- Нүүр
- Монгол Улсын хууль
- МАЛЫН ГЕНЕТИК НӨӨЦИЙН ТУХАЙ
МОНГОЛ УЛСЫН ХУУЛЬ
2017 оны 12 дугаар сарын 14-ний өдөр
Улаанбаатар хот
МАЛЫН ГЕНЕТИК НӨӨЦИЙН ТУХАЙ
НЭГДҮГЭЭР БҮЛЭГ
НИЙТЛЭГ ҮНДЭСЛЭЛ
1 дүгээр зүйл.Хуулийн зорилт
1.1.Энэ хуулийн зорилт нь мал болон ашиг шимийг нь ашигладаг тэжээвэр амьтан /цаашид "мал" гэх/-ны генетик нөөцийг бүртгэх, төлөв байдлыг тодорхойлох, хадгалах, хамгаалах, тогтвортой ашиглах, судлан хөгжүүлэхтэй холбогдсон харилцааг зохицуулахад оршино.
2 дугаар зүйл.Малын генетик нөөцийн хууль тогтоомж
2.1.Монгол Улсын малын генетик нөөцийн хууль тогтоомж нь Монгол Улсын Үндсэн хууль, Амьтан, ургамал, тэдгээрийн гаралтай түүхий эд, бүтээгдэхүүнийг улсын хилээр нэвтрүүлэх үеийн хорио цээрийн хяналт, шалгалтын тухай хууль, Генетик нөөцийн тухай хууль, энэ хууль болон эдгээр хуультай нийцүүлэн гаргасан хууль тогтоомжийн бусад актаас бүрдэнэ.
/Энэ хэсэгт 2021 оны 12 дугаар сарын 30-ны өдрийн хуулиар нэмэлт оруулсан./
2.2.Монгол Улсын олон улсын гэрээнд энэ хуульд зааснаас өөрөөр заасан бол олон улсын гэрээний заалтыг дагаж мөрдөнө.
3 дугаар зүйл.Хуулийн хамрах хүрээ
3.1.Энэ хууль нь Монгол Улсад үржүүлж байгаа мал, түүний үржүүлгийн бүтээгдэхүүн болон тэдгээртэй холбогдох уламжлалт мэдлэгт хамааралтай харилцаанд үйлчилнэ.
3.2.Малын генетик нөөцөд хамааралтай уламжлалт мэдлэгийг бүртгэх, түгээн дэлгэрүүлэх, мэдээллийн сан бүрдүүлэхээс бусад уламжлалт мэдлэгтэй холбогдох харилцааг энэ хуулиар зохицуулахгүй.
4 дүгээр зүйл.Хуулийн нэр томьёоны тодорхойлолт
4.1.Энэ хуульд хэрэглэсэн дараахь нэр томьёог доор дурдсан утгаар ойлгоно:
4.1.1."мал" гэж уламжлагдан маллаж ирсэн таван хошуу малыг;
4.1.2."тэжээвэр амьтан" гэж ашиг шимийг нь ашиглах болон бусад хэрэгцээнд зориулан гэршүүлэн үржүүлж байгаа амьтныг;
4.1.3."малын генетик нөөц" гэж мал, түүний үржүүлгийн бүтээгдэхүүн болон тэдгээртэй хамааралтай уламжлалт мэдлэгийг;
4.1.4."малын үржүүлгийн бүтээгдэхүүн" гэж малын удамшлын мэдээлэл агуулсан ДНХ, РНХ, биеийн эс, өндгөн эс, үр, хөврөл, сорьц болон бусад бүрэлдэхүүнийг;
4.1.5."уламжлалт мэдлэг" гэж малын генетик нөөцийг ашиглах явцад өвлөгдөн уламжлагдаж ирсэн арга, аман болон бичгэн хэлбэрийн мэдээлэл, дадал заншлыг;
4.1.6."малын генетик нөөцийн төлөв байдал" гэж үнэлгээний үндсэн дээр тогтоосон малын генетик нөөцийн төрөл, зүйл, үүлдэр, омог, тоо хэмжээ, чанар, хүрэлцээ, хангамж, тэдгээрийн хувьсал, өөрчлөлтийг;
4.1.7."цөм сүрэг" гэж тухайн үүлдэр, омгоос ашиг шимийн хэмжээ, чанараар давуу хэсгийг сонгон үржүүлж байгаа сүрэг малыг;
4.1.8."малын генийн сан" гэж тусгай орчинд хадгалагдаж байгаа малын үржүүлгийн бүтээгдэхүүний сорьц, дээж, цуглуулгыг;
4.1.9."гойд ашиг шимт мал" гэж үүлдэр, омгийн мал сүргээс үржил, ашиг шимийн нэг буюу хэд хэдэн чанараар онцлог давуу болох нь баталгаажсан малыг;
4.1.10."малын генетик нөөцийг ашиглах" гэж малын генетик нөөцийн ашигт шинж чанарыг хөгжүүлж, үр шим, ашгийг нь хүртэх үйл ажиллагааг;
4.1.11."малчин" гэж Мал, амьтны эрүүл мэндийн тухай хуулийн 4.1.14-д заасныг;
4.1.12.“мал бүхий этгээд” гэж Малын тоо толгойн албан татварын тухай хуулийн 3.1.3-т заасныг;
/Энэ заалтад 2020 оны 11 дүгээр сарын 13-ны өдрийн хуулиар өөрчлөлт оруулсан./
/Энэ заалтад 2019 оны 03 дугаар сарын 22-ны өдрийн хуулиар өөрчлөлт оруулсан./
4.1.13."хуулийн этгээд" гэж Иргэний хуулийн 25.1-д заасныг.
ХОЁРДУГААР БҮЛЭГ
МАЛЫН ГЕНЕТИК НӨӨЦИЙГ БҮРТГЭХ, ТӨЛӨВ БАЙДЛЫГ ТОДОРХОЙЛОХ
5 дугаар зүйл.Малын генетик нөөцийн бүртгэл
5.1.Малын генетик нөөцийн бүртгэл дараахь хэлбэртэй байна:
5.1.1.малын бүртгэл;
5.1.2.үржүүлгийн бүтээгдэхүүний бүртгэл;
5.1.3.малын удам зүйн үнэлгээний бүртгэл;
5.1.4.малын генетик нөөцөд хамааралтай уламжлалт мэдлэгийн бүртгэл.
5.2.Малыг үл давтагдах хувийн дугаараар ялган тэмдэглэж, бүртгэнэ.
5.3.Энэ хуулийн 5.1.1-д заасан бүртгэлд мал үржүүлэгч этгээдийн нэр, хаяг, улсын бүртгэлийн дугаар, малын байршил, төрөл, удам гарваль, нас, хүйс, үүлдэрлэг байдал, өсөлт, хөгжилт, сүргийн нөхөн үйлдвэрлэл, ашиг шимийн гарц, чанар, эрүүл мэндийн үзүүлэлт, маллагааны арга хэлбэр, шилжилт хөдөлгөөн, шаардлагатай бусад мэдээллийг хамааруулна.
5.4.Малчин дэмжлэг урамшуулалд хамрагдах, малаа даатгалд хамруулах, барьцаалж зээл авах, худалдах, хөрөнгийн үнэлгээ хийлгэхэд энэ хуулийн 5.1.1-д заасан бүртгэлийг үндэслэнэ.
5.5.Энэ хуулийн 5.1.1, 5.1.4-т заасан бүртгэлийг энэ хуулийн 11.2-т заасан үйлчилгээний нэгж, малчин, мал бүхий этгээд, мал бүхий хуулийн этгээдтэй хамтран хийж, сум, дүүргийн хөдөө аж ахуйн тасаг хариуцан энэ хуулийн 16.8-д заасан байгууллагад тогтоосон хугацаанд хүргүүлнэ.
5.6.Энэ хуулийн 5.1.2-т заасан бүртгэлд үржүүлгийн бүтээгдэхүүний төрөл зүйл, хэлбэр, тоо хэмжээ, чанарын үзүүлэлт, үйлдвэрлэгдсэн огноо, үйлдвэрлэгчийн байршил, улсын бүртгэлийн дугаар, ашиглалтын төлөв байдлын бүртгэлийг хамааруулах ба энэ хуулийн 15.1-д заасан байгууллага бүртгэлийг хариуцан гүйцэтгэнэ.
5.7.Малын генетик нөөцийн мэдээллийг нэгтгэх, ашиглах, хянах, олон улсын болон бүс нутгийн мэдээллийн сүлжээтэй мэдээлэл солилцох, хэрэглэгчийг мэдээллээр хангах үндэсний бүртгэл мэдээллийн нэгдсэн сан (цаашид "нэгдсэн сан" гэх)-гийн үйл ажиллагааг малын генетик нөөцийн асуудал эрхэлсэн төрийн захиргааны төв байгууллагын бүтцийн нэгж хариуцна.
5.8.Энэ хуулийн 5.7-д заасан нэгдсэн санг бүрдүүлэх, тайлагнах журмыг малын генетик нөөцийн асуудал эрхэлсэн төрийн захиргааны төв байгууллага статистикийн асуудал хариуцсан төрийн захиргааны байгууллагатай хамтран батална.
5.9.Энэ хуулийн 5.1.1, 5.1.3-т заасан бүртгэлийн журам, малын генетик нөөцөд хамааралтай уламжлалт мэдлэгийг бүртгэх үйл ажиллагааны аргачлалыг малын генетик нөөцийн асуудал эрхэлсэн Засгийн газрын гишүүн батална.
6 дугаар зүйл.Малын удам зүйн үнэлгээ
6.1.Малын удам зүйн үнэлгээнд үржлийн малын удам гарваль, ашиг шим, зүс, галбир, бие цогцос, үр төлийн чанар, геномын өвөрмөц тогтцын үзүүлэлт хамаарна.
6.2.Удам зүйн үнэлгээг энэ хуулийн 15.1-д заасан байгууллага, салбарын сургалт, эрдэм шинжилгээний байгууллага, энэ хуулийн 11.2-т заасан үйлчилгээний нэгж нь технологийн арга зүй, аргачлал, зааврын дагуу хийнэ.
6.3.Энэ хуулийн 6.1-д заасан үнэлгээнд хамрагдсан малыг хувийн дугаараар ялган тэмдэглэнэ.
6.4.Үржлийн малын удам гарваль, ашиг шим, зүс, галбир, бие цогцос, үр төлийн чанарын үнэлгээг энэ хуулийн 11.2-т заасан үйлчилгээний нэгж, малчин, мал бүхий этгээд, хуулийн этгээдтэй хамтран гүйцэтгэж, бүртгэл хөтөлнө.
6.5.Малын геномын өвөрмөц тогтцын үзүүлэлтийг тодорхойлох молекул генетикийн шинжилгээг энэ хуулийн 15.1-д заасан байгууллага, салбарын сургалт, эрдэм шинжилгээний байгууллага, лавлагаа лаборатори тус тус хийж, энэ тухай бүртгэл хөтөлнө.
6.6.Энэ хуулийн 6.4, 6.5-д заасан бүртгэлийн мэдээллийг хариуцагч тухай бүр нэгдсэн санд хүргүүлнэ.
6.7.Удам зүйн үнэлгээ болон үржил селекцийн ажлын хүрсэн түвшний хянан магадлагаанд үндэслэн үржлийн малыг үүлдэр, үүлдрийн болон үржлийн хэсэг, омог /цаашид "үүлдэр, омог" гэх/-оор баталгаажуулна.
6.8.Монгол Улсад хоёр болон түүнээс дээш үе үржүүлсэн үүлдрийн малыг нутагшсан үүлдрээр хянан баталгаажуулж болно.
6.9.Үржлийн малд хянан магадлагаа хийх, баталгаажуулах, үүлдэрлэг байдлыг тодорхойлох, хяналт тавих журам, энэ хуулийн 6.2-т заасан зааврыг малын генетик нөөцийн асуудал эрхэлсэн Засгийн газрын гишүүн батална.
6.10.Энэ хуулийн 6.7, 6.8-д заасан үнэлгээ, хянан магадлагаа хийх, баталгаажуулах ажлыг малын генетик нөөцийн асуудал эрхэлсэн төрийн захиргааны төв байгууллагаас томилсон ажлын хэсэг гүйцэтгэнэ.
6.11.Малд удам зүйн үнэлгээ хийх, мэдээллийг нэгтгэн баталгаажуулах, малын үүлдэр, ашиг шимийн стандартыг мөрдүүлэх, хяналт тавих үйл ажиллагааг малын генетик нөөцийн асуудал эрхэлсэн төрийн захиргааны төв байгууллага удирдлага, зохион байгуулалтаар хангана.
7 дугаар зүйл.Малын генетик нөөцийн төлөв байдлыг тодорхойлох
7.1.Малын генетик нөөцийн төлөв байдлыг олон улсын мэргэжлийн байгууллагын зөвлөмж, зааврын дагуу гурван жил тутам малын генетик нөөцийн асуудал эрхэлсэн төрийн захиргааны төв байгууллагаас томилогдсон мэргэшсэн шинжээчийн баг тодорхойлно.
7.2.Энэ хуулийн 7.1-д заасан шинжээчийн баг малын генетик нөөцийн төлөв байдлын тайланг Үндэсний зөвлөлдөх хороогоор хэлэлцүүлж, гарсан дүгнэлтийг малын генетик нөөцийн асуудал эрхэлсэн төрийн захиргааны төв байгууллага тухайн жилийн гуравдугаар улиралд багтаан Засгийн газарт танилцуулна.
7.3.Засгийн газар малын генетик нөөцийн төлөв байдлын үндэсний тайланг холбогдох олон улсын байгууллагад хүргүүлнэ.
7.4.Бүс нутгийн болон олон улсын түвшинд Монгол Улсын малын генетик нөөцийн асуудлыг хариуцах орон тооны Үндэсний зохицуулагч малын генетик нөөцийн асуудал эрхэлсэн төрийн захиргааны төв байгууллагын бүтцэд байх бөгөөд энэ нь Ерөнхий мал зүйч байна.
ГУРАВДУГААР БҮЛЭГ
МАЛЫН ГЕНЕТИК НӨӨЦИЙГ АШИГЛАХ, СУДЛАН ХӨГЖҮҮЛЭХ
8 дугаар зүйл.Малын генетик нөөцийг ашиглах
8.1.Малын генетик нөөцийг дараахь зориулалтаар ашиглаж, судлан хөгжүүлнэ:
8.1.1.малын үүлдэрлэг байдлыг батжуулан сайжруулах, ашиг шимийн гарц, чанарыг нэмэгдүүлэх;
8.1.2.бүс нутгийн онцлогт дасан зохицсон малын шинэ үүлдэр, омог бий болгох;
8.1.3.малын эрсдэл даах чадавхыг бататган бэхжүүлэх;
8.1.4.мал үржүүлэг, технологийн ажил, үйлчилгээнд биотехнологийн ололтыг нэвтрүүлэх;
8.1.5.мал аж ахуйн салбарын эдийн засгийн эргэлтийг сайжруулах, өрсөлдөх чадварыг дээшлүүлэх;
8.1.6.тэжээллэг, аюулгүй хүнс үйлдвэрлэж, нийлүүлэх;
8.1.7.малын ашиг шим, түүхий эдийн чанарын шинжилгээ, үнэлгээ хийж, үндэсний үйлдвэр, зах зээлд чанартай түүхий эд нийлүүлэх;
8.1.8.мал аж ахуйн үйлдвэрлэлийн түүхий эд, бүтээгдэхүүнийг үнэ болон чанартай уялдуулан хөгжүүлж, үнэ цэнийн сүлжээ бий болгох;
8.1.9.генетик нөөцийн биет болон биет бус үнэлгээг хийлгэх, эдийн засгийн эргэлтэд оруулж үр шим, ашиг хүртэх;
8.1.10.бусад.
8.2.Малын төрөл, ашиг шимийн чиглэл, үүлдэр, омгийн онцлогийг харгалзан сүргийн зохистой бүтэц, харьцааг хөгжлийн бодлого, хөтөлбөрт тусгаж зохицуулна.
/Энэ хэсэгт 2021 оны 12 дугаар сарын 17-ны өдрийн хуулиар өөрчлөлт оруулсан./
8.3.Малын генетик нөөцийг ашиглахад малчин, мал бүхий этгээд, хуулийн этгээд дараахь эрх эдэлнэ:
8.3.1.генетик нөөц ашигласны үр шимийг хүртэх;
8.3.2.энэ хуулийн 11.2-т заасан үйлчилгээний нэгжийг сонгон мал үржүүлэг, технологийн ажил, үйлчилгээ авах;
8.3.3.энэ хуулийн 13.4-т заасан урамшуулал авах;
8.3.4.баталгаажсан цөм сүргээс үржлийн мал бойжуулах, борлуулах;
8.3.5.энэ хуулийн 13.2-т заасан бүс нутагт зөвшөөрөгдсөн малын төрөл, үүлдэр, омгоос хээлтүүлэгч сонгон үржилд ашиглах;
8.3.6.бэлчээр, ус, хужир марааг зөв зохистой ашиглах.
8.4.Малын генетик нөөцийг ашиглахад малчин, мал бүхий этгээд, хуулийн этгээд дараахь үүрэг хүлээнэ:
8.4.1.тухайн бүс нутагт үржүүлэхийг зөвшөөрсөн үүлдэр, омгийн хээлтүүлэгчийг ашиглах, малыг сонгон үржүүлэхдээ ашиг шимийн чиглэлийг дур мэдэн өөрчлөхгүй, эрх бүхий мэргэжлийн байгууллагын зөвшөөрөлгүйгээр өөр үүлдрийн малыг сайжруулагчаар ашиглахгүй байх;
8.4.2.үр, хөврөлийг энэ хуулийн 11.2-т заасан үйлчилгээний нэгжийн хяналтын доор ашиглах;
8.4.3.бог малын хээлтүүлэгчийг нийлүүлгийн бус улиралд эх сүргээс тусгаарлаж, энэ хуулийн 11.2-т заасан үйлчилгээний нэгжид ялган төвлөрүүлэх, зөвхөн үржлийн насны малыг нийлүүлэгт оруулах;
8.4.4.мал үржүүлэг, технологийн ажил, үйлчилгээний жишиг үнээр тогтоосон зардлыг хариуцах;
8.4.5.мал сүрэгт үзлэг, ангилалтыг технологийн зохистой хугацаанд жил бүр хийлгэж, ашиг шимт чанарыг үнэлүүлэх, баталгаажуулах, үржлийн малын удам гарваль, ашиг шимийн бүртгэл хөтлөх, стандартын шаардлагад тэнцэхгүй хээлтүүлэгчийг үржлээс хасах;
8.4.6.малын генетик нөөцийг тогтвортой ашиглахтай холбогдох хууль тогтоомж, шийдвэрийг биелүүлэх;
8.4.7.үржлийн малын удам гарвалийн гэрчилгээ болон шилжилт хөдөлгөөний тодорхойлолтыг сум, дүүргийн хөдөө аж ахуйн тасгаас авах;
8.4.8.малын генетик нөөцөд хамааралтай уламжлалт мэдлэгийг сум, дүүргийн хөдөө аж ахуйн тасагт бүртгүүлэх, түгээн дэлгэрүүлэх;
8.4.9.холбогдох журам, зааврын дагуу малыг ялган тэмдэглэх, сум, дүүргийн хөдөө аж ахуйн тасгийн нэгдсэн бүртгэлд хамруулах.
8.5.Үүлдэр, омог бүрээс цөм сүрэг бүрдүүлнэ. Цөм сүргийг бүрдүүлэхэд өмчийн хэлбэр харгалзахгүй.
8.6.Малын генетик нөөцийн асуудал эрхэлсэн төрийн захиргааны төв байгууллагын дэргэд малын үүлдэр ашиг шимийн орон тооны бус зөвлөлийг байгуулж болно.
8.7.Малчин өрхийг үндэсний үйлдвэрлэгчээр бүртгэж, гэрчилгээ, баталгааны тэмдэг олгоно.
/Энэ хэсэгт 2024 оны 06 дугаар сарын 05-ны өдрийн хуулиар өөрчлөлт оруулсан./
8.8.Энэ хуулийн 8.7-д заасан гэрчилгээ, баталгааны тэмдэг олгох, хэрэглэх болон малчин өрхийг үндэсний үйлдвэрлэгчээр бүртгэх журмыг малын генетик нөөцийн асуудал эрхэлсэн Засгийн газрын гишүүн батална.
/Энэ хэсэгт 2024 оны 06 дугаар сарын 05-ны өдрийн хуулиар өөрчлөлт оруулсан./
8.9.Малчин өрх мал, малын гаралтай түүхий эд, бүтээгдэхүүний гарал үүслийг баталгаажуулахдаа энэ хуулийн 8.8-д заасан журмын дагуу баталгааны тэмдэг хэрэглэнэ.
9 дүгээр зүйл.Малын генетик нөөцийг ашиглах тусгай зөвшөөрөл
/Энэ хэсэгт 2022 оны 6 дугаар сарын 17-ны өдрийн хуулиар өөрчлөлт оруулсан./
/Энэ хэсэгт 2023 оны 01 дүгээр сарын 06-ны өдрийн хуулиар өөрчлөлт оруулсан./
/Энэ хэсэгт 2023 оны 12 дугаар сарын 08-ны өдрийн хуулиар нэмэлт оруулсан./
/Энэ хэсэгт 2023 оны 12 дугаар сарын 08-ны өдрийн хуулиар нэмэлт оруулсан./
9.1.1.үйлдвэрлэл, үйлчилгээнд нэвтрүүлэх үр, өндгөн эс, хөврөлийн тоо, сорьцын хэмжээ;
/Энэ хэсэгт 2023 оны 12 дугаар сарын 08-ны өдрийн хуулиар өөрчлөлт оруулсан./
9.1.2.ашиглах зорилго, зориулалт, үйл ажиллагааны чиглэл;
9.1.3.нийлүүлэгч, хүлээн авагч улс, хуулийн этгээдийн нэр;
9.1.4.гарваль болон нийлүүлэгч улсын нэр;
9.1.5.хүлээн авах, хүргэх боомт, тээврийн хэрэгсэл, тээвэрлэлтийн хэлбэр, ажил гүйцэтгэх байгууллагын нэр.
9.2.Тусгай зөвшөөрөл хүсэгч нь Зөвшөөрлийн тухай хуулийн 5.1 дүгээр зүйлийн 3-т заасан баримт бичгээс гадна дараахь баримт бичгийг нэмж хавсаргана:
/Энэ хэсэгт 2022 оны 6 дугаар сарын 17-ны өдрийн хуулиар өөрчлөлт оруулсан./
9.2.1.тусгай зөвшөөрлийн хугацаанд гадаадаас авах, гаргах малын төрөл, зүйл, үүлдэр, нас, хүйс, тооны талаарх мэдээлэл;
/Энэ заалтыг 2023 оны 12 дугаар сарын 08-ны өдрийн хуулиар өөрчлөн найруулсан./
9.2.2.энэ хуулийн 10.2-т заасан гэрээний хувь монгол хэлээр.
9.2.3.гадаадаас сайжруулагч мал, малын үржүүлгийн бүтээгдэхүүн авах тусгай зөвшөөрөл хүсэгч нь мал аж ахуй, малын үржүүлгийн чиглэлээр гурваас доошгүй жилийн хугацаанд үйл ажиллагаа эрхэлсэн талаарх туршлагын мэдээлэл, нотлох баримт;
/Энэ заалтыг 2023 оны 12 дугаар сарын 08-ны өдрийн хуулиар нэмсэн./
9.2.4.гадаадаас сайжруулагч мал авах тусгай зөвшөөрөл хүсэгч нь тухайн малыг үржүүлэхээр төлөвлөсөн бүс нутгийн бүдүүвч зураг, малын тавлаг байдлыг хангасан, стандартын шаардлагад нийцсэн зориулалтын хашаа, байр, бэлчээрлүүлэх, тэжээх талбай, усан хангамжтай эсэх талаарх мэдээлэл, нотлох баримт;
/Энэ заалтыг 2023 оны 12 дугаар сарын 08-ны өдрийн хуулиар нэмсэн./
/Энэ заалтыг 2023 оны 12 дугаар сарын 08-ны өдрийн хуулиар нэмсэн./
9.3.Энэ хуулийн 9 дүгээр зүйлд заасан зөвшөөрөлтэй холбогдсон энэ хуулиар зохицуулаагүй бусад харилцааг Зөвшөөрлийн тухай хуулиар зохицуулна.
/Энэ хэсгийг 2023 оны 01 дүгээр сарын 06-ны өдрийн хуулиар өөрчлөн найруулсан./
9.4.Тусгай зөвшөөрөл эзэмшигч нь малын генетик нөөцийг ашигласан үйл ажиллагааны тайланг малын генетик нөөцийн асуудал эрхэлсэн төрийн захиргааны төв байгууллагад жил бүрийн 12 дугаар сарын эхний хагаст багтаан ирүүлнэ.
9.5.Тусгай зөвшөөрөл эзэмшигч нь тусгай зөвшөөрлийн хугацаа дуусахаас 30 хоногийн өмнө хүсэлтээ малын генетик нөөцийн асуудал эрхэлсэн төрийн захиргааны төв байгууллагад гаргана.
9.6.Энэ хуулийн 9.4-т заасан тайланг хугацаанд нь ирүүлээгүй, эсхүл энэ хуулийн 9.5-д заасан хугацаанд хүсэлтээ ирүүлээгүйгээс тусгай зөвшөөрлийн хугацаа дуусгавар болсон бол тусгай зөвшөөрлийг хүчингүй болгоно.
/Энэ хэсэгт 2023 оны 12 дугаар сарын 08-ны өдрийн хуулиар нэмэлт оруулсан./
9.7.Зөвшөөрлийн тухай хуулийн 8.1 дүгээр зүйлийн 12 дахь хэсгийн 12.9-д заасан тусгай зөвшөөрөл эзэмшигч нь гадаадаас сайжруулагч мал, малын үржүүлгийн бүтээгдэхүүн авахын өмнө тухайн малын гарваль улс, үүлдрийн удам гарваль, ашиг шимийн үзүүлэлтийн талаар урьдчилан мэдүүлж, тэдгээрийн ашиглалтаас үүдэн гарч болзошгүй генийн хувьслын эрсдэлийн нөлөөллийн талаар Ерөнхий мал зүйчийн дүгнэлтийг авна.
/Энэ хэсгийг 2023 оны 12 дугаар сарын 08-ны өдрийн хуулиар өөрчлөн найруулсан./
9.8.Малыг гадаадад гаргахад малын генетик нөөцийн асуудал эрхэлсэн төрийн захиргааны төв байгууллага иргэн, хуулийн этгээдийн тусгай зөвшөөрөл, энэ хуулийн 10.2-т заасан гэрээг үндэслэн төрөл, зүйл тус бүрд 180 хоногийн хугацаагаар нэг зөвшөөрөл олгоно.
/Энэ хэсэгт 2022 оны 6 дугаар сарын 17-ны өдрийн хуулиар өөрчлөлт оруулсан./
/Энэ хэсэгт 2023 оны 01 дүгээр сарын 06-ны өдрийн хуулиар нэмэлт оруулсан./
/Энэ хэсэгт 2022 оны 6 дугаар сарын 17-ны өдрийн хуулиар өөрчлөлт оруулсан./
/Энэ хэсэгт 2023 оны 01 дүгээр сарын 06-ны өдрийн хуулиар нэмэлт оруулсан./
/Энэ хэсэгт 2023 оны 12 дугаар сарын 08-ны өдрийн хуулиар нэмэлт оруулсан./
/Энэ хэсэгт 2022 оны 6 дугаар сарын 17-ны өдрийн хуулиар өөрчлөлт оруулсан./
/Энэ хэсэгт 2023 оны 12 дугаар сарын 08-ны өдрийн хуулиар нэмэлт оруулсан./
9.11.Малын үржүүлгийн бүтээгдэхүүнийг гадаадад гаргахад тухайн төрөл, зүйл, цуврал тус бүрийн сорьцын ижил хувийг малын үндэсний генийн санд байршуулна.
9.12.Тусгай зөвшөөрлөөр ашиглаж байгаа малын генетик нөөцийн бүртгэл, технологийн хяналтыг малын генетик нөөцийн асуудал эрхэлсэн төрийн захиргааны төв байгууллага хариуцна.
/Энэ хэсгийг 2023 оны 01 дүгээр сарын 06-ны өдрийн хуулиар өөрчлөн найруулсан./
9.13.Энэ хуулийн 9.1-д заасан тусгай зөвшөөрлийн хугацаа сунгахад Зөвшөөрлийн тухай хуулийн 5.5 дугаар зүйлийн 15-д заасан зохицуулалт үйлчлэхгүй.
/Энэ хэсгийг 2023 оны 01 дүгээр сарын 06-ны өдрийн хуулиар нэмсэн./
9.14.Зөвшөөрлийн тухай хуулийн 8.1 дүгээр зүйлийн 12 дахь хэсгийн 12.7, 12.8, 12.9, 12.10-т заасан тусгай зөвшөөрөл эзэмшигч нь дараах тусгайлсан нөхцөл, шаардлагыг хангасан байна:
/Энэ хэсгийг 2023 оны 01 дүгээр сарын 06-ны өдрийн хуулиар нэмсэн./
9.14.1.Зөвшөөрлийн тухай хуулийн 8.1 дүгээр зүйлийн 12 дахь хэсгийн 12.7, 12.8, 12.9-д заасан тусгай зөвшөөрөл эзэмшигч энэ хуулийн 16.2-т заасан мэргэжлийн байгууллагын хяналтын доор малын генетик нөөцийг тогтвортой ашиглах;
/Энэ заалтыг 2023 оны 01 дүгээр сарын 06-ны өдрийн хуулиар нэмсэн./
9.14.2.гадаадаас авсан сайжруулагч малыг эрх бүхий байгууллагаас тогтоосон бүс, байршилд энэ хуулийн 11.4-т заасан үржүүлгийн хөтөлбөрийн дагуу үржүүлэх;
/Энэ заалтыг 2023 оны 01 дүгээр сарын 06-ны өдрийн хуулиар нэмсэн./
9.14.3.Зөвшөөрлийн тухай хуулийн 8.1 дүгээр зүйлийн 12 дахь хэсгийн 12.7, 12.9-д заасан тусгай зөвшөөрөл эзэмшигч нь гадаадаас мал, малын үржүүлгийн бүтээгдэхүүн авах тухай бүрд энэ хуулийн 9.7-д заасан дүгнэлт авах;
/Энэ заалтыг 2023 оны 01 дүгээр сарын 06-ны өдрийн хуулиар нэмсэн./
/Энэ заалтыг 2023 оны 01 дүгээр сарын 06-ны өдрийн хуулиар нэмсэн./
/Энэ заалтыг 2023 оны 01 дүгээр сарын 06-ны өдрийн хуулиар нэмсэн./
9.15.Гадаадаас авсан болон гадаадад гаргасан мал, малын үржүүлгийн бүтээгдэхүүний талаарх мэдээллийг гаалийн байгууллага малын генетик нөөцийн асуудал эрхэлсэн төрийн захиргааны төв байгууллагад тухай бүрд цахимаар илгээнэ.
/Энэ хэсгийг 2023 оны 12 дугаар сарын 08-ны өдрийн хуулиар нэмсэн./
10 дугаар зүйл.Малын генетик нөөцийг судлан хөгжүүлэх
10.1.Малын генетик нөөцийг судлан хөгжүүлэх үйл ажиллагааг Шинжлэх ухаан, технологийн тухай хуулийн 11.2.1-11.2.3, Инновацийн тухай хуулийн 27.2-т заасан байгууллага, энэ хуулийн 11.2-т заасан үйлчилгээний нэгж гүйцэтгэнэ.
10.2.Энэ хуулийн 10.1-д заасан байгууллага хоорондоо болон гадаадын иргэн, хуулийн этгээдтэй малын генетик нөөцийг судлан хөгжүүлэх чиглэлээр хамтран ажиллах бол гэрээ байгуулна.
10.3.Энэ хуулийн 10.2-д заасан гэрээнд дараахь нөхцөлийг тусгана:
10.3.1.судалгаа, туршилт явуулах үндэслэл, зорилго;
10.3.2.төрөл, зүйлийн нэр, тоо хэмжээ;
10.3.3.гарваль улс;
10.3.4.судалгаа явуулах хугацаа;
10.3.5.биоаюулгүй байдлыг хангах зохицуулалт;
10.3.6.зохиогчийн эрхийн зохицуулалт, технологи дамжуулах болон биет бус хөрөнгө ашиглалтын нөхцөл;
10.3.7.судалснаас хүлээж байгаа үр дүн, ашиг хүртэх хэлбэр, түүний тоогоор илэрхийлсэн үзүүлэлт;
10.3.8.маргаан шийдвэрлэх зохицуулалт;
10.3.9.бусад.
10.4.Судалгаа ба хөгжлийн чиглэлээр үүлдэр, омгийн малд туршилт, судалгаа, шинжилгээ явуулах бол зохион бүтээгч, хамтран бүтээгч, өв залгамжлагч, эсхүл түүний эрх олгосон этгээдээс зөвшөөрөл авна.
10.5.Мал аж ахуйн үйлдвэрлэлийн бүтээмж, үр ашгийг нэмэгдүүлэх, эдийн засгийн бодит өсөлт бий болгох биотехнологийн ололтыг үйлдвэрлэлд нэвтрүүлэх ажлыг улсын төсвөөс санхүүжүүлнэ.
10.6.Малын генетик нөөцийн судалгаа, туршилтын үр дүнгийн мэдээлэл нь нэгдсэн сангийн бүрэлдэхүүн хэсэг байна.
10.7.Малын генетик нөөцийн асуудал эрхэлсэн төрийн захиргааны төв байгууллага дэргэдээ малын генетик нөөцийн судалгаа, инноваци, технологи нэвтрүүлэх, зөвлөх үйлчилгээний үйл ажиллагаа эрхлэх нэгж, хүрээлэнтэй байж болно.
10.8.Малын ашиг шимийг нэмэгдүүлсэн, үүлдэр, омог бий болгосон нь эрх бүхий байгууллагаар баталгаажсан бол мал үржүүлэг, технологийн ажил, үйлчилгээ эрхлэгчийг урамшуулж болно.
11 дүгээр зүйл.Мал үржүүлэг, технологийн ажил, үйлчилгээ
11.1.Малыг ялган тэмдэглэх, бүртгэлжүүлэх, малд үзлэг, ангилалт хийх, удам гарваль, ашиг шимийн гарц, чанарыг тодорхойлох, үр төлийн шинж чанарыг үнэлэх, удам зүйн үнэлгээ хийх, үржил селекцийн ажлын үр дүнг хянан баталгаажуулах, үржүүлгийн хөтөлбөр боловсруулах, сайжруулагч малыг үржилд тохируулан сонгох, цөм сүрэг бүрдүүлэх, малд зохиомол хээлтүүлэг хийх, гойд ашиг шимт мал шалгаруулах, үржлийн малын үзэсгэлэн худалдааг зохион байгуулах, малын арчилгаа, маллагаа, тэжээллэгийн технологийн чиглэлээр малчин, мал бүхий этгээд, хуулийн этгээдэд мэргэжил, арга зүйн зааварчилгаа, зөвлөгөө өгөх үйл ажиллагааг мал үржүүлэг, технологийн ажил, үйлчилгээнд хамааруулна.
11.2.Мэргэжлийн үйлчилгээ үзүүлэх итгэмжлэл, зэрэг дэв бүхий мал зүйчтэй, стандартын шаардлага хангасан байр, тоног төхөөрөмж бүхий хуулийн этгээд, мал зүйч мэргэжилтэн өмчийн хэлбэр харгалзахгүйгээр Мал үржүүлэг, технологийн ажил, үйлчилгээний нэгж /цаашид "үйлчилгээний нэгж" гэх/ байгуулж, үйл ажиллагааны чиглэлд тохирсон хөтөлбөрөө энэ хуулийн 16.8-д заасан байгууллагаар баталгаажуулснаар мал үржүүлэг, технологийн ажил, үйлчилгээг эрхлэх эрхтэй болно.
11.3.Mэргэжлийн зэрэг, дэвийг малын генетик нөөцийн асуудал эрхэлсэн төрийн захиргааны төв байгууллага, мал үржүүлэг, технологийн ажил, үйлчилгээ эрхлэх итгэмжлэлийг энэ хуулийн 16.8-д заасан байгууллага олгож, бүртгэнэ.
11.4.Мал үржүүлгийн ажилд олгох итгэмжлэл нь сүрэгт явуулах үржүүлгийн хөтөлбөрийн чиглэл, түвшнээс хамаарч шаталсан хэлбэртэй байна.
11.5.Мэргэжлийн зэрэг, дэв, итгэмжлэл олгох, хүчингүй болгох, сунгах, бүртгэх болон мөн энэ хуулийн 10.8-д заасан урамшуулал олгох журмыг малын генетик нөөцийн асуудал эрхэлсэн Засгийн газрын гишүүн батална.
11.6.Энэ хуулийн 11.2-т заасан үйлчилгээний нэгж нь тухайн сум, дүүргийн Засаг дарга, үйлчлүүлэгчтэй гэрээ байгуулж дараахь үйл ажиллагаа эрхэлнэ:
11.6.1.энэ хуулийн 11.8-д заасан стратегид нийцүүлэн үржүүлэг, технологийн ажил, үйлчилгээний нэгжийн стандарт, технологийг мөрдөж ажиллах;
11.6.2.үүлдэр, омгоос цөм сүрэг бүрдүүлэх, өсвөр малыг үржилд шилж сонгох, ялган суурилах, үржлийн нас хүртэл бойжуулах, борлуулах;
11.6.3.технологийн зохистой хугацаанд үржлийн малд үзлэг, ангилалт, тохируулан сонголт хийх, бүртгэх;
11.6.4.бог малын, шаардлагатай тохиолдолд бод малын хээлтүүлэгчийг сүргээс тусгаарлан маллах, хяналтад авч бүртгэх, түрээсийн гэрээгээр ашиглуулах;
11.6.5.малын нөхөн үйлдвэрлэлийг зохицуулах, биотехнологийн ололт, биотехникийн аргыг нэвтрүүлэх;
11.6.6.энэ хуулийн 11.6-д заасан гэрээний дагуу зохиомол хээлтүүлгийн үйлчилгээ эрхлэх, малын арчилгаа, маллагаа, тэжээллэг технологийг мөрдүүлэх, малын төрөл хоорондын харьцаа, сүргийн зохистой бүтцийн талаар малчин, мал бүхий этгээд, хуулийн этгээдэд мэргэжил арга зүйн зөвлөгөө өгөх, сургалт зохион байгуулах;
11.6.7.малын генетик нөөцийн ашиглалтын асуудлаар санал боловсруулах, эрх бүхий байгууллага, этгээдээр шийдвэр гаргуулах, гаргасан шийдвэрийг хэрэгжүүлэх;
11.6.8.малын удам гарваль, үүлдэрлэг байдал, ашиг шимийг тодорхойлох, мал үржүүлэг, технологийн ажил, үйлчилгээг арга зүйн удирдлагаар хангах;
11.6.9.энэ хуулийн 16.8-д заасан байгууллагын зөвшөөрөлгүйгээр малд үржил селекцийн ажлыг явуулан үүлдэрлэг байдлыг алдагдуулах үйл ажиллагаанд хяналт тавих, эрх бүхий байгууллагад мэдээлэх;
11.6.10.үржүүлгийн бүтээгдэхүүн болон малын гаралтай түүхий эд, бүтээгдэхүүнд чанарын үзлэг, шинжилгээ хийж бүртгэх, тодорхойлолт гаргах, зах зээлийн эрэлт хэрэгцээнд нийцэж байгаа эсэх талаар малчин, мал бүхий этгээд, хуулийн этгээдэд мэргэжил, арга зүйн зөвлөгөө өгөх;
11.6.11.энэ хуулийн 11.6.3, 11.6.4, 11.6.10-д заасан бүртгэлийн мэдээллийг сум, дүүргийн хөдөө аж ахуйн тасагт хүргүүлж нэгдсэн бүртгэлд хамруулах.
11.7.Мал үржүүлэг, технологийн ажил, үйлчилгээний нэгж өөрийн байршиж байгаагаас өөр нутаг дэвсгэрт үйлчилгээ үзүүлэх эрхтэй бөгөөд энэ тохиолдолд тухайн сум, дүүргийн хөдөө аж ахуйн тасагт хүсэлтээ илэрхийлэн бүртгүүлж, энэ хуулийн 11.6-д заасан гэрээ байгуулан ажиллана.
11.8.Малын үржлийн ажлын стратеги болон үржүүлэг, технологийн ажил үйлчилгээний төрөл, төлбөрийн жишиг үнийн хэмжээ, үржүүлэг, технологийн ажил, үйлчилгээний төрөл бүрээр мөрдөх технологийн журам, зааврыг малын генетик нөөцийн асуудал эрхэлсэн Засгийн газрын гишүүн батална.
11.9.Энэ хуулийн 6.11, 11.6.1, 12.5-д заасан стандартыг стандартчиллын асуудал хариуцсан төрийн захиргааны байгууллага батална.
11.10.Бүс нутгийн онцлог, малын төрөл, тоо хэмжээг харгалзан энэ хуулийн 11.2-т заасан үйлчилгээний нэгжид хамрагдах малын жишиг тоог малын генетик нөөцийн асуудал эрхэлсэн төрийн захиргааны төв байгууллага тогтоож, нэгжийн үйл ажиллагаанд дэмжлэг үзүүлнэ.
ДӨРӨВДҮГЭЭР БҮЛЭГ
МАЛЫН ГЕНЕТИК НӨӨЦИЙГ ХАДГАЛАХ, ХАМГААЛАХ
12 дугаар зүйл.Малын генетик нөөцийг хадгалах, хамгаалах хэлбэр
12.1.Малын генетик нөөцийг хадгалах, хамгаалах үйл ажиллагаа дараахь хэлбэртэй байна:
12.1.1.малыг өвөрмөц шинж байдлаа олж авсан, хадгалж ирсэн орчин зүйн бүрдэлд буюу уугуул орчинд;
12.1.2.малыг уугуул орчноос нь шилжүүлж дасгасан орчин зүйн бүрдэлд буюу нутагшуулан;
12.1.3.үржүүлгийн бүтээгдэхүүнийг эрх бүхий байгууллагаас баталсан стандартаар тогтоосон буюу тусгай орчинд.
12.2.Монгол мал, тэдгээрээс гаралтай үүлдэр, омгийн малыг тухайн бүс нутагт цэврээр үржүүлж, уугуул орчинд хамгаална.
12.3.Гадаад улсаас оруулж ирсэн болон үржлийн зориулалтаар нутаг шилжүүлсэн үүлдэр, омог, тэдгээрийг ашиглан бий болгосон үржлийн малыг энэ хуулийн 13.2-т заасан бүс нутагт нутагшуулан үржүүлж, хамгаална.
12.4.Үржүүлгийн бүтээгдэхүүнийг стандартаар тогтоосон тусгай орчинд хадгалан малын генийн санг бүрдүүлж, энэ хуулийн 15.3.9-д заасан малыг үүлдэрлэг байдал алдагдах, тоо толгой цөөрөх, устаж мөхөх эрсдэлээс хамгаална.
12.5.Үржүүлгийн бүтээгдэхүүнийг хадгалах нөхцөл, аргачлалыг стандартаар тогтооно.
13 дугаар зүйл.Мал хамгаалах
13.1.Улсын хөгжлийн бодлого, хөтөлбөрийг хэрэгжүүлэх үйл ажиллагааны төлөвлөгөөг генетик нөөцийн асуудал эрхэлсэн төрийн захиргааны төв байгууллага батална.
/Энэ хэсэгт 2021 оны 12 дугаар сарын 17-ны өдрийн хуулиар өөрчлөлт оруулсан./
13.2.Төрөл бүрийн үүлдэр, омгийн малыг үржүүлэх бүс, байршлыг тогтоох журмыг Засгийн газар батална.
13.3.Засгийн газар Үндэсний хорооны зөвлөмж, төрийн захиргааны төв байгууллагын саналыг үндэслэн жил бүр импортлох мал, үржүүлгийн бүтээгдэхүүний төрөл, тоо хэмжээг тогтооно.
13.4.Тоо, тархалтын хувьд доройтолд орсон, устаж мөхөж болзошгүй байдалд хүрсэн малын төрөл, зүйлийг тусгайлан хамгаалж, үржүүлэх арга хэмжээ авч, удам гарвал нь тодорхой, стандартын шаардлага хангасан өсвөр хээлтүүлэгч бойжуулж зах зээлд борлуулсан малчин, мал бүхий этгээд, энэ хуулийн 11.2-т заасан үйлчилгээний нэгжид Засгийн газраас дэмжлэг, урамшуулал олгож болох бөгөөд урамшуулал олгох журмыг Засгийн газар батална.
13.5.Мэргэжлийн холбоо нь мал хамгаалах үйл ажиллагааны талаархи санал, дүгнэлтийг малын генетик нөөцийн асуудал эрхэлсэн төрийн захиргааны төв байгууллагад хүргүүлнэ.
13.6.Биологийн олон янз байдал, удам зүйн үнэт чанарын хувьд өвөрмөц, хязгаарлагдмал нөөц, тархалт, ашиглалт бүхий мал, төрөл, зүйлийг хамгаалах арга хэмжээг олон улсын гэрээгээр хүлээсэн үүргийн дагуу Засгийн газар тусгай хөтөлбөрөөр хэрэгжүүлнэ.
13.7.Малын үүлдэр хамгаалах, ашиглах, хөгжүүлэх үүлдрийн нийгэмлэг байгуулах, зах зээлийн эрэлт, хэрэгцээнд нийцсэн мах, сүү үйлдвэрлэлийн төрөлжсөн бүсэд хөрөнгө оруулалтыг нэмэгдүүлэх арга хэмжээг Засгийн газраас дэмжинэ.
14 дүгээр зүйл.Мал хамгаалах талаар малчин, мал бүхий этгээд, хуулийн этгээдийн үүрэг
14.1.Мал хамгаалах талаар малчин, мал бүхий этгээд, хуулийн этгээд дараахь үүрэг хүлээнэ:
14.1.1.бүс нутгийн онцлогийг харгалзан өвөлжих, хаваржих бэлчээрийн малд зориулж хадлан тэжээл бэлтгэх, ус, хашаа байраар хангах, малыг байгалийн эрсдэлээс хамгаалах нөхцөлийг бүрдүүлэх;
14.1.2.эрчимжсэн мал аж ахуйн малд ашиг шимийн чиглэл, биологийн онцлогт тохирсон арчилгаа, маллагаа, тэжээллэгийн технологи мөрдөх, малыг өлдөөхгүй байх, аюулгүй нөхцөлөөр хангах;
14.1.3.баталгаажсан үүлдэр, омгийн малыг нутагшсан болон уугуул орчинд нь үржүүлж хамгаалах, малын үүлдэрлэг байдлыг алдагдуулахгүй байх;
14.1.4.мал үржүүлэг, технологийн ажил, үйлчилгээг технологийн зохистой хугацаанд энэ хуулийн 11.2-т заасан үйлчилгээний нэгжээр гүйцэтгүүлэх, үйлчилгээнд малаа бүрэн хамруулж, мал барьж туслах зэрэг шаардлагатай нөхцөлөөр хангах, үйл ажиллагааны хөтөлбөрийг хамтран хэрэгжүүлэх.
15 дугаар зүйл.Малын үндэсний генийн санг хамгаалах
15.1.Малын генетик нөөцийн асуудал эрхэлсэн төрийн захиргааны төв байгууллагын харьяа малын үндэсний генийн санг хамгаалах, сайжруулах чиг үүрэг бүхий төрийн үйлчилгээний байгууллага байна.
15.2.Малын үндэсний генийн санг дараахь байдлаар хамгаална:
15.2.1.малыг үндэсний, бүс нутгийн, эсхүл төрөл зүйлийн түвшинд энэ хуулийн 12.1.1-д заасан орчинд цөм сүрэг бүрдүүлж хамгаалах;
15.2.2.малыг төрөл, зүйлийн хувьд хувиран өөрчлөгдөх, доройтох, мөхөхөөс сэргийлэн үржүүлгийн бүтээгдэхүүний дээж, сорьц, цуглуулгыг бий болгож, генийн санд хадгалах;
15.2.3.энэ хуулийн 12.3, 15.3.9-д заасан шилмэл малаас үр, хөврөл үйлдвэрлэх болон гадаадаас өндөр ашиг шимт малын үржүүлгийн бүтээгдэхүүнийг авах замаар генийн санг арвижуулж, үржүүлэгт ашиглах;
15.2.4.малын үржил, селекцийн шинж тэмдгийн илрэл, үзүүлэлтийг тодорхойлох, харьцуулах, тэдгээрийн хувьсал, өөрчлөлтийг тогтоох, үржлийн үнэт чанарыг үнэлэх, ашиглах.
15.3.Энэ хуулийн 15.1-д заасан төрийн үйлчилгээний байгууллага дараахь чиг үүрэгтэй:
15.3.1.монгол малын генийг доройтох, мөхөх, устахаас сэргийлж хамгаалах зорилгоор үржүүлгийн бүтээгдэхүүнийг хадгалах үндэсний генийн санг бүрдүүлэх, баяжуулах;
15.3.2.дотоодод ашиглах болон гадаадад гаргах үржүүлгийн бүтээгдэхүүнд гарал үүслийн тодорхойлолт олгох;
15.3.3.гадаадаас авсан үржүүлгийн бүтээгдэхүүнийг генийн санд тусгайлан хадгалж, бүртгэх, гарал үүсэлд нь хяналт тавих, тэдгээрийг энэ хуулийн 11.8-д заасан стратегид нийцүүлэн хуваарилах, ашиглах, үр дүнг тооцох, ашиг шимийн өөрчлөлтийн үнэлгээг хийх;
15.3.4.үржүүлгийн бүтээгдэхүүний хадгалалт, тээвэрлэлтийн аюулгүй байдлыг хангах, ашиглалтын талаархи холбогдох бүртгэл, мэдээллийг нэгдсэн санд тогтмол оруулж байх;
15.3.5.малын чанар, үүлдэрлэг байдлыг сайжруулах, үржүүлэг, технологийн ажил, үйлчилгээнд биотехнологийн ололтыг нэвтрүүлэх, нутагшуулах, дэлгэрүүлэх;
15.3.6.мал үржүүлгийн техникч, мал ангилагч-шинжээч бэлтгэх, давтан сургах ажлыг зохион байгуулах;
15.3.7.зохиомол хээлтүүлгийн үйлчилгээний хүрээг тогтоох, өргөтгөх, шаардлагатай багаж, тоног төхөөрөмж, урвалжаар хангах;
15.3.8.үүлдэр, омгийн мал, түүний үржүүлгийн бүтээгдэхүүнд молекул генетикийн шинжилгээ хийх;
15.3.9.гойд ашиг шимт цөм сүрэг, цэвэр үүлдрийн донор болон тээгч малыг байршуулж ашиглах.
15.4.Малын үндэсний генийн санд үржүүлгийн бүтээгдэхүүн байршуулах, бүртгэх, зарцуулах, хяналт тавих болон гойд ашиг шимт мал шалгаруулах журам, энэ хуулийн 15.1-д заасан үйлчилгээний байгууллагын үйл ажиллагааны бүтэц, орон тоог малын генетик нөөцийн асуудал эрхэлсэн Засгийн газрын гишүүн батална.
ТАВДУГААР БҮЛЭГ
МАЛЫН ГЕНЕТИК НӨӨЦИЙН ҮЙЛ АЖИЛЛАГААГ ХЭРЭГЖҮҮЛЭХ
16 дугаар зүйл.Малын генетик нөөцийн үйл ажиллагааг хэрэгжүүлэгч байгууллага
16.1.Малын генетик нөөцийн асуудал эрхэлсэн төрийн захиргааны төв байгууллага энэ хуулийн 7.2-т заасан тайланг үндэслэн малын генетик нөөцийг хадгалах, хамгаалах, ашиглах, хөгжүүлэх асуудлыг хөгжлийн бодлого, хөтөлбөрийг хэрэгжүүлэх арга хэмжээний төлөвлөгөөнд тусган хэрэгжүүлнэ.
/Энэ хэсгийг 2021 оны 12 дугаар сарын 17-ны өдрийн хуулиар өөрчлөн найруулсан./
16.2.Малын генетик нөөцийн үйл ажиллагааг төлөвлөх, удирдан зохион байгуулах, хэрэгжүүлэх, хяналт тавих чиг үүргийг улсын хэмжээнд малын генетик нөөцийн асуудал эрхэлсэн төрийн захиргааны төв байгууллага, энэ хуулийн 15.1-д заасан байгууллага, аймаг, нийслэлд хөдөө аж ахуйн асуудал хариуцсан байгууллагын мал үржлийн алба, сум, дүүрэгт хөдөө аж ахуйн тасаг, мал үржүүлэг, технологийн ажил үйлчилгээний бүтцийн нэгж хариуцан гүйцэтгэнэ.
/Энэ хэсэгт 2023 оны 12 дугаар сарын 08-ны өдрийн хуулиар нэмэлт оруулсан./
16.3.Малын генетик нөөцийн асуудал эрхэлсэн төрийн захиргааны төв байгууллагад малын генетик нөөцийн үйл ажиллагааг төлөвлөх, хэрэгжилтийг зохицуулах, үржүүлэг, технологийн ажил, үйлчилгээг мэргэжлийн удирдлага, арга зүйн зөвлөмжөөр хангах, энэ хуулийн 5.7-д заасан нэгдсэн санг бүрдүүлэх чиг үүрэгтэй бүтцийн нэгж ажиллана.
16.4.Энэ хуулийн 16.3-т заасан бүтцийн нэгжийн дарга нь улсын Ерөнхий мал зүйч байх бөгөөд тухайн албан тушаалд магистраас дээш боловсролын зэрэгтэй, мэргэжлээрээ 10-аас доошгүй жил, түүнээс төрийн албанд таваас доошгүй жил ажилласан мал зүйч ажиллана.
16.5.Энэ хуулийн 15.1-д заасан байгууллагын даргын албан тушаалд мал үржүүлэг, нөхөн үржихүйн чиглэлээр мэргэшсэн мал зүйч, аймаг, нийслэлийн мал үржлийн албаны даргын албан тушаалд мал зүйч ажиллана.
16.6.Сум, дүүргийн хөдөө аж ахуйн тасагт мал аж ахуйн үйлдвэрлэлийн технологи, малын генетик нөөцийн бүртгэл, үржил, селекцийн асуудал хариуцсан мал зүйч улсын байцаагч ажиллана.
/Энэ хэсэгт 2023 оны 12 дугаар сарын 08-ны өдрийн хуулиар нэмэлт оруулсан./
16.7.Малын генетик нөөцийн асуудал эрхэлсэн төрийн захиргааны төв байгууллага нь орон нутгийн хэрэгцээ, шаардлагыг үндэслэн салбарын мэргэжилтнийг бэлтгэх, ажлын байраар хангах талаар нэгдсэн бодлого боловсруулж, сургалтын байгууллагатай хамтран ажиллана.
16.8.Аймаг, нийслэлийн хөдөө аж ахуйн асуудал хариуцсан байгууллагын мал үржлийн алба дараахь чиг үүрэгтэй:
16.8.1.аймаг, нийслэлийн нутаг дэвсгэрт мал аж ахуйн үйлдвэрлэлийг хөгжүүлэх, малын генетик нөөцийг тогтвортой ашиглах, хамгаалах, сайжруулах үйл ажиллагааг төлөвлөх, хэрэгжилтийг зохион байгуулах, сурталчлах, тайлагнах;
16.8.2.орон нутгийн удирдлага, сум дүүргийн хөдөө аж ахуйн тасаг, мал үржүүлэг, технологийн ажил, үйлчилгээний нэгжийг мэргэжлийн удирдлагаар хангах, арга зүйн зөвлөмж өгөх, үйл ажиллагаанд нь дэмжлэг үзүүлэх;
16.8.3.мал үржүүлэг, технологийн ажил, үйлчилгээний нэгжийг бүртгэх;
16.8.4.мал үржүүлэг, технологийн ажил, үйлчилгээнд технологийн хяналт тавих;
16.8.5.энэ хуулийн 5.1.1, 5.1.4-т заасан бүртгэл, малчин, мал бүхий этгээд, хуулийн этгээдэд төрөөс олгох мөнгөн урамшуулалтай холбоотой мэдээллийг энэ хуулийн 5.7-д заасан нэгдсэн санд оруулах;
16.8.6.үржлийн малд үзлэг, ангилалт хийх, цөм сүрэг бүрдүүлэх, баталгаажуулах, гойд ашиг шимт мал сонгон шалгаруулах, борлуулах, солилцох ажлыг зохион байгуулах, хэрэгжүүлэх;
16.8.7.үүлдэр, омгийн малд явуулж байгаа үржүүлгийн ажлын явц, үр дүнд хянан магадлагаа хийлгэж, баталгаажуулах ажлыг зохион байгуулах, хэрэгжүүлэх;
16.8.8.нутаг дэвсгэрийн хэмжээнд цөм сүргээс жишигт тэнцсэн өсвөр малыг үржилд бойжуулах, хээлтэгч, хээлтүүлэгчийн тохироог бүрдүүлэх ажлыг зохион байгуулах, хэрэгжүүлэх.
16.9.Сум, дүүргийн хөдөө аж ахуйн тасаг нь малын генетик нөөцийн асуудлаар дараахь чиг үүрэгтэй:
16.9.1.сум, дүүргийн нутаг дэвсгэрт мал аж ахуйн үйлдвэрлэлийг хөгжүүлэх, малын генетик нөөцийг тогтвортой ашиглах, хамгаалах, сайжруулах, үйл ажиллагааг төлөвлөх, хэрэгжилтийг зохион байгуулах, сурталчилах, тайлагнах, малын арчилгаа, маллагаа, тэжээллэгийн технологи мөрдүүлэх;
16.9.2.мал үржүүлэг, технологийн ажил үйлчилгээнд малыг тогтоосон хугацаанд бүрэн хамруулах, энэ хуулийн 11.6-д заасан гэрээний биелэлтэд хяналт тавих;
16.9.3.мал сүргийн оновчтой бүтэц, зохистой харьцаа, хээлтэгч, хээлтүүлэгчийн тохироонд хяналт тавих;
16.9.4.малын генетик нөөцийн бүртгэл, мэдээллийн сан бүрдүүлж, бүртгэлийн мэдээллийг аймаг, нийслэлийн байгууллагад хүргүүлэх;
16.9.5.генетик нөөцийг хамгаалах, түүнтэй холбоотой судалгааны үр дүнг үйлдвэрлэлд нэвтрүүлэх;
16.9.6.мал аж ахуйн үйлдвэрлэл эрхлэгчийг сургах, дадлагажуулах арга хэмжээ зохион байгуулах, мэдээллээр хангах, малын генетик нөөцөд хамааралтай уламжлалт мэдлэгийг баримтжуулан бүртгэх, түгээн дэлгэрүүлэх;
16.9.7.энэ хуулийн 11.2-т заасан үйлчилгээний нэгжтэй хамтран үржлийн малын үзэсгэлэн худалдаа болон гойд ашиг шимт мал сонгон шалгаруулах ажлыг жил бүр зохион байгуулах;
16.9.8.энэ хуулийн 11.6.8-д заасан малын удам гарваль, ашиг шимийн тодорхойлолтыг үндэслэн гэрчилгээ олгох, малын гаралтай түүхий эд, бүтээгдэхүүнд чанарын үзлэг, шинжилгээ хийх, зохион байгуулах.
16.10.Энэ хуулийн 16.8-д заасан алба нь мал үржүүлэг, технологийн ажил, үйлчилгээний нэгжийг бүртгэхдээ дараахь баримт бичгийн шаардлагыг ажлын 5 өдөрт багтаан магадлах ба бүртгэлийн шаардлага хангасан эсэх талаархи хариуг бичгээр, эсхүл цахим хэлбэрээр мэдэгдэнэ.
/Энэ хэсэгт 2014 оны 01 дүгээр сарын 12-ны өдрийн хуулиар өөрчлөлт оруулсан./
16.10.1.хуулийн этгээдийн улсын бүртгэлийн гэрчилгээний хуулбар;
16.10.2.итгэмжлэлийн хуулбар;
16.10.3.үржүүлэг, технологийн ажил, үйлчилгээ үзүүлэх хүрээ, нэр төрөл, зорилго, чиглэлээ тодорхойлсон бизнес төлөвлөгөө;
16.10.4.харьяа сум, дүүргийн хөдөө аж ахуйн тасгийн дүгнэлт.
/Энэ хэсгийг 2022 оны 4 дүгээр сарын 22-ны өдрийн хуулиар нэмсэн./
/Энэ хэсэгт 2022 оны 11 дүгээр сарын 11-ний өдрийн хуулиар өөрчлөлт оруулсан./
/Энэ хэсгийг 2023 оны 12 дугаар сарын 08-ны өдрийн хуулиар өөрчлөн найруулсан./
16.12.Мал үржүүлэг, технологийн ажил, үйлчилгээний хяналтын улсын байцаагч доор дурдсан үйл ажиллагааны хяналтыг хэрэгжүүлнэ:
/Энэ хэсгийг 2023 оны 12 дугаар сарын 08-ны өдрийн хуулиар нэмсэн./
16.12.1.энэ хуулийн 5 дугаар зүйлийн 5.5, 5.6 дахь хэсэг, 6 дугаар зүйлийн 6.2, 6.6, 6.7, 6.8 дахь хэсэг, 8 дугаар зүйлийн 8.4, 8.5 дахь хэсэг, 9 дүгээр зүйлийн 9.3, 9.4, 9.6, 9.7, 9.8, 9.9, 9.11, 9.12 дахь хэсэг, 10 дугаар зүйлийн 10.1, 10.2, 10.3, 10.4, 10.6, 10.8 дахь хэсэг, 11 дүгээр зүйл, 12 дугаар зүйлийн 12.2, 12.3, 12.4 дэх хэсэг, 15 дугаар зүйлийн 15.2, 15.3, 15.4 дэх хэсэг, 18 дугаар зүйлийн хэрэгжилт;
/Энэ заалтыг 2023 оны 12 дугаар сарын 08-ны өдрийн хуулиар нэмсэн./
/Энэ заалтыг 2023 оны 12 дугаар сарын 08-ны өдрийн хуулиар нэмсэн./
16.12.3.хууль тогтоомжид заасан бусад эрх.
/Энэ заалтыг 2023 оны 12 дугаар сарын 08-ны өдрийн хуулиар нэмсэн./
16.13.Мал аж ахуйн үйлдвэрлэлийн хяналтын улсын байцаагч доор дурдсан үйл ажиллагааны хяналтыг хэрэгжүүлнэ:
/Энэ хэсгийг 2023 оны 12 дугаар сарын 08-ны өдрийн хуулиар нэмсэн./
16.13.1.энэ хуулийн 5 дугаар зүйлийн 5.4, 5.7 дахь хэсэг, 7 дугаар зүйлийн 7.1, 7.2, 7.3 дахь хэсэг, 8 дугаар зүйлийн 8.2, 8.6, 8.7, 8.9 дэх хэсэг, 10 дугаар зүйлийн 10.7 дахь хэсэг, 13, 14 дүгээр зүйл, 16 дугаар зүйлийн 16.7 дахь хэсэг, 16.8.1, 16.9.1 дэх заалт, 19 дүгээр зүйлийн хэрэгжилт;
/Энэ заалтыг 2023 оны 12 дугаар сарын 08-ны өдрийн хуулиар нэмсэн./
16.13.2.малын тоо толгойн албан татварын орлогын зарцуулалтын хэрэгжилт;
/Энэ заалтыг 2023 оны 12 дугаар сарын 08-ны өдрийн хуулиар нэмсэн./
16.13.3.бэлчээрийн болон суурин, хагас суурин мал аж ахуйн үйлдвэрлэлийн үйл ажиллагааны чиглэлээр мөрдөж байгаа захиргааны хэм хэмжээний акт, үндэсний стандартын шаардлагын хэрэгжилт;
/Энэ заалтыг 2023 оны 12 дугаар сарын 08-ны өдрийн хуулиар нэмсэн./
16.13.4.малын тэжээл, шимт чанар, хүрэлцээ, бэлчээрийн менежмент болон усан хангамж, аймаг дундын отрын бэлчээрийн ашиглалт, хамгаалалт, холбогдох журмын хэрэгжилт, малын гаралтай түүхий эд бэлтгэл;
/Энэ заалтыг 2023 оны 12 дугаар сарын 08-ны өдрийн хуулиар нэмсэн./
16.13.5.хууль тогтоомжид заасан бусад эрх.
/Энэ заалтыг 2023 оны 12 дугаар сарын 08-ны өдрийн хуулиар нэмсэн./
17 дугаар зүйл.Малын генетик нөөцийн Үндэсний зөвлөлдөх хороо
17.1.Малын генетик нөөцийн асуудал эрхэлсэн төрийн захиргааны төв байгууллагын дэргэд орон тооны бус Үндэсний зөвлөлдөх хороо /цаашид "Хороо" гэх/ ажиллана.
17.2.Энэ хуулийн 7.4-т заасан Үндэсний зохицуулагч нь хорооны дарга байх бөгөөд хорооны бүрэлдэхүүнд тухайн салбарын төрийн болон төрийн бус байгууллага, сургалт, эрдэм шинжилгээний байгууллага, үүлдэр, ашиг шимийн зөвлөл, мэргэжлийн холбоо, үүлдрийн нийгэмлэг, үйлдвэрлэгч, боловсруулах салбарын төлөөллийг оролцуулна.
17.3.Хорооны нарийн бичгийн дарга нь малын генетик нөөцийн асуудал эрхэлсэн төрийн захиргааны төв байгууллагын ажилтан байна.
17.4.Хорооны бүрэлдэхүүн, ажиллах журмыг малын генетик нөөцийн асуудал эрхэлсэн Засгийн газрын гишүүн батална.
17.5.Хороо дараахь чиг үүрэгтэй:
17.5.1.бэлчээрийн уламжлалт болон эрчимжсэн мал аж ахуйг бүсчлэн хөгжүүлэх талаар санал боловсруулах;
17.5.2.салбар болон салбар дундын түвшинд малын генетик нөөцийн үйл ажиллагааны уялдаа холбоог сайжруулах талаар чиглэл гаргах;
17.5.3.тухайн жилд улсын хилээр нэвтрүүлэх малын генетик нөөц, нутагшуулах малын төрөл, ашиг шимийн чиглэл, тоо хэмжээний талаар зөвлөмж гаргах;
17.5.4.малын генетик нөөцийг хамгаалах, ашиглах, судлан хөгжүүлэх болон энэ хуулийн 7.2-т заасан тайланг хэлэлцэж, дүгнэлт гаргах;
17.5.5.энэ хуулийн 8.6-д заасан үүлдэр, ашиг шимийн зөвлөлийн үйл ажиллагаанд чиглэл өгөх;
17.5.6.хууль тогтоомжид заасан бусад чиг үүрэг.
ЗУРГАДУГААР БҮЛЭГ
БУСАД ЗҮЙЛ
18 дугаар зүйл.Малын генетик нөөцийн үйл ажиллагааны санхүүжилт
18.1.Малын генетик нөөцийн үйл ажиллагааны санхүүжилт дараахь эх үүсвэрээс бүрдэнэ:
18.1.1.улс, орон нутгийн төсөв;
18.1.2.бүсийн болон олон улсын байгууллагын хамтын ажиллагааны оролцооны санхүүжилт;
18.1.3.бусад эх үүсвэр.
18.2.Малын генетик нөөцийн үйл ажиллагааны дараахь зардлыг улсын төсвөөс санхүүжүүлнэ:
18.2.1.малын генетик нөөцийн бүртгэл, мэдээллийн нэгдсэн сан, үндэсний генийн санг бүрдүүлэх, ажиллуулах;
18.2.2.малын генетик нөөцийн төлөв байдлыг тодорхойлох, үнэлэх;
18.2.3.төрийн өмчийн цөм сүрэг бүрдүүлэх, түүнд үзлэг, ангилалт хийх, баталгаажуулах, ялган тэмдэглэх, бүртгэлд хамруулах, улсын хэмжээнд гойд ашиг шимт сайжруулагч малыг шалгаруулах;
/Энэ заалтыг 2022 оны 4 дүгээр сарын 22-ны өдрийн хуулиар өөрчлөн найруулсан./
18.2.4.малд удам зүйн үнэлгээ хийх;
18.2.5.энэ хуулийн 10.5-д заасан биотехнологийн ололтыг үйлдвэрлэлд нэвтрүүлэх;
18.2.6.хязгаарлагдмал нөөц, тархац, ашиглалттай, үл давтагдах өвөрмөц үнэ цэнэ бүхий малыг хамгаалах;
18.2.7.мал, үржүүлгийн бүтээгдэхүүн, тэдгээрийн гаралтай түүхий эд, бүтээгдэхүүнд чанарын үзлэг, шинжилгээ хийх.
18.3.Малын генетик нөөцийн үйл ажиллагааны дараахь зардлыг орон нутгийн төсвөөс санхүүжүүлнэ:
18.3.1.батлагдсан үүлдэр, омгийн малын генетик нөөцийн биологийн ашигт шинж чанарыг бататгах, үржлийн ажлын ололтыг хянан баталгаажуулах, цөм сүргийг сайжруулах арга хэмжээний зардал;
18.3.2.малын бэлчээрийг сайжруулах, хадлан, тэжээл бэлтгэх, усан хангамжийг нэмэгдүүлэх арга хэмжээний зардал;
18.3.3.тоо нь цөөрсөн, мөхөхөд хүрсэн үүлдэр, омгийн малыг гардан маллаж, үүлдэрлэг байдлыг нь хамгаалж, сайжруулахад үзүүлэх энэ хуулийн 13.4-т заасан дэмжлэг, урамшуулал;
18.3.4.өсвөр хээлтүүлэгчийг сонгох, ялган суурилж, үржлийн нас хүртэл бойжуулах зардал;
18.3.5.малын генетик нөөцийн сурталчилгааны зардал;
18.3.6.Энэ хуулийн 16.8, 16.9-д заасан арга хэмжээний зардал.
/Энэ заалтад 2022 оны 4 дүгээр сарын 22-ны өдрийн хуулиар өөрчлөлт оруулсан./
18.4.Малын генетик нөөцийн үйл ажиллагааны дараахь зардлыг малчин, мал бүхий этгээд, хуулийн этгээд хариуцан санхүүжүүлнэ:
18.4.1.энэ хуулийн 6.3, 6.8, 8.4.4, 8.4.7, 8.4.9, 11.6.6, 14.1.1-14.1.4-т заасан арга хэмжээний зардал;
18.4.2.тухайн орон нутагт үржүүлэх үүлдэр, омгийн малын биологийн ба аж ахуйн ашигтай шинж чанарыг бататган сайжруулах, цөм сүрэг бүрдүүлэх, шилж үржүүлэх.
19 дүгээр зүйл.Мал зүйч мэргэжилтний нийгмийн баталгаа
19.1.Мал зүйч мэргэжилтнийг ажиллуулж байгаа ажил олгогч ажилтны нийгмийн баталгааг сайжруулахад чиглэсэн дараахь арга хэмжээг авч хэрэгжүүлнэ:
19.1.1.суманд мэргэжлээрээ ажиллахаар суурьшсан шинэ төгсөгчийн амьдрах нөхцөлийг бүрдүүлэхэд орон байрны дэмжлэг туслалцаа үзүүлэх, урамшуулах;
19.1.2.албан үүргээ гүйцэтгэх үедээ амь насаа алдсан тохиолдолд түүний ар гэрт албан тушаалын 36 сарын үндсэн цалинтай тэнцэх хэмжээний нэг удаагийн мөнгөн тэтгэмж олгох;
19.1.3.мэргэжлээрээ 25 жил буюу түүнээс дээш жил ажиллаж өндөр насны тэтгэвэр тогтоолгоход түүний албан тушаалын 12 сарын үндсэн цалинтай тэнцэх хэмжээний нэг удаагийн мөнгөн тэтгэмж олгох;
19.1.4.мэргэжлийн үйл ажиллагааг эрхлэхэд шаардагдах хөдөлмөр хамгаалал, эрүүл ахуйн шаардлага хангасан хувцас, хэрэгсэл, багаж төхөөрөмжөөр хангах.
19.2.Сум, дүүргийн хөдөө аж ахуйн тасаг болон үйлчилгээний нэгжид таваас дээш жил ажиллаж байгаа мал зүйч мэргэжилтнийг гурван жил тутамд нэг удаа орон нутгийн төсвийн зардлаар, таван жил тутамд нэг удаа улсын төсвийн зардлаар мэргэжил дээшлүүлэх сургалтад сургана.
20 дугаар зүйл.Хууль тогтоомж зөрчигчдөд хүлээлгэх хариуцлага
20.1.Энэ хуулийг зөрчсөн албан тушаалтны үйлдэл нь гэмт хэргийн шинжгүй бол Төрийн албаны тухай хуульд заасан хариуцлага хүлээлгэнэ.
20.2.Энэ хуулийг зөрчсөн хүн, хуулийн этгээдэд Эрүүгийн хууль, эсхүл Зөрчлийн тухай хуульд заасан хариуцлага хүлээлгэнэ.
21 дүгээр зүйл.Хууль хүчин төгөлдөр болох
21.1.Энэ хуулийг 2018 оны 06 дугаар сарын 01-ний өдрөөс эхлэн дагаж мөрдөнө.
МОНГОЛ УЛСЫН ИХ ХУРЛЫН ДАРГА М.ЭНХБОЛД
Текст томруулах
A
A
A
Монгол Улсын хууль, тогтоомжийн албан бус англи орчуулгыг зөвхөн судалгаа шинжилгээ болон мэдээллийн зорилгоор ашиглах боломжтой. Үүнээс үүдэх хууль зүйн аливаа үр дагаврыг ХЗДХЯ, ХЗҮХ хариуцахгүй болно.
(2023.09.08-ны өдрийн орчуулга) Unofficial translation
LAW OF MONGOLIA
December 14, 2017 Ulaanbaatar city
on the livestock genetic resources
Chapter one
GENERAL PROVISION
Article 1.Purpose of the Law
1.1.The purpose of this Law is to regulate relations in connection with registering genetic resources of livestock and domestic animals which benefits are being used (hereinafter referred to as "livestock"), determining the status of their genetic resources, preserving, protecting, using sustainably, researching and developing them.
Article 2.Legislation on livestock genetic resources
2.1.The legislation of Mongolia on livestock genetic resources shall consist of the Constitution of Mongolia, the Law on quarantine control and inspection of animals, plants and raw materials and products derived from them crossing through the state border, the Law on Genetic Resources, this Law, and other legislative acts enacted in conformity with them.
/This paragraph was amended by the law as of December 30, 2021/
2.2.If an international treaty to which Mongolia is a party, stipulates otherwise than this Law, the provisions of the international treaty shall prevail.
Article 3.Scope of the application of the Law
3.1.This Law shall apply to relations in connection with livestock bred in Mongolia, their breeding products and related traditional knowledge.
3.2.This Law shall not regulate relations in connection with traditional knowledge other than registering, disseminating, and creating a database of traditional knowledge belong to livestock genetic resources.
Article 4.Definition of terms of the Law
4.1.The following terms used in this Law shall be understood in the following meanings:
4.1.1."livestock" means five-headed (a horse, a camel, a cow, a sheep, and a goat) animals that have traditionally been herded;
4.1.2."pet animal" means an animal that is domestically bred for using their benefits or other purposes;
4.1.3."livestock genetic resources" means livestock, their breeding products and traditional knowledge related to them;
4.1.4."livestock breeding product" means DNA, RNA, body cells, ovum, sperms, embryos, specimens and other components containing genetic information of livestock;
4.1.5."traditional knowledge" means the methods, oral and written information, and practices that have been handed down during the use of livestock genetic resources;
4.1.6."status of livestock genetic resources" means the type, species, breed, strain, quantity, quality, availability, and supply of livestock genetic resources determined on the basis of evaluation, and their evolution and changes;
4.1.7."core herd" means a herd that is selected and bred from the breed or strain that is superior in terms of yield and quality;
4.1.8."livestock gene pool" means specimens, samples, and collections of livestock breeding products stored in a special environment;
4.1.9."highly productive livestock" means livestock that has been proven to be superior in terms of one or more qualities of reproduction and productivity compared to breeds and strains of livestock;
4.1.10."using genetic resources of livestock" means the activity of developing beneficial properties of genetic resources of livestock and reaping benefits and benefits from them;
4.1.11."herdsman" means as specified in sub-paragraph 4.1.14 of the Law on Livestock and Animal Health;
4.1.12."person with livestock" means as defined in sub-paragraph 3.1.3 of the Law on Livestock Tax;
/This sub-paragraph was amended by the law as of March 22, 2019/
/This sub-paragraph was amended by the law as of November 13, 2020/
4.1.13 "legal entity" means as defined in paragraph 25.1 of the Civil Code.
CHAPTER TWO
REGISTRATION OF LIVESTOCK GENETIC RESOURCES AND DETERMINATION OF THEIR STATUS
Article 5.Registration of livestock genetic resources
5.1.Registration of livestock genetic resources shall be in the following forms:
5.1.1.livestock registration;
5.1.2.registration of breeding products;
5.1.3.livestock genealogy evaluation record;
5.1.4.registration of traditional knowledge related to livestock genetic resources.
5.2.Livestock shall be marked and registered with a unique personal number.
5.3.The register specified in sub-paragraph 5.1.1 of this Law shall include the name, address, state registration number of the breeder of the livestock, location of the livestock, type, genealogy, age, sex, breed status, growth, development, herd reproduction, productivity, quality, health indicators, husbandry methods, migration and other necessary information of the livestock.
5.4.The registration specified in sub-paragraph 5.1.1 of this Law shall be used to apply for support incentives, to insure livestock, to obtain a mortgage loan, to sell, or to have assets appraised.
5.5.The registration specified in sub-paragraphs 5.1.1 and 5.1.4 of this Law shall be made jointly by the service units specified in paragraph 11.2 of this Law, herdsmen, persons with livestock, and legal entities with livestock, and shall be submitted by the agricultural department of soum and district which will be responsible for it to the organization specified in the paragraph 16.8 of this Law within the determined time.
5.6.The registration specified in sub-paragraph 5.1.2 of this Law shall include the registration of the type, form, quantity, quality indicators, production date, manufacturer's location, state registration number, and state of use of breeding products, and the organization specified in paragraph 15.1 of this Law shall be responsible for the registration.
5.7.The activities of the national register and information database (hereinafter referred to as "the integrated database") on the integration, use, and control of livestock genetic resources information, information exchange with international and regional information networks, and provision of information to users thereto shall be carried out by the structural unit of the state central administrative body in charge of livestock genetic resources matters.
5.8.The procedure for creating and reporting the integrated database specified in paragraph 5.7 of this Law shall be approved jointly by the state central administrative body in charge of livestock genetic resources matters and the state administrative body in charge of statistics matters.
5.9.The registration procedure specified in sub-paragraphs 5.1.1 and 5.1.3 of this Law and the operational methodology for registering traditional knowledge related to livestock genetic resources shall be approved by the Cabinet member in charge of livestock genetic resources matters.
Article 6.Genealogical evaluation of livestock
6.1.The genealogical evaluation of the livestock shall include the genealogy, productivity, appearance, shape, body, quality of the offspring, and the characteristics of the unique genome structure of the breeding livestock.
6.2.Genealogical evaluation shall be carried out by the organization specified in paragraph 15.1 of this Law, sectoral training and academic institution, and the service unit specified in paragraph 11.2 of this Law in accordance with technological methods, methodologies, and instructions.
6.3.The livestock included in the evaluation specified in paragraph 6.1 of this Law shall be marked separately with a personal number.
6.4.Evaluation of genealogy, productivity, appearance, shape, body, and offspring quality of breeding livestock shall be carried out jointly by the service units specified in paragraph 11.2 of this Law, herdsmen, persons with livestock, and legal entities and the records thereto shall be kept.
6.5.The molecular genetic analysis to determine the characteristics of the unique structure of the livestock genome shall be carried out by the organization specified in Paragraph 15.1 of this Law, sectoral training and academic institution, as well as the reference laboratory, and shall keep a record thereto.
6.6.The person responsible for the registration information specified in paragraphs 6.4 and 6.5 of this Law shall submit them to the integrated database.
6.7.Based on the genealogical evaluation and verification of the level of breeding selection work, the breeding stock shall be certified by breed, breed and breeding part, strain /hereinafter referred to as "breed and strain".
6.8.Breeds bred for two or more generations in Mongolia can be inspected and certified as local breeds.
6.9.Procedures for inspection, verification, identification and control of breeding status of breeding livestock, and the instructions specified in paragraph 6.2 of this Law shall be approved by the Cabinet member in charge of livestock genetic resources matters.
6.10.The task of assessment, review and verification specified in paragraphs 6.7 and 6.8 of this Law shall be carried out by a working group appointed by the state central administrative body in charge of livestock genetic resources matters.
6.11.The state central administrative body in charge of livestock genetic resources matters shall provide with management and organization to the activities on genealogical assessment of livestock, integration and verification of information, enforcement and control of livestock breed and productivity standards.
Article 7.Determining the status of livestock genetic resources
7.1.According to the recommendations and instructions of international professional organizations, the status of livestock genetic resources shall be determined every three years by a team of qualified experts appointed by the state central administrative body in charge of livestock genetic resources matters.
7.2.The expert team specified in paragraph 7.1 of this Law shall be discussed a report on the status of livestock genetic resources by the National Consultative Committee, and the report findings shall be presented by the state central administrative body in charge of livestock genetic resources matters to the Government within the third quarter of the current year.
7.3.The Government shall submit the national report on the state of livestock genetic resources to relevant international organizations.
7.4.The full-time National Coordinator in charge of the genetic resources of Mongolia's livestock at the regional and international level shall be in the structure of the state central administrative body in charge of the genetic resources matters, and he/she shall be the Chief Veterinarian.
CHAPTER THREE
USE AND RESEARCH AND DEVELOPMENT OF LIVESTOCK GENETIC RESOURCES
Article 8.Use of livestock genetic resources
8.1.Livestock genetic resources shall be used, researched, and developed for the following purposes:
8.1.1.to strengthen and improve the breeding status of livestock, to increase yield and quality;
8.1.2.to create new breeds and strains of livestock adapted to regional characteristics;
8.1.3.to strengthen the risk bearing capacity of livestock;
8.1.4.to introduce biotechnology findings in livestock breeding, technological works and services;
8.1.5.to improve the economic circulation of the livestock industry and improve competitiveness;
8.1.6.to produce and supply nutritious and safe food;
8.1.7.to analyze and evaluate livestock productivity and quality of raw materials, and supply raw materials with quality to the national industry and market;
8.1.8.to develop livestock production raw materials and products in harmony with price and quality, and to create a value chain;
8.1.9.to carry out tangible and intangible evaluation of genetic resources, and gain profit and benefit from economic circulation;
8.1.10.others.
8.2.By taking into account of the type of livestock, the direction of profitability, the characteristics of breeds and strains, the proper structure and proportion of the herd shall be reflected in the development policy and program.
/This paragraph was amended by the law as of December 17, 2021/
8.3.In the use of genetic resources of livestock, breeders, persons with livestock, and legal entities shall have the following rights:
8.3.1.to benefit from the use of genetic resources;
8.3.2.to choose the service unit specified in paragraph 11.2 of this Law to obtain livestock breeding, technological work and services;
8.3.3.to receive incentives specified in paragraph 13.4 of this Law;
8.3.4.to raise and sell breeding livestock from the certified core herd;
8.3.5.to use breeding of inseminators by selecting from livestock species, breeds, and strains allowed in the region specified in paragraph 13.2 of this Law;
8.3.6.to use properly pastures, water, salt marshes.
8.4.In the use of livestock genetic resources, breeders, persons with livestock, and legal entities shall undertake the following obligations:
8.4.1.to use inseminators of breeds and strains approved for breeding in the respective region, not to arbitrarily change the direction of benefits when selectively breeding livestock, and not to use livestock of other breeds as improvers without the permission of a competent professional organization;
8.4.2.to use sperms, embryos under the control of the service unit specified in Paragraph 11.2 of this Law;
8.4.3.to separate the inseminators of small livestock from the mother herd in the non-pairing season, concentrate them separately in the service units specified in Paragraph 11.2 of this Law, and include only the livestock of breeding age in the pairing of cattle;
8.4.4.to bear the cost of livestock breeding, technological works and services set at standard prices;
8.4.5.to inspect and classify the herd every year in a technologically appropriate period, to be evaluated and verified productivity, keep records of genealogy and productivity of breeding livestock, exclude inseminators that do not meet standard requirements from breeding;
8.4.6.to comply with legislation and decisions in connection with the sustainable use of livestock genetic resources;
8.4.7.to get genealogy certificate and migration description of breeding livestock from soum and district agriculture division;
8.4.8.to register and distribute traditional knowledge in regards with livestock genetic resources in soum and district agriculture division;
8.4.9.to separately mark the livestock according to the relevant procedures and instructions, and to be included in the integrated register of the soum and district agriculture division.
8.5.A core herd shall be formed from each breed and strain. The form of ownership shall not be taken into account when forming a core herd.
8.6.Non-staff livestock breed benefit council may be established next to the state central administrative body in charge of livestock genetic resources matters.
8.7.The herdsman family shall be registered as a national producer, and a certificate, a guarantee mark, and a professional ID shall be given to the herdsman.
8.8.The Cabinet member in charge of livestock genetic resources matters shall approve the procedures for issuing and using the certificates, guarantee marks, professional IDs and registration of herdsman families as national producers specified in Paragraph 8.7 of this Law.
8.9.When certifying the origin of livestock, livestock-derived raw materials, and products, herdsman families shall use a guarantee mark in accordance with the procedure specified in Paragraph 8.8 of this Law.
Article 9.Special permit for use of livestock genetic resources
9.1.Citizens and legal entities to be carried out activities specified in sub-paragraph 12.7, 12.8, 12.9, and 12.10 of Paragraph 12 of Article 8.1 of the Law on Permits shall submit a request with the following content to the state central administrative body in charge of livestock genetic resources matters:
/This paragraph was amended by the law as of June 17, 2022/
/This paragraph was amended by the law as of January 6, 2023/
9.1.1.the number of sperms, ovum, embryos and samples to be introduced into the production and service, the type and species of improved livestock to be imported from abroad and the livestock to be exported abroad, the direction of benefit, and the name of the breed;
9.1.2.usage objective and purpose, direction of operation;
9.1.3.name of the supplier, receiving country, legal entity;
9.1.4.the name of the genealogy and supplier country;
9.1.5.port of reception and delivery, means of transport, mode of transportation, and name of the organization performing the work.
9.2.In addition to the documents specified in Paragraph 3 of Article 5.1 of the Law on Permits, the permit applicant shall attach the following documents:
/This paragraph was amended by the law as of June 17, 2022/
9.2.1.Genealogy and health certificates for livestock, description of genealogy and origin for breeding products;
9.2.2.the copy of the contract specified in paragraph 10.2 of this Law in Mongolian.
9.3.Other relations not regulated by this Law, related to the permit specified in Article 9 of this Law, shall be regulated by the Law on Permits.
/This paragraph was modified by the law as of January 6, 2023/
9.4.The holder of special permit shall submit the activity report on the use of livestock genetic resources to the state central administrative body in charge of livestock genetic resources matters by the first half of December per annum.
9.5.The holder of a special permit shall submit its request to the state central administrative body in charge of livestock genetic resources matters 30 days before the expiration of the special permit.
9.6.If the term of the special permit expires due to failure to submit the request within the period specified in Paragraph 9.5 of this Law, the special permit shall be revoked.
9.7.The genealogy, external manifestation of symptoms, and genetic evolution indicators of livestock applying for a special permit to buy improved livestock from abroad shall be evaluated, and the opinion of the Chief Veterinarian shall be issued.
9.8.When exporting the livestock, the state central administrative body in charge of livestock genetic resources matters shall issue one permit for each type and species for a period of 180 days based on the special permit of citizens and legal entities and the contract specified in Paragraph 10.2 of this Law.
/This paragraph was amended by the law as of June 17, 2022/
/This paragraph was amended by the law as of January 6, 2023/
9.9.For the export of livestock breeding products for the purpose of research and analysis, one permit may be issued for up to five specimens of the same species for a period of 180 days.
/This paragraph was amended by the law as of June 17, 2022/
/This paragraph was amended by the law as of January 6, 2023/
9.10.The holder of a special permit for the export of livestock shall attach the type, species, breed, age, gender, personal identification number, and quantities of the livestock to be exported when obtaining a permit.
/This paragraph was amended by the law as of June 17, 2022/
9.11.When exporting livestock breeding products, the same proportion of specimens of each type, species, and series shall be placed in the national genetic pool of livestock.
9.12.Registration and technology control of livestock genetic resources used under special permits shall be carried out by the state central administrative body in charge of livestock genetic resources matters.
/This paragraph was modified by the law as of January 6, 2023/
9.13.The regulations stipulated in paragraph 15 of Article 5.5 of the Law on Permits shall not apply to the extension of the period of the special permit specified in Paragraph 9.1 of this Law.
/This paragraph was added by the law as of January 6, 2023/
Article 10.Research and development of livestock genetic resources
10.1.Research and development of livestock genetic resources shall be carried out by the organization specified in sub-paragraphs 11.2.1-11.2.3 of the Law on Science and Technology, Paragraph 27.2 of the Law on Innovation, and the service unit specified in Paragraph 11.2 of this Law.
10.2.Organizations specified in paragraph 10.1 of this Law shall enter into a contract if they cooperate with each other and with foreign citizens and legal entities in the field of research and development of livestock genetic resources.
10.3.The following conditions shall be included in the contract specified in Paragraph 10.2 of this Law:
10.3.1.the ground and purpose of conducting research and experiments;
10.3.2.name and quantity of the type and species;
10.3.3.genealogy country;
10.3.4.research period;
10.3.5.regulations to ensure biosecurity;
10.3.6.regulation of copyright, technology transfer and intangible assets usage conditions;
10.3.7.results expected from the research, form of benefit and its indicators expressed in numbers;
10.3.8.regulation of dispute resolution;
10.3.9.others.
10.4.In the field of research and development, in order to carry out experiments, research, and analysis on breeds and strains of livestock, permission shall be obtained from the inventor, co-creator, heir, or the person authorized by them.
10.5.The works on introduction of biotechnological findings to increase the productivity and efficiency of livestock production and create real economic growth shall be finance by the State budget.
10.6.Information on research and test results of livestock genetic resources shall be a component of the integrated database.
10.7.The state central administrative body in charge of livestock genetic resources matters may have units and institutes to be engaged in research, introduction of innovation and technology, and consulting services for livestock genetic resources.
10.8.Livestock breeding, technological works and service providers can be rewarded if the increase in livestock productivity, creation of breeds and strains is confirmed by the competent authority.
Article 11.Livestock breeding, technological works and services
11.1.The livestock breeding, technological works and services shall include the activities including marking and registration of livestock, inspection and classification of livestock, determination of genealogy, yield and quality, evaluation of offspring characteristics, genealogy evaluation, review and confirmation of results of breeding selection, development of breeding programs, selection of improved livestock in compliance with breeding, creation of core herd, artificial insemination of livestock, selection of highly productive animals, organization of breeding livestock fairs, and activities on providing professional and methodical instruction and counseling for herders, persons with livestock, and legal entities in the field of livestock care, herding, and nutrition technology.
11.2.Legal entities and veterinary specialists with veterinarians with accreditations and degrees to provide professional services, and premises and equipment that meet standard requirements, regardless of the form of ownership, shall establish Livestock breeding, Technological Work, and Service Units (hereinafter referred to as "service units") and they shall be entitled to engage in livestock breeding and technological work and services upon certifying the program in compatibility of its direction of the activities by the organization specified in Paragraph 16.8 of this Law.
11.3.Professional degrees and levels shall be granted and registered by the state central administrative body in charge of livestock genetic resources matters, accreditations on livestock breeding, technological works and services shall be issued and registered by the organization specified in Paragraph 16.8 of this Law.
11.4.Accreditation for livestock breeding shall be graded depending on the direction and level of the breeding program for the herd.
11.5.The procedure for granting, revoking, extending, and registering professional degrees, accreditations, as well as awarding incentives specified in Paragraph 10.8 of this Law shall be approved by the Cabinet member in charge of livestock genetic resources matters.
11.6.The service unit specified in Paragraph 11.2 of this Law shall enter into a contract with the Governor of that soum or district and engage in the following activities:
11.6.1.to comply with the standards and technology of breeding, technological work and service units in accordance with the strategy specified in Paragraph 11.8 of this Law;
11.6.2.to form core herds from breeds and strains, to select young livestock for breeding, to separate them, to raise them to breeding age, and to sell them;
11.6.3.to inspect, classify, select with compatibility, and register the breeding livestock during the technologically appropriate period;
11.6.4.to keep, monitor and register the inseminators of small livestock and, if necessary, large livestock separately from the herd, and use them under a lease agreement;
11.6.5.to coordinate livestock reproduction, and to introduce biotechnological achievements and biotechnological methods;
11.6.6.according to the contract specified in paragraph 11.6 of this Law, to conduct artificial insemination services, to be complied animal care, husbandry, and nutritional technology, and give professional and methodological advice to herders, persons with livestock, and legal entities in regards with ratio between types of animals, and appropriate structure of herds;
11.6.7.to develop proposals on the use of livestock genetic resources, to have made decisions by competent authorities and persons, and implement the decisions made;
11.6.8.to determine the genealogy, breed status, and profitability of livestock, and to provide methodical management of livestock breeding, technological works and services;
11.6.9.to monitor activities that impair breeding status of livestock by carrying out breeding and selection work on them without the permission of the organization specified in Paragraph 16.8 of this Law, and report to the competent authorities;
11.6.10.to conduct quality inspection and analysis of breeding products and raw materials and products derived from the livestock, register them, issue a description, and provided professional and methodological advice to herdsman, persons with livestock, and legal entities on whether they meet the market needs and demands;
11.6.11.to submit the registration information specified in sub-paragraphs 11.6.3, 11.6.4, and 11.6.10 of this Law to soum and district agriculture division and include them in the integrated registration.
11.7.Livestock breeding, technological work and service units shall have the right to provide services in areas other than where they are located. In this case, they shall register their request with the soum and district agriculture division and conclude the contract specified in Paragraph 11.6 of this Law when operating.
11.8.The strategy of livestock breeding and types of breeding and technological works and services, standard payment rates, technological procedures and instructions for each type of breeding and technological works and services shall be approved by the Cabinet member in charge of livestock genetic resources matters.
11.9.The standards specified in Paragraphs 6.11, 11.6.1, and 12.5 of this Law shall be approved by the state administrative body in charge of standardization matters.
11.10.By taking into account of the characteristics of the region, the type and quantity of livestock, the standard number of livestock to be included in the service unit specified in Paragraph 11.2 of this Law shall be established by the state central administrative body in charge of livestock genetic resources matters, and shall support the operation of the unit.
CHAPTER FOUR
PRESERVATION AND PROTECTION OF LIVESTOCK GENETIC RESOURCES
Article 12.Forms of preservation and protection of livestock genetic resources
12.1.The activity of preservation and protection of livestock genetic resources shall be in the following forms:
12.1.1.in the environment or native environment where the livestock has acquired and preserved its unique characteristics;
12.1.2.moving livestock from their native environment to the environment they are accustomed to or introducing them;
12.1.3.breeding products are established by standards approved by competent authorities or in special environments.
12.2.Mongolian livestock, breeds and strains derived from them shall be bred cleanly in the region, and protected in their native environment.
12.3.Breeds and strains imported from foreign countries and transferred to the country for breeding purposes, as well as breeding livestock created using them, shall be domesticated and protected in the regions specified in paragraph 13.2 of this Law.
12.4.By storing the breeding products in a special environment set by the standard, the gene pool of livestock shall be formed, and the livestock specified in sub-paragraph 15.3.9 of this Law shall be protected from the risk of loss of breeding status, decrease in population, and extinction.
12.5.Conditions and methods of storage of breeding products shall be determined by standards.
Article 13.Livestock protection
13.1.The action plan for the implementation of the state development policy and program shall be approved by the state central administrative body in charge of genetic resources matters.
/This paragraph was amended by the law as of December 17, 2021/
13.2.The Government shall approve the procedure for determining the breeding regions and locations of various breeds and strains of livestock.
13.3.Based on the recommendation of the National Committee and the proposal of the state central administrative body, the Government shall determine the type and quantity of livestock and breeding products to be imported per annum.
13.4.The Government may provide support and incentives to herdsmen, persons with livestock, and service units specified in paragraph 11.2 of this Law, who have specially protected the type and species of livestock which have degraded in terms of number and spread, or have reached the point of extinction, taken measures to breed them, and sold them to the market by growing young inseminators which genealogy is clear and that meet standards, and the Government shall approve the procedure for providing incentives.
13.5.The professional association shall submit opinions and conclusions about livestock protection activities to the state central administrative body in charge of livestock genetic resources matters.
13.6.In accordance with obligations under the international treaties, the Government shall implement measures to protect livestock, types and species with unique, limited resources, spread, and use in terms of biological diversity and genetic value through a special program.
13.7.The Government shall support the establishment of a breed society for the protection, use and development of livestock breeds, and measures to increase investment in the specialized areas of meat and milk production that meet market demands and needs.
Article 14.Obligations of herdsmen, persons with livestock, and legal entities regarding livestock protection
14.1.Herdsmen, persons with livestock, and legal entities shall have the following obligations regarding livestock protection:
14.1.1.by taking into account of the characteristics of the region, to prepare hay and fodder for wintering and spring grazing livestock, provide water and shelter, and create conditions for protecting livestock from natural risks;
14.1.2.to follow the care, husbandry and nutrition technology appropriate to the direction of profitability and biological features of the intensive livestock husbandry, ensure that the livestock do not starve, and provide them with safe conditions;
14.1.3.to breed and protect livestock of certified breeds and strains in their local and native environments, and not to harm the breeding status of livestock;
14.1.4.to be performed livestock breeding, technological works and services by the service unit specified in paragraph 11.2 of this Law within a reasonable technological period of time, provide the necessary conditions such as fully including livestock in the service and help to hold livestock, and jointly implement the action program.
Article 15.Protection of the national livestock genetic pool
15.1.A public service organization with the function of protecting and improving the national gene pool of livestock shall exist next to state central administrative body in charge of livestock genetic resources matters.
15.2.The National Livestock Gene Pool shall be protected as follows:
15.2.1.to protect livestock at the national, regional, or species level by forming core herds in the environment specified in Sub-paragraph 12.1.1 of this Law;
15.2.2.to create samples, specimens, and collections of breeding products to prevent changes, deterioration, and extinction of livestock in terms of type and species, and store them in the gene pool/bank;
15.2.3.to increase the gene pool and use it for breeding by producing sperms and embryos from transgenic livestock as specified in Paragraph 12.3 and sub-paragraph 15.3.9 of this Law and by obtaining breeding products of high-yielding livestock from abroad;
15.2.4.to determine and compare the manifestations and parameters of livestock breeding and selection, to determine their evolution and changes, to evaluate and use the value of breeding.
15.3.The public service organization specified in Paragraph 15.1 of this Law shall have the following functions:
15.3.1.to form and enrich the national gene pool for the preservation of breeding products in order to protect the genes of Mongolian livestock from deterioration, disappearance, and extinction;
15.3.2.to issue a description of origin to breeding products for domestic use and export;
15.3.3.to specially store and register breeding products taken from abroad in the gene pool, monitor their origin, distribute and use them in accordance with the strategy specified in Paragraph 11.8 of this Law, calculate the results, and evaluate changes in profitability;
15.3.4.to ensure the safety of storage and transportation of breeding products, and regularly submit relevant records and information about their use to the integrated database;
15.3.5.to improve the quality and breed of livestock, to introduce, localize, and popularize the achievements of biotechnology in breeding, technological works, and services;
15.3.6.to organize training and retraining of livestock breeding technicians, livestock sorters-experts;
15.3.7.to establish and expand the range of artificial insemination services, and provide with necessary tools, equipment, and reagents;
15.3.8.to carry out molecular genetic analysis of breeds and strains of livestock and their breeding products;
15.3.9.to place and use profitable core herds, purebred donors and carrier livestock.
15.4.Procedures for placement, registration, spending, and monitoring the breeding products, and selection of high-yielding livestock in the National Livestock Genetic Pool, and the operational structure and staff of service organizations specified in Paragraph 15.1 of this Law shall be approved by the Cabinet member in charge of livestock genetic resources matters.
CHAPTER FIVE
IMPLEMENTATION OF LIVESTOCK GENETIC RESOURCE ACTIVITIES
Article 16.Organization implementing activities of livestock genetic resources
16.1.Based on the report specified in paragraph 7.2 of this Law, the state central administrative body in charge of livestock genetic resources matters shall incorporate the preservation, protection, use, and development of livestock genetic resources into the action plan for the implementation of the development policy and program.
/This paragraph was modified by the law of December 17, 2021/
16.2.The functions of planning, managing, organizing, and implementing the activities of livestock genetic resources shall be carried out by the state central administrative body in charge of livestock genetic resources matters and the organizations specified in paragraph 15.1 of this Law at the national level, the livestock breeding office of the organization in charge of agricultural issues in aimags and the Capital city at the aimag and the Capital city level, and the agricultural division, and livestock breeding, technological work and service structural unit at the soum and district level.
16.3.Within the state central administrative body in charge of livestock genetic resources matters, there shall be a structural unit with functions to plan the activities of livestock genetic resources, coordinate their implementation, provide breeding and technological work and services with professional management and methodological recommendations, and create an integrated database specified in paragraph 5.7 of this Law.
16.4.The head of the structural unit specified in paragraph 16.3 of this Law shall be the Chief Veterinarian of the state, and the position shall be filled by a veterinarian with a master's degree or higher, with at least 10 years of professional experience and at least five years of civil service.
16.5.A veterinarian specializing in livestock breeding and reproduction shall work in the position of the head of the organization specified in paragraph 15.1 of this Law, and a veterinarian shall work in the position of the head of the livestock breeding office of the aimag or the Capital city.
16.6.A veterinarian in charge of livestock husbandry production technology, livestock genetic resources registration, breeding and selection shall work in soum and district agricultural division.
16.7.The state central administrative body in charge of livestock genetic resources matters shall develop an integrated policy on training the sectoral specialists and providing jobs based on local needs and requirements, and shall cooperate with training institutions.
16.8.The livestock breeding office of the organization in charge of agricultural matters of the aimag and the Capital city shall have the following functions:
16.8.1.to plan, organize the implementation, promote and report on the development of livestock production, sustainable use, protection and improvement of livestock genetic resources in the territory of the aimag and the Capital city;
16.8.2.to provide professional management, give methodological recommendations, and support the activities of the local administration, agricultural division of the soum and district, livestock breeding, technological work and service units;
16.8.3.to register livestock breeding, technological works and service units;
16.8.4.to impose a technological control on livestock breeding, technological works and services;
16.8.5.to enter the information related to the registration specified in sub-paragraphs 5.1.1 and 5.1.4 of this Law, the financial incentives provided by the state to herdsmen, the person and legal entities with livestock into the integrated database specified in paragraph 5.7 of this Law;
16.8.6.to organize and implement the work of inspection and classification of breeding livestock, creation and verification of core herds, selection, sale and exchange of high-yielding livestock;
16.8.7.to organize and implement the work of checking and verifying the process and results of the breeding work being carried out for breeds and strains of livestock;
16.8.8.to organize and implement the work of breeding young livestock that meet the standard from the core herd in the territory, and the matching of male and female livestock used for insemination.
16.9.Soum, district agricultural division shall have the following functions in regards with the issue of livestock genetic resources:
16.9.1.to develop livestock husbandry production, to use sustainably, to protect and improve, to plan the activities, to organize the implementation, to promote and report the livestock genetic resources, to enforce livestock care, herding and nutrition technologies in the territory of soum and district;
16.9.2.to fully include livestock in livestock breeding and technological work services within the specified period of time, to monitor the fulfillment of contracts specified in paragraph 11.6 of this Law;
16.9.3.to monitor the optimal structure of the herd, the appropriate ratio, and the compatibility of male and female livestock used for insemination;
16.9.4.to create a register and information database of livestock genetic resources, and submit registration information to aimag and the Capital city organizations;
16.9.5.to protect the genetic resources, and introduce related research results into production;
16.9.6.to organize training and practice measures for livestock producers, to provide with information, to document, register, and disseminate traditional knowledge related to livestock genetic resources;
16.9.7.to annually organize breeding livestock fairs and selection of high-yielding livestock in cooperation with the service units specified in paragraph 11.2 of this Law;
16.9.8.to issue certificates based on the description of livestock genealogies and benefits specified in sub-paragraph 11.6.8 of this Law, to conduct and organize quality inspections and analyzes of raw materials and products of livestock origin.
16.10.When registering livestock breeding, technological work, and service units, the office specified in paragraph 16.8 of this Law shall verify the requirements of the following documents within 5 working days and notify the response in writing as to whether the registration requirements are met or not.
16.10.1.a copy of the state registration certificate of the legal entity;
16.10.2.a copy of power of attorney;
16.10.3.a business plan that defines the scope, types, goals and direction of breeding and technological work and services;
16.10.4.a conclusion of the agricultural division of the district under their jurisdiction.
16.11.Supervision of livestock breeding and technological work and service shall be carried out by the competent state inspector of the state central administrative body in charge of livestock genetic resources matters.
/This paragraph was added by the law as of April 22, 2022/
/This paragraph was amended by the law as of November 11, 2022/
Article 17.National Consultative Committee for Livestock genetic resources
17.1.A non-staff National Consultative Committee (hereinafter referred to as "Committee") shall work next to the state central administrative body in charge of livestock genetic resources matters.
17.2.The National Coordinator referred to in paragraph 7.4 of this Law shall be the head of the committee, and the committee shall include representatives of state bodies, non-governmental organizations, training and academic institutions, breed and benefit councils, professional associations, breed associations, producers and processing industry.
17.3.The secretary of the Committee shall be an employee of the state central administrative body in charge of livestock genetic resources matters.
17.4.The composition and working procedure of the Committee shall be approved by the Cabinet member in charge of livestock genetic resources matters.
17.5.The Committee shall have the following functions:
17.5.1.to develop the proposals for the regional development of traditional and intensive livestock husbandry;
17.5.2.to issue directions for improving the coordination of activities of livestock genetic resources at the sectoral and inter-sectoral level;
17.5.3.to make recommendations on the genetic resources of livestock to be brought across the country's borders, the types of livestock to be domesticated, the direction of benefits and the quantity thereof;
17.5.4.to discuss and make conclusions on the protection, use, research and development of livestock genetic resources and the report specified in paragraph 7.2 of this Law;
17.5.5.to give direction to the activities of the breed and productivity council specified in paragraph 8.6 of this Law;
17.5.6.other functions prescribed by law.
CHAPTER SIX
MISCELLANEOUS
Article 18.Financing of livestock genetic resources activities
18.1.Financing for the activity of livestock genetic resources shall be composed of the following sources:
18.1.1.state and local budgets;
18.1.2.financing of regional and international organization's cooperation participation;
18.1.3.other sources.
18.2.The following expenses of livestock genetic resources shall be financed from the state budget:
18.2.1.creating and operating the livestock genetic resource register, integrated database, and national gene database;
18.2.2.determining and evaluating the status of genetic resources of livestock;
18.2.3.forming a state-owned core herd, inspecting, classifying, verifying, distinguishing, and registering it, and select high-yielding breeding livestock at the national level;
/This sub-paragraph was amended by the law as of April 22, 2022/
18.2.4.carrying out genealogical assessment of livestock;
18.2.5.introducing the biotechnological findings specified in paragraph 10.5 of this Law into production;
18.2.6.protecting livestock with limited resources, range, use, and not-repeated unique value;
18.2.7.conducting quality inspection and analysis of livestock and breeding products, their raw materials and products.
18.3.The following expenses for the operation of livestock genetic resources shall be financed from the local budget:
18.3.1.costs of measures to strengthen the biologically beneficial properties of the genetic resources of approved breeds and strains of livestock, review and confirm the results of breeding work, and improve the core herd;
18.3.2.cost of measures to improve livestock pastures, prepare hay and fodder, and increase water supply;
18.3.3.the support and incentives provided for in paragraph 13.4 of this Law for the protection and improvement of livestock of breeds and tribes whose numbers have decreased or are on the verge of extinction;
18.3.4.the cost of selecting and rearing young inseminators until breeding age;
18.3.5.advertising costs of livestock genetic resources;
18.3.6.costs of measures specified in paragraphs 16.8 and 16.9 of this Law.
/This sub-paragraph was amended by the law as of April 22, 2022/
18.4.The following costs of livestock genetic resources activities shall be financed by the herdsmen, persons with livestock, and legal entities:
18.4.1.the costs of measures specified in paragraphs 6.3, 6.8, and sub-paragraphs 8.4.4, 8.4.7, 8.4.9, 11.6.6, and 14.1.1-14.1.4 of this Law;
18.4.2.strengthening and improving the biological and agricultural beneficial characteristics of breeds and strains of livestock to be bred in the locality, forming core herds, and breeding by selecting them.
Article 19.Social guarantee of veterinarians
19.1.Employers employing veterinarians shall take the following measures aimed at improving the social guarantee of employees:
19.1.1.to provide housing support and incentives to create living conditions for new graduates who settled in soum to work professionally;
19.1.2.in case of death while performing official duties, to provide a one-time monetary allowance to his/her family equal to 36 months of basic salary;
19.1.3.to provide a one-time monetary allowance equal to 12 months' basic salary of his/her position upon determination of retirement pension after working for 25 years or more in his/her profession;
19.1.4.to provide clothes, tools, and equipment that meet labor protection and hygiene requirements for professional activities.
19.2.Veterinarians who have been working in agricultural departments and service units of soum and district for more than five years shall be trained in professional development training once every three years at the expense of the local budget and once every five years at the expense of the state budget.
Article 20.Liabilities to be imposed on the violators of the Law
20.1.If the act of an official who violates this Law does not constitute a criminal nature, he/she shall be held liable as provided in the Law on Civil Service.
20.2.Any person or legal entity who violates this Law shall be held liable as provided for in the Criminal Code or the Law on Violations.
Article 21.Entry into force of the Law
21.1.This Law shall enter into force on June 1, 2018.
THE CHAIRMAN OF THE STATE GREAT KHURAL OF MONGOLIA ENKHBOLD.M