- Нүүр
- Монгол Улсын хууль
- МОНГОЛ УЛСЫН ҮНДСЭН ХУУЛЬД НЭМЭЛТ, ӨӨРЧЛӨЛТ ОРУУЛАХ ЖУРМЫН ТУХАЙ
МОНГОЛ УЛСЫН ХУУЛЬ
2010 оны 12 дугаар сарын 23-ны өдөр
Улаанбаатар хот
МОНГОЛ УЛСЫН ҮНДСЭН ХУУЛЬД НЭМЭЛТ, ӨӨРЧЛӨЛТ ОРУУЛАХ ЖУРМЫН ТУХАЙ
НЭГДҮГЭЭР БҮЛЭГ
Нийтлэг үндэслэл
1 дүгээр зүйл.Хуулийн зорилт, зохицуулах харилцаа
1.1.Монгол Улсын Үндсэн хуулийг дээдлэн сахиж, хүндэтгэн биелүүлэх, түүний тогтвортой байдлыг хангах нь Монгол Улсын тусгаар тогтносон, бүрэн эрхт байдлаар оршин тогтнохуйн эрх зүйн үндэс, Монгол Улсын Их Хурлын онцгой чухал үүрэг мөн бөгөөд энэ хүрээнд уг хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах эсэх асуудлыг Монгол Улсын Үндсэн хуулийн Жаран найм, Жаран есдүгээр зүйлд заасан үндэслэлийн дагуу хянан шийдвэрлэх үйл ажиллагааны зарчим, журмыг энэ хуулиар тодорхойлж зохицуулна.
1.2.Энэ хуулиас гадуур Монгол Улсын Үндсэн хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулахыг завдах, хуйвалдан оруулах аливаа үйлдлийг Монгол Улсын Үндсэн хуульт байгуулалд халдсан хэрэг гэж үзнэ.
1.3.Монгол Улсын Үндсэн хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах журмын тухай энэхүү хууль нь Монгол Улсын Үндсэн хуулийг бүхэлд нь хянан үзэж шинээр батлахтай холбогдсон харилцааг зохицуулахгүй.
1.4.Монгол Улсын Үндсэн хуулийн цэцийн эцсийн шийдвэр /тогтоол/ гарсантай холбоотойгоор Монгол Улсын Үндсэн хуульд өөрчлөлт оруулах, батлахтай холбогдсон харилцааг Монгол Улсын Их Хурал тусгайлсан дэгээр хэлэлцэж болно.
/Энэ хэсгийг 2022 оны 8 дугаар сарын 24-ний өдрийн хуулиар нэмсэн./
2 дугаар зүйл.Монгол Улсын Үндсэн хуульд оруулах нэмэлт, өөрчлөлтийн агуулга, хязгаар
2.1.Монгол Улсын Үндсэн хууль /цаашид "Үндсэн хууль" гэх/-ийн бүлэг, зүйл, хэсэг, заалтад байхгүй шинэ томъёоллоор зохих бүлэгт оруулж байгаа зүйл, хэсэг, заалтыг Үндсэн хуулийн нэмэлт гэх бөгөөд тэр нь Үндсэн хуулийн үндсэн бүтэц, суурь үзэл баримтлалд нийцсэн байна.
2.2.Үндсэн хуулийн зохих бүлэгт шинээр зүйл нэмснээр түүний дараахь зүйлийн дугаарыг өөрчлөхгүй бөгөөд нэмсэн зүйл, хэсэг, заалтын дугаарыг тэмдэглэхдээ баруун дээд өнцөгт нь араб тоогоор дугаарлана. /Хорин тав1дүгээр зүйл г.м/.
2.3.Үндсэн хуулийн зохих бүлэг, зүйл, хэсэгт байгаа заалтын нэр томъёог тодруулах, найруулгыг сайжруулахаар оруулж байгаа заалтыг Үндсэн хуулийн өөрчлөлт гэх бөгөөд тэрхүү өөрчлөлт нь энэ хуулийн 2.1-д заасан шаардлагыг хангасан байна.
2.4.Үндсэн хуульд оруулах нэмэлт, өөрчлөлтийн төсөл нь Үндсэн хуулийн үндсэн бүтэц, суурь үзэл баримтлалыг өөрчлөх буюу нийт зүйлийн 35, түүнээс дээш хувийг өөрчлөх, эсхүл түүнтэй тэнцэх тоо хэмжээний нэмэлт оруулахаар байвал энэ нь Үндсэн хуулийг бүхэлд нь өөрчлөх буюу хянан үзэхэд хамаарна.
3 дугаар зүйл.Үндсэн хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулж үл болох нөхцөл
3.1.Үндсэн хуулийн Хорин тавдугаар зүйлийн 2, 3 дахь хэсэгт заасан онцгой нөхцөл бий болсон тохиолдолд Үндсэн хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулж үл болно.
3.2.Үндсэн хуулийн Жаран есдүгээр зүйлийн 3 дахь хэсэгт зааснаар Монгол Улсын Их Хурал /цаашид "Улсын Их Хурал" гэх / ээлжит сонгууль явуулахын өмнөх зургаан сарын дотор Үндсэн хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулж үл болно.
3.3.Үндсэн хуульд нэмэлт, өөрчлөлтийг нэгэнт оруулсан бол уг нэмэлт, өөрчлөлт хүчин төгөлдөр болсон өдрөөс хойш найман жилийн дотор уг асуудлаар нэмэлт, өөрчлөлт дахин оруулахыг хориглоно.
/Энэ хэсэгт 2019 оны 10 дугаар сарын 11-ний өдрийн хуулиар өөрчлөлт оруулсан./
3.4.Үндсэн хуульд оруулах нэмэлт, өөрчлөлтийн төслийг хэлэлцэж эхэлсэн бол түүнийг Үндсэн хуулийн Хорин тавдугаар зүйлийн 1 дэх хэсгийн 18 дахь заалт болон мөн зүйлийн 2, 3 дахь хэсэгт зааснаар онц болон дайны байдал тогтоосныг цуцалтал түдгэлзүүлэн зогсооно.
/Энэ хэсэгт 2019 оны 10 дугаар сарын 11-ний өдрийн хуулиар өөрчлөлт оруулсан./
4 дүгээр зүйл.Хуулийн нэр томъёоны тодорхойлолт
4.1.Энэ хуульд хэрэглэсэн дараахь нэр томъёог дор дурдсан утгаар ойлгоно:
4.1.1."хууль санаачлагч" гэж Үндсэн хуулийн Хорин зургадугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт зааснаар Монгол Улсын Ерөнхийлөгч /цаашид "Ерөнхийлөгч" гэх/, Улсын Их Хурлын гишүүн, Засгийн газрыг;
4.1.2."Үндсэн хуульд оруулах нэмэлт, өөрчлөлтийн төсөл" гэж хууль санаачлагчаас Үндсэн хуулийн ач холбогдол, өндөр шаардлагыг хангахуйц мэргэжлийн түвшинд боловсруулан Улсын Их Хуралд өргөн мэдүүлсэн төслийн эх бичвэрийг.
/Энэ заалтад 2019 оны 10 дугаар сарын 11-ний өдрийн хуулиар өөрчлөлт оруулсан./
5 дугаар зүйл.Үндсэн хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах үйл ажиллагааны үндсэн зарчим
5.1.Улсын Их Хурал, хууль санаачлагч нь Үндсэн хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах үйл ажиллагааны бүх үе шатанд дараахь үндсэн зарчмыг баримтална:
5.1.1.Үндсэн хуулийг дээдлэн сахих, түүний тогтвортой байдлыг хамгаалах;
5.1.2.ард түмний бүрэн эрхт байдал, оролцоог хангах;
5.1.3.бодитой, ил тод байх.
5.2.Улсын Их Хурал, хууль санаачлагч нь энэ хуулийн 5.1.1-д заасан зарчмыг дор дурдсан үндсэн арга замаар хангана:
5.2.1.Үндсэн хуульд оруулах нэмэлт, өөрчлөлтийн төсөл /цаашид "төсөл" гэх/ нь Үндсэн хуулийн үндсэн бүтэц, суурь үзэл баримтлалд харшлахгүй байх;
/Энэ заалтад 2019 оны 10 дугаар сарын 11-ний өдрийн хуулиар өөрчлөлт оруулсан./
5.2.2.Үндсэн хуулийн Нэг, Хоёр, Гурав, Дөрөвдүгээр зүйл, Тавдугаар зүйлийн 1-3 дахь хэсэг, Зургадугаар зүйлийн 1 дэх хэсэг, Наймдугаар зүйлийн 1 дэх хэсэг, Есдүгээр зүйлийн 2 дахь хэсэг, Аравдугаар зүйлийн 1, 2 дахь хэсэг, Арван хоёрдугаар зүйлийн 1 дэх хэсэг, Арван дөрөв, Арван тав, Арван ес, Хорин хоёрдугаар зүйлийн 1 дэх хэсэг, Гучин наймдугаар зүйлийн 1 дэх хэсэг, Дөчин нэгдүгээр зүйлийн 2 дахь хэсэг, Дөчин долдугаар зүйл, Дөчин есдүгээр зүйлийн 1, 2 дахь хэсэг, Жаран найм, Жаран есдүгээр зүйлд нэмэлт, өөрчлөлт оруулж үл болно;
/Энэ заалтад 2017 оны 02 дугаар сарын 09-ний өдрийн хуулиар өөрчлөлт оруулсан/
5.2.3.Үндсэн хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах үйл ажиллагааны журам нь Үндсэн хуулийн Жаран найм, Жаран есдүгээр зүйлд бүрнээ нийцсэн байх;
5.2.4.Үндсэн хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах хэлбэр нь зөвхөн хууль байна.
5.3.Улсын Их Хурал, хууль санаачлагч нь энэ хуулийн 5.1.2-т заасан зарчмыг дор дурдсан үндсэн арга замаар хангана:
5.3.1.Үндсэн хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулахаар төсөл санаачлах үеэс эцэслэн батлах хүртэл бүхий л үйл ажиллагаанд иргэд, улс төрийн нам, олон нийтийн бусад байгууллагын оролцоог хангах;
5.3.2.иргэдэд төслийн талаар саналаа чөлөөтэй илэрхийлэх бололцоог олгох.
5.3.3.Үндсэн хуулийн Тавдугаар зүйлийн 4 дэх хэсэг, Хорьдугаар зүйл, Гучдугаар зүйлийн 1 дэх хэсэг, Дөчин нэгдүгээр зүйлийн 1 дэх хэсэгт нэмэлт, өөрчлөлт оруулах асуудлаар зөвлөлдөх санал асуулгыг явуулах;
/Энэ заалтыг 2017 оны 02 дугаар сарын 09-ний өдрийн хуулиар нэмсэн/
5.3.4.Зөвлөлдөх санал асуулгын тухай хуулийн 6.1.1-д заасны дагуу явуулсан санал асуулгын дүнгээр энэ хуулийн 5.3.3-т заасан асуудлаар Монгол Улсын Үндсэн хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулахыг дэмжсэн бол Улсын Их Хурал заавал авч хэлэлцэх бөгөөд шаардлагатай бол Монгол Улсын Үндсэн хуульд оруулах нэмэлт, өөрчлөлтийн төсөл боловсруулах ажлын хэсэг байгуулах.
/Энэ заалтыг 2017 оны 02 дугаар сарын 09-ний өдрийн хуулиар нэмсэн/
/Энэ заалтад 2019 оны 10 дугаар сарын 11-ний өдрийн хуулиар өөрчлөлт оруулсан./
5.4.Улсын Их Хурал, хууль санаачлагч нь энэ хуулийн 5.1.3-т заасан зарчмыг дор дурдсан үндсэн арга замаар хангана:
5.4.1.Үндсэн хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах санаачилга, үйл ажиллагаа нь дур зоргын шинжтэй байж болохгүй;
5.4.2.Үндсэн хуульд оруулах нэмэлт, өөрчлөлт нь улс төрийн аль нэгэн нам, бүлэг, давхаргын ашиг сонирхлыг илэрхийлэн хамгаалсан байж болохгүй;
5.4.3.Үндсэн хуульд оруулах нэмэлт, өөрчлөлт нь Үндсэн хуулиар хүлээн зөвшөөрсөн хүний үндсэн эрх, эрх чөлөөг дордуулсан, төрийн эрх мэдлийг хуваарилсан зарчмыг үгүйсгэсэн байж болохгүй;
5.4.4.төслийн бүрэн эх болон түүнийг өргөн мэдүүлэх, хэлэлцэх, шийдвэр гаргах үйл ажиллагаа, эцсийн үр дүнг хэвлэл мэдээллийн хэрэгслээр тогтмол мэдээлж байх;
5.4.5.төслийн талаархи иргэдийн болон тэдгээрийн хамт олон, байгууллагын саналыг Улсын Их Хурлын олон нийттэй харилцах бүх сувгаар хүлээн авч, төсөлд хэрхэн тусгасан тухай мэдээлж байх;
5.4.6.төслийн хэлэлцүүлгийн үе шат хооронд Улсын Их Хурлын гишүүд тойрогтоо шууд болон өөрийн бие төлөөлөгчөөр дамжуулан уг үйл ажиллагааны үр дүнг мэдээлж, иргэдийн санаа бодлыг судалж, харгалзан үзэх;
5.4.7.төслийн хэлэлцүүлгийн үе шат хоорондын хугацааг иргэд, тэдгээрийн хамт олон, байгууллагад санал бодлоо илэрхийлэх боломж олгохуйцаар тогтоох.
6 дугаар зүйл. Үндсэн хуульд оруулах нэмэлт, өөрчлөлтийн төсөл санаачлах
/Энэ зүйлийн гарчигт 2019 оны 10 дугаар сарын 11-ний өдрийн хуулиар өөрчлөлт оруулсан./
6.1.Үндсэн хуульд оруулах нэмэлт, өөрчлөлтийн төслийг Үндсэн хуулийн Жаран наймдугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт зааснаар хууль санаачлах эрх бүхий байгууллага, албан тушаалтан Улсын Их Хуралд өргөн мэдүүлж болно.
/Энэ хэсэгт 2019 оны 10 дугаар сарын 11-ний өдрийн хуулиар өөрчлөлт оруулсан./
6.2.Улсын Их Хурал хууль санаачлагчийн өргөн мэдүүлсэн төсөлгүйгээр Үндсэн хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах асуудлыг хэлэлцэж болохгүй.
7 дугаар зүйл.Ерөнхийлөгч Үндсэн хуульд оруулах нэмэлт, өөрчлөлтийн төсөл санаачлах
/Энэ зүйлийн гарчигт 2019 оны 10 дугаар сарын 11-ний өдрийн хуулиар өөрчлөлт оруулсан./
7.1.Ерөнхийлөгч нь төрийн тэргүүний хувьд энэ хуулийн 5.2.2-т зааснаас болон дор дурдсанаас бусад асуудлаар Үндсэн хуульд оруулах нэмэлт, өөрчлөлтийн төсөл санаачилж болно:
/Энэ хэсэгт 2019 оны 10 дугаар сарын 11-ний өдрийн хуулиар өөрчлөлт оруулсан./
7.1.1.Үндсэн хуулиар Ерөнхийлөгчид олгосон бүрэн эрхийг өргөтгөх, хязгаарлах, эрх хэмжээг нэмэгдүүлэх;
7.1.2.Ерөнхийлөгчийн ээлжит сонгуулийн болон үлдсэн бүрэн эрхийн хугацааг сунгах, бусад байдлаар өөрчлөх;
7.1.3.Ерөнхийлөгчид нэр дэвшигчид тавих шаардлагыг сулруулах, өөрчлөх.
7.2.Үндсэн хуулийн Гучин долдугаар зүйлд заасны дагуу Улсын Их Хурлын дарга Ерөнхийлөгчийг түр эзгүйд бүрэн эрхийг нь хэрэгжүүлж байгаа үедээ Үндсэн хуульд оруулах нэмэлт, өөрчлөлтийн төсөл санаачилж болохгүй.
/Энэ хэсэгт 2019 оны 10 дугаар сарын 11-ний өдрийн хуулиар өөрчлөлт оруулсан./
8 дугаар зүйл.Улсын Их Хурлын гишүүн Үндсэн хуульд оруулах нэмэлт, өөрчлөлтийн төсөл санаачлах
/Энэ зүйлийн гарчигт 2019 оны 10 дугаар сарын 11-ний өдрийн хуулиар өөрчлөлт оруулсан./
8.1.Улсын Их Хурлын гишүүн энэ хуулийн 5.2.2-т зааснаас болон дор дурдсанаас бусад асуудлаар Үндсэн хуульд оруулах нэмэлт, өөрчлөлтийн төсөл санаачилж болно:
/Энэ хэсэгт 2019 оны 10 дугаар сарын 11-ний өдрийн хуулиар өөрчлөлт оруулсан./
8.1.1.Улсын Их Хурлын ээлжит сонгуулийн болон бүрэн эрхийн хугацааг сунгах;
8.1.2.Улсын Их Хурлын гишүүний бүрэн эрхийг өргөтгөх, үүрэг, хариуцлагыг сулруулах;
8.1.3.гүйцэтгэх болон шүүх эрх мэдлийн тодорхой бүрэн эрхийг олж авах.
8.2.Улсын Их Хурлын гишүүн энэ хуулийн 8.1-д заасан төслийг Улсын Их Хурлын бусад гишүүнтэй хамтран санаачилж болно.
9 дүгээр зүйл.Засгийн газар Үндсэн хуульд оруулах нэмэлт, өөрчлөлтийн төсөл санаачлах
/Энэ зүйлийн гарчигт 2019 оны 10 дугаар сарын 11-ний өдрийн хуулиар өөрчлөлт оруулсан./
9.1.Засгийн газар нь энэ хуулийн 5.2.2-т зааснаас болон дор дурдсанаас бусад асуудлаар Үндсэн хуульд оруулах нэмэлт, өөрчлөлтийн төсөл санаачилж болно:
/Энэ хэсэгт 2019 оны 10 дугаар сарын 11-ний өдрийн хуулиар өөрчлөлт оруулсан./
9.1.1.Улсын Их Хурал,Ерөнхийлөгчийн бүрэн эрхийг хязгаарлах, өөрчлөх;
9.1.2.шүүх эрх мэдлийг хязгаарлах, өөрчлөх;
9.1.3.Засгийн газрын гишүүний эрх хэмжээг нэмэгдүүлэх.
9.2.Энэ хуулийн 9.1-д заасан төслийг Засгийн газрын хуралдаанаар хэлэлцэж дэмжсэн байна.
10 дугаар зүйл. Үндсэн хуульд оруулах нэмэлт, өөрчлөлтийн төсөлд тавих шаардлага
/Энэ зүйлийн гарчигт 2019 оны 10 дугаар сарын 11-ний өдрийн хуулиар өөрчлөлт оруулсан./
10.1.Улсын Их Хуралд өргөн мэдүүлсэн төсөл нь дор дурдсан нийтлэг шаардлагыг хангасан байна:
10.1.1.Үндсэн хуулийн зохих зүйл болон энэ хуулийн 5 дугаар зүйлд заасан зарчимд бүрэн нийцэж байгааг буюу харшлаагүйг нотолсон тайлбар хавсаргасан байх;
10.1.2.Монгол Улсын олон улсын гэрээнд харшлаагүй тухай болон хэрэв Монгол Улсын олон улсын гэрээтэй зөрчилдөхөөр байвал түүнээс гарах арга замыг тус тус тодорхойлсон байх;
10.1.3.төслийн талаар Ерөнхийлөгч, Засгийн газрын санал авсан байх;
10.1.4.үндэсний аюулгүй байдалтай холбогдсон асуудлаар Үндэсний аюулгүй байдлын зөвлөлийн хурлаар хэлэлцүүлж, санал авсан байх;
10.1.5.шүүх эрх мэдэлтэй холбогдсон асуудлаар Шүүхийн ерөнхий зөвлөлийн, хүний эрхийн асуудлаар Хүний эрхийн Үндэсний Комиссын санал авсан байх;
10.1.6.мөнгө, зээлийн асуудлаар Монголбанкны Ерөнхийлөгчтэй зөвшилцсөн байх.
10.2.Энэ хуулийн 10.1.3-10.1.6-д заасан байгууллага, албан тушаалтан төслийн талаар саналаа 30 хоногт багтаан хууль санаачлагчид хүргүүлэх ба шаардлагатай бол хууль санаачлагчтай тохиролцон энэ хугацааг хойшлуулж болно.
10.3.Энэ хуулийн 10.1.3-10.1.6-д заасан байгууллага, албан тушаалтан мөн хуулийн 10.2-т заасан хугацаанд хариу ирүүлээгүй бол тусгайлан өгөх саналгүй гэж үзнэ.
ХОЁРДУГААР БҮЛЭГ
ҮНДСЭН ХУУЛЬД ОРУУЛАХ НЭМЭЛТ, ӨӨРЧЛӨЛТИЙН ТӨСЛИЙГ ЧУУЛГАНААР ХЭЛЭЛЦЭХ
/Энэ бүлгийн гарчигт 2019 оны 10 дугаар сарын 11-ний өдрийн хуулиар өөрчлөлт оруулсан./
11 дүгээр зүйл. Үндсэн хуульд оруулах нэмэлт, өөрчлөлтийн төслийг хэлэлцэн шийдвэрлэх
/Энэ зүйлийн гарчигт 2019 оны 10 дугаар сарын 11-ний өдрийн хуулиар өөрчлөлт оруулсан./
11.1.Хууль санаачлагч энэ хуульд заасан зарчим, журмын дагуу боловсруулсан төслөө Хууль тогтоомжийн тухай хуульд заасны дагуу Улсын Их Хуралд өргөн мэдүүлнэ.
/Энэ хэсэгт 2019 оны 10 дугаар сарын 11-ний өдрийн хуулиар өөрчлөлт оруулсан./
11.2.Улсын Их Хурал төслийг хүлээн авсан өдрөөс хойш нэг сарын дотор чуулганы нэгдсэн хуралдаанаар хэлэлцэж эхэлнэ.
11.3.Төслийг чуулганаар хэлэлцэхэд дараахь зарчмыг баримтална:
11.3.1.Үндсэн хуулийн Жаран есдүгээр зүйлийн 1 дэх хэсэгт зааснаар Улсын Их Хурлын нийт /126/ гишүүний дөрөвний гурав /95/ -аас доошгүйн ирцтэй бол түүнийг Үндсэн хуулийн нэмэлт, өөрчлөлтийг авч хэлэлцэхэд хүчин төгөлдөр гэж үзнэ;
/Энэ заалтад 2024 оны 05 дугаар сарын 16-ны өдрийн хуулиар өөрчлөлт оруулсан./
11.3.2.Улсын Их Хурлын гишүүн хуралдаанд биеэр оролцож, саналаа өгнө. Бусдыг төлөөлж санал өгөхийг хориглоно;
11.3.3.төслийг батлахдаа гурван хэлэлцүүлгээр шийдвэрлэнэ. Нэг болон хоёр дахь хэлэлцүүлгээр төслийг эцэслэн батлахыг хориглоно;
11.3.4.чуулганаар урьдчилан тогтсон зөвхөн нэг төсөл хэлэлцэнэ. Өөр өөр үзэл баримтлалтай хоёр буюу хэд хэдэн төслийг саналын түвшинд харгалзан үзэж болох ба харин бие даасан байдлаар зэрэгцүүлэн хэлэлцэхийг хориглоно;
11.3.5.Байнгын хорооны болон нэгдсэн хуралдаанд санал хураалтыг асуудлын шинж байдал, нөхцөл байдлыг харгалзан илээр, эсхүл нууцаар хурааж болох бөгөөд аль хэлбэрээр санал хураахыг хуралдаанд оролцсон гишүүдийн олонхийн саналаар шийдвэрлэнэ;
11.3.6.хэлэлцүүлгийг тасралтгүй явуулна. Төслийг чуулган нэгэнт хэлэлцэж эхэлсэн бол эцсийн шийдвэр гартал Улсын Их Хурал өөр асуудал хэлэлцэхгүй.
11.4.Хэлэлцүүлэг хоорондын хугацаа хэлэлцэж байгаа асуудлын шинж байдал, цар хэмжээнээс хамааран долоогоос доошгүй ажлын өдөр байх бөгөөд дээд хязгаарыг нэгдсэн хуралдаанд оролцсон гишүүдийн олонхийн саналаар тогтоож болно. Энэ хугацаанд Байнгын хороо, гишүүд олон нийтийн санал бодлыг сонсох, төслийг хэлэлцүүлэгт бэлтгэх ажлыг хийж, санал, дүгнэлтээ гаргана. Энэ нь тасралтгүй ажиллагаанд хамаарна.
11.5.Энэ хуулийн 11.3.6 дахь заалт нь хэлэлцүүлгийн үе шат хооронд зохион байгуулалтын болон нэг удаагийн /хэм хэмжээний бус/ шинжтэй хойшлуулшгүй, түүнчлэн хуулиар Улсын Их Хурлаас батлах хугацааг нь тусгайлан заасан асуудлыг шийдвэрлэхэд хамаарахгүй.
/Энэ хэсэгт 2019 оны 10 дугаар сарын 11-ний өдрийн хуулиар нэмэлт оруулсан./
12 дугаар зүйл.Нэг дэх хэлэлцүүлэг явуулах журам
12.1.Улсын Их Хурлын чуулган төслийг цаашид хэлэлцэх эсэх асуудлыг шийдвэрлэхдээ дор дурдсан дэс дараалал, журмыг баримтална:
12.1.1.хууль санаачлагчийн илтгэлийг сонсох;
12.1.2.илтгэлтэй холбогдуулж асуулт, хариулт явуулах;
12.1.3.Байнгын хорооны санал, дүгнэлт сонсох;
12.1.4.нам, эвслийн бүлэг төслийн үзэл баримтлалын талаар намынхаа бодлого, байр суурийг илэрхийлж болно;
12.1.5.өөрөө хүсэлт тавьсан бол Ерөнхийлөгч үг хэлэх;
12.1.6.Үндсэн хуулийн цэц санал ирүүлсэн бол түүнийг сонсох;
12.1.7.Засгийн газрын саналыг сонсох;
12.1.8.Улсын Их Хурлын гишүүн үг хэлж, санал гаргах;
12.1.9.Улсын Их Хурлын дарга иргэд, олон нийтийн зүгээс ирүүлсэн шүүмж, мэдээллийг чуулганы нэгдсэн хуралдаанд сонсгож болно;
12.1.10.төслийг цаашид хэлэлцэх эсэх талаар "зөвшөөрнө", "татгалзана" гэсэн томъёоллоор санал хураах.
12.2.Төслийг хуралдаанд оролцсон гишүүдийн гуравны хоёроос доошгүйн саналаар хэлэлцэх нь зүйтэй гэж үзвэл Улсын Их Хурал төслийг хоёр, гурав дахь хэлэлцүүлэгт бэлтгэх Ажлын хэсгийг хууль санаачлагчийг оролцуулан байгуулж болно.
13 дугаар зүйл.Хоёр дахь хэлэлцүүлэгт бэлтгэх журам
13.1.Хоёр дахь хэлэлцүүлэгт бэлтгэх ажлыг Төрийн байгуулалтын байнгын хороо нэгтгэн зохицуулна.
13.2.Бусад Байнгын хороо уг төслийн талаар тус тусын санал, дүгнэлтээ Байнгын хорооны хуралдаанаараа хэлэлцэж Төрийн байгуулалтын байнгын хороонд өгнө.
13.3.Нам, эвслийн бүлэг санал, дүгнэлт гаргаж болно. Байнгын хороо болон түүний гишүүн, мөн нам, эвслийн бүлэг нь энэ хуулийн 11.3.4-т заасан саналын түвшинд харгалзсанаас бусад төсөлд тусгагдаагүй шинэ хэсэг, заалтын томъёоллыг санал, дүгнэлтдээ оруулж болохгүй.
/Энэ хэсэгт 2019 оны 10 дугаар сарын 11-ний өдрийн хуулиар нэмэлт оруулсан./
13.4.Төрийн байгуулалтын байнгын хороо санал, дүгнэлтдээ дараахь зүйлийг тусгана:
13.4.1.төслийг хэлэлцүүлэгт бэлтгэсэн талаархи мэдээлэл;
13.4.2.төсөлд Байнгын хороод, нам, эвслийн бүлгээс өгсөн санал, дүгнэлт, Улсын Их Хурлын гишүүдээс гаргасан зарчмын зөрүүтэй санал;
13.4.3.энэ хуулийн 13.4.2-т заасан зарчмын зөрүүтэй саналаас төсөлд тусгах шаардлагагүй гэж үзсэн бол түүний үндэслэл, шалтгаан;
13.4.4.төслийг хоёр дахь хэлэлцүүлэгт оруулах тухай Байнгын хорооны санал хураалтын дүн.
14 дүгээр зүйл.Хоёр дахь хэлэлцүүлэг явуулах журам
14.1.Төрийн байгуулалтын байнгын хорооноос энэ хуулийн 13 дугаар зүйлд зааснаар төслийг хоёр дахь хэлэлцүүлэгт бэлтгэсэн тухай санал, дүгнэлтийг эхлээд сонсгоно.
14.2.Энэ хуулийн 14.1-д заасан санал, дүгнэлтийг сонсгосны дараа Улсын Их Хурлын гишүүд зөвхөн Байнгын хорооны санал, дүгнэлттэй холбогдуулан асуулт асууж, тайлбар авч болно.
14.3.Байнгын хороод, Улсын Их Хурлын гишүүдээс төсөлд оруулахаар гаргасан зарчмын зөрүүтэй саналыг тусад нь хэлэлцүүлэхгүй, харин хоёр дахь хэлэлцүүлэгт оруулсан төслийн зүйл, хэсэг, заалт тус бүрээр нь дэс дараалан санал хураалт явуулахдаа хамтатган хэлэлцэнэ.
14.4.Үндсэн хуулийн Жаран есдүгээр зүйлийн 1 дэх хэсэгт зааснаар Улсын Их Хурлын нийт гишүүний дөрөвний гурваас доошгүйн саналаар төслийн зүйл, хэсэг, заалт тус бүрээр санал хураана.
14.5.Энэ хуулийн 14.4-т заасны дагуу санал хураалт явуулж дууссаны дараа төслийг гурав дахь хэлэлцүүлэгт бэлтгэх үүрэг, хугацааг тогтоосон Улсын Их Хурлын тогтоолыг баталж, төслийг Төрийн байгуулалтын байнгын хороонд шилжүүлж, энэ тухай нийтэд зарлан мэдээлнэ.
15 дугаар зүйл.Гурав дахь хэлэлцүүлэг явуулах журам
15.1.Төслийн гурав дахь хэлэлцүүлэгт бэлтгэсэн тухай Төрийн байгуулалтын байнгын хорооны санал, дүгнэлтийг эхлээд сонсгоно.
15.2.Монгол Улсын Их Хурлын чуулганы хуралдааны дэгийн тухай хуулийн 52.2-т заасан үндэслэлээр гаргасан саналын томъёоллыг уншиж, томъёолол тус бүрээр санал хураана.
/Энэ хэсэгт 2024 оны 05 дугаар сарын 16-ны өдрийн хуулиар өөрчлөлт оруулсан./
/Энэ хэсгийг 2019 оны 10 дугаар сарын 11-ний өдрийн хуулиар өөрчлөн найруулсан./
15.3.Энэ хуулийн 15.2-т заасан санал хураалтын дүнтэй санал нийлээгүй Улсын Их Хурлын гишүүн нэг удаа үндэслэл, шалтгаанаа тайлбарлаж санал хураалгах эрхтэй. Хэрэв уг санал дэмжигдвэл тухайн зүйл, хэсэг, заалтын найруулгыг сонсож, дахин санал хураана. Улсын Их Хурлын гишүүн, цөөнх хоёр дахь хэлэлцүүлгээр батлагдсан саналаасаа зөрүүтэй болон өөр зүйл, хэсэг, заалт нэмэх санал гаргаж болохгүй.
15.4.Энэ хуулийн 15.2, 15.3-т заасан санал хураалт дууссаны дараа төслийг бүхэлд нь уншиж сонсгон Улсын Их Хурлын дарга зүйл, хэсэг, заалт нэг бүрээр санал хураалт явуулна.
/Энэ хэсгийг 2019 оны 10 дугаар сарын 11-ний өдрийн хуулиар хүчингүй болсонд тооцсон./
15.5.Энэ хуулийн 15.4-д заасны дагуу санал хураахад Улсын Их Хурлын нийт гишүүний дөрөвний гурваас доошгүйн дэмжлэг авсан зүйл, хэсэг, заалтыг батлагдсанд тооцно.
/Энэ хэсгийг 2019 оны 10 дугаар сарын 11-ний өдрийн хуулиар хүчингүй болсонд тооцсон./
15.6.Энэ хуулийн 15.5-д заасан хувь хэмжээний санал аваагүй зүйл, хэсэг, заалтыг төслөөс хассанд тооцож, энэ тухай Улсын Их Хурлын тогтоол гаргана.
/Энэ хэсгийг 2019 оны 10 дугаар сарын 11-ний өдрийн хуулиар хүчингүй болсонд тооцсон./
15.7.Улсын Их Хурлын дарга төслийг уншиж дууссаны дараа төслийг бүхэлд нь батлах саналыг хураана.
/Энэ хэсэгт 2019 оны 10 дугаар сарын 11-ний өдрийн хуулиар өөрчлөлт оруулсан./
15.8.Улсын Их Хурлын нийт гишүүний дөрөвний гурав, түүнээс дээш хувь нь "батлах" санал өгсөн бол Үндсэн хуульд оруулах нэмэлт, өөрчлөлт батлагдсанд тооцож, нийтэд зарлан мэдээлнэ.
/Энэ хэсэгт 2019 оны 10 дугаар сарын 11-ний өдрийн хуулиар өөрчлөлт оруулсан./
16 дугаар зүйл.Ерөнхийлөгч Үндсэн хуулийн нэмэлт, өөрчлөлтийн уг эхийг нотлох, хадгалах, албан ёсны эхийг нийтлэх
/Энэ зүйлийн гарчигт 2019 оны 10 дугаар сарын 11-ний өдрийн хуулиар өөрчлөлт оруулсан./
16.1.Үндсэн хуулийн нэмэлт, өөрчлөлтийг баталснаас хойш ажлын хоёр өдрийн дотор Улсын Их Хурлын дарга Ерөнхийлөгчид биечлэн хүргэж танилцуулна.
/Энэ хэсэгт 2019 оны 10 дугаар сарын 11-ний өдрийн хуулиар өөрчлөлт оруулсан./
16.2.Ерөнхийлөгч Улсын Их Хурлаас Үндсэн хуулийн нэмэлт, өөрчлөлтийн уг эхийг хүлээн авсан өдрөөс хойш ажлын долоо өдрийн дотор хянан үзэж хэрэв уг эх бүхэлдээ буюу түүний аль нэг зүйл, хэсэг, заалт, нэр томъёоны агуулга нь Үндсэн хуульд харшилсан гэж үзвэл Үндсэн хуулийн Гучин гуравдугаар зүйлийн 1 дэх хэсгийн 1-д зааснаар хориг тавьж болно.
/Энэ хэсэгт 2019 оны 10 дугаар сарын 11-ний өдрийн хуулиар өөрчлөлт оруулсан./
16.3.Ерөнхийлөгч энэ хуулийн 16.1-д заасны дагуу биечлэн хүргэж танилцуулснаас хойш ажлын гурван өдрийн дотор "... оны ... дугаар сарын ...-ны өдөр Монгол Улсын Үндсэн хуульд оруулсан нэмэлт, өөрчлөлтийн уг эх мөн болой. Монгол Улсын Ерөнхийлөгч ... " гэсэн гарын үсэг зурж, төрийн тамга дарж баталгаажуулан Үндсэн хуулийн уг эхийн хамт хадгална.
/Энэ хэсгийг 2019 оны 10 дугаар сарын 11-ний өдрийн хуулиар өөрчлөн найруулсан./
16.4.Ерөнхийлөгчийн нотлон баталгаажуулсан уг эхийг Үндсэн хуульд байршуулж, "Төрийн мэдээлэл" эмхэтгэлд нийтлэх бөгөөд түүнийг албан ёсны эхэд тооцно.
/Энэ хэсэгт 2015 оны 05 дугаар сарын 29-ний өдрийн хуулиар өөрчлөлт оруулсан/
/Энэ хэсэгт 2017 оны 5 дугаар сарын 12-ны өдрийн хуулиар өөрчлөлт оруулсан/
ГУРАВДУГААР БҮЛЭГ
АРД НИЙТИЙН САНАЛ АСУУЛГААР ҮНДСЭН ХУУЛЬД НЭМЭЛТ, ӨӨРЧЛӨЛТ ОРУУЛАХ ҮНДЭСЛЭЛ, ЖУРАМ
17 дугаар зүйл.Ард нийтийн санал асуулгаар Үндсэн хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах журам
17.1.Улсын Их Хурал төслийг энэ хуулийн 14 дүгээр зүйлд зааснаар хэлэлцээд тухайн нэмэлт, өөрчлөлтийг ард нийтийн санал асуулгаар оруулах нь зүйтэй гэж Улсын Их Хурлын нийт гишүүний гуравны хоёроос доошгүйн саналаар тогтвол Үндсэн хуулийн Хорин тавдугаар зүйлийн 1 дэх хэсгийн 16 дахь заалт, Жаран наймдугаар зүйлийн 2 дахь хэсэгт заасныг тус тус үндэслэн ард нийтийн санал асуулга явуулах тухай тогтоол гаргана.
17.2.Ард нийтийн санал асуулгад оруулах төслийг Үндсэн хууль, энэ хуульд заасан бүхий л зарчим, шаардлага, журмыг баримтлан боловсруулж чуулганы нэг, хоёр дахь хэлэлцүүлгээр хянан хэлэлцэнэ.
17.3.Хоёр дахь хэлэлцүүлгээр зүйл, хэсэг, заалт бүрээр санал хурааж шийдвэрлэсэн төслийг ард нийтийн санал асуулгад оруулах эх болгон баталж уг эхээр ард нийтийн санал асуулга явуулах тухай Улсын Их Хурлын тогтоол гаргана.
17.4.Ард нийтийн санал асуулгын тухай хуулийн 4.2-т зааснаар ард нийтийн санал асуулга явуулах нь зүйтэй гэж үзсэн бол ард нийтийн санал асуулгад оруулах эхийг зөвшөөрөх, эсхүл татгалзахаас өөр асуудлаар ард нийтийн санал асуулга хамтатган явуулахыг хориглоно.
/Энэ хэсгийг 2019 оны 10 дугаар сарын 11-ний өдрийн хуулиар нэмсэн./
17.5.Ард нийтийн санал асуулга явуулах тухай Улсын Их Хурлын тогтоолд ард нийтийн санал асуулга явуулах болсон шалтгаан, зорилго, санал асуулга эхлэх, дуусах он, сар, өдөр, уг ажлыг зохион байгуулах журмыг тодорхойлно.
/Энэ хэсгийн дугаарт 2019 оны 10 дугаар сарын 11-ний өдрийн хуулиар өөрчлөлт оруулсан./
17.6.Ард нийтийн санал асуулгад оруулж байгаа төслийг санал асуулга явуулах өдрийг зарлан тунхагласнаас хойш ажлын гурван өдрийн дотор албан ёсоор нийтэлнэ.
/Энэ хэсгийн дугаарт 2019 оны 10 дугаар сарын 11-ний өдрийн хуулиар өөрчлөлт оруулсан./
17.7.Төслийг зөвшөөрөх, эсхүл татгалзах тухай ард нийтийн санал асуулгыг Үндсэн хуулийн Хорин тавдугаар зүйлд заасны дагуу зохион байгуулж явуулна.
/Энэ хэсгийн дугаарт 2019 оны 10 дугаар сарын 11-ний өдрийн хуулиар өөрчлөлт оруулсан./
17.8.Ард нийтийн санал асуулгад санал хураах өдөр 18 насанд хүрсэн сонгуулийн эрх бүхий Монгол Улсын иргэд нийтээрээ, тэгш, шууд, чөлөөтэй, саналаа нууцаар гаргах журмаар оролцох бөгөөд уг ажлыг Улсын Их Хурлын сонгуультай зэрэгцүүлэн явуулж болно. Хэрэв өөр цаг үед явуулж байгаа бол Улсын Их Хурлын өмнөх сонгуулийн үед гаргасан сонгогчдын нэрийн жагсаалтын үндсэн дээр түүнийг шинэчлэн баталгаажуулж, зохион байгуулна.
/Энэ хэсгийн дугаарт 2019 оны 10 дугаар сарын 11-ний өдрийн хуулиар өөрчлөлт оруулсан./
17.9.Ард нийтийн санал асуулгад сонгогчдын нэрийн жагсаалтад хууль ёсоор бичигдсэн нийт иргэдийн олонхи нь оролцож, тэдгээрийн олонхи нь уг эхийг "зөвшөөрнө" гэсэн санал өгсөн бол Монгол Улсын Үндсэн хуульд оруулах нэмэлт, өөрчлөлт батлагдсанд тооцно.
/Энэ хэсэг болон дугаарт 2019 оны 10 дугаар сарын 11-ний өдрийн хуулиар өөрчлөлт оруулсан./
17.10.Ард нийтийн санал асуулгаар батлагдсан эхийг албажуулах, нийтлэх, хүчин төгөлдөр болсонд тооцох асуудлыг Улсын Их Хурлын Төрийн байгуулалтын байнгын хороо зохион байгуулна.
/Энэ хэсэг болон дугаарт 2019 оны 10 дугаар сарын 11-ний өдрийн хуулиар өөрчлөлт оруулсан./
17.11.Ард нийтийн санал асуулгаар батлагдсан эхэд Улсын Их Хурал ямар нэгэн засвар, өөрчлөлт оруулах, Үндсэн хуулийн цэц хянан хэлэлцэхийг хориглоно.
/Энэ хэсэг болон дугаарт 2019 оны 10 дугаар сарын 11-ний өдрийн хуулиар өөрчлөлт оруулсан./
17.12.Ард нийтийн санал асуулгад иргэдийн олонхи нь оролцоогүй бол санал асуулгыг хүчингүйд, санал хураалтад оролцогчдын олонхи нь "татгалзана" гэсэн санал өгсөн бол уг эхийг батлагдаагүйд тооцно. Санал асуулгыг хүчингүйд тооцсон, хуулийг батлахаас ийнхүү татгалзсан бол санал асуулгын дүн гарсан өдрөөс хойш Улсын Их Хурал найман жилийн дотор дахин авч хэлэлцэхгүй.
/Энэ хэсэг болон дугаарт 2019 оны 10 дугаар сарын 11-ний өдрийн хуулиар өөрчлөлт оруулсан./
17.13.Үндсэн хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах асуудлаар нутаг дэвсгэрийн хороо, хэсгийн хэмжээнд дахин санал авах, санал асуулгыг улсын хэмжээнд дахин явуулах ажлыг Ард нийтийн санал асуулгын тухай хуулийн 21 дүгээр зүйлд заасныг баримтлан хэрэгжүүлнэ.
/Энэ хэсэг болон дугаарт 2019 оны 10 дугаар сарын 11-ний өдрийн хуулиар өөрчлөлт оруулсан./
ДӨРӨВДҮГЭЭР БҮЛЭГ
МОНГОЛ УЛСЫН үндсэн хуулийн цэцийн ЭЦСИЙН ШИЙДВЭР /тогтоол/-ЭЭР Монгол Улсын Үндсэн ХУУЛЬД ӨӨРЧЛӨЛТ ОРУУЛАХ АСУУДЛЫГ ХЭЛЭЛЦЭХ журам
/Энэ бүлгийг 2022 оны 8 дугаар сарын 24-ний өдрийн хуулиар нэмсэн./
18 дугаар зүйл.Монгол Улсын Үндсэн хуулийн цэцийн эцсийн шийдвэр /тогтоол/-ээр Монгол Улсын Үндсэн хуульд өөрчлөлт оруулах асуудлыг хэлэлцэх журам
/Энэ зүйлийг 2022 оны 8 дугаар сарын 24-ний өдрийн хуулиар нэмсэн./
18.1.Монгол Улсын Үндсэн хуулийн Жаран дөрөвдүгээр зүйлийн 1 дэх хэсэг, Жаран зургадугаар зүйлийн 4 дэх хэсэг, Жаран долдугаар зүйл, Жаран наймдугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт заасан үндэслэлээр Монгол Улсын Үндсэн хуулийн холбогдох заалтыг хүчингүй болгосон бол хууль санаачлах эрх бүхий байгууллага, албан тушаалтан Монгол Улсын Үндсэн хуульд оруулах өөрчлөлтийн төслийг Улсын Их Хуралд өргөн мэдүүлснийг Төрийн байгуулалтын байнгын хороо хэлэлцүүлэгт бэлтгэж нэгдсэн хуралдаанаар хэлэлцүүлнэ.
/Энэ хэсгийг 2022 оны 8 дугаар сарын 24-ний өдрийн хуулиар нэмсэн./
18.2.Монгол Улсын Үндсэн хуулийн цэцийн эцсийн шийдвэр /тогтоол/-ээр Монгол Улсын Үндсэн хуульд оруулах өөрчлөлтийн төслийг Улсын Их Хуралд өргөн мэдүүлэхэд энэ хуулийн 3.3 дахь хэсэг, 10 дугаар зүйл, 11.4 дэх хэсэг, Хууль тогтоомжийн тухай хуулийн 40.1 дэх хэсэгт заасныг баримтлахгүй байж болно.
/Энэ хэсгийг 2022 оны 8 дугаар сарын 24-ний өдрийн хуулиар нэмсэн./
18.3.Төрийн байгуулалтын байнгын хорооны хуралдаанд тухайн Байнгын хороонд харьяалагддаг нийт гишүүний гуравны хоёроос доошгүйн ирцтэй бол, нэгдсэн хуралдаанд Улсын Их Хурлын нийт гишүүний дөрөвний гурав /95/-аас доошгүйн ирцтэй бол түүнийг Монгол Улсын Үндсэн хуульд оруулах өөрчлөлтийн төслийг хэлэлцэхэд хүчин төгөлдөр гэж үзнэ.
/Энэ хэсгийг 2022 оны 8 дугаар сарын 24-ний өдрийн хуулиар нэмсэн./
/Энэ хэсэгт 2024 оны 05 дугаар сарын 16-ны өдрийн хуулиар өөрчлөлт оруулсан./
18.4.Монгол Улсын Үндсэн хуульд оруулах өөрчлөлтийн төслийг хоёр хэлэлцүүлгээр шийдвэрлэнэ.
/Энэ хэсгийг 2022 оны 8 дугаар сарын 24-ний өдрийн хуулиар нэмсэн./
18.5.Нэг дэх хэлэлцүүлгээр Монгол Улсын Үндсэн хуулийн цэцийн эцсийн шийдвэр /тогтоол/-ээр хүчингүй болгох Монгол Улсын Үндсэн хуулийн зүйл, хэсэг, заалт тус бүрээр Төрийн байгуулалтын байнгын хорооны хуралдаанд оролцсон гишүүдийн гуравны хоёроос доошгүйн саналаар шийдвэрлэж, санал, дүгнэлтийн хамт нэгдсэн хуралдаанд оруулна.
/Энэ хэсгийг 2022 оны 8 дугаар сарын 24-ний өдрийн хуулиар нэмсэн./
18.6.Нэгдсэн хуралдаан Төрийн байгуулалтын байнгын хорооны санал, дүгнэлтийг хэлэлцэн Монгол Улсын Үндсэн хуульд оруулах өөрчлөлтийн төслийн зүйл, хэсэг, заалт тус бүрээр Улсын Их Хурлын нийт гишүүний дөрөвний гурваас доошгүйн саналаар санал хураан шийдвэрлэнэ.
/Энэ хэсгийг 2022 оны 8 дугаар сарын 24-ний өдрийн хуулиар нэмсэн./
18.7.Нэг саналаар 3 хүртэл удаа санал хурааж болох бөгөөд 2 удаа Байнгын хорооны хуралдаанд оролцсон гишүүдийн гуравны хоёроос доошгүйн дэмжлэг авсан, нэгдсэн хуралдаанд Улсын Их Хурлын нийт гишүүний дөрөвний гурваас доошгүйн дэмжлэг авсан саналыг дэмжигдсэн санал гэж үзнэ.
/Энэ хэсгийг 2022 оны 8 дугаар сарын 24-ний өдрийн хуулиар нэмсэн./
18.8.Нэгдсэн хуралдаанаар санал хураалт явуулж дууссаны дараа Монгол Улсын Үндсэн хуульд оруулах өөрчлөлтийн төслийг хоёр дахь хэлэлцүүлэгт бэлтгүүлэхээр Төрийн байгуулалтын байнгын хороонд шилжүүлнэ.
/Энэ хэсгийг 2022 оны 8 дугаар сарын 24-ний өдрийн хуулиар нэмсэн./
18.9.Төрийн байгуулалтын байнгын хороо нэгдсэн хуралдаанаар дэмжигдсэн саналыг нэгтгэн Монгол Улсын Үндсэн хуульд оруулах өөрчлөлтийн төсөл болгон эцсийн хувилбарыг бэлтгэн санал, дүгнэлтийн хамт нэгдсэн хуралдаанд оруулна.
/Энэ хэсгийг 2022 оны 8 дугаар сарын 24-ний өдрийн хуулиар нэмсэн./
18.10.Нэгдсэн хуралдаанаар Төрийн байгуулалтын байнгын хорооны санал, дүгнэлтийг сонсож, Улсын Их Хурлын нийт гишүүний дөрөвний гурав, түүнээс дээш хувь нь “батлах” санал өгсөн бол Монгол Улсын Үндсэн хуулийн холбогдох зүйл, хэсэг, заалтыг хүчингүй болсонд тооцож, нийтэд зарлан мэдээлнэ.
/Энэ хэсгийг 2022 оны 8 дугаар сарын 24-ний өдрийн хуулиар нэмсэн./
18.11.Монгол Улсын Үндсэн хуулийн холбогдох зүйл, хэсэг, заалтыг хүчингүй болгосноос хойш ажлын хоёр өдрийн дотор Монгол Улсын Их Хурлын дарга Монгол Улсын Ерөнхийлөгчид биечлэн хүргэж, танилцуулна.
/Энэ хэсгийг 2022 оны 8 дугаар сарын 24-ний өдрийн хуулиар нэмсэн./
18.12.Монгол Улсын Ерөнхийлөгч танилцсанаас хойш ажлын гурван өдрийн дотор “... оны ... дугаар сарын ...-ны өдөр Монгол Улсын Үндсэн хуульд оруулсан өөрчлөлтийн уг эх мөн болой. Монгол Улсын Ерөнхийлөгч ...” гэсэн гарын үсэг зурж, төрийн тамга дарж баталгаажуулан Монгол Улсын Үндсэн хуулийн уг эхийн хамт хадгална.
/Энэ хэсгийг 2022 оны 8 дугаар сарын 24-ний өдрийн хуулиар нэмсэн./
18.13.Монгол Улсын Ерөнхийлөгчийн нотлон баталгаажуулсан уг эхийг Монгол Улсын Үндсэн хуульд байршуулж, “Төрийн мэдээлэл” эмхэтгэлд нийтлэх бөгөөд түүнийг албан ёсны эхэд тооцно.
/Энэ хэсгийг 2022 оны 8 дугаар сарын 24-ний өдрийн хуулиар нэмсэн./
МОНГОЛ УЛСЫН ИХ ХУРЛЫН ДАРГА Д.ДЭМБЭРЭЛ
Текст томруулах
A
A
A
Монгол Улсын хууль, тогтоомжийн албан бус англи орчуулгыг зөвхөн судалгаа шинжилгээ болон мэдээллийн зорилгоор ашиглах боломжтой. Үүнээс үүдэх хууль зүйн аливаа үр дагаврыг ХЗДХЯ, ХЗҮХ хариуцахгүй болно.
(2023.09.01-ний өдрийн орчуулга) Unofficial translation
LAW OF MONGOLIA
December 23, 2010 Ulaanbaatar city
ON THE procedure to make amendments to the constituion of mongolia
chapter one
General grounds
Article 1.Purpose of the Law and relations to be regulated
1.1.Adhering and honoring the Constitution of Mongolia and ensuring its stability shall be the legal basis of Mongolia's independent and sovereign existence, and a particular and important obligation of the State Great Khural of Mongolia, within this scope this Law shall define and regulate the principles and procedures for reviewing the issue of whether to amend the respective law in accordance with the grounds stated in Articles Sixty-Eight and Sixty-Nine of the Constitution of Mongolia.
1.2.Any act of attempting or conspiring to make amendments to the Constitution of Mongolia outside of this Law shall be considered a contamination on the constitutional institutions of Mongolia.
1.3.This Law on the Procedure to make amendments to the Constitution of Mongolia shall not regulate relations in connection with the revision and newly approval of the Constitution of Mongolia entirely.
1.4.In connection with the issuance of the final decision /resolution/ of the Constitutional Court /Tsets/ of Mongolia, the relations in connection with the making amendment and approval of the Constitution of Mongolia can be discussed by the State Great Khural of Mongolia in a special procedure.
/This paragraph was added by the law as of August 24, 2022/
Article 2.Amendment content and limitation to be made to the Constitution of Mongolia
2.1.Articles, paragraphs,and sub-paragraphs that are amended by new formulation to the appropriate chapter, which are not included in chapters, articles, paragraphs, and sub-paragraphs of the Constitution of Mongolia /hereinafter referred to as "Constitution"/ shall be referred to as additions to the Constitution and it shall be consistent with the basic structure and basic concepts of the Constitution.
2.2.When adding a new article to the appropriate chapter of the Constitution, shall not change the number of the following article, and when marking the number of the added article, paragraph,and sub-paragraph, it shall be numbered in the upper right corner with Arabic numerals. /Article Twenty-five1, etc./.
2.3.Provisions introduced to clarify the terms and to improve the wording of the provisions in the relevant article, paragraph, and sub-paragraph of the Constitution shall be called amendments to the Constitution, and those amendments shall meet the requirements specified in paragraph 2.1 of this Law.
2.4.If the draft amendment to the Constitution changes the basic structure and basic concepts of the Constitutionor changes 35 percent or more of the total articles, or adds an equivalent amount, it shall be subject to the change or revision of the entire Constitution.
Article 3.The conditions that the Constitution shall not be amended
3.1.Amendments to the Constitution shall not be made in the event of special conditions specified in Paragraphs 2 and 3 of Article Twenty-five of the Constitution.
3.2.According to Paragraph 3 of Article Sixty-nine of the Constitution, the State Great Khural of Mongolia / hereinafter referred to as "State Great Khural" / shall not make any amendments to the Constitution within six months before holding regular elections.
3.3.If an amendment has already been made to the Constitution, it shall be prohibited to make any further amendments on that matter within eight years from the date of entry into force of such amendment.
/This paragraph was changed by the law as of October 11, 2019/
3.4.If the draft amendment to the Constitution has been discussed, it shall be suspended until the state of emergency and war is canceled according to sub-paragraph 18 of paragraph 1 of Article Twenty-five and paragraphs 2 and 3 of the same article of the Constitution.
/This paragraph was amended by the law as of October 11, 2019/
Article 4.Definitions of terms of the Law
4.1.The following terms used in this Law shall be understood in the following meanings:
4.1.1."law initiator" means the President of Mongolia /hereinafter referred to as "President"/, a member of the State Great Khural, and the Government according to the paragraph 1 of Article Twenty-six of the Constitution;
4.1.2."Draft amendment to the Constitution" means the original text of the draft submitted to the State Great Khural by the law initiator prepared at a professional level to meet the legal importance and high requirements of the Constitution.
/This sub-paragraph was amended by the law as of October 11, 2019/
Article 5.Basic principles of the process for making amendments to the constitution
5.1.The State Great Khural and the law initiator shall adhere to the following basic principles at all stages of the process for making amendments to the Constitution:
5.1.1.adhere and honour the Constitution and protect its stability;
5.1.2.ensure people's sovereignty and participation;
5.1.3.be objective and transparent.
5.2.The State Great Khural and the law initiator shall ensure the principles specified in sub-paragraph 5.1.1 of this Law by the following basic methods:
5.2.1.Draft amendments to the Constitution /hereinafter referred to as "the draft"/ shall not contradict the basic structure and fundamental principles of the Constitution;
/This sub-paragraph was amended by the law as of October 11, 2019/
5.2.2.Articles One, Two, Three, and Four, Paragraphs 1-3 of Article Five, Paragraph 1 of Article Six, Paragraph 1 of Article Eight, Paragraph 2 of Article Nine, Paragraphs 1 and 2 of Article Ten, Paragraph 1 of Article Twelve, Articles Fourteen, Fifteen, Nineteen, Paragraph 1 of Article Twenty-two, Paragraph 1 of Article Thirty-eight, Paragraph 2 of Article Forty-one, Article Forty-seven, Paragraphs 1 and 2 of Article Forty-nine, Sixty-eight, and Sixty-nine of the Constitution shall not be amended;
/This sub-paragraph was amended by the law as of February 9, 2017/
5.2.3.Procedure to make amendments to the Constitution shall fully comply with Articles Sixty-Eight and Sixty-Nine of the Constitution;
5.2.4.Form of making amendments to the Constitution shall be law only.
5.3.The State Great Khural and the law initiator shall satisfy the principle specified in sub-paragraph 5.1.2 of this Law by the following basic methods:
5.3.1.to ensure the participation of citizens, political parties, and other mass organizations in all activities from the initiation of a draft amendment to the Constitution to its final approval;
5.3.2.to provide citizens the opportunity to freely express their opinions about the draft;
5.3.3.to conduct a consultation referendum on the issue of amendments to Paragraph 4 of Article Five, Article Twenty, Paragraph 1 of Article Thirty, and Paragraph 1 of Article Forty-one of the Constitution;
/This sub-paragraph was added by the law as of February 9, 2017/
5.3.4.If, according to the results of the consultation referendum conducted in accordance with Sub-paragraph 6.1.1 of the Law on Consultation referendum, it was supported to make an amendment to the Constitution of Mongolia on the issues specified in Sub-paragraph 5.3.3 of this Law, the State Great Khural shall mandatorily consider and discuss it, and if necessary, shall create a working group to develop the amendment draft to the Constitution of Mongolia.
/This sub-paragraph was added by the law as of February 9, 2017/
/This sub-paragraph was amended by the law as of October 11, 2019/
5.4.The State Great Khural and the law initiator shall satisfy the principle specified in Sub-paragraph 5.1.3 of this Law by the following basic methods:
5.4.1.initiatives and actions to amend the Constitution shall not be arbitrary;
5.4.2.amendments to the Constitution shall not protect the interests of any political party, group or class;
5.4.3.amendments to the Constitution shall not undermine the basic human rights and freedoms recognized by the Constitution, or deny the principle of distribution of state power;
5.4.4.the full text of the draft and its submission, discussion, decision-making activities, and final results shall be regularly reported to the public media;
5.4.5.receive the opinions of citizens, their colleagues, and organizations about the draft through all public communication channels of the State Great Khural and report how it is reflected in the draft;
5.4.6.between the discussion stage of the draft, the members of the State Great Khural shall report the results of the activity to their constituencies directly or through their representatives, and to study and take into account the opinions of the citizens;
5.4.7.to set the period between the discussion stages of the draft in such a way as to allow citizens, their colleagues, and organizations to express their opinions.
Article 6.Initiating an amendment draft to the Constitution
/The title of this article was amended by the law as of October 11, 2019/
6.1.According to paragraph 1 of Article Sixty-eight of the Constitution, draft amendments to the Constitution can be submitted to the State Great Khural by the organization and official authorized to initiate law.
/This paragraph was amended by the law as of October 11, 2019/
6.2.The State Great Khural shall not discuss the issue of amendments to the Constitution without a draft submitted by the law initiator of the law.
Article 7.Initiating draft amendments to the Constitution by the President
/The title of this article was amended by the law as of October 11, 2019/
7.1.The President, as the head of state, may initiate draft amendments to the Constitution on matters other than those specified in Sub-paragraph 5.2.2 of this Law and those listed below:
/This paragraph was amended by the law as of October 11, 2019/
7.1.1.Expanding, limiting, and increasing the powers granted to the President by the Constitution;
7.1.2.Extending or otherwise changing the term of the President's regular election or the remaining term of office;
7.1.3.Weakening and changing the requirements for presidential candidates.
7.2.In accordance with Article Thirty-seven of the Constitution, the Chairman of the State Great Khural may not initiate draft amendments to the Constitution when the he/she is exercising the powers of the President in the absence of the President.
/This paragraph was amended by the law as of October 11, 2019/
Article 8.Initiating draft amendments to the Constitution by a member of the State Great Khural
/The title of this article was amended by the law as of October 11, 2019/
8.1.A member of the State Great Khural may initiate draft amendments to the Constitution on matters other than those specified in paragraph 5.2.2 of this Law and those mentioned below:
/This paragraph was amended by the law as of October 11, 2019/
8.1.1.Extension of the regular election and full term of the State Great Khural;
8.1.2.Expanding the powers of the members of the State Great Khural, weakening their duties and responsibilities;
8.1.3.acquiring certain powers of executive and judicial power.
8.2.A member of the State Great Khural may jointly initiate the draft specified in paragraph 8.1 of this Law with other members of the State Great Khural.
Article 9.Initiating draft amendments to the Constitution by the Government
/The title of this article was amended by the law as of October 11, 2019/
9.1.The Government may initiate draft amendments to the Constitution on matters other than those specified in sub-paragraph 5.2.2 of this Law and those mentioned below:
/This paragraph was amended by the law as of October 11, 2019/
9.1.1.limiting and changing the powers of the State Great Khural and the President;
9.1.2.limiting and changing the judicial power;
9.1.3.increasing the power of the Cabinet member.
9.2.The draft specified in paragraph 9.1 of this Law shall be discussed and approved by the Cabinet meeting.
Article 10.Requirements for draft amendments to the Constitution
/The title of this article was amended by the law as of October 11, 2019/
10.1.The draft submitted to the State Great Khural shall meet the following general requirements:
10.1.1.an explanation shall be attached that proves that it is in full compliance or does not conflict with the relevant provisions of the Constitution and the principles stipulated in Article 5 of this Law;
10.1.2.the non-contradiction with the international treaty in which Mongolia is a party to and if there is a contradiction, with the international treaty in which Mongolia is a party to, its settlement method shall be specified;
10.1.3.the opinions of the President and the Government have been received regarding the draft;
10.1.4.the matters related to national security shall be discussed and approved at the National Security Council meeting;
10.1.5.for the matter of judicial power, the opinion of the Judicial General Council and for the matter of human rights, the opinion of the National human rights commission shall be obtained;
10.1.6.shall have agreed with the President of the Bank of Mongolia on money and credit issues.
10.2.Organizations and officials specified in Sub-paragraphs 10.1.3-10.1.6 of this Law shall submit their opinions to the law initiator within 30 days, and if necessary, this period may be postponed by arrangement with the law initiator.
10.3.If the organizations and officials specified in Sub-paragraphs 10.1.3-10.1.6 of this Law do not submit a response within the period specified in paragraph 10.2 of this Law, it shall be considered that they do not have a special opinion.
CHAPTER TWO
DISCUSSING DRAFT AMENDMENTS ON THE SESSION
/The title of this chapter was amended by the law as of October 11, 2019/
Article 11.Discussing and deciding the draft amendments to the Constitution
/The title of this article was amended by the law as of October 11, 2019/
11.1.The law initiator shall submit the draft developed in accordance with the principles and procedures specified in this Law to the State Great Khural in accordance with the Law on Legislation.
/This paragraph was amended by the law as of October 11, 2019/
11.2.The State Great Khural shall start discussion on the draft in a plenary session within one month from the received date.
11.3.The following principles shall be followed when discussing the draft at the session:
11.3.1.according to paragraph 1 of the Article Sixty-nine of the Constitution, if at least three-fourths /57/ of the total /76/ members of the State Great Khural are present, it shall be considered valid attendance for discussion of amendments to the Constitution;
11.3.2.a member of the State Great Khural shall attend the session in person and vote. Voting on behalf of others shall be prohibited;
11.3.3.when approving the draft, it shall be decided in three discussions. It shall be prohibited to approve the draft in the first and second discussion;
11.3.4.only one draft shall be discussed at the session, which was determined in advance. Two or more drafts with different concepts can be considered at the proposal level, but it shall be prohibited to discuss them independently at the simultaneous time;
11.3.5.voting in the standing committee and plenary sessions can be done openly or secretly by taking into account of the nature and circumstances of the issue, and the form of voting shall be decided by the majority vote of the members present at the meeting;
11.3.6.the discussion shall be conducted continuously. If the session has started discussing the draft, the State Great Khural shall not discuss other issues until the final decision is made.
11.4.The period between the discussions shall be at least seven working days, depending on the nature and volume of the issues under discussion, and the upper limit may be set by a majority vote of the members present at the plenary session. During this period, the Standing Committee and its members shall hear the public opinions, prepare the draft for discussion, and issue their opinions and conclusions. It shall apply to continuous operation.
11.5.Sub-paragraph 11.3.6 of this Law shall not apply to solve organizational and one-time /non-normative/ non-delayed issues, as well as issues, the time limit for approval of which by the State Great Khural is specifically specified by law, between discussion stages.
/This paragraph was amended by the law as of October 11, 2019/
Article 12.Procedure to conduct the first discussion
12.1.When the State Great Khural session decides whether or not to further discuss the draft, shall follow the following order and procedure:
12.1.1.to listen to the law initiator's presentation;
12.1.2.to conduct questions and answers related to the presentation;
12.1.3.to hear the opinions and conclusions of the Standing Committee;
12.1.4.a party or coalition group can express their party's policy and position on the concept of the draft;
12.1.5.if the President requests himself, to make a speech;
12.1.6.if the Constitutional Court submits an opinion, to hear it;
12.1.7.to hear the Government's opinion;
12.1.8.A member of the State Great Khural to make a speech and issue an opinion;
12.1.9.The Chairman of the State Great Khural may have heard the comments and information received from citizens and the public at the plenary session;
12.1.10.to vote on whether to discuss the draft further with the formulation as "accept" or "reject".
12.2.If it is considered appropriate to discuss the draft with the votes not less than two-thirds of the members present at the meeting, the State Great Khural may establish a working group to prepare the draft for the second or third discussions, including the law initiator.
Article 13.Procedure to prepare the second discussion
13.1.Preparation for the second discussion shall be coordinated by the Standing Committee on State structure.
13.2.Other Standing Committees shall discuss their opinions and conclusions regarding the draft at the Standing Committee sessions and submit them to the Standing Committee on State structure.
13.3.A party and coalition group can issue opinions and conclusions. The Standing Committee and its members, as well as the party and coalition group, shall not include in their opinions and conclusions the formulation of new paragraphs and sub-paragraphs that are not included in the draft, except for consideration at the level of votes specified in Sub-paragraph 11.3.4 of this Law.
/This paragraph was amended by the law as of October 11, 2019/
13.4.The Standing Committee on State structure shall include the following in its opinions and conclusions:
13.4.1.information regarding the preparation of the draft for discussion;
13.4.2.opinions and conclusions given by Standing Committees, a party and coalition group, opinions with a principal controversial opinion issued by members of the State Great Khural on the draft;
13.4.3.If it is considered that it is not necessary to include in the draft any principal controversial opinion specified in Sub-paragraph 13.4.2 of this Law, its grounds and justification;
13.4.4.the results of the Standing Committee's vote on submitting the draft to the second discussion.
Article 14.Procedure to conduct the second discussion
14.1.According to Article 13 of this Law, the Standing Committee on State structure shall have firstly heard the opinions and conclusions regarding the preparation of the draft for the second discussion.
14.2.After hearing the opinions and conclusions specified in paragraph 14.1 of this Law, the members of the State Great Khural may ask questions and receive interpretation in relation to the opinions and conclusions of the Standing Committee only.
14.3.The principal controversial opinions which were issued by the Standing Committees and members of the State Great Khural to be included in the draft shall not be discussed separately, but they shall be discussed together when voting on each article, paragraph, and sub-paragraph of the draft included in the second discussion.
14.4.According to paragraph 1 of Article Sixty-nine of the Constitution, votes shall be taken for each article, paragraph, and sub-paragraph of the draft by the votes not less than three-fourths of all members of the State Great Khural.
14.5.After completion of voting in accordance with paragraph 14.4 of this Law, the resolution of the State Great Khural setting the obligation and time frame for the preparation of the draft for the third discussion shall be approved, the draft shall be transferred to the Standing Committee on State structure, and it shall be announced to the public.
Article 15.Procedure to conduct the third discussion
15.1.The opinions and conclusions of the Standing Committee on State structure regarding the preparation for the third discussion of the draft shall be heard first.
15.2.Formulations of opinions based on paragraph 246.2 of the Law on the Procedure of sessions of the State Great Khural of Mongolia shall be read, and votes shall be taken for each formulation.
/This paragraph was modified by the law as of October 11, 2019/
15.3.A member of the State Great Khural who does not agree with the result of the vote specified in paragraph 15.2 of this Law shall have the right to vote once by explaining the grounds and reasons. If the opinion is supported, the wording of the article, paragraph, or sub-paragraph shall be heard and voted again. The member of the State Great Khural or a minority shall not make any opinion to add other article, paragraph, or sub-paragraph that differ from the opinion approved in the second discussion.
15.4.After the completion of the voting specified in paragraphs 15.2 and 15.3 of this Law, after reading and hearing the entire draft, the Chairman of the State Great Khural shall vote on each article, paragraph, and sub-paragraph.
/This paragraph was invalidated by the law as of October 11, 2019/
15.5.In accordance with paragraph 15.4 of this Law article, paragraph, and sub-paragraph supported by not less than three-fourths of all members of the State Great Khural shall be deemed approved.
/This paragraph was invalidated by the law as of October 11, 2019/
15.6.Article, paragraph, and sub-paragraph that do not obtain a percentage vote as specified in paragraph 15.5 of this Law shall be considered to be excluded from the draft, and a resolution of the State Great Khural shall be issued on this matter.
/This paragraph was invalidated by the law as of October 11, 2019/
15.7.After reading the draft, the Chairman of the State Great Khural shall make a vote to approve the draft as a whole.
/This paragraph was amended by the law as of October 11, 2019/
15.8.If three-fourths or more of the total members of the State Great Khural vote "to approve," the amendments to the Constitution shall be deemed approved and announced publicly.
/This paragraph was amended by the law as of October 11, 2019/
Article 16.Certifying and preserving the original of the amendments to the Constitution by the President, and publishing the official original text
/The title of this article was amended by the law as of October 11, 2019/
16.1.Within two working days after the approval of the amendments to the Constitution, the Chairman of the State Great Khural shall personally deliver and present them to the President..
/This paragraph was amended by the law as of October 11, 2019/
16.2.The President shall review within seven working days from the date of receipt of the original amendment to the Constitution from the State Great Khural, and if he/ she considers that the entire original or the content of any of its article, paragraph, or sub-paragraph, or terms is contradict to the Constitution, it can be exercised a veto in accordance with sub-paragraph 1 of paragraph 1 of Article Thirty-three of the Constitution.
/This paragraph was amended by the law as of October 11, 2019/
16.3.Within three working days after the President delivers it in person and presents it in accordance with paragraph 16.1 of this Law, shall sign as "…this original is the amendment to the Constitution of Mongolia as original…" and seal by state stamp and keep together with this original text of the Constitution of Mongolia.
/This paragraph was modified by the law as of October 11, 2019/
16.4.The original text certified by the President shall be placed in the Constitution and published in the "State Information" bulletin, and it shall be considered the official original text.
/This paragraph was amended by the law as of May 29, 2015/
/This paragraph was amended by the law as of May 12, 2017/
chapter three
GROUNDS AND PROCEDURE FOR MAKING AMENDMENTS TO THE CONSTITUTION THROUGH NATIONAL REFERENDUMS
Article 17.Procedure for amendments to the Constitution by national referendums
17.1.If the State Great Khural discussed the draft according to Article 14 of this Law and considered that it is appropriate to conduct national referendums on the amendment by the vote not less than two-thirds of total members of the State Great Khural, a resolution to conduct national referendums shall be issued according to the paragraph 2 of the Article Sixty-eight and paragraph 1 of the Article Twenty five of the Constitution.
17.2.The draft to be conducted national referendums on which shall be developed in compliance with all the principles, requirements in this Law and the Constitution, and shall be discussed by the first and second discussion of the session.
17.3.In the second discussion, the draft decided by voting on each article, paragraph, and sub-paragraph shall be approved as the original text to be conducted referendum and a resolution of the State Great Khural shall be issued to conduct national referendums.
17.4.As stated in paragraph 4.2 of the Law on National referendums, if it is considered appropriate to hold a national referendum, it shall be prohibited to hold a national referendum together on any issue other than the approval or rejection of the original text to be submitted to the national referendum.
/This paragraph was added by the law as of October 11, 2019/
17.5.The resolution of the State Great Khural on holding national referendums shall determine the reason and purpose of holding national referendums, the starting and ending dates of the referendums, as well as the procedure for organizing the work.
/Numbering of this paragraph was amended by the law as of October 11, 2019/
17.6.The draft submitted to national referendums shall be officially published within three working days after the date of national referendums is announced.
/Numbering of this paragraph was amended by the law as of October 11, 2019/
17.7.The referendum on approval or rejection of the draft shall be organized and conducted in accordance with Article Twenty-five of the Constitution.
/Numbering of this paragraph was amended by the law as of October 11, 2019/
17.8.On the day of voting of the national referendum, the citizens of Mongolia who have reached the age of 18 and have the right to vote in the national referendum shall participate in it under the public, equal, direct, free and secret voting procedure, and this work may be conducted simultaneously with the election of the State Great Khural. If it is held at a different time, it shall be reconfirmed and organized on the basis of the list of voters issued during the previous election of the State Great Khural.
/Numbering of this paragraph was amended by the law as of October 11, 2019/
17.9.Amendments to the Constitution of Mongolia shall be considered approved if a majority of all citizens legally registered in the voter list participate in national referendum and a majority of them vote to "approve" the original text.
/Numbering of this paragraph was amended by the law as of October 11, 2019/
17.10.The Standing Committee of State structure of the State Great Khural shall organize the matters on officialization, publication and consideration of the original text approved by national referendums.
/This paragraph and its numbering was amended by the law as of October 11, 2019/
17.11.It shall be prohibited for the State Grand Khural to make any corrections or changes to the Constitution approved by national referendums, and for the Constitutional Court /Tsets/ to review it.
/This paragraph and its numbering was amended by the law as of October 11, 2019/
17.12.If the majority of citizens have not participated in the national referendum, the national referendum shall be invalid, and if the majority of the participants voted "reject", the original text shall be considered not approved. If the referendum is declared invalid and the law is rejected accordingly, the State Great Khural shall not consider it again within eight years from the issuance date of the referendum result.
/This paragraph and its numbering was amended by the law as of October 11, 2019/
17.13.Re-voting at the level of territorial khoroos and khesegs, and re-conducting the referendums at the national level on the issue of amendments to the Constitution shall be conducted in accordance with Article 21 of the Law on National Referendums.
/This paragraph and its numbering was amended by the law as of October 11, 2019/
chapter four
PROCEDURE FOR DISCUSSING THE making AMENDments to THE CONSTITUTION OF MONGOLIA BY FINAL DECISIOn OF THE CONSTITUTION court /tsets/ OF MONGOLIA
/This chapter was added by the law as of August 24, 2022/
Article 18.The procedure for discussing the making amendments to the Constitution of Mongolia by the final decision of the Constitutional Court /Tsets/ of Mongolia
18.1.If the relevant provisions of the Constitution of Mongolia are invalidated on the grounds specified in paragraph 1 of Article Sixty-four, paragraph 4 of Article Sixty-six, Article Sixty-seven, and paragraph 1 of Article Sixty-eight of the Constitution of Mongolia, the Standing Committee on State structure shall prepare the draft amendments to the Constitution of Mongolia for the discussion, which was submitted to the State Great Khural by the competent organizations and officials authorized to initiate law and have it discussed on the plenary session.
18.2.The paragraph 3.3, article 10 and paragraph 11.4 of this Law and paragraph 40.1 of the Law on Legislation may not be followed when submitting a draft amendment to the Constitution of Mongolia by the final decision /resolution/ of the Constitutional Court /Tsets/ of Mongolia.
18.3.If not less than two-thirds of the members belonging to the Standing Committee are present at the session of the Standing Committee of the State structure, and not less than three-fourths of the members of the State Great Khural /57/ are present at the plenary session, it shall be considered valid to discuss the draft amendment to the Constitution of Mongolia.
18.4.The draft amendment to the Constitution of Mongolia shall be decided in two discussions.
18.5.In the first discussion, each article, paragraph and sub-paragraph of the Constitution of Mongolia to be invalidated by the final decision /resolution/ of the Constitutional Court /Tsets/ of Mongolia shall be decided by a vote of not less than two-thirds of the members who attended the session of the Standing Committee of State structure and it shall be submitted to the plenary session together with the opinion and conclusion.
18.6.The plenary session shall discuss the opinions and conclusions of the Standing Committee on State structure and decide on each article, paragraph and sub-paragraph of the draft amendments to the Constitution of Mongolia with the votes of not less than three-fourths of all members of the State Great Khural.
18.7.One vote can be voted up to 3 times, and a vote that receives the support of not less than two-thirds of the members who participated in the Standing Committee session twice, and not less than three-fourths of the total members of the State Great Khural at the plenary session, shall be considered a supported vote.
18.8.After voting at the plenary, the draft amendments to the Constitution of Mongolia shall be transferred to the Standing Committee on State structure for preparation for the second discussion.
18.9.The Standing Committee of State structure shall consolidate the opinions supported by the plenary session and prepare the final version as the draft amendment to the Constitution of Mongolia and submit it to the plenary session along with the opinions and conclusions.
18.10.If the opinion and conclusions of the Standing Committee on State strucuture shall be heard at the plenary session, and three-fourths or more of the total members of the State Great Khural vote to "approve", the relevant article, paragraph, and sub-paragraph of the Constitution of Mongolia shall be invalidated and announced publicly.
18.11.Within two working days after the invalidation of relevant article, paragraph and sub-paragraph of the Constitution of Mongolia, the chairman of the State Great Khural of Mongolia shall personally deliver and present them to the President of Mongolia.
18.12.Within three working days after the presentment, the President of Mongolia shall sign "…this original is the amendment to the Constitution of Mongolia as original …" and seal by the state stamp and keep together with this original text of the Constitution of Mongolia.
18.13.The original text approved by the President of Mongolia shall be placed in the Constitution of Mongolia and published in the "State Information" bulletin, and it shall be considered the official original text.
THE CHAIRMAN OF THE STATE GREAT KHURAL OF MONGOLIA DEMBEREL.D