A

A

A

Бүлэг: 1979

МОНГОЛ УЛСЫН ХУУЛЬ

1995 оны 3 дугаар сарын 30-ны өдөр

Улаанбаатар хот

БАЙГАЛЬ ОРЧНЫГ ХАМГААЛАХ ТУХАЙ 

НЭГДҮГЭЭР БҮЛЭГ

НИЙТЛЭГ ҮНДЭСЛЭЛ

1 дүгээр зүйл.Хуулийн зорилт

Хэвлэх

Энэ хуулийн зорилт нь хүний эрүүл, аюулгүй орчинд амьдрах эрхийг хангах, нийгэм, эдийн засгийн хөгжлийг байгаль орчны тэнцэлтэй уялдуулах, өнөө болон ирээдүйн үеийнхний ашиг сонирхлын үүднээс байгаль орчныг хамгаалах, түүний баялгийг зохистой ашиглах, жам ёсны боломжтойг нь нөхөн сэргээхтэй холбогдож төр, иргэн, аж ахуйн нэгж, байгууллагын хооронд үүсэх харилцааг зохицуулахад оршино.

2 дугаар зүйл.Байгаль орчныг хамгаалах тухай хууль тогтоомж

Хэвлэх

1.Байгаль орчныг хамгаалах тухай хууль тогтоомж нь Монгол Улсын Үндсэн хууль, энэ хууль болон тэдгээртэй нийцүүлэн гаргасан хууль тогтоомжийн бусад актаас бүрдэнэ.

2.Монгол Улсын олон улсын гэрээнд энэ хуульд зааснаас өөрөөр заасан бол олон улсын гэрээний заалтыг дагаж мөрдөнө.

3 дугаар зүйл.Хуулиар хамгаалах объект, түүнтэй холбогдсон нэр томъёо

Хэвлэх

1.Энэ хуулиар байгалийн дор дурдсан объектыг байгаль орчинд хортой нөлөөлж болзошгүй үйл ажиллагаанаас хамгаалж, байгаль орчны тэнцэл алдагдахаас сэргийлнэ:

1/газар, түүний хөрс;

2/газрын хэвлий, түүний баялаг;

3/ус;

4/ургамал;

5/амьтан;

6/агаар.

2.Энэ хуульд хэрэглэсэн дараахь нэр томъёог дор дурдсан утгаар ойлгоно:

1/"байгаль орчин" гэдэгт хүний амьдрал, үйл ажиллагаанд шууд болон шууд бусаар нөлөөлдөг Монгол Улсын нутаг дэвсгэрийн чулуун мандал, усан мандал, шим мандал, агаар мандлын харилцан шүтэлцээт хүрээлэл хамаарна;

2/"ус" гэдэгт Монгол Улсын нутаг дэвсгэр дэх мөрөн, гол, горхи, булаг, шанд, рашаан, мөнх цас, мөс, мөсөн гол, байгалийн болон хиймэл нуур, цөөрөм зэрэг газрын гадаргын болон газрын доорхи ус хамаарна;

3/"ургамал" гэдэгт Монгол Улсын нутаг дэвсгэрт ургадаг байгалийн болон таримал ой, мод, бүх төрлийн дээд, доод ургамал хамаарна;

4/"амьтан" гэдэгт Монгол Улсын нутаг дэвсгэрт байнга буюу түр нутагшсан хөхтөн, шувуу, мөлхөгч, хоёр нутагтан, загас, хавч хэлбэртэн, шавьж, зөөлөн биетэн, эгэл биетэн хамаарна;

5/"агаар" гэдэгт Монгол Улсын нутаг дэвсгэрийн хийн бүрхэвч хамаарна;

6/"байгаль орчинд хортой нөлөөлөх" гэдэгт байгаль орчин, түүний баялгийг бохирдуулах, муутгах, гэмтээх, сүйтгэх, сөнөөж мөхөөх үйлдэл / эс үйлдэхүй/ хамаарна.

7/"байгаль орчныг хамгаалах" гэдэгт байгаль орчныг бохирдохоос урьдчилан сэргийлэх, байгалийн баялгийг жам ёсоороо нөхөн сэргэх боломжийг нь алдагдуулахгүйгээр, байгалийн даацад нь тохируулан зохистой ашиглах, нөхөн сэргээх, тэдгээрт хяналт тавих ажиллагаа хамаарна;

/Энэ заалтыг 2005 оны 11 дүгээр сарын 18-ны өдрийн хуулиар нэмсэн/

8/"байгалийн нөөцийн хамтын менежментийн нөхөрлөл" гэж /цаашид "нөхөрлөл" гэх/ нутгийн иргэдэд байгалийн нөөцийг хамгаалах, зохистой ашиглах, нөхөн сэргээх эрхийг олгож, нөөц ашиглалтыг хамтаараа, ил тод, шударга зарчимд нийцүүлэн зохион байгуулж, түүнээс гарсан үр ашгийг иргэдэд тэнцүү хуваарилах зорилготой нөхөрлөлийг;

/Энэ заалтыг 2012 оны 5 дугаар сарын 17-ны өдрийн хуулиар өөрчлөн найруулсан/

9/"байгаль орчны мэдээллийн сан" /цаашид "мэдээллийн сан" гэх/ гэж байгаль орчны өгөгдөл, мэдээллийг бүрдүүлэх, цуглуулах, дамжуулах, боловсруулах, ашиглах, хадгалах, баяжуулах, өөрчлөх, шинэчлэх, хамгаалах зэрэг үйл ажиллагааг хангах мэдээллийн технологийн иж бүрдлийг;

/Энэ заалтыг 2008 оны 1 дүгээр сарын 31-ний өдрийн хуулиар нэмсэн/

10/"мета мэдээлэл" гэж мэдээний эх сурвалж, хариуцах этгээд, формат, масштаб, чанар, хамрах хүрээ, хугацаа, ашиглалт зэрэг өгөгдлийн талаархи мэдээллийн багцыг.

/Энэ заалтыг 2008 оны 1 дүгээр сарын 31-ний өдрийн хуулиар нэмсэн/

11/"байгаль орчинд учруулсан хохирол" гэж байгалийн баялгийг зөвшөөрөлгүй бэлтгэсэн, олборлосон, эсхүл байгаль орчны чадавхын тогтоосон хэм хэмжээ, зөвшөөрөгдөх дээд хэмжээний хязгаараас хэтрүүлэн байгаль орчныг бохирдуулсан, доройтуулсан, гэмтээсэн, байгалийн нөөц баялгийг хомсдуулсан, экологийн тогтолцоог алдагдуулсан аливаа үйлдэл, эс үйлдэхүйг;

/Энэ заалтыг 2010 оны 7 дугаар сарын 8-ны өдрийн хуулиар нэмсэн/

12/"байгаль орчинд учруулсан хохирлын нөхөн төлбөр" гэж иргэн, аж ахуйн нэгж, байгууллага, албан тушаалтны байгаль орчинд учруулсан хохирол, түүнийг арилгах болон цаашид үүсч болох эрсдэлээс урьдчилан сэргийлэхэд шаардлагатай байгаль орчны экологи-эдийн засгийн үнэлгээ, аргачлалын дагуу тогтоосон мөнгөн илэрхийллийг;

/Энэ заалтыг 2010 оны 7 дугаар сарын 8-ны өдрийн хуулиар нэмсэн/

13/"байгаль орчинд учирсан хохирлыг нөхөн төлөгч" гэж энэ хуулийн 3 дугаар зүйлийн 2 дахь хэсгийн 11 дэх заалтад заасан үйлдэл, эс үйлдэхүйг хийсэн иргэн, аж ахуйн нэгж, байгууллага, албан тушаалтныг.

/Энэ заалтыг 2010 оны 7 дугаар сарын 8-ны өдрийн хуулиар нэмсэн/

14/"байгаль орчны аудит" гэж байгаль орчны хууль тогтоомж, төрийн бодлого, үндэсний хөтөлбөрийн биелэлт, байгаль орчинд нөлөөлөх байдлын үнэлгээ, стандартын хэрэгжилтийг хянаж, дүгнэлт гаргах, мэргэжлийн зөвлөгөө өгөх хараат бус үйл ажиллагааг.

/Энэ заалтыг 2012 оны 5 дугаар сарын 17-ны өдрийн хуулиар нэмсэн/

3.Энэ зүйлийн 1 дэх хэсэгт заасан объект, тэдгээрийн баялгийг өмчлөх, эзэмших, ашиглахтай холбогдсон харилцааг тусгай хуулиар зохицуулна.

4 дүгээр зүйл.Байгаль орчныг хамгаалах талаархи иргэний эрх, үүрэг

Хэвлэх

1.Иргэн байгаль орчныг хамгаалах талаар дараахь эрхийг эдэлнэ:

1/гэм буруутай этгээд байгаль орчинд хортой нөлөөлснөөс эрүүл мэнд, эд хөрөнгөндөө учирсан хохирлыг түүгээр нөхөн төлүүлэхээр нэхэмжлэх;

2/байгаль орчныг хамгаалах тухай хууль тогтоомжийн зөрчилтэй тэмцэх болон байгаль орчинд хортой нөлөөлсөн этгээдэд хариуцлага хүлээлгэхийг шаардах, байгаль орчинд учруулсан хохирлыг барагдуулахаар шүүхэд нэхэмжлэл гаргах;

/Энэ заалтад 2010 оны 7 дугаар сарын 8-ны өдрийн хуулиар нэмэлт оруулсан/

3/байгаль орчныг хамгаалах олон нийтийн байгууллага байгуулах, хөрөнгийн сан үүсгэх нутгийн иргэд сайн дурын үндсэн дээр нэгдэж байгалийн баялгийг арчлан хамгаалах, нөхөн сэргээх, түүний ашиг шимийг хүртэх;

/Энэ заалтад 2005 оны 11 дүгээр сарын 18-ны өдрийн хуулиар нэмэлт орсон/

4/холбогдох байгууллагаас байгаль орчны тухай үнэн, зөв мэдээлэл авах;

5/байгалийн нөөц, баялгийн халдашгүй байдлыг хангах, байгаль орчинд хортой нөлөөлөх аливаа үйл ажиллагааг хязгаарлах, таслан зогсоох шийдвэр гаргахыг болон байгаль орчинд хортой нөлөөлж болзошгүй аж ахуйн нэгж, байгууллагыг шинээр байгуулах зөвшөөрөл олгохгүй байхыг холбогдох эрх бүхий байгууллагаас шаардах;

/Энэ заалтад 2012 оны 5 дугаар сарын 17-ны өдрийн хуулиар нэмэлт оруулсан/

6/сайн дурын үндсэн дээр зохион байгуулалтад орж, энэ хуулийн 3 дугаар зүйлийн 2 дахь хэсгийн 8 дахь заалтад заасан нөхөрлөл байгуулах замаар оршин суугаа нутгийнхаа байгалийн тодорхой төрлийн баялгийг хамгаалах, холбогдох хууль тогтоомжийн дагуу гэрээгээр ашиглах, эзэмших.

/Энэ заалтыг 2005 оны 11 дүгээр сарын 18-ны өдрийн хуулиар нэмсэн/

2.Иргэн байгаль орчныг хамгаалах талаар дараахь үүрэг хүлээнэ:

1/байгаль орчныг хамгаалах тухай хууль тогтоомжийг сахин биелүүлэх;

2/байгаль орчныг хамгаалах үндэсний уламжлал, зан заншил эзэмшиж хэрэглэх, үр хүүхэддээ экологийн хүмүүжил олгох;

3/байгаль орчинд хортой нөлөөлөхөөс сэргийлэх, өөрийн буруугаас учруулсан хортой нөлөөлөл, түүний хохирлыг арилгах буюу нөхөн төлөх.

4/байгалийн баялгийг хууль бусаар ашигласан, гэмтээсэн, хөнөөж сүйтгэсэн үйлдлийг олж мэдсэн иргэн тэр тухайгаа тухайн орон нутгийн Засаг дарга, улсын байцаагч, байгаль хамгаалагчид нэн даруй мэдэгдэх.

/Энэ заалтыг 2005 оны 11 дүгээр сарын 18-ны өдрийн хуулиар нэмсэн/

5 дугаар зүйл.Байгаль орчныг хамгаалах талаархи төрийн чиг үүрэг, зарчим

Хэвлэх

1.Төр нь хүний эрүүл, аюулгүй орчинд амьдрах эрхийг хангах зорилгоор байгаль орчинд хортой нөлөөлөхөөс болон байгаль орчны тэнцэл алдагдахаас сэргийлэн хамгаалах чиг үүргийг хэрэгжүүлнэ.

2.Төр нь байгаль орчныг хамгаалах чиг үүргээ хэрэгжүүлэхдээ дараахь зарчим баримтална:

1/хүний амьдрах, хөдөлмөрлөх, амрах байгаль орчны тааламжтай нөхцөл бүрдүүлэх;

2/экологийн баримжаатай эдийн засгийг хөгжүүлж байгаль орчны тэнцлийг хангах;

3/байгалийн баялгийг шинжлэх ухааны үндэслэлтэй зохистой ашиглах нөхцөлийг хангах;

4/байгаль орчныг хамгаалах, байгалийн баялгийг ашиглах шийдвэр, үйл ажиллагаа ил тод байх.

5/байгалийн нөөц, баялгийн халдашгүй байдлыг хангах.

/Энэ заалтыг 2012 оны 5 дугаар сарын 17-ны өдрийн хуулиар нэмсэн/

6 дугаар зүйл.Байгалийн баялгийг өмчлөх, байгаль орчныг хамгаалах

Хэвлэх

/Энэ зүйлийн гарчигт 2012 оны 5 дугаар сарын 17-ны өдрийн хуулиар өөрчлөлт орсон/

1.Монгол Улсын иргэнд өмчлүүлснээс бусад газар, газрын хэвлий, ой, ус, амьтан, ургамал болон байгалийн бусад баялаг төрийн өмч мөн бөгөөд төрийн эрх бүхий байгууллагаас олгосон зөвшөөрлөөр ашиглахаас бусад тохиолдолд халдашгүй байна.

/Энэ хэсэгт 2022 оны 6 дугаар сарын 17-ны өдрийн хуулиар өөрчлөлт оруулсан./

/Энэ хэсгийг 2012 оны 5 дугаар сарын 17-ны өдрийн хуулиар өөрчлөн найруулсан/

2.Хуульд өөрөөр заагаагүй бол Монгол Улсын иргэн, аж ахуйн нэгж, байгууллага, гадаадын иргэн, хуулийн этгээд байгалийн баялгийг зохих төлбөр, хураамжийг төлж, гэрээ, зөвшөөрлийн дагуу ашиглаж болно.

/Энэ хэсэгт 2022 оны 6 дугаар сарын 17-ны өдрийн хуулиар өөрчлөлт оруулсан./

3.Хууль, гэрээнд заасан журмын дагуу иргэн өмчийн болон эзэмшлийн, аж ахуйн нэгж, байгууллага эзэмшлийн газар дээрээ өөрийн хөрөнгөөр тарьж ургуулсан ургамал, ой мод, өсгөж үржүүлсэн амьтан болон хурын усыг хуримтлуулах замаар байгуулсан усан сан, нуур, цөөрмийг өмчилж болно.

/Энэ хэсгийг 2005 оны 11 дүгээр сарын 18-ны өдрийн хуулиар нэмсэн/

4.Байгалийн баялгийг энэ хуулийн 6 дугаар зүйлийн 3 дахь хэсэгт заасны дагуу бий болгосон эсэх талаар мэргэжлийн эрдэм шинжилгээний байгууллагын дүгнэлт, орон нутгийн засаг захиргааны болон байгаль орчны асуудал эрхэлсэн төрийн захиргааны төв байгууллагын тодорхойлолтыг үндэслэн тэдгээрт өмчлүүлэх асуудлыг хуулийн дагуу шийдвэрлэнэ.

/Энэ хэсгийг 2005 оны 11 дүгээр сарын 18-ны өдрийн хуулиар нэмсэн/

5.Засаг дарга энэ хуулийн 16 дугаар зүйлийн 2 дахь хэсгийн 10 дахь заалт, 17 дугаар зүйлийн 2 дахь хэсгийн 8 дахь заалтад заасан үүргээ зохих ёсоор биелүүлээгүйгээс тухайн нутгийн байгаль орчинд онц их хэмжээний хохирол учирсныг шүүх шинжилгээний байгууллага, эсхүл эрх бүхий мэргэжлийн байгууллага хуульд заасан аргачлалаар албан ёсоор тогтоосон тохиолдолд Монгол Улсын Засаг захиргаа, нутаг дэвсгэрийн нэгж, түүний удирдлагын тухай хуулийн 64.2.5-т заасан арга хэмжээ авна.

/Энэ хэсэгт 2022 оны 4 дүгээр сарын 22-ны өдрийн хуулиар өөрчлөлт оруулсан./

/Энэ хэсэгт 2022 оны 12 дугаар сарын 23-ны өдрийн хуулиар нэмэлт оруулсан./

/Энэ хэсгийг 2012 оны 5 дугаар сарын 17-ны өдрийн хуулиар нэмсэн/

/Энэ хэсэгт 2015 оны 7 дугаар сарын 8-ны өдрийн хуулиар өөрчлөлт оруулсан/

ХОЁРДУГААР БҮЛЭГ

БАЙГАЛЬ ОРЧНЫ ҮНЭЛГЭЭ, СУДАЛГАА ШИНЖИЛГЭЭ, АУДИТ

/Энэ бүлгийн гарчигт 2012 оны 5 дугаар сарын 17-ны өдрийн хуулиар өөрчлөлт орсон/

7 дугаар зүйл.Байгаль орчны үнэлгээ

Хэвлэх

1. Байгаль орчны унаган төрхийг  хадгалах, түүний тэнцэл алдагдахаас сэргийлэх арга хэмжээ боловсруулж хэрэгжүүлэх, байгалийн баялгийн ашиглалтыг зохицуулах зорилгоор байгаль орчны нөлөөллийн нарийвчилсан үнэлгээ хийнэ.

/Энэ хэсэгт 2023 оны 01 дүгээр сарын 06-ны өдрийн хуулиар өөрчлөлт оруулсан./

2.Байгалийн баялгийг үйлдвэрлэлийн зориулалтаар ашиглахыг хүсч байгаа иргэн, аж ахуйн нэгж, байгууллага энэ зүйлийн 1 дэх хэсэгт заасан үнэлгээг өөрийн зардлаар хийлгэх буюу үнэлгээг урьд нь тогтоосон бол түүнийг гүйцэтгэсний зардлыг төлнө.

3.Байгаль орчны үнэлгээг энэ зүйлийн 4 дэх хэсэгт заасны дагуу эрх олгосон аж ахуйн нэгж, байгууллага хийж тухайн төрлийн байгалийн баялгийг хамгаалах асуудал эрхэлсэн төрийн захиргааны төв байгууллага батална.

4.Аж ахуйн нэгж, байгууллагад байгаль орчны нөлөөллийн нарийвчилсан үнэлгээ хийх эрхийг байгаль орчны асуудал эрхэлсэн төрийн захиргааны төв байгууллага / цаашид "төрийн захиргааны төв байгууллага" гэх/  олгоно.

/Энэ хэсэгт 2023 оны 01 дүгээр сарын 06-ны өдрийн хуулиар өөрчлөлт оруулсан./

/Энэ хэсэгт 1998 оны 1 дүгээр сарын 22-ны өдрийн хуулиар нэмэлт, 2012 оны 5 дугаар сарын 17-ны өдрийн хуулиар өөрчлөлт орсон/

5.Зөвшөөрлийн тухай хуулийн 4.1 дүгээр зүйлд заасан нийтлэг шаардлагаас гадна дараах шаардлага хангасан аж ахуйн нэгж, байгууллагад байгаль орчны нөлөөллийн нарийвчилсан үнэлгээ хийх эрх олгоно:

/Энэ хэсгийг 2023 оны 01 дүгээр сарын 06-ны өдрийн хуулиар өөрчлөн найруулсан./

1/үнэлгээний багийн бүрэлдэхүүний гуравны нэгээс доошгүй нь орон тооны мэргэжлийн боловсон хүчин байх;

/Энэ заалтыг 2005 оны 11 дүгээр сарын 18-ны өдрийн хуулиар өөрчлөн найруулсан/

2/хэмжилт, судалгааны багаж, хэрэгсэл, тоног төхөөрөмжтэй байх;

3/магадлан итгэмжлэгдсэн мэргэжлийн байгууллагаас батлагдсан байгаль орчны үнэлгээ хийх арга зүйтэй байх;

/Энэ заалтыг 2005 оны 11 дүгээр сарын 18-ны өдрийн хуулиар өөрчлөн найруулсан/

4/үнэлгээ хийх асуудлаархи мэдээллийн сантай байх.

6./Энэ хэсгийг 1998 оны 1 дүгээр сарын 22-ны өдрийн хуулиар хүчингүй болсонд тооцсон/

8 дугаар зүйл.Байгалийн баялгийн нөөцийн үнэлгээ

Хэвлэх

1.Байгалийн тодорхой төрлийн баялгийн хэмжээг тоо, чанар болон мөнгөн үзүүлэлтээр тодорхойлсныг байгалийн баялгийн нөөцийн үнэлгээ гэнэ.

2.Үнэлгээгээр байгалийн баялгийн нөөцийн хэмжээ, тухайн баялгийг хамгаалах, зохистой ашиглах, жам ёсны боломжтойг нь нөхөн сэргээх арга хэмжээг тогтоож, байгаль орчны улсын нэгдсэн мэдээллийн санд бүртгэнэ.

/Энэ хэсэгт 2005 оны 11 дүгээр сарын 18-ны өдрийн хуулиар өөрчлөлт орсон/

3.Байгалийн баялгийн нөөцийн мөнгөн үнэлгээг экологи, эдийн засгийн ач холбогдлыг харгалзан төрийн захиргааны төв байгууллага холбогдох бусад байгууллагатай хамтран тогтооно.

4.Нөөцийн мөнгөн үнэлгээг тухайн баялгийн нөөц ашигласны төлбөр, хураамж, байгальд учруулсан хортой нөлөөлөл, шууд хохирлын нөхөн төлбөрийн хэмжээг тогтоох үндэс болгоно.

9 дүгээр зүйл.Байгаль орчинд нөлөөлөх байдлын үнэлгээ

Хэвлэх

1./Энэ хэсгийг 1998 оны 1 дүгээр сарын 22-ны өдрийн хуулиар хүчингүй болсонд тооцсон/

2.Байгаль орчинд нөлөөлөх байдлын үнэлгээтэй холбогдсон харилцааг хуулиар зохицуулна.

/Энэ хэсгийг 1998 оны 1 дүгээр сарын 22-ны өдрийн хуулиар өөрчлөн найруулсан/

3.Нөлөөллийн үнэлгээний зардлыг захиалагч этгээд санхүүжүүлнэ.

4.Нөлөөллийн үнэлгээгээр тогтоогдсон шаардлагыг төсөл хэрэгжүүлэгч иргэн, аж ахуйн нэгж, байгууллага биелүүлэх үүрэгтэй.

/Энэ хэсэгт 1998 оны 1 дүгээр сарын 22-ны өдрийн хуулиар өөрчлөлт орсон/

10 дугаар зүйл.Байгаль орчны төлөв байдлын хяналт-шинжилгээ

Хэвлэх

1.Байгаль орчны төлөв байдлын хяналт-шинжилгээнд байгаль орчны төлөв байдал, түүний хувьсал өөрчлөлтөд байнгын ажиглалт, хэмжилт, судалгаа, шинжилгээ хийж дүгнэлт гаргах, илэрсэн сөрөг өөрчлөлтийг зогсоох, арилгах арга хэмжээ боловсруулах үйл ажиллагаа хамаарна.

2.Төрийн захиргааны төв байгууллага энэ зүйлийн 1 дэх хэсэгт заасан ажлыг хэрэгжүүлэх зорилгоор байгаль орчны төлөв байдлын хяналт-шинжилгээний сүлжээ /цаашид "хяналт-шинжилгээний сүлжээ" гэх/-г зохион байгуулж ажиллуулна.

3.Хяналт-шинжилгээний сүлжээгээр дараахь ажлыг хэрэгжүүлнэ:

1/байгаль орчинд гарах физик, хими, биологийн хувьсал өөрчлөлт, бохирдолтын түвшинд байнгын ажиглалт, хэмжилт, судалгаа хийж байгаль орчны төлөв байдлын өөрчлөлтийг тогтоох, үнэлгээ өгөх;

2/байгаль орчин, түүний баялгийн талаар хүн ам, сонирхогч аж ахуйн нэгж, байгууллагыг мэдээллээр хангах;

3/хүний эрүүл мэнд, байгаль орчинд учруулах хортой нөлөө, байгалийн аюул гамшгаас урьдчилан сэргийлэх, хор уршгийг арилгах арга хэмжээний төсөл боловсруулах.

101 дүгээр зүйл.Байгаль орчны аудит

Хэвлэх

1.Байгаль орчны аудитыг байгалийн нөөц, баялгийг ашиглан үйлдвэрлэл, үйлчилгээ эрхэлж байгаа аж ахуйн нэгж, байгууллага нь хоёр жил тутам хийлгэж, холбогдох дүгнэлт, зөвлөмж гаргуулан хэрэгжүүлэх бөгөөд зөвлөмжид заасан хугацаанд тайлангаа аймаг, нийслэлийн байгаль орчны албанд хүргүүлнэ.

2.Байгаль орчны аудит хийх зардлыг төлөвлөгөөт хугацаанд хийж байгаа тохиолдолд тухайн аж ахуйн нэгж, байгууллага, төлөвлөгөөт бус хугацаанд Засаг дарга, эсхүл байгаль орчны асуудал эрхэлсэн төрийн захиргааны төв байгууллага аудит хийлгэх шаардлагатай гэж үзсэн тохиолдолд захиалагч тал хариуцна.

3.Байгаль орчны аудитын үйл ажиллагааг байгаль орчны асуудал эрхэлсэн төрийн захиргааны төв байгууллагаас эрх авсан хуулийн этгээд эрхлэн гүйцэтгэнэ.

4.Байгаль орчны аудит хийх аргачлалын журмыг байгаль орчны асуудал эрхэлсэн Засгийн газрын гишүүн батална.

/Энэ хэсэгт 2023 оны 01 дүгээр сарын 06-ны өдрийн хуулиар өөрчлөлт оруулсан./

5.Төрийн аудитын байгууллагаас байгаль орчны санхүүгийн болон гүйцэтгэлийн аудит хийхтэй холбогдсон харилцааг энэ хуулиар зохицуулахгүй.

/Энэ зүйлийг 2012 оны 5 дугаар сарын 17-ны өдрийн хуулиар нэмсэн/

11 дүгээр зүйл.Байгаль орчны судалгаа, шинжилгээ, түүний санхүүжилт

Хэвлэх

1.Улсын болон бүс нутгийн хөгжлийн баримжааг тодорхойлох, нэн ховордсон амьтан, ургамлыг нөхөн сэргээх, өсгөн үржүүлэх, хөрс, ус, агаарыг хамгаалах болон хүн амын эрүүл, аюулгүй орчинд амьдрах талаархи судалгаа, шинжилгээний ажлыг улсын болон орон нутгийн төсвөөс санхүүжүүлнэ.

/Энэ хэсэгт 2003 оны 1 дүгээр сарын 2-ны өдрийн хуулиар өөрчлөлт орсон/

2.Төрийн захиргааны төв байгууллага, зохих шатны Засаг дарга нь эрдэм шинжилгээний болон холбогдох мэргэжлийн байгууллагад байгаль орчны судалгаа, шинжилгээний ажил хийх, төсөл боловсруулах захиалга өгч зохих төсвийн хөрөнгөөр санхүүжүүлэхээс гадна сонирхогч иргэн, аж ахуйн нэгж, байгууллагад өөрийн хөрөнгөөр судалгаа,шинжилгээ хийхэд нь дэмжлэг үзүүлнэ.

/Энэ хэсэгт 2006 оны 6 дугаар сарын 29-ний өдрийн хуулиар өөрчлөлт орсон/

12 дугаар зүйл. /Энэ зүйлийг 2008 оны 1 дүгээр сарын 31-ний өдрийн хуулиар хүчингүй болсонд тооцсон/

Хэвлэх

ГУРАВДУГААР БҮЛЭГ

БАЙГАЛЬ ОРЧНЫГ ХАМГААЛАХ ТАЛААРХИ ТӨРИЙН БАЙГУУЛЛАГЫН БҮРЭН ЭРХ

13 дугаар зүйл.Улсын Их Хурлын бүрэн эрх

Хэвлэх

Улсын Их Хурал байгаль орчныг хамгаалах талаар дараахь бүрэн эрхийг хэрэгжүүлнэ:

1/байгаль орчныг хамгаалах, түүний баялгийг зохистой ашиглах, нөхөн сэргээх төрийн бодлогыг тодорхойлох;

2/Засгийн газрын өргөн мэдүүлснээр байгаль орчныг хамгаалах, экологийн аюулгүй байдлыг хангах үндэсний хөтөлбөр батлах;

3/байгаль орчныг хамгаалах тухай хууль тогтоомжийг батлах тэдгээрийн биелэлтэд хяналт тавих;

4/байгалийн баялгийн нөөцийг ашигласны болон орчныг бохирдуулсны төлбөр, хураамжийн дээд, доод хэмжээг тогтоох;

5/устах аюулд орсон амьтан, ургамлын жагсаалтыг батлах, өөрчлөх, байгалийн зарим объектыг улсын тусгай хамгаалалтад авах;

6/хуульд заасан бусад бүрэн эрх.

14 дүгээр зүйл.Засгийн газрын бүрэн эрх

Хэвлэх

Засгийн газар байгаль орчныг хамгаалах талаар дараахь бүрэн эрхийг хэрэгжүүлнэ:

1/байгаль орчныг хамгаалах, экологийн аюулгүй байдлыг хангах үндэсний хөтөлбөрийг боловсруулах, хэрэгжүүлэх ажлыг зохион байгуулах;

2/байгалийн баялгийг ашиглах, импортлох, экспортлох хэмжээг хуульд заасан үндэслэлээр хязгаарлах буюу тодорхой хугацаагаар хориглох;

/Энэ заалтад 2005 оны 11 дүгээр сарын 18-ны өдрийн хуулиар нэмэлт орсон/

3/иргэн, аж ахуйн нэгж, байгууллагын хүн амын эрүүл мэнд, байгаль орчинд хортой нөлөөлөл бүхий үйлдвэрлэлийн болон бусад үйл ажиллагааг төрийн захиргааны төв байгууллага болон аймаг, нийслэлийн Засаг даргын саналыг харгалзан өмчийнх нь хэлбэрийг үл харгалзан зогсоох;

4/амьтан, ургамал, түүнчлэн байгалийн гаралтай түүхий эд экспортлох, импортлоход хил, гааль, хорио цээрийн хяналтыг зохион байгуулах;

5//Энэ заалтыг 2006 оны 6 дугаар сарын 29-ний өдрийн хуулиар хүчингүй болсонд тооцсон/

6/иргэдэд экологийн боловсрол, хүмүүжил олгох ажлыг зохион байгуулах;

7/хуульд заасан бусад бүрэн эрх.

15 дугаар зүйл.Төрийн захиргааны төв байгууллагын бүрэн эрх

Хэвлэх

1.Байгаль орчны асуудал эрхэлсэн төрийн захиргааны төв байгууллага байгаль орчныг хамгаалах талаар дараахь бүрэн эрхийг хэрэгжүүлнэ:

1/байгаль орчныг хамгаалах, түүний баялгийг зохистой ашиглах, нөхөн сэргээх, байгаль орчны тэнцлийг хангах, байгаль орчинд учирч болох хохирлоос урьдчилан сэргийлэх, учирсан хохирлыг арилгуулах төрийн бодлого, хууль тогтоомжийг хэрэгжүүлэх ажлыг зохион байгуулах;

/Энэ заалтад 2012 оны 5 дугаар сарын 17-ны өдрийн хуулиар нэмэлт оруулсан/

2/байгаль орчныг хамгаалах нөхөн сэргээх, тогтвортой ашиглах, байгаль орчинд учруулсан хохирлыг нөхөн төлүүлэх тодорхой асуудлаар төрийн захиргааны бусад төв байгууллага, аймаг, нийслэлийн хэмжээнд мөрдөх шийдвэр, дүрэм, журам батлаж биелэлтийг хангуулах;

/Энэ заалтад 2012 оны 5 дугаар сарын 17-ны өдрийн хуулиар нэмэлт оруулсан/

3/байгаль орчныг хамгаалах, түүний баялгийн нөөцийг зохистой ашиглах, нөхөн сэргээх талаар салбар дундын болон бүс нутаг хоорондын удирдлага, бодлогын төлөвлөлт, зохицуулалтыг хариуцаж, байгаль орчны чадавхийн хэм хэмжээ, стандартыг боловсруулж, эрх бүхий байгууллагаар батлуулах буюу төрийн захиргааны холбогдох төв байгууллагатай хамтран баталж, биелэлтийг зохион байгуулах, экологи-эдийн засгийн үнэлгээ тооцох аргачлалыг батлах;

/Энэ заалтад 2022 оны 12 дугаар сарын 23-ны өдрийн хуулиар өөрчлөлт оруулсан./

/Энэ заалтыг 2012 оны 5 дугаар сарын 17-ны өдрийн хуулиар өөрчлөн найруулсан/

4/хууль тогтоомжийн дагуу жил бүр ашиглаж болох ой, ургамал, амьтны тоо хэмжээг тодорхойлж, экологийн шаардлага, нөөцийг харгалзан тухайн бүс нутагт байгалийн зарим төрлийн баялгийн ашиглалтыг хязгаарлах буюу тодорхой хугацаагаар хориглох;

/Энэ заалтад 2005 оны 11 дүгээр сарын 18-ны өдрийн хуулиар нэмэлт орсон/

5/байгаль орчныг хамгаалах талаар улсын захиалга өгч судалгаа, шинжилгээ, зураг төслийн ажил гүйцэтгүүлэх, өөрийн харьяа судалгаа, шинжилгээ, зураг төслийн болон мэргэжлийн байгууллагын үйл ажиллагааг удирдах;

6/байгаль орчны тухай мэдээллээр иргэн, аж ахуйн нэгж, байгууллагыг хангах биологийн болон генетикийн нөөцийг тогтвортой ашиглахад чиглэгдсэн уламжлалт мэдлэг, шинэ санаа, амьдралын туршлагыг хэрэглэснээр гарах үр ашгийг тэгш, шударгаар ашиглах явдлыг дэмжих;

/Энэ заалтад 2005 оны 11 дүгээр сарын 18-ны өдрийн хуулиар нэмэлт орсон/

7/байгаль орчныг хамгаалах, түүний баялгийн нөөцийг зохистой ашиглах, нөхөн сэргээх, байгаль орчинд учруулсан хохирлыг нөхөн төлүүлэх талаар төрийн захиргааны болон нутгийн өөрөө удирдах байгууллагад аргачилсан туслалцаа, санхүүгийн дэмжлэг үзүүлэх;

/Энэ заалтыг 2012 оны 5 дугаар сарын 17-ны өдрийн хуулиар өөрчлөн найруулсан/

8/байгаль орчныг хамгаалах асуудлаар гадаад улс, олон улсын байгууллагатай хамтран ажиллах;

9//Энэ заалтыг 2002 оны 7 дугаар сарын 10-ны хуулиар хүчингүй болсонд тооцсон/

10//Энэ заалтыг 2002 оны 7 дугаар сарын 10-ны хуулиар хүчингүй болсонд тооцсон/

11/нөхөрлөлийн менежментийн төлөвлөгөөг боловсруулах, арга зүйн зөвлөгөө өгөх, дэмжлэг үзүүлэх, нэгдсэн удирдлагаар хангах;

/Энэ заалтыг 2012 оны 5 дугаар сарын 17-ны өдрийн хуулиар нэмсэн/

12/энэ хуулийн 49 дүгээр зүйлийн 5 дахь хэсэгт заасан аргачлалыг батлах;

/Энэ заалтыг 2012 оны 5 дугаар сарын 17-ны өдрийн хуулиар нэмсэн/

13/байгаль орчныг хамгаалах, байгалийн баялгийг нөхөн сэргээх, экологийн боловсрол, хүмүүжил олгох ажилд санхүүгийн дэмжлэг үзүүлэх.

/Энэ заалтыг 2006 оны 6 дугаар сарын 29-ний өдрийн хуулиар нэмсэн/

/Энэ заалтын дугаарт 2012 оны 5 дугаар сарын 17-ны өдрийн хуулиар өөрчлөлт орсон/

14/идэвхтэн байгаль хамгаалагч ажиллуулах, ажлын үр дүнгээр урамшуулах журам боловсруулан батлах;

/Энэ заалтыг 2005 оны 11 дүгээр сарын 18-ны өдрийн хуулиар нэмсэн/

/Энэ заалтын дугаарыг 2006 оны 6 дугаар сарын 29-ний өдрийн хуулиар өөрчилсөн/

/Энэ заалтын дугаарт 2012 оны 5 дугаар сарын 17-ны өдрийн хуулиар өөрчлөлт орсон/

15/байгаль орчны мэдээллийн сангийн үйл ажиллагааны талаархи хууль тогтоомжийг хэрэгжүүлэх ажлыг нэгдсэн удирдлагаар хангаж, хэрэгжилтэд нь хяналт тавих;

/Энэ заалтыг 2008 оны 1 дүгээр сарын 31-ний өдрийн хуулиар нэмсэн/

/Энэ заалтын дугаарт 2012 оны 5 дугаар сарын 17-ны өдрийн хуулиар өөрчлөлт орсон/

16/озоны давхаргыг хамгаалах талаар бодлого, хөтөлбөр боловсруулах, холбогдох дүрэм, журмыг баталж, хэрэгжилтийг хангах;

/Энэ заалтыг 2022 оны 6 дугаар сарын 03-ны өдрийн хуулиар нэмсэн./

17/ байгаль орчны салбарт Төр, хувийн хэвшлийн түншлэлийн тухай хуульд зааснаар төр, хувийн хэвшлийн түншлэлийн төслийг төлөвлөх, төслийн санал гаргах, төр, хувийн хэвшлийн түншлэлийн гэрээний хэрэгжилтийг хангах, хяналт тавих;

/Энэ заалтыг 2022 оны 12 дугаар сарын 09-ний өдрийн хуулиар нэмсэн./

18/хүрээлэн байгаа орчны хохирол тооцох аргачлалыг хууль зүйн асуудал эрхэлсэн Засгийн газрын гишүүнтэй хамтран батлах.

/Энэ заалтыг 2022 оны 12 дугаар сарын 23-ны өдрийн хуулиар нэмсэн./

19/хуульд заасан бусад бүрэн эрх.

/Энэ заалтын дугаарт 2022 оны 6 дугаар сарын 03-ны өдрийн хуулиар өөрчлөлт оруулсан./

/Энэ заалтын дугаарт 2022 оны 12 дугаар сарын 09-ний өдрийн хуулиар өөрчлөлт оруулсан./

/Энэ заалтын дугаарт 2022 оны 12 дугаар сарын 23-ны өдрийн хуулиар өөрчлөлт оруулсан./

/Энэ заалтын дугаарыг 2005 оны 11 дүгээр сарын 18-ны өдрийн хууль, 2006 оны 6 дугаар сарын 29-ний өдрийн хуулиар өөрчилсөн/

/Энэ заалтын дугаарт 2008 оны 1 дүгээр сарын 31-ний өдрийн хууль, 2012 оны 5 дугаар сарын 17-ны өдрийн хуулиар өөрчлөлт орсон/

2.Төрийн захиргааны бусад төв байгууллага байгаль орчныг хамгаалах талаар дараахь бүрэн эрхийг хэрэгжүүлнэ:

1/салбарынхаа хөгжлийн чиг баримтлалд байгаль орчныг хамгаалах, байгалийн баялгийг зохистой ашиглах, нөхөн сэргээх арга хэмжээг тухайлан тусгаж хэрэгжүүлэх;

2/салбартаа байгаль орчныг хамгаалах тухай хууль тогтоомжийн биелэлтийг зохион байгуулж үр дүнг жил бүр Засгийн газарт тайлагнах.

16 дугаар зүйл.Аймаг, нийслэлийн иргэдийн Төлөөлөгчдийн Хурлын болон Засаг даргын бүрэн эрх

Хэвлэх

1.Аймаг, нийслэлийн иргэдийн Төлөөлөгчдийн Хурал байгаль орчныг хамгаалах талаар дараахь бүрэн эрхийг хэрэгжүүлнэ:

1/нутаг дэвсгэртээ байгаль орчныг хамгаалах, түүний баялгийг зохистой ашиглах, нөхөн сэргээх арга хэмжээ, төсөв баталж, биелэлтэд хяналт тавих;

2/нутаг дэвсгэртээ тухайн жилд ашиглах байгалийн баялгийн нөөцийн дээд хэмжээг энэ хуульд заасан үндэслэл, журмын дагуу тогтоох;

3/байгаль орчны улсын тусгай хамгаалалтад ороогүй объектыг орон нутгийн хамгаалалтад авах шийдвэр гаргаж, түүний хилийн зааг, хамгаалалтын дэглэм тогтоож, биелэлтэд нь хяналт тавих;

4/хот, тосгон, бусад суурин болон амралт, сувиллын газар, гол, мөрний эх, нуур, рашаан, булаг, шанд, уст цэгийн орчинг хамгаалах, эрүүл ахуйн шаардлагыг хангах тусгай бүсийн заагийг тогтоох;

5/байгаль орчны төлөв байдал, мэдээллийн сангийн тухай Засаг даргын мэдээлэл, тайланг хэлэлцэх.

6/шинээр томилогдсон Засаг даргад тухайн нутгийн байгалийн нөөцийн санг энэ хуулийн 35 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсгийн 1-6 дахь заалтад заасан үзүүлэлтээр бүртгэж хүлээлгэн өгөх бөгөөд түүний өөрчлөлтийн тайланг жил тутам хэлэлцэн, үнэлэлт дүгнэлт өгч байна.

/Энэ заалтыг 2012 оны 5 дугаар сарын 17-ны өдрийн хуулиар нэмсэн/

7/Байгалийн нөөц ашигласны төлбөрийн тухай хуулийн 18.1-д заасан байгалийн баялгийн нөөц ашигласны төлбөрийн орлогоос байгаль орчныг хамгаалах, нөхөн сэргээх газрын хэмжээ, байршлыг баг, хорооны иргэдийн Нийтийн Хурал болон сумын Засаг даргаас санал авч тогтооно.

/Энэ заалтыг 2022 оны 4 дүгээр сарын 22-ны өдрийн хуулиар нэмсэн./

2.Аймаг, нийслэлийн Засаг дарга байгаль орчныг хамгаалах, байгаль орчинд учруулсан хохирлыг нөхөн төлүүлэх талаар дараахь бүрэн эрхийг хэрэгжүүлнэ:

/Энэ хэсэгт 2012 оны 5 дугаар сарын 17-ны өдрийн хуулиар нэмэлт оруулсан/

1/байгаль орчныг хамгаалах тухай хууль тогтоомж, Засгийн газрын шийдвэрийн биелэлтийг зохион байгуулах;

2/нутаг дэвсгэртээ байгаль орчныг хамгаалах, түүний баялгийг зохистой ашиглах, нөхөн сэргээх арга хэмжээ боловсруулж, иргэдийн Төлөөлөгчдийн Хуралд өргөн мэдүүлэх, гарсан шийдвэрийн биелэлтийг зохион байгуулах;

3/байгаль орчны мэдээллийн сангийн мэдээ, баримтыг төрийн захиргааны төв байгууллагад хугацаанд нь ирүүлэх;

4/нутаг дэвсгэрийнхээ аж ахуйн нэгж, байгууллагын байгаль орчныг хамгаалах, түүний баялгийг ашиглах, нөхөн сэргээх, байгаль орчинд учруулсан хохирлыг нөхөн төлүүлэх үйл ажиллагаанд харьяалал харгалзахгүйгээр хяналт тавьж, илэрсэн зөрчлийг арилгуулах арга хэмжээ авах, шаардлагатай бол тухайн аж ахуйн нэгж, байгууллагын байгаль орчинд хортой нөлөөлж буй үйл ажиллагааг өөрөө түдгэлзүүлэн зогсоох буюу уг асуудлыг эрх бүхий байгууллагад тавьж шийдвэрлүүлэх;

/Энэ заалтад 2012 оны 5 дугаар сарын 17-ны өдрийн хуулиар нэмэлт оруулсан/

5/нутаг дэвсгэртээ ажиллах байгаль орчны улсын ахлах болон улсын байцаагчийг энэ хуульд заасны дагуу ялгах тэмдэг, дүрэмт хувцас, бие хамгаалах зэвсэг, техник хэрэгсэл, уналгаар хангах;

/Энэ заалтад 2005 оны 11 дүгээр сарын 18-ны өдрийн хуулиар нэмэлт, өөрчлөлт орсон/

6/аймаг, нийслэлийн байгаль орчны албаны даргыг байгаль хамгаалах асуудал эрхэлсэн төрийн захиргааны төв байгууллагатай зөвшилцөж томилох, чөлөөлөх.

/Энэ заалтыг 2006 оны 12 дугаар сарын 22-ны өдрийн хуулиар нэмсэн/

7/нутаг дэвсгэртээ нөхөрлөлийн үйл ажиллагааг хэрэгжүүлэхэд шаардагдах төсвийг баталж, санхүүгийн дэмжлэг үзүүлэх;

/Энэ заалтыг 2012 оны 5 дугаар сарын 17-ны өдрийн хуулиар нэмсэн/

8/нөхөрлөлийн үйл ажиллагааг нутаг дэвсгэртээ батлагдсан төсвийн хүрээнд дэмжин хөгжүүлэх мэргэжлийн болон арга зүйн удирдлагаар хангах ажлыг зохион байгуулах;

/Энэ заалтыг 2012 оны 5 дугаар сарын 17-ны өдрийн хуулиар нэмсэн/

9/тухайн жилд нөхөрлөлийн хэрэгжүүлсэн үйл ажиллагааны талаарх тайланг иргэдийн Төлөөлөгчдийн Хуралд хэлэлцүүлэх;

/Энэ заалтыг 2012 оны 5 дугаар сарын 17-ны өдрийн хуулиар нэмсэн/

10/байгалийн нөөцийг төрийн нэрийн өмнөөс хамгаалан, халдашгүй байдлыг нь хангах үүргийг тухайн нутаг дэвсгэртээ хариуцах.

/Энэ заалтыг 2012 оны 5 дугаар сарын 17-ны өдрийн хуулиар нэмсэн/

11/хөгжлийн бодлого, төлөвлөлтийн баримт бичигт тусгасан төсөл, арга хэмжээг хэрэгжүүлэхдээ байгаль орчин болон байгалийн нөөцөд учруулсан хохирлыг нөхөн төлөхөд шаардагдах хөрөнгийг тухайн төсөл, арга хэмжээний төсөвт тусгуулах.

/Энэ заалтыг 2024 оны 06 дугаар сарын 05-ны өдрийн хуулиар нэмсэн./

3.Аймаг, нийслэлийн байгаль орчны албаны даргыг байгаль орчны мэргэжилтэй иргэдээс Төрийн албаны тухай хуулийн 25, 26, 27 дугаар зүйлд заасны дагуу сонгон шалгаруулж томилно.

/Энэ хэсгийг 2006 оны 12 дугаар сарын 22-ны өдрийн хуулиар нэмсэн/

/Энэ хэсгийг 2017 оны 12 дугаар сарын 07-ны өдрийн хуулиар өөрчлөн найруулсан./

17 дугаар зүйл.Сум, дүүргийн иргэдийн Төлөөлөгчдийн Хурлын болон Засаг даргын бүрэн эрх

Хэвлэх

1.Сум, дүүргийн иргэдийн Төлөөлөгчдийн Хурал байгаль орчныг хамгаалах талаар дараахь бүрэн эрхийг хэрэгжүүлнэ:

1/нутаг дэвсгэртээ байгаль орчныг хамгаалах, түүний баялгийг зохистой ашиглах, нөхөн сэргээх арга хэмжээ, төсөв баталж, биелэлтэд хяналт тавих;

2/нутаг дэвсгэртээ тухайн жилд ашиглах байгалийн баялгийн нөөцийн хэмжээг хууль тогтоомжид заасан үндэслэл, журмын дагуу тогтоох;

4/байгаль орчныг хамгаалах талаар Засаг даргын ажлын тайлан хэлэлцэх.

5/нутаг дэвсгэрийнхээ байгалийн тодорхой төрлийн баялгийн хамгаалалт, ашиглалт, эзэмшилтийг энэ хуулийн 3 дугаар зүйлийн 2 дахь хэсгийн 8 дахь заалтад заасан нөхөрлөлд хариуцуулах асуудлыг баг, хорооны иргэдийн Нийтийн Хурлын саналыг үндэслэн шийдвэрлэх.

/Энэ заалтыг 2005 оны 11 дүгээр сарын 18-ны өдрийн хуулиар нэмсэн/

6/энэ хуулийн 16 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсгийн 6 дахь заалтад заасан үнэлэлт, дүгнэлт өгч байх;

/Энэ заалтыг 2012 оны 5 дугаар сарын 17-ны өдрийн хуулиар нэмсэн/

7/нутаг дэвсгэртээ нөхөрлөлд түшиглэсэн байгалийн нөөцийн хамтын менежментийн үзэл баримтлалын хүрээнд хэрэгжүүлэх хөтөлбөрийг батлах, хэрэгжилтийг хянах.

/Энэ заалтыг 2012 оны 5 дугаар сарын 17-ны өдрийн хуулиар нэмсэн/

2.Сум, дүүргийн Засаг дарга байгаль орчныг хамгаалах, байгаль орчинд учруулсан хохирлыг нөхөн төлүүлэх талаар дараахь бүрэн эрхийг хэрэгжүүлнэ:

/Энэ хэсэгт 2012 оны 5 дугаар сарын 17-ны өдрийн хуулиар нэмэлт оруулсан/

1/нутаг дэвсгэртээ байгаль орчныг хамгаалах тухай хууль тогтоомж, иргэдийн Төлөөлөгчдийн Хурал, дээд шатны байгууллагын шийдвэрийн биелэлтийг зохион байгуулах;

2/иргэн, аж ахуйн нэгж, байгууллагад байгалийн баялгийн нөөц ашиглах эрхийн бичгийг хууль тогтоомжийн дагуу олгох;

3/иргэн, аж ахуйн нэгж, байгууллагын байгалийн баялгийн ашиглалтад хяналт тавьж, тэдний ургуулсан ой, ургамал, өсгөн үржүүлсэн амьтан, сэргээн сайжруулсан, засаж тохижуулсан газар, уст цэгийг хүлээн авах;

4/нутаг дэвсгэрийнхээ аж ахуйн нэгж, байгууллагын байгаль орчныг хамгаалах, түүний баялгийг зохистой ашиглах, нөхөн сэргээх үйл ажиллагаанд харьяалал харгалзахгүйгээр хяналт тавьж, байгаль орчинд учруулсан хохирлыг нөхөн төлүүлэх, илэрсэн зөрчлийг арилгуулах арга хэмжээ авах, шаардлагатай бол тухайн аж ахуйн нэгж, байгууллагын байгаль орчинд хортой нөлөөлж буй үйл ажиллагааг өөрөө түдгэлзүүлэн зогсоох буюу уг асуудлыг эрх бүхий байгууллагад тавьж шийдвэрлүүлэх; /Энэ заалтад 2012 оны 5 дугаар сарын 17-ны өдрийн хуулиар нэмэлт оруулсан/

5/байгаль хамгаалагчийн ажлыг удирдан чиглүүлэх, албан үүргээ гүйцэтгэхэд нь шаардагдах ялгах тэмдэг, дүрэмт хувцас, бие хамгаалах зэвсэг, техник хэрэгсэл, уналгаар орон нутгийн төсөвтөө тусган хангах, шаардлагатай бусад туслалцаа үзүүлэх;

/Энэ заалтад 2005 оны 11 дүгээр сарын 18-ны өдрийн хуулиар нэмэлт орсон/

6/аж ахуйн нэгж, байгууллагын хог хаягдлын цэг тогтоох, бохирдлыг багасгах арга хэмжээ авах.

7/энэ хуулийн 17 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсгийн 5 дахь заалтад заасан шийдвэрийг үндэслэн иргэдийн нөхөрлөлд хариуцуулах байгалийн тодорхой төрлийн баялгаас нь зохих болзол, хугацаатайгаар хууль, журмын дагуу хамгаалуулах, ашиглуулах, эзэмшүүлэх гэрээ байгуулж, биелэлтэд нь хяналт тавих.

/Энэ заалтыг 2005 оны 11 дүгээр сарын 18-ны өдрийн хуулиар нэмсэн/

8/байгалийн нөөцийг төрийн нэрийн өмнөөс хамгаалан, халдашгүй байдлыг нь хангах үүргийг тухайн нутаг дэвсгэртээ хариуцах;

/Энэ заалтыг 2012 оны 5 дугаар сарын 17-ны өдрийн хуулиар нэмсэн/

9/энэ хуулийн 17 дугаар зүйлийн 2 дахь хэсгийн 8 дахь заалтад заасан үүргээ нутгийн иргэдийн байгалийн нөөцийг зохистой ашиглах ухамсрыг төлөвшүүлэх, байгалийн нөөцийн хууль бус ашиглалттай тэмцэх, учирсан хохирлыг нөхөн төлүүлэх, шүүхэд нэхэмжлэл гаргах зэрэг хэлбэрээр хэрэгжүүлэх;

/Энэ заалтыг 2012 оны 5 дугаар сарын 17-ны өдрийн хуулиар нэмсэн/

10/нөхөрлөлийн менежментийн төлөвлөгөөг хэрэгжүүлэх ажлыг зохион байгуулж, мэргэжлийн сургалт явуулж үр дүнг сумын иргэдийн Төлөөлөгчдийн Хуралд тайлагнах.

/Энэ заалтыг 2012 оны 5 дугаар сарын 17-ны өдрийн хуулиар нэмсэн/

18 дугаар зүйл.Баг, хорооны иргэдийн Нийтийн Хурал болон Засаг даргын бүрэн эрх

Хэвлэх

1.Баг, хорооны иргэдийн Нийтийн Хурал байгаль орчныг хамгаалах талаар дараахь бүрэн эрхийг хэрэгжүүлнэ:

1/бусдын эзэмшил, ашиглалтад олгоогүй хадлан, бэлчээр, уст цэгийг хамгаалах, ашиглах хуваарь гаргаж зохицуулах;

/Энэ хэсгийг 2022 оны 4 дүгээр сарын 22-ны өдрийн хуулиар хүчингүй болсонд тооцсон./

2/нийтийн ашиглалтын байгалийн баялгийн хамгаалалт, ашиглалтад хяналт тавих;

/Энэ заалтыг 2024 оны 06 дугаар сарын 05-ны өдрийн хуулиар нэмсэн./

3/байгаль орчныг хамгаалах талаархи Засаг даргын ажлын тайлан сонсох.

4/нөхөрлөл байгуулах талаар багийн Засаг даргаас ирүүлсэн саналыг хэлэлцэн шийдвэрлэх.

/Энэ заалтыг 2012 оны 5 дугаар сарын 17-ны өдрийн хуулиар нэмсэн/

2.Баг, хорооны Засаг дарга байгаль орчныг хамгаалах талаар дараахь бүрэн эрхийг хэрэгжүүлнэ:

1/байгаль орчныг хамгаалах талаархи хууль тогтоомж, иргэдийн Нийтийн Хурал болон дээд шатны байгууллагын шийдвэрийн хэрэгжилтийг зохион байгуулах;

2/нутаг дэвсгэртээ байгаль орчныг хамгаалах ажлыг удирдан чиглүүлж, малчин өрхийн анхдагч холбоотой хамтран ажиллах, орчны бохирдол, хог хаягдлыг цэвэрлэх жил бүрийн ажилд иргэдийг татан оролцуулах;

/Энэ заалтад 2024 оны 06 дугаар сарын 05-ны өдрийн хуулиар нэмэлт оруулсан./

3/хууль тогтоомжид заасан тохиолдолд байгалийн баялгийн нөөц ашиглах эрхийн бичиг олгох;

4/нутаг дэвсгэртээ орчны эрүүл ахуй, ариун цэврийн шаардлагыг хангуулах, нийтийн хог хаягдлын цэг тогтоох.

5/нөхөрлөлийг байгуулах болон түүний үйл ажиллагаатай холбогдсон саналыг иргэдийн Нийтийн Хуралд танилцуулж хэлэлцүүлэх.

/Энэ заалтыг 2012 оны 5 дугаар сарын 17-ны өдрийн хуулиар нэмсэн/

6/бусдын эзэмшил, ашиглалтад олгоогүй хадлангийн болон тариалангийн талбай, бэлчээр, уст цэгийг хамгаалах, ашиглах хуваарь гаргаж зохицуулах.

/Энэ заалтыг 2022 оны 4 дүгээр сарын 22-ны өдрийн хуулиар нэмсэн./

ДӨРӨВДҮГЭЭР БҮЛЭГ

БАЙГАЛЬ ОРЧНЫГ ХАМГААЛАХ, БАЙГАЛИЙН БАЯЛГИЙГ АШИГЛАХ, НӨХӨН СЭРГЭЭХ НИЙТЛЭГ АРГА ХЭМЖЭЭ

19 дүгээр зүйл.Байгаль орчныг хамгаалах нийтлэг арга хэлбэр

Хэвлэх

1.Монгол Улс санхүүгийн баталгаа бүхий "Байгаль орчныг хамгаалах, экологийн аюулгүй байдлыг хангах үндэсний хөтөлбөр"- тэй байна.

2.Төр, түүний байгууллага, албан тушаалтан дараахь нийтлэг арга хэлбэрээр байгаль орчныг хамгаална:

1/нэн ховор амьтныг агнах, барих, ургамлыг бэлтгэж ашиглахыг хориглох;

2/нэн ховор, ховор амьтан, ургамлыг Монгол Улсын улаан номонд бүртгэж хамгаалах;

3/байгаль орчинд үзүүлэх хортой аюултай нөлөөллийн хэм хэмжээ, стандарт тогтоож мөрдүүлэх;

/Энэ заалтад 2005 оны 11 дүгээр сарын 18-ны өдрийн хуулиар нэмэлт орсон/

4/хүн амд экологийн боловсрол, хүмүүжил олгох, үндэсний өв уламжлалыг эзэмшүүлэх;

5/хоргүй, аюулгүй, бохирдолгүй, хаягдалгүй технологи нэвтрүүлэн ашиглахыг урамшуулах;

/Энэ заалтад 2005 оны 11 дүгээр сарын 18-ны өдрийн хуулиар нэмэлт орсон/

6/хот, тосгон, бусад суурин газрын орчинд болон гол, мөрөн, нуур, рашаан, булаг, шандын эх, ундаргын орчныг хамгаалах, эрүүл ахуйн бүс тогтоох.

7/нөхөрлөлд гэрээний дагуу байгалийн тодорхой төрлийн баялгийн хамгаалалт, ашиглалт, эзэмшилтийг хариуцуулах.

/Энэ заалтыг 2005 оны 11 дүгээр сарын 18-ны өдрийн хуулиар нэмсэн/

20 дугаар зүйл.Байгаль орчны чадавхийн хэм хэмжээ

Хэвлэх

1.Хүн амын эрүүл, аюулгүй орчинд амьдрах нөхцөлийг хангах, байгаль орчныг хамгаалах зорилгоор байгаль орчинд гаргах хортой, аюултай бодисын агууламж, үзүүлэх сөрөг нөлөөллийн түвшний хэм хэмжээ / цаашид "байгаль орчны чадавхийн хэм хэмжээ"гэх/ -г дараахь үзүүлэлтээр тогтооно:

/Энэ хэсэгт 2005 оны 11 дүгээр сарын 18-ны өдрийн хуулиар өөрчлөлт орсон/

1/агаар, ус, хөрс дэх хими, биологийн хортой аюултай бодисын хүлцэх хэм хэмжээ;

/Энэ заалтад 2005 оны 11 дүгээр сарын 18-ны өдрийн хуулиар нэмэлт орсон/

2/байгаль орчинд хаяж болох хортой, аюултай бодисын зөвшөөрөгдөх дээд хэмжээ;

/Энэ заалтад 2005 оны 11 дүгээр сарын 18-ны өдрийн хуулиар өөрчлөлт орсон/

3/чимээ, шуугиан, чичиргээ, цахилгаан соронзон талбай болон физикийн бусад хортой нөлөөллийн хүлцэх хэм хэмжээ;

4/цацраг идэвхжлийн хүлцэх хэм хэмжээ;

5/газар тариалан, бэлчээр хамгаалахад хэрэглэх агрохимийн бодисын зөвшөөрөгдөх дээд хэмжээ;

6/хүнсний бүтээгдэхүүн дэх химийн бодисын зөвшөөрөх дээд агууламж;

7/байгаль орчны даацын болон нөөцийн ашиглалтын зөвшөөрөгдөх дээд хэмжээ.

/Энэ заалтад 2005 оны 11 дүгээр сарын 18-ны өдрийн хуулиар нэмэлт орсон/

2.Энэ зүйлийн 1 дэх хэсгийн 1, 2, З, 4, 6-д заасан хэм хэмжээг стандартчиллын байгууллага тогтооно.

/Энэ хэсэгт 2005 оны 11 дүгээр сарын 18-ны өдрийн хуулиар нэмэлт орсон/

3.Байгаль орчны чадавхийн тогтоосон хэм хэмжээг хэтрүүлэн байгаль орчинд сөрөг нөлөөлөл үзүүлсэн иргэн, аж ахуйн нэгж, байгууллага байгаль орчинд учруулсан хохирлыг өөрөө арилгах буюу мэргэжлийн байгууллагаар арилгуулж гарсан зардлыг нөхөн төлнө.

/Энэ хэсэгт 2005 оны 11 дүгээр сарын 18-ны өдрийн хуулиар өөрчлөлт орсон/

21 дүгээр зүйл.Байгаль орчныг бохирдохоос хамгаалах

Хэвлэх

1.Байгаль орчны чадавхийн тогтоосон хэм хэмжээнээс хэтрүүлж үйлдвэрлэлийн болон ахуйн хог хаягдал хаяхыг байгаль орчныг бохирдуулах гэнэ.

2.Бохирдуулах эх үүсвэрийн улсын нэгдсэн бүртгэлийг төрийн захиргааны төв байгууллага хөтөлнө.

3.Иргэн, аж ахуйн нэгж, байгууллага үйлдвэрлэлийн болон ахуйн хог хаягдлаар байгаль орчныг бохирдуулахгүй байх талаар дараахь үүрэгтэй:

1/хортой, аюултай бодис болон хог хаягдлыг гагцхүү тусгайлан тогтоосон зориулалтын газар зөвшөөрөгдсөн аргаар булах, устгах;

/Энэ заалтад 2005 оны 11 дүгээр сарын 18-ны өдрийн хуулиар өөрчлөлт орсон/

2/хог хаягдлыг ялган, зориулалтын саванд цуглуулан, тусгайлан тоноглогдсон тээврийн хэрэгслээр зөөж тогтоосон цэгт хаях;

3/оршин суугаа /оршин байгаа/ орчноо болон нүүхдээ бууцаа цэвэрлэж, шаардлагатай бол ариутгаж байх;

4/хашаа, байрныхаа орчны хог хаягдлыг тогтмол цэвэрлэх.

4.Цацраг идэвхт болон химийн хортой, аюултай бодис, тэдгээрийг агуулсан нэгдлийг үйлдвэрлэх, хадгалах, тээвэрлэх, ашиглах, устгах журмыг хуулиар, үйлдвэрлэл, ахуйн хог хаягдлыг цуглуулах, тээвэрлэх, хоргүйжүүлэх, халдваргүйжүүлэх, боловсруулах, булах, устгах журмыг Засгийн газар тус тус тогтооно.

/Энэ хэсэгт 2005 оны 11 дүгээр сарын 18-ны өдрийн хуулиар өөрчлөлт орсон/

22 дугаар зүйл.Байгалийн гамшиг, гэнэтийн аюул бүхий газар нутаг

Хэвлэх

1.Хүний үйл ажиллагаа болон байгалийн үйл явцаас шалтгаалан байгаль орчин, хүн ам, мал, амьтан, ургамал, тэдгээрийн удмын санд хөнөөл учруулахуйц хортой нөлөөлөл, өөрчлөлт үүссэн нутаг дэвсгэрийг байгалийн гамшиг, гэнэтийн аюул бүхий газар нутаг гэнэ.

2.Байгалийн гамшиг, гэнэтийн аюул бүхий газар нутагт хамрах бүсийн заагийг төрийн захиргааны төв байгууллагын саналыг үндэслэн Засгийн газар тогтооно.

3.Байгалийн гамшиг, гэнэтийн аюулаас сэргийлэх, түүний эх үүсвэрийг хязгаарлах, хор уршгийг арилгах, байгаль орчныг засаж сайжруулах, байгалийн баялгийг нөхөн сэргээх арга хэмжээг төрийн захиргааны төв байгууллага, иргэний хамгаалалтын алба, бүх шатны Засаг дарга, холбогдох бусад байгууллага хамтран авч хэрэгжүүлнэ.

4.Байгалийн гамшиг, гэнэтийн аюулын хор уршгийг арилгах зардлыг улсын төсвөөс гаргаж, учруулсан хохирлын шалтгааныг тогтоосны дараа түүнийг гэм буруутай этгээдээр нөхөн төлүүлнэ.

23 дугаар зүйл.Онц байдал тогтоосон үед байгаль орчныг хамгаалах

Хэвлэх

Монгол Улсын Үндсэн хуульд зааснаар онц байдал тогтоосон нутаг дэвсгэрт байгалийн гамшиг, гэнэтийн аюулыг сааруулах, түүний хор уршгийг арилгах, байгаль орчин, түүний баялгийг хамгаалах арга хэмжээг онц байдлын тухай болон онц байдал зарласан хуульд заасан үндэслэл, журмын дагуу авч хэрэгжүүлнэ.

24 дүгээр зүйл.Байгалийн баялгийн нөөцийн ашиглалтын дээд хэмжээ

Хэвлэх

1.Байгалийн баялгийн нөөцийг түүний даац, нөхөн сэргэх чадварыг харгалзан тодорхой хугацаанд ашиглаж болох хэмжээг байгалийн баялгийн нөөцийн ашиглалтын дээд хэмжээ гэнэ.

2.Байгалийн баялгийн нөөцийн ашиглалтын дээд хэмжээг байгалийн тухайн баялгийг хамгаалах, зохистой ашиглах тухай хуульд заасны дагуу тогтооно.

25 дугаар зүйл.Байгалийн баялгийг нөхөн сэргээх

Хэвлэх

1.Байгалийн баялгийг үйлдвэрлэлийн зориулалтаар ашиглагч иргэн, аж ахуйн нэгж, байгууллага байгаль орчны тэнцлийг хангах зорилгоор дараахь арга хэмжээг авч хэрэгжүүлнэ:

1/ховордсон амьтан, ургамлын ашиглалтыг хязгаарлах, тэдгээрийг үржүүлэх, нутагшуулах, тэжээлээр хангах зэргээр нөөцийг нь нэмэгдүүлэх;

2/байгалийн баялаг ашигласан газар, орчныг засаж сайжруулах, тохижуулах.

2.Харь амьтныг үржүүлэх, нутагшуулах ургамлыг тарималжуулах, эгэл биетнийг өсгөвөрлөх ажлыг төрийн захиргааны төв байгууллага, эрх бүхий бусад байгууллагын зөвшөөрөл, хяналтын дор гүйцэтгэнэ.

/Энэ хэсэгт 2022 оны 6 дугаар сарын 17-ны өдрийн хуулиар өөрчлөлт оруулсан./

ТАВДУГААР БҮЛЭГ

БАЙГАЛЬ ОРЧНЫ ХЯНАЛТ

26 дугаар зүйл.Байгаль орчны хяналт

Хэвлэх

1.Байгаль орчныг хамгаалах, түүний баялгийг зохистой ашиглах, нөхөн сэргээхэд тавих хяналтыг байгаль орчны асуудал эрхэлсэн төрийн захиргааны төв байгууллага хэрэгжүүлнэ.

/Энэ хэсэгт 2022 оны 11 дүгээр сарын 11-ний өдрийн хуулиар өөрчлөлт оруулсан./

/Энэ хэсэгт 2002 оны 7 дугаар сарын 10-ны хуулиар өөрчлөлт орсон/

2.Хил, гааль, мал эмнэлэг, эрүүл ахуй, халдвар судлал, уул уурхайн зэрэг хяналтын байцаагч буюу хуульд зааснаар энэхүү хяналтыг хэрэгжүүлэх үүрэг бүхий ажилтанд байгаль орчны улсын байцаагчийн эрх олгож, хяналтын үүрэг гүйцэтгүүлж болно.

/Энэ хэсэгт 2002 оны 7 дугаар сарын 10-ны хуулиар өөрчлөлт орсон/

3.Мэргэжлийн хяналтыг хэрэгжүүлэх төв байгууллагад улсын ерөнхий байцаагч, салбарын улсын ерөнхий байцаагч, улсын ахлах байцаагч, аймаг нийслэлд улсын ахлах байцаагч, улсын байцаагч, сум дүүрэгт улсын ахлах байцаагч, улсын байцаагч /цаашид "улсын байцаагч" гэх/ болон байгаль хамгаалагч тус тус ажиллана.

/Энэ хэсгийг 2022 оны 11 дүгээр сарын 11-ний өдрийн хуулиар хүчингүй болсонд тооцсон./

/Энэ хэсгийг 2012 оны 5 дугаар сарын 17-ны өдрийн хуулиар өөрчлөн найруулсан/

4.Улсын байцаагчийг дараахь байдлаар томилж, чөлөөлнө:

1/улсын ахлах байцаагч, улсын байцаагчийн эрхийг Төрийн хяналт шалгалтын тухай хуулийн 10.4-т заасны дагуу олгоно.

/Энэ заалтыг 2002 оны 7 дугаар сарын 10-ны хуулиар өөрчлөн найруулсан/

/Энэ заалтад 2010 оны 6 дугаар сарын 10-ны өдрийн хуулиар өөрчлөлт оруулсан/

2//Энэ заалтыг 2002 оны 7 дугаар сарын 10-ны хуулиар хүчингүй болсонд тооцсон/

3//Энэ заалтыг 2002 оны 7 дугаар сарын 10-ны хуулиар хүчингүй болсонд тооцсон/

4/байгаль хамгаалагчийг энэ хуулийн 26 дугаар зүйлийн 7 дахь хэсэгт заасан нормативын дагуу сум, дүүргийн Засаг даргын саналыг харгалзан аймаг, нийслэлийн байгаль орчны албаны дарга.

/Энэ заалтыг 2022 оны 4 дүгээр сарын 22-ны өдрийн хуулиар өөрчлөн найруулсан./

/Энэ заалтад 2005 оны 11 дүгээр сарын 18-ны өдрийн хуулиар өөрчлөлт орсон/

5.Байгаль орчны хяналтын улсын байцаагчаар байгаль орчны чиглэлийн мэргэжилтэй, эсхүл энэ чиглэлээр мэргэшиж дадлагажсан дээд боловсролын зэрэгтэй иргэнийг томилно.

/Энэ хэсгийг 2005 оны 11 дүгээр сарын 18-ны өдрийн хуулиар нэмсэн/

/Энэ хэсэгт 2015 оны 7 дугаар сарын 8-ны өдрийн хуулиар өөрчлөлт оруулсан/

6.Боловсролын асуудал эрхэлсэн төрийн захиргааны төв байгууллагаас байгаль орчны чиглэлээр сургалт эрхлэх тусгай зөвшөөрөл бүхий сургуулийн мэргэжлийн сургалтанд хамрагдаж төгссөн иргэнийг байгаль хамгаалагчаар ажиллуулна.

/Энэ хэсгийг 2005 оны 11 дүгээр сарын 18-ны өдрийн хуулиар нэмсэн/

7.Нэг байгаль хамгаалагчийн хариуцан ажиллах талбайн хэмжээ нь өндөр уулын бүсэд 100.0, ойт хээрийн бүсэд 120.0 , тал хээрийн бүсэд 500.0, цөлөрхөг хээрийн бүсэд 600.0, цөлийн бүсэд 800.0 мянга хүртэл га, улсын төсвийн хөрөнгөөр зориудаар тарьж ургуулсан ойн зурваст 30 км тутамд нэг байгаль хамгаалагч байх ба энэ нормативийг хот орчмын ногоон бүсэд 70 хувиар багасгаж тооцно. Тухайн бүсчлэлд хамрагдах сумдын нэрийн жагсаалт, дархан цаазат болон байгалийн цогцолборт газарт нэг байгаль хамгаалагчийн хариуцах талбайн хэмжээг тухайн тусгай хамгаалалттай газрын ангилал, хамгаалах дэглэм, онцлог, ачаалал зэргийг харгалзан Засгийн газар тогтооно.

/Энэ хэсгийг 2005 оны 11 дүгээр сарын 18-ны өдрийн хуулиар нэмсэн/

8.Тухайн орон нутагт байгаль орчныг хамгаалах, түүний баялгийг зохистой ашиглах, нөхөн сэргээхэд тавих хяналтыг хэрэгжүүлэхэд туслах үүрэг бүхий идэвхтэн байгаль хамгаалагчийг томилон ажиллуулж болно.

/Энэ хэсгийг 2005 оны 11 дүгээр сарын 18-ны өдрийн хуулиар нэмсэн/

27 дугаар зүйл.Улсын байцаагчийн эрх, үүрэг

Хэвлэх

1.Улсын байцаагч дараахь эрхтэй байна:

1/иргэн, аж ахуйн нэгж, байгууллага байгаль орчныг хамгаалах тухай хууль тогтоомжийг хэрхэн биелүүлж байгаад харьяалал харгалзахгүйгээр хянан шалгах;

2/хяналтад шаардагдах мэдээ, баримтыг холбогдох иргэн, аж ахуйн нэгж, байгууллагаар гаргуулах;

3/ хууль тогтоомж, стандарт, зөвшөөрөгдөх дээд хэмжээг зөрчиж байгаль орчинд хортой нөлөөлөл үзүүлсэн иргэн, аж ахуйн нэгж, байгууллагад уг зөрчлийг арилгахыг шаардах, Зөрчил шалган шийдвэрлэх тухай хуульд заасан журмын дагуу үйл ажиллагааг нь түр зогсоох;

/Энэ заалтад 2017 оны 5 дугаар сарын 18-ны өдрийн хуулиар өөрчлөлт оруулсан/

4/хяналт, шалгалт хийхээр аж ахуйн нэгж, байгууллагад нэвтрэн орох, сорьц, дээж авах, тэдгээрийг өөрийн хяналтын дор шинжлүүлэх;

5/байгалийн гамшиг, гэнэтийн аюулын үед шаардлагатай бол нийтийн тээврийн хэрэгслээр дараалал харгалзахгүйгээр зорчих, бусад тээврийн хэрэгслийг дайчилж хөлсийг нь төлөх;

6/байгаль орчныг хамгаалах тухай хууль тогтоомжийн хэрэгжилтийг хянах явцдаа тухайн иргэний болон тээврийн хэрэгслийн баримт бичгийг шалгах, зөрчил илэрсэн тохиолдолд баримт бичиг, хууль бусаар агнасан, түүсэн, бэлтгэсэн, олборлосон байгалийн баялаг, ашигласан техник, тоног төхөөрөмж, багаж хэрэгслийг хураах;

/Энэ заалтыг 2002 оны 4 дүгээр сарын 25-ны өдрийн хуулиар нэмсэн/

7/Зөрчлийн тухай хууль зөрчсөн хүн, хуулийн этгээдэд шийтгэл оногдуулах, албадлагын арга хэмжээ авах;

/Энэ заалтыг 2012 оны 5 дугаар сарын 17-ны өдрийн хуулиар өөрчлөн найруулсан/

/Энэ заалтыг 2017 оны 5 дугаар сарын 18-ны өдрийн хуулиар өөрчлөн найруулсан/

8/байгаль хамгаалагчийн ажлыг шалгах, заавар өгөх.

/Энэ заалтыг 2002 оны 4 дүгээр сарын 25-ны өдрийн хуулиар нэмсэн/

/Энэ заалтад 2005 оны 11 дүгээр сарын 18-ны өдрийн хуулиар өөрчлөлт орсон/

9//Энэ заалтыг 2017 оны 5 дугаар сарынн 18-ны өдрийн хуулиар хүчингүй болсонд тооцсон/

10/хууль тогтоомж, технологийн зөрчил гаргаж байгаль орчинд хохирол учруулсан аж ахуйн нэгж, байгууллагын зөвшөөрлийг хүчингүй болгуулах, үйл ажиллагааг түр болон бүрмөсөн зогсоох саналаа тухайн эрх олгосон байгууллагад тавьж шийдвэрлүүлэх;

/Энэ заалтад 2022 оны 6 дугаар сарын 17-ны өдрийн хуулиар өөрчлөлт оруулсан./

/Энэ заалтыг 2002 оны 4 дүгээр сарын 25-ны өдрийн хуулиар нэмсэн/

/Энэ заалтад 2005 оны 11 дүгээр сарын 18-ны өдрийн хуулиар нэмэлт орсон/

11/байгаль орчны тухай хууль тогтоомжийг зөрчсөн шийдвэр гаргасан байгууллага, албан тушаалтны шийдвэрийг хүчингүй болгохыг шаардах, эсхүл дээд шатны байгууллагад гомдол гаргаж, шийдвэрлүүлэх.

/Энэ заалтыг 2002 оны 4 дүгээр сарын 25-ны өдрийн хуулиар нэмсэн/

2.Улсын байцаагч дараахь үүрэгтэй байна:

1/байгаль орчныг хамгаалах үүргээ биелүүлэхдээ хууль тогтоомж, түүнд нийцүүлэн гаргасан дүрэм, журмыг чанд сахин биелүүлэх;

2/ байгаль орчныг хамгаалах тухай хууль тогтоомжийн зөрчлийн шинж байдал /зөрчил гаргагчийн  нэр, хаяг, үйлдлийн шинж байдал, учруулсан хохирол, хөнгөрүүлэх болон хүндрүүлэх нөхцөл/-ын тухай тэмдэглэл хөтлөн зөрчил гаргагчийн гарын үсэг зуруулах буюу зурахаас татгалзсан бол энэ тухай тайлбар тэмдэглэл хийх;

/Энэ заалтыг 2017 оны 5 дугаар сарынн 18-ны өдрийн хуулиар хүчингүй болсонд тооцсон/

3/ иргэн, аж ахуйн нэгж, байгууллагад захиргааны шийтгэл ногдуулах, тэдгээрийн хууль бус үйл ажиллагааг түдгэлзүүлэн зогсоохдоо түүний үндэслэл, шалтгааныг хууль тогтоомжийн зүйл, заалтын дагуу тодорхойлж, баталсан загвараар үйлдсэн акт буюу торгуулийн хуудаст тэмдэглэх;

/Энэ заалтыг 2017 оны 5 дугаар сарынн 18-ны өдрийн хуулиар хүчингүй болсонд тооцсон/

4/илрүүлсэн зөрчлийг таслан зогсоох, арилгах арга хэмжээ авахдаа иргэн, аж ахуйн нэгж, байгууллагын эрх, хууль ёсны ашиг сонирхлыг хүндэтгэх, үйлдвэрлэлийн нууцыг хадгалах;

5/ зөрчил гаргагчаас хуульд заасан үндэслэлээр хураан авсан зүйл, зэвсэг, хэрэгсэл, түр хураасан бичиг баримтын бүртгэлийг үйлдэж эзэнд нь үлдээж, зэвсэг, хэрэгслийн бүрэн бүтэн байдлыг хангаж эрх бүхий байгууллагад хугацаанд нь шилжүүлэх.

/Энэ заалтыг 2017 оны 5 дугаар сарынн 18-ны өдрийн хуулиар хүчингүй болсонд тооцсон/

6/байгаль орчныг хамгаалах, зохистой ашиглах, нөхөн сэргээх, хяналт тавих үйл ажиллагаанд орон нутгийн иргэд, олон нийтийн оролцоог нэмэгдүүлэх, тэдний идэвх санаачлагыг өрнүүлэх, зөвлөн туслах, зохион байгуулах, хамтарч ажиллах.

/Энэ заалтыг 2005 оны 11 дүгээр сарын 18-ны өдрийн хуулиар нэмсэн/

28 дугаар зүйл.Байгаль хамгаалагчийн эрх, үүрэг

Хэвлэх

1.Байгаль хамгаалагч дараахь эрхтэй байна:

1/нутаг дэвсгэртээ энэ хуулийн 27 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсгийн 1, 4, 5-д заасан улсын байцаагчийн эрхийг хэрэгжүүлэх;

2/нутаг дэвсгэртээ энэ хуулийн 27 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсгийн 6, 7-д заасан улсын байцаагчийн эрхийг хуульд тусгайлан заасан тохиолдолд хэрэгжүүлэх.

2.Байгаль хамгаалагч энэ хуулийн 27 дугаар зүйлийн 2 дахь хэсэгт зааснаас гадна дараахь үүрэгтэй байна:

1/хариуцсан нутаг дэвсгэртээ байгаль орчинд учирч болзошгүй аюулаас сэргийлэх, байгалийн баялгийг хамгаалах арга хэмжээ авах;

2/хууль тогтоомжид заасан тохиолдолд байгалийн баялгийн нөөц ашиглах эрхийн бичиг олгох;

3/иргэн, аж ахуйн нэгж, байгууллагад гэрээ, зөвшөөрлийн дагуу тухайн баялгийг ашиглах газрыг зааж өгөх, хяналт тавих;

/Энэ заалтад 2022 оны 6 дугаар сарын 17-ны өдрийн хуулиар өөрчлөлт оруулсан./

/Энэ заалтад 2005 оны 11 дүгээр сарын 18-ны өдрийн хуулиар нэмэлт орсон/

4/хариуцсан нутаг дэвсгэртээ байгалийн баялгийн өөрчлөлтийн ажиглалт хийж, мэдээг мэдээллийн санд тусгуулах;

5/байгалийн гамшиг, гэнэтийн аюул гарсан даруйд зохих шатны Засаг даргад мэдээлж, хор уршгийг арилгах арга хэмжээ авах;

6/хариуцсан нутаг дэвсгэртээ байгалийн баялгийг нөхөн сэргээх ажлыг зохион байгуулах.

7/хариуцсан нутаг дэвсгэртээ ажиллах нөхөрлөлийн менежментийн төлөвлөгөө хэрэгжүүлэх үйл ажиллагаанд дэмжлэг үзүүлэх, хамтран ажиллах.

/Энэ заалтыг 2012 оны 5 дугаар сарын 17-ны өдрийн хуулиар нэмсэн/

8/уул, ой модонд бүгсэн оргодол яллагдагч, ялтныг эрэн сурвалжилж байгаа цагдаагийн албанд газар орны онцлог, байгалийн тогтоц, байршлын талаар мэдээлэл өгөх, газарчлах, хамтран ажиллах.

/Энэ заалтыг 2013 оны 7 дугаар сарын 5-ны өдрийн хуулиар нэмсэн/

/Энэ заалтад 2016 оны 07 дугаар сарын 21-ний өдрийн хуулиар өөрчлөлт оруулсан/

9/хариуцсан нутаг дэвсгэртээ орших гол, мөрөн, нуурт усан замын тээвэрлэлтийн үйл ажиллагаанд хяналт тавих.

/Энэ заалтыг 2017 оны 5 дугаар сарын 25-ны өдрийн хуулиар нэмсэн/

3.Энэ хуулийн 26 дугаар зүйлийн 5 дахь хэсэгт заасан шаардлага хангасан байгаль хамгаалагчид байгаль орчны хяналтын улсын байцаагчийн эрх олгох бөгөөд эрх олгох журмыг байгаль орчны асуудал эрхэлсэн Засгийн газрын гишүүн батална.

/Энэ хэсэгт 2022 оны 11 дүгээр сарын 11-ний өдрийн хуулиар өөрчлөлт оруулсан./

/Энэ хэсгийг 2012 оны 5 дугаар сарын 17-ны өдрийн хуулиар нэмсэн/

29 дүгээр зүйл. Улсын байцаагч, байгаль хамгаалагч галт зэвсэг, бие хамгаалах тусгай хэрэгсэл хэрэглэх

Хэвлэх

1.Улсын байцаагч, байгаль хамгаалагч хээрийн нөхцөлд хууль тогтоомжийн биелэлтийг хянан шалгах үедээ галт зэвсэг, бие хамгаалах тусгай хэрэгсэл биедээ авч явах эрхтэй.

2.Улсын байцаагч, байгаль хамгаалагч хээрийн нөхцөлд хяналт, шалгалт хийх үедээ илэрсэн зөрчил, гадны халдлагыг өөр арга хэрэгслээр таслан зогсоох боломжгүй бол дараахь тохиолдолд галт зэвсэг хэрэглэж болно:

1/байгаль орчныг хамгаалах тухай хууль тогтоомж зөрчсөн этгээд хууль ёсны шаардлагыг нь илт эсэргүүцэн зэвсэг хэрэглэх буюу өөр аргаар хүч хэрэглэн амь насанд нь халдсан;

2/зэрлэг амьтан довтолж амь насанд аюул учруулахад хүрсэн.

3.Байгаль орчныг хамгаалах тухай хууль тогтоомж зөрчсөн этгээд улсын байцаагч, байгаль хамгаалагчийн хууль ёсны шаардлагыг хүч хэрэглэн эсэргүүцвэл резинэн болон цахилгаан бороохой, нулимс асгаруулагч, амьсгал боогдуулагчаар цэнэглэсэн буу, резинэн буюу хуванцар сумтай буу зэрэг нэг бүрийн тусгай хэрэгсэл хэрэглэж болно.

4.Галт зэвсэг, тусгай хэрэгсэл хэрэглэх зааврыг төрийн захиргааны төв байгууллагын саналыг харгалзан Улсын ерөнхий прокурортой зөвшилцөн цагдаагийн төрийн захиргааны төв байгууллага батална.

291дүгээр зүйл.Улсын байцаагч, байгаль хамгаалагчийн нийгмийн болон эрхээ хэрэгжүүлэх баталгаа

Хэвлэх

1.Улсын байцаагч, байгаль хамгаалагч нь нийгмийн болон эрхээ хэрэгжүүлэх дараахь баталгаагаар хангагдана:

1/ төрийн албанд 25 ба түүнээс дээш жил, түүнээс сүүлийн 10 жилийг нь байгаль хамгаалах албанд ажилласан байгаль орчны хяналтын улсын байцаагч, байгаль хамгаалагч нарыг тэтгэвэрт гарахад нь 12 сарын үндсэн цалинтай тэнцэх хэмжээний мөнгөн тусламжийг ажиллаж байгаа байгууллагаас нь нэг удаа олгох;

/Энэ заалтад 2016 оны 09 дүгээр сарын 07-ны өдрийн хуулиар өөрчлөлт оруулсан/

/Энэ заалтад 2016 оны 11 дүгээр сарын 03-ны өдрийн хуулиар өөрчлөлт оруулсан/

2/ажил үүргээ гүйцэтгэх зориулалтаар унаа, дүрэмт хувцас, галт зэвсэг, бие хамгаалах тусгай хэрэгсэлээр хангагдах.

2.Улсын байцаагч, байгаль хамгаалагч албан үүргээ гүйцэтгэх явцдаа бусдын нөлөөгөөр хөдөлмөрийн чадвараа түр алдсан, хөгжлийн бэрхшээлтэй болсон, амь насаа алдсан тохиолдолд түүнд болон түүний ар гэрт нь дараахь буцалтгүй тусламж, цалингийн зөрүүг олгоно:

1/хөдөлмөрийн чадвараа түр алдсан тохиолдолд эмнэлэгийн чөлөөтэй байсан хугацааны тэтгэмж, албан тушаалын үндсэн цалингийн зөрүүг ;

2/хөгжлийн бэрхшээлтэй болсон тохиолдолд хөгжлийн бэрхшээлтэй иргэний тэтгэвэр, албан тушаалын үндсэн цалингийн зөрүүг;

3/амь насаа алдсан тохиолдолд ар гэрт нь хохирогчийн 3 жилийн үндсэн цалинтай тэнцэх хэмжээний нэг удаагийн буцалтгүй тусламж;

4/энэ зүйлийн 2 дахь хэсэгт заасан үндсэн цалингийн зөрүү, буцалтгүй тусламжийг төсвөөс олгож, түүнтэй тэнцэх хөрөнгийг гэм буруутай этгээдээр нөхөн төлүүлнэ.

5/хуульд заасан бусад баталгаа.

/Энэ зүйлийг 2005 оны 11 дүгээр сарын 18-ны өдрийн хуулиар нэмсэн/

ЗУРГАДУГААР БҮЛЭГ

БАЙГАЛЬ ОРЧИН, БАЙГАЛИЙН БАЯЛГИЙГ ХАМГААЛАХ ТАЛААРХИ АЖ АХУЙН НЭГЖ, БАЙГУУЛЛАГЫН ҮҮРЭГ

30 дугаар зүйл.Мэргэжлийн байгууллага

Хэвлэх

1.Ой, амьтан, ус, ашигт малтмал зэрэг байгалийн баялаг хамгаалах, зохистой ашиглах, нөхөн сэргээх асуудлыг хуулиар болон төрийн захиргааны төв байгууллагаас олгосон эрхийн дагуу эрхлэн зохицуулж байгаа аж ахуйн нэгж, байгууллагыг мэргэжлийн байгууллага гэнэ.

/Энэ хэсэгт 2005 оны 11 дүгээр сарын 18-ны өдрийн хуулиар нэмэлт орсон/

2.Мэргэжлийн байгууллагад энэ зүйлийн 1дэх хэсэгт заасан үйл ажиллагааг эрхлэн зохицуулах эрх олгох журмыг Засгийн газар батална.

/Энэ хэсгийг 2023 оны 01 дүгээр сарын 06-ны өдрийн хуулиар хүчингүй болсонд тооцсон./

/Энэ хэсгийг 2005 оны 11 дүгээр сарын 18-ны өдрийн хуулиар нэмсэн/

3.Мэргэжлийн байгууллага хариуцсан нутаг дэвсгэртээ дараахь үйл ажиллагааг хэрэгжүүлнэ:

/Энэ хэсгийн дугаарыг 2005 оны 11 дүгээр сарын 18-ны өдрийн хуулиар өөрчилсөн/

1/төрийн захиргааны төв байгууллага, Засаг даргын шийдвэрийг үндэслэн иргэн, аж ахуйн нэгж, байгууллагатай байгалийн баялгийг ашиглах гэрээ байгуулах, уг гэрээний дагуу байгалийн баялгийг ашиглах газрыг зааж өгөх;

2/байгалийн баялгийг хамгаалах, зохистой ашиглах, нөхөн сэргээх төсөл, төлөвлөгөө боловсруулах, тэдгээрийг хэрэгжүүлэх ажлыг зохион байгуулах, эрх олгосон тохиолдолд нөлөөллийн үнэлгээ хийх;

3/байгалийн баялгийн нөөцийн судалгаа хийлгэх захиалга өгөх;

4/байгалийн баялгийг өвчин, хөнөөлт мэрэгч амьтан, хөнөөлт шавьж, түймэр зэрэг байгалийн гамшиг, гэнэтийн аюулаас урьдчилан сэргийлэх, хамгаалах, тэдгээртэй тэмцэх арга хэмжээг хэрэгжүүлэх;

5/байгалийн баялгийг хамгаалах, зохистой ашиглах, нөхөн сэргээх талаар иргэн, аж ахуйн нэгж, байгууллагад технологийн хяналт тавих, мэргэжил, арга зүйн туслалцаа үзүүлэх;

6/хариуцсан нутаг дэвсгэртээ байгалийн баялгийн өөрчлөлтийн ажиглалт хийж, мэдээг мэдээллийн санд тусгуулах;

7/байгалийн баялгийг судлах, хамгаалах, зохистой ашиглах, нөхөн сэргээх талаар саналаа иргэдийн Төлөөлөгчдийн Хурал, Засаг даргад танилцуулж шийдвэрлүүлэх, шаардлагатай бол төрийн захиргааны төв байгууллагад уламжлах;

8/байгалийн баялгийг хамгаалах, нөхөн сэргээх, зохистой ашиглах, арчлах, тэдгээрийг ашиглан хууль тогтоомжид заасан журмын дагуу үйлдвэрлэл, үйлчилгээ эрхлэх.

9/байгаль орчинд учруулсан хохирлыг энэ хуулийн 49 дүгээр зүйлийн 4 дэх хэсэгт заасан аргачлалын дагуу тогтоох.

/Энэ заалтыг 2012 оны 5 дугаар сарын 17-ны өдрийн хуулиар нэмсэн/

31 дүгээр зүйл.Аж ахуйн нэгж, байгууллагын үүрэг

Хэвлэх

Аж ахуйн нэгж, байгууллага байгаль орчныг хамгаалах талаар дараахь үүрэгтэй байна:

1/байгаль орчныг хамгаалах тухай хууль тогтоомж, Засгийн газар, нутгийн өөрөө удирдах байгууллага болон Засаг даргын шийдвэр, улсын байцаагч, байгаль хамгаалагчийн шаардлагыг биелүүлэх;

2/эрх бүхий байгууллагаас баталсан байгаль орчны холбогдолтой стандарт, хэм хэмжээ, дүрэм, журмыг чанд сахин биелүүлж, дотоодын хяналтыг хэрэгжүүлэх;

3/үйлдвэрлэл, үйлчилгээ эрхлэх явцад байгаль орчинд гаргаж байгаа хорт бодис, физикийн хортой нөлөөлөл, хог хаягдлын хэмжээг бүртгэж, тэдгээрийг багасгах, цэвэрлэх талаар авсан арга хэмжээ, хянах төхөөрөмжийн ажиллагааны тухай тайлан мэдээг хугацаанд нь гаргаж холбогдох байгууллагад өгөх;

4/байгаль орчинд сөрөг нөлөөлөл бүхий үйлдвэрлэл, үйлчилгээ эрхэлдэг аж ахуйн нэгж, байгууллага үйл ажиллагааныхаа сөрөг нөлөөллийг бууруулах, зогсоох болон байгаль орчныг хамгаалах, нөхөн сэргээх арга хэмжээний зардлыг жил бүр төсөвтөө тусган хэрэгжүүлэх;

/Энэ заалтыг 2005 оны 11 дүгээр сарын 18-ны өдрийн хуулиар өөрчлөн найруулсан/

5/гэрээний дагуу тарьж ургуулсан ой, ургамал, үржүүлсэн амьтан, сэргээн сайжруулсан усны ундарга, засаж тохижуулсан газрыг сум, дүүргийн Засаг даргад хугацаанд нь хүлээлгэн өгөх;

6/төрийн захиргааны төв байгууллагаас баталсан журмын дагуу экологийн паспорт хөтлөх.

7/бохирдлын эх үүсвэр бүхий аж ахуйн нэгж, байгууллага нь байгаль орчны менежментийн төлөвлөгөөний хэрэгжилтийг хангах, өөрийн үйлдвэрлэлийн үйл ажиллагааны улмаас байгаль орчинд ялгаруулж байгаа хатуу, шингэн, хийн хаягдлыг хянах ажлыг зохион байгуулж ажиллуулах үүрэг бүхий дотоод хяналтын нэгжтэй байх.

/Энэ заалтыг 2010 оны 6 дугаар сарын 24-ний өдрийн хуулиар нэмсэн/

/Энэ заалтад 2012 оны 5 дугаар сарын 17-ны өдрийн хуулиар өөрчлөлт орсон/

8/хууль зөрчсөн хүн, хуулийн этгээдийн байгаль орчинд учруулсан хохирлыг нөхөн төлүүлэх, хариуцлага хүлээлгэхийг Засаг дарга, байгаль орчны хяналтын улсын байцаагчаас шаардах;

/Энэ заалтыг 2012 оны 5 дугаар сарын 17-ны өдрийн хуулиар нэмсэн/

/Энэ заалтад 2015 оны 12 дугаар сарын 4-ний өдрийн хуулиар өөрчлөлт оруулсан/

9/өөрийн үйл ажиллагааны улмаас байгаль орчинд учруулсан хохирлыг арилгах, холбогдох байгууллагад мэдэгдэх, байгаль орчны хяналтын улсын байцаагчийн ногдуулсан нөхөн төлбөрийг ажлын 14 хоногт багтаан төлөх;

/Энэ заалтыг 2012 оны 5 дугаар сарын 17-ны өдрийн хуулиар нэмсэн/

10/байгаль орчинд хохирол учруулж болох аливаа үйлдлээс татгалзах.

/Энэ заалтыг 2012 оны 5 дугаар сарын 17-ны өдрийн хуулиар нэмсэн/

311 дүгээр зүйл./311 дүгээр зүйлийг 2012 оны 5 дугаар сарын 17-ны өдрийн хуулиар хүчингүй болсонд тооцсон/

Хэвлэх

32 дугаар зүйл.Байгаль орчныг хамгаалахад төрийн бус байгууллага оролцох

Хэвлэх

/Энэ зүйлийн гарчигт 2005 оны 11 дүгээр сарын 18-ны өдрийн хуулиар өөрчлөлт орсон/

1.Байгаль орчин, түүний баялгийг хамгаалах дүрмийн зорилго бүхий олон нийтийн байгууллага болон байгалийн нөөцийн хамтын менежмент эрхлэн явуулах нөхөрлөл байгаль орчныг хамгаалах талаар дараахь үйл ажиллагааг хэрэгжүүлж болно:

/Энэ хэсэгт 2012 оны 5 дугаар сарын 17-ны өдрийн хуулиар нэмэлт оруулсан/

1/байгаль орчныг хамгаалах тухай хууль тогтоомжийн биелэлтэд олон нийтийн хяналт тавих, үзлэг хийх, илэрсэн зөрчлийг арилгахыг шаардах, уг асуудлыг эрх бүхий байгууллагад тавьж шийдвэрлүүлэх, гэм буруутай этгээдээс байгаль орчинд учруулсан хохирлыг барагдуулуулахаар шүүхэд нэхэмжлэл гаргах;

/Энэ заалтад 2010 оны 7 дугаар сарын 8-ны өдрийн хуулиар нэмэлт оруулсан/

2/байгаль орчныг хамгаалах талаархи саналаа төрийн захиргааны төв байгууллага болон зохих шатны Хурал, Засаг даргад уламжлах;

3/экологийн сургалт, хүмүүжлийн ажлыг өөрөө болон холбогдох байгууллагатай хамтран зохион байгуулах;

4/байгаль орчныг хамгаалах, нөхөн сэргээх төсөл, зөвлөмж, аргачлал боловсруулж холбогдох байгууллагад танилцуулж шийдвэр гаргуулах.

2.Засгийн газар байгаль орчныг хамгаалах талаархи төрийн гүйцэтгэх байгууллагын тодорхой чиг үүргийг гэрээний үндсэн дээр байгаль орчныг хамгаалах дүрмийн зорилго бүхий төрийн бус байгууллагад эсхүл тухайн нутгийн иргэдийн сайн дурын үндсэн дээр нэгдэн байгуулагдсан малчин өрхийн холбоо зэрэг этгээдэд шилжүүлж, түүний хэрэгжилтийг санхүүжүүлж болно.

/Энэ хэсэгт 2024 оны 06 дугаар сарын 05-ны өдрийн хуулиар нэмэлт оруулсан./

/Энэ хэсэгт 2005 оны 11 дүгээр сарын 18-ны өдрийн хуулиар нэмэлт, өөрчлөлт орсон/

ДОЛДУГААР БҮЛЭГ

БАЙГАЛЬ ОРЧНЫ МЭДЭЭЛЛИЙН САН

33 дугаар зүйл.Мэдээллийн сангийн хэлбэр

Хэвлэх

1.Мэдээллийн санг цахим хэлбэрээр бүрдүүлнэ.

2.Мэдээллийн сангийн мэдээлэл нь өгөгдөл, дуу авиа, дүрс бичлэг, зураг, график, бичгийн хэлбэртэй байна. Энэ зүйлд заасан зурган мэдээлэл нь Засгийн газраас баталсан солбилцол, өндрийн тогтолцоонд үндэслэгдэнэ.

3.Мэдээллийн сангийн өгөгдөл тоон хэлбэртэй байна.

4.Хуульд өөрөөр заагаагүй бол мэдээллийн сан олон нийтэд нээлттэй байна.

34 дүгээр зүйл.Мэдээллийн сангийн тогтолцоо

Хэвлэх

1.Мэдээллийн сан нь дараахь ангилалтай байна:

1/улсын;

2/аймаг, нийслэлийн;

3/сум, дүүргийн.

2.Энэ зүйлийн 1 дэх хэсэгт заасан мэдээллийн сан нь нэгдмэл байна.

3.Мэдээллийн санг бүрдүүлэх, боловсруулах, түгээх, ашиглах, хадгалах, хамгаалах журам болон эх мэдээний дэлгэрэнгүй жагсаалтыг Засгийн газар батална.

35 дугаар зүйл.Мэдээллийн сангийн бүрдэл

Хэвлэх

1.Улсын мэдээллийн сан дараахь зүйлийн талаархи мэдээллээс бүрдэнэ:

1/газар, түүний хөрс;

2/газрын хэвлий, ашигт малтмал;

3/ус, рашаан;

4/ой;

5/байгалийн ургамал;

6/амьтан;

7/агаар, түүний бохирдол;

8/уур амьсгал;

9/байгалийн гамшиг;

10/химийн хорт болон аюултай бодис;

11/хог хаягдал;

12/тусгай хамгаалалттай газар нутаг;

13/байгаль орчны эрх зүй;

14/байгаль орчинд нөлөөлөх байдлын үнэлгээ;

15/байгаль орчны бодлого, хөтөлбөрийн хэрэгжилт;

16/байгаль орчны статистик мэдээлэл, тайлан;

17/байгаль орчныг хамгаалах арга хэмжээний төсөв, зардал;

18/байгаль орчны чиглэлээр үйл ажиллагаа явуулж байгаа байгууллага, хүний нөөц;

19/мета мэдээллийн сан;

20/байгаль орчны талаархи бусад мэдээлэл.

21/байгаль орчинд учруулсан хохирлын нөхөн төлбөрийн мэдээлэл;

/Энэ заалтыг 2012 оны 5 дугаар сарын 17-ны өдрийн хуулиар нэмсэн/

22/байгаль орчны холбогдолтой гэмт хэрэг, зөрчлийн мэдээлэл.

/Энэ заалтыг 2012 оны 5 дугаар сарын 17-ны өдрийн хуулиар нэмсэн/

23/.генетик нөөц, генетик нөөцтэй холбоотой уламжлалт мэдлэгийн бүртгэл, мэдээллийн сан.

/Энэ заалтыг 2021 оны 12 дугаар сарын 30-ны өдрийн хуулиар нэмсэн./

2.Аймаг, нийслэлийн мэдээллийн сан энэ зүйлийн 1 дэх хэсгийн 1-7, 9-12, 14-18, 20-д заасан зүйлийн талаархи мэдээллээс бүрдэнэ.

3.Сум, дүүргийн мэдээллийн сан энэ зүйлийн 1 дэх хэсгийн 1-6, 9-12, 14, 15, 17, 18, 20-д заасан зүйлийн талаархи мэдээллээс бүрдэнэ.

36 дугаар зүйл.Мета мэдээллийн сан

Хэвлэх

1.Байгаль орчны мета мэдээллийн сан дараахь мэдээллээс бүрдэнэ:

1/мэдээллийн нэр, товч тайлбар;

2/мэдээллийн чанарын тодорхойлолт;

3/мэдээллийн үндсэн эх сурвалж;

4/ мэдээллийн тойм дүрслэл, солбилцлын тогтолцоо;

5/ мэдээллийн хэрэглээ, түгээлт.

2.Байгаль орчинтой холбоотой мэдээлэл бүрдүүлдэг иргэн, төрийн болон төрийн бус байгууллага энэ хуулийн 35 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт заасан мэдээллийг бүрдүүлэх, шинэчлэх бүрд мета мэдээллийг бүрдүүлж улсын мэдээллийн санд төвлөрүүлнэ.

361 дүгээр зүйл.Байгаль орчинд учруулсан хохирлын нөхөн төлбөрийн мэдээллийн сан

Хэвлэх

1.Байгаль орчинд учруулсан хохирлын нөхөн төлбөрийн мэдээллийн сан дараах мэдээллээс бүрдэнэ:

1/байгаль орчинд хохирол учруулсан иргэн, аж ахуйн нэгж, байгууллагын тухай мэдээлэл;

2/байгаль орчинд учруулсан хохирлын экологи-эдийн засгийн үнэлгээ, ногдуулсан хохирлын нөхөн төлбөрийн хэмжээ;

3/байгаль орчинд учруулсан хохирлын нөхөн төлбөр төлсөн, хохирлыг арилгасан тухай тайлан.

/Энэ зүйлийг 2012 оны 5 дугаар сарын 17-ны өдрийн хуулиар нэмсэн/

37 дугаар зүйл.Мэдээллийн санд мэдээлэл төвлөрүүлэх үүрэг бүхий байгууллага, хэрэгжүүлэх хугацаа

Хэвлэх

1.Энэ хуулийн 35 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсгийн 1-д заасан мэдээллийг газрын асуудал эрхэлсэн төрийн захиргааны байгууллага жил бүрийн 2 дугаар сарын 20-ны дотор улсын мэдээллийн санд төвлөрүүлнэ.

2.Энэ хуулийн 35 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсгийн 2-т заасан мэдээллийг геологи, уул уурхайн асуудал эрхэлсэн төрийн захиргааны байгууллага, аймаг, нийслэлийн Засаг дарга жил бүрийн 3 дугаар сарын 1-ний дотор улсын мэдээллийн санд төвлөрүүлнэ.

3.Энэ хуулийн 35 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсгийн 3, 4, 7-д заасан мэдээллийг байгаль орчны асуудал эрхэлсэн төрийн захиргааны төв болон тухайн асуудал эрхэлсэн төрийн захиргааны байгууллага жил бүрийн 12 дугаар сарын 20-ны дотор улсын мэдээллийн санд төвлөрүүлнэ.

4.Энэ хуулийн 35 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсгийн 5, 6-д заасан мэдээллийг эрдэм шинжилгээний болон тухайн асуудал эрхэлсэн төрийн захиргааны төв байгууллага жил бүрийн 12 дугаар сарын 20-ны дотор улсын мэдээллийн санд төвлөрүүлнэ.

5.Энэ хуулийн 35 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсгийн 8, 9-д заасан мэдээллийг ус цаг уур, орчны хяналт шинжилгээ болон онцгой байдлын асуудал эрхэлсэн төрийн захиргааны байгууллага гамшгийн нөхцөл байдал үүссэн тухай бүр улсын мэдээллийн санд төвлөрүүлнэ.

6.Энэ хуулийн 35 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсгийн 10-т заасан мэдээллийг байгаль орчин, геологи, уул уурхай болон тухайн асуудал эрхэлсэн бусад төрийн захиргааны төв байгууллага жил бүрийн 12 дугаар сарын 20-ны дотор улсын мэдээллийн санд төвлөрүүлнэ.

7.Энэ хуулийн 35 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсгийн 11, 12-т заасан мэдээллийг байгаль орчны асуудал эрхэлсэн төрийн захиргааны төв байгууллага болон аймаг, нийслэлийн Засаг дарга жил бүрийн 12 дугаар сарын 20-ны дотор улсын мэдээллийн санд төвлөрүүлнэ.

8.Энэ хуулийн 35 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсгийн 13-18, 23-т заасан мэдээллийг байгаль орчны асуудал эрхэлсэн төрийн захиргааны төв байгууллага тухай бүр улсын мэдээллийн санд төвлөрүүлнэ.

/Энэ заалтад 2021 оны 12 дугаар сарын 30-ны өдрийн хуулиар өөрчлөлт оруулсан./

38 дугаар зүйл.Мэдээллийн сангийн үйл ажиллагааг хангах байгууллага

Хэвлэх

1.Байгаль орчны асуудал эрхэлсэн төрийн захиргааны төв байгууллага мэдээллийн сангийн үйл ажиллагааг улсын хэмжээнд удирдан зохион байгуулна.

2.Байгаль орчны асуудал эрхэлсэн төрийн захиргааны төв байгууллагын дэргэд байгаль орчны мэдээллийн төв байх бөгөөд уг төв нь улсын мэдээллийн сангийн өдөр тутмын үйл ажиллагааг хэрэгжүүлэх төрийн үйлчилгээний байгууллага байна.

39 дүгээр зүйл. Байгаль орчны мэдээллийн төвийн бүрэн эрх

Хэвлэх

1.Байгаль орчны мэдээллийн төв дараахь бүрэн эрхийг хэрэгжүүлнэ:

1/мэдээллийн сангийн үйл ажиллагааны талаархи хууль тогтоомжийг хэрэгжүүлэх;

2/мэдээллийн санг бүрдүүлэх, баяжуулах, хадгалах, хамгаалах, шинэчлэх, ашиглах үйл ажиллагааг удирдан зохион байгуулах;

3/мэдээллийн сангийн хүрээнд программ хангамж, техник технологи, хүний нөөцийн нэгдмэл бодлого хэрэгжүүлэх, тэдгээрийг сургаж бэлтгэх, мэргэшүүлэх;

4/хэрэглэгчийг мэдээллийн сангаас мэдээлэл авах эрхийг хэрэгжүүлэх нөхцөлийг хангах;

5/нийтийн хэрэгцээний болон хоёрдогч мэдээллийг бий болгоход шаардлагатай мэдээлэл боловсруулах;

6/мэдээллийн сангийн өгөгдөл, мэдээлэлд бүртгэл хөтлөх, баримтжуулах;

7/мэдээллийн сангийн мэдээллийг энэ хуулийн 37 дугаар зүйлд зааснаас бусад иргэн, хуулийн этгээдээс цуглуулах, сонгох, нягтлан шалгах ажлыг зохион байгуулах;

8/мэдээллийн үнэн зөв, мэдээллийн сангийн шуурхай байдал, хэвийн ажиллагаа, хамгаалалт, хадгалалт, нууцлалт, хуулбарлалтыг хариуцах;

9/мэдээллийн сангийн нөөц хувь бүрдүүлэх;

10/мэдээллийн сангийн аюулгүй байдлыг хангах;

11/мэдээллийн сан бүрдүүлэх асуудлаар мэдээлэл бүрдүүлэх, төвлөрүүлэх үүрэг бүхий байгууллагад мэргэжил, арга зүйн туслалцаа үзүүлэх;

12/мэдээллийн санд өөрчлөлт хийх, мэдээлэл бүрдүүлэх, мэдээллийн сангийн талаархи тайланг жил бүр гаргах;

13/мэдээллийн санд халдлага, гэмтэл гарсан даруйд холбогдох байгууллагад мэдэгдэх, түүний хэвийн үйл ажиллагааг сэргээх;

14/мэдээллийн сангийн асуудлаар гадаадын болон олон улсын байгууллагатай хамтран ажиллах;

15/мэдээллийн санг зориулалтын байр, программ хангамж, компьютер, тоног төхөөрөмжөөр хангах, шаардлагатай өгөгдөл, мэдээлэл худалдан авахад шаардагдах хөрөнгийн эх үүсвэрийг жил бүрийн улсын төсөвт тусгуулах.

40 дүгээр зүйл.Мэдээллийн санд мэдээлэл төвлөрүүлэх үүрэг бүхий байгууллагын бүрэн эрх

Хэвлэх

1.Энэ хуулийн 37 дугаар зүйлд заасны дагуу улсын мэдээллийн санд мэдээлэл төвлөрүүлэх үүрэг бүхий байгууллага дараахь бүрэн эрхийг хэрэгжүүлнэ:

1/холбогдох мэдээллийг бүрдүүлж, улсын мэдээллийн санд цахим хэлбэрээр буюу сүлжээгээр нийлүүлэх, техникийн хувьд боломжгүй бол мэдээлэл зөөгч хэрэгслээр өгөх;

2/байгаль орчны өгөгдөл, мэдээллийг шинэчлэх, өөрчлөлт оруулах, шинэ өгөгдөл, мэдээллээр мэдээллийн санг баяжуулах;

3/байгаль орчны өгөгдөл, мэдээллийн үнэн зөв, бодит байдлыг хариуцах;

4/байгаль орчны өгөгдөл, мэдээллийн анхдагч боловсруулалтыг хариуцах;

5/байгаль орчны өгөгдөл, мэдээлэлийн нэмэлт, өөрчлөлт, шинэчлэлтийн тухай байгаль орчны мэдээллийн төвд ажлын 7 өдөрт багтаан мэдэгдэх;

6/улсын мэдээллийн санд мэдээлэл төвлөрүүлэх техник, технологийн нөхцөлийг бүрдүүлэх, холбогдох зардлыг хариуцах.

41 дүгээр зүйл.Мэдээллийн санг хэрэглэгчийн эрх, үүрэг

Хэвлэх

1.Мэдээллийн сангийн хэрэглэгч дараахь эрх, үүрэгтэй:

1/мэдээллийн сангийн өгөгдөл, мэдээллийг ашиглан эрдэм шинжилгээ, судалгааны ажил хийх, лавлагааны мэдээлэл бэлтгэх болон бусад хэлбэрээр ашиглахдаа мэдээлэл эзэмшигчийн нэрийг ишлэл болгох;

2/мэдээллийн сангийн үйл ажиллагаа болон өгөгдөл, мэдээллийн талаар гомдол гаргах.

42 дугаар зүйл.Мэдээллийн санг бүрдүүлэх ерөнхий шаардлага

Хэвлэх

1.Мэдээллийн санг бүрдүүлэх, ашиглах, түгээх үйл ажиллагаа, техник, технологи нь мэдээлэл, харилцаа холбоо, технологийн төрийн нэгдсэн бодлоготой уялдсан байна.

2.Мэдээллийн сангийн агуулга, нэр төрөл, хамрах хүрээ нь хэрэглэгчийн эрэлт хэрэгцээгээр тодорхойлогдоно.

3.Мэдээллийн сангийн үйл ажиллагааг хэрэгжүүлэх байгууллагын техник, технологийн шийдэл нь мэдээллийн нэгдмэл байдлыг хангахад чиглэгдэнэ.

43 дугаар зүйл.Мэдээллийн сангийн үйл ажиллагаанд хориглох зүйл

Хэвлэх

1.Мэдээллийн сангийн үйл ажиллагаанд дараахь зүйлийг хориглоно:

1/мэдээллийн сангийн өгөгдөл, мэдээллийг өөрчлөх, устгах, хулгайлах;

2/мэдээллийн сангийн программ хангамжийг өөрчлөх, устгах, эвдэх;

3/мэдээллийн сангийн техник хэрэгсэл, тоног төхөөрөмж, сүлжээний найдвартай үйл ажиллагааг санаатай болон санамсаргүйгээр алдагдуулах, эвдэх, гэмтээх;

4/мэдээллийн санд вирус тараах;

5/мэдээллийн санд агуулагдаж буй иргэн, хуулийн этгээдийн нууцтай холбоотой мэдээллийг задруулах;

6/мэдээллийн сангаас авсан мэдээллийг эзэмшигчийн зөвшөөрөлгүйгээр арилжааны зорилгоор ашиглах, бусдад дамжуулах, худалдах;

7/мэдээллийн сангаас санаатай болон болгоомжгүйгээр мэдээлэл хуулбарлах, ишлэлгүйгээр ашиглах;

8/ашиглах хүрээг нь хязгаарласан өгөгдөл, мэдээлэлд хууль бусаар нэвтрэх, тэдгээрийг өөрчлөх, хуулбарлах, устгах;

9/мэдээллийн санд хандах эрхийг хууль бусаар олж авах, бусдад дамжуулах;

10/мэдээллийн сангийн ажилтан хуулиар хүлээсэн давуу эрхтэй холбоотойгоор өгөгдөл, мэдээлэл болон мэдээллийн сангийн бүрэн бүтэн, аюулгүй байдлыг алдагдуулах.

44 дүгээр зүйл.Мэдээллийн сангийн санхүүжилт, төлбөрийн нөхцөл

Хэвлэх

1.Мэдээллийн сан төрийн өмч байх бөгөөд түүний үйл ажиллагааг улсын төсвөөс санхүүжүүлнэ.

2.Мэдээллийн сангийн мэдээлэл нь төлбөртэй болон төлбөргүй байна. Төлбөргүй болон нийтэд зориулсан мэдээллийн жагсаалтыг байгаль орчны асуудал эрхэлсэн Засгийн газрын гишүүн батална.

3.Иргэн, хуулийн этгээд өөрийн хөрөнгөөр цуглуулж бүрдүүлсэн өгөгдөл, мэдээллийн тухай мета мэдээллийг улсын санд төлбөргүй өгөх үүрэгтэй.

4.Байгаль орчны мэдээллийн төв энэ зүйлийн 3 дахь хэсэгт заасан иргэн, хуулийн этгээдээс шаардлагатай мэдээллийг худалдан авч болно.

5.Иргэн, байгууллага, хуулийн этгээд нь улсын төсөв, шинжлэх ухаан, технологийн сан, олон улсын болон гадаадын зээл, тусламжийн хүрээнд бүрдүүлсэн байгаль орчны өгөгдөл, мэдээллийг улсын мэдээллийн санд үнэ төлбөргүй төвлөрүүлэх үүрэгтэй.

6.Мэдээллийн сангийн сургалт, танин мэдэхүй, эрүүл, аюулгүй орчинд амьдрах нөхцөлийг хангахтай холбоотой нийтэд зориулсан мэдээллийг иргэн, хуулийн этгээд төлбөргүй ашиглах эрхтэй.

7.Энэ зүйлд заасан төлбөртэй мэдээллийн орлогын 50 хүртэл хувийг мэдээллийн санг шинэчлэх, үйлчилгээний хүрээг нэмэгдүүлэх, түүний хүчин чадлыг сайжруулахад зарцуулна.

/Энэ бүлгийг 2008 оны 1 дүгээр сарын 31-ний өдрийн хуулиар нэмсэн/

НАЙМДУГААР БҮЛЭГ

БАЙГАЛИЙН НӨӨЦИЙН ХАМТЫН МЕНЕЖМЕНТ

45 дугаар зүйл.Байгалийн нөөцийн хамтын менежмент

Хэвлэх

1.Энэ хуулийн 3 дугаар зүйлийн 2 дахь хэсгийн 8 дахь заалтад заасан нөхөрлөлийн хэлбэрээр зохион байгуулагдсан нутгийн иргэдэд байгалийн нөөцийг дундаа хариуцан хамгаалах, зохистой ашиглах болон нөхөн сэргээх эрхийг олгож, нутгийн иргэд нөөц ашиглалтыг хамтаараа, ил тод, шударга зарчимд нийцүүлэн зохион байгуулж, түүнээс нийгэм, эдийн засгийн ашиг тусыг хүртэж байх үйл явцыг байгалийн нөөцийн хамтын менежмент гэнэ.

46 дугаар зүйл.Байгалийн нөөцийн хамтын менежментийн зарчим

Хэвлэх

1.Байгалийн нөөцийн хамтын менежментэд дараах зарчмыг баримтална:

1/байгалийн нөөцийн ашиглалт нь байгаль орчныг хамгаалах, байгалийн нөөцийг нөхөн сэргээх бодлоготой нягт уялдаатай байх;

2/байгалийн нөөцийн хамтын менежмент нь экосистемийн тэнцвэрт байдлыг алдагдуулахгүй байх;

3/тухайн шатны төрийн байгууллага, иргэдийн нөхөрлөл байгалийн нөөцийн менежментийг явуулах эрх, үүргийг тэдгээрийн хооронд байгуулсан хамтын гэрээгээр энэ хуулийн хүрээнд тодорхойлсон байх;

4/нөхөрлөлд төр, нөхөрлөлөөс гадна сонирхогч бусад талуудын оролцоог бүрэн хангах.

47 дугаар зүйл.Байгалийн нөөцийн хамтын менежментийн хамрах хүрээ

Хэвлэх

1.Нөхөрлөлийн хамгаалах, ашиглах, нөхөн сэргээх объектэд энэ хуулийн 3 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт заасан байгалийн нөөцөөс гадна дэлхийн болон үндэсний байгаль, соёлын өвд хамаарагдах газар нутаг орно.

48 дугаар зүйл.Байгалийн нөөцийн хамтын менежментийн үйл ажиллагаанд оролцогч талууд

Хэвлэх

1.Байгалийн нөөцийн хамтын менежментийн үйл ажиллагаанд дараах талууд оролцоно:

1/энэ хуулийн 3 дугаар зүйлийн 2 дахь хэсгийн 11 дэх заалтад заасан хэлбэрээр байгуулагдсан нөхөрлөл;

2/нутгийн өөрөө удирдах байгууллага, бүх шатны Засаг дарга;

3/тухайн суманд ажиллаж байгаа байгаль орчны мэргэжлийн байгууллага.

2.Байгаль орчны чиглэлээр үйл ажиллагаа явуулдаг төрийн бус байгууллага, аж ахуйн нэгж оролцогч тал байж болно.

49 дүгээр зүйл.Байгаль орчинд учруулсан хохирлыг нөхөн төлөх

Хэвлэх

1.Иргэн, аж ахуйн нэгж, байгууллага нь байгаль орчин болон байгалийн нөөцөд хохирол учруулсан бол нөхөн төлбөр төлөх бөгөөд нөхөн төлбөрийг Засгийн газрын тусгай сангийн тухай хуулийн 7 дугаар зүйлд заасан Байгаль орчин, уур амьсгалын санд оруулна. Нөхөн төлбөр төлөгч нь тогтоосон хэмжээнээс илүү төлбөр төлсөн тохиолдолд зөрүүг Байгаль орчин, уур амьсгалын сангаас буцаан олгоно.

/Энэ хэсэгт 2017 оны 02 дугаар сарын 09-ний өдрийн хуулиар өөрчлөлт оруулсан/

/Энэ хэсэгт 2019 оны 11 дүгээр сарын 13-ны өдрийн хуулиар өөрчлөлт оруулсан./

2.Байгаль орчинд учруулсан хохирлыг дараах байдлаар ангилна:

1/ойн санд учруулсан хохирол;

2/амьтанд учруулсан хохирол;

3/ургамалд учруулсан хохирол;

4/усны нөөцөд учруулсан хохирол;

5/газарт учруулсан хохирол;

6/газрын хэвлийд учруулсан хохирол;

7/хөрсөнд учруулсан хохирол.

3.Энэ хуулийн 49 дүгээр зүйлийн 2 дахь хэсэгт заасан хохиролд байгаль орчны хяналтын улсын байцаагч нөхөн төлбөр ногдуулна.

4.Энэ хуулийн 49 дүгээр зүйлийн 2 дахь хэсгийн 1-5 дахь заалтад заасан хохирлыг тухайн төрлийн байгалийн нөөцийн экологи-эдийн засгийн үнэлгээг үндэслэн дор дурдсан хэмжээгээр тогтооно:

1/ойн санд учирсан хохирлыг ойн экологи–эдийн засгийн үнэлгээг гурав дахин нэмэгдүүлсэнтэй тэнцэх хэмжээгээр;

2/амьтны аймагт учирсан хохирлыг тухайн амьтны экологи–эдийн засгийн үнэлгээг хоёр дахин нэмэгдүүлсэнтэй тэнцэх хэмжээгээр;

3/ургамлын аймагт учирсан хохирлыг тухайн ургамлын экологи–эдийн засгийн үнэлгээг тав дахин нэмэгдүүлсэнтэй тэнцэх хэмжээгээр;

4/усны нөөцөд учирсан хохирлыг тухайн сав газрын усны экологи–эдийн засгийн үнэлгээг гурав дахин нэмэгдүүлсэнтэй тэнцэх хэмжээгээр;

5/газарт учирсан хохирлыг тухайн ангиллын газрын экологи–эдийн засгийн үнэлгээг гурав дахин нэмэгдүүлсэнтэй тэнцэх хэмжээгээр.

5.Энэ хуулийн 49 дүгээр зүйлийн 2 дахь хэсгийн 6, 7 дахь заалтад заасан хохирлыг байгаль орчны болон хууль зүйн асуудал эрхэлсэн Засгийн газрын гишүүний баталсан байгаль орчинд учирсан хохирлыг тооцох аргачлалаар тогтоосон хэмжээг үндэслэн дор дурдсан хэмжээгээр тогтооно:

/Энэ хэсэгт 2022 оны 12 дугаар сарын 23-ны өдрийн хуулиар нэмэлт оруулсан./

1/газрын хэвлийд учирсан хохирлыг байгаль орчинд учирсан хохирлыг тооцох аргачлалаар тооцсон хохирлын хэмжээг хоёр дахин нэмэгдүүлсэнтэй тэнцэх хэмжээгээр;

2/хөрсөнд учирсан хохирол, байгаль орчныг бохирдуулснаас үүсэх хохирлыг байгаль орчинд учирсан хохирлыг тооцох аргачлалаар тооцсон хохирлын хэмжээг гурав дахин нэмэгдүүлсэнтэй тэнцэх хэмжээгээр;

6.Энэ хуулийн 49 дүгээр зүйлийн 5 дахь хэсгийн 1, 2 дахь заалтад заасан хохирлыг шүүх шинжилгээний байгууллагаар, эсхүл байгаль орчинд нөлөөлөх байдлын үнэлгээний эрх авсан мэргэжлийн байгууллагаар хөлсийг төлж тооцуулна.

/Энэ хэсэгт 2022 оны 12 дугаар сарын 23-ны өдрийн хуулиар нэмэлт оруулсан./

7.Хохирол тооцсон ажлын зардлыг нөхөн төлбөрт нэмж тооцно.

8.Нөхөн төлбөрийг ногдуулсан байгаль орчны хяналтын улсын байцаагч ажлын 14 хоногт багтаан тухайн төлбөрийг барагдуулах үүрэгтэй бөгөөд уг хугацаанд барагдуулаагүй тохиолдолд шүүхийн шийдвэр гүйцэтгэх журмаар шийдвэрлүүлэхээр холбогдох байгууллагуудад хүргүүлж, хэрэгжилтийг хангуулна.

9.Аймаг, нийслэлийн Засаг даргын саналыг үндэслэн, Байгаль орчны асуудал эрхэлсэн төрийн захиргааны төв байгууллага аймаг, нийслэлээс хэрэгжүүлж байгаа Гамшгаас хамгаалах тухай хуулийн 4.1.7, 4.1.8-д заасан үйл ажиллагааг энэ зүйлийн 1 дэх хэсэгт заасан нөхөн төлбөрөөс чөлөөлнө.

/Энэ хэсгийг 2024 оны 06 дугаар сарын 05-ны өдрийн хуулиар нэмсэн./

50 дугаар зүйл.Байгалийн нөөцийн хамтын менежментийн нөхөрлөл

Хэвлэх

1.Байгалийн нөөцийн хамтын менежментийн үйл ажиллагаанд тухайн орон нутгийн иргэд энэ хуулийн 3 дугаар зүйлийн 2 дахь хэсгийн 8 дахь заалтад заасан нөхөрлөлийн хэлбэрээр зохион байгуулагдан оролцож болох бөгөөд гэрээний үндсэн дээр хамтын менежментээр хариуцаж байгаа нутаг дэвсгэрийнхээ тодорхой төрлийн байгалийн нөөцийг хуулийн хүрээнд гэрээнд заасны дагуу зохистой ашиглах давуу эрхтэй байна.

2.Иргэдийн нөхөрлөлийн гишүүн нь 18 нас хүрсэн, тухайн сум дүүрэгт байнга оршин суугч Монгол Улсын иргэн байна.

3.Тодорхой төрлийн байгалийн нөөцийг гэрээний дагуу нөхөрлөлд хариуцуулахдаа нөхөрлөлийн гишүүдийн тоо, хариуцуулах талбай, баялгийн нөөц, хэмжээ, онцлог зэргийг харгалзана.

4.Сум дүүргийн Засаг дарга дараах баримт бичгийг үндэслэн байгаль хамгаалах чиглэлээр үйл ажиллагаа явуулах иргэдийн нөхөрлөлтэй гэрээ байгуулан хамтран ажиллаж, тэдний үйл ажиллагаанд дэмжлэг үзүүлэх ажлыг зохион байгуулна:

1/баг, хорооны иргэдийн Нийтийн Хурлын санал, сум, дүүргийн иргэдийн Төлөөлөгчдийн Хурлын шийдвэр;

2/нөхөрлөлийн байгалийн нөөцийн менежмент явуулахыг хүссэн өргөдөл;

3/нөхөрлөлийн бүх гишүүдийн хурлаар хэлэлцэж баталсан байгалийн нөөцийн хамтын менежмент явуулах менежментийн төлөвлөгөө;

4/нөхөрлөл байгуулсан гишүүдийн хамтран ажиллах тухай гэрээ болон иргэний үнэмлэхний хуулбар.

5.Энэ хуулийн 50 дугаар зүйлийн 4 дэх хэсэгт заасан бичиг баримтыг бүрдүүлсэн нөхөрлөлтэй сум, дүүргийн Засаг дарга үйл ажиллагаа явуулах гэрээ байгуулж, гэрчилгээ олгоно.

6.Нөхөрлөлийн байгалийн нөөцийн хамтын менежментийн чиглэлээр үйл ажиллагаа явуулах гэрээ болон гэрчилгээний загварыг байгаль орчны асуудал эрхэлсэн Засгийн газрын гишүүн батална.

7.Нөхөрлөл нь оролцогч талуудтай Иргэний хуулийн 481.1-д заасны дагуу бичгээр, эсхүл цахим хэлбэрээр гэрээ байгуулж ажиллана.

/Энэ хэсэгт 2024 оны 01 дүгээр сарын 12-ны өдрийн хуулиар нэмэлт оруулсан./

8.Нөхөрлөлийн байгалийн нөөцийн хамтын менежментийн чиглэлээр явуулах үйл ажиллагааг дараах тохиолдолд тухайн сум, дүүргийн Засаг дарга зогсоож, гэрээг цуцална:

1/нөхөрлөлийн байгалийн нөөцийн хамтын менежментийн чиглэлээр явуулах үйл ажиллагааг зогсоох тухайн баг, хорооны иргэдийн Нийтийн Хурлын санал, сум, дүүргийн иргэдийн Төлөөлөгчдийн Хурлын шийдвэр гарсан;

2/гэрээгээр хүлээсэн үүргээ удаа дараа биелүүлээгүй, гэрээ байгуулснаас хойш зургаан сар байгалийн нөөцийн хамтын менежментийн чиглэлээр үйл ажиллагаа явуулаагүй;

3/бүх гишүүдийн хурлаар нөхөрлөлийн байгалийн нөөцийн хамтын менежмент явуулах үйл ажиллагааг зогсоох тухай шийдвэр гарсан;

4/энэ хуулийн 50 дугаар зүйлийн 2 дахь хэсэгт заасан шаардлагыг хангаагүй;

9.Нөхөрлөл нь энэ хуулийн 31 дүгээр зүйл, тодорхой төрлийн байгалийн нөөцийг хамгаалах, зохистой ашиглах, нөхөн сэргээх харилцааг зохицуулсан холбогдох хууль тогтоомжид заасан үүргийг биелүүлэхийн зэрэгцээ, тухайн шатны Засаг даргатай байгуулсан гэрээнд заасны дагуу өөрийн үйл ажиллагааг хууль тогтоомжид нийцүүлэн эрхэлнэ.

10.Нөхөрлөл нь өөрийн дотоод дүрэмтэй байх бөгөөд дүрмэндээ бүх гишүүдийн хурал, удирдах зөвлөл, хяналтын зөвлөл, ахлагч, гишүүний эрх, үүрэг, хариуцлага, дундын өмч хөрөнгийн харилцааны асуудлыг хуульд заасны дагуу тусгасан байна.

11.Нөхөрлөл байгалийн нөөцийн менежментийн талаарх тайланг жил бүр тухайн сум, баг, дүүрэг, хорооны Хуралд тайлагнах бөгөөд түүнд байгалийн баялгийг хамгаалах, ашиглах, нөхөн сэргээхэд зарцуулсан хөрөнгийн зарцуулалт, түүний үр дүн, нөөц баялгийн төлөв байдал, түүний өөрчлөлт зэргийг тусгасан байна.

/Энэ хэсэгт 2022 оны 4 дүгээр сарын 22-ны өдрийн хуулиар өөрчлөлт оруулсан./

12.Нөхөрлөл нь өөрсдийн эрх ашгаа хамгаалах, хамтын ажиллагаагаа зохицуулах үүрэг бүхий нөхөрлөлүүдийн холбоотой байж болох бөгөөд холбооны дүрэм, үйл ажиллагааг Төрийн бус байгууллагын тухай хуулиар[3] зохицуулна.

13.Нөхөрлөл нь өөрийн эзэмшлийн газар болон байгалийн нөөц бусад эд хөрөнгөд учруулсан хохирлыг нөхөн төлүүлэх эрхтэй.

14.Нөхөрлөл нь тэмдэг, хэвлэмэл хуудас хэрэглэх бөгөөд банкинд данстай байж болно.

51 дугаар зүйл.Нөхөрлөлийн дундын сан

Хэвлэх

1.Нөхөрлөл нь үйл ажиллагаагаа санхүүжүүлэх, гишүүддээ дэмжлэг үзүүлэх зорилгоор дундын сан байгуулж болно.

2.Дундын санг бүрдүүлэх, зарцуулах журмыг нөхөрлөлийн бүх гишүүдийн хурлаар хэлэлцэн батална.

3.Дундын санг байгууллага хамт олны хандив, тусламж, нөхөрлөлийн гишүүдийн оруулсан хөрөнгө, дундын сангийн зээлийн хүү, нөхөрлөлийн эд хөрөнгийн ашиглалтын түрээс, үйлдвэрлэл, үйлчилгээ явуулсан орлогын мөнгөн дүнгийн тодорхой хувь зэрэг эх үүсвэрээс бүрдүүлж болно.

4.Дундын санг байгалийн нөөцийг хамгаалах, нөхөн сэргээх ажлын байр бий болгох, нөхөрлөлийн гишүүдийн амьжиргааг дэмжих, байгалийн гамшгийн улмаас учирсан хохирлыг багасгах, нөхөрлөлийн гишүүдийн хурлаас тогтоосон бусад үйл ажиллагааг санхүүжүүлэхэд зарцуулна.

52 дүгээр зүйл.Нөхөрлөлийн менежментийн төлөвлөгөө

Хэвлэх

1.Нөхөрлөл нь бүх гишүүдийн хурлаар хэлэлцэж баталсан менежментийн төлөвлөгөөтэй байна.

2.Менежментийн төлөвлөгөөнд дараах асуудлыг тусгана:

1/хариуцаж байгаа байгалийн нөөц, баялгийн мэдээлэл, нутаг дэвсгэрийн хил хязгаарыг баталгаажуулсан зураг;

2/байгалийн нөөцийн хамтын менежмент явуулах нөхөрлөлийн ашиглах байгалийн нөөцийн тархацын хил хязгаар, тоо хэмжээ, даац, чанар зэрэг үзүүлэлт;

3/эдийн засаг, нийгмийн хувьд ашиг тусаа одоо, ирээдүйд үзүүлж байх нөхцөл, арга хэмжээ;

4/тухайн төрлийн байгалийн нөөцийн онцлог шинж чанарт тохирсон менежмент явуулах арга, хэлбэр;

5/нөхөрлөлийн ашиглаж, эзэмшиж байгаа байгалийн нөөцийн төлөв байдлыг хянах хяналт-шинжилгээний хөтөлбөр;

6/менежментийн төлөвлөгөөг хэрэгжүүлэхэд нөхөрлөлийн гишүүд тус бүрийн гүйцэтгэх үүрэг болон оролцогч талтай хамтрах ажил;

7/санхүүгийн төлөвлөгөө;

8/бүх гишүүдийн хурлаас тогтоосон бусад зүйл.

/Энэ бүлгийг 2012 оны 5 дугаар сарын 17-ны өдрийн хуулиар нэмсэн/

ЕСДҮГЭЭР БҮЛЭГ

/Энэ бүлгийн дугаарт 2008 оны 1 дүгээр сарын 31-ний өдрийн хууль, 2012 оны 5 дугаар сарын 17-ны өдрийн хуулиар өөрчлөлт орсон/

БУСАД ЗҮЙЛ

53 дугаар зүйл.Санхүүжилт

Хэвлэх

/Энэ зүйлийн дугаарт 2008 оны 1 дүгээр сарын 31-ний өдрийн хууль, 2012 оны 5 дугаар сарын 17-ны өдрийн хуулиар өөрчлөлт орсон/

1.Төрийн болон нутгийн өөрөө удирдах байгууллагаас байгаль орчныг хамгаалах, түүний баялгийг нөхөн сэргээх арга хэмжээ хэрэгжүүлэх, байгаль орчныг хамгаалах тухай хууль тогтоомжийн биелэлтэд хяналт тавихад шаардагдах зардлыг улсын болон орон нутгийн төсвөөс санхүүжүүлнэ.

/Энэ хэсэгт 2003 оны 1 дүгээр сарын 2-ны өдрийн хуулиар өөрчлөлт орсон/

2.Хуульд өөрөөр заагаагүй бол байгалийн баялгийн нөөц ашигласны төлбөр, хураамжийн орлого орон нутгийн төсөвт орно.

54 дугаар зүйл.Байгаль орчныг хамгаалах эдийн засгийн хөшүүрэг

Хэвлэх

/Энэ зүйлийн дугаарт 2008 оны 1 дүгээр сарын 31-ний өдрийн хууль, 2012 оны 5 дугаар сарын 17-ны өдрийн хуулиар өөрчлөлт орсон/

1.Байгаль орчныг хамгаалах, түүний баялгийг зохистой ашиглах, нөхөн сэргээх, байгаль орчинд үзүүлэх хортой аюултай нөлөөллийг багасгах дэвшилт арга, хоргүй, аюулгүй, бохирдолгүй, хаягдалгүй технологи нэврүүлсэн иргэн, аж ахуйн нэгж, байгууллагыг төрөөс урамшуулна.

/Энэ хэсэгт 2005 оны 11 дүгээр сарын 18-ны өдрийн хуулиар нэмэлт орсон/

2.Экологийн боловсрол, хүмүүжил олгох, байгаль орчныг хамгаалах, байгалийн баялгийг нөхөн сэргээх ажилд төсвөөс санхүүгийн дэмжлэг үзүүлнэ.

/Энэ хэсгийг 2006 оны 6 дугаар сарын 29-ний өдрийн хуулиар өөрчлөн найруулсан/

3.Энэ зүйлийн 1 дэх хэсэгт заасны дагуу иргэн, аж ахуйн нэгж, байгууллагыг урамшуулах журмыг Засгийн газар тогтооно.

/Энэ хэсэгт 2006 оны 6 дугаар сарын 29-ний өдрийн хуулиар өөрчлөлт орсон/

4.Байгаль орчны хууль тогтоомж зөрчсөн тухай үнэн бодит мэдээллийг эрх бүхий байгууллага, албан тушаалтанд өгсөн, түүнчлэн зөрчлийг илрүүлсэн, илрүүлэхэд бодитой туслалцаа үзүүлсэн иргэнд зөрчил гаргагчид ногдуулсан торгууль, нөхөн төлбөрийн орлогын дүнгийн 15 хувьтай тэнцэх мөнгөн урамшууллыг сум, дүүргийн Засаг дарга байгалийн нөөц ашигласны төлбөрийн орлогоос олгоно.

/Энэ хэсгийг 2005 оны 11 дүгээр сарын 18-ны өдрийн хуулиар нэмсэн/

/Энэ хэсэгт 2015 оны 07 дугаар сарын 08-ны өдрийн хуулиар нэмэлт оруулсан/

5. Хууль бусаар бэлтгэж хураалгасан байгалийн баялгийн борлуулалтын орлогын 15 хувийг тухайн зөрчлийг илрүүлсэн улсын байцаагч, байгаль хамгаалагчид тухайн аймаг, сум, нийслэл, дүүргийн Засаг дарга байгалийн нөөц ашигласны төлбөрийн орлогоос олгоно.

/Энэ хэсэгт 2022 оны 4 дүгээр сарын 22-ны өдрийн хуулиар өөрчлөлт оруулсан./

/Энэ хэсэгт 2022 оны 11 дүгээр сарын 11-ний өдрийн хуулиар өөрчлөлт оруулсан./

/Энэ хэсгийг 2005 оны 11 дүгээр сарын 18-ны өдрийн хуулиар нэмсэн/

/Энэ хэсэгт 2015 оны 7 дугаар сарын 8-ны өдрийн хуулиар нэмэлт оруулсан/

6.Энэ зүйлийн 4, 5, 8, 9 дахь хэсэгт заасан урамшуулал олгох журмыг Сангийн болон Байгаль орчны асуудал эрхэлсэн Засгийн газрын гишүүд батална.

/Энэ хэсгийг 2005 оны 11 дүгээр сарын 18-ны өдрийн хуулиар нэмсэн/

/Энэ хэсэгт 2015 оны 7 дугаар сарын 8-ны өдрийн хуулиар нэмэлт оруулсан/

7.Энэ зүйлийн 4 дэх хэсэгт заасан мэдээлэгчийг холбогдох хууль тогтоомжийн дагуу нууцлана.

/Энэ хэсгийг 2005 оны 11 дүгээр сарын 18-ны өдрийн хуулиар нэмсэн/

8.Байгаль орчны хууль тогтоомж зөрчсөн тухай үнэн бодит мэдээллийг эрх бүхий байгууллага, албан тушаалтанд өгсөн иргэн, нөхөрлөл, төрийн бус байгууллагад 150000 төгрөгийн мөнгөн урамшууллыг сум, дүүргийн Засаг дарга ажлын 10 өдөрт багтаан байгалийн нөөц ашигласны төлбөрийн орлогоос олгоно.

/Энэ хэсгийг 2015 оны 7 дугаар сарын 8-ны өдрийн хуулиар нэмсэн/

/Энэ хэсгийг 2015 оны 07 дугаар сарын 08-ны өдрийн хуулиар нэмсэн/

/Энэ хэсэгт 2017 оны 02 дугаар сарын 09-ний өдрийн хуулиар өөрчлөлт оруулсан/

9.Байгаль хамгаалах журмын эсрэг гэмт хэрэг, зөрчил үйлдэхэд ашиглаж хураалгасан зэвсэг, тээврийн хэрэгсэл, унаа хөсөг, техник, тоног төхөөрөмжийг борлуулсны орлогын 70 хувьтай тэнцэх хэмжээний мөнгөн урамшууллыг тухайн гэмт хэрэг, зөрчлийг илрүүлсэн нөхөрлөл, төрийн бус байгууллага, цагдаа, хил хамгаалах байгууллагын ажилтанд байгаль орчны асуудал эрхэлсэн Засгийн газрын гишүүн Байгаль орчин, уур амьсгалын сангаас олгоно.

/Энэ хэсгийг 2019 оны 11 дүгээр сарын 13-ны өдрийн хуулиар хүчингүй болсонд тооцсон./

10.Хууль бусаар бэлтгэж хураалгасан байгалийн баялгийг борлуулсны орлого болон гэмт хэрэг, зөрчил үйлдэхэд ашиглаж хураалгасан зэвсэг, тээврийн хэрэгсэл, унаа хөсөг, техник, тоног төхөөрөмжийг борлуулсны орлогыг Засгийн газрын тусгай сангийн тухай хуулийн 7 дугаар зүйлд заасан Байгаль орчин, уур амьсгалын санд оруулна.

/Энэ хэсгийг 2015 оны 07 дугаар сарын 08-ны өдрийн хуулиар нэмсэн/

/Энэ хэсэгт 2017 оны 02 дугаар сарын 09-ний өдрийн хуулиар өөрчлөлт оруулсан/

/Энэ хэсэгт 2019 оны 11 дүгээр сарын 13-ны өдрийн хуулиар өөрчлөлт оруулсан./

11.Хүрээлэн байгаа орчны эсрэг гэмт хэргийг мөрдөхөд шаардлагатай үнэлгээ, шинжилгээ, шинжээчийн болон лабораторийн зардлыг эргэн төлөгдөх нөхцөлтэйгөөр Байгаль орчин, уур амьсгалын сангаас санхүүжүүлнэ.

/Энэ хэсгийг 2015 оны 07 дугаар сарын 08-ны өдрийн хуулиар нэмсэн/

/Энэ хэсэгт 2017 оны 02 дугаар сарын 09-ний өдрийн хуулиар өөрчлөлт оруулсан/

/Энэ хэсэгт 2019 оны 11 дүгээр сарын 13-ны өдрийн хуулиар өөрчлөлт оруулсан./

55 дугаар зүйл.Байгалийн баялгийн нөөц ашигласны төлбөр, хураамж

Хэвлэх

/Энэ зүйлийн дугаарт 2008 оны 1 дүгээр сарын 31-ний өдрийн хууль, 2012 оны 5 дугаар сарын 17-ны өдрийн хуулиар өөрчлөлт орсон/

1.Байгалийн баялгийн нөөц ашигласны төлбөр, хураамжид байгалийн баялгийн нөөц ашиглах эрхийн бичиг олгосны хураамж, нөөц ашигласны төлбөр, зөвшөөрсөн хэмжээнд хог хаягдал, бохирдуулах бодис гаргасны төлбөр хамаарна.

2.Эрхийн бичиг, гэрээнд заасан хэмжээнээс хэтрүүлэн ашигласан болон зөвшөөрөлгүй агнасан, түүсэн, бэлтгэсэн, олборлосон байгалийн баялаг болон зөвшөөрсөн хэмжээнээс хэтрүүлэн хог хаягдал, бусад бодис гаргахад нөхөн төлбөр ногдуулна.

/Энэ хэсэгт 2005 оны 11 дүгээр сарын 18-ны өдрийн хуулиар нэмэлт орсон/

3.Энэ зүйлийн 2 дахь хэсэгт заасан нөхөн төлбөрийг орон нутгийн төсөвт оруулна.

/Энэ хэсэгт 2006 оны 6 дугаар сарын 29-ний өдрийн хуулиар өөрчлөлт орсон/

4.Энэ зүйлийн 1 дэх хэсэгт заасан төлбөр, хураамжийн дээд, доод хэмжээ, төлөх журмыг хуулиар тогтооно.

56 дугаар зүйл.Экологийн боловсрол, хүмүүжил

Хэвлэх

/Энэ зүйлийн дугаарт 2008 оны 1 дүгээр сарын 31-ний өдрийн хууль, 2012 оны 5 дугаар сарын 17-ны өдрийн хуулиар өөрчлөлт орсон/

1.Засгийн газар албан болон албан бус боловсролын тогтолцооны хүрээнд иргэдэд экологийн боловсрол, хүмүүжил, байгаль орчныг хамгаалах арга, дадал олгох хөтөлбөрийг баталж биелэлтийг зохион байгуулна.

/Энэ хэсгийг 2023 оны 07 дугаар сарын 07-ны өдрийн хуулиар хүчингүй болсонд тооцсон./

2.Экологийн боловсрол, хүмүүжил олгох ажлыг дараахь байдлаар зохион байгуулна:

1/сургуулийн өмнөх боловсролын байгууллага, ерөнхий боловсролын сургуульд байгаль орчныг хамгаалах анхны мэдлэг, хүмүүжил олгох;

/Энэ заалтыг 2023 оны 07 дугаар сарын 07-ны өдрийн хуулиар хүчингүй болсонд тооцсон./

2/коллеж, их, дээд сургууль болон мэргэжлийн сургалтын байгууллагад мэргэжлийн чиг баримжааг харгалзан байгаль орчныг хамгаалах, байгалийн баялгийг зохистой ашиглах шинжлэх ухааны үндэс, эрх зүйн мэдлэг олгох;

/Энэ заалтыг 2023 оны 07 дугаар сарын 07-ны өдрийн хуулиар хүчингүй болсонд тооцсон./

3/хэвлэл, мэдээллийн хэрэгслээр экологийн мэдлэг, байгаль орчныг хамгаалах үндэсний уламжлал, зан заншил, хууль тогтоомж сурталчлах.

57 дүгээр зүйл.Байгаль орчинд учруулсан хохирлыг нөхөн төлөх

Хэвлэх

/Энэ зүйлийн дугаарт 2008 оны 1 дүгээр сарын 31-ний өдрийн хууль, 2012 оны 5 дугаар сарын 17-ны өдрийн хуулиар өөрчлөлт орсон/

1.Иргэн, аж ахуйн нэгж, байгууллага хууль бус үйл ажиллагаагаараа байгаль орчин, түүний баялагт учруулсан шууд хохирлыг нөхөн төлөх үүрэгтэй.

2.Иргэн, аж ахуйн нэгж, байгууллагын хууль бус үйл ажиллагааны улмаас байгаль орчны алдагдсан тэнцлийг болон байгалийн баялгийг нөхөн сэргээх, хүн амыг нүүлгэх, мал, амьтныг тухайн нутаг дэвсгэрээс шилжүүлэхэд гарсан зардлыг гэм буруутай этгээдээр нөхөн төлүүлэхээр сум, дүүргийн Засаг дарга шүүхэд нэхэмжлэл гаргана.

/Энэ хэсэгт 2005 оны 11 дүгээр сарын 18-ны өдрийн хуулиар өөрчлөлт орсон/

3.Гэм буруутай этгээд энэ зүйлийн 1, 2 дахь хэсэгт заасан хохирлыг нөхөн төлсөн нь түүнд зохих хууль тогтоомжийн дагуу Эрүүгийн хууль, эсхүл Зөрчлийн тухай хуульд заасан хариуцлага хүлээлгэхээс чөлөөлөх үндэслэл болохгүй.

/Энэ хэсэгт 2015 оны 12 дугаар сарын 4-ний өдрийн хуулиар өөрчлөлт оруулсан/

58 дугаар зүйл.Хууль зөрчигчид хүлээлгэх хариуцлага

Хэвлэх

1.Энэ хуулийг зөрчсөн албан тушаалтны үйлдэл нь гэмт хэргийн шинжгүй бол Төрийн албаны тухай хуульд заасан хариуцлага хүлээлгэнэ.

2.Энэ хуулийг зөрчсөн хүн, хуулийн этгээдэд Эрүүгийн хууль, эсхүл Зөрчлийн тухай хуульд заасан хариуцлага хүлээлгэнэ.

/Энэ зүйлийг 2015 оны 12 дугаар сарын 4-ний өдрийн хуулиар өөрчлөн найруулсан/

59 дүгээр зүйл.Хууль хүчин төгөлдөр болох

Хэвлэх

/Энэ зүйлийн дугаарт 2008 оны 1 дүгээр сарын 31-ний өдрийн хууль, 2012 оны 5 дугаар сарын 17-ны өдрийн хуулиар өөрчлөлт орсон/

Энэ хуулийг 1995 оны 6 дугаар сарын 5-ны өдрөөс эхлэн дагаж мөрдөнө.

МОНГОЛ УЛСЫН ИХ ХУРЛЫН ДАРГА Н. БАГАБАНДИ

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

(2022.12.06-ны өдрийн орчуулгын хяналт)                         Unofficial translation
 

LAW OF MONGOLIA

March 30, 1995                        Ulaanbaatar city

 

ON ENVIRONMENTAL PROTECTION

CHAPTER ONE
GENERAL PROVISIONS

Article 1.Purpose of the law

The purpose of this Law is to regulate relations between the State, citizens, business entities and organizations in order to guarantee the human right to live in a healthy and safe environment, an ecologically balanced social and economic development, the protection of the environment for present and future generations, the proper use of natural resources and the restoration of available resources.

Article 2.Legislation on environmental protection

1.The legislation on environmental protection is comprised of the Constitution of Mongolia, this Law, and other relevant legislative acts adopted in conformity thereof.

2.If an international treaty, to which Mongolia is a party, stipulates otherwise than this Law, then the provisions of the international treaty shall prevail.

Article 3.Resources protected by law and relevant terms

1.This Law shall protect the following conservation resources from any adverse effects in order to prevent ecological imbalance:

1/land and its soil;

2/underground resources and mineral wealth;

3/water;

4/plants;

5/animals;

6/air.

2.The following terms used in this Law shall have the following meanings:

1/"environment" shall include the geosphere, hydrosphere, biosphere, and atmosphere within the territory of Mongolia directly or indirectly affecting the lives and activities of human beings, and the relationships between them;

2/"water" shall include surface and ground water resources including rivers, springs, ponds, mineral waters, and glaciers, as well as natural and manmade water courses within the territory of Mongolia;

3/"plants" shall include natural and planted forests, trees, and all types of higher and lower plants that grow within the territory of Mongolia;

4/"animals" shall include any mammal, bird, amphibian, fish, reptile, crustacean, insect, mollusk, protozoon or other invertebrate that temporarily or permanently inhabits the territory of Mongolia;

5/"air" shall mean the air strata above the territory of Mongolia;

6/"adverse environmental impact" shall mean the result of any action (or non-action) which has a polluting, detrimental, adverse, hazardous or destructive effect on nature and environment and its resources;

7/"environmental protection" shall cover activities such as prevention from environmental pollution, proper use and rehabilitation of natural recourses keeping its own ability to recover and adjusting to its capacity, and control over natural resources.

/This sub-paragraph was added by the law as of November 18, 2005/

8/"partnership for joint management of natural resource" /hereinafter referred as "partnership"/ shall mean a partnership, whose purpose is to ensure the realization of the local communities' rights for protection, proper utilization and restoration of natural resources and manage resource utilization collectively in a transparent and fair manner, ensuring equal distribution of benefits for the local communities;

 /This sub-paragraph was modified by the law as of May 17, 2012/

9/"environmental database" /hereinafter referred as "database"/ shall mean information technology used for generating, collecting, transferring, processing, utilizing, storing, enhancing, altering, modifying and securing environmental data;

 /This sub-paragraph was added by the law as of January 31, 2008/

10/"metadata" shall mean an information set about the source, accountable party, format, scale, quality, scope, period and usage of the data;

 /This sub-paragraph was added by the law as of January 31, , 2008/

11/"damage to the environment" means any action or inaction that results in illegal use and exploitation of natural resources or polluting, deteriorating, damaging the environment beyond established norms of environmental capacity and limit, causing loss of natural resources and ecosystem unbalance.

 /This sub-paragraph was added by the law as of July 8, 2010/

12/"compensation for environmental damage" shall mean a monetary expression of a compensation for damage, caused either by a citizen, busuness entity, organization or officer to the environment, calculated using the ecological and economic assessment method, to indemnify the damage caused and prevent any potential risks in the future.

 /This sub-paragraph was added by the law as of July 8, 2010/

13/"indemnitor for environmental damage" shall mean any citizen, business entity, organization or officer, who has committed for the action or inaction specified in the Sub-paragraph 11, Paragraph 2, Article 3 of this Law".

 /This sub-paragraph was added by the law as of July 8, 2010/

14/"environmental audit" shall mean an independent activity to review implementation of laws, legislations, state policies, national programs, environmental impact assessments and standards, making conclusions and providing technical assistance.

 /This sub-paragraph was added by the law as of 17 May 2012/

3.all relations in respect of the ownership, possession, and use of object and their resources specified in the paragraph 1 of this article shall be regulated by the special laws of Mongolia.

Article 4.The rights and duties of citizens in protecting the environment

1.Citizens shall exercise the following rights in protecting the environment:

1/to claims compensation for damage to one's property or health against the person, who caused adverse impacts on environmental impacts;

2/to fight against infringements of environmental legislations, demand for legal charges and file court claims against persons, whose conduct caused adverse impacts on the environment.

 /This sub-paragraph was amended by the law as of July 8, 2010/

3/to establish non-Governmental organizations and capital funds for protection of the environment and local citizens can assemble together on voluntary basis in order to conserve and rehabilitate natural resources and deserve benefit from them;

 /This sub-paragraph was amended by the law as of November 18, 2005/

4/to obtain accurate information about the environment from relevant organizations;

5/to demand relevant authorities to ensure the immunity of natural resource and wealth and restrict or suspend any actions with adverse environmental impacts and reject to grant licenses or permits for establishing new businesses or organizations, which may cause adverse environmental impacts;

 /This sub-paragraph was amended by the law as of May 17, 2012/

6/to establish a Partnership as specified in the sub-paragraph 8, paragraph 2, Article 3 of this Law on voluntary organizational basis through which protect, use and possess on contractual basis in compliance with relevant legislation certain types of natural resources on the territory of their residence.

 /This sub-paragraph was added by the law as of November 18, 2005/

2.Citizens shall have the following duties to protect the environment:

 1/to comply with legislation on environmental protection;

2/to acquire and use traditional knowledge and skills to protect the environment and to provide ecological education to children;

3/to prevent adverse environmental impacts and to eliminate or compensate for any damage or loss in the form of adverse environmental impacts arising from their conduct;

4/any citizens who found out the evidence of practice of illegal use, damage and destroy of natural resources shall immediately report to local Governor, state inspector and rangers involved in natural protection.

 /This sub-paragraph was added by the law as of November 18,   2005/

Article 5.State environmental functions and principles

1.In order to ensure the human right to live in a healthy and safe environment, the State shall prevent adverse environmental impacts and maintain ecological balance.

2.The State shall adhere to following principles when implementing its environmental protection functions:

1/to create favorable environmental conditions for people to live, work, and rest;

2/to ensure environmental balance by developing an ecologically oriented economy;

3/to provide conditions for the proper and scientifically- sound use of natural resources;

4/transparency decisions and activities in respect of environmental protection and the use of natural resources.

 5/to ensure the inviolability of natural resource and resources.

 /This sub-paragraph was added by the law as of May 17, 2012/

Article 6.Ownership and protection of natural resources

/The title of this Article was amended by the law as of May 17, 2012/

1.The land, its underground resources, forest, water, animals, plants and other natural resources except those owned by citizens of Mongolia shall be the property of the State and can only be used with a permit granted by a relevant state authority body.

/This paragraph was modified by the law as of May 17, 2012/

/This paragraph was amended by the law as of June17, 2022/

2.Unless otherwise provided by law, citizens, legal entities, organizations, foreign citizens and legal persons may use natural resources in accordance with any contract and permit by paying appropriate fees and charges.

/This paragraph was amended by the law as of June17, 2022/

3.According to the procedure specified in the law and contract, the citizens may own plants and forest planted and grown by themselves, bred animals, water basins, lakes and ponds formed by accumulation of rain water on the land of their ownership and possession as well as legal entities or organizations on the land of their possession.

/This paragraph was added by the law as of November 18, 2005/

4.Matters related to the ownership shall be decided in accordance with the law based on the definitions of the state central administrative body in charge of environmental issues and local administrative body, and conclusion of the professional research institution regarding whether those natural resources have been created in compliance with the paragraph 3 of the Article 6 of this Law.

/This paragraph was added by the law as of November 18, 2005/

5.Due to failure of the Governor to properly fulfill his/her duties specified in the Sub-paragraph16 of paragraph 2 of Article 7 and Sub-paragraph 8, paragraph 2 of Article 17 of this Law, in the event that an authorized professional organization officially determined that there has been an extremely large amount of damages to the environment, the sanctions shall be taken according to the Article 64.2.5 of Law on Administrative and Territorial Units of Mongolia and their management.

/This paragraph was added by the law as of May 17, 2012/

/This paragraph was amended by the law as of July 8, 2015/

/This paragraph was amended by the law as of April 22, 2022/

CHAPTER TWO

ENVIRONMENTAL ASSESSMENT, ANALYSIS AND AUDIT

/The title of this chapter was amended by the law as of May 17, 2012/

Article 7.Environmental assessments

1.Natural resource assessments and environmental impact assessments shall be conducted in order to preserve the original appearance of the environment, to develop and carry out activities aimed at sustaining environmental balance, and to regulate the use of natural resources.

2.Citizens, business entities, and organizations which intend to use natural resources for commercial purposes shall conduct the assessments specified in paragraph 1 of this article at their own expense, or, if such assessment has previously been conducted, then they shall pay the costs of its execution.

3.Environmental assessments shall be conducted by legal entities or organizations authorized pursuant to paragraph 4 of this article and approved by the state central administrative body in charge of the relevant natural resource.

4.Legal entities and organizations shall obtain an authorization to conduct natural resource assessments from the State central administrative body in charge of the protection and proper use of the relevant natural resource and authorization to conduct environmental impact assessments shall be granted by the State central administrative body in charge of nature and environment (hereinafter referred to as "state central administrative body").

/This paragraph was amended by the law as of January 22, 1998/

/This paragraph was amended by the law as of May 17, 2012/

5.Legal entities and organizations that meet the following requirements shall be authorized to conduct such environmental assessments:

 1/not less than 1/3 of the assessment team shall be adequately qualified staff;

 /This sub-paragraph was modified by the law as of November 18, 2005/

2/possession of necessary measuring and research tools, instruments, and equipment;

3/methods of environmental assessment approved by professional certified institution;

 /This sub-paragraph was modified by the law as of November 18, 2005/

 4/possession of databanks for conducting assessments;

6. /This sub-paragraph was annulled by the law as of January 22, 1998/

Article 8.Natural resource assessments

1."Natural resource assessment" shall mean the determination of the amount of certain types of natural recourses in terms of quantitative and qualitative assessments and monetary indicators.

2.Assessments shall determine the quantity of natural resources, protection and proper use of those resources, identify measures of natural resources original restoration capacity and record them in the State Environmental Information Database.

/This paragraph was amended by the law as of November 18, 2005/

3.The state central administrative body shall establish an economic value for natural resources in co-operation with relevant organizations taking into account the ecological and commercial value of the natural resources.

4.The economic value shall form the basis for determining the level of payments and fees for resource use and the amount of compensation payable in the case of adverse environmental impacts and direct damage.

Article 9.Environmental impact assessments

1. /This paragraph was annulled by the law as of January 22, 1998/

2.Relations related to the environmental impact assessments shall be regulated by laws.

/This paragraph was modified by the law as of January 22, 1998/

3.The contracting party shall finance the costs of the impact assessments.

4.Citizens, legal entities and organizations implementing proposals, shall obliged to comply with the requirements determined by the impact assessment.

/This paragraph was amended by the law as of January 22, 1998/

Article 10.Environmental monitoring

1."Environmental monitoring" shall include written evaluations based on continual observation, measurement and research on the state of the environment, and the development of measures for the termination and rectification of any adverse changes discovered.

2.In order to provide the function referred to in paragraph 1 of this article, the state central administrative body shall establish and maintain an environmental monitoring network (hereinafter referred to as "monitoring network").

3.The monitoring network shall conduct the following activities:

1/to regularly conduct surveys on the level of physical, chemical, and biological changes to the environment and of pollution, and to establish and assess the extent of environmental changes;

2/to provide the public and interested business entities and organizations with information on the environment and natural resources;

3/to develop proposals for the prevention of adverse effects on human health and the environment as a result of natural disasters and for the rectification of any damage.

Article 101.The environmental audit

1.All business entities and organizations which operating in the manufacturing and services industry, utilizing natural resources shall be carry out the environmental audit every two years, issue relevant conclusion and recommendations and submit the report to the relevant aimag and capital's environmental department within the period specified in the recommendations.

2.The cost of the environmental audit shall be borne by the entity and organization when the audit is conducted within the planned time frame, and if the unscheduled audit is required by the Governor or the central administrative body in charge of the environmental affairs, then the cost shall be borne by the Client.

3.The environmental audit shall be performed by a legal entity authorized by the central administrative body in charge of the environmental affairs.

4.The environmental audit methodology and procedure for granting licenses and authorization shall be approved by the Cabinet member in charge of environmental affairs.

5.This Law shall not regulate any conduct related to the environmental financial or performance audit by the National Audit Office.

/This paragraph was added by the law as of May 17, 2012/

Article 11.Environmental research and funding

1.Research to establish the potential for State and regional development, the restoration, breeding and raising of endangered animals and plants, protection of soil, water, and air, and for humans to live in a healthy and safe environment shall be funded by State and local budgets.

/This paragraph was amended by the law as of January 02, 2003/

2.State central administrative authorities and appropriate instance governors except subsidizing the research and related professional institutions in environmental research and surveys and subscription of project drafts shall provide with the financial assistance interested individuals, business entities and organization in their research and surveys.

/This paragraph was amended by the law as of June 29, 2006/

Article 12. /This article was annulled by the law as of January 31, 2008/

CHAPTER THREE

POWERS OF STATE ORGANIZATIONS ON ENVIRONMENTAL PROTECTION

Article 13.Powers of the State Great Khural

The State Great Khural shall exercise the following powers in respect of environmental protection:

1/to formulate a state policy for protection of the environment and the proper use and restoration of its natural resources;

2/to approve a national program for environmental protection and ecological safety submitted by the Government;

3/to pass legislation on environmental protection and to supervise its implementation;

4/to establish maximum and minimum levels for payments and fees for the use of natural resources and for pollution of the environment;

5/to approve and amend a list of endangered animal and plant species and to give particular natural resources State protection;

6/to exercise other powers provided by law.

Article 14.Powers of the Government

The Government shall exercise the following powers in respect of environmental protection:

1/to organize the development and implementation of a national program for environmental protection and ecological safety;

2/to limit as provided in the law or refrain for certain period the use of and the amount of import and export of natural resources.

/This sub-paragraph was amended by the law as of November 18, 2005/

3/to stop the production and other activities which have an adverse effect on human health and the environment of citizens, business entities and organizations regardless of the form of ownership, taking into account the recommendations of the state central administrative body and Aimag and capital city Governors;

4/to administer customs and quarantine control over the export and import of animals, plants and other natural products;

5/ /This sub-paragraph was annulled by the law as of January 22, 1998/;

6/to organize education and training program on ecology for citizens;

7/to exercise other powers provided by law.

Article 15.Powers of the state central administrative body

1.The state central administrative body in charge of nature and the environment shall exercise the following powers in respect of environmental protection:

1/to organize implementation of state policy and legislation on environmental protection and the proper use and restoration of natural resources, and to ensure environmental balance, prevention damage to the environment, elimination of damage caused;

 /This sub-paragraph was amended by the law as of May 17, 2012/

2/to make decisions and to approve rules and procedures to be followed by other state central administrative bodies and Aimag and capital city administrations in respect of specific issues of environmental protection and to ensure their implementation;

 /This sub-paragraph was amended by the law as of May 17, 2012/

3/to co-ordinate interdisciplinary and interregional activities to protect and restore the environment and properly use its resources, to develop and adopt standards for environmental carrying capacity and to administer their implementation by means of authorized organizations or in co-operation with other state central administrative bodies;

 /This sub-paragraph was modified by the law as of May 17, 2012/

4/to determine the amount of forest resources, plants or animals available to use annually in accordance with legislation and to restrict or prohibit for certain period of time the use of certain kinds of natural resources, taking into account ecological requirements and reserves;

 /This sub-paragraph was amended by the law as of November 18, 2005/

5/to make a state request for environmental protection research and to conduct mapping, as well as to administer the research and mapping activities of certified organizations and their subsidiaries;

6/to provide citizens, business entities and organizations with environmental information, to promote equal and upright use of benefits to appear from application of traditional knowledge, new ideas and life experience for sustainable use of biological and genetic resources;

 /This sub-paragraph was amended by the law as of November 18, 2005/

7/to provide methodological assistance to the state central administrative body and local self-governing organizations on issues related to environmental protection and the proper use and restoration of natural resources, and compensation for damage caused to environment;

 /This sub-paragraph was modified by the law as of May 17, 2012/

8/to co-operate with foreign and international organizations on environmental protection;

 9/ /This sub-paragraph was annulled by the law as of July 10, 2002/

 10/ /This sub-paragraph was annulled by the law as of July 10, 2002/

11/to develop management plan for the partnership, provide technical assistance and guidance, extend an integrated management;

 /This sub-paragraph was added by the law as of May 17, 2012/

 12/to approve the methodology specified in the Article 49.5 of this Law;

 /This sub-paragraph was added by the law as of May 17, 2012/

13/Provide financial assistance for initiatives and activities to protect environment, restore natural resources and provide ecological education and awareness.

 /This sub-paragraph was added by the law as of June 29, 2006/

 /Number of this sub-paragraph was amended by the law as of May 17, 2012/

14/to hire environmental activists as rangers, develop and approve a procedure for results-based incentive scheme;

 /This sub-paragraph was added by the law as of November 18 , 2005/

 /Number of this sub-paragraph was amended by the law as of June 29, 2006/

 /Number of this sub-paragraph was amended by the law as of May 17, 2012/

15/coordinate, manage and monitor the implementation of laws and legislations on the environmental database;

 /This sub-paragraph was added by the law as of January 31, 2008/

 /Number of this sub-paragraph was amended by the law as of May 17, 2012/

16/developing policies and programs for the protection of the ozone layer, approving relevant rules and regulation and ensuring implementation;

 /This sub-paragraph was added by the law as of June 3, 2022/

 17/other full authorization as specified the law.

 /Number of this sub-paragraph was amended by the law as of June 6, 2022/

/Number of this sub-paragraph was amended by the law as of November 18, 2005 and law as of June 29, 2006/

/Number of this sub-paragraph was amended by the law as of January 31, 2008 and the law as of May 17, 2012/

2.Other state central administrative bodies shall exercise the following powers in respect of environmental protection:

1/to incorporate measures to protect the environment and on the proper use and restoration of natural resources in their sectorial policies and to administer implementation of those measures;

2/to administer the implementation of environmental legislation at the sectoral level and to report annually to the Government on the results of implementation.

Article 16.Powers of Aimag and Capital City Citizens' Representatives Khurals and Governors

1.Aimag and Capital City Citizens' Representatives Khural shall exercise the following powers in respect of environmental protection:

1/to approve measures and budgets for environmental protection and proper use of natural resources in their territory and to administer their implementation;

2/in accordance with the provisions of this Law and procedures, to establish maximum limits on the use of natural resources in their territory for the given year;

3/to make decisions on putting items not under special State environmental protection under local protection and to establish boundaries and protection regimes and to supervise their implementation;

4/to establish the boundaries of special zones to meet sanitary requirements and protect the environment of cities, villages and other settled areas, resorts and treatment centers, the sources of lakes, rivers, mineral water, springs, ponds, and other water sources;

5/to discuss/consider their Governor's information and report on the State of the environment and the environmental information database;

6/the natural resource fund of the area shall be registered and handed over to the newly appointed Governor registered in accordance with the indicators specified in the Article 35.1.1-6 of this Law, and review and evaluate reports on any change and variation on an annual basis;

 /This sub-paragraph was added by the law as of May 17, 2012/

7/the size and location of the environmental protection and restoration site from revenue of the natural resource royalties specified in Article 18.1 of the Law on Natural resources royalties shall be determined by opinion of the Bag and Khoroo Citizens' Representatives Khural and Governor of Soum.

 /This sub-paragraph was added by the law as of April 22, 2022/

2.Aimag and Capital City Governors shall exercise the following powers in respect of environmental protection and compensate for damage caused to environment:

/This paragraph was amended by the law as of May 17, 2012/

1/to administer the implementation of environmental protection legislation and Government decisions;

2/to develop measures for environmental protection and the proper use and restoration of natural resources in their territory, to submit them to the Citizens' Representatives Khurals and to administer the implementation of any decisions made;

3/to submit information and data to the state central administrative body and the environmental information database in a timely manner;

4/to supervise the activities of business entities and organizations in respect of environmental protection and the restoration and use of natural resources in their territory regardless of their jurisdiction and take measures to eliminate breaches and if necessary to suspend the activities of business entities and organizations, which have adverse environmental impacts and escalate the issue to the relevant authorities for decision making.

 /This sub-paragraph was amended by the law as of May 17, 2012/

5/to provide State chief inspectors and State inspectors in accordance with this Law with the required distinctive badges, uniforms, defensive weapons, equipment, and means of transport.

/This sub-paragraph was amended by the law as of May 17, 2012/

6/appoint and release the heads of the aimag and city departments of environment with consultation with the State central administrative body in charge of environmental issues.

 /This sub-paragraph was added by the law as of December 22 ,,     2006/

7/approve the budget for the Partnership activities in the respective area and provide with financial support;

 /This sub-paragraph was added by the law as of May 17, 2012/

8/organize the task of sourcing technical and methodological management in order to develop the Partnership activity within the approved budget frame;

 /This sub-paragraph was added by the law as of May 17, 2012/

9/discuss the report of actions implemented by the Partnership in the current year the Citizens' Representative Khural;

 /This sub-paragraph was added by the law as of May 17, 2012/

10/protect natural resources in its respective territory on behalf of the State and ensure its territorial integrity.

 /This sub-paragraph was added by the law as of May 17, 2012/

3.The heads of Aimag and City environmental departments shall be appointed through a selection process stated in the Articles 25, 26, 27 of the Law on Civil Service from citizens with an educational background in environment.

/This sub-paragraph was added by the law as of December 22, 2006,

/This sub-paragraph was modified by the law of December 07, 2017/

Article 17.Powers of Soum and District Citizens' Representatives Khurals and Governors

1.Soum and District Citizens' Representatives Khurals shall exercise the following powers in respect of environmental protection:

1/to approve measures and budgets for environmental protection in their territory and to supervise their implementation;

2/in accordance with the provisions of this Law and procedures, to establish limits on the use of natural resources in their territory for the given year;

 3/to consider their Governor's report on environmental protection;

4/partnerships specified in the sub-paragraph 2, paragraph 8, Article 3 of this Law are responsible for protection, use and possession of certain kinds of natural resources on the relevant territory, and matters concerning thereof shall be resolved based on recommendations of bag and khoroo Citizens' General Meeting;

5/make a decision based on the recommendations from bag and khoroo public meetings regarding the entrustment of protection, utilization and possession of the certain types of natural resources in their territory to the Partnership specified in the Article 3.2.8 of this Law.

 /This sub-paragraph was added by the law as of November 18, 2005/

6/conduct assessment and evaluation and provide recommendation as mentioned in the Article 16.1.6 of this Law;

 /This sub-paragraph was added by the law as of May 17, 2012/

7/approve and monitor implementation of the program, developed within the framework of the Partnership for joint management of natural resources in the respective territory.

 /This sub-paragraph was added by the law as of May 17, 2012/

2.Soum and District Governors shall exercise the following powers in respect to environmental protection and compensate of environmental damage:

/This sub-paragraph was amended by the law as of May 17, 2012/

1/to administer the implementation of environmental protection legislation and the decisions of Citizens' Representatives Khurals and higher-level organizations in their territory;

2/to issue certificate to citizens, business entities and organizations for the use of natural resources in accordance with legislation;

3/to monitor the use of natural resources by citizens, business entities and organizations and to approve the cultivated forests and plants, and animals bred and raised as well as land and bodies of water improved and maintained by them;

4/to supervise the activities of business entities and organizations in respect of environmental protection and the restoration and use of natural resources in their territory regardless of their jurisdiction, and to take measures to eliminate breaches and if necessary to suspend the activities of business entities and organizations which have adverse environmental impacts and to inform authorized organizations to make decisions;

5/to direct the work of rangers and to provide them with required distinctive badges, defensive weapons, equipment and means of transport, to include these costs in local budgets and to provide other assistance as required;

 /This sub-paragraph was amended by the law as of November 18, 2005/

6/to designate garbage and waste disposal locations for business entities and organizations and to take measures to mitigate pollution;

7/to make with the citizens partnerships a contract to protect, use and possess certain kinds of natural resources for terms and period in accordance with law and regulations based on the decision specified in the sub-paragraph 5, the paragraph 1, the Article 17 of this Law and supervise the implementation of the contract;

 /This sub-paragraph was added by the law as of May 17, 2012/

8/protect natural resources on behalf of the state and safeguard the resource in own territory;

 /This sub-paragraph was added by the law as of May 17, 2012/

9/perform its duties as stipulated in the Article 17.2.8 of this Law to educate the local people on the appropriate use of natural resources, fight against illegal use of natural resources, compensating for environmental damages and make claims to court;

 /This sub-paragraph was added by the law as of May 17, 2012/

10/facilitate implementation of the Partnership management plan and conduct professional training and report the outcome to the soum Citizen's Representative Khural;

 /This sub-paragraph was added by the law as of May 17, 2012/

Article 18.Powers of Bag and Khoroo Citizens' Khurals and Governors

1.Bag and Khoroo Citizens' Khurals shall exercise the following powers in respect of environmental protection:

1/to develop and administer schedules for the protection and use of hayfields, pasture and water sources not designated for possession or use by others;

 /This sub-paragraph was annulled by the law as of April 22, 2022/

 2/to supervise the protection and use of natural resources in public use;

 3/to consider their Governor's report on environmental protection;

4/discuss and approve a proposal, submitted by the Governor of the Bag, regarding the establishment of a Partnership.

 /This sub-paragraph was added by the law as of May 17, 2012/

2.Bag and khoroo Governors shall exercise the following powers in respect of environmental protection:

1/to administer implementation of environmental protection legislation and decisions made by their Citizens' General Meetings and higher organizations;

2/to direct local environmental protection efforts and to involve citizens in the annual cleaning of environmental pollution and wastes;

3/to issue certificate for the use of natural resources as provided by law;

4/to ensure the implementation of hygienic and sanitary requirements in their territory and to designate public waste disposal areas.

5/present and review the proposals on the establishment of a Partnership and its' activities at the public meetings.

/This sub-paragraph was added by the law as of May 17, 2012/

6/to manage the protection and use of hayfields, farmlands, pastures and water points that are not owned or put to use by others.

/This sub-paragraph was added by the law as of April 22, 2022/

CHAPTER FOUR

GENERAL MEASURES ON ENVIRONMENTAL PROTECTION, USE AND RESTORATION OF NATURAL RESOURCES

Article 19.General methods and forms of environmental protection

1.Mongolia shall have a financially secure national program for environmental protection and ecological safety.

2.The State, its organizations and their officials shall protect the environment by means of the following general methods and forms:

1/the prohibition of hunting and trapping very rare animals and the collection and preparation of very rare plants;

2/the registration and protection of very rare and rare animals and plants by entry in the Redbook of Mongolia;

3/the establishment of and adherence to norms and standards against impacts adverse to environment and assurance of their implementation;

 /This sub-paragraph was amended by the law as of April 22, 2022/

4/the conduct of ecological education programs and education on national traditions and customs for public;

5/the rewarding of the introduction and use of environmentally sound, clean, and non-waste technologies;

 /This sub-paragraph was amended by the law as of November 18, 2005/

6/to protect the environment of cities and other settlements, as well as of the sources of rivers, lakes, mineral water, springs, ponds, and other bodies of water and to establish sanitary zones;

7/having the partnerships be charged of protection, use and possession of certain kinds of natural resources.

 /This sub-paragraph was added by the law as of November 18, 2005/

Article 20.Established norms of environmental capacity

1.In order to ensure the healthy and safe living conditions of the population and to protect the environment, the content of harmful and dangerous substances released into the environment and the norm of the level of adverse impact /hereinafter referred to as "norms of environmental capacity"/ shall be determined by the following indicators:

/This paragraph was amended by the law as of November 18, 2005/

1/tolerance norms of chemical and biological hazardous substances in air, water and soil;

 /This sub-paragraph was amended by the law as of November 18, 2005/

2/permissible maximum amount of toxic and dangerous substances that can be released into the environment;

 /This sub-paragraph was amended by the law as of November 18, 2005/

3/tolerance norms for noise, vibration, electromagnetic field and other harmful physical impact;

 4/radiation tolerance;

5/maximum permissible number of agrochemicals used in agriculture and pasture protection;

 6/the maximum allowable concentration of chemicals in food products;

 7/maximum allowable environmental load and resource use.

 /This sub-paragraph was amended by the law as of November 18, 2005/

2.The norms specified in Paragraphs 1, 2, 3, 4, 6 of this Article shall be established by the standardization body.

/This paragraph was amended by the law as of November 18, 2005/

3.Citizens, legal entities and organizations that have had an adverse impact on the environment by exceeding the established norms of environmental capacity shall be compensated for the costs incurred by removing the damage to the environment themselves or having it removed by a professional organization.

/This paragraph was amended by the law as of November 18, 2005/

Article 21.Protection from environmental pollution

1."Environmental pollution" shall mean the disposal of commercial or household wastes in an amount exceeding established limits for environmental carrying capacity.

2.The state central administrative body shall maintain a unified State register of pollution sources.

3.Citizens, business entities and organizations shall have the following obligations in respect of the prevention of environmental pollution by commercial or household wastes:

1/to dispose of and discharge toxic, flammable and other wastes only in specially designated sites and use only permitted methods of concealing or liquidation;

 /This sub-paragraph was amended by the law as of November 18, 2005/

2/before disposal, to classify garbage and to put it in special containers and to deliver it to specially designated sites by specially equipped transport;

3/to keep residential areas clean and, if necessary, to clean and sterilize sites before moving to other places;

 4/to remove garbage around houses and residential areas regularly.

4.Procedures for the production, storage, transportation, use and disposal of radioactive and toxic chemicals shall be established by law and procedures for the collection, transportation, decontamination, disinfection, treatment, dumping and discharge of commercial and household wastes shall be established by the Government.

/This paragraph was amended by the law as of November 18, 2005/

Article 22.Natural disaster and emergency areas

1."Natural disaster and emergency area" shall mean an area where adverse impacts and changes have occurred which pose a potential threat to the environment, human health, livestock, animals, plants, and their gene pools as a result of human activity or natural occurrence.

2.The Government shall establish natural disaster and emergency area zones based on recommendations of the state central administrative body.

3.The state central administrative body, the Civil Defense Department, Governors of all levels and other relevant organizations shall jointly take measures to prevent and mitigate the effects of natural disasters and emergencies, rectify any damage, enhance the environment, and restore natural resources.

4.All costs in respect of the rectification of damage caused by natural disasters and emergencies shall be paid from the State budget. After investigations of causes, the guilty person shall be assessed for full compensation of damage.

Article 23.Protection of the environment during states of emergency

In accordance with the Constitution of Mongolia, measures for the mitigation of natural disasters and emergencies, the rectification of damage caused by them, and the protection of the environment and its natural resources in the area where there is a State of emergency shall be established pursuant to the provisions and procedures provided by the Law on States of Emergency.

Article 24.Maximum level of natural resource use

1."Maximum level of natural resource use" shall mean the potential amount of natural resources that may be used for a certain period of time, depending on their carrying and restoration capacity.

2.The maximum level for the use of natural resources shall be determined in accordance with the relevant provisions in any laws addressing the protection and proper use of those natural resources.

Article 25.Restoration of natural resources

1.In order to ensure environmental balance, citizens, legal entities and organizations using natural resources for commercial purposes shall implement the following measures:

1/to limit the use of endangered animals and plants species and to increase their stock through breeding, reintroduction, and extensive fodder supply;

2/to maintain and enhance the land and environment, if natural resources are used.

2.Efforts to breed or reintroduce animals, cultivate plants, and culture protozoa non-native to Mongolia shall be conducted only with the approval of and under the permission and supervision of the state central administrative body and other authorized organizations.

/This paragraph was amended by the law as of June17, 2022/

CHAPTER FIVE

ENVIRONMENTAL SUPERVISION

Article 26.Environmental supervision

1.The State central administrative body in charge of environmental affairs shall organize supervision of environmental protection and the proper use and restoration of natural resources.

/This paragraph was amended by the law as of July 10, 2002/

/In this paragraph, the term "certified supervision" was amended to "state central administrative in charge of environmental affairs" by the law as of November 11, 2022, and shall be entry into forced from January 1, 2023/

2.Inspectors exercising the control of State borders, customs, veterinary, hygienic and disease services and mining or other officials required by law to exercise that control may be authorized to fulfil the duties of State environmental inspectors.

/This paragraph was amended by the law as of July 10, 2002/

3.The general State environmental inspector, State chief inspectors and State inspectors shall work in the certified supervision organization; State chief inspectors and State inspectors shall work in Aimags and the capital city, and State inspectors (hereinafter referred to as "State inspectors") and rangers shall work in Soums and Districts.

/This paragraph was annulled by the law as of November 11, 2022 and shall be entry into forced from January 1, 2023/

/This paragraph was modified by the law as of May 17, 2012/

4.State inspectors shall be appointed and dismissed as follows:

1/the rights of the State Chief inspector and state inspectors shall be issued in accordance with Article 10.4 of the Law on State Inspection.

 /This sub-paragraph was modified by the law as of July 10, 2002/

 /This sub-paragraph was amended by the law as of June 10, 2010/

 2/ /This sub-paragraph was annulled by the law as of July 10, 2002/

 3/ /This sub-paragraph was annulled by the law as of July 10, 2002/

4/soum and District Governors shall have the power to appoint and resign rangers on the recommendation of Soum and District State inspectors in accordance with norms set forth in the paragraph 7 of the Article 26 of this Law.

 /This sub-paragraph was modified by the law as of April 22, 2022/

 /This sub-paragraph was amended by the law as of November 18, 2005/

5.Citizens with an academic background in Environmental studies or those with a university degree trained or specialized in this field, shall be appointed to the position of a State environmental inspector.

/This paragraph was added by the law as of November 18, 2005/

/This paragraph was amended by the law as of July 8, 2015/

6.Citizens who have been enrolled in professional training and graduated from schools with special permission to carry out training programs in the field of environment issued from the state central administrative body in charge of educational issue shall be employed as a ranger.

/This paragraph was added by the law as of November 18, 2005/

7.The territory for which the ranger shall be responsible covers up to 100,000 hectare in high mountain area, 120,000 hectare in forestry-steppe area, 500,000 hectare in steppe, 600,000 hectare in desert-steppe area, 800,000 hectare in desert area, a single ranger shall supervise over every 30 km of the forest that was specially planted by the contribution from the state budget, and this norm shall be diminished by 70 percent for the greenhouse around the city. The Government shall determine the list of soums included into the appropriate area, the size of the territory in the reservations and natural complexes under the supervision of the single ranger regarding the class of the land, protection regime, the land specifics and capacity of the land

/This paragraph was added by the law as of November 18, 2005/

8.An assistant ranger may be appointed to assist in the implementation of the control on natural protection, proper use of natural resources in the area and their restoration.

/This paragraph was added by the law as of November 18, 2005/

Article 27.Rights and duties of state inspectors

1.State inspectors shall exercise the following rights:

1/to supervise an implementation of the environmental legislation by citizens, legal entities and organizations regardless of their jurisdiction;

2/to obtain information and data required for supervision from the appropriate citizens, legal entities, and organizations;

3/to require citizens, legal entities and organizations that breach of legislation on environmental protection, standards and permissible maximum levels, to demand eliminating adverse impacts or to temporarily suspend their activities in accordance with the procedure stipulated in Law on Violation Resolving Procedure;

 /This sub-paragraph was amended by the law as of May 18, 2017/

4/to have free access to business entities and organizations to carry out supervision, take samples and have samples analyzed under their control;

5/in the event of natural disasters and States of emergency, to have priority in the use of public transport or rental of other means of transport;

6/to inspect the identification cards of that citizen and vehicles and in case of violation, to confiscate identification cards, and illegally hunted, collected, manufactured and explored natural resources, equipment, facilities and tools used during the inspection on the implementation of the environmental protection legislation;

 /This sub-paragraph was added by the law as of April 25, 2002/

7/punishment and coercive measures to individual, legal entity who breach of Law on Offence;

 /This sub-paragraph was modified by the law as of May 17, 2012/

 /This sub-paragraph was modified by the law as of May 18, 2017

 8/to supervise and instruct environmental rangers;

 /This sub-paragraph was added by the law as of April 25, 2002/

 /This sub-paragraph was amended by the law as of November 18, 2005/

 9/ /This sub-paragraph was annulled by the law as of May 18, 2017/

10/to revoke the permits of legal entities and organizations that have caused damage to the environment by violation laws and technologies, and to submit proposals to the organization that granted the permits to temporarily or permanently stop their activities;

 /This sub-paragraph was added by the law as of April 25, 2002/

 /This sub-paragraph was amended by the law as of November 18, 2005/

 /This sub-paragraph was amended by the law as of June 17, 2022/

11/to demand invalidating a decision of the organizations and officials that violated legislation on environmental protection, or to submit a petition to the higher-level institutions and to get it solved.

 /This sub-paragraph was added by the law as of April 25, 2002/

2.State inspectors shall have the following duties:

1/to comply strictly with environmental protection legislation and regulations and procedures established in conformity with them;

2/to keep records of environmental breaches (name of person in breach, address, action, damage caused, mitigating and aggravating circumstances signed by the person in breach, and, in the event of refusal, to make a written record of reasons for the refusal;

 /This sub-paragraph was annulled by the law as of May 18, 2017/

3/on imposing administrative penalties and suspending illegal activities by citizens, business entities, and organizations in breach of environmental protection legislation, to outline the means of calculating the penalty in accordance with legislative provisions and to fill out the standard official form and penalty sheet;

 /This sub-paragraph was annulled by the law as of May 18, 2017/

4/on taking measures to suspend or rectify breaches, to respect the rights and legal interests of citizens, legal entities and organizations and to maintain trade secrets;

5/to make inventories and to ensure the safety of confiscated items, weapons, tools and temporarily confiscated documents in accordance with legislative provisions, to provide the owners with copies and to transfer these items to authorized organizations within specified periods;

 /This sub-paragraph was annulled by the law as of May 18, 2017/

6/to promote the participation of local citizens and community in the protection, proper use, restoration of and control on natural resources, to extend their initiations, assist, organize and co-operate with them.

 /This sub-paragraph was added by the law as of November 18, 2005/

Article 28.Rights and duties of rangers

1.Environmental rangers shall exercise the following rights:

1/to exercise the rights of State inspectors within their territory in accordance with sub-paragraphs 1, 4, and 5 of paragraph 1 of article 27 of this Law;

2/the rights of State inspectors under sub-paragraphs 6 and 7 of paragraph 1 of article 27 of this Law shall be exercised only if permitted by law.

2.Rangers shall have the following duties in addition to those specified under paragraph 2 of article 27 of this Law:

1/to take measures to prevent possible adverse environmental impacts and to protect natural resources in the area for which they are responsible;

 2/to issue permit for the use of natural resources if provided by law;

3/to point out and control the areas for natural resource use to citizens, legal entities and organizations in accordance with contracts and permits;

 /This sub-paragraph was amended by the law as of November 18, 2005/

/This sub-paragraph was amended by the law as of June 17, 2022/

4/to conduct observations of changes to natural resources in their territory and to enter these records into databases;

5/to inform the relevant Governor promptly of the occurrence of natural disasters or emergencies and to take measures to rectify any damage;

 6/to organize the restoration of natural resources in their territory.

7/to provide support to and collaborate with the Partnership in implementing its management plan in own territory.

 /This sub-paragraph was added by the law as of May 17, 2012/

8/cooperate with the police to search for escapee offenders hiding in the woods and mountains, by providing information about the local area, landscape, specific locations and acting as a guide.

 /This sub-paragraph was added by the law as of July 5, 2013/

 /This sub-paragraph was amended by the law as of July 21, 2016/

9/supervise over the water transportation in river, large river and lake of his/her responsible territory.

 /This sub-paragraph was added by the law as of May 25, 2017/

3.An environmental officer, who meets the requirements of the Article 26.5 of this Law, shall be given an authorization of the Environmental state inspector; and the regulation on issuing the authorization shall be approved jointly by the State central administrative body in charge of environmental affairs and the State Inspection Agency.

/This paragraph was added by the law as of May 17, 2012/

/In this paragraph, the term "special permit and certificate" was amended to "permit" by the law as of June 17, 2022 and shall be entry into forced from January 1, 2023/

Article 29.Firearms and defensive weapons use by State inspectors and rangers

1.State inspectors and rangers may carry firearms and defensive weapons when supervising implementation of environmental protection legislation in the field.

2.State inspectors and rangers may use firearms in the following situations if there is no way to prevent an external attack:

1/if a person in breach of environmental protection legislation clearly refuses to comply with lawful requirements and uses weapons or threatens the life of an inspector or ranger in any other way;

 2/in the event of a life-threatening attack by a wild animal.

3.If a person in breach of environmental protection legislation refuses to comply with lawful requirements and uses force, State inspectors or rangers may use special tools including rubber clubs, electric prods, tear gas, mace, and guns with rubber or plastic bullets.

4.Instructions on the use of guns and other special tools shall be approved by the state central police administrative body upon consultation with the General Prosecutor and on consideration of recommendations made by the state central administrative body.

Article 291.Social guarantee of the state inspectors and rangers and guarantees to enforce their rights

1.The state inspectors and rangers shall be provided with the following social guarantee and guarantees to enforce their rights:

1/state inspectors and rangers of environmental inspection institutions who have been employed as public officials for 25 years, from which the last 10 years have worked in the environmental protection field, shall be issued once from the institutions where they had been employed to the allowances equal to 1-12 months' salary on the retirement;

 /This sub-paragraph was amended by law as of September 07, 2016/

 /This sub-paragraph was amended by law as of November 03, 2016/

2/for the purposes of their duties with transport, uniform, weapon, special equipment for self-defense;

2.The state inspectors and rangers who have become incapable to perform their duties for certain period of time due to outside affects or qualified disabled, or died while performing their duties, they or their families shall be issued to the following irrevocable compensations and salary difference as:

1/compensation for the hospitalization period, compensation for the principal term of the position and the position's major salary difference in case of contemporary loosing of work capability;

2/disability benefits and the position's major salary difference in case of disqualification upon disability;

3/the family remained after the death of a worker shall be issued to the one-time irrevocable compensation equal to three years major salary of the loser;

4/the major salary difference and irrevocable compensation specified in the paragraph 2 of this article shall be issued from the budget, and the guilty person shall be obliged to recover assets equal to them;

 5/other guarantees provided by in the law.

 /This sub-paragraph was added by law as of November 18, 2005/

CHAPTER SIX

DUTIES OF LEGAL ENTITIES AND ORGANIZATIONS IN PROTECTING THE ENVIRONMENT AND NATURAL RESOURCES

Article 30.Certified/professional organizations

1."Certified/professional organization" shall mean a business entity or organization regulating the protection, proper use and restoration of natural resources such as forests, animals, water and mineral resources pursuant to authorization from the state central administrative body or by law.

/This paragraph was amended by law as of November 18, 2005/

2.The Government shall adopt rules to entitle the certified organizations to carry out and regulate the activities stipulated in the paragraph 1 of this article.

/This paragraph was added by law as of November 18, 2005/

3.Certified organizations shall carry out the following activities within the territory for which they are responsible:

/This paragraph was amended by law as of November 18, 2005/

1/to make contracts with citizens, legal entities and organizations for the use of natural resources and to designate land accordingly on the authority of decisions made by the state central administrative body and the Governor;

2/to develop proposals and plans for the protection, proper use, and restoration of natural resources, to organize their implementation, and to conduct impact assessments if authorized to do so;

 3/to make requests to conduct natural resource reserve research;

4/to protect natural resources from natural disasters and emergencies such as disease, rodents, harmful insects and fire and to implement measures to combat such disasters and emergencies;

5/to conduct the technical supervision of the protection, proper use and restoration of natural resources by citizens, business entities and organizations and to provide professional and methodological assistance;

6/to conduct observations of changes to natural resources in their territory and to enter the data into databases;

7/to submit proposals for research on the protection, proper use and restoration of natural resources for consideration to Citizens' Representatives Khurals and Governors, and, if necessary, to submit them to the state central administrative body;

8/to engage in production and services using natural resources and to protect, restore, properly use and maintain natural resources in accordance with procedures established by law.

9/estimate the amount of the environmental damage caused, using methodology specified in Article 49.4 of this Law.

 /This sub-paragraph was added by the law as of May 17, 2012/

Article 31.Duties of legal entities and organizations

Legal entities and organizations shall have the following duties in respect of environmental protection:

1/to comply with environmental protection legislation, decisions by the Government, local self-governing organizations and Governors, and the requirements of State inspectors and rangers;

2/to comply with environmental standards, limits, legislation and procedures approved by authorized organizations and to supervise their implementation within their internal organization;

3/to keep records on toxic substances, adverse impacts and wastes discharged into the environment while engaged in production or services and to write reports and collect data on the measures taken to reduce or eliminate toxic chemicals, adverse impacts and wastes, as well as on any monitoring equipment and its operation and to submit these to the relevant organization on time;

4/business entities and organizations engaged in environmentally adverse production and services are to include and implement in their annual budget the amounts necessary for measures to diminish adverse effect or stop thereof, protect and restore natural resources.

 /This sub-paragraph was modified by the law as of May 17, 2012/

5/in accordance with contracts and punctually, to reforest, cultivate plants, breed animals, improve water sources, maintain land, and obtain approval of Soum and District Governors;

6/to keep the ecological passport of the area in accordance with procedures approved by the state central administrative body.

7/business entities and organizations which have pollution sources, shall have an internal control unit in charge of the implementation of the environmental management plan and ensuring a proper waste management process for the solid, liquid and gaseous wastes, produced by the operation of the entity or organization.

 /This sub-paragraph was added by the law as of June 24, 2010/

 /This sub-paragraph was amended by the law as of May 17, 2012/

8/demand the Governor and the Environmental inspector to impose liability and compensation upon the infringed individual or legal entity for the damage caused to the environment;

 /This sub-paragraph was added by the law as of May 17, 2012/

 /This sub-paragraph was amended by the law as of December 4, 2015/

9/eliminate the environmental damage caused by its operation, inform the relevant organization and pay an indemnity imposed by the State environmental inspector within 14 business days;

 /This sub-paragraph was added by the law as of May 17, 2012/

 10/refuse from any activity that might cause damage to the environment.

 /This sub-paragraph was added by the law as of May 17, 2012/

Article 31¹. /Article 311 was annulled by the law as of May 17, 2012/

Article 32.Participation of non-Governmental organizations in environmental protection

/The title of this Article was amended by the law as of November 18, 2005/

1.Community based organizations, whose mission is to protect the environment and natural resources and partnerships, engaged in joint management of natural resources may conduct the following environmental protection activities:

/This paragraph was amended by the law as of May 17, 2012/

1/enforce public supervision and inspection on the implementation of environmental protection legislation, demand rectification of breaches and escalate matters to relevant authorities for decision; make court claims for indemnification for environmental damages by the party in breach;

 /This sub-paragraph was amended by the law as of July 8, 2010/

2/to submit proposals on environmental protection to the state central administrative body and relevant Khurals and Governors;

3/to organize ecological training and education independently or in co- operation with other concerned organizations;

to develop proposals, recommendations, and methodologies for environmental 4/protection and restoration and submit them to the relevant organization for decision.

2.The Government may transfer certain environmental protection functions of the State executive body to non-Governmental organizations that are aiming environmental protection procedures or voluntary organizations of local citizens on contractual basis and shall finance the implementation of their activities.

/This paragraph was amended by the law as of November 18, 2005/

CHAPTER SEVEN

ENVIRONMENTAL DATABASE

Article 33.Type of Database

1.Database shall be set up in electronic form.

2.Database shall contain information in the following formats: data, voice/sound, video, image, graphic and text. Images shall be in consistency with the coordinate and elevation systems endorsed by the government.

3.Data shall be entered into the database in digital format.

4.Unless otherwise provided by law, the database shall be publicly accessible.

Article 34.System of the database

1.The database shall have the following levels of category:

 1/national level;

 2/aimag and city level;

 3/soum and district level.

2.The database specified in Paragraph 1 of this article shall be unified.

3.The Government shall approve the process of setting up, processing, disseminating, using, storing and protecting of a database as well as the detailed list of original information.

Article 35.Database composition

1.The national database shall contain information on the following categories:

 1/land and soil;

 2/underground resources and mineral wealth;

 3/water, spring/mineral water;

 4/forest;

 5/plants/flora;

 6/animals/fauna;

 7/air and air pollution;

 8/weather conditions;

 9/natural disaster;

 10/hazardous and dangerous chemical substances;

 11/waste;

 12/protected area;

 13/environmental legislation;

 14/environmental impact assessment;

 15/implementation of environmental policies and programs;

 16/environmental statistics, reports;

 17/budget and expenditure for environmental protection measures;

 18/organizations working for environment, human resource ;

 19/meta-database;

 20/other information on environment;

 21/information on indemnity for environmental damage;

 /This sub-paragraph was added by the law as of May 17, 2012/

 22/information on environmental breaches and crime;

 /This sub-paragraph was added by the law as of May 17, 2012/

23/register and databases of genetic resources and traditional knowledge related to genetic resources.

 /This sub-paragraph was added by the law as of December 30, 2021/

2.Aimag and city database shall consist information specified in the Paragraphs 1-7, 9-12, 14-18 and 20 of this Article.

3.Soum and district database shall consist information specified in the Paragraphs 1-6, 9-12, 14, 15, 17, 18 and 20 of this Article.

Article 36.Meta-database

1.Environmental meta-database shall consist of the following:

  1/name and brief description of data;

 2/data quality description;

 3/basic source of data;

 4/data overview and coordinate system;

 5/data usage and dissemination.

2.Every time citizens, government and non-governmental organizations, who generate environmental data and information generate or update data, specified in the Article 35.1, they shall produce relevant metadata and upload it to the national database.

Article 361.Database on the compensation of environmental damage

1.The database of information regarding the indemnity for the environmental damage shall consist of:

1/information on the citizens, legal entities and organizations, which caused environmental damage;

2/the ecological-economic assessment of the environmental damage and the amount of the imposed compensation;

3/the report on the compensation of the environmental damage and elimination of the damage.

/This article was added by the law as of May 17, 2012/

Article 37.Organizations in charge of data collection, timeframe

1.State administrative body in charge of Land administration shall collect the information specified in the Article 35.1.1 and update the national database information accordingly within February 20th of every year.

2.State administrative body in charge of Geology and mining and Aimag Governors and the City Mayor shall collect the information specified in the Article 35.1.2 and update the national database information accordingly within March 1st of every year.

3.State central administrative and administrative bodies in charge of nature and environment shall collect the information specified in the Paragraphs 3, 4 & 7 of the Article 35.1 and update the national database information accordingly within December 20th of every year.

4.Research organizations and the State central administrative body in charge of the matter shall collect the information specified in the Paragraphs 5 & 6 of the Article 35.1 and update the national database information accordingly within December 20th, every year.

5.The State administrative bodies in charge of Meteorology, hydrology, environmental monitoring and emergency management shall collect the information specified in the Paragraphs 8 & 9 of the Article 35.1 and update the national database information accordingly in the event of disaster.

6.State central administrative body in charge of environment, geology, mining and other relevant administrative bodies shall collect the information specified in the Article 35.1.10 and update the national database information accordingly within December 20th of every year.

7.State central administrative body in charge of environment and Aimag Governors and City Mayor shall collect the information specified in the Paragraphs 11 & 12 of the Article 35.1 and update the national database information accordingly within December 20th of  every year.

8.State central administrative body in charge of environment shall collect the information specified in the Paragraphs 13-18 of the Article 35.1 and Paragraphs 13-18 update the national database information as required.

/This paragraph was amended by the law as of December 30, 2021/

Article 38.Organization that ensures the operation of the database

1.State central administrative body in charge of environmental issues shall manage and organize the operation of the database at the national level.

2.The Environmental information center shall be at the State central administrative body in charge of environmental issues and this center shall be a public service organization that implements that day-to-day operations of the national data.

Article 39.Powers of the Environmental information center

1.The Environmental information center shall exercise the following powers:

 1/implement legislations on the environmental database;

2/manage the set-up, enhancement, storage, protection, modification and usage of the database;

3/implement an integrated policy on software development, technology, human resource in terms of the database and train and build competency of its personnel;

 4/ensure fulfillment of user's right for accessing the database;

 5/process information required for generation of public and secondary data;

 6/register and document database entries;

7/facilitate collection, selection, verification of data from the citizens and legal entities, except those mentioned in the Article 37 of this Law;

8/bear responsibility for accuracy, timeliness of data and ensure smooth operation, proper protection, storage, encryption and replication of the database;

 9/ensure that a proper back up system for database is in place;

 10/ensure database security;

11/provide technical and methodical support on database set up for organizations, which have duties and responsibilities to generate and collect data;

12/manage change in the database, collect and generate data, produce database report on annual basis;

13/inform the relevant authorities immediately in the event of intrusion into and destruction of the database and restore the normal function of the database;

14/cooperate and liaise with international organizations and foreign partners on matters related with the database;

15/ensure that the funding for required facility, software, hardware and equipment for the database and the purchase of necessary data and information is reflected in the state budget every year.

Article 40.Powers of the organizations, which have duties to collect data for the database

1.Organizations, which have duties to generate and collect data for the national database according to the Article 37 of this Law, shall exercise the following powers:

1/collect the relevant data and transfer it to the national database in an electronic form online, if technically impossible, submit it by using portable data storage devices;

2/modify,change and update environmental data and information; enter new data and information enhancing the database;

3/be accountable for the accuracy and credibility of the environmental data and information;

4/be accountable for the initial processing of the environmental data and information;

5/inform the Environmental information center on any modification, addition and change in the environmental data within 7 working days;

6/ensure that technical and technological resources, required for collecting data for the national database are available and bear the relevant cost.

Article 41.Rights and duties of database users

1.Database users shall have the following rights and duties:

1/cite the name of the owner of the information when using data and information retrieved from the database for research, reference and other purposes.

2/make a complaint, if necessary, about the data, information and the database operation.

Article 42.General requirements for database set up

1.Processes and technologies, used for the database set up, utilization and dissemination shall be closely integrated with the government policy on information and communications technology.

2.Content, category and scope of the database shall be defined in accordance with the demand of the users.

3.The organization, managing and operating the database, shall use technological solutions, aimed at securing the data integrity.

Article 43.Prohibitions upon the database operation

1.The following prohibitions shall apply to database operation:

 1/change, delete or steal database entries, data and information;

 2/change, destroy or damage database software;

3/cause harm to or damage database hardware, equipment or network reliability of the database either unintentionally or intentionally;

 4/infect the database with malware or virus;

5/disclose any information, retrieved from the database, concerning privacy and confidentiality of any citizen or legal entity;

6/sell or transfer information retrieved from the database for commercial purposes without the information owner's permission;

7/copy/plagiarize information from the database without citing sources either intentionally or out of negligence;

 8/break into, change, copy or delete restricted information illegally;

 9/get or transfer the database access right illegally;

10/misuse one's lawful duties and powers in a way, which results in any harm to the data entries, information and database integrity and security.

Article 44.Database funding and payment terms

1.The database shall be a property of the State and its operation shall be funded by the state budget.

2.The database information shall either be free or paid. The list of free information for public shall be approved by a Cabinet member in charge of environmental affairs.

3.Citizens and legal entities have duties to provide metadata on any information, collected or generated at their own cost, to the national database free of charge.

4.The Environmental information center may buy information, specified in the Paragraph 3 of this Article from respective citizens and legal entities.

5.Citizens, organizations and legal entities have duties to provide/deliver environmental data and information, generated or collected with funding from the state budget or science and technology fund or international or foreign loan or aid to the national database free of charge.

6.Citizens and legal entities have right to access and use information intended for public awareness, education and communication concerning the right to live in a healthy and safe environment from the database free of charge.

7.Up to 50 per cent of the income, generated from the paid information mentioned in this Article, shall be used for upgrade, expansion and improvement of the database.

/This chapter was added by the law as of January 31, 2008/

CHAPTER EIGHT

JOINT MANAGEMENT OF NATURAL RESOURCES

Article 45.Joint management of natural resources

1.Joint management of natural resources is defined as a process of granting the rights for joint protection, appropriate use and restoration of the natural resources to local communities, organized themselves into a partnership in accordance with the Article 3.2.8 of this Law and managing the use of natural resources in a cooperative, transparent and fair manner to gain the socio- economic benefits out of it.

Article 46.Principles of the joint management of natural resources

1.The joint management of the natural resources shall adhere to the following principles:

1/use of natural resources shall be closely linked and integrated with policies on the environmental protection and restoration of natural resources;

2/the joint management of natural resources shall not cause any adverse impacts on ecological balance;

3/duties and rights of respective state authorities and citizens' partnerships for managing the natural resources shall be regulated pursuant to the collective agreement entered by and between them and within this Law;

4/ensure full engagement of other interested stakeholders in the Partnership apart from the state and the Partnership.

Article 47.Scope of the joint management of natural resources

1.The objects that are to be protected, utilized and rehabilitated by the Partnership shall include the natural resources, specified in the Article 3.1 of this Law as well as the areas that belong to the national and world natural and cultural heritage.

Article 48.Stakeholders in the joint management of the natural resource

1.The following parties shall take part in the joint management of the natural resources:

 1/partnership, established in the form stipulated in Article 3.2.11 of this Law;

 2/local government and governors at each level;

 3/specialized environmental organization operating in the soum territory.

2.Non-governmental organizations and business entities, working in the field of environment can be a stakeholder.

Article 49.Indemnity for the environmental damage

1.Citizens, legal entities and organizations shall pay indemnity for the damage to the environment and natural resources caused by their activity. The compensation payment shall be transferred to the Environment and Climate fund specified in the Article 7 of the Law of Mongolia on Government special funds. If the compensation amount paid was more than the required amount of the compensation, the variation shall be reimbursed from the Environment and Climate fund.

/This paragraph was amended by the law of February 09, 2017/

/This paragraph was amended by the law as of November 13, 2019/

2.The environmental damage shall be classified as follows:

  1/damage to forest;

 2/damage to the fauna;

 3/damage to the flora;

 4/damage to water reserve;

 5/damage to land;

 6/damage to sub-soil;

 7/damage to soil.

3.The State environmental inspector shall impose compensation for the damage specified in the Article 49.2 of this Law.

4.The damage indicated in sub-paragraphs 49.2.1-49.2.5 of this Law shall be estimated in the following amount based on the ecological and economic assessment of the particular type of the natural resources:

1/compensation for damage to forest shall be equal to 3 times of the amount estimated by the ecological and economic assessment;

2/compensation for damage to the fauna shall be equal to 2 times of the amount of ecological and economic assessment of the particular animal species;

3/compensation for damage to the flora shall be equal to 5 times of the amount of ecological and economic assessment of the particular plant species;

4/compensation for damage to water reserve shall be equal to 3 times of the amount of ecological and economic assessment of the particular water basin;

5/compensation for damage to the land shall be equal to 3 times of the amount of ecological and economic assessment of the particular classification of land;

5.Damages specified in the sub-paragraphs 49.2.6 and 49.2.7 of this Law shall be estimated at the following amount using the environmental damage calculation method, approved by the Cabinet member in charge of environmental affairs:

1/compensation for damage to subsoil shall be equal to 2 times of damage estimation made by the environmental damage calculation method;

2/compensation for damages to the soil and environmental pollution shall be equal to 3 times of damage estimation made by the environmental damage calculation method;

6.Estimation for damages, specified in the sub-paragraphs 49.5.1 and 49.5.2, shall be determined by an assessment, conducted by a professional organization, licensed to conduct such assessment and the service shall be paid.

7.The cost for damage estimation shall be included in the compensation amount.

8.The State environmental inspector, who imposed the compensation, shall obliged settlement of the compensation within 14 business days. In case of non-payment within specified period, the State environmental inspector shall submit the case to the relevant authority for resolution through court execution.

Article 50.Partnership for joint management of natural resources

1.A local community may organize themselves into a partnership, as stipulated in the Article 3.2.8 of this Law, to engage in joint management of natural resources and enjoy their privilege to appropriately use the particular type of natural resources within their territory within a contractual and legal framework.

2.Member of the partnership shall be a citizen of Mongolia and over 18 years old and a permanent resident in the soum or district.

3.The following factors shall be taken into account prior to entrusting certain types of natural resources to the Partnership pursuant to the contract - number of members, area to be allocated, mineral resources and its volume and characteristics.

4.A Soum or District Governor shall sign a contract for collaboration with a Partnership for environmental protection based on the following documents and take actions to support their activity:

1/bag and khoroo public meeting recommendations, Soum and District Citizens' Representative Khural resolutions;

 2/application of the Partnership for engaging in management of natural resources;

3/management plan for the joint management of natural resources, discussed at and approved by the Partnership members' meeting;

4/contract of cooperation, signed by all members of the Partnership and copies of their identification cards;

5.Soum and district governors shall enter into the contract with a Partnership, which submitted the documents as stipulated in the Article 50.4 of this Law and issue the certificate.

6.A Cabinet Member in charge of environmental affairs shall approve the template for the contract and certificate for the Partnership for joint management of natural resources.

7.A Partnership shall make and sign a written contract with the stakeholders as stipulated in article 48.1.1 of the Civil Code.

8.A Soum or District Governor shall suspend activities of the Partnership in relation to the joint management of natural resources and terminate contract in the following cases:

1/bag and khoroo public meeting recommendation or Soum and District Citizens' Representative Khural resolution was issued to suspend the activities of the Partnership in relation to the joint management of natural resources;

2/repeated failure to meet contractual obligations or inactivity in the field of the management of natural resources for 6 months after the contract was signed;

3/partnership members' meeting resolved to cease the activities in relation to the joint management of natural resources;

 4/non-compliance with the requirements defined in the Article 50.2 of this Law;

9.In addition to fulfilling its' duties as stipulated in the Article 31 of this Law and in accordance with the applicable legislations on protection, proper utilization and restoration of natural resources, the Partnership shall fulfill its obligations under the contract, signed with the Governor of the relevant level and operate within legal boundaries.

10.The Partnership shall have its' internal rules and procedures, elaborating on the rights and duties of its members' meeting, the board, monitoring committee, leaders and members, accountabilities and shared ownership regulations in accordance with legal requirements.

11.The Partnership shall present a report on the management of natural resources at soum, district, bag and khoroo meetings annually. The report shall include topics on expenditure of funds on the protection, utilization and restoration of natural resources, results achieved, the status, change and prospect of natural resources.

/This paragraph was amended by the law of April 22, 2022/

12.The Partnership may establish a Union of Partnerships, whose operation and activities shall be regulated by the Law on Non- Governmental Organization to protect their interests and coordinate their operation.

13.The Partnership has the right to be compensated for the damages caused to land and natural resources in its ownership as well as other properties it owns.

14.The Partnership shall have a logo and a letterhead and may have a bank account.

Article 51.Collective fund of the Partnership

1.The partnership may establish a collective fund for financing their activity and support their members.

2.Collective fund regulations shall be discussed at and approved by all members' meeting.

3.The collective fund can be sourced by donations and aids from communities or organizations, investment from the Partnership members, the collective fund loan interest, rental fees of the Partnership property and the certain percentage of the revenue from business activities and services.

4.The collective fund shall be used to finance activities such as creation of job opportunities in the field of protection and restoration of natural resources, support of the livelihood of its members, alleviation of damages caused by the natural disasters and other activities, approved by the Partnership members' meeting.

Article 52.Management plan of the Partnership

1.The Partnership shall have a Management plan approved by the meeting of all members.

2.The management plan shall include the following:

1/map, defining the territory boundaries and information on the natural resources and minerals in the territory

2/specifications such as the distribution, boundary, volume, capacity and quality of the natural resources to be utilized by the Partnership for joint management of natural resources;

 3/settings and activities that are or will be generating socio- economic benefits;

4/management styles and methods suitable for the specific character of the certain type of natural resources;

5/monitoring program, designed to monitor the state of natural resources, being used and owned by the Partnership;

6/duties and responsibilities of each member of the Partnership in implementation of the management plan and stakeholder engagement plan;

 7/financial plan;

 8/other items, resolved by the Partnership members' meeting.

 /This chapter was added by the law as of May 17, 2012/

CHAPTER NINE

MISCELLANEOUS

/This chapter was amended by the law as of January 31, 2008 and the law as of May 17, 2008/

Article 53.Funding

/Number of this article was amended by the law as of January 31, 2008 and the law as of May 17, 2012/

1.Initiatives and activities aimed at environmental protection, restoration of natural resources and implementation of environmental protection legislation, conducted by government agencies and local self-governing organizations shall be funded by the state central and local budgets.

/This paragraph was amended by the law as of January 2, 2003/

2.Unless otherwise provided by law, all revenue from fees and payments for the use of natural resources shall be allocated to local budgets.

Article 54.Economic incentives for environmental protection

/Number of this article was amended by the law as of January 31, 2008 and the law as of May 17, 2012/

1.The State shall reward citizens, legal entities and organizations for the introduction of non-polluting and non-waste technology, innovative methods for environmental protection, utilization and restoration of natural resources, and reduction of adverse environmental impacts.

/This paragraph was amended by the law as of November 18, 2005/

2.Initiatives to promote ecological education, environmental protection and restoration of natural resources shall be supported from the state budget.

/This paragraph was modified by the law as of June 29, 2006/

3.Incentives procedure for citizens, legal entities and organizations specified in the Paragraph 1 of this Article, shall be developed by the Government.

/This paragraph was amended by the law as of June 29, 2006/

4.A person, who provided reliable and accurate information with respect to breach of environmental laws and legislations to relevant authorities and officials; who identified breach or provided valuable assistance in identifying breach shall be granted with monetary incentive equal to 15 percent of fine or compensation imposed to infringer, by the Governor of respective soum and district from the natural resource utilization fee income.

/This paragraph was added by the law as of November 18, 2005/

/This paragraph was amended by the law as of July 8, 2015/

5.15 percent of sales income of natural resources, that has been illegally procured and confiscated, shall be granted to a state inspector and ranger who identified the breach, the natural resources' utilization fee income by the respective Governor of aimag, city, soum and district from the same source.

/This paragraph was added by the law as of November 18, 2005/

/This paragraph was amended by the law as of July 8, 2015/

/This paragraph was amended by the law as of April 22, 2022/

/In this paragraph, the term "state inspector professional inspection agency" was amended to "state inspector" by the law as of November 11, 2022 and shall entry into forced from January 1, 2023/

6.Cabinet members in charge of financial and environmental affairs shall approve the regulations related to incentives specified in the Paragraphs 4, 5, 8 and 9 of this Article.

/This paragraph was added by the law as of November 18, 2005/

/This paragraph was amended by the law as of July 8, 2015/

7.The whistleblower specified in the Paragraph 4 of this Article, shall be kept confidential under applicable laws and legislations.

/This paragraph was added by the law as of November 18, 2005/

8.A person, Partnership and Non-Governmental Organization, which provided reliable and accurate information with respect to breach of environmental laws and legislations to relevant authorities and officials, shall be granted with incentive of 150,000 MNT from the natural resources' utilization fee income within 10 business days by the respective Governor of soum or district.

/This paragraph was added by the law as of July 8, 2015/

/This paragraph was added by the law as of July 8, 2015/

/This paragraph was amended by the law as of February 9, 2017/

9.Cabinet member in charge of environmental affairs is to grant monetary incentive from the Environment and Climate Fund, equal to 70 percent of sales income of weapons, means of transport, equipment, used by the infringer and confiscated, to a Partnership, Non- Governmental Organization, police officer and border patrol officer, who detected a breach or a crime against environmental laws and legislations.

/This paragraph was annulled by the law as of November 13, 2019/

10.Sales income of illegally procured and confiscated natural resources, weapons, means of transport and equipment, used by an infringer and confiscated, shall be transferred to the Environment and Climate fund, specified in the Article 7 of the Law on Government Special Funds.

/This paragraph was added by the law as of July 8, 2015/

/This paragraph was amended by the law as of February 09, 2017/

/This paragraph was amended by the law as of November 13, 2019/

11.Cost of criminal investigation, criminalistics and laboratory analysis, required for investigation of crimes against legislations on environment, shall be disbursed from the Environment and Climate fund under reimbursement terms.

/This paragraph was added by the Amendment law as of July 8,   2015/

/This paragraph was amended by the Amendment law as of February 09, 2017/

/This paragraph was amended by the law as of November 13, 2019/

Article 55.Fees and payments for use of natural resources

/Number of this article was amended by the law as of January 31, 2008 and the law as of May 17 ,     2012/

1.Fees and payments for the use of natural resources shall include fees for granting licenses to use natural resources, payments for using natural resource reserves and for discharging permissible levels of wastes and pollutants.

2.Compensation shall be imposed for of natural resources, that are used in excess of amount specified in the contract and permit; or for illegal hunting, gathering, preparation and extraction of natural resources and for discharging wastes and pollutants in excess of permitted amount/limit.

/This paragraph was amended by the law as of November 18, 2005/

3.Compensation referred in the Paragraph 2 of this Article shall be allocated to the local budget.

/This paragraph was modified by the law as of June 29, 2006/

4.The maximum and minimum limits and payment procedures for the fees and payments referred in the Paragraph 1 of this Article, shall be established by law.

Article 56.Ecological education, behavior

/Number of this article was amended by the law as of January 31, 2008 and the law as of May 17, 2012/

1.The Government shall adopt and administer implementation of a program on ecological awareness, education and training to provide knowledge and skills for environmental protection within the framework of formal and informal education systems.

2.Provision of ecological awareness, education and training shall be organized in the following ways:

1/provide basic awareness and skills on environmental protection at pre-school education institutions and in secondary schools;

2/provide scientific and legal knowledge on environmental protection and proper use of natural resources at colleges, universities, institutes and vocational training institutions in line with professional fields of study;

3/broadcast and disseminate ecological awareness raising and educational programs and information on environmental protection laws and legislations as well as traditional customs for environmental protection through mass media.

Article 57.Compensation for damage caused to the environment

/Number of this article was amended by the law as of January 31, 2008 and the law as of May 17 ,     2012/

1.Citizens, legal entities and organizations shall compensate for direct damage caused to the environment and natural resources as a result of their unlawful conduct.

2.Governors of soum and district shall make court claims against citizens, legal entities and organizations, whose illegal conduct caused environmental damage and demand for compensations for expenses, incurred in relation to restoration of ecological balance and natural resources, relocation of residents, livestock and animals from the impacted area.

/This paragraph was amended by the law as of November 18, 2005/

3.The fact that the infringer has paid the compensation as provided in the Paragraph 1 and 2 of this Article, shall not exempt the infringer from the liabilities stated in Criminal law or Law on Offense pursuant to applicable legislations.

/This paragraph was amended by law as of December 4, 2015/

Article 58.Liabilities for offenders of the law

1.Unless an official who has breached the legislation shall be subject to criminal liability, he or she shall be held liable as provided by the Law on Public Service.

2.An individual, legal person who has breached this Law shall be subject to the liability in accordance with Criminal law or Law on Violations.

/This article was modified by the law as of on December 4, 2015/

Article 59.Entry into force of the Law

/Number of this article was amended by the laws as of January 31, 2008 and as of May 17, 2012/

This Law shall come into force from June 5, 1995.

 

THE CHAIRMAN OF THE STATE GREAT KHURAL OF MONGOLIA BAGABANDI.N