан/
14.2.Энэ хуулийн 14.1-д заасан үзэл баримтлалын төсөлд дараах асуудлыг тусгана:
14.2.1.хууль тогтоомжийн төсөл боловсруулах болсон үндэслэл, шаардлага;
14.2.2.хууль тогтоомжийн зорилго, ерөнхий бүтэц, зохицуулах харилцаа, хамрах хүрээ;
14.2.3.хууль тогтоомж батлагдсаны дараа үүсэж болох эдийн засаг, нийгэм, хууль зүйн үр дагавар, тэдгээрийг шийдвэрлэх талаар авч хэрэгжүүлэх арга хэмжээний санал;
/Энэ заалтад 2023 оны 05 дугаар сарын 04-ний өдрийн хуулиар өөрчлөлт оруулсан./
14.2.4.хууль тогтоомжийн төсөл Монгол Улсын Үндсэн хууль, Монгол Улсын олон улсын гэрээ болон бусад хуультай хэрхэн уялдах, хуулийг хэрэгжүүлэхэд шинээр боловсруулах, шинэчлэн найруулах, нэмэлт, өөрчлөлт оруулах, хүчингүй болсонд тооцох тухай хууль тогтоомжийн талаарх санал.
/Энэ заалтад 2023 оны 05 дугаар сарын 04-ний өдрийн хуулиар өөрчлөлт оруулсан./
14.3.Энэ хуулийн 14.2.1-д заасан үндэслэл, шаардлагыг хууль тогтоомжийн төслийн үзэл баримтлалын төсөлд тодорхой тайлбарлаж тусгана. Хууль тогтоомжийн төсөл нь хууль санаачлах эрхийн хүрээ, хязгаарт нийцэж байгаа эсэхийг үндэслэл, шаардлагад тодруулна.
/Энэ хэсгийг 2023 оны 05 дугаар сарын 04-ний өдрийн хуулиар өөрчлөн найруулсан./
14.4.Хууль санаачлагч тодорхой салбарын хоорондоо уялдаатай хэд хэдэн хуулийн төслийг нэгэн зэрэг хамтад нь хэлэлцүүлэхээр багцлан боловсруулж, өргөн мэдүүлж болно.
/Энэ хэсгийг 2023 оны 05 дугаар сарын 04-ний өдрийн хуулиар нэмсэн./
14.5.Энэ хуулийн 14.4-т заасны дагуу хэд хэдэн хуулийн төслийг багцлан боловсруулахдаа тухайн харилцааг зохицуулж байгаа ерөнхий хуулийг дагаж анхдагч хуулийн төсөл боловсруулах, шинэчлэн найруулах, нэмэлт, өөрчлөлт оруулах тохиолдолд төсөл тус бүрийн агуулгыг нэгтгэн нэг үзэл баримтлалаар тодорхойлж болно.
/Энэ хэсгийг 2023 оны 05 дугаар сарын 04-ний өдрийн хуулиар нэмсэн./
15 дугаар зүйл.Хууль тогтоомжийн төслийн үзэл баримтлалыг батлах
15.1.Ерөнхийлөгч, Улсын Их Хурлын гишүүн өөрийн санаачлах хууль тогтоомжийн төслийн үзэл баримтлалыг тодорхойлж, батална.
15.2.Ерөнхийлөгч, Улсын Их Хурлын гишүүн санаачлах хууль тогтоомжийн төслийн үзэл баримтлалын төслийг хууль зүйн асуудал эрхэлсэн Засгийн газрын гишүүнд хүргүүлж болно. Энэ тохиолдолд хууль зүйн асуудал эрхэлсэн Засгийн газрын гишүүн зөвлөмж гаргана.
15.3.Засгийн газрын санаачлах хууль тогтоомжийн төслийн үзэл баримтлалын төслийг тухайн асуудал эрхэлсэн төрийн захиргааны төв байгууллага боловсруулж, тухайн асуудал эрхэлсэн Засгийн газрын гишүүн хууль зүйн асуудал эрхэлсэн Засгийн газрын гишүүнтэй хамтран батална.
/Энэ хэсэгт 2023 оны 05 дугаар сарын 04-ний өдрийн хуулиар өөрчлөлт оруулсан./
15.4.Хууль тогтоомжоор зохицуулах нийгмийн харилцаа нь Засгийн газрын хэд хэдэн гишүүний эрхлэх асуудлын хүрээнд хамаарч байвал хууль тогтоомжийн төслийн үзэл баримтлалын төслийг тухайн асуудал эрхэлсэн Засгийн газрын гишүүд хууль зүйн асуудал эрхэлсэн Засгийн газрын гишүүнтэй хамтран батална.
15.5.Төрийн захиргааны төв байгууллагын боловсруулсан санхүү, төсөв, татварын чиглэлээрх хууль тогтоомжийн төслийн үзэл баримтлалын төслийг тухайн асуудал эрхэлсэн Засгийн газрын гишүүн санхүү, төсвийн болон хууль зүйн асуудал эрхэлсэн Засгийн газрын гишүүдтэй хамтран батална.
15.6.Олон улсын гэрээ соёрхон батлах тухай хуулийн төслийн үзэл баримтлалын төслийг тухайн гэрээгээр зохицуулах асуудлыг эрхэлсэн төрийн захиргааны төв байгууллага боловсруулж, тухайн асуудал эрхэлсэн Засгийн газрын гишүүн гадаад хэргийн болон хууль зүйн асуудал эрхэлсэн Засгийн газрын гишүүдтэй хамтран батална.
15.7.Хууль зүйн асуудал эрхэлсэн Засгийн газрын гишүүн дараах нийгмийн харилцааг зохицуулсан хууль тогтоомжийн төслийн үзэл баримтлалын төслийг дангаар батална:
15.7.1.эрүү, иргэн, захиргаа, зөрчлийн эрх зүйн салбарын нийтлэг харилцаа;
/Энэ заалтыг 2023 оны 05 дугаар сарын 04-ний өдрийн хуулиар өөрчлөн найруулсан./
15.7.2.хуулиар тогтоосон эрхлэх асуудлын хүрээнд хамаарах асуудал.
15.8.Тухайн асуудал эрхэлсэн Засгийн газрын гишүүнээс ирүүлсэн хууль тогтоомжийн төслийн үзэл баримтлалын төслийг энэ хуулийн 15.3-15.6-д заасан Засгийн газрын гишүүн 30 хоногийн дотор хянан үзэж, дараах шийдвэрийн аль нэгийг гаргана:
15.8.1.төслийг дэмжиж хамтран батлах;
15.8.2.төслийг дахин боловсруулах санал гаргаж, буцаах;
15.8.3.тухайн харилцааг хуулиар зохицуулах шаардлагагүй тухай дүгнэлт гаргах.
15.9.Энэ хуулийн 15.8.2, 15.8.3-т заасны дагуу хууль тогтоомжийн төслийн үзэл баримтлалын төслийг хянасан талаархи санал, дүгнэлтэд үндэслэлийг тодорхой заана.
15.10.Тухайн асуудал эрхэлсэн Засгийн газрын гишүүн хууль тогтоомжийн төслийн үзэл баримтлалын төслийг хамтран батлуулахаар хууль зүйн асуудал эрхэлсэн Засгийн газрын гишүүнд хүргүүлэхдээ хууль тогтоомжийн хэрэгцээ, шаардлагыг урьдчилан тандан судалсан, эсхүл тухайн харилцааг зохицуулж байгаа хууль тогтоомжийн хэрэгжилтийн үр дагаварт үнэлгээ хийсэн тайланг хамт ирүүлнэ.
/Энэ зүйлийг 2017 оны 5 дугаар сарын 12-ны өдрийн хуулиар өөрчлөн найруулсан/
15.11.Энэ хуулийн 12.2.8-д заасан хуулийн төслийн үзэл баримтлалыг Монгол Улсын Ерөнхий сайд тодорхойлж, батлах бөгөөд хуулийн төслийг Монгол Улсын Үндсэн хуулийн Гучин есдүгээр зүйлийн 3 дахь хэсэгт заасны дагуу өргөн мэдүүлнэ.
/Энэ хэсгийг 2023 оны 05 дугаар сарын 04-ний өдрийн хуулиар нэмсэн./
15.12.Энэ хуулийн 22.1.3-т заасан хуулийн шинэчилсэн найруулгын төслийн үзэл баримтлалын төслийг боловсруулахдаа хүчин төгөлдөр үйлчилж байгаа хуулийн нэрээр боловсруулж батлах бөгөөд хуулийн нэрийг өөрчлөх бол энэ талаар үзэл баримтлалын төсөлд тусгана.
/Энэ хэсгийг 2023 оны 05 дугаар сарын 04-ний өдрийн хуулиар нэмсэн./
16 дугаар зүйл.Хууль тогтоомжийн төсөл боловсруулах
16.1.Хууль тогтоомжийн төслийг үзэл баримтлалд нь нийцүүлэн боловсруулна.
16.2.Хууль тогтоомжийн төслийг энэ хуулийн Дөрөвдүгээр бүлэг болон 12.1.1-д заасан аргачлалын дагуу боловсруулна.
16.3.Хууль тогтоомжийн төсөл боловсруулахдаа бусад хуульд оруулах нэмэлт, өөрчлөлт, тэдгээрийг дагаж гарах шийдвэрийн төслийг хамт боловсруулж, холбогдох тооцоо, судалгаа хийсэн байна.
16.4.Хууль зүйн асуудал эрхэлсэн төрийн захиргааны төв байгууллага хууль тогтоомжийн төсөл боловсруулах талаар төрийн захиргааны төв байгууллага болон бусад байгууллагад мэргэжил, арга зүйн зөвлөгөө өгч болно.
17 дугаар зүйл.Хууль тогтоомжийн төслийн үр нөлөөг үнэлэх
17.1.Хууль санаачлагч хууль тогтоомжийн төслийн үр нөлөөг энэ хуулийн 12.1.3-т заасан аргачлалын дагуу үнэлнэ.
17.2.Энэ хуулийн 12.1.3-т заасан аргачлалын дагуу хууль тогтоомжийн төслийн үр нөлөөг дараах байдлаар үнэлж, зөвлөмж гаргана:
/Энэ хэсэгт 2017 оны 5 дугаар сарын 12-ны өдрийн хуулиар өөрчлөлт оруулсан/
17.2.1.хууль тогтоомжийн төсөл, эсхүл түүний зарим зүйл, заалтын зохицуулалтын практикт хэрэгжих боломж, харилцан уялдаа зэргийг тооцож шинжилгээ хийх;
17.2.2.хууль тогтоомжийн төслийн давхардал, хийдэл, зөрчлийг арилгах;
17.2.3.хууль тогтоомжийн төслийг батлан хэрэгжүүлснээр үүсэж болзошгүй, урьдчилан тооцоогүй үр дагаврыг тодорхойлох.
17.2.4.хууль тогтоомжийн төслийн хүний эрхэд нөлөөлөх байдлыг үнэлэх.
/Энэ заалтыг 2024 оны 05 дугаар сарын 16-ны өдрийн хуулиар нэмсэн./
17.3.Хууль тогтоомжийн төслийг батлан хэрэгжүүлснээр гарах үр нөлөөг тооцсоны үндсэн дээр шаардлагатай бол тухайн хууль тогтоомжийн төсөл, эсхүл түүний зарим зүйл, заалтыг дахин боловсруулна.
18 дугаар зүйл.Хууль тогтоомжийг хэрэгжүүлэхтэй холбогдон гарах зардлыг тооцох
18.1.Хууль тогтоомжийн төслийг баталснаар тухайн хууль тогтоомжийн үйлчлэх хүрээнд хамрагдах иргэн, хуулийн этгээд, төрийн байгууллагын үйл ажиллагаанд үүсэх зардлын тооцоог тухай бүр гаргаж, зардал, үр өгөөжийн харьцааг энэ хуулийн 12.1.4-т заасан аргачлалын дагуу тодорхойлно.
18.2.Энэ хуулийн 13 дугаар зүйлд заасны дагуу хууль тогтоомжийн хэрэгцээ, шаардлагыг урьдчилан тандан судлах болон энэ хуулийн 51 дүгээр зүйлд заасны дагуу хууль тогтоомжийн хэрэгжилтийн үр дагаварт үнэлгээ хийхэд энэ хуулийн 12.1.4-т заасан аргачлалыг баримталж болно.
/Энэ хэсэгт 2017 оны 5 дугаар сарын 12-ны өдрийн хуулиар өөрчлөлт оруулсан/
19 дүгээр зүйл.Хууль тогтоомжийн төсөлд эрх зүйн дүгнэлт хийх
19.1.Засгийн газрын санаачилсан хууль тогтоомжийн төсөл энэ хуульд заасан шаардлагыг хангасан эсэхэд хууль зүйн асуудал эрхэлсэн төрийн захиргааны төв байгууллага эрх зүйн дүгнэлт хийнэ.
19.2.Хууль санаачлагчийн боловсруулсан хууль тогтоомжийн төсөл энэ хуульд заасан шаардлагыг хангасан эсэхэд Улсын Их Хурлын Тамгын газар эрх зүйн дүгнэлт хийнэ.
/Энэ зүйлийг 2017 оны 5 дугаар сарын 12-ны өдрийн хуулиар хүчингүй болсонд тооцсон/
191 дүгээр зүйл.Яаралтай хэлэлцүүлэхээр өргөн мэдүүлэх хууль тогтоомжийн төсөлд хууль зүйн дүгнэлт хийх
/Энэ зүйлийг 2024 оны 05 дугаар сарын 16-ны өдрийн хуулиар нэмсэн./
191.1.Монгол Улсын Их Хурлын чуулганы хуралдааны дэгийн тухай хуулийн 33 дугаар зүйлд заасан хууль тогтоомжийн төсөл энэ хуульд заасан шаардлагыг хангасан эсэхэд хууль зүйн асуудал эрхэлсэн төрийн захиргааны төв байгууллага хууль зүйн дүгнэлт гаргаж ирүүлсэн байна.
/Энэ хэсгийг 2024 оны 05 дугаар сарын 16-ны өдрийн хуулиар нэмсэн./
20 дугаар зүйл.Засгийн газрын санаачилсан хууль тогтоомжийн төсөлд санал авах, Засгийн газрын хуралдаанаар хэлэлцүүлэх
20.1.Төрийн захиргааны төв байгууллагын боловсруулсан хууль тогтоомжийн төсөлд холбогдох төрийн захиргааны төв байгууллага 30 хоногийн дотор саналаа өгнө.
20.2.Энэ хуулийн 20.1-д заасан хугацаанд саналаа ирүүлээгүй бол тусгайлан өгөх саналгүй гэж үзнэ.
20.3.Төрийн захиргааны төв байгууллага боловсруулсан хууль тогтоомжийн төсөлдөө бусад төрийн захиргааны төв байгууллага болон холбогдох төрийн байгууллагын саналыг бичгээр авч, үндэслэлтэй гэж үзвэл тухайн төсөлд тусгана.
/Энэ хэсэгт 2023 оны 05 дугаар сарын 04-ний өдрийн хуулиар нэмэлт, өөрчлөлт оруулсан./
20.4.Төрийн захиргааны төв байгууллага боловсруулсан хууль тогтоомжийн төслөө түүний үзэл баримтлал, танилцуулга, хууль тогтоомжийн хэрэгцээ, шаардлагыг урьдчилан тандан судалсан, эсхүл тухайн харилцааг зохицуулж байгаа хууль тогтоомжийн хэрэгжилтийн үр дагаварт үнэлгээ хийсэн, хууль тогтоомжийн төслийн үр нөлөөг үнэлсэн, хууль тогтоомжийг хэрэгжүүлэхтэй холбогдон гарах зардлын тооцоо хийсэн тайлангийн хамт хууль зүйн асуудал эрхэлсэн төрийн захиргааны төв байгууллагад хянуулахаар хүргүүлнэ. Хууль тогтоомжийн төсөл төсвийн зардал нэмэгдүүлэх, орлого бууруулах үр дагаврыг бий болгохоор бол санхүү, төсвийн асуудал эрхэлсэн төрийн захиргааны төв байгууллагад хянуулахаар хүргүүлнэ.
/Энэ хэсэгт 2023 оны 05 дугаар сарын 04-ний өдрийн хуулиар нэмэлт оруулсан./
/Энэ хэсэгт 2017 оны 5 дугаар сарын 12-ны өдрийн хуулиар өөрчлөлт оруулсан/
20.5.Хууль тогтоомжийн төсөл энэ хуульд заасан шаардлагыг хангаагүй бол хууль зүйн асуудал эрхэлсэн Засгийн газрын гишүүн уг төслийг холбогдох төрийн захиргааны төв байгууллагад үндэслэл бүхий тайлбарын хамт буцаана.
/Энэ хэсэгт 2017 оны 5 дугаар сарын 12-ны өдрийн хуулиар өөрчлөлт оруулсан/
20.6.Энэ хуулийн 20.5-д заасны дагуу хууль тогтоомжийн төслийг буцаасан тохиолдолд төрийн захиргааны төв байгууллага тухайн төслийг дахин боловсруулж, хууль зүйн асуудал эрхэлсэн төрийн захиргааны төв байгууллагад хянуулахаар хүргүүлнэ.
20.7.Санхүү, төсвийн асуудал эрхэлсэн Засгийн газрын гишүүн Засгийн газрын санаачлах хууль тогтоомжийн төсөл төсвийн зардал нэмэгдүүлэх, орлого бууруулах эсэхийг хянаж, Засгийн газрын хуралдаанаар хэлэлцүүлэх болон Улсын Их Хуралд өргөн мэдүүлэх зөвшөөрөл олгоно.
/Энэ хэсэгт 2017 оны 5 дугаар сарын 12-ны өдрийн хуулиар өөрчлөлт оруулсан/
20.8.Хууль зүйн асуудал эрхэлсэн Засгийн газрын гишүүн Засгийн газрын санаачлах хууль тогтоомжийн төсөл энэ хуульд заасан шаардлагад нийцсэн эсэхийг эцэслэн хянаж, Засгийн газрын хуралдаанаар хэлэлцүүлэх болон Улсын Их Хуралд өргөн мэдүүлэх зөвшөөрөл олгоно.
/Энэ хэсэгт 2017 оны 5 дугаар сарын 12-ны өдрийн хуулиар өөрчлөлт оруулсан/
20.9.Гадаад хэргийн асуудал эрхэлсэн Засгийн газрын гишүүн олон улсын гэрээ соёрхон батлах тухай хуулийн төслийг Засгийн газрын хуралдаанаар хэлэлцүүлэх болон Улсын Их Хуралд өргөн мэдүүлэх зөвшөөрөл олгоно.
20.10.Энэ хуулийн 20.7-20.9-д заасан зөвшөөрлийг бичгээр, эсхүл Нийтийн мэдээллийн ил тод байдлын тухай хуулийн 18.2-т заасан систем, албаны цахим шуудангаар дамжуулан цахим хэлбэрээр үйлдэнэ.
/Энэ хэсэгт 2024 оны 01 дүгээр сарын 12-ны өдрийн хуулиар нэмэлт оруулсан./
20.11.Энэ хуулийн 20.10-т заасан зөвшөөрлийг авсны үндсэн дээр төрийн захиргааны төв байгууллага боловсруулсан хууль тогтоомжийн төслөө Засгийн газрын хуралдаанаар хэлэлцүүлэхээр Засгийн газрын Хэрэг эрхлэх газарт хүргүүлнэ.
20.12.Хууль тогтоомжийн төслийг Засгийн газрын хуралдаанаар хэлэлцүүлэхэд Монгол Улсын Засгийн газрын тухай хуулийн 29 дүгээр зүйлийн 3 дахь хэсэгт заасан дэгийг баримтална.
/Энэ хэсгийг 2017 оны 5 дугаар сарын 12-ны өдрийн хуулиар нэмсэн/
21 дүгээр зүйл.Ерөнхийлөгч, Улсын Их Хурлын гишүүний санаачилсан хууль тогтоомжийн төсөлд Засгийн газрын санал, дүгнэлтийг авах, Засгийн газрын хуралдаанаар хэлэлцүүлэх
21.1.Ерөнхийлөгч, Улсын Их Хурлын гишүүн санаачилсан хууль тогтоомжийн төслөө түүний үзэл баримтлал, танилцуулга, хууль тогтоомжийн хэрэгцээ, шаардлагыг урьдчилан тандан судалсан, эсхүл тухайн харилцааг зохицуулж байгаа хууль тогтоомжийн хэрэгжилтийн үр дагаварт үнэлгээ хийсэн, хууль тогтоомжийн төслийн үр нөлөөг үнэлсэн, хууль тогтоомжийг хэрэгжүүлэхтэй холбогдон гарах зардлын тооцоо хийсэн тайлангийн хамт санал, дүгнэлт авахаар Засгийн газарт хүргүүлнэ.
/Энэ хэсэгт 2017 оны 5 дугаар сарын 12-ны өдрийн хуулиар нэмэлт оруулсан/
21.2.Засгийн газрын Хэрэг эрхлэх газар хууль тогтоомжийн төслийг хүлээн авсан өдрөөс хойш ажлын гурван өдрийн дотор Засгийн газрын санал, дүгнэлтийн төслийг бэлтгүүлэхээр хууль зүйн асуудал эрхэлсэн төрийн захиргааны төв байгууллагад хүргүүлнэ.
21.3.Хууль зүйн асуудал эрхэлсэн төрийн захиргааны төв байгууллага Ерөнхийлөгч, Улсын Их Хурлын гишүүний санаачилсан хууль тогтоомжийн төслийг хүлээн авсан өдрөөс хойш ажлын гурван өдрийн дотор Засгийн газрын бусад гишүүн, холбогдох байгууллагад хүргүүлнэ.
21.4.Энэ хуулийн 21.3-т заасан байгууллага, албан тушаалтан нь Ерөнхийлөгч, Улсын Их Хурлын гишүүний санаачилсан хууль тогтоомжийн төсөлд өгөх саналыг тухайн хууль тогтоомжийн төслийг хүлээн авсан өдрөөс хойш ажлын 10 өдрийн дотор бэлтгэж, хууль зүйн асуудал эрхэлсэн төрийн захиргааны төв байгууллагад хүргүүлнэ.
21.5.Төрийн захиргааны төв байгууллага энэ хуулийн 21.4-т заасан хугацаанд саналаа ирүүлээгүй бол тусгайлан өгөх саналгүй гэж үзнэ.
21.6.Хууль зүйн асуудал эрхэлсэн төрийн захиргааны төв байгууллага Засгийн газрын бусад гишүүнээс ирүүлсэн саналыг Засгийн газрын санал, дүгнэлтийн төсөлд тусгахдаа дараах зарчмыг баримтална:
21.6.1.зарчмын шинжтэй саналуудыг нэг бүрчлэн томьёолох;
21.6.2.хэл зүй, найруулга, томьёоллын шинжтэй саналуудыг багцлах.
21.7.Хууль зүйн асуудал эрхэлсэн төрийн захиргааны төв байгууллага энэ хуулийн 21.4-т заасан хугацаа өнгөрсөн өдрөөс хойш ажлын долоон өдрийн дотор Засгийн газрын санал, дүгнэлтийн төслийг бэлтгэж, Засгийн газрын Хэрэг эрхлэх газарт хүргүүлнэ.
21.8.Засгийн газрын Хэрэг эрхлэх газар Засгийн газрын санал, дүгнэлтийн төслийг энэ хуулийн 21.7-д заасны дагуу хүлээн авсан өдрөөс хойш ажлын долоон өдрийн дотор Засгийн газрын хуралдаанаар хэлэлцүүлнэ.
21.9.Энэ хуулийн 21.7-д заасан Засгийн газрын санал, дүгнэлтийн төсөлд дараах асуудлыг тусгана:
21.9.1.тухайн хууль тогтоомжийн төсөл Монгол Улсын Үндсэн хууль, Монгол Улсын олон улсын гэрээ, бусад хууль болон хууль зүйн бодлогод нийцэж байгаа эсэх;
/Энэ заалтад 2023 оны 05 дугаар сарын 04-ний өдрийн хуулиар өөрчлөлт оруулсан./
/Энэ заалтад 2017 оны 5 дугаар сарын 12-ны өдрийн хуулиар өөрчлөлт оруулсан/
21.9.2.тухайн хууль тогтоомжийн төсөл бусад хууль тогтоомжтой уялдсан эсэх;
/Энэ заалтыг 2017 оны 5 дугаар сарын 12-ны өдрийн хуулиар хүчингүй болсонд тооцсон/
21.9.3.тухайн хууль тогтоомжийн төсөл энэ хуульд заасан шаардлагыг хангасан эсэх.
21.10.Санхүү, төсвийн асуудал эрхэлсэн төрийн захиргааны төв байгууллага Ерөнхийлөгч, Улсын Их Хурлын гишүүний санаачилсан хууль тогтоомжийн төсөл нь Төсвийн тогтвортой байдлын тухай хуульд заасан төсвийн тусгай шаардлага, Төсвийн тухай хуульд заасан төсвийн бусад шаардлага, дунд хугацааны төсвийн хүрээний мэдэгдлийг хангаж байгаа эсэх талаарх Засгийн газрын дүгнэлтийг бэлтгэж, энэ хуулийн 21.4-т заасан хугацаанд хууль зүйн асуудал эрхэлсэн Засгийн газрын гишүүнд хүргүүлнэ.
/Энэ хэсэгт 2023 оны 05 дугаар сарын 04-ний өдрийн хуулиар өөрчлөлт оруулсан./
21.11.Засгийн газар санал, дүгнэлтээ ажлын 30 өдрийн дотор хууль санаачлагчид хүргүүлнэ. Шаардлагатай тохиолдолд хууль санаачлагчтай тохиролцон түүний бичгээр, эсхүл энэ хуулийн 20.10-т заасан цахим хэлбэрээр өгсөн зөвшөөрлийг үндэслэн уг хугацааг сунгаж болно.
/Энэ хэсэгт 2023 оны 05 дугаар сарын 04-ний өдрийн хуулиар өөрчлөлт оруулсан./
/Энэ хэсэгт 2024 оны 01 дүгээр сарын 12-ны өдрийн хуулиар нэмэлт оруулсан./
/Энэ хэсэгт 2020 оны 04 дүгээр сарын 09-ний өдрийн хуулиар нэмэлт оруулсан./
21.12.Засгийн газар энэ хуулийн 21.11-д заасан хугацаанд санал, дүгнэлтээ ирүүлээгүй бол тусгайлан өгөх саналгүй гэж үзнэ.
/Энэ хэсэгт 2023 оны 05 дугаар сарын 04-ний өдрийн хуулиар өөрчлөлт оруулсан./
21.13.Засгийн газар энэ хуулийн 21.1-д заасан хууль тогтоомжийн төсөл нь Монгол Улсын Үндсэн хууль, Монгол Улсын олон улсын гэрээ, бусад хууль болон хууль зүйн бодлогод нийцээгүй, энэ хуульд заасан шаардлагыг хангаагүй гэсэн дүгнэлт гаргасан тохиолдолд уг дүгнэлтийг хууль зүйн асуудал эрхэлсэн Засгийн газрын гишүүн Улсын Их Хурлын нэгдсэн хуралдаанд заавал танилцуулна.
/Энэ хэсэгт 2023 оны 05 дугаар сарын 04-ний өдрийн хуулиар өөрчлөлт оруулсан./
21.14.Улсын Их Хурлаас шийдвэр гаргахаар хууль тогтоомжид заасан болон Улсын Их Хурлын үйл ажиллагаа, хуралдааны дотоод зохион байгуулалттай холбоотой хууль тогтоомжийн төсөлд Засгийн газраас санал авахгүй байж болно.
/Энэ хэсгийг 2018 оны 6 дугаар сарын 29-ний өдрийн хуулиар нэмсэн/
ДӨРӨВДҮГЭЭР БҮЛЭГ
ХУУЛИЙН ТӨСЛИЙН ТӨРӨЛ, БҮТЭЦ, ХЭЛБЭР, ЭХ БИЧВЭРТ ТАВИХ ШААРДЛАГА
22 дугаар зүйл.Хуулийн төслийн төрөл
22.1.Хуулийн төсөл дараах төрөлтэй байна:
22.1.1.анхдагч хуулийн төсөл;
22.1.2.хуульд өөрчлөлт оруулах хуулийн төсөл;
22.1.3.хуулийн шинэчилсэн найруулгын төсөл;
22.1.4.багц хуулийн төсөл;
/Энэ заалтыг 2023 оны 05 дугаар сарын 04-ний өдрийн хуулиар хүчингүй болсонд тооцсон./
22.1.5.хууль хүчингүй болсонд тооцох тухай хуулийн төсөл.
/Энэ заалтыг 2017 оны 5 дугаар сарын 12-ны өдрийн хуулиар нэмсэн/
23 дугаар зүйл.Анхдагч хуулийн төсөл
23.1.Хууль санаачлагч нийгмийн харилцааны төлөв байдал, тулгамдсан асуудлыг судалсны үндсэн дээр шинээр үүссэн харилцааг хуулиар зохицуулах шаардлагатай, эсхүл тухайн нийгмийн харилцааны эрх зүйн зохицуулалтыг нарийвчлан шинэ хуулиар зохицуулах шаардлагатай гэж үзвэл анхдагч хуулийн төсөл боловсруулна.
24 дүгээр зүйл.Хуульд өөрчлөлт оруулах хуулийн төсөл
24.1.Хуулийн хэрэгжилтийн үр дагаварт үнэлгээ хийсний үндсэн дээр тухайн хуульд нэмэлт оруулах, хуулийн зарим зүйл, заалтыг өөрчлөн найруулах, эсхүл тодорхой зүйл, заалтыг хүчингүй болсонд тооцох асуудлаар хуульд өөрчлөлт оруулах хуулийн төсөл боловсруулна.
/Энэ хэсэгт 2023 оны 05 дугаар сарын 04-ний өдрийн хуулиар өөрчлөлт оруулсан./
/Энэ хэсэгт 2017 оны 5 дугаар сарын 12-ны өдрийн хуулиар өөрчлөлт оруулсан/
24.2.Хуулийн давхардал, хийдэл, зөрчлийг арилгах зорилгоор хэд хэдэн хуульд нэгэн зэрэг өөрчлөлт оруулах хуулийн төслийг Засгийн газар санаачлан боловсруулж, Улсын Их Хуралд өргөн мэдүүлж болно. Энэ тохиолдолд өөрчлөлт оруулж байгаа хууль тус бүрд үзэл баримтлалыг тодорхойлох шаардлагагүй.
24.3.Хуулийн өөрчлөлтийг хуулийн анхдагч эх бичвэрт оруулна.
24.4.Тухайн хуульд нэмэлт оруулах бол "нэмэлт оруулах тухай", өөрчлөлт оруулах бол "өөрчлөлт оруулах тухай", нэмэлт, өөрчлөлт аль алийг нь оруулах бол "нэмэлт, өөрчлөлт оруулах тухай", хуулийн зүйл, заалтыг хүчингүй болгох бол "хүчингүй болсонд тооцох тухай" гэж хуулийн төслийг ялгавартай нэрлэнэ.
/Энэ хэсэгт 2017 оны 5 дугаар сарын 12-ны өдрийн хуулиар өөрчлөлт оруулсан/
24.5.Хуульд өөрчлөлт оруулах хуулийн төсөл нь дараах төрөлд хуваагдана:
24.5.1.хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах тухай;
24.5.2.хуульд нэмэлт оруулах тухай;
24.5.3.хуульд өөрчлөлт оруулах тухай;
24.5.4.хуулийн зүйл, хэсэг, заалтыг хүчингүй болсонд тооцох тухай.
/Энэ заалтад 2017 оны 5 дугаар сарын 12-ны өдрийн хуулиар өөрчлөлт оруулсан/
24.6.Хуульд оруулах өөрчлөлтийг зөвхөн нэг хуульд хамааруулж хийх бөгөөд өөрчлөлт орж байгаа хуулийн нэр, зүйл, хэсэг, заалтын дугаарыг тодорхой бичнэ.
24.7.Хуульд өөрчлөлт оруулах хуулийн төсөлд зүйлийн гарчиг тавилгүйгээр зүйлийн агуулгыг дугаарын хойноос шууд бичнэ.
24.8.Хуулийн нэг зүйлд хэд хэдэн өөрчлөлт оруулж байгаа бол өөрчлөлт тус бүрийг бие даасан заалт болгон тэмдэглэнэ.
24.9.Өөрчлөлт оруулж байгаа зүйл, хэсэг, заалтын зарим нэр томьёо, үг хэллэгийг өөрчилсөн буюу хассанаар түүний утга агуулга нэг мөр ойлгогдохооргүй байвал түүнийг өөрчлөн найруулна.
24.10.Хүчингүй болсонд тооцож байгаа хуулийн төслийн заалтад тухайн хуулийн хүчингүй болсонд тооцох бүх зүйл, хэсэг, заалтыг тусгана.
24.11.Хэрэв хуулийн төсөлтэй холбогдон хэд хэдэн хуульд нэр томьёоны өөрчлөлт оруулах бол хууль бүрд оруулах өөрчлөлтийг тусгасан нэг хуулийн төсөл боловсруулж болно.
/Энэ хэсгийг 2017 оны 5 дугаар сарын 12-ны өдрийн хуулиар хүчингүй болсонд тооцсон/
25 дугаар зүйл.Хуулийн шинэчилсэн найруулгын төсөл
25.1.Дараах тохиолдолд хуулийн шинэчилсэн найруулгын төсөл боловсруулна:
25.1.1.өмнө нь тухайн хуулийн нийт заалтын 50-аас дээш хувьд нь нэмэлт, өөрчлөлт орсон бол;
25.1.2.хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулсны улмаас хуулийн бүтэц, уялдаа алдагдахад хүрэх, эсхүл тухайн хуулийн нийт заалтын 50-аас дээш хувьд нэмэлт, өөрчлөлт орох бол;
25.1.3.хуулийн үзэл баримтлалыг бүхэлд нь өөрчлөхөд хүргэсэн нэмэлт, өөрчлөлт орох бол;
25.1.4.тухайн хуулиар зохицуулж байгаа нийгмийн харилцааны төлөв байдал, агуулгад ихээхэн өөрчлөлт гарч, түүнтэй уялдуулан хуулийг шинэчлэн батлах шаардлагатай болсон.
25.2.Хуулийн шинэчилсэн найруулгын төсөл боловсруулахдаа анхдагч хуулийг хүчингүй болсонд тооцох тухай хуулийн төслийг хамтад нь боловсруулна.
26 дугаар зүйл.Багц хуулийн төсөл
/Энэ зүйлийг 2023 оны 05 дугаар сарын 04-ний өдрийн хуулиар хүчингүй болсонд тооцсон./
26.1.Хууль санаачлагч тодорхой салбарын хоорондоо уялдаатай хэд хэдэн хуулийн төслийг нэгэн зэрэг хамтад нь хэлэлцүүлэхээр багц хуулийн төслийг боловсруулж, өргөн мэдүүлж болно. Энэ тохиолдолд хууль тус бүрийн үзэл баримтлалыг тодорхойлно.
/Энэ хэсгийг 2023 оны 05 дугаар сарын 04-ний өдрийн хуулиар хүчингүй болсонд тооцсон./
/Энэ хэсэгт 2017 оны 5 дугаар сарын 12-ны өдрийн хуулиар өөрчлөлт оруулсан/
261 дүгээр зүйл.Хууль хүчингүй болсонд тооцох тухай хуулийн төсөл
261.1.Хууль хүчингүй болсонд тооцох тухай хуулийг хүчингүй болгосноор өмнө нь хүчингүй болсон хуулийн үйлчлэл сэргэхгүй.
/Энэ зүйлийг 2017 оны 5 дугаар сарын 12-ны өдрийн хуулиар нэмсэн/
261.2.Тухайн хуульд хуулийн үйлчлэх хугацааг заасан тохиолдолд тус хугацаа дуусмагц хууль хүчингүй болно.
/Энэ хэсгийг 2023 оны 05 дугаар сарын 04-ний өдрийн хуулиар нэмсэн./
261.3.Тухайн хуульд өөрөөр заагаагүй бол хуулийг буцаан хэрэглэхгүй.
/Энэ хэсгийг 2023 оны 05 дугаар сарын 04-ний өдрийн хуулиар нэмсэн./
27 дугаар зүйл.Хуулийг дагаж мөрдөх журмын зохицуулалт
27.1.Хуулийг дагаж мөрдөх журмаар дараах асуудлыг зохицуулна:
27.1.1.хууль бүхэлдээ, эсхүл хуулийн тодорхой анги, хэсэг, бүлэг, зүйл, заалт хүчин төгөлдөр үйлчилж эхлэх нөхцөл;
27.1.2.хууль хэрэгжүүлэхтэй холбоотой зохион байгуулалт, шилжилтийн үе шатны бэлтгэлийг хангах, шинэ бүтэц, ажлыг гүйцэтгэх нөхцөл;
27.1.3.өмнө үйлчилж байсан хууль, эрх зүйн зохицуулалтын дагуу үүссэн харилцаа, иргэн, хуулийн этгээдийн эрх, үүргийг шинэ хуулийн дагуу хэрхэн хамгаалах, хүлээн зөвшөөрөх, баталгаажуулах, өөрчлөх, хүчингүй болсонд тооцох болон сөрөг үр дагаврыг арилгах нөхцөл, арга зам, хариуцлагыг зохицуулах хэлбэр;
27.1.4.хууль үйлчилж эхэлсэнтэй холбоотой аливаа зардал, нөхөх олговор, хохирлыг нөхөн төлөх нөхцөл;
27.1.5.өмнөх хууль, эрх зүйн зохицуулалт, тэдгээрийн зарим хэсэг хүчин төгөлдөр үйлчлэх тодорхой нөхцөл, тохиолдол;
27.1.6.хууль буцаж үйлчлэх онцгой тохиолдол.
28 дугаар зүйл.Хуулийн төслийн бүтэц, хэлбэр
28.1.Хуулийн төсөл дараах бүтэцтэй байна:
28.1.1.хуулийн төслийн гарчиг;
28.1.2.хуулийн төслийн бүтцийн үндсэн нэгж болох зүйл;
28.1.3.зүйлийн доторх хэсэг;
28.1.4.хэсгийн доторх заалт;
28.1.5.заалтын доторх дэд заалт;
28.1.6.шаардлагатай бол бүлэг, дэд бүлэг, хэсэг, дэд хэсэг, анги.
28.2.Хуулийн төслийн бүтэц дараах шаардлагыг хангасан байна:
28.2.1.зүйл нь хоорондоо уялдаа холбоо, дэс дараалал бүхий, агуулгыг товч илэрхийлсэн гарчиг, нэгдсэн дугаартай байх;
28.2.2.бие даасан санаа бүрийг зүйлд тусгах;
28.2.3.өгүүлбэрүүд нь нэг санааг илэрхийлж байвал нэг хэсэгт тусгах ба бие даасан санаа нь хэд хэдэн өгүүлбэрээр илэрхийлэгдэж байвал зүйлийг хэсэгт хуваах;
/Энэ заалтад 2023 оны 05 дугаар сарын 04-ний өдрийн хуулиар нэмэлт оруулсан./
28.2.4.заалт нь аль болох цөөн өгүүлбэрээс бүрдсэн байх;
/Энэ заалтад 2023 оны 05 дугаар сарын 04-ний өдрийн хуулиар өөрчлөлт оруулсан./
28.2.5.зүйлүүдийг сэдвээр нь бүлэглэж, бүлгийг хэсэг, ангид нэгтгэх.
/Энэ заалтад 2023 оны 05 дугаар сарын 04-ний өдрийн хуулиар өөрчлөлт оруулсан./
28.3.Хуулийн төслийн бүтцийг дараах дарааллаар байрлуулна:
/Энэ хэсэгт 2017 оны 5 дугаар сарын 12-ны өдрийн хуулиар өөрчлөлт оруулсан/
28.3.1.хуулийн төслийн гарчиг;
28.3.2.нийтлэг хэм хэмжээ тогтоож байгаа зүйлийг нэгтгэсэн "ерөнхий анги", эсхүл "нийтлэг үндэслэл" гэсэн бүлэг, хэсэг;
28.3.3.нэр томьёоны тайлбар;
28.3.4.тусгайлсан хэм хэмжээ тогтоож байгаа зүйлийг нэгтгэсэн тусгай "анги", эсхүл агуулгаар нь бүлэг, хэсэг болгосон эрх зүйн хэм хэмжээ;
28.3.5.иргэн, хуулийн этгээдээс үйл ажиллагаа явуулах журам, тэдгээрийн эрх, үүрэг;
28.3.6.онцгойлон үзэх нөхцөл байдал;
28.3.7.хариуцлага тогтоож байгаа хэм хэмжээ;
28.3.8.хуулийг дагаж мөрдөх журмын зохицуулалт;
28.3.9.шаардлагатай бол хууль хүчин төгөлдөр болох тухай хэм хэмжээ;
28.3.10.бусад зүйл.
28.4.Хуулийн төслийн гарчиг дараах зүйлээс бүрдэнэ:
28.4.1."Монгол Улсын хууль" гэсэн толгой;
28.4.2.хуулийг баталсан он, сар, өдөр /араб тоогоор бичнэ/;
28.4.3.хуулийг баталсан газар /хот/-ын нэр;
28.4.4.агуулгыг товч, тодорхой илэрхийлсэн хуулийн нэр.
28.5.Энэ хуулийн 28.4.4-т заасан хуулийн нэрийг дан том үсгээр бичих бөгөөд дараах төрөлтэй байна:
28.5.1.тухайлсан нь: "… тухай" гэсэн үгээр төгсгөнө. /АШИГТ МАЛТМАЛЫН ТУХАЙ, МОНГОЛ УЛСЫН ЗАСГИЙН ГАЗРЫН ТУХАЙ ХУУЛЬД НЭМЭЛТ ОРУУЛАХ ТУХАЙ г.м/
28.5.2.оноосон нь: "…-ийн хууль" гэдэг үгээр төгсгөнө. /ИРГЭНИЙ ХУУЛЬ, АВЛИГЫН ЭСРЭГ ХУУЛЬ г.м/
28.6.Хуулийн төслийн бүтцийн хэсгийг дараах байдлаар дугаарлана:
28.6.1.анги, хэсгийг ром тоогоор, эсхүл бичгээр;
28.6.2.бүлгийг бичгээр;
28.6.3.зүйлийг араб тоогоор, ард нь "дүгээр", эсхүл "дугаар" зүйл гэж бичгээр /1 дүгээр зүйл. г.м/;
28.6.4.зүйлийн доторх хэсгийг баруун талдаа цэгтэй араб тоогоор /1.1. г.м./;
28.6.5.зүйлийн доторх хэсгийн доторх заалтыг баруун талдаа цэгтэй араб тоогоор /1.1.1. г.м/;
28.6.6.заалтын доторх дэд заалтыг үсгээр /1.1.1.а. г.м/.
28.7.Зохицуулах харилцааны онцлогоос хамаарч шаардлагатай тохиолдолд хуулийн төслийн бүтцийн хэсгийг дараах байдлаар дугаарлаж болно:
28.7.1.зүйлийг дугаарлахдаа зүйлийн дугаарын өмнө нь баруун талдаа цэгтэй тухайн бүлгийн дугаарыг араб тоогоор бичиж, ард нь "дүгээр", эсхүл "дугаар" гэж бичгээр /1.1 дүгээр зүйл. г.м/;
28.7.2.хэсгийг баруун талдаа цэгтэй араб тоогоор /1. г.м./;
28.7.3.хэсгийн доторх заалтыг баруун талдаа цэгтэй араб тоогоор /1.1. г.м/;
28.7.4.заалтын доторх дэд заалтыг үсгээр /1.1.а. г.м/.
28.8.Хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах тухай хуулийн төслийн заалтыг дараах дарааллаар байрлуулна:
28.8.1.хуульд нэмэлт оруулах;
28.8.2.хуулийн зарим зүйл, хэсэг, заалтыг өөрчлөн найруулах;
28.8.3.хуулийн зарим нэр томьёо, үг, өгүүлбэрийг өөрчлөх;
28.8.4.хуулийн зарим үг, өгүүлбэрийг хасах;
28.8.5.зүйл, хэсэг, заалтыг хүчингүй болсонд тооцох;
28.8.6.шаардлагатай бол хуулийг дагаж мөрдөх хугацаа.
28.9.Нэмэлт, өөрчлөлт оруулах тухай хуулийн төслийн зүйл доторх заалтыг баруун талдаа хаалт бүхий араб тоогоор дугаарлана /1/ г.м/.
28.10.Хуульд шинээр нэмэгдэх зүйл нь анхдагч эх бичвэрийн тухайн зүйл заалтаас салшгүй утга агуулгатай бол дугаарыг тэмдэглэхдээ баруун дээд өнцөгт нь жижиг араб тоогоор дугаарлана /521дүгээр зүйл г.м/.
29 дүгээр зүйл.Хуулийн төслийн эх бичвэрийн агуулгад тавих нийтлэг шаардлага
29.1.Хуулийн төслийн агуулга дараах нийтлэг шаардлага хангасан байна:
29.1.1.Монгол Улсын Үндсэн хууль, Монгол Улсын олон улсын гэрээнд нийцсэн, бусад хууль, үндэсний аюулгүй байдлын үзэл баримтлал, Монгол Улсын урт хугацааны хөгжлийн бодлоготой уялдсан байх;
/Энэ заалтад 2023 оны 05 дугаар сарын 04-ний өдрийн хуулиар өөрчлөлт оруулсан./
29.1.2.тухайн хуулиар зохицуулах нийгмийн харилцаанд хамаарах асуудлыг бүрэн тусгасан байх;
29.1.3.тухайн хуулиар зохицуулах нийгмийн харилцааны хүрээнээс хальсан асуудлыг тусгахгүй байх;
29.1.4.тухайн хуулиар зохицуулах нийгмийн харилцаанд үл хамаарах хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах буюу хүчингүй болсонд тооцох тухай заалт тусгахгүй байх;
29.1.5.зүйл, хэсэг, заалт нь хоорондоо зөрчилгүй байх;
29.1.6.хэм хэмжээ тогтоогоогүй, тунхагласан шинжтэй буюу нэг удаа хэрэгжүүлэх заалт тусгахгүй байх;
29.1.7.бусад хуулийн заалтыг давхардуулан заахгүйгээр шаардлагатай бол түүнийг эш татах, энэ тохиолдолд эшлэлийг тодорхой хийж, хуулийн нэр болон хэвлэн нийтэлсэн албан ёсны эх сурвалжийг бүрэн гүйцэд заасан байх;
29.1.8.тухайн хуулиар зохицуулах нийгмийн харилцаа, хуулийн үйлчлэх хүрээ, эрх зүйн харилцаанд оролцогч хүн, хуулийн этгээдийн эрх, үүрэг, зохицуулалтад удирдлага болгох зарчим, харгалзан үзэх нөхцөл байдал, нийтийн эрх зүйн этгээдийн чиг үүрэг, эрх хэмжээ, тэдгээрийг биелүүлэх журмыг тусгасан байх.
/Энэ заалтад 2023 оны 05 дугаар сарын 04-ний өдрийн хуулиар нэмэлт, өөрчлөлт оруулсан./
29.1.9.шаардлагатай тохиолдолд эрх зүйн хэм хэмжээг зөрчсөн этгээдэд хүлээлгэх хариуцлагын төрөл, хэмжээ, хуулийн хүчин төгөлдөр болох хугацаа, хууль буцаан хэрэглэх тухай заалт, хуулийг дагаж мөрдөх журмын зохицуулалт, бусад хуулийн зүйл, заалтыг хүчингүй болсонд тооцох, хасах заалт;
/Энэ заалтыг 2023 оны 05 дугаар сарын 04-ний өдрийн хуулиар хүчингүй болсонд тооцсон./
29.1.10.шаардлагатай тохиолдолд бусад хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах болон хууль хүчингүй болсонд тооцох тухай дагалдах хуулийн төслийг боловсруулсан байх;
/Энэ заалтыг 2023 оны 05 дугаар сарын 04-ний өдрийн хуулиар хүчингүй болсонд тооцсон./
29.1.11.хуулийн төсөл нь хуулийн зорилго гэсэн зүйлтэй байж болох бөгөөд зорилгод тус хуулиар хангахаар зорьж байгаа иргэний үндсэн эрх, бэхжүүлэх үндсэн зарчим, хүрэх үр дүнг тусгана.
/Энэ заалтыг 2023 оны 05 дугаар сарын 04-ний өдрийн хуулиар хүчингүй болсонд тооцсон./
29.2.Хуулийн төсөлд шаардлагатай тохиолдолд эрх зүйн хэм хэмжээг зөрчсөн этгээдэд хүлээлгэх хариуцлага, хуулийн хүчин төгөлдөр болох хугацаа, хууль буцаан хэрэглэх тухай заалт, хуулийг дагаж мөрдөх журмын зохицуулалт, бусад хуулийн зүйл, хэсэг, заалтыг хүчингүй болсонд тооцох, зарим үг, өгүүлбэр, тоо, тэмдэгт хасах талаар тусгана.
/Энэ хэсгийг 2023 оны 05 дугаар сарын 04-ний өдрийн хуулиар нэмсэн./
29.3.Шаардлагатай тохиолдолд бусад хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах болон хууль хүчингүй болсонд тооцох тухай дагалдах хуулийн төслийг боловсруулна.
/Энэ хэсгийг 2023 оны 05 дугаар сарын 04-ний өдрийн хуулиар нэмсэн./
29.4.Энэ хуулийн 14.5-д зааснаас бусад хуулийн төслийг дагалдуулан анхдагч болон шинэчилсэн найруулгын төслийг өргөн мэдүүлэхийг хориглоно.
/Энэ хэсгийг 2023 оны 05 дугаар сарын 04-ний өдрийн хуулиар нэмсэн./
30 дугаар зүйл.Хуулийн төслийн хэл зүй, найруулгад тавих нийтлэг шаардлага
30.1.Хуулийн төслийн хэл зүй, найруулга дараах нийтлэг шаардлагыг хангасан байна:
30.1.1.Монгол Улсын Үндсэн хууль, бусад хуульд хэрэглэсэн нэр томьёог хэрэглэх;
30.1.2.нэг нэр томьёогоор өөр өөр ойлголтыг илэрхийлэхгүй байх;
30.1.3.үг хэллэгийг монгол хэл бичгийн дүрэмд нийцүүлэн хоёрдмол утгагүй товч, тодорхой, ойлгоход хялбараар бичих;
30.1.4.хүч оруулсан нэр томьёо хэрэглэхгүй байх;
30.1.5.жинхэнэ нэрийг ганц тоон дээр хэрэглэх.
30.2.Хууль зүйн үндэсний хүрээлэнгийн дэргэд хууль зүйн нэр томьёог шинжлэх ухааны үндэслэлтэй оноон тодорхойлох, жигдлэн хэвшүүлэх, нэр томьёотой холбогдсон асуудлаар зөвлөмж гаргах чиг үүрэг бүхий Хууль зүйн хэлний зөвлөл /цаашид “Зөвлөл” гэх/ ажиллана. Зөвлөлийн бүрэлдэхүүн, ажиллах журмыг хууль зүйн асуудал эрхэлсэн Засгийн газрын гишүүн батална.
/Энэ хэсгийг 2023 оны 05 дугаар сарын 04-ний өдрийн хуулиар өөрчлөн найруулсан./
30.3.Зөвлөл нь энэ хуулийн 30.2-т заасан чиг үүргийг хэрэгжүүлэхдээ Монгол хэлний тухай хуульд заасан Хэлний бодлогын үндэсний зөвлөлтэй хамтран ажиллаж, тодруулга авч болно.
/Энэ хэсгийг 2023 оны 05 дугаар сарын 04-ний өдрийн хуулиар өөрчлөн найруулсан./
30.4.Хуулийн төсөлд дараах тохиолдолд нэр томьёоны тайлбар хийнэ:
30.4.1.нэр томьёо нь олон утгатай бол;
30.4.2.нэр томьёо нь өргөн утгатай бөгөөд түүнийг нарийвчлан тодорхойлох шаардлагатай бол;
30.4.3.шинээр бий болсон ойлголт буюу нэр томьёо нь нийтэд ойлгомжгүй бол.
30.5.Хуулийн төсөлд дараах тохиолдолд гадаад хэлний нэр томьёо хэрэглэж болно:
30.5.1.уг нэр томьёог оноосон нэр монгол хэлэнд байхгүй бол;
30.5.2.уг нэр томьёог олон улсын хэмжээнд нийтлэг хэрэглэж хэвшсэн бол;
30.5.3.уг нэр томьёог Монгол Улсын олон улсын гэрээнд хэрэглэж байгаа бол.
30.6.Нэр томьёо нь нэг утга агуулгаар нийт хуулийн хэмжээнд хэрэглэгдэх бол түүний тодорхойлолтыг уг хуулийн "Нийтлэг үндэслэл" гэсэн бүлэгт оруулан заана. Хуулийн төсөлд тодорхойлолт өгсөн хэд хэдэн нэр томьёо байгаа бол тэдгээрийг "Хуулийн нэр томьёоны тодорхойлолт" гэсэн гарчигтай зүйлд нэгтгэнэ.
30.7.Нэр томьёо нь тодорхой утга агуулгаар зөвхөн нэг бүлэг, зүйл, хэсэг, заалтын хүрээнд хэрэглэгдэх бол түүний тодорхойлолт, тайлбарыг холбогдох бүлэг, зүйл, хэсэг, заалтын дотор байрлуулж болно.
/Энэ хэсгийг 2017 оны 5 дугаар сарын 12-ны өдрийн хуулиар өөрчлөн найруулсан/
30.8.Хуулийн төсөлтэй холбогдуулан бусад хуульд заасан агуулга ижил нэр томьёог дагаж өөрчлөх шаардлагатай тохиолдолд ижил утгаар ойлгож хэрэгжүүлэх, хэрэглэх тайлбарыг хуулийг дагаж мөрдөх журмын зохицуулалтад тусгаж болно.
/Энэ хэсгийг 2023 оны 05 дугаар сарын 04-ний өдрийн хуулиар нэмсэн./
31 дүгээр зүйл.Хуулийн төсөлд товчлол хэрэглэх
31.1.Хуулийн төсөлд олон дахин давтагдаж байгаа нэг ойлголт, нэр томьёог хэд хэдэн үгээр илэрхийлэх тохиолдолд тэдгээрийг цөөн үгээр хэрэглэх зорилгоор товчлол хэрэглэнэ.
31.2.Дараах тохиолдолд товчлол хэрэглэхгүй:
31.2.1.хуулийн нэр, бүлэг, зүйлийн гарчигт;
31.2.2.тухайн үг олон удаа давтагдаагүй бол;
31.2.3.бусад хуульд хэрэглэсэн нэр томьёотой андуурахуйц байгаа бол.
32 дугаар зүйл.Хуулийн төсөлд эшлэл хэрэглэх
32.1.Хуулийн давхардал, зөрчил гарахаас сэргийлэх, ойлгож хэрэглэхэд хялбар болгох зорилгоор өөр хуульд байгаа, эсхүл тухайн хуульд нэгэнт туссан асуудлыг дахин дурдах бол эшлэл хэрэглэнэ.
32.2.Хуульд бусад хуулиас эшлэл хийхдээ тухайн заалтыг эх бичвэрээр нь хуулбарлахыг хориглоно.
33 дугаар зүйл.Хуулийн төслийн танилцуулга
33.1.Хууль санаачлагч хуулийн төслийн талаар товч болон дэлгэрэнгүй танилцуулга бэлтгэнэ.
/Энэ хэсэгт 2023 оны 05 дугаар сарын 04-ний өдрийн хуулиар нэмэлт оруулсан./
33.2.Хуулийн төслийн товч танилцуулгад дараах мэдээллийг тусгана:
/Энэ хэсэгт 2023 оны 05 дугаар сарын 04-ний өдрийн хуулиар нэмэлт оруулсан./
33.2.1.хуулийн төслийн ерөнхий агуулга, зохицуулах харилцаа, хуулийн төсөлд тусгасан зарчмын шинжтэй зохицуулалтын талаар;
/Энэ заалтыг 2017 оны 5 дугаар сарын 12-ны өдрийн хуулиар өөрчлөн найруулсан/
33.2.2.тухайн харилцааг урьд нь хууль, эрх зүйн бусад актаар зохицуулж ирсэн байдал;
33.2.3.хуулийн төслийг боловсруулахтай холбогдуулан хууль санаачлагчаас авч хэрэгжүүлсэн арга хэмжээ;
33.2.4.хуулийн төслийг олон нийтээр хэлэлцүүлсэн дүн;
33.2.5.гадаад орны туршлага, бусад судалгаа, шинжилгээний тайлангийн дүгнэлт.
33.3.Хуулийн төслийн дэлгэрэнгүй танилцуулгад хуулийн төсөл болон дагаж гарах хуулийн төслийн зүйл, хэсэг, заалт тус бүрд дараах мэдээллийг агуулсан тайлбарыг тусгана:
/Энэ хэсгийг 2023 оны 05 дугаар сарын 04-ний өдрийн хуулиар нэмсэн./
33.3.1.нэмэлт, өөрчлөлт оруулах, өөрчлөн найруулах, үг, өгүүлбэрийг хасах, хүчингүй болсонд тооцох болсон үндэслэл, шаардлага;
/Энэ заалтыг 2023 оны 05 дугаар сарын 04-ний өдрийн хуулиар нэмсэн./
33.3.2.зохицуулахаар тусгасан харилцааны агуулга, зохицуулалтыг хэрхэн ойлгох тухай;
/Энэ заалтыг 2023 оны 05 дугаар сарын 04-ний өдрийн хуулиар нэмсэн./
33.3.3.нэр томьёо, ухагдахууны үүсэл.
/Энэ заалтыг 2023 оны 05 дугаар сарын 04-ний өдрийн хуулиар нэмсэн./
33.4.Хуулийн төслийн дэлгэрэнгүй танилцуулгад энэ хуулийн 33.3-т заасан тайлбарыг шинэчилсэн найруулга бол бүлгээр, нэмэлт, өөрчлөлт бол зүйл, эсхүл хэсэг, заалт тус бүрээр багцлан тусгана.
/Энэ хэсгийг 2023 оны 05 дугаар сарын 04-ний өдрийн хуулиар нэмсэн./
33.5.Энэ хуулийн 33.3.3-т заасан хуулийн төслийн нэр томьёо, ухагдахууны үүслийг тайлбарлахад холбогдох хууль, Монгол Улсын хуулиар соёрхон баталсан, нэгдэн орсон олон улсын гэрээнд заасан тодорхойлолт, хэм хэмжээг баримталж болно.
/Энэ хэсгийг 2023 оны 05 дугаар сарын 04-ний өдрийн хуулиар нэмсэн./
33.6.Хуулийн зохицуулалтыг тайлбарлан хэрэглэхэд хуулийн төслийн дэлгэрэнгүй танилцуулга, хуулийн төсөл, Улсын Их Хурлын чуулганы хуралдаанаар хэлэлцэх үеийн хуралдааны тэмдэглэлийг ашиглаж болох бөгөөд эдгээр нь хуулийн албан ёсны тайлбар болохгүй.
/Энэ хэсгийг 2023 оны 05 дугаар сарын 04-ний өдрийн хуулиар нэмсэн./
34 дүгээр зүйл.Олон улсын гэрээ соёрхон батлах тухай хуулийн төсөлд тавих нэмэлт шаардлага
34.1.Олон талт олон улсын гэрээ соёрхон батлах тухай хуулийн төсөлд тухайн гэрээний хянан баталгаажуулсан монгол хэл дээрх орчуулгыг хавсаргана.
/Энэ хэсэгт 2023 оны 05 дугаар сарын 04-ний өдрийн хуулиар өөрчлөлт оруулсан./
34.2.Олон талт олон улсын гэрээний орчуулгыг тухайн гэрээгээр зохицуулах асуудлыг эрхэлсэн төрийн захиргааны төв байгууллага хариуцан гүйцэтгэж, гадаад хэргийн болон хууль зүйн асуудал эрхэлсэн төрийн захиргааны төв байгууллага эрхлэх асуудлын хүрээнд уг орчуулгыг хянан баталгаажуулна.
34.3.Хоёр талт олон улсын гэрээг талууд тохиролцсоны үндсэн дээр гадаад улсын хэлээр үйлдсэн бол тухайн гэрээг соёрхон батлах тухай хуулийн төсөлд энэ хуулийн 34.1, 34.2-т заасан шаардлага нэгэн адил үйлчилнэ.
34.4.Гадаад улс, олон улсын байгууллага, гадаад улсын болон олон улсын банк, санхүүгийн байгууллагаас авах зээл, тусламжийн талаарх олон улсын гэрээг орчуулах, орчуулгыг хянан баталгаажуулах үүргийг тухайн асуудлыг эрхэлсэн төрийн захиргааны төв байгууллага хүлээнэ.
34.5.Олон улсын гэрээг соёрхон баталснаар Монгол Улсын хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах, эсхүл хууль шинээр батлах шаардлагатай тохиолдолд тухайн хуулийн төслийг хамт боловсруулна.
ТАВДУГААР БҮЛЭГ
УЛСЫН ИХ ХУРЛЫН ТОГТООЛЫН ТӨСӨЛ БОЛОВСРУУЛАХ, ӨРГӨН МЭДҮҮЛЭХ
35 дугаар зүйл.Улсын Их Хурлын тогтоолын төслийн эх бичвэрт тавих шаардлага
35.1.Монгол Улсын Их Хурлын тогтоол /цаашид "Тогтоол" гэх/-ын төсөл дараах шаардлагыг хангасан байна:
35.1.1.Монгол Улсын Үндсэн хуульд нийцсэн, бусад хууль болон Монгол Улсын олон улсын гэрээний заалттай уялдсан байх;
35.1.2.хуулийн заалтыг давтахгүй байх;
35.1.3.хариуцлагын хэм хэмжээ заахгүй байх.
36 дугаар зүйл.Тогтоолын төслийн бүтэц
36.1.Тогтоолын төсөл дараах бүтэцтэй байна:
36.1.1.тогтоолын төслийн гарчиг;
36.1.2.шаардлагатай бол тэмдэглэх хэсэг;
36.1.3.тогтоох хэсэг;
36.1.4.шаардлагатай бол урьд гаргасан шийдвэрийг хүчингүй болсонд тооцох тухай хэсэг;
36.1.5.шаардлагатай бол тогтоол хүчин төгөлдөр болох хугацаа.
36.2.Тогтоолын төслийн гарчиг дараах хэсгээс бүрдэнэ:
36.2.1."Монгол Улсын Их Хурлын тогтоол" гэсэн толгой;
36.2.2.баталсан он, сар, өдөр /араб тоогоор бичнэ/;
36.2.3.тогтоол баталсан газар /хот/-ын нэр;
36.2.4.тогтоолын нэр. Тогтоолын нэр нь "… тухай" гэж төгсөнө.
36.3.Тогтоолын төслийн тэмдэглэх хэсэгт уг тогтоол гарах болсон үндэслэл, шаардлага, эсхүл хуулийн заалтыг үндэслэсэн байна.
36.4.Тогтоолын төслийн тогтоох хэсэгт уг тогтоолоор шийдвэрлэх асуудлыг энгийн, ойлгомжтой байдлаар томьёолж бичнэ.
36.5.Тогтоолын төслийн бүтцийн үндсэн нэгж нь заалт байх бөгөөд шаардлагатай тохиолдолд түүнийг дэд заалтад хувааж болно.
36.6.Тогтоол хавсралттай байж болох бөгөөд энэ тухай заалтыг "… -ыг хавсралтаар баталсугай.", эсхүл "…-ыг 1, 2, 3 дугаар хавсралтаар тус тус баталсугай" гэж томьёолно.
36.7.Тогтоолын хавсралтын эхний хуудасны баруун дээд буланд "Монгол Улсын Их Хурлын ... оны … дугаар тогтоолын хавсралт", эсхүл "Монгол Улсын Их Хурлын ... оны … дугаар тогтоолын … дугаар хавсралт" гэж заана.
36.8.Тогтоолын төслийн заалтыг дараах байдлаар дугаарлана:
36.8.1.заалтыг баруун талдаа цэгтэй араб тоогоор /1. гм/;
36.8.2.заалтын доторх дэд заалтыг баруун талдаа хаалт бүхий араб тоогоор /1/ гм/.
37 дугаар зүйл.Тогтоолын төслийг өргөн мэдүүлэх
37.1.Хууль санаачлагч тогтоолын төслөө энэ хуулийн 41.1-д заасан журмын дагуу өргөн мэдүүлнэ.
37.2.Тогтоолын төсөлд энэ хуулийн 40.1-д заасан баримт бичгийг хавсаргасан байна.
37.3.Тогтоолын төсөлд хавсаргах баримт бичиг нь албан хэрэг хөтлөлтийн нийтлэг шаардлагыг хангасан байна.
37.4.Энэ хуулийн 37.1, 37.2 дахь хэсэг нь энэ хуулийн 6.2, 6.3-т хамаарахгүй.
ЗУРГААДУГААР БҮЛЭГ
ХУУЛЬ ТОГТООМЖИЙН ТӨСЛИЙГ ОЛОН НИЙТЭЭР ХЭЛЭЛЦҮҮЛЭХ, САНАЛ АВАХ
38 дугаар зүйл.Хууль тогтоомжийн төслийн хэлэлцүүлэг зохион байгуулах
38.1.Хуульд өөрөөр заагаагүй бол хууль санаачлагч хууль тогтоомжийн төслийг Улсын Их Хуралд өргөн мэдүүлэхээс өмнө олон нийтийн хэлэлцүүлэг зохион байгуулж, холбогдох материалыг баримтжуулан хууль тогтоомжийн төслийн бүрдүүлбэрт хавсаргана.
/Энэ хэсэгт 2017 оны 5 дугаар сарын 12-ны өдрийн хуулиар өөрчлөлт оруулсан/
38.2.Хууль санаачлагч албан ёсны цахим хуудсандаа хууль тогтоомжийн төсөл болон энэ хуулийн 40.1.2, 40.1.3-т заасан баримт бичгийг байршуулж, хууль тогтоомжийн төсөлд санал өгөх хугацааг тодорхой заана.
/Энэ хэсгийг 2023 оны 05 дугаар сарын 04-ний өдрийн хуулиар өөрчлөн найруулсан./
/Энэ хэсэгт 2017 оны 5 дугаар сарын 12-ны өдрийн хуулиар өөрчлөлт оруулсан/
38.3.Хууль, Монгол Улсын олон улсын гэрээнд өөрөөр заагаагүй бол энэ хуулийн 38.2-т заасан хугацаа 15-аас доошгүй хоног байна. Энэ хугацаанд иргэн, хуулийн этгээд саналаа бичгээр, эсхүл энэ хуулийн 20.10-т заасан цахим хэлбэрээр өгөх бөгөөд холбогдох этгээд гарын үсэг зурж баталгаажуулсан байна.
/Энэ хэсэгт 2024 оны 01 дүгээр сарын 12-ны өдрийн хуулиар нэмэлт оруулсан./
/Энэ хэсэгт 2017 оны 5 дугаар сарын 12-ны өдрийн хуулиар өөрчлөлт оруулсан/
38.4.Хууль санаачлагч худалдаа, хөрөнгө оруулалт, татвар зэрэг бизнесийн орчинд нөлөөлөх хууль тогтоомжийн төсөл боловсруулсан бол энэ хуулийн 40.1.2, 40.1.3-т заасан баримт бичгийг өөрийн албан ёсны цахим хуудас болон эрх зүйн мэдээллийн нэгдсэн санд 60 хоногоос доошгүй хугацаанд байршуулж, олон нийтээс санал авна. Хуулийн төслийн дэлгэрэнгүй танилцуулгыг англи хэл дээр орчуулж, хамтад нь байршуулна.
/Энэ хэсгийг 2023 оны 05 дугаар сарын 04-ний өдрийн хуулиар нэмсэн./
38.5.Хууль санаачлагч энэ хуулийн 38.3-т заасны дагуу ирүүлсэн саналыг харгалзан үзнэ.
/Энэ хэсгийн дугаарт 2023 оны 05 дугаар сарын 04-ний өдрийн хуулиар өөрчлөлт оруулсан./
38.6.Олон нийтийн хэлэлцүүлгийг дараах хэлбэрээр явуулна:
/Энэ хэсгийн дугаарт 2023 оны 05 дугаар сарын 04-ний өдрийн хуулиар өөрчлөлт оруулсан./
38.6.1.бичгээр санал авах;
/Энэ заалтын дугаарт 2023 оны 05 дугаар сарын 04-ний өдрийн хуулиар өөрчлөлт оруулсан./
38.6.2.уулзалт, хэлэлцүүлэг зохион байгуулах;
/Энэ заалтын дугаарт 2023 оны 05 дугаар сарын 04-ний өдрийн хуулиар өөрчлөлт оруулсан./
38.6.3.санал асуулга явуулах;
/Энэ заалтын дугаарт 2023 оны 05 дугаар сарын 04-ний өдрийн хуулиар өөрчлөлт оруулсан./
38.6.4.цахим хэлбэрээр хэлэлцүүлэг явуулах;
/Энэ заалтын дугаарт 2023 оны 05 дугаар сарын 04-ний өдрийн хуулиар өөрчлөлт оруулсан./
/Энэ заалтад 2024 оны 01 дүгээр сарын 12-ны өдрийн хуулиар өөрчлөлт оруулсан./
38.6.5.бусад хэлбэр.
/Энэ заалтын дугаарт 2023 оны 05 дугаар сарын 04-ний өдрийн хуулиар өөрчлөлт оруулсан./
38.7.Хууль санаачлагч олон нийтийн хэлэлцүүлгийн хугацаа дууссан өдрөөс хойш 30 хоногийн дотор хуулийн төсөлд тусгасан болон тусгаагүй саналын товъёгийг бэлтгэн албан ёсны цахим хуудсандаа байршуулна.
/Энэ хэсгийн дугаарт 2023 оны 05 дугаар сарын 04-ний өдрийн хуулиар өөрчлөлт оруулсан./
38.8.Хууль санаачлагчийн боловсруулж байгаа хууль тогтоомжийн төслийн хуулиар нууцад хамааруулсан асуудалтай холбоотой хэсгээр олон нийтийн хэлэлцүүлэг зохион байгуулахгүй.
/Энэ хэсэгт 2023 оны 05 дугаар сарын 04-ний өдрийн хуулиар өөрчлөлт оруулсан./
/Энэ хэсгийн дугаарт 2023 оны 05 дугаар сарын 04-ний өдрийн хуулиар өөрчлөлт оруулсан./
38.9.Хуульд өөрөөр заагаагүй бол энэ хуулийн 12.2.1, 12.2.5, 12.2.6, 12.2.7, 12.2.8, 12.2.9, 12.2.10, 12.2.11, 12.2.15, 12.2.16, 12.2.17, 12.2.18, 12.2.19, 12.2.20, 12.2.21, 12.2.22, 12.2.23, 12.2.24-т заасан хууль тогтоомжийн төсөлд олон нийтийн хэлэлцүүлэг зохион байгуулахгүй байж болно.
/Энэ хэсгийн дугаарт 2023 оны 05 дугаар сарын 04-ний өдрийн хуулиар өөрчлөлт оруулсан./
/Энэ хэсэгт 2023 оны 07 дугаар сарын 07-ны өдрийн хуулиар өөрчлөлт оруулсан./
/Энэ хэсгийг 2017 оны 4 дүгээр сарын 14-ний өдрийн хуулиар нэмсэн, энэ хэсэгт 2017 оны 5 дугаар сарын 12-ны өдрийн хуулиар өөрчлөлт оруулсан/
39 дүгээр зүйл.Төрийн байгууллагаас санал авах
39.1.Хууль санаачлагч санаачилж байгаа хууль тогтоомжийн төсөлдөө түүнийг хэрэгжүүлэх, хяналт тавих чиг үүрэг бүхий байгууллагаас санал авна.
/Энэ хэсэгт 2023 оны 05 дугаар сарын 04-ний өдрийн хуулиар өөрчлөлт оруулсан./
39.2.Төрийн захиргааны төв байгууллага хууль тогтоомжийн төсөлд харьяа болон холбогдох мэргэжлийн байгууллагын саналыг авч нэгтгэн хууль санаачлагчид хүргүүлж болно.
39.3.Засгийн газрын санаачилсан хууль тогтоомжийн төсөлд тусгасан асуудал нь Улсын Их Хурлаас байгуулдаг төрийн байгууллагын эрхлэх асуудлын хүрээнд хамаарах бол тухайн байгууллагаас санал авна.
39.4.Энэ хуулийн 39.1, 39.3-т заасан саналыг бичгээр, эсхүл энэ хуулийн 20.10-т заасан цахим хэлбэрээр үйлдэнэ.
/Энэ хэсэгт 2024 оны 01 дүгээр сарын 12-ны өдрийн хуулиар нэмэлт оруулсан./
ДОЛООДУГААР БҮЛЭГ
ХУУЛЬ ТОГТООМЖИЙН ТӨСӨЛ ӨРГӨН МЭДҮҮЛЭХ
40 дүгээр зүйл.Хууль тогтоомжийн төслийн бүрдүүлбэр
40.1.Улсын Их Хуралд өргөн мэдүүлэх хууль тогтоомжийн төсөлд дараах баримт бичгийг хавсаргана:
40.1.1.хууль тогтоомжийн төслийг өргөн мэдүүлэх тухай хууль санаачлагчийн албан бичиг;
40.1.2.хууль тогтоомжийн төслийн үзэл баримтлал, товч болон дэлгэрэнгүй танилцуулга, хууль тогтоомжийн хэрэгцээ, шаардлагыг тандан судалсан, эсхүл хууль тогтоомжийн хэрэгжилтийн үр дагаварт үнэлгээ хийсэн, хууль тогтоомжийн төслийн үр нөлөөг үнэлсэн, хууль тогтоомжийг хэрэгжүүлэхтэй холбогдон гарах зардлын тооцоо хийсэн тайлан;
/Энэ заалтад 2023 оны 05 дугаар сарын 04-ний өдрийн хуулиар нэмэлт оруулсан./
/Энэ заалтад 2017 оны 5 дугаар сарын 12-ны өдрийн хуулиар өөрчлөлт оруулсан/
40.1.3.дагалдаж өөрчлөлт оруулах хууль тогтоомжийн төсөл;
40.1.4.олон улсын гэрээ соёрхон батлах тухай хуулийн төсөлд энэ хуулийн 34 дүгээр зүйлд заасан журмын дагуу хянан баталгаажуулсан олон улсын гэрээний монгол хэл дээрх орчуулга;
/Энэ хэсэгт 2023 оны 05 дугаар сарын 04-ний өдрийн хуулиар өөрчлөлт оруулсан./
40.1.5.хууль тогтоомжийн төсөл батлагдсан тохиолдолд түүнийг хэрэгжүүлэхтэй холбогдон гарах зардлын тооцоо, авах арга хэмжээний санал;
/Энэ заалтыг 2017 оны 5 дугаар сарын 12-ны өдрийн хуулиар хүчингүй болсонд тооцсон/
40.1.6.Ерөнхийлөгч, Улсын Их Хурлын гишүүний өргөн мэдүүлэх хууль тогтоомжийн төслийн тухайд Засгийн газрын санал, дүгнэлт;
40.1.7.Засгийн газрын өргөн мэдүүлэх хууль тогтоомжийн төслийн тухайд энэ хуулийн 20.7-20.9-д заасны дагуу санхүү, төсвийн, гадаад хэргийн болон хууль зүйн асуудал эрхэлсэн Засгийн газрын гишүүний бичгээр, эсхүл энэ хуулийн 20.10-т заасан цахим хэлбэрээр өгсөн зөвшөөрөл, энэ хуулийн 191 дүгээр зүйлд заасны дагуу гаргасан хууль зүйн дүгнэлт;
/Энэ хэсэгт 2024 оны 01 дүгээр сарын 12-ны өдрийн хуулиар нэмэлт оруулсан./
/Энэ заалтад 2024 оны 05 дугаар сарын 16-ны өдрийн хуулиар нэмэлт оруулсан./
40.1.8.энэ хуулийн 15.2-т заасны дагуу хууль тогтоомжийн төслийн үзэл баримтлалын төслийг хууль зүйн асуудал эрхэлсэн Засгийн газрын гишүүнд хүргүүлсэн тохиолдолд хууль зүйн асуудал эрхэлсэн Засгийн газрын гишүүний зөвлөмж;
/Энэ заалтыг 2017 оны 5 дугаар сарын 12-ны өдрийн хуулиар өөрчлөн найруулсан/
40.1.9.энэ хуулийн 40.1.1-40.1.8-д заасан баримт бичгийн цахим хувь;
40.1.10.энэ хуулийн 38.7-д заасан саналын товьёг.
/Энэ заалтад 2023 оны 05 дугаар сарын 04-ний өдрийн хуулиар өөрчлөлт оруулсан./
40.2.Энэ хуулийн 40.1-д заасан баримт бичиг нь албан хэрэг хөтлөлтийн нийтлэг шаардлагыг хангасан байна.
40.3.Монгол Улсын Их Хурлын чуулганы хуралдааны дэгийн тухай хуулийн 46.1-д заасан Хөтөлбөр болон Үндсэн чиглэлийн хэрэгжилт, мөн хуулийн 47.2-т заасан тайлан нь энэ хуулийн 40.2-т заасан шаардлагыг хангасан байна.
/Энэ хэсгийг 2017 оны 5 дугаар сарын 12-ны өдрийн хуулиар нэмсэн/
40.4.Хууль тогтоомжийн төслийн бүрдүүлбэрийн цахим хувийг үйлдэх, баталгаажуулах, хүлээлцэх журмыг хууль зүйн асуудал эрхэлсэн Засгийн газрын гишүүн батална.
/Энэ хэсгийн дугаарт 2017 оны 5 дугаар сарын 12-ны өдрийн хуулиар өөрчлөлт оруулсан/
41 дүгээр зүйл.Хууль тогтоомжийн төслийг Улсын Их Хурал өргөн мэдүүлэх
/Энэ зүйлийг 2024 оны 05 дугаар сарын 16-ны өдрийн хуулиар өөрчлөн найруулсан./
41.1.Хууль санаачлагч энэ хуулийн 40 дүгээр зүйлд заасны дагуу хууль тогтоомжийн төслийн бүрдүүлбэрийг хангаж, хууль тогтоомжийн төслийг Улсын Их Хурлын даргад өргөн мэдүүлэхээс өмнө өргөн мэдүүлэх тов тогтоолгох тухай албан бичгийг Улсын Их Хурлын Тамгын газарт хүргүүлнэ.
/Энэ хэсгийг 2024 оны 05 дугаар сарын 16-ны өдрийн хуулиар өөрчлөн найруулсан./
41.2.Улсын Их Хурлын Тамгын газар хууль санаачлагчаас Улсын Их Хуралд өргөн мэдүүлэхээр ирүүлсэн хууль тогтоомжийн төслийн бүрдүүлбэрийг энэ хуулийн 41.3-т заасны дагуу хянана.
/Энэ хэсгийг 2024 оны 05 дугаар сарын 16-ны өдрийн хуулиар өөрчлөн найруулсан./
41.3.Улсын Их Хурлын Тамгын газар хууль тогтоомжийн төслийн бүрдүүлбэрийг ажлын 5 өдрийн дотор дараах шаардлагыг хангасан эсэхээр хянан үзнэ:
/Энэ хэсэгт 2023 оны 05 дугаар сарын 04-ний өдрийн хуулиар өөрчлөлт оруулсан./
/Энэ хэсгийг 2024 оны 05 дугаар сарын 16-ны өдрийн хуулиар өөрчлөн найруулсан./
41.3.1.энэ хуульд заасан шаардлагыг хангасан эсэх;
/Энэ заалтыг 2024 оны 05 дугаар сарын 16-ны өдрийн хуулиар өөрчлөн найруулсан./
41.3.2.хуулийн төслийг үзэл баримтлалын хүрээнд боловсруулсан эсэх;
/Энэ заалтыг 2024 оны 05 дугаар сарын 16-ны өдрийн хуулиар өөрчлөн найруулсан./
41.3.3.хуулийн төслийг хууль тогтоомжийн хэрэгцээ, шаардлагыг тандан судалсан, эсхүл хууль тогтоомжийн хэрэгжилтийн үр дагаварт үнэлгээ хийсэн судалгаанд үндэслэн боловсруулсан эсэх;
/Энэ заалтыг 2024 оны 05 дугаар сарын 16-ны өдрийн хуулиар өөрчлөн найруулсан./
41.3.4.Монгол Улсын Их Хурлын тухай хуулийн 36 дугаар зүйлд заасан хууль санаачлах эрхийн хүрээ, хязгаарыг хангасан эсэх;
/Энэ заалтыг 2024 оны 05 дугаар сарын 16-ны өдрийн хуулиар өөрчлөн найруулсан./
41.3.5.энэ хуулийн 40.1.2-т заасан зардлын тооцооллыг холбогдох журам, зааврын дагуу боловсруулсан эсэх.
/Энэ заалтыг 2024 оны 05 дугаар сарын 16-ны өдрийн хуулиар өөрчлөн найруулсан./
41.4.Улсын Их Хурлын Ерөнхий нарийн бичгийн дарга хууль тогтоомжийн төсөл энэ хуульд заасан шаардлагыг хангасан эсэх талаар Улсын Их Хурлын даргад танилцуулах ба шаардлагатай гэж үзвэл Монгол Улсын Их Хурлын тухай хуулийн 13.1.14-т заасан өргөн мэдүүлэх хууль, тогтоолын төслийн талаар хууль зүйн дүгнэлт гаргуулж болно.
/Энэ хэсэгт 2024 оны 01 дүгээр сарын 12-ны өдрийн хуулиар нэмэлт, өөрчлөлт оруулсан./
/Энэ хэсгийг 2024 оны 05 дугаар сарын 16-ны өдрийн хуулиар өөрчлөн найруулсан./
/Энэ зүйлийг 2017 оны 5 дугаар сарын 12-ны өдрийн хуулиар өөрчлөн найруулсан/
41.5.Энэ хуулийн 41.4-т заасан хууль зүйн дүгнэлтийг Улсын Их Хурлын Тамгын газар ажлын 5 өдрийн дотор гаргаж, Улсын Их Хурлын даргад танилцуулна.
/Энэ хэсгийг 2022 оны 11 дүгээр сарын 11-ний өдрийн хуулиар нэмсэн./
/Энэ хэсгийг 2024 оны 05 дугаар сарын 16-ны өдрийн хуулиар өөрчлөн найруулсан./
41.6.Төслийг өргөн мэдүүлэх талаар Улсын Их Хурлын даргаас товлосон хугацааг Улсын Их Хурлын Тамгын газар хууль санаачлагчид албан бичгээр мэдэгдэх бөгөөд хууль санаачлагч уг хугацаанд хууль тогтоомжийн төслөө Улсын Их Хурлын даргад өргөн мэдүүлнэ.
/Энэ хэсгийг 2024 оны 05 дугаар сарын 16-ны өдрийн хуулиар өөрчлөн найруулсан./
41.7.Улсын Их Хурлын Тамгын газар энэ хуулийн 41.3-т заасны дагуу хянаж, эсхүл 41.5-д заасны дагуу хууль зүйн дүгнэлт гаргасан хууль тогтоомжийн төсөл хуульд заасан шаардлагыг хангаагүй гэж үзсэн бол Улсын Их Хурлын Ерөнхий нарийн бичгийн дарга Улсын Их Хурлын даргад танилцуулж, хууль тогтоомжийн төслийг энэ хуульд заасан шаардлага хангуулахаар хууль санаачлагчид буцаана.
/Энэ хэсгийг 2024 оны 05 дугаар сарын 16-ны өдрийн хуулиар өөрчлөн найруулсан./
41.8.Улсын Их Хурлын Тамгын газраас хуулийн төслийн бүрдүүлбэрийг хянасан талаарх албан бичгийг хууль санаачлагчид ажлын 14 өдрийн дотор мэдэгдээгүй бол бүрдүүлбэр хангасанд тооцно.
/Энэ хэсгийг 2024 оны 05 дугаар сарын 16-ны өдрийн хуулиар өөрчлөн найруулсан./
41.9.Хууль санаачлагч энэ хуулийн 23.1, 25.1-д заасан хуулийн төсөл, Засгийн газрын бүтэц, бүрэлдэхүүнд өөрчлөлт оруулах тухай, дунд хугацааны төсвийн хүрээний мэдэгдлийн тухай хуульд өөрчлөлт оруулах тухай хуулийн төслүүдийг үзэл баримтлалын хамт тусад нь өргөн мэдүүлнэ.
/Энэ хэсгийг 2024 оны 05 дугаар сарын 16-ны өдрийн хуулиар өөрчлөн найруулсан./
41.10.Хуулийг дагаж мөрдөж эхэлсэн өдрөөс хойш тухайн хууль болон түүний зүйл, хэсэг, заалт, дэд заалтын дагаж мөрдөх хугацаанд өөрчлөлт оруулах хуулийн төсөл өргөн мэдүүлэхгүй.
/Энэ хэсгийг 2024 оны 05 дугаар сарын 16-ны өдрийн хуулиар өөрчлөн найруулсан./
НАЙМДУГААР БҮЛЭГ
ХУУЛЬ ТОГТООМЖИЙН САН БҮРДҮҮЛЭХ, СИСТЕМЧЛЭХ, ХУУЛЬ ТОГТООМЖИЙГ НИЙТЛЭХ, ОЛОН НИЙТЭД СУРТАЛЧЛАХ
/Энэ бүлгийн гарчигт 2023 оны 05 дугаар сарын 04-ний өдрийн хуулиар нэмэлт оруулсан./
/Энэ бүлгийн гарчгийг 2017 оны 5 дугаар сарын 12-ны өдрийн хуулиар өөрчилсөн/
42 дугаар зүйл.Хууль тогтоомжийн албан ёсны эх
42.1.Монгол Улсын Их Хурлын чуулганы хуралдааны дэгийн тухай хуульд заасны дагуу ёсчилсон Улсын Их Хурлын Тамгын газарт хадгалах хууль тогтоомжийн хувийг албан ёсны эх гэнэ.
42.2.Хууль тогтоомжийн төслийн бүрдүүлбэр, хууль тогтоомжийн төслийг Улсын Их Хурлын Байнгын хорооны болон чуулганы нэгдсэн хуралдаанаар хэлэлцэх үе шатанд бүрдүүлсэн баримт бичгийг байнга хадгална.
42.3.Хууль тогтоомжийн архивын нэгж бүрдүүлэх журмыг Улсын Их Хурлын Ерөнхий нарийн бичгийн дарга батална.
/Энэ хэсэгт 2024 оны 05 дугаар сарын 16-ны өдрийн хуулиар өөрчлөлт оруулсан./
43 дугаар зүйл.Хууль тогтоомжийг нийтлэх
/Энэ зүйлийн гарчигт 2017 оны 5 дугаар сарын 12-ны өдрийн хуулиар өөрчлөлт оруулсан/
43.1.Хууль тогтоомжийг Улсын Их Хурлын Тамгын газар "Төрийн мэдээлэл" эмхэтгэлд нийтэлнэ.
/Энэ хэсэгт 2017 оны 5 дугаар сарын 12-ны өдрийн хуулиар өөрчлөлт оруулсан/
43.2.Монгол Улсын олон улсын гэрээ соёрхон батлах тухай хуулийг соёрхон баталсан гэрээний хамт "Төрийн мэдээлэл" эмхэтгэлд нийтэлнэ.
/Энэ хэсэгт 2017 оны 5 дугаар сарын 12-ны өдрийн хуулиар өөрчлөлт оруулсан/
43.3."Хууль тогтоомжийн эмхэтгэл"-д нийтэлсэн хууль тогтоомж албан ёсны эхтэйгээ зөрчилдсөн тохиолдолд албан ёсны эхийг баримтална.
/Энэ хэсгийг 2017 оны 5 дугаар сарын 12-ны өдрийн хуулиар хүчингүй болсонд тооцсон/
44 дүгээр зүйл.Хууль тогтоомжийг хүргэх
44.1.Улсын Их Хурлын Тамгын газар хууль тогтоомжийн албан ёсны эхээс хуулбарласан хувийг холбогдох төрийн байгууллагад хүргүүлэх ажлыг зохион байгуулна.
44.2.Хууль тогтоомжийн албан ёсны эхээс хуулбарлан хүргүүлсэн хувийг хүлээж авсан төрийн байгууллага хууль тогтоомжийн санг бүрдүүлнэ.
44.3.Энэ хуулийн 44.2-т заасан хууль тогтоомжийн сан бүрдүүлэх, системчлэн ангилж, хууль тогтоомжийн хувийн хэрэг хөтлөх журмыг хууль зүйн асуудал эрхэлсэн Засгийн газрын гишүүн батална.
45 дугаар зүйл.Хууль тогтоомжийн сан бүрдүүлэх
45.1.Хууль зүйн асуудал эрхэлсэн төрийн захиргааны төв байгууллага мэдээлэл, лавлагаа өгөх зорилгоор Монгол Улсын хүчин төгөлдөр хууль тогтоомжийн нэгдсэн санг цаасан болон цахим хэлбэрээр бүрдүүлэх, хууль тогтоомжийг системчлэх ажлыг хариуцан зохион байгуулна.
45.2.Энэ хуулийн 45.1-д заасан санд Монгол Улсын олон улсын гэрээ соёрхон батлах тухай хуулийг соёрхон баталсан тухайн гэрээний хамт оруулна.
45.3.Энэ хуулийн 45.1-д заасан хууль тогтоомжийн цахим санг Хууль зүйн үндэсний хүрээлэн эрх зүйн мэдээллийн нэгдсэн санд хариуцан байршуулах бөгөөд санг бүрдүүлэх, ашиглах журмыг хууль зүйн асуудал эрхэлсэн Засгийн газрын гишүүн батална.
/Энэ хэсгийг 2023 оны 05 дугаар сарын 04-ний өдрийн хуулиар өөрчлөн найруулсан./
45.4.Энэ хуулийн 45.3-т заасан эрх зүйн мэдээллийн нэгдсэн сан нь хууль тогтоомж, бусад эрх зүйн акт болон хууль тогтоомжийн төслийг Үндсэн хууль, Монгол Улсын олон улсын гэрээ, бусад хуультай нийцэж байгаа эсэх, уялдааг шалгах боломжтой мэдээллийн шинэ технологид тулгуурласан шийдэл бүхий байна.
/Энэ хэлтсийн 2024 оны 05 дугаар сарын 16-ны өдрийн хуулиар нэмсэн./
46 дугаар зүйл.Хууль тогтоомжийг олон нийтэд сурталчлах
/Энэ зүйлийн гарчигт 2017 оны 5 дугаар сарын 12-ны өдрийн хуулиар өөрчлөлт оруулсан/
46.1.Хууль тогтоомжийг олон нийтэд сурталчлах ажлыг Улсын Их Хурлын холбогдох Байнгын хороо Улсын Их Хурлын Тамгын газартай хамтран зохион байгуулж болно.
/Энэ хэсэгт 2017 оны 5 дугаар сарын 12-ны өдрийн хуулиар өөрчлөлт оруулсан/
46.2.Ерөнхийлөгчөөс санаачилсан хууль тогтоомжийг олон нийтэд сурталчлах ажлыг Ерөнхийлөгчийн Тамгын газар зохион байгуулж болно.
/Энэ хэсэгт 2017 оны 5 дугаар сарын 12-ны өдрийн хуулиар өөрчлөлт оруулсан/
46.3.Засгийн газар, холбогдох төрийн захиргааны төв байгууллага, бүх шатны иргэдийн Төлөөлөгчдийн Хурал, Засаг дарга, хууль тогтоомжийг хэрэгжүүлэх чиг үүрэг бүхий бусад байгууллага хууль тогтоомжийг өөрийн бүрэн эрх, чиг үүргийн дагуу харьяалах салбар, нутаг дэвсгэрийн хэмжээнд олон нийтэд сурталчлах ажлыг зохион байгуулна.
/Энэ хэсэгт 2023 оны 05 дугаар сарын 04-ний өдрийн хуулиар нэмэлт оруулсан./
/Энэ хэсэгт 2017 оны 5 дугаар сарын 12-ны өдрийн хуулиар өөрчлөлт оруулсан/
461 дүгээр зүйл.Хууль тогтоомжийн орчуулга хийх
/Энэ зүйлийг 2023 оны 05 дугаар сарын 04-ний өдрийн хуулиар нэмсэн./
461.1.Засгийн газар шаардлагатай тохиолдолд хууль тогтоомжийн орчуулгыг англи хэлээр хийнэ.
/Энэ хэсгийг 2023 оны 05 дугаар сарын 04-ний өдрийн хуулиар нэмсэн./
461.2.Хууль тогтоомжийн орчуулгын зардлыг улсын төсвөөс санхүүжүүлэх бөгөөд хуулиар хориглоогүй бусад эх үүсвэрээс санхүүжүүлж болно.
/Энэ хэсгийг 2023 оны 05 дугаар сарын 04-ний өдрийн хуулиар нэмсэн./
461.3.Хууль тогтоомжийн орчуулгын санг бүрдүүлэх, эрх зүйн мэдээллийн нэгдсэн санд байршуулах ажлыг хууль зүйн асуудал эрхэлсэн төрийн захиргааны төв байгууллага хариуцна.
/Энэ хэсгийг 2023 оны 05 дугаар сарын 04-ний өдрийн хуулиар нэмсэн./
461.4.Энэ хуулийн 38.4-т заасан хууль тогтоомжийн орчуулгыг тухайн хууль тогтоомж батлагдсанаас хойш 90 хоногийн дотор эрх зүйн мэдээллийн нэгдсэн санд байршуулна.
/Энэ хэсгийг 2023 оны 05 дугаар сарын 04-ний өдрийн хуулиар нэмсэн./
ЕСДҮГЭЭР БҮЛЭГ
ХУУЛЬ ТОГТООМЖИЙН ХЭРЭГЖИЛТИЙГ ЗОХИОН БАЙГУУЛАХ НИЙТЛЭГ ЖУРАМ
47 дугаар зүйл.Хууль тогтоомжийн хэрэгжилтийг зохион байгуулах нийтлэг арга хэмжээ
47.1.Улсын Их Хурлаас баталсан хууль тогтоомжийг хүлээн авсан даруйд Засгийн газрын Хэрэг эрхлэх газар хяналтын хувийн хэрэг нээж, харьяалах хүрээний асуудал эрхэлсэн Засгийн газрын гишүүнд хүргүүлнэ.
48 дугаар зүйл.Хуулиар тусгайлан эрх олгосны дагуу нийтээр дагаж мөрдөх хэм хэмжээ тогтоосон акт гаргах
48.1.Хуульд тусгайлан зааж эрх олгосноос бусад тохиолдолд нийтээр дагаж мөрдөх хэм хэмжээ тогтоосон эрх зүйн акт гаргахыг хориглоно.
48.2.Хуульд нийцээгүй, эсхүл хуулиар олгосон эрхийг хэтрүүлэн гаргасан нийтээр дагаж мөрдөх хэм хэмжээ тогтоосон эрх зүйн актыг дагаж мөрдөхгүй.
48.3.Хуульд өөрөөр заагаагүй бол нийтээр дагаж мөрдөх хэм хэмжээ тогтоосон эрх зүйн акт гаргах эрх хуулиар олгосон этгээд уг эрхээ бусдад шилжүүлэхийг хориглоно.
/Энэ зүйлийг 2017 оны 5 дугаар сарын 12-ны өдрийн хуулиар хүчингүй болсонд тооцсон/
АРАВДУГААР БҮЛЭГ
ХУУЛЬ ТОГТООМЖИЙН ХЭРЭГЖИЛТИЙН ҮР ДАГАВРЫН ҮНЭЛГЭЭ
/Энэ бүлгийн гарчигт 2023 оны 05 дугаар сарын 04-ний өдрийн хуулиар өөрчлөлт оруулсан./
49 дүгээр зүйл.Хууль тогтоомжийн хэрэгжилтийн үр дагаварт үнэлгээ хийх байгууллага
/Энэ зүйлийг 2023 оны 05 дугаар сарын 04-ний өдрийн хуулиар өөрчлөн найруулсан./
49.1.Улсын Их Хурлаас хийх хууль тогтоомжийн хэрэгжилтийн үр дагаврын үнэлгээг Улсын Их Хурлын холбогдох Байнгын хороо, Улсын Их Хурлын Тамгын газар хамтран хэрэгжүүлнэ.
/Энэ хэсгийг 2023 оны 05 дугаар сарын 04-ний өдрийн хуулиар өөрчлөн найруулсан./
49.2.Засгийн газраас хийх хууль тогтоомжийн хэрэгжилтийн үр дагаврын үнэлгээг холбогдох төрийн захиргааны төв байгууллага хэрэгжүүлнэ.
/Энэ хэсгийг 2023 оны 05 дугаар сарын 04-ний өдрийн хуулиар өөрчлөн найруулсан./
49.3.Энэ хуулийн 15.7.1-д заасан хууль тогтоомжийн хэрэгжилтийн үр дагаварт хийх үнэлгээг Хууль зүйн үндэсний хүрээлэн /цаашид “Хүрээлэн” гэх/ хэрэгжүүлнэ.
/Энэ хэсгийг 2023 оны 05 дугаар сарын 04-ний өдрийн хуулиар өөрчлөн найруулсан./
49.4.Хууль тогтоомжийн хэрэгжилтийн үр дагаварт хөндлөнгийн байгууллагаар үнэлгээ хийлгэх буюу хамтран ажиллаж болно.
/Энэ хэсгийг 2023 оны 05 дугаар сарын 04-ний өдрийн хуулиар өөрчлөн найруулсан./
49.5.Хүрээлэнгийн үйл ажиллагааны дүрмийг хууль зүйн асуудал эрхэлсэн Засгийн газрын гишүүн батална.
/Энэ хэсгийг 2023 оны 05 дугаар сарын 04-ний өдрийн хуулиар өөрчлөн найруулсан./
49.6.Хүрээлэн энэ хуулийн 15.7.1-д зааснаас бусад хууль тогтоомжийн хэрэгжилтийн үр дагаварт хийх үнэлгээ болон энэ хуулийн 12.1.2, 12.1.3, 12.1.4-т заасан судалгааг захиалгаар гэрээний үндсэн дээр хийж болно.
/Энэ хэсгийг 2023 оны 05 дугаар сарын 04-ний өдрийн хуулиар өөрчлөн найруулсан./
49.7.Хууль тогтоомжийн хэрэгжилтийн үр дагаврын үнэлгээний зөвлөмжийг хэрэгжүүлэх арга хэмжээг тухайн төрийн захиргааны төв байгууллага хариуцан зохион байгуулна.
/Энэ хэсгийг 2023 оны 05 дугаар сарын 04-ний өдрийн хуулиар өөрчлөн найруулсан./
49.8.Энэ хуулийн 49.2, 49.3-т заасан үнэлгээний тайлан, дүгнэлт, зөвлөмжийг Монгол Улсын Их Хурлын хяналт шалгалтын тухай хуулийн 13.7-д заасны дагуу Улсын Их Хурлын хяналт шалгалтын мэдээллийн нэгдсэн санд тухай бүр байршуулна.
/Энэ хэсгийг 2024 оны 05 дугаар сарын 16-ны өдрийн хуулиар нэмсэн./
50 дугаар зүйл.Хууль тогтоомжийн хэрэгжилтийн хяналт шинжилгээ
/Энэ зүйлийг 2023 оны 05 дугаар сарын 04-ний өдрийн хуулиар хүчингүй болсонд тооцсон./
50.1.Хууль тогтоомжийн хэрэгжилтэд хяналт шинжилгээг дараах чиглэлээр хийнэ:
/Энэ хэсгийг 2023 оны 05 дугаар сарын 04-ний өдрийн хуулиар хүчингүй болсонд тооцсон./
50.1.1.хууль тогтоомжийн зорилгыг хангаж байгаа түвшинг тодорхойлох;
/Энэ заалтыг 2023 оны 05 дугаар сарын 04-ний өдрийн хуулиар хүчингүй болсонд тооцсон./
50.1.2.хууль тогтоомжийн үзэл баримтлалд тодорхойлсон үр дүнд хүрэх байдлыг тогтоох.
/Энэ заалтыг 2023 оны 05 дугаар сарын 04-ний өдрийн хуулиар хүчингүй болсонд тооцсон./
50.2.Хууль тогтоомжийн хэрэгжилтэд хийх хяналт шинжилгээг энэ хуулийн 12.1.5-д заасан аргачлалын дагуу хийнэ.
/Энэ хэсгийг 2023 оны 05 дугаар сарын 04-ний өдрийн хуулиар хүчингүй болсонд тооцсон./
51 дүгээр зүйл.Хууль тогтоомжийн хэрэгжилтийн үр дагаврын үнэлгээ
51.1.Хүчин төгөлдөр үйлчилж байгаа хуульд өөрчлөлт оруулах, шинэчлэн найруулах, багц хуулийн төсөл боловсруулахад түүний хэрэгжилтийн бодит байдалд дүн шинжилгээ хийж, гарч байгаа хүндрэл, бэрхшээл, нийгэмд үзүүлж байгаа эерэг, сөрөг нөлөөллийг илрүүлж, цаашид тухайн хууль тогтоомжийг зохистой, үр дүнтэй хэрэгжүүлэх боломжит хувилбарыг тодорхойлно.
/Энэ хэсгийг 2023 оны 05 дугаар сарын 04-ний өдрийн хуулиар өөрчлөн найруулсан./
51.2.Хууль тогтоомжийн хэрэгжилтийн үр дагаварт хийх үнэлгээг энэ хуулийн 12.1.6-д заасан аргачлалын дагуу хийнэ.
51.3.Энэ хуульд өөрөөр заагаагүй бол хууль тогтоомжийн хэрэгжилтийн үр дагаварт хийх үнэлгээг тухайн хууль тогтоомжийг дагаж мөрдсөнөөс хойш 5 жил тутамд хийх бөгөөд шаардлагатай тохиолдолд дээрх хугацаанаас өмнө хийж болно.
/Энэ хэсгийг 2017 оны 5 дугаар сарын 12-ны өдрийн хуулиар нэмсэн/
51.4.Хууль тогтоомжийн зохицуулах харилцааны онцлог, асуудлаас хамааран хууль тогтоомжийн хэрэгжилтийн үр дагаврын үнэлгээ хийхдээ хууль тогтоомжид бүхэлд нь, эсхүл түүний зарим зүйл, хэсэг, заалтыг сонгож болно.
/Энэ хэсгийг 2023 оны 05 дугаар сарын 04-ний өдрийн хуулиар нэмсэн./
52 дугаар зүйл.Хууль тогтоомжийн хэрэгжилтийн үр дагаврын үнэлгээний дүнг хэлэлцэх
/Энэ зүйлийг 2023 оны 05 дугаар сарын 04-ний өдрийн хуулиар өөрчлөн найруулсан./
52.1.Хууль тогтоомжийн хэрэгжилтийн үр дагаврын үнэлгээний дүнг Улсын Их Хурал, Засгийн газар жилд нэг удаа тогтмол хэлэлцэж, хууль тогтоомжийн хэрэгжилтийг эрчимжүүлэх, түүнд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах, хууль тогтоомжийг хооронд нь уялдуулах, системчлэн кодификаци хийх, шинээр хууль тогтоомжийн төсөл боловсруулах зэрэг арга хэмжээг авч хэрэгжүүлнэ.
/Энэ хэсгийг 2023 оны 05 дугаар сарын 04-ний өдрийн хуулиар өөрчлөн найруулсан./
52.2.Улсын Их Хурал хууль тогтоомжийн төслийг хэлэлцэн батлахдаа тухайн хууль тогтоомжийн ач холбогдол, зохицуулалтын онцлогийг харгалзан шаардлагатай бол уг хууль тогтоомжийн хэрэгжилтийн үр дагаварт үнэлгээ хийж, дүнг танилцуулах хугацаатай үүргийг Засгийн газарт өгч болно.
/Энэ хэсгийг 2023 оны 05 дугаар сарын 04-ний өдрийн хуулиар өөрчлөн найруулсан./
АРВАННЭГДҮГЭЭР БҮЛЭГ
БУСАД ЗҮЙЛ
53 дугаар зүйл.Хууль хүчин төгөлдөр болох
53.1.Энэ хуулийг 2017 оны 01 дүгээр сарын 01-ний өдрөөс эхлэн дагаж мөрдөнө.
/Энэ хэсэгт 2016 оны 2 дугаар сарын 4-ний өдрийн хуулиар өөрчлөлт оруулсан/
МОНГОЛ УЛСЫН ИХ ХУРЛЫН ДАРГА З.ЭНХБОЛД
Текст томруулах
A
A
A
Монгол Улсын хууль, тогтоомжийн албан бус англи орчуулгыг зөвхөн судалгаа шинжилгээ болон мэдээллийн зорилгоор ашиглах боломжтой. Үүнээс үүдэх хууль зүйн аливаа үр дагаврыг ХЗДХЯ, ХЗҮХ хариуцахгүй болно.
(2023-06-19-ний өдрийн орчуулга) Unofficial translation
LAW OF MONGOLIA
May 29, 2015 Ulaanbaatar city
ON LEGISLATION
/Revised edition/
CHAPTER ON
GENERAL PROVISIONS
Article 1.Purpose of the law
1.1.The purpose of this Law is to regulate relations in connection with initiating and drafting a law and other decision of the State Great Khural /hereinafter referred to as the "Legislation"/, determining requirements to set on drafts of the legislation, ensuring public participation in the drafting, submitting the drafts to the State Great Khural, publishing and promoting of the adopted legislation, and assessing their implementation outcomes.
/This paragraph was modified by the law as of May 4, 2023/
Article 2.Definition of terms of the Law
2.1.The following terms used in this Law shall have the following meanings:
2.1.1."A law initiator" shall mean a person stated in the paragraph 1 of the Article Twenty-six of the Constitution of Mongolia;
2.1.2."A right to initiate a law" shall mean making a draft in professional level by the person stated in the sub-paragraph 2.1.1 of this Law in conformity with scope and limits stated in the Article 38 of the Law on State Great Khural of Mongolia and other relevant legislation and submitting it to the State Great Khural;
/This paragraph was modified by the law as of May 7, 2020/
2.1.3."A draft of law" shall mean an original text of the draft law to be submitted to the State Great Khural upon developing it by fulfilling the requirements stated in this Law by the initiator of the law;
2.1.4."A draft of other decision of the State Great Khural" shall mean an original text of the draft resolution of the State Great Khural to be submitted to the State Great Khural upon developing it by fulfilling the requirements stated in this Law by the initiator of the law.
/This paragraph was amended by the law as of May 12, 2017/
Article 3.Scope of the application of the Law
/This article was invalidated by the law as of May 4, 2023/
3.1.This Law shall regulate the relations in connection with initiating and drafting legislation, ensuring public participation, making legal opinions, submitting, publishing the adopted legislation, promoting to the public, organizing its implementation, and making monitoring and assessment in the implementation of the legislation.
/This paragraph was amended by the law as of May 12, 2017/
Article 4.Common principles
4.1.When implementing this Law, the following common principles shall be adhered to in addition to the principles stated in the paragraph 2 of the Article One of the Constitution of Mongolia:
4.1.1.to be transparent and open;
4.1.2.to ensure public participation;
4.1.3.to be apart from conflict of interest;
4.1.4.to be based on the research and analysis.
CHAPTER TWO
INITIATING AND PLANNING LEGISLATION
Article 5.Initiating a law
5.1.If a law initiator initiates a certain law, he/she shall develop a draft law in conformity with scope and limits stated in the Article 38 of the Law on State Great Khural of Mongolia and other relevant legislation and submit it to the State Great Khural.
/This paragraph was modified by the law as of May 7, 2020/
5.2.Citizens and legal entities shall submit a proposal on the draft law to the law initiators. If the law initiator considers that such proposal as grounded, he/she may initiate a law in respect to the given matter.
Article 6.Initiating a resolution of the State Great Khural
6.1.A law initiator may initiate a draft resolution of the State Great Khural. Other organizations shall submit their respective proposal to the law initiators if it is stated in the law.
6.2.Members of the State Great Khural may initiate a resolution in respect to internal organization of the State Great Khural and/or activities of the authorities directly responsible and reporting their works to the State Great Khural within the level of the relevant Standing Committee.
6.3.The paragraphs 6.1 and 6.2 of this Law shall not apply to the resolution of the State Great Khural in respect to electing a Chairman and a Vice-Chairman of the State Great Khural at the primary session of the State Great Khural.
Article 7.Planning a work to develop a draft law
7.1.The Government shall plan in prior a legislation to be initiated during the respective terms of office of the Government and specify them in the Main directives of the Elaborating legislation /hereinafter referred to as the "Main Directives"/.
7.2.A state central administrative body in charge of legal affairs shall develop a draft of the Main Directives in conformity with the Action plan of the Government based on the integrating and studying upon receiving proposals of the relevant organizations.
7.3.An organization to provide a proposal to the draft of the Main Directives shall determine grounds and demands to issue the primary law and/or revised editions of the law or addendum and amendment to the law based on researching preliminary needs and requirements of the legislation and/or making assessment on outcomes of the implementation of the legislation regulating the given relations.
/This paragraph was amended by the law as of May 12, 2017/
/This paragraph was modified by the law as of May 4, 2023/
7.4.A draft of the Main Directives shall be approved by the Government and presented to the State Great Khural.
This paragraph was modified by the law as of May 4, 2023/
7.5.When determining the list and sequence of drafts of the legislation to be discussed at the session of the State Great Khural, the principle of discussing the drafts of the legislation reflected in the Main Directives shall be adhered to at the first.
7.6.If it is not included in the Main Directives, but it is deemed necessary to be regulated by legislation, the Government may initiate and develop the draft of the relevant legislation and submit it to the State Great Khural.
CHAPTER THREE
ORGANIZING A WORK TO DEVELOP A DRAFT OF LEGISLATION
Article 8.Steps of the work to develop the legislation draft
8.1.A law initiator shall organize the works to develop a legislation draft under the following steps:
8.1.1.to conduct a preliminary research of the needs and demands of legislation in accordance with Article 13 of this Law or make an assessment on the implementation outcomes of legislation regulating the respective relations in accordance with Article 51 of this Law;
/This sub-paragraph was amended by the law as of May 12, 2017/
8.1.2.to develop a concept draft of the legislation draft and approve the concept in accordance with Articles 14 and 15 of this Law;
8.1.3.to develop a legislation draft in accordance with Article 16 of this Law;
8.1.4.to make impact assessment and cost estimation of the legislation draft in accordance with Articles 17 and 18 of this Law;
8.1.5.to be discussed a legislation draft and receive proposals thereto from citizens, representatives of legal entities and public whose rights and legal interest to be affected;
8.1.6.to receive proposals on the legislation draft from the respective government and non-government organizations as well as professional and research organizations;
8.1.7.to receive proposals and opinions from the competent person authorized to make a legal opinion in legislation draft;
/This sub-paragraph was invalidated by the law as of May 12, 2017/
8.1.8.to be discussed a legislation draft at the session of the Government;
8.1.9.to complete the composition of the legislation draft in accordance with Article 40 of this Law and submit to the State Great Khural for adoption.
Article 9.Being responsible for developing work of the legislation draft
9.1.A law initiator shall be responsible and organize a work on developing a legislation draft.
9.2.A legislation draft to be initiated by the Government shall be developed by the relevant state central administrative body in accordance with the Main Directives or under the matter of the appropriate scope and sectors as assigned by the Government.
/This paragraph was invalidated by the law as of May 4, 2023/
9.3.With purpose of ensuring inter-sectoral coordination, a law initiator may involve a participation of an officer in charge of the given matters upon agreeing with the management of the relevant organization as well as the researchers and scientists in the works on developing a legislation draft.
/This paragraph was amended by the law as of May 12, 2017/
/This paragraph was amended by the law as of May 4, 2023/
9.4.A law initiator shall have a right to receive an estimation, research, data, and documents required for developing a legislation draft from the relevant legal entity and officials.
9.5.A proposal shall be received from the relevant government and non-governmental organizations, professional and research organizations, experts, scientists, citizens, and legal entities during the procedure of the developing a legislation draft and it shall be taken into account when developing the draft.
Article 10.Forms on organizing the works to develop a legislation draft
10.1.A law initiator shall organize a work to develop a legislation draft under the following forms:
10.1.1.to develop a legislation draft by itself;
10.1.2.to have established and worked a working group consists of an official of the relevant organization, as well as researchers and scientists;
/This sub-paragraph was amended by the law as of May 12, 2017/
10.1.3.to have performed it by citizen and legal entities under the basis of the contract.
Article 11.Financing a work to develop a legislation draft
11.1.A law initiator shall finance costs to be spent related to developing a legislation draft from its own budget.
11.2.A work to develop a legislation draft may be financed by the non-profit organization without an intention of illegal interference to the legislative procedure.
Article 12.Providing methodological guidance to the work on developing a legislation draft
12.1.The Government shall approve and enforce the following methodologies:
12.1.1.a methodology to develop a legislation draft;
12.1.2.a methodology to conduct preliminary research of the needs and demands of the legislation;
12.1.3.a methodology to make assessment of the impact of legislation draft;
12.1.4.a methodology to make a cost estimation to be issued in connection with implementation of the legislation;
12.1.5.a methodology to make monitoring and analysis in the implementation of the legislation;
/This sub-paragraph was invalidated by the law as of May 4, 2023/
12.1.6.a methodology to make assessment on the outcomes of the implementation of the legislation.
12.2.A methodology stated in the sub-paragraphs 12.1.2-12.1.6 of this Law shall not apply to developing of the following legislation drafts:
12.2.1.on adopting of an international treaty;
/This sub-paragraph was modified by the law as of May 12, 2017/
12.2.2.state budget and budget amendment of the respective year;
12.2.3.medium-term budget framework statement;
12.2.4.state investment program;
/This sub-paragraph was invalidated by the law as of May 4, 2023/
12.2.5.Government debt management strategy;
12.2.6.on adopting state budget performance;
12.2.7.a draft law and/or draft decision of the State Great Khural initiated by the law initiator in connection with removing the respective circumstance and overcoming it during the period of special circumstances including state of emergency, state of martial law, and state of war and/or the circumstances stated in the paragraph 5.1 of the Law on State of War, paragraph 5.1 of the Law on State of Martial law, and paragraph 6.4 of the Law on Mobilization, and the state of preparedness specified in the Law on Disaster Prevention, as well as the special circumstance on spread of international pandemic disease;
/This sub-paragraph was amended by the law as of May 12, 2017/
/This sub-paragraph was amended by the law as of April 9, 2020/
12.2.8.on structure and composition of the Government and amendment thereto;
/This sub-paragraph was amended by the law as of May 4, 2023/
12.2.9.on appointment and release of the Prime Minster of Mongolia;
/This sub-paragraph was modified by the law as of May 13, 2020/
12.2.10.a resolution draft specified in the paragraphs 6.2 and 6.3 of this Law;
12.2.11.on adopting the documents specified in the subparagraphs 4.1.4, 4.1.5, 4.1.6, 4.1.8, 4.1.12 and 4.1.13 of the Law on Development policy, planning and its management;
/This sub-paragraph was modified by the law as of May 4, 2023/
12.2.12.on adopting an action plan of the Government;
/This sub-paragraph was invalidated by the law as of May 4, 2023/
12.2.13.on adopting a main directive to develop economy and society of the country;
/This sub-paragraph was invalidated by the law as of May 4, 2023/
12.2.14.on adopting a main directive to upgrade the legislation;
/This sub-paragraph was invalidated by the law as of May 4, 2023/
12.2.15.on adopting a main directive to be followed by the state in connection with the monetary policy during the respective year;
/This sub-paragraph was amended by the law as of May 12, 2017/
12.2.16.on appointing and releasing officials;
12.2.17.the legislation draft specified in the paragraph 21.1 of the Law on Session procedure of the State Great Khural of Mongolia;
/This sub-paragraph was added by the law as of May 12, 2017/
/This sub-paragraph was amended by the law as of May 4, 2023/
12.2.18.the legislation draft developed as specified in the Subparagraphs 3.4.1 and 3.4.3 of the Law on National security;
/This sub-paragraph was added by the law as of May 12, 2017/
12.2.19.on establishing a diplomatic relationship;
/This sub-paragraph was added by the law as of May 12, 2017/
12.2.20.on establishing a level and location of a diplomatic representative office;
/This sub-paragraph was added by the law as of May 12, 2017/
12.2.21.on adopting a system and general structure scheme of the state administrative organizations;
/This sub-paragraph was added by the law as of May 12, 2017/
12.2.22.on the State Great Khural of Mongolia and Session procedures of the State Great Khural of Mongolia;
/This sub-paragraph was added by the law as of May 12, 2017/
/This sub-paragraph was modified by the law as of April 9, 2020/
12.2.23.a resolution draft of the State Great Khural regarding to impose, grant or exempt the excise tax;
/This sub-paragraph was added by the law as of May 12, 2017/
12.2.24.the legislation draft developed to amend several laws simultaneously for the purpose to remove their gaps, duplications and conflicts in accordance with the paragraph 24.2 of this law.
/This paragraph was added by the law as of April 14, 2017/
/This sub-paragraph was added by the law as of May 12, 2017/
12.3.The methodology to conduct a preliminary research of the needs and demands of the legislation, specified in the sub-paragraph 12.1.2 of this Law shall not be applied to develop the following legislation drafts:
12.3.1.specified in the Constitution of Mongolia to regulate the matter by law only;
12.3.2.Mongolia is specifically obliged to amend, change or newly adopt the domestic legislation in regards with the matter under the international treaties of Mongolia;
12.3.3.a recommendation is issued to revise, amend or invalidate the respective law as a result of an assessment, which is made in accordance with the methodology, specified in the sub-paragraph 12.1.6 of this Law.
/This paragraph was added by the law as of May 12, 2017/
Article 13.Conducting a preliminary research of the needs and demands of the legislation
13.1.A law initiator shall determine the needs and demands to develop a legislation draft according the methodology, specified in the sub-paragraph 12.1.2 of this Law.
13.2.The following matters shall be studied according the methodology, specified in the sub-paragraph 12.1.2 of this Law and recommendation shall be made:
13.2.1.To study whether to comply with the Constitution of Mongolia, international treaties of Mongolia and other laws;
13.2.2.To determine whether the respective matter is required to be regulated by the legislation;
13.2.3.To determine legal norms to regulate that matter;
13.2.4.To compare and study positive and negative aspects of legal norms to be regulated;
13.2.5.To determine the effective solution to settle the respective matter on the basis of pre-evaluation of the impacts on human rights, economy, society and environment;
13.2.6.if necessary, to conduct research on the legal regulation of other countries on the respective matter.
/This paragraph was modified by the law as of May 12, 2017/
13.3.A law initiator shall conduct a preliminary research of the needs and demands of the legislation in case of developing the primary draft law and the draft law that adds newly principled regulations to the existing law.
/This paragraph was added by the law as of May 4, 2023/
Article 14.Developing a concept draft of the legislation draft
14.1.A law initiator shall develop a concept draft based on conducting a preliminary research of the needs and demands of the legislation or making an assessment of the outcomes of the implementation of the legislation.
/This paragraph was amended by the law as of May 12, 2017/
14.2.The followings shall be included in the concept draft, specified in the Paragraph 14.1 of this Law:
14.2.1.grounds and demands to develop a legislation draft;
14.2.2.objectives, general structure, relations to be regulated and scope of the legislation;
14.2.3.economic, social, and legal outcomes that may arise after the adoption of the legislation and recommendation for measures to be taken to resolve them;
/This sub-paragraph was amended by the law as of May 4, 2023/
14.2.4.recommendations on how the legislation draft should be complied with the Constitution of Mongolia, international treaties of Mongolia and other laws, as well as recommendations of the legislation to be newly developed, revised, amended, or invalidated.
/This sub-paragraph was amended by the law as of May 4, 2023/
14.3.Needs and demands, specified in the sub-paragraph 14.2.1 of this law, shall be definitely explained and included in the concept draft of the legislation draft. Whether the legislation draft complies with the scope and limits of the right to initiate laws shall be clarified in the grounds and demands.
/This paragraph was modified by the law as of May 4, 2023/
14.4.A law initiator may develop and submit a package of several interrelated law drafts in a certain sector for discussion all together at the same time.
/This paragraph was added by the law as of May 4, 2023/
14.5.When a law initiator develop a package of several law drafts in accordance with the paragraph 14.4 of this Law, in the case of developing a primary law, revising, or amending the law following the general law governing the respective relation, the content of each draft law can be summarized and determined in a single concept.
/This paragraph was added by the law as of May 4, 2023/
Article 15.Adopting a concept draft of the legislation draft
15.1.The President and a member of the State Great Khural shall determine and approve the concept of the self-initiated legislation draft.
15.2.A concept draft of the legislation draft to be initiated by the President and a member of the State Great Khural can be submitted to the Cabinet member in charge of legal affairs. In this case, the Cabinet member in charge of legal affairs shall issue a recommendation.
15.3.A concept draft of the legislation draft to be initiated by the Government shall be developed by the state central administrative body in charge of the respective matter and adopted jointly by the Cabinet member in charge of the respective matter and the Cabinet member in charge of legal affairs.
/This paragraph was amended by the law as of May 4, 2023/
15.4.In the case the social relations to be regulated by the legislation belong to the scope of the matters in charge of several members of the Government, a concept draft of the legislative draft shall be adopted jointly by the Cabinet members in charge of these matters and the Cabinet member in charge of legal affairs
15.5.The concept draft of the legislation draft in the field of finance, budget and taxation, developed by the state central administrative body, shall be adopted jointly by the Cabinet member in charge of the respective matter and the Cabinet members in charge of finance, budget and legal affairs.
15.6.The concept draft of the law draft on the ratification of international treaties shall be developed by the state central administrative body in charge of matters subject to be regulated under the treaty, and adopted jointly by the Cabinet member in charge of the respective matter and the Cabinet members in charge of foreign affairs and legal affairs.
15.7.The Cabinet member in charge of legal affairs shall independently adopt the concept draft of the legislation draft regulating the following social relations:
15.7.1.common relations in the fields of the criminal, civil, administrative, and violation law;
/This sub-paragraph was modified by the law as of May 4, 2023/
15.7.2.matters belonging within the scope of matters in charge of as specified by the law.
15.8.The Cabinet member, who is specified in the paragraphs 15.3-15.6 of this Law shall review the concept draft of the legislation draft submitted by the Cabinet member in charge of the respective matter and shall make one of the following decisions within 30 days:
15.8.1.to promote and jointly adopt the draft;
15.8.2.to make a proposal to re-develop and return the draft;
15.8.3.to make a conclusion that relations not required to be regulated by law.
15.9.The proposals and conclusions on the review of the concept draft of the legislation draft in accordance with the sub-paragraphs 15.8.2 and 15.8.3 of this Law shall clearly state the grounds.
15.10.When the Cabinet member in charge of the respective matter submits the concept draft of the legislation draft to the Cabinet member in charge of legal affairs for joint approval, he/she shall submit together a report of a preliminary research conducted on the needs and demands of the legislation, or an assessment of the outcomes of the implementation of the legislation regulating the respective relations.
/This Article was modified by the law as of May 12, 2017/
15.11.The concept of the law draft, specified in the sub-paragraph 12.2.8 of this Law shall be determined and adopted by the Prime Minister of Mongolia, and the law draft shall be submitted in accordance with the paragraph 3 of Article Thirty-nine of the Constitution of Mongolia.
/This paragraph was added by the law as of May 4, 2023/
15.12.When developing a concept draft of the revised law draft, specified in the sub-paragraph 22.1.3 of this Law, it shall be developed and adopted under the name of the effective existing law, and in the case the name of the law is to be changed, it shall be reflected in its concept draft.
/This paragraph was added by the law as of May 4, 2023/
Article 16.Developing the legislation draft
16.1.The legislation draft shall be developed in compliance with its concept.
16.2.The legislation draft shall be developed in accordance with the methodology, specified in the fourth Chapter and the sub-paragraph 12.1.1 of this Law.
16.3.When developing the legislation draft, drafts of addendum and amendments to be inserted to other laws, as well as decision drafts to be issued accompanying them, shall be developed together, and relevant estimation and research shall have been conducted.
16.4.The state central administrative organization in charge of legal affairs can provide professional and methodological advice to the state central administrative organizations and other organizations on developing legislation drafts.
Article 17.Making an assessment on impacts of the legislation draft
17.1.A law initiator shall assess the impacts of the legislation draft according to the methodology specified in sub-paragraph 12.1.3 of this Law.
17.2.The impacts of the legislation draft shall be assessed according to the methodology specified in sub-paragraph 12.1.3 of this Law, and recommendation shall be made:
/This paragraph was amended by the law as of May 12, 2017/
17.2.1.to consider and analyze the implementation possibility in practice of regulations of the legislation draft, or some of its articles and paragraphs and their interrelationships;
17.2.2.to clear duplications, gaps and conflicts of the legislation;
17.2.3.to determine the possible and unforeseen outcomes of the adoption and implementation of the legislation draft.
17.3.Based on the assessment of the impact of the legislation draft after its adoption and implementation, if it is required, the legislation draft, or its some articles and paragraphs shall be re-developed again.
Article 18.Estimating the costs to be issued in regards with the implementation of legislation
18.1.An estimation of the costs to be arisen to the activities of citizens, legal entities and government organizations belong to a scope of application of the legislation upon adopting the respective legislation draft shall be developed from time to time, and the ratio of the costs and benefits shall be defined according to the methodology stated in sub-paragraph 12.1.4 of this Law.
18.2.When conducting the preliminary research of the needs and demands of legislation in accordance with Article 13 of this Law and making the assessment of the outcomes of the implementation of the legislation in accordance with Article 51 of this Law, the methodology specified in sub-paragraph 12.1.4 of this Law may be followed.
/This paragraph was amended by the law as of May 12, 2017/
Article 19.Making a legal opinion to the legislation draft
/This article was invalidated by the law as of May 12, 2017/
19.1.The state central administrative body in charge of legal affairs shall make a legal opinion on whether the legislation draft initiated by the Government meets the requirements specified in this Law or not.
19.2.The Office of the State Great Khural shall make a legal opinion on whether the legislation draft initiated by the law initiator meets the requirements specified in this Law or not.
Article 20.Receiving a proposal on legislation draft initiated by the Government and to be discussed it at the session of the Government
20.1.The relevant state central administrative body shall issue a proposal on legislation draft developed by the state central administrative body within 30 days.
20.2.If the proposal is not submitted within the period specified in paragraph 20.1 of this Law, it shall be considered that there is no special proposal.
20.3.The state central administrative body shall receive a written proposal by the other state central administrative bodies and the relevant state organizations in respect to its developed legislation draft. If it is deemed as reasonable, the proposal shall be reflected in the legislation draft.
/This paragraph was amended by the law as of May 4, 2023/
20.4.The state central administrative body shall submit its developed legislation draft together with its concept, introduction, the report on the preliminary research of the needs and demands of the legislation or the report on the assessment on the outcomes of the implementation of the legislation regulating the respective relations, the report on the assessment of the impact of legislation draft, as well as the report on the cost estimation to be issued in connection with implementation of the legislation to the state central administrative body in charge of legal affairs for review. If the legislation draft has the impact of increasing budget expenditure or reducing revenue, it shall be submitted to the state central administrative body in charge of finance and budget for review.
/This paragraph was amended by the law as of May 12, 2017/
/This paragraph was amended by the law as of May 4, 2023/
20.5.If the legislation draft does not meet the requirements set forth in this Law, the member of Government in charge of legal affairs shall return the respective draft to the relevant the state central administrative body with the justifiable explanation.
/This paragraph was amended by the law as of May 12, 2017/
20.6.In case of the legislation draft is returned in accordance with paragraph 20.5 of this Law, the state central administrative body re-develop the respective draft and submit it to the state central administrative body in charge of legal affairs for review.
20.7.The member of the Government in charge of finance and budget matters shall review whether the legislation draft initiated by the Government increases the budget expenditure or decreases the revenue, and shall give permission to be discussed it at the session of Government and submit it to the State Great Khural.
/This paragraph was amended by the law as of May 12, 2017/
20.8.The member of the Government in charge of legal affairs shall review at the final stage whether the legislation draft initiated by the Government meets the requirements set forth in this Law, and shall give a permission to be discussed it at the session of Government and submit it to the State Great Khural.
/This paragraph was amended by the law as of May 12, 2017/
20.9.The member of the Government in charge foreign affairs shall give permission in respect to the draft legislation on ratification of international treaty to be discussed at the at the session of Government and submit it to the State Great Khural.
20.10.The permission specified in paragraphs 20.7-20.9 of this Law shall be made in written.
20.11.On the basis of obtaining the permission specified in paragraph 20.10 of this Law, the legislation draft developed by the state central administrative body shall be submitted to the Cabinet Secretariat for discussion at the session of Government.
20.12.The procedure specified in Paragraph 3 of the Article 29 of the Law on the Government of Mongolia shall be followed when discussing the legislation draft at the session of Government.
/This paragraph was added by the law as of May 12, 2017/
Article 21.Obtaining proposals and opinions of the Government on legislation draft initiated by the President and the members of the State Great Khural and discussing it at the session of the Government
21.1.The President and a member of the State Great Khural shall submit its initiated legislation draft together with its concept, introduction, the report on the preliminary research of the needs and demands of the legislation or the report on the assessment on the outcomes of the implementation of the legislation regulating the respective relations, the report on the assessment of the impact of legislation draft, as well as the report on the cost estimation to be issued in connection with implementation of the legislation to the Government of Mongolia for receiving proposals and opinions.
/This paragraph was added by the law as of May 12, 2017/
21.2.Within 3 business days from the date of receipt of the legislation draft by the Cabinet Secretariat, it shall be submitted to the State central administrative body in charge of legal affairs for the preparation of the Government's proposals and opinions.
21.3.The State central administrative body in charge of legal affairs shall deliver the legislation draft initiated by the President or a member of the State Great Khural to other members of the Government and the relevant organizations within 3 business days from the date of receipt of the legislation draft.
21.4.The organizations and officials specified in paragraph 21.3 of this Law shall prepare a proposal for the legislation draft initiated by the President or the member of the State Great Khural within 10 business days from the date of receipt of the legislation draft, and submit it to the state central administrative body in charge of legal affairs.
21.5.If the state central administrative body does not submit its proposal within the period specified in paragraph 21.4 of this Law, it shall be considered that it does not have a special proposal.
21.6.The state central administrative body in charge of legal affairs shall adhere to following principles when incorporating the proposals submitted by other members of Government into draft of the Government's proposals and opinions:
21.6.1.to formulate principled propositions individually;
21.6.2.to combine grammatical, compositional, formulaic propositions;
21.7.The state central administrative body in charge of legal affairs shall develop a draft of Government's proposals and opinions and submit it to the Cabinet Secretariat within 7 business days from the expiration date of the period specified in paragraph 21.4 of this Law.
21.8.The Cabinet Secretariat shall submit the draft of Government's proposals and opinions to be discussed at the session of the Government within 7 business days from the date of receipt in accordance with paragraph 21.7 of this Law.
21.9.The following matters shall be included in the draft of Government's proposals and opinions specified in paragraph 21.7 of this Law:
21.9.1.whether the legislation draft complies with the Constitution of Mongolia, international treaties of Mongolia, other laws and legal policies;
/This sub-paragraph was amended by the law as of May 12, 2017/
/This sub-paragraph was amended by the law as of May 4, 2023/
21.9.2.whether the legislation draft is coherent with other legislation;
/This sub-paragraph was invalidated by the law as of May 12, 2017/
21.9.3.whether the legislation draft meets the requirements specified in this Law.
21.10.The state central administrative body in charge of finance and budget matters shall prepare a Government's opinion on whether the legislation draft initiated by the President or the member of the State Great Khural meets the special budget requirements specified in the Law on Budget Stability Law, other budget requirements specified in the Law on Budget, as well as the statement of the medium-term budget framework, and submit it to the member of Government in charge of legal affairs within the period specified in paragraph 21.4 of this Law.
/This paragraph was amended by the law as of May 4, 2023/
21.11.The Government shall submit its proposals and opinions to the law initiator within 30 business days. If necessary, the respective period can be extended based on the written consent of the law initiator upon the agreement with him/her.
/This paragraph was amended by the law as of April 4, 2020/
/This paragraph was amended by the law as of May 4, 2023/
21.12.If the Government does not submit its proposals and opinions within the period specified in paragraph 21.11 of this Law, it shall be considered that there is no special proposal.
/This paragraph was amended by the law as of May 4, 2023/
21.13.If the Government makes an opinion that the legislation draft specified in Article 21.1 of this Law does not comply with the Constitution of Mongolia, international treaties of Mongolia, other laws, and legal policies, and it does not meet the requirements set forth in this Law, the respective opinion shall be presented by the member of Government in charge of legal affair at the plenary session of State Great Khural.
/This paragraph was amended by the law as of May 4, 2023/
21.14.It may not be requested a proposal of the Government in the legislation draft that are stated in the legislation to make a decision by the State Great Khural, or the legislation draft in connection with activities and internal organization of the session of the State Great Khural.
/This paragraph was added by the law as of June 29, 2018/
CHAPTER FOUR
THE TYPE, STRUCTURE, FORM AND REQUIREMENTS FOR THE ORIGINAL TEXT OF THE DRAFT LEGISLATION
Article 22.Type of draft law
22.1.Draft law shall have the following types:
22.1.1.a primary draft law;
22.1.2.a draft law to amend the law;
22.1.3.a draft law on revision;
22.1.4.a draft of a package of laws;
/This sub-paragraph was invalidated by the law as of May 4, 2023/
22.1.5.a draft law on annulation of the law.
/This sub-paragraph was added by the law as of May 12, 2017/
Article 23.A primary draft law
23.1.Based on the study of the state of social relations and problems faced, the law initiator shall develop a primary draft law if it is necessary to regulate the newly formed relations by law, or if it is necessary to regulate the legal regulation of the respective social relations in detail by a new law.
Article 24.A draft law to amend the law
24.1.Based on the assessment of the outcomes of the implementation of the law, a draft law to amend the law shall be developed to make addendum to the law, to modify certain articles and sub-paragraphs of the law, or to consider certain articles and sub-paragraphs as invalid.
/This paragraph was amended by the law as of May 12, 2017/
/This paragraph was amended by the law as of May 4, 2023/
24.2.In order to eliminate regulatory overlap, legal gaps, and contradiction of laws, the Government may initiate and develop draft laws to amend several laws at the same time and submit it to the State Great Khural. In this case, it is not necessary to define the concept in each law that is being amended.
24.3.Amendments to the law shall be included in the primary original text of the law.
24.4.Draft laws shall be titled differently, as in the case of making an addendum to the law, it shall be named "a law on addendum"; when changing the law, shall be named "a law on amendment"; when making both addendum and amendments, it shall be named "law on addendum and amendments"; and when repealing the articles and provisions of the law, it shall be named "a law on annulation".
/This paragraph was amended by the law as of May 12, 2017/
24.5.The draft law to amend the law is divided into the following categories:
24.5.1.on addendum and amendments to the law;
24.5.2.on an addendum to the law;
24.5.3.on amendments to the law;
24.5.4.on the annulment of articles, paragraphs, and sub-paragraphs of the law.
/This sub-paragraph was amended by the law as of May 12, 2017/
24.6.Amendments to the law shall be made in relation to only one law, and the title, article, paragraph, and sub-paragraph numbers of the amended law shall be clearly written.
24.7.In the draft law to change the law, the content of the article shall be written directly after the number without putting the title of the article.
24.8.If several changes are made to one article of the law, each change shall be marked as an independent provision.
24.9.If some definitions and words of the article, paragraph, and subparagraph to be changed are changed or removed, and their meaning cannot be uniformly understood, it shall be modified.
24.10.All articles, paragraphs, and subparagraphs of the law that are invalidated shall be included in the provision of the draft law invalidated.
24.11.If definition changes are to be made in several laws in connection with the draft law, a single draft law may be developed that reflects the changes to be made in each law.
/This paragraph was invalidated by the law as of May 12, 2017/
Article 25.A law revision draft
25.1.In the following cases, a draft revision of the law shall be developed:
25.1.1.if more than 50% of the provisions of the law were amended;
25.1.2.the structure and coherence of the law will be lost due to amendments to the law, or if more than 50% of the provisions of the law are amended;
25.1.3.if there are amendments or changes that lead to a change in the entire concept of the law;
25.1.4.there was a significant change in the state and content of social relations regulated by the law, and it was necessary to revise the law in accordance with it.
25.2.When developing a revision draft of the law, a draft law on considering the primary law as invalidated shall be developed together.
Article 26.A draft of a package of laws
/This article was invalidated by the law as of May 4, 2023/
26.1.The law initiator may develop and submit a draft of a package of laws for simultaneous consideration of several related laws in a certain field. In this case, the concept of each law shall be determined.
/This paragraph was amended by the law as of May 12, 2017/
Article 261.A draft law on annulation of the law
/This article was added by the law as of May 12, 2017/
261.1.Annulation of the law on annulling of the law shall not restore the validity of the previously invalidated law.
261.2.In the event that the relevant law stipulates the term of validity of the law, the law shall be invalid upon the expiration of the term.
/This paragraph was added by the law as of May 4, 2023/
261.3.The law shall not be applied retroactively unless otherwise specified in the relevant law.
/This paragraph was added by the law as of May 4, 2023/
Article 27.Regulations in respect to rules for compliance of laws
27.1.The following issues shall be regulated by rules for the compliance of law:
27.1.1.the conditions under which the law as a whole, or a specific part, section, chapter, article, or provision of the law comes into effect;
27.1.2.the conditions for preparation of the organizational and transitional stages related to the implementation of the law, and for implementing new structures and tasks;
27.1.3.the conditions, methods and form of the liabilities to be regulated in respect to how to protect, recognize, confirm, amend, and invalidate the relations arisen in accordance with legal regulations previously existing, as well as the rights, and obligations of a citizen and legal entity according to the new law, and to eliminate negative outcomes thereto;
27.1.4.conditions for compensating of any costs, compensation, or damages related to the entry into force of the law;
27.1.5.specific conditions and circumstances under which previous laws and legal regulations and some of their sections are valid;
27.1.6.a special case of retroactive application of the law.
Article 28.Structure and form of a draft law
28.1.A draft law shall have the following structure:
28.1.1.the title of the draft law;
28.1.2.the article which is the main structural unit of the draft law;
28.1.3.the paragraph within the article;
28.1.4.the sub-paragraph within the paragraph;
28.1.5.the clauses within sub-paragraphs;
28.1.6.if necessary, chapter, sub-chapter, section, sub-section, and part.
28.2.The structure of the draft law shall meet the following requirements:
28.2.1.the articles shall have a title and a unified number that briefly expresses the content and that are coherent and sequenced;
28.2.2.reflect each individual idea in one article;
28.2.3.if the sentences express one idea, they shall be reflected in one paragraph, and if the independent idea is expressed by several sentences, the article shall be divided into paragraphs;
/This sub-paragraph was amended by the law as of May 4, 2023/
28.2.4.a sub-paragraph shall consist of as few sentences as possible;
/This sub-paragraph was amended by the law as of May 4, 2023/
28.2.5.to group articles into a chapter by topic and combine chapters into sections and parts.
/This sub-paragraph was amended by the law as of May 4, 2023/
28.3.The structure of the draft law shall be placed in the following order:
/This paragraph was amended by the law as of May 12, 2017/
28.3.1.a title of the draft law;
28.3.2.a "general part" or "general provisions" named chapter or section that includes articles that establish general norms;
28.3.3.definitions of the terms;
28.3.4.a special "part" combining articles that set out special norms, or legal norms that are divided into chapters or sections by their contents;
28.3.5.procedures for activities by a citizen and legal entity, their rights and obligations;
28.3.6.exceptional conditions;
28.3.7.norms establishing liability;
28.3.8.regulation on rules for the compliance of the law;
28.3.9.if necessary, the norm on entry into force of the law; and
28.3.10.miscellaneous.
28.4.The title of the draft law consists of the following items:
28.4.1.the Head "Law of Mongolia";
28.4.2.the date by year, month and day of the adoption of the law /written in Arabic numerals/;
28.4.3.the name of the place /city/ where the law was enacted;
28.4.4.the title of the law which expresses its content briefly and clearly.
28.5.The title of the law specified in sub-paragraph 28.4.4 of this Law shall be written in capital letters and shall have the following type:
28.5.1.a title that begins with the words "on…" /ON MINERALS, ON AMENDMENTS TO THE LAW ON THE GOVERNMENT OF MONGOLIA etc./;
28.5.2.a title that begins with a word "law on". /CIVIL CODE, LAW ON ANTI-CORRUPTION etc./
28.6.Structure of draft law shall be numbered according to the following:
28.6.1.Part and Section shall be in Roman numerals, or in writing;
28.6.2.Chapter shall be in writing;
28.6.3.Article shall be numbered in Arabic numerals, and continuing with "st", "rd", or "th", article shall be in writing /1st article etc./;
28.6.4.Paragraph of article shall be numbered in Arabic numerals with a point on the right side /1.1. etc./;
28.6.5.Sub-paragraph in paragraph of article shall be numbered in Arabic numerals with a point on the right side /1.1.1. etc./;
28.6.6.Clause in sub-paragraph shall be numbered in letters /1.1.1.а. etc./.
28.7.If necessary, depending on the nature of relations to be regulated, the structural part of the draft law can be numbered as follows:
28.7.1.when numbering the article, write the chapter number in Arabic numerals with a point on the right side before the article number, and write "st" or "rd" or "th" behind it/;
28.7.2.paragraph shall be numbered in Arabic numerals with a point on the right side /1. etc./;
28.7.3.sub-paragraph in paragraph shall be numbered in Arabic numerals with a point on the right side /1.1. etc./;
28.7.4.clause in sub-paragraph shall be numbered in letters /1.1.а. etc./.
28.8.Provisions of draft law on addendum and amendments to the law shall be placed in the following order:
28.8.1.on making an addendum to the law;
28.8.2.on modifying some articles, paragraph, sub-paragraphs of the law;
28.8.3.on changing some terms, words and sentences of the law;
28.8.4.on deleting some words and sentences of the law;
28.8.5.on invalidating articles, paragraphs and sub-paragraphs;
28.8.6.if necessary, date to comply with the law.
28.9.Paragraphs in articles of the draft law on amendments are numbered with Arabic numerals with brackets on the right side /1/ etc./.
28.10.If a new article to be added to the law has an inseparable meaning from the article of the original text, it shall be numbered in the upper right corner with small Arabic numerals /Article 521, etc./.
Article 29.General requirements for content of the draft law
29.1.Content of the draft law shall meet the following common requirements:
29.1.1.to comply with the Constitution of Mongolia and international treaties of Mongolia, to be coherent with other laws, national security concepts, and long-term development policy of Mongolia;
/This sub-paragraph was amended by the law as of May 4, 2023/
29.1.2.to fully reflect issues related to social relations to be regulated by the respective law;
29.1.3.not to reflect issues beyond the scope of social relations to be regulated by the respective law;
29.1.4.not to include a provision on amending or revoking laws that do not apply to social relations to be regulated by the respective law;
29.1.5.articles, paragraphs and sub-paragraphs shall not be conflicted with each other;
29.1.6.it shall not be non-normative, declarative, or contain provisions for one-time implementation;
29.1.7.if necessary, cite the provisions of other laws without duplicating them, and in this case, the citation shall be made clear, as well as the name of the law and the officially published source shall be indicated in full;
29.1.8.to state social relations regulated by the respective law, the scope of the law, rights and obligations of individuals and legal entities participating in legal relations, principles adhered to in the regulation, circumstances to be taken into account, functions and competence of public legal entities, and procedures for fulfilling them.
/This sub-paragraph was amended by the law as of May 4, 2023/
29.1.9.if necessary, the type and amount of liability imposed on the person who violates legal norms, the effective date of the law, provisions on retroactive application of the law, regulation of procedures for compliance with the law, provisions for invalidating or deleting other articles and provisions of law;
/This sub-paragraph was invalidated by the law as of May 4, 2023/
29.1.10.If necessary, a supplementary law on adding and amending and revoking other laws has been drafted;
/This sub-paragraph was invalidated by the law as of May 4, 2023/
29.1.11.The draft law may have an article of purpose of the law, and the purpose shall reflect the fundamental rights of citizens, the main principles of strengthening, and results to be achieved.
/This sub-paragraph was invalidated by the law as of May 4, 2023/
29.2.If necessary, the draft law shall state a liability to be imposed on a person who violates the legal norms, the effective date of the law, provisions on the retroactive application of the law, regulation of the procedure for complying with the law, revoking other articles, paragraphs and sub-paragraphs of other laws, and deleting certain words, sentences, numbers and symbols.
/This paragraph was added by the law as of May 4, 2023/
29.3.If necessary, a draft law of a supplementary law on adding, amending or revoking other laws shall be prepared.
/This paragraph was added by the law as of May 4, 2023/
29.4.It is prohibited to submit primary or revised law drafts with law drafts other than those specified in paragraph 14.5 of this Law.
/This paragraph was added by the law as of May 4, 2023/
Article 30.General requirements for the grammar and composition of draft laws
30.1.The grammar and composition of the draft law shall meet the following general requirements:
30.1.1.to use terms used in the Constitution of Mongolia and other laws;
30.1.2.not to express different meanings with the same term;
30.1.3.write words unambiguously, concisely, clearly and easily to understand in accordance with Mongolian grammar rules;
30.1.4.not to use superlative adjectives;
30.1.5.use a noun in the singular.
30.2.At the National Legal Institute, there shall be a Legal Language Council (hereinafter referred to as the "Council") with the function of defining legal terms based on science, accustom them, and making recommendations on issues related to the terms. Members of the Council and a work procedure shall be approved by the member of the Government in charge of legal affairs.
/This paragraph was modified by the law as of May 4, 2023/
30.3.The Council may cooperate with the National Council for Language Policy stipulated in the Law on Mongolian Language and obtain clarifications when implementing the functions specified in paragraph 30.2 of this Law.
/This paragraph was modified by the law as of May 4, 2023/
30.4.Terms shall be explained in the draft law in the following cases:
30.4.1.if the term has multiple meanings;
30.4.2.if the term has a broad meaning and needs to be defined in detail;
30.4.3.if the newly created concepts or terms are not known to the public.
30.5.Foreign language terms can be used in the draft law in the following cases:
30.5.1.if the name for this term does not exist in the Mongolian language;
30.5.2.if this term is commonly used internationally;
30.5.3.if this term is used in international treaties of Mongolia.
30.6.If the term is used in the same meaning throughout the entire law, its definition shall be included in the chapter "General provisions" of the law. If there are several defined terms in the draft law, they shall be combined in the article entitled "Definitions of terms of the Law".
30.7.If the term is used in a certain context only within one chapter, article, paragraph or sub-paragraph, its definition and explanation can be placed in the relevant chapter, article, paragraph or sub-paragraph.
/This paragraph was modified by the law as of May 12, 2017/
30.8.In connection with the draft law, if a content of term specified in other laws need to be changed to follow the same term, the interpretation of the same meaning and application can be included in the regulation of the procedure for compliance with the law.
/This paragraph was added by the law as of May 4, 2023/
Article 31.Use of Abbreviations in draft laws
31.1.In cases where one concept or term that is repeated many times in a draft law is expressed in several words, abbreviations shall be used in order to use them in fewer words.
31.2.Abbreviations shall not be used in the following cases:
31.2.1.in the title of the law and the heading of chapter and articles;
31.2.2.if the word is not repeated many times;
31.2.3.if there is confusion with terms used in other laws.
Article 32.Use of Citations in draft laws
32.1.In order to prevent duplication and conflict of laws, and to make it easier to understand and apply, citations shall be used when re-mentioning matters that are already covered by another law or that law.
32.2.When citing from other laws in the law, it is prohibited to copy the relevant provisions in their original text.
Article 33.Introduction of draft law
33.1.A law initiator shall prepare a brief and detailed introduction to the draft law.
/This paragraph was amended by the law as of May 4, 2023/
33.2.The brief introduction to the draft law shall include the following information:
/This paragraph was amended by the law as of May 4, 2023/
33.2.1.about the general content of the draft law, relations to be regulated, and principled regulations included in the draft law;
/This sub-paragraph was modified by the law as of May 12, 2017/
33.2.2.the relations has been previously regulated by other laws and legal acts;
33.2.3.measures taken by the initiator of the law in connection with drafting of the law;
33.2.4.result of public discussion of the draft law;
33.2.5.conclusion of foreign experience and other research and analysis reports.
33.3.1.grounds and requirements for additions, amendments, revisions, deletion of words and sentences, and revocation, and;
33.3.2.about how to understand the content and regulation of the relations that is planned to be regulated;
33.3.3.origin of terms and concepts.
/This paragraph was added by the law as of May 4, 2023/
33.4.The detailed presentation of the draft law shall include the explanation specified in paragraph 33.3 of this Law in package by the chapter if it is a revised edition, by each article or each paragraph and sub-paragraph, if it is an amendment.
/This paragraph was added by the law as of May 4, 2023/
33.5.When interpretating the origin of the terms and concepts of the draft law specified in Article 33.3.3 of this Law, the definitions and norms specified in the relevant laws and in the international treaties ratified and entered by the laws of Mongolia may be followed.
/This paragraph was added by the law as of May 4, 2023/
33.6.When interpreting and applying the regulations of the law, the detailed introduction of the draft law, draft laws, and minutes of the sessions of the State Great Khural can be used, and these are not considered as the official interpretation of the law.
/This paragraph was added by the law as of May 4, 2023/
Article 34.Additional requirements for the draft law on ratification of international treaties
34.1.The draft law on the ratification of multilateral international treaties shall attach the officially verified Mongolian translation of the treaty.
/This paragraph was amended by the law as of May 4, 2023/
34.2.The translation of multilateral international treaties shall be executed by the state central administrative body in charge of the relevant matter regulating by the treaty, and the translation shall be reviewed and verified within the framework of the state central administrative bodies in charge of foreign affairs and legal affairs.
34.3.If a bilateral international treaty is concluded in the language of a foreign country based on the mutual agreement of the parties to the treaty, the requirements specified in paragraphs 34.1 and 34.2 of this Law shall apply in the same way to the draft law on the ratification of the respective treaty.
34.4.The obligations to translate, review and verify the translation of international treaties on loans and assistance from foreign countries, international organizations, foreign and international banks and financial institutions shall be performed by the state central administrative body in charge of the respective matters.
34.5.When ratifying an international treaty, if it is necessary to amend to the law of Mongolia or to adopt a new law, the draft laws shall be developed together.
CHAPTER FIVE
DEVELOPING AND SUBMITTING A DRAFT RESOLUTION OF THE STATE GREAT KHURAL
Article 35.Requirements for the original text of the draft resolution of the State Great Khural
35.1.The draft resolution of the State Great Khural of Mongolia /hereinafter referred to as "Resolution"/ shall meet the following requirements:
35.1.1.to be in conformity with the Constitution of Mongolia, and be coherent with other laws and the provisions of international treaties of Mongolia;
35.1.2.not to repeat the provisions of the law;
35.1.3.not to state norms of liabilities.
Article 36.Structure of the draft resolution
36.1.The draft resolution has the following structure:
36.1.1.title of the draft resolution;
36.1.2.noting section if necessary;
36.1.3.determining section;
36.1.4.if necessary, about the section on invalidation of the previously issued decision;
36.1.5.if necessary, the effective date of the resolution.
36.2.The title of the draft resolution consists of following parts:
36.2.1.the Head "Resolution of the State Great Khural of Mongolia";
36.2.2.the date or year, month and day of enactment /written in Arabic numerals/;
36.2.3.the name of the place /city/ where the resolution was enacted;
36.2.4.the name of the resolution. The name of the resolution begins with "on …".
36.3.In the noting section of the draft resolution, the grounds, requirements, or provisions of the law on which the resolution was issued are grounded.
36.4.In the determining section of the draft resolution, the issues to be decided by the resolution shall be formulated and written in a simple and understandable manner.
36.5.The main structural unit of the draft resolution shall be sub-paragraph, and if necessary, it shall be divided into clauses.
36.6.The resolution may have an annex, which shall be formulated in a provision as "... shall be approved as an annex.", or "… shall be approved as an annex No.1, 2, and 3, respectively."
36.7.In the upper right corner of the first page of the annex to the resolution, it shall be indicated that "Annex to Resolution No. ... of … year of the State Great Khural of Mongolia" or "Annex No. … to Resolution No. … of ... year of the State Great Khural of Mongolia".
36.8.The provisions of the draft resolution shall be numbered as follows:
36.8.1.Arabic numerals with a point on the right side of the provision /1.etc./;
36.8.2.the sub-provision within the provision is written in Arabic numerals with brackets on the right side /1/ etc./.
Article 37.Submitting the draft resolution
37.1.The law initiator shall submit the draft resolution according to the procedure specified in paragraph 41.1 of this Law.
37.2.The documents specified in paragraph 40.1 of this Law shall be attached to the draft resolution.
37.3.The documents to be attached to the draft resolution shall meet the general requirements for record keeping.
37.4.Paragraphs 37.1 and 37.2 of this Law shall not apply to paragraphs 6.2 and 6.3 of this Law.
CHAPTER SIX
PUBLIC DISCUSSION AND receivING A proposal ON DRAFT LEGISLATION
Article 38.Organizing discussion on the draft legislation
38.1.Unless otherwise provided by the law, the law initiator shall organize a public discussion before submitting the draft legislation to the State Great Khural, and the relevant materials thereto shall be documented and attached it to the composition of the draft legislation.
/This paragraph was amended by the law as of May 12, 2017/
38.2.The law initiator shall upload the draft legislation and the documents specified in sub-paragraphs 40.1.2 and 40.1.3 of this Law on the official website, and specify clearly the period for providing a proposal on the draft legislation.
/This paragraph was amended by the law as of May 12, 2017/
/This paragraph was modified by the law as of May 04, 2023/
38.3.Unless otherwise provided by law and international treaty of Mongolia, the period specified in paragraph 38.2 of this Law shall be at least 15 days. During this period, citizens and legal entities shall provide their proposal in writing, which shall be signed and verified by the relevant person.
/This paragraph was amended by the law as of May 12, 2017/
38.4.If the law initiator developed a legislation draft that affects the business environment, such as trade, investment, and taxation, the documents specified in the sub-paragraphs 40.1.2 and 40.1.3 of this Law shall be uploaded in their official website and the unified legal database for at least 60 days and a proposal from the public shall be received. A detailed introduction of the draft law shall be translated into English and uploaded along with it.
/This paragraph was added by the law as of May 4, 2023/
38.5.The law initiator shall take into consideration the proposals submitted in accordance with paragraph 38.3 of this Law.
/The numbering of this paragraph was amended by the law as of May 4, 2023/
38.6.The public discussion shall be held in the following form:
38.6.1.to receive a written proposal;
38.6.2.to organize meetings and discussions;
38.6.3.to conduct referendum;
38.6.4.to conduct discussions on public electronic networks;
38.6.5 other forms.
/The numbering of this paragraph was amended by the law as of May 4, 2023/
38.7.The law initiator shall prepare the table of contents of proposals reflected and non-reflected in the draft laws and upload it on the official website within 30 days from date of the end of the public discussion period.
/The numbering of this paragraph was amended by the law as of May 4, 2023/
38.8.For purposes of national security, a public discussion shall not be held on the part in connection with a matter classified as confidential by the law of the legislative draft being developed by the law initiator.
/The numbering of this paragraph was amended by the law as of May 4, 2023/
38.9.Unless otherwise provided by the law, the public discussion may not be held on the legislative draft specified in paragraph 12.2 of this Law.
/This paragraph was added by the law as of April 14, 2017, and amended by the law as of May 12, 2017/
/The numbering of this paragraph was amended by the law as of May 4, 2023/
Article 39.Obtaining a proposal from the state bodies
39.1.The law initiator shall obtain a proposal on the legislation draft from the organizations with function to implement and monitor of the respective legislative.
/This paragraph was amended by the law as of May 4, 2023/
39.2.The State central administrative body may submit a proposal to the law initiator upon obtaining and integrating the proposals from the affiliated and related professional organizations.
39.3.If an issue reflected in the legislative draft initiated by the Government belongs within the competence of a State body established by the State Great Khural, the proposal shall be obtained from this organization.
39.4.The proposal specified in paragraphs 39.1 and 39.3 of this Law shall be made in writing.
Chapter seven
SUBMISSION OF LEGISLATION DRAFT
Article 40.Composition of legislation draft
40.1.The following documents shall be attached to the legislation draft to be submitted to the State Great Khural:
40.1.1.an official letter form the law initiator to submit the legislation draft;
40.1.2.concept, brief and detailed introduction of the legislation draft, a report on conducting preliminary research of needs and demands of the legislation, or report on the assessment on outcomes of implementation of the legislation, report on the assessment of the impacts of the legislation draft, as well as the report on the estimation of the costs to be arisen in connection with the implementation of the legislation;
/This sub-paragraph was amended by the law as of May 12, 2017/
/This sub-paragraph was amended by the law as of May 4, 2023/
40.1.3.a supplementary legislation draft to be amended;
40.1.4.for the draft law on Ratification of International Treaties, a Mongolian language translation of international treaties verified and certified in accordance with the procedure specified in Article 34 of this Law;
/This sub-paragraph was amended by the law as of the May 4, 2023/
40.1.5.a proposal on cost estimation to be arisen in connection with implementation of the legislation and a proposal on measures to be taken if the legislation draft is enacted;
/This sub-paragraph was invalidated by the law as of May 5, 2017/
40.1.6.a proposal and conclusion of the Government regarding the legislation draft to be submitted by the President and/or the member of the State Great Khural;
40.1.7.regarding the legislation draft to be submitted by the Government, the written consent of the members of the Government in charge of finance, budget, foreign affairs and legal affairs in accordance with paragraphs 20.7-20.9 of this Law;
40.1.8.a recommendation of the member of the Government in charge of legal affairs in the case of the concept draft of the legislation draft is submitted to the member of the Government in charge of legal affairs in accordance with paragraph 15.2 of this Law;
/This sub-paragraph was modified by the law as of May 12, 2017/
40.1.9.electronic copies of the documents specified in sub-paragraphs 40.1.1-40.1.8 of this Law;
40.1.10.a table of the content of the proposals specified in paragraph 38.7 of this Law.
/This sub-paragraph was amended by the law as of May 4, 2023/
40.2.The documents specified in paragraph 40.1 of this Law shall meet the general requirements of official record management.
40.3.The implementation of the program and main directives specified in paragraph 46.1 of Law on the Rules of procedure of the plenary sessions of the State Great Khural, as well as the report specified in paragraph 47.2 of the same Law, shall meet the requirements specified in paragraph 40.2 of this Law.
/This paragraph was added by the law of May 12, 2017/
40.4.The procedure for creating, certifying and receiving the electronic copy of the legislation draft shall be approved by the member of the Government in charge of legal affairs.
/The numbering of this paragraph was amended by the law of May 12, 2017/
Article 41.Submitting a legislation draft to the State Great Khural
/This article was modified by the law as of May 12, 2017/
41.1.The law initiator shall submit the legislation draft to the Chairman of the State Great Khural.
41.2.The law initiator shall complete the composition of the legislation draft in accordance with Article 40 of this Law and submit the legislation draft to the General secretary of the Office of the State Great Khural prior to submitting it to the Chairman of the State Great Khural.
41.3.The General secretary of the office of the State Great Khural shall review the legislation draft whether it meets the requirements specified in paragraphs 40.1 and 40.2 of this Law within three working days, and take measures to meet the requirements, and if the requirements are not met within the same period, it shall be returned to the law initiator.
/This paragraph was amended by the law as of May 4, 2023/
41.5.The law initiator shall separately submit the draft laws specified in paragraphs 23.1 and 25.1 of this Law, the draft laws on amending the law on the structure and composition of the Government, and on amending on the Law on the mid-term budget framework statement together with their concepts.
/This paragraph was added by the law as of November 11, 2022/
CHAPTEr EIGht
CREATION OF LEGISLATION DATABASE, SYSTEMATIZATION, PUBLICATION OF LEGISLATION AND PUBLIC PROMOTION
/The title of this Chapter was amended by the law as of May 12, 2017/
/The title of this Chapter was amended by the law as of May 4, 2023/
Article 42.Official text of legislation
42.1.The copies of the legislation to be kept in the office of the State Great Khural which was officialized in accordance with the Law on the Rules of procedure of the plenary sessions of the State Great Khural of Mongolia shall be deemed as the official text of the legislation.
42.2.Documents created in the stage of the discussion of the composition of the legislation draft and the legislation draft by the plenary session and the session of the Standing Committee of the State Great Khural shall be kept at all times.
42.3.The procedure for creating a legislation archive unit shall be approved by the General secretary of the Office of the State Great Khural.
Article 43.Publication of Legislation
/The title of this Article was amended by the law as of May 12, 2017/
43.1.The legislation shall be published in the "State Information"(Turiin medeelel) bulletin by the Office of the State Great Khural.
/This paragraph was amended by the law as of May 12, 2017/
43.2.The law on Ratification of International Treaties of Mongolia shall be published in the "State Information" (Turiin medeelel) bulletin along with the ratified agreement.
/This paragraph was amended by the law as of May 12, 2017/
43.3.In the event that the legislation published in the "State Information" bulletin contradicts with the official text, the official text shall prevail.
/This paragraph was invalidated by the law as of May 12, 2017/
Article 44.Delivery of legislation
44.1.The Office of the State Great Khural shall organize the delivery of copies of the original text of the legislation to relevant State bodies.
44.2.The State body that receives the copy of the original text of the legislation shall create the legislation database.
44.3.The procedure for creating, classifying systematically, and maintaining personal profiles of legislation as specified in paragraph 44.2 of this Law shall be approved by the Member of the Government in charge of legal affairs.
Article 45.Creating the legislation database
45.1.The central state administrative body in charge of legal affairs shall be responsible for organizing the systematization of legislation and creating a unified database of valid legislation of Mongolia in paper and electronic form for the purpose of providing information and reference.
45.2.The Law on Ratification of International Treaties of Mongolia shall be included in the database specified in paragraph 45.1 of this Law together with the ratified agreement.
45.3.The National Legal Institute shall be responsible for uploading the electronic database of legislation specified in paragraph 45.1 of this Law to the unified legal database, and the procedure for creating and using the database shall be approved by the member of the Government in charge of legal affairs.
/This paragraph was modified by the law as of May 4, 2023/
Article 46.Promoting the legislation publicly
/The title of this paragraph was amended by the Law as of May 12, 2017/
46.1.The relevant Standing Committee of the State Great Khural may organize the public promotion of legislation in cooperation with the Secretariat office of the State Great Khural.
/This paragraph was amended by the law as of May 17, 2022/
46.2.The office of the President may be organized the works on promotion of the legislation initiated by the President publicly.
/This paragraph was amended by the law as of May 17, 2017/
46.3.The Government, the relevant state central administrative body, all levels of Citizens' Representatives' Khurals and Governors, and other organizations with duties to implement legislation shall organize works on promotion of the legislation publicly within the framework of the level of the respective sectors and territories.
/This paragraph was amended by the law as of May 12, 2017/
/This paragraph was amended by the law as of May 4, 2023/
Article 461.Making a translation of legislation
/This paragraph was added by the law as of May 4, 2023/
461.1.If it is required, the Government shall translate a legislation into English.
461.2.The cost of legislation translation shall be funded by the state budget or it may be funded by the other sources that are not prohibited by law.
461.3.The works to create database of legislation translation and upload them to the unified legal database shall be carried out by the state central administrative body in charge of legal affairs.
461.4.Translation of legislation stated in paragraph 38.4 of this Law shall be uploaded to the unified legal database within 90 days after adoption of the respective legislation.
CHAPTER NINE
COMMON PROCEDURE FOR ORGANIZING THE IMPLEMENTATION OF LEGISLATION
Article 47.Common measures for organizing the implementation of legislation
47.1.The Cabinet Secretariat of Government shall open a monitoring personal file, and submit it to the member of Government in charge of respective matters immediately after receiving the legislation adopted by the State Great Khural.
Article 48.Issuing an act of which enforcement is binding by the public as specifically authorized by the law
/This article was invalidated by the law as of May 12, 2017/
48.1.Unless it is authorized specifically by the law, it shall be prohibited to issue a legal act of which enforcement is binding by the public.
48.2.A legal act of which enforcement is binding by the public that is not conformity with the law or that exceed the rights granted by the law, shall not be adhered to.
48.3.Unless otherwise stipulated by law, the person who is authorized according to the law to issue a legal act of which enforcement is binding by the public shall be prohibited to transfer its right to another person.
CHAPTER TEN
ASSESSMENT ON OUTCOMES OF LEGISLATION IMPLEMENTATION
/The title of this chapter was amended by the law as of May 4, 2023/
Article 49.An organization to be conducted assessment on the outcomes of the legislation implementation
/This paragraph was modified by the law as of May 4, 2023/
49.1.The assessment on the outcomes of the legislation implementation to be conducted by the State Great Khural shall be implemented jointly by the relevant standing committee of State Great Khural and Office of State Great Khural.
49.2.The assessment on the outcomes of the legislation implementation to be conducted by the Government shall be implemented by the relevant state central administrative body.
49.3.The assessment on the outcomes of the implementation of the legislation stated in the sub-paragraph 15.7.1 of this Law shall be implemented by the National Legal Institute /hereinafter referred to as the "Institute"/.
49.4.The external organization may conduct the assessment on the outcomes of the legislation implementation or cooperate in conducting the assessment.
49.5.A member of the Government in charge of legal affairs shall approve the rules of activity of the Institute.
49.6.The Institute may conduct the assessment on the implementation outcomes of the legislation other than those specified in the sub-paragraph 15.7.1 of this Law and research stated in the sub-paragraphs 12.1.2, 12.1.3, and 12.1.4 of this Law based on the contract under the order.
49.7.The measures to implement the recommendation of the assessment on the implementation outcomes of the legislation shall be organized by the respective state central administrative body.
Article 50.Monitoring of implementation of legislation
/This article was invalidated by the law as of May 4, 2023/
50.1.The monitoring of the implementation of legislation shall be carried out under the following field:
50.1.1.to define a level of fulfilment of the purpose of legislation;
50.1.2.to determine achievement of the results that was defined in the concept of legislation.
/This paragraph was invalidated by the law as of May 4, 2023/
50.2.Monitoring of implementation of legislation shall be conducted in accordance with methodology stated in sub-paragraph 12.1.5 of this Law.
/This paragraph was invalidated by the law as of May 4, 2023/
Article 51.An assessment of implementation outcomes of legislation
51.1.When amending, revising, or developing a set of law drafts into the effectively existing law, the reality of its implementation shall be analyzed, the arising difficulties and burdens, the positive and negative impacts on society shall be detected, and the possible options to implement the legislation appropriately and effectively in the future shall be defined.
/This paragraph was modified by the law as of May 4, 2023/
51.2.The assessment of outcomes of implementation of legislation shall be carried out in accordance with the methodology specified in sub-paragraph 12.1.6 of this Law.
51.3.Unless otherwise specified in this Law, the assessment of outcomes of implementation of legislation shall be carried out every 5 years after the entry into force of the relevant legislation, and it may be carried out before the abovementioned period if it is required.
/This paragraph was added by the law as of May 12, 2017/
51.4.Depending on the specifics and problems of relations to be regulated by the legislation, when assessing the outcomes of the implementation of legislation, the assessment can be done in entire legislation or some of its articles, paragraphs, and sub-paragraphs may be selected to be assessed.
/This paragraph was added by the law as of May 4, 2023/
Article 52.Discussing the assessment results of the outcomes of the implementation of legislation
/This article was modified by the law as of May 4, 2023/
52.1.The assessment results of outcomes of implementation of legislation shall be regularly discussed by the State Great Khural and the Government once per annum, and measures shall be taken to intensify the implementation of legislation, make amendments to it, conform legislation between each other, systematically codify them, and develop legislation draft newly.
52.2.When discussing and adopting a legislation draft, the State Great Khural may, if necessary, by taking into account of the importance and the specifics of regulation of the respective legislation, assign a duty with time limit to the Government with the purpose to assess the outcomes of the implementation of the legislation, and present the results thereto.
CHAPTER ELEVEN
MISCELLANEOUS
Article