УЛСЫН ИХ ХУРЛЫН ТОГТООЛ

ӨМЧ ХУВЬЧЛАЛЫН ТУХАЙ

1995 оны 01 сарын 12-ны өдөр

Улаанбаатар хот

Дугаар 11

Өмч хувьчлалын явц, өнөөгийн байдал, цаашдын зорилтын тухай" Монгол Улсын Засгийн газрын сонсголыг Улсын Их Хурлын чуулганаар хэлэлцээд ТЭМДЭГЛЭХ нь :

"Өмч хувьчлалын тухай хууль"-ийг хэрэгжүүлэх талаар сүүлийн 3 жил гаруйн хугацаанд авсан арга хэмжээний үр дүнд дотоодын үйлдвэрлэлийн 50 гаруй хувь, худалдаа, үйлчилгээний газрууд үндсэндээ, мал сүргийн 90 гаруй хувь нь хувийн өмчинд шилжин, Их хувьчлалын эрхийн бичгээр баталгаажих хөрөнгийн хувьчлал үндсэндээ дуусчээ.

Өмч хувьчлалын явцад нийт 1,9 сая гаруй хүнд хөрөнгө оруулалтын эрхийн бичиг олгож, 17,4 тэрбум төгрөгийн үнэ бүхий хөрөнгө хувьчлагдан, 1,1 сая гаруй иргэд хөрөнгийн биржээр дамжуулан хувьцаа эзэмшигч болжээ. Янз бүрийн шалтгаанаар 113 мянган хүн хөрөнгө оруулалтын эрхийн бичиг авалгүй үлджээ.

Энэ ажлын үр дүнд 466 хувьцаат компани, 1297 бүрэн бус хариуцлагатай компани, 1907 хоршоо, 850 хувиараа эрхлэх аж ахуй бий болжээ.

Өмч хувьчлалын явыцад туршлага дутагдаж, бодит бэрхшээл тохиолдсоны дээр бодлогын зарим алдаа, зохион байгуулалтын ажлын дутагдлаас шалтгаалсан гажуудал, зөрчил ч цөөнгүй гарав.

Өмч хувьчлахад янз бүрийн арга хэлбэрүүдийг зөв хослохгүй, хөрөнгө оруулалтын эрхийн бичгийг цорын ганц арга болгон өрөөсгөлөөр хандаж хамт олонд нь давуу эрхээр олгох нэрээр өмч эзэмшигч жинхэнэ эздийг бий болгох нөхцөлийг хиязгаарлаж, хөдөө аж ахуйн нэгдлийн хөрөнгийг төрийн хяналт зохицуулалтгүй урсгалд нь орхисон зэрэг нь бодлогын хувьд алдаатай болсон байна.

Төрийн байгууллагуудын зохион байгуулах үйл ажиллагааны дутагдал ч хувьчлалын ажлын гажуудал, зөрчлийг газар авахад хүргэсэн байна.Үүнээс үүдэнх, үйлдвэрлэл, үйлчилгээний анхны зориулалтыг өөрчлөх, татан буулгах, мэргэжлийн боловсон хүчнийг шахан гаргаж, улмаар бүтээгдэхүүн, ажил үйлчилгээний чанарыг бууруулах, авто тээвэр, худалдааны газрыг хувьчлахад өмч эзэмшигчээс төр, захиргааны байгууллага, хувьчлалын комисст хууль бу сшахалт үзүүлж, өмч хөрөнгийг хямд үнээр өөртөө авах, дур мэдэн бусдад худалдах, хувьдаа завших, үрэн таран хийх, хувьчлалын санг буруу зарцуулах зэргээр иргэдийн эрх ашгийг хохироож, дур зоргоор хандан, урьтаж авч илүү хүртэх, завшин ашиглах сэтгэлгээ давамгайлж байв.

Өмч хувьчлалын бодлогын алдаа, үйл ажиллагааны дутагдлаас шууд шалтгаалан хөдөө аж ахуйн үйлдвэрлэлийн зориулалттай хашаа, саравч, худаг, машин техник, механикжсан фермийн өндөр ашиг шимтэй мал, сум бригадын төвийн конто, зочид буудал, халуун ус, эхчүүдийн амрах байр зэрэг үндсэн хөрөнгө их хэмжээгээр үрэгдэн,эд хөрөнгийн үнэлгээ буруу тогтоогдож, зарим ууган гишүүдийн эрх ашиг хохироход хүрчээ.

Аж үйлдвэр, барилгын салбарт үйлдвэрлэл-технологийн цогцолбор шинж алдагдаж, тоног төхөөрөмж, мэргэжилтэй боловсон хүчин аж ахуйн олон жижиг нэгжид тарсны дээр материал, техник, түүхий эд хангамжийн зохих тогтолцоо бүрэлдэж чадаагүйн улмаас дээрх байгууллагад ажил гүйцэтгэх боломж алдагдаж, сул зогсолт, ажилгүйдэл бий боллоо.

Хэдийгээр өмч хувьчлал бодит бэрхшээлтэй тулгарч, зарим гажуудал, дутагдалтай явагдсан ч монгол орныг зах зээлийн харилцаанд шилжүүлэхэд түүхэн алхам болов.

Өмч хувьчлалын эхнхий шатны ажил дуусч, төрийн өмчийг задлах, хувийн хэвшлийг сэргээн төлөвшүүлэх, иргэдийг өмчтэй болгох, аж ахуйн олон хэвшлийг хослон эрхлэх эрх зүй, нийгэм-эдийн засгийн нөхцөл бүрэлдүүлэв.

Эдийн засгийг зах зээлийн харилцаанд шилжүүлэх явцыг улам эрчимжүүлэн, хувьчлалын арга хэлбэрийг төгөлдөржүүлэн гүнзгийрүүлэх, хувьчлагдсан аж ахуйн эдийн засгийн хэвийн орчин бүрдүүлэх, хувьчлалын эрх зүйн үндсийг боловсронгуй болгох шаардлагатай байгааг тэмдэглэн

Монгол Улсын Их Хурлаас ТОГТООХ нь:

Нэг. Өмч хувьчлалын талаар баримтлах төрийн бодлогын үндсэн чиглэлийг хавсралтаар зөвшөөрсүгэй.

Хоёр. Дор дурдсан арга хэмжээ авч хэрэгжүүлэхийг Засгийн газарт даалгасугай:

1/төрийн өмчийн болон хувьчлагдсан компаниудаас дотоод өөрчлөн байгуулалттай зах зээлийн нөхцөлд зохицуулан хийхэд нь үзүүлэх дэмжлэг туслалцааг сайжруулах;

2/ХАА-н нэгдлийн өмчийн хэсэг дээр бий болсон аж ахуйн нэгжүүдийн хөрөнгийн хувьчлал, өмчлөлийн асуудлыг эцэслэн шийдвэрлэж, цаашид тогтвортой ажиллах нөхцөл бүрдүүлэхэд нь туслах;

3/өмч хувьчлалын явцад хууль зөрчсөн, албан тушаалаа урвуулан ашигласан, өмч хөрөнгө завшсан тухай олон түмний мэдээллийн мөрөөр хяналт шалгалт явуулж хохирлыг нэхэмжлэн гаргуулах арга хэмжээ авч, дүнг Улсын Их Хуралд мэдээлэх;

4/Оросын Холбооны Улсын иргэний болон цэргийн байгууллагаас шилжиж ирсэн барилга, обьектын ашиглалт, эзэмшлийн байдлыг шалгаж дүнг 1995 онд багтаан Улсын Их Хуралд танилцуулах;

5/үндсэн хөрөнгийн үнийн өсөлттэй уялдуулан хөрөнгө оруулалтын эрхийн бичгийн нэрлэсэн үнийн бодит баталгааг бий болгох;

6/төрийн өмчийн нэгдсэн бодлого, удирдлага, хяналт, зохицуулалтын асуудал эрхэлсэн байгууллагын бие даасан тогтолцоо бий болгох асуудлыг боловсруулж, 1995 оны 1 улиралд Улсын Их Хуралд оруулан шийдвэрлүүлэх;

7/орон сууц, нийтийн аж ахуйн салбарыг зах зээлийн харилцаанд шилжүүлэх зохион байгуулалт, эрх зүйн бэлтгэл хангагдах хүртэл орон сууц хувьчлах ажлыг хойшлуулан, орон сууцны бодлоготой холбоотой багц хуулийн төслийг 1995 оны эхний хагаст багтаан Улсын Их Хуралд өргөн мэдүүлэх;

8/хөрөнгө оруулалтын эрхийн бичгээр төрийн өмчийг хувьчлах ажил дуусч байгаатай холбогдуулан "Өмч хувьчлалын тухай хууль"-ийг шинэчлэн боловсруулж, 1995 оны 1 улиралд Улсын Их Хуралд өргөн мэдүүлэх.

ДАРГА Н.БАГАБАНДИ