A

A

A

Бүлэг: 1979

МОНГОЛ УЛСЫН ХУУЛЬ

2015 оны 6 дугаар сарын 19-ний өдөр

Улаанбаатар хот

НЯГТЛАН БОДОХ БҮРТГЭЛИЙН ТУХАЙ

/Шинэчилсэн найруулга/

НЭГДҮГЭЭР БҮЛЭГ

НИЙТЛЭГ ҮНДЭСЛЭЛ

1 дүгээр зүйл.Хуулийн зорилт

Хэвлэх

1.1.Энэ хуулийн зорилт нь нягтлан бодох бүртгэлийн үйл ажиллагааны зарчим, удирдлага, зохион байгуулалтын эрх зүйн үндсийг тодорхойлж, аж ахуйн нэгж, байгууллага нягтлан бодох бүртгэл хөтлөх, санхүүгийн тайлан гаргах, нягтлан бодох бүртгэлийн үйл ажиллагаанд хяналт тавихтай холбогдсон харилцааг зохицуулахад оршино.

2 дугаар зүйл.Нягтлан бодох бүртгэлийн тухай хууль тогтоомж

Хэвлэх

2.1.Нягтлан бодох бүртгэлийн тухай хууль тогтоомж нь Монгол Улсын Үндсэн хууль, энэ хуультай нийцүүлэн гаргасан хууль тогтоомжийн бусад актаас бүрдэнэ.

2.2.Монгол Улсын олон улсын гэрээнд энэ хуульд зааснаас өөрөөр заасан бол олон улсын гэрээний заалтыг дагаж мөрдөнө.

3 дугаар зүйл.Хуулийн нэр томьёоны тодорхойлолт

Хэвлэх

3.1.Энэ хуульд хэрэглэсэн дараах нэр томьёог доор дурдсан утгаар ойлгоно:

3.1.1."нягтлан бодох бүртгэлийн аккруэл суурь" гэж мөнгө хүлээн авсан, эсхүл төлсөн эсэхээс хамаарахгүйгээр орлогыг олсон үед, зардлыг гарсан үед нь хүлээн зөвшөөрч бүртгэх аргыг;

3.1.2."давхар бичилт" гэж ажил, гүйлгээг дансны дебет, кредитэд зэрэг бичилт хийхийг;

3.1.3."анхан шатны баримт" гэж ажил, гүйлгээ гарсныг нотолж бүрдүүлдэг гэрээ, нэхэмжлэх, төлбөр төлсөн баримт болон бусад нотолгоог;

3.1.4."журнал" гэж ажил, гүйлгээг ерөнхий дэвтрийн дансанд шилжүүлэхийн өмнө цаг хугацааны дарааллаар нь бүртгэх бичилтийг;

3.1.5."ерөнхий дэвтэр" гэж аж ахуйн нэгж, байгууллагын санхүүгийн тайланг бүрдүүлж байгаа бүх дансыг;

3.1.6."мэргэжлийн нягтлан бодогч" гэж их, дээд сургууль, коллежийг нягтлан бодогчийн мэргэжлээр бакалавр буюу түүнээс дээш зэргээр төгссөн хүнийг;

3.1.7."мэргэшсэн нягтлан бодогч" гэж мэргэшсэн нягтлан бодогчийн эрх авсан мэргэжлийн нягтлан бодогч, санхүүч, эдийн засагчийг;

3.1.8."ерөнхий нягтлан бодогч" гэж нягтлан бодох бүртгэл хөтлөх, удирдан зохион байгуулах, хариуцлага хүлээхээр аж ахуйн нэгж, байгууллагын удирдлагаас томилогдсон мэргэжлийн нягтлан бодогчийг;

3.1.9."нягтлан бодох бүртгэлийн бодлогын баримт бичиг" гэж бүртгэлийн суурь, санхүүгийн тайлан гаргахад баримтлах зарчмыг тодорхойлсон журам, заавар, аргачлалыг багтаасан баримт бичгийг;

3.1.10."харилцагч санхүүгийн байгууллага" гэж санхүү, бүртгэлийн асуудал эрхэлсэн төрийн захиргааны төв болон аймаг, нийслэлийн Засаг даргын харьяаны санхүүгийн байгууллагыг;

3.1.11."нэгтгэсэн санхүүгийн тайлан" гэж Компанийн тухай хуулийн 6.4-т заасан санхүүгийн тайланг;

3.1.12."гүйцэтгэх удирдлага" гэж дараах этгээдийг ойлгоно:

3.1.12.а.Компанийн тухай хуулийн 83 дугаар зүйлд заасан этгээдийг;

3.1.12.б.компаниас бусад хуулийн этгээдийн хувьд тухайн хуулийн этгээдийн дүрэмд гүйцэтгэх удирдлага гэж заасан этгээдийг.

3.1.13."Институт" гэж Монгол Улсын Засгийн газрын тухай хуулийн 19 дүгээр зүйлд заасны дагуу энэ хуулийн 24, 25, 26 дугаар зүйлийн хэрэгжилтийг хангах, Олон улсын нягтлан бодогчдын холбоонд Монгол Улсыг төлөөлөх эрх бүхий байгууллагыг;

3.1.14."гэрээт нягтлан бодогч" гэж гэрээгээр нягтлан бодох бүртгэлийн үйл ажиллагаа эрхлэх, мэргэжлийн зөвлөх үйлчилгээ үзүүлэх зөвшөөрөлтэй мэргэжлийн нягтлан бодогчийг;

/Энэ заалтыг 2020 оны 01 дүгээр сарын 17-ны өдрийн хуулиар нэмсэн./

3.1.15."нягтлан бодох бүртгэлийн мэргэжлийн зөвлөх үйлчилгээ үзүүлэх байгууллага" гэж гэрээгээр нягтлан бодох бүртгэлийн мэргэжлийн зөвлөх үйлчилгээ үзүүлэх зөвшөөрөлтэй хуулийн этгээдийг.

/Энэ заалтыг 2020 оны 01 дүгээр сарын 17-ны өдрийн хуулиар нэмсэн./

3.1.16.“гарын үсэг” гэж Архив, албан хэрэг хөтлөлтийн тухай хуулийн 4.1.14-т заасныг.

/Энэ заалтыг 2024 оны 01 дүгээр сарын 12-ны өдрийн хуулиар нэмсэн./

ХОЁРДУГААР БҮЛЭГ

НЯГТЛАН БОДОХ БҮРТГЭЛИЙН СТАНДАРТ, ЗАРЧИМ

4 дүгээр зүйл.Нягтлан бодох бүртгэлийн стандарт

Хэвлэх

4.1.Аж ахуйн нэгж, байгууллага дараах бүртгэлийн стандартыг дагаж мөрдөнө:

4.1.1.Санхүүгийн тайлагналын олон улсын стандарт;

4.1.2.Жижиг, дунд аж ахуйн нэгж, байгууллагын санхүүгийн тайлагналын олон улсын стандарт;

4.1.3.Улсын секторын нягтлан бодох бүртгэлийн олон улсын стандарт.

4.2.Энэ хуулийн 4.1.1-д заасан стандартыг мөрдөх аж ахуйн нэгж, байгууллагын ангилал, шалгуур үзүүлэлтийг хуульд нийцүүлэн санхүү, бүртгэлийн асуудал эрхэлсэн Засгийн газрын гишүүн тогтоож, нийтэд мэдээлнэ. Энэ ангилалд доор дурдсан аж ахуйн нэгж, байгууллагыг заавал хамруулна:

4.2.1.гадаад, дотоодын хөрөнгийн биржид бүртгүүлсэн бүх төрлийн хувьцаат компани;

4.2.2.гадаад, дотоодын хөрөнгийн биржид бүртгүүлэхээр хүсэлт гаргасан компани;

4.2.3.Зөвшөөрлийн тухай хуулийн 8.1 дүгээр зүйлийн 2, 6 дахь хэсэг, мөн зүйлийн 8 дахь хэсгийн 8.6, 8.14, 8.15 дахь заалт, 8.2 дугаар зүйлийн 2 дахь хэсэгт заасан чиглэлээр зөвшөөрөлтэй аж ахуйн нэгж, байгууллага;

/Энэ заалтад 2022 оны 6 дугаар сарын 17-ны өдрийн хуулиар өөрчлөлт оруулсан./

4.2.4.төрийн болон орон нутгийн өмчит, тэдгээр өмчийн оролцоотой аж ахуйн нэгж;

4.2.5.эрчим хүч, дулаан, уур усаар хангах чиглэлээр үйл ажиллагаа эрхэлдэг нийтийн үйлчилгээний байгууллага;

4.2.6.улс төрийн нам, Монгол Улсын Засгийн газрын тухай хуулийн 19 дүгээр зүйлд заасан төрийн чиг үүргийг гэрээгээр хэрэгжүүлж байгаа төрийн бус байгууллага;

4.2.7.арилжааны банкны болон тусгай зориулалтын компани, хөрөнгө оруулалтын сан, виртуал хөрөнгийн үйлчилгээ үзүүлэгчийн чиглэлээр үйл ажиллагаа эрхэлдэг аж ахуйн нэгж, байгууллага.

/Энэ заалтад 2021 оны 12 дугаар сарын 17-ны өдрийн хуулиар өөрчлөлт оруулсан./

4.3.Энэ хуулийн 4.1.2-т заасан стандартыг Жижиг, дунд үйлдвэрийн тухай хуулийн 5.1-д заасан шалгуур үзүүлэлтийг хангах аж ахуйн нэгж, байгууллага мөрдөнө.

4.4.Энэ хуулийн 4.1.3-т заасан стандартыг Төсвийн тухай хуулийн 4.1.34-т заасан байгууллага мөрдөнө.

41 дүгээр зүйл.Нягтлан бодогчийн ерөнхий үүрэг

Хэвлэх

/Энэ зүйлийг 2020 оны 01 дүгээр сарын 17-ны өдрийн хуулиар нэмсэн./

41.1. Нягтлан бодогч нь мэргэжлийн үйл ажиллагаандаа Монгол Улсын хууль тогтоомжийг мөрдөж ажиллана.

5 дугаар зүйл.Нягтлан бодох бүртгэлийн зарчим

Хэвлэх

5.1.Аж ахуйн нэгж, байгууллага нягтлан бодох бүртгэлийн дараах зарчмыг баримтална:

5.1.1.бие даасан байх;

5.1.2.тасралтгүй байх;

5.1.3.жинхэнэ хэрэгжилтийн;

5.1.4.үнэн зөв байх;

5.1.5.хэмжигдэхүйц байх;

5.1.6.зохицох.

6 дугаар зүйл.Нягтлан бодох бүртгэлийн суурь

Хэвлэх

6.1.Аж ахуйн нэгж, байгууллага нягтлан бодох бүртгэлээ аккруэл сууриар хөтөлнө.

7 дугаар зүйл.Нягтлан бодох бүртгэлийн хэл ба бүртгэлийн валют

Хэвлэх

7.1.Монгол Улсын нутаг дэвсгэрт үйл ажиллагаа явуулж байгаа аж ахуйн нэгж, байгууллага, гадаадын аж ахуйн нэгж, байгууллагын төлөөний газар нь нягтлан бодох бүртгэлээ монгол хэлээр хөтөлнө.

7.2.Монгол Улсын нутаг дэвсгэрт үйл ажиллагаа явуулж байгаа аж ахуйн нэгж, байгууллага ажил, гүйлгээгээ үндэсний мөнгөн тэмдэгтээр бүртгэж, тайлагнана.

7.3.Аж ахуйн нэгж, байгууллага болон төлөөний газар нь санхүү, бүртгэлийн асуудал эрхэлсэн төрийн захиргааны төв байгууллагатай зөвшилцсөн тохиолдолд ажил, гүйлгээгээ гадаад валютаар бүртгэж болно. Энэ тохиолдолд санхүүгийн тайлангийн үзүүлэлтийг үндэсний мөнгөн тэмдэгт болох төгрөгөөр илэрхийлж, тайлагнана.

ГУРАВДУГААР БҮЛЭГ

НЯГТЛАН БОДОХ БҮРТГЭЛ ХӨТЛӨЛТ

8 дугаар зүйл.Санхүүгийн тайлан

Хэвлэх

8.1.Санхүүгийн тайлагналын олон улсын стандартын дагуу нягтлан бодох бүртгэл хөтөлж, санхүүгийн тайлангаа гаргах үүрэг бүхий аж ахуйн нэгж, байгууллагын санхүүгийн тайлан нь дараах бүрэлдэхүүнтэй байна:

8.1.1.санхүүгийн байдлын тайлан;

8.1.2.орлогын дэлгэрэнгүй тайлан;

8.1.3.өмчийн өөрчлөлтийн тайлан;

8.1.4.мөнгөн гүйлгээний тайлан;

8.1.5.санхүүгийн тайлангийн тодруулга.

8.2.Энэ хуулийн 4.4-т заасан байгууллага нь Төсвийн тухай хуулийн 26.3-т нийцүүлэн нягтлан бодох бүртгэл хөтөлж, санхүүгийн тайлан гаргана.

8.3.Нэг буюу түүнээс дээш охин компанитай аж ахуйн нэгж, байгууллага энэ хуулийн 3.1.11-д заасан нэгтгэсэн санхүүгийн тайлан гаргана. Охин компани нь охин компанитай, тэдгээр нь охин компанитай гэх мэтээр үргэлжилсэн холбоо хамааралтай байгаа тохиолдолд хамгийн дээд шатны толгой компани нь нэгтгэсэн санхүүгийн тайлан гаргана. Дээд шатны толгой компани нь гадаад улсад бүртгэлтэй бол Монгол Улсад бүртгэлтэй охин компаниудын дотроос дээд шатны толгой компани нь завсрын нэгтгэсэн санхүүгийн тайлан гаргана.

8.4.Аж ахуйн нэгж, байгууллагын гүйцэтгэх удирдлага болон ерөнхий нягтлан бодогч санхүүгийн тайланд гарын үсэг зурж, тамга /тэмдэг/ дарж баталгаажуулах бөгөөд гүйцэтгэх удирдлага санхүүгийн тайлангийн үнэн зөвийг хариуцна. Санхүүгийн тайланг цахим хэлбэрээр гаргах тохиолдолд цахим гарын үсэг хэрэглэж баталгаажуулна.

/Энэ хэсэгт 2024 оны 01 дүгээр сарын 12-ны өдрийн хуулиар нэмэлт оруулсан./

9 дүгээр зүйл.Санхүүгийн тайланг тайлагнах

Хэвлэх

9.1.Аж ахуйн нэгж, байгууллага санхүүгийн тайлангаа энэ хуулиар тогтоосон хугацаанд харилцагч санхүүгийн байгууллагад цахим хэлбэрээр хүргүүлэх үүрэгтэй.

9.2.Санхүүгийн тайланг цахим хэлбэрээр хүлээн авсан харилцагч санхүүгийн байгууллага нь дараах үүрэг хүлээнэ:

9.2.1.санхүүгийн тайланг энэ хуулиар тогтоосон хугацаанд тайлагнаж байгаа эсэхийг хянах;

9.2.2.мэргэжлийн, эсхүл мэргэшсэн нягтлан бодогч гаргасан эсэхийг хянах;

9.2.3.санхүүгийн тайлангийн мэдээллийг статистик судалгааны зорилгоор боловсруулах.

9.3.Дараах тохиолдолд санхүүгийн тайлангийн мэдээллийг сонирхогч этгээдийн хүртээл болгоно:

9.3.1.энэ хуулийн 4.1.1-д заасан стандартыг мөрдөх аж ахуйн нэгж, байгууллагын санхүүгийн тайлангийн мэдээллийг хүссэн этгээдэд;

9.3.2.тухайн аж ахуйн нэгж, байгууллагын удирдлага зөвшөөрсөн тохиолдолд хүссэн этгээдэд.

9.4.Төсвийн байгууллага нь Төсвийн тухай хуулийн 8 дугаар зүйлд заасны дагуу санхүүгийн тайланг тайлагнаж, тушаана.

9.5.Харилцагч санхүүгийн байгууллагад цахим хэлбэрээр хүргүүлж байгаа санхүүгийн тайланг аж ахуйн нэгж, байгууллагын гүйцэтгэх удирдлага, эсхүл ерөнхий нягтлан бодогч цахим гарын үсэг зурж баталгаажуулна.

9.6.Харилцагч санхүүгийн байгууллагын баталгаажуулсан цахим санхүүгийн тайланд үндэслэн холбогдох байгууллага татвар, шимтгэл, хураамжийн тооцоо хийхээс гадна төрийн эрх бүхий байгууллага нь энэхүү цахим санд баталгаажсан аж ахуйн нэгж, байгууллагын санхүүгийн тайлан, тодруулгыг ашиглана.

9.7.Аж ахуйн нэгж, байгууллага нь зөвхөн аудит хийлгэсэн жилийн санхүүгийн тайлан болон түүний хураангуйг аудиторын дүгнэлтийн хамт өөрийн цахим хуудсанд байршуулж ил тод болгож болно.

10 дугаар зүйл.Санхүүгийн тайлангийн жил, санхүүгийн тайлан гаргах хугацаа

Хэвлэх

10.1.Аж ахуйн нэгж, байгууллагын санхүүгийн тайлангийн жил тухайн оны 01 дүгээр сарын 01-ний өдрөөс эхэлж, 12 дугаар сарын 31-ний өдрөөр дуусгавар болно.

10.2.Шинээр байгуулагдсан аж ахуйн нэгж, байгууллагын санхүүгийн эхний тайлангийн жил нь улсын бүртгэлд бүртгүүлсэн өдрөөс эхэлж, тухайн оны 12 дугаар сарын 31-ний өдрөөр дуусгавар болно.

10.3.Энэ хуулийн 4.1.1-д заасан стандартыг мөрдөх үүрэгтэй аж ахуйн нэгж, байгууллага нь эхний хагас жилийн санхүүгийн тайланг 07 дугаар сарын 20-ны өдрийн дотор, жилийн санхүүгийн тайланг дараа оны 02 дугаар сарын 10-ны өдрийн дотор харилцагч санхүүгийн байгууллагад цахим хэлбэрээр хүргүүлнэ.

10.4.Нэгтгэсэн санхүүгийн тайлан гаргах үүрэг хүлээсэн аж ахуйн нэгж, байгууллага нь жилийн санхүүгийн тайланг дараа оны 03 дугаар сарын 01-ний өдрийн дотор толгой компанийн харилцдаг харилцагч санхүүгийн байгууллагад цахим хэлбэрээр хүргүүлнэ.

10.5.Энэ хуулийн 10.3-т зааснаас бусад болон энэ хуулийн 10.4-т заасан нэгтгэсэн санхүүгийн тайлангийн нэгтгэлд оролцогч аж ахуйн нэгж, байгууллага жилийн санхүүгийн тайлангаа дараа оны 02 дугаар сарын 10-ны өдрийн дотор харилцагч санхүүгийн байгууллагад цахим хэлбэрээр хүргүүлнэ.

10.6.Аймаг, нийслэлийн Засаг даргын харьяаны санхүүгийн байгууллага харилцагч аж ахуйн нэгж, байгууллагын жилийн эцсийн санхүүгийн тайлангийн нэгтгэлийг санхүү, бүртгэлийн асуудал эрхэлсэн төрийн захиргааны төв байгууллагад дараа оны 03 дугаар сарын 20-ны өдрийн дотор хүргүүлнэ.

11 дүгээр зүйл.Нягтлан бодох бүртгэлийн баримт болон санхүүгийн тайланг хадгалах

Хэвлэх

11.1.Аж ахуйн нэгж, байгууллага нягтлан бодох бүртгэлийн баримт болон санхүүгийн тайланг архив, албан хэрэг хөтлөлтийн тухай хууль тогтоомжид өөрөөр заагаагүй бол 10-аас доошгүй жил хадгална.

/Энэ хэсэгт 2020 оны 04 дүгээр сарын 24-ний өдрийн хуулиар өөрчлөлт оруулсан./

12 дугаар зүйл.Хөрөнгө, төлбөр тооцооны тооллого

Хэвлэх

12.1.Хөрөнгө, төлбөр тооцооны тооллого хийх зохион байгуулалтын асуудлыг аж ахуйн нэгж, байгууллагын гүйцэтгэх удирдлага, ерөнхий нягтлан бодогч нар хариуцна.

12.2.Хөрөнгө, төлбөр тооцооны тооллогыг дараах тохиолдолд заавал хийнэ:

12.2.1.жилийн санхүүгийн тайлан гаргахын өмнө;

12.2.2.эд хөрөнгө хариуцагч болон эд хөрөнгийн тооцоотой холбоотой ажилтан солигдох үед;

12.2.3.эд хөрөнгө дутагдсан, эд хөрөнгийг хууль бусаар зарцуулсан байж болзошгүй гэж үзсэн үед;

12.2.4.гамшиг, аюулт үзэгдэл, осолд өртсөний дараа;

/Энэ заалтад 2017 оны 02 дугаар сарын 02-ны өдрийн хуулиар өөрчлөлт оруулсан/

12.2.5.аж ахуйн нэгж, байгууллагыг өөрчлөн байгуулах, татан буулгах тухай шийдвэр гарсан, дампуурлын хэрэг үүсгэсэн үед;

12.2.6.хуульд заасан бусад тохиолдолд.

12.3.Төрийн өмчийн хөрөнгө, төлбөр тооцооны тооллогыг Төрийн болон орон нутгийн өмчийн тухай хууль, бусад хуульд заасан хугацаанд болон зайлшгүй шаардлагатай үед хийнэ.

12.4.Төрийн өмчит болон төрийн өмчийн оролцоотой аж ахуйн нэгж, байгууллага үрэгдүүлж, дутаасан хөрөнгийн тооцоог түүний өртөг болон зах зээлийн үнийн аль өндрөөр хийнэ.

13 дугаар зүйл.Нягтлан бодох бүртгэлийн анхан шатны баримт

Хэвлэх

13.1.Анхан шатны баримт нь нягтлан бодох бүртгэл хөтлөх, санхүүгийн тайлан, мэдээллийг үнэн, зөв гаргах үндэслэл болно.

13.2.Аж ахуйн нэгж, байгууллагад нийтлэг мөрдөх анхан шатны баримтын загвар, бүрдүүлэх аргачлалыг санхүү, бүртгэлийн асуудал эрхэлсэн Засгийн газрын гишүүн батална.

13.3.Аж ахуйн нэгж, байгууллага энэ хуулийн 14.2-т зааснаас бусад өөрийн онцлогт тохирсон дотооддоо мөрдөх анхан шатны баримт, маягтыг дүрэмдээ заасан эрх бүхий удирдах байгууллагаар батлуулан мөрдөж болно.

13.4.Аж ахуйн нэгж, байгууллагын гүйцэтгэх удирдлага, нягтлан бодогч нь үйлдвэрлэл, үйлчилгээний шат дамжлага, аж ахуйн үйл ажиллагааны хүрээнд гарсан хөрөнгө, эх үүсвэрийн хөдлөл, өөрчлөлт бүрийг анхан шатны баримтад бичгээр болон цахимаар бичилт хийж баталгаажуулна.

13.5.Анхан шатны баримтад түүнийг үйлдсэн, зөвшөөрсөн буюу шалгасан ажилтан гарын үсэг зурж, тамга, тэмдэг дарснаар уг баримт хүчин төгөлдөр болно. Цахим хэлбэрээр бүрдүүлсэн анхан шатны баримт нь цахим гарын үсгээр баталгаажсан байна.

13.6.Анхан шатны баримтын үнэн зөвийг түүнийг үйлдсэн, зөвшөөрсөн, шалгаж хүлээн авсан ажилтан хариуцна.

13.7.Анхан шатны баримтын бүрдэлгүй ажил, гүйлгээг бүртгэх, санхүүгийн тайланд тусгахыг хориглоно.

14 дүгээр зүйл.Нягтлан бодох бүртгэл хөтлөх

Хэвлэх

14.1.Монгол Улсын нутаг дэвсгэр дээр үйл ажиллагаа явуулж байгаа аж ахуйн нэгж, байгууллага, гадаадын аж ахуйн нэгж, байгууллагын төлөөний газар нягтлан бодох бүртгэл хөтөлж, санхүүгийн тайлан гаргана.

14.2.Аж ахуйн нэгж, байгууллага нягтлан бодох бүртгэлээ давхар бичилтийн аргаар хөтөлнө.

14.3.Нягтлан бодох бүртгэлийн мэдээлэл боловсруулах ажиллагааг дараах дарааллаар гүйцэтгэнэ:

14.3.1.анхан шатны баримт бүрдүүлэх;

14.3.2.журналд бичих;

14.3.3.дэлгэрэнгүй болон ерөнхий данс хөтлөх;

14.3.4.ажил, гүйлгээний мэдээ гаргах;

14.3.5.санхүүгийн тайлан гаргах.

14.4.Нягтлан бодох бүртгэлд дараах зүйлсийг заавал бүртгэнэ:

14.4.1.аж ахуйн бүх ажил, гүйлгээ;

14.4.2.бүх хөрөнгө, хөрөнгө оруулалт, авлага;

14.4.3.бүх өр төлбөр;

14.4.4.аж ахуйн үйл ажиллагааны санхүүгийн эх үүсвэр;

14.4.5.бүх орлого;

14.4.6.бүх зардал;

14.4.7.нягтлан бодох бүртгэлийн олон улсын стандартаар тогтоосон бусад зүйлс.

14.5.Аж ахуйн нэгж, байгууллагын аж ахуйн ажил, гүйлгээ нь аль улсын нутаг дэвсгэрт гарснаас үл хамааран холбогдох анхан шатны баримт, бүртгэлийн маягтыг энэ хуульд заасны дагуу бусад баримт, бүртгэлийн маягттай хамт хадгална.

15 дугаар зүйл.Нягтлан бодох бүртгэлийн алдааг залруулах

Хэвлэх

15.1.Аж ахуйн нэгж, байгууллагын нягтлан бодох бүртгэл хөтлөлтөд гарсан алдааг алдаа гарсан шалтгаан, залруулах аргыг тодорхой тусгасан баримт, тайланг үндэслэн залруулах бөгөөд зөвшөөрсөн болон залруулга хийсэн албан тушаалтан гарын үсэг зурж баталгаажуулна.

15.2.Нягтлан бодох бүртгэлийн алдааг алдаа гарсан үеийн санхүүгийн тайланд тусгах замаар залруулна.

16 дугаар зүйл.Санхүүгийн нэмэлт мэдээлэл, тодруулга шаардах эрх

Хэвлэх

16.1.Доор дурдсан болон хуулиар эрх олгосон бусад этгээд санхүүгийн тайлангийн үзүүлэлтийн талаар нэмэлт тайлбар, тодруулга шаардах эрхтэй:

16.1.1.харилцагч санхүүгийн байгууллага;

16.1.2.банк, санхүүгийн зах зээлийг хянах, зохицуулах эрх бүхий төрийн болон төрийн бус байгууллага.

16.2.Аж ахуйн нэгж, байгууллагын ерөнхий нягтлан бодогч нь энэ хуулийн 16.1-д заасан этгээдийн шаардсан тайлбар, тодруулгыг цаг хугацаанд нь үнэн зөв, бүрэн гаргаж өгнө.

ДӨРӨВДҮГЭЭР БҮЛЭГ

НЯГТЛАН БОДОХ БҮРТГЭЛИЙН УДИРДЛАГА, ЗОХИОН БАЙГУУЛАЛТ

17 дугаар зүйл.Нягтлан бодох бүртгэлийн удирдлагын тогтолцоо

Хэвлэх

17.1.Санхүү, бүртгэлийн асуудал эрхэлсэн төрийн захиргааны төв байгууллага дараах чиг үүргийг хэрэгжүүлнэ:

17.1.1.улсын хэмжээнд нягтлан бодох бүртгэл, аудит, татварын мэргэшсэн зөвлөх, хөрөнгийн үнэлгээний нэгдсэн бодлогыг хэрэгжүүлэх, удирдлага, зохион байгуулалтаар хангах;

17.1.2.холбогдох хууль тогтоомжийн хэрэгжилтийг зохион байгуулах, хянах;

17.1.3.аж ахуйн нэгж, байгууллагын дагаж мөрдөх нягтлан бодох бүртгэлийн үндэсний болон холбогдох стандарт, журам баталж, мөрдүүлэх;

17.1.4.эдийн засгийн салбарын хэмжээнд дагаж мөрдөх нягтлан бодох бүртгэлийн журам, заавар, аргачлал, маягтыг холбогдох төрийн захиргааны төв байгууллагатай хамтран баталж, мөрдүүлэх;

17.1.5.санхүүгийн тайланг харилцагч санхүүгийн байгууллагад цахим хэлбэрээр хүргүүлэх, нэгтгэлийн мэдээллийг ашиглахтай холбогдсон журам тогтоох, улсын хэмжээнд аж ахуйн нэгж, байгууллагын санхүүгийн тайлангийн нэгтгэл хийх, судалгаа дүгнэлт гаргах;

17.1.6.нягтлан бодох бүртгэлийн мэргэжилтэн бэлтгэх, мэргэшлийг дээшлүүлэх сургалтын хөтөлбөрт хяналт тавих чиглэлээр боловсролын асуудал эрхэлсэн төрийн захиргааны төв байгууллагатай хамтран ажиллах;

17.1.7.энэ хуульд заасан Санхүүгийн тайлагналын олон улсын стандарт мөрдөх үүрэгтэй аж ахуйн нэгж, байгууллага энэхүү стандартыг хэрхэн мөрдөж байгаад харилцагч санхүүгийн байгууллагатай хамтран хяналт тавих;

17.1.8.нягтлан бодох бүртгэлийн зарим чиг үүргийг сонгон шалгаруулалтын үндсэн дээр Монгол Улсын Засгийн газрын тухай хуулийн 19 дүгээр зүйлд заасны дагуу гэрээгээр шилжүүлэн авсан төрийн бус байгууллагын үйл ажиллагаанд хяналт тавих;

17.1.9.мэргэшсэн нягтлан бодогчийн эрх олгох болон эрх сунгах шалгалтын журам, шалгалт авах комиссын бүрэлдэхүүнийг батлах;

17.1.10.олон улсад хүлээн зөвшөөрөгдсөн мэргэжлийн байгууллагаас Монгол Улсад болон гадаад улсад зохион байгуулсан мэргэшсэн нягтлан бодогчийн эрх олгох шалгалтад тэнцсэн иргэнд мэргэшсэн нягтлан бодогчийн эрх олгох журмыг батлах;

17.1.11.Монгол Улсын нутаг дэвсгэрт үйл ажиллагаа явуулж байгаа аж ахуйн нэгж, байгууллагад нягтлан бодох бүртгэл хөтлөх зөвшөөрөгдсөн програм хангамжийг нийтэд мэдээлэх.

17.2.Санхүү, бүртгэлийн асуудал эрхэлсэн төрийн захиргааны төв байгууллагын бүтцэд нягтлан бодох бүртгэл, аудит, татварын мэргэшсэн зөвлөх, үнэлгээний бодлого, арга зүйн асуудал эрхлэх газар байна.

18 дугаар зүйл.Аж ахуйн нэгж, байгууллагын нягтлан бодох бүртгэлийн удирдлага, зохион байгуулалт

Хэвлэх

18.1.Нягтлан бодох бүртгэлийг удирдан зохион байгуулах үүргийг аж ахуйн нэгж, байгууллагын гүйцэтгэх удирдлага хүлээнэ.

18.2.Аж ахуйн нэгж, байгууллагын удирдлага нь нягтлан бодох бүртгэлийн хууль тогтоомж, стандарт, дүрэм, журам, зааварт нийцүүлэн нягтлан бодох бүртгэлийн бодлогын баримт бичгийг баталж, мөрдөж ажиллана.

18.3.Аж ахуйн нэгж, байгууллагын нягтлан бодох бүртгэлийг хөтөлж, санхүүгийн тайланг гаргаж, тайлагнах этгээд нь мэргэжлийн, эсхүл мэргэшсэн нягтлан бодогч байна.

18.4.Аж ахуйн нэгж, байгууллага нь гэрээт нягтлан бодогч, эсхүл нягтлан бодох бүртгэлийн мэргэжлийн зөвлөх үйлчилгээ авч ажиллуулж болно.

18.5.Нягтлан бодогчийн нэг орон тоотой аж ахуйн нэгж, байгууллагад ажиллаж байгаа нягтлан бодогч, эсхүл гэрээт нягтлан бодогч нь ерөнхий нягтлан бодогчийн үүрэг гүйцэтгэнэ. 18.6.Мэргэжлийн зөвлөх үйлчилгээ үзүүлж байгаа байгууллага нь тухайн аж ахуйн нэгж, байгууллагад ерөнхий нягтлан бодогчийн эрх, үүргийг хэрэгжүүлэх этгээдийг өөрсдөө томилно.

18.7.Энэ хуулийн 4.1.1-д заасан стандартыг мөрдөх үүрэгтэй аж ахуйн нэгж, байгууллагаас бусад аж ахуйн нэгж, байгууллагын гүйцэтгэх удирдлага нь мэргэжлийн, эсхүл мэргэшсэн нягтлан бодогч байвал энэ хуулийн 18.3 дахь заалт хамаарахгүй.

18.8.Мэргэжлийн зөвлөх үйлчилгээ үзүүлэх гэрээнд энэ хуулийн 18.6-д заасны дагуу томилогдсон ерөнхий нягтлан бодогчийн эрх, үүрэг, хүлээх хариуцлага, зөвлөх үйлчилгээ үзүүлэхэд гарч болзошгүй маргаантай холбоотой асуудлыг тусгана.

18.9.Институт гэрээгээр нягтлан бодох бүртгэлийн үйл ажиллагаа эрхлэх, мэргэжлийн зөвлөх үйлчилгээ үзүүлэх зөвшөөрлийг олгоно.

/Энэ хэсгийг 2020 оны 01 дүгээр сарын 17-ны өдрийн хуулиар нэмсэн./

18.10.Нягтлан бодох бүртгэлийн үйл ажиллагаа эрхлэх, мэргэжлийн зөвлөх үйлчилгээ үзүүлэхдээ Монгол Улсын хууль тогтоомжийн хэрэгжилтийг хангаж ажиллаагүй бол Институт зөвшөөрлийг цуцлах үндэслэл болно.

/Энэ хэсгийг 2020 оны 01 дүгээр сарын 17-ны өдрийн хуулиар нэмсэн./

19 дүгээр зүйл.Нягтлан бодох бүртгэлийн дотоод хяналт

Хэвлэх

19.1.Аж ахуйн нэгж, байгууллагын нягтлан бодох бүртгэлийн дотоод хяналтын бодлого, удирдлага, зохион байгуулалтыг аж ахуйн нэгж, байгууллагын эрх бүхий этгээд тодорхойлно.

19.2.Энэ хуулийн 4.1.1-д заасан стандартыг мөрдөх үүрэгтэй аж ахуйн нэгж, байгууллага нь дотоод аудитын нэгжтэй байж болно.

20 дугаар зүйл.Ерөнхий нягтлан бодогчийн эрх, үүрэг

Хэвлэх

20.1.Аж ахуйн нэгж, байгууллагын ерөнхий нягтлан бодогч мэргэжлийн ур чадвар, ёс зүйтэй байх бөгөөд дараах бүрэн эрхтэй байна:

20.1.1.нягтлан бодох бүртгэлийн анхан шатны баримт, холбогдох бусад баримт бичиг, мэдээ, мэдээллийг тогтоосон хугацаанд шаардан гаргуулах;

20.1.2.нягтлан бодох бүртгэлийн олон улсын стандарт болон хууль тогтоомжид харшилсан шийдвэрийг биелүүлэхээс татгалзах;

20.1.3.аж ахуйн нэгж, байгууллагын хөрөнгийн орлого, зарлагын баримт болон санхүүгийн тайланд хоёрдугаар гарын үсэг зурах;

20.1.4.хүчин төгөлдөр бус анхан шатны баримтаар, эсхүл анхан шатны баримтаар баталгаажаагүй ажил, гүйлгээг бүртгэхгүй байх;

20.1.5.энэ хуульд заасан бүрэн эрхээ хэрэгжүүлсэнтэй холбоотойгоор аж ахуйн нэгж, байгууллагын удирдлага үндэслэлгүй хариуцлага хүлээлгэсэн, эсхүл ажлаас нь чөлөөлсөн гэж үзвэл холбогдох байгууллагад эрхээ хамгаалуулахаар хүсэлт гаргах.

20.2.Ерөнхий нягтлан бодогч дараах үүрэг хүлээнэ:

20.2.1.энэ хуулийн 17.1-д заасан эрх бүхий этгээдийн хууль ёсны шаардлагыг цаг тухайд нь бүрэн хэрэгжүүлэх;

20.2.2.аж ахуйн нэгж, байгууллагын нягтлан бодох бүртгэлийн бодлогын баримт бичгийг боловсруулах, батлуулах, хэрэгжилтийг зохион байгуулах;

20.2.3.холбогдох олон улсын стандарт, эрх бүхий төрийн байгууллагаас баталсан нягтлан бодох бүртгэлийн стандарт, журам, заавар, энэ хуулийн 6 дугаар зүйлд заасан зарчмыг баримтлан нягтлан бодох бүртгэл хөтөлж, санхүүгийн тайлан гаргах;

20.2.4.нягтлан бодох бүртгэл хөтлөлт нь энэ хууль болон санхүүгийн бусад хууль тогтоомжид заасан шаардлагад нийцэж байгаа эсэхийг хянах;

20.2.5.дансны өглөг, авлага ба төлбөрийн тооцоог хянах, ажил, гүйлгээг гарахаас нь өмнө хянан, баталгаажуулах;

20.2.6.эд хөрөнгийн болон төлбөр тооцооны тооллого хийх, үр дүнг шийдвэрлэх, бэлтгэн нийлүүлэгч, худалдан авагчтай тооцоо хийж, үлдэгдлийг баталгаажуулж, баримтжуулах ажлыг зохион байгуулах, удирдах;

20.2.7.аж ахуйн нэгж, байгууллагын татвар, төлбөр, хураамж, шимтгэлийн тооцооллыг шалгах, тэдгээрт хяналт тавих, мэргэжлийн үйлчилгээний зөвлөгөө туслалцаа авах;

20.2.8.аж ахуйн нэгж, байгууллагын удирдлагад нягтлан бодох бүртгэлийн асуудлаар мэргэжлийн туслалцаа үзүүлэх;

20.2.9.аж ахуйн нэгж, байгууллагын удирдлага болон санхүүгийн тайлан хэрэглэгчдийг цаг хугацаанд нь үнэн, зөв мэдээллээр хангах ажлыг зохион байгуулах;

20.2.10.аудитын байгууллагаас зөвлөмж болгосон бүртгэлийн алдааны залруулгыг мэргэжлийн түвшинд хянан, удирдлагад танилцуулах, зөвшөөрсөн тохиолдолд тухайн санхүүгийн жил, улирлын тайланд залруулга хийх, зөвшөөрөөгүй тохиолдолд аудиторт үндэслэл бүхий тайлбар хүргүүлэх;

20.2.11.өөрийн шууд удирдлагын доор ажиллаж байгаа нягтлан бодогчдын ажлын гүйцэтгэлийг хянах, мэргэшүүлэх, сургалтад хамруулах арга хэмжээ авах;

20.2.12.аж ахуйн нэгж, байгууллагын санхүүгийн тайланг энэ хуульд заасан эрх бүхий байгууллагад энэ хуулиар тогтоосон хугацаанд хүргүүлэх;

20.2.13.эрх бүхий байгууллагаас баталсан мэргэжлийн ёс зүйн дүрмийг баримтлан ажиллах.

21 дүгээр зүйл.Нягтлан бодох бүртгэл, аудитын стандартын хороо

Хэвлэх

21.1.Нягтлан бодох бүртгэл, аудитын стандартын хороо нь санхүү, бүртгэлийн асуудал эрхэлсэн Засгийн газрын гишүүний шийдвэрээр томилогдсон нягтлан бодох бүртгэл, аудитын чиглэлээр мэргэшсэн есөөс доошгүй гишүүний бүрэлдэхүүнтэй байна.

21.2.Нягтлан бодох бүртгэл, аудитын стандартын хорооны үйл ажиллагаа, санхүүжилтийн журмыг санхүү, бүртгэлийн асуудал эрхэлсэн Засгийн газрын гишүүн батална.

21.3.Нягтлан бодох бүртгэл, аудитын стандартын хороо нь дараах чиг үүрэгтэй:

21.3.1.Санхүүгийн тайлагналын олон улсын стандарт, аудитын олон улсын стандартын албан орчуулгыг хянан, хэрэглээний тайлбар, зөвлөмжийг батлах;

21.3.2.Нягтлан бодох бүртгэлийн үндэсний болон холбогдох стандарт, журам, хянан батлуулахаар санхүү, бүртгэлийн асуудал эрхэлсэн Засгийн газрын гишүүнд хүргүүлэх;

21.3.3.Нягтлан бодох бүртгэл, аудитын стандартын хорооны үйл ажиллагааны журмаар тогтоосон бусад үйл ажиллагаа.

22 дугаар зүйл.Нягтлан бодох бүртгэлийн улсын байцаагч

Хэвлэх

22.1.Нягтлан бодох бүртгэлийн болон Аудитын тухай хуулийн хэрэгжилтэд хяналт тавих эрх бүхий улсын байцаагч байна. Улсын байцаагч нь улсын ерөнхий байцаагч, улсын ахлах байцаагч, улсын байцаагч гэсэн ангилалтай байна.

22.2.Нягтлан бодох бүртгэлийн улсын ерөнхий байцаагчийн эрхийг Засгийн газар олгоно.

22.3.Нягтлан бодох бүртгэлийн улсын ахлах байцаагч, улсын байцаагчийн эрхийг улсын ерөнхий байцаагч олгоно.

22.4.Нягтлан бодох бүртгэлийн ахлах болон улсын байцаагч нь мэргэшсэн нягтлан бодогч байна.

22.5.Нягтлан бодох бүртгэлийн улсын байцаагч нь шийтгэврийн хэвлэмэл хуудас хэрэглэх бөгөөд шийтгэврийн хуудасны загварыг санхүү, бүртгэлийн асуудал эрхэлсэн Засгийн газрын гишүүн батална.

22.6.Нягтлан бодох бүртгэлийн улсын байцаагчийн дүрмийг Засгийн газар батална.

23 дугаар зүйл.Нягтлан бодох бүртгэлийн ажилтнуудын нэмэгдэл, урамшуулал

Хэвлэх

23.1.Аж ахуйн нэгж, байгууллагын удирдлагын шийдвэрээр нягтлан бодох бүртгэлийн ажилтанд мэргэшсэн эрхийн нэмэгдэл олгож болно.

23.2.Нягтлан бодох бүртгэлийн ажилд үр бүтээл гарган ажилласан нягтлан бодох бүртгэлийн ажилтныг шагнаж урамшуулж болно.

ТАВДУГААР БҮЛЭГ.

МЭРГЭШСЭН НЯГТЛАН БОДОГЧ

24 дүгээр зүйл.Мэргэшсэн нягтлан бодогчийн эрх олгох шалгалтад орох этгээдэд тавих шаардлага

Хэвлэх

24.1.Мэргэшсэн нягтлан бодогчийн эрх олгох шалгалтад орох этгээд дараах шаардлагыг хангасан байна:

24.1.1.их, дээд сургуулийг нягтлан бодогчийн мэргэжлээр бакалавр, түүнээс дээш зэрэгтэй төгссөн, мэргэжлээрээ хоёроос доошгүй жил ажилласан байх;

24.1.2.их, дээд сургууль, коллежийн нягтлан бодогчийн мэргэжил эзэмшүүлэх хичээлийн програмыг ханган, санхүүч, эдийн засагч, менежментийн мэргэжлээр бакалавр, түүнээс дээш зэрэгтэй төгссөн, нягтлан бодогчоор дөрвөөс доошгүй жил ажилласан байх.

25 дугаар зүйл.Мэргэшсэн нягтлан бодогчийн эрх, түүнийг хүчингүй болгох

Хэвлэх

25.1.Мэргэшсэн нягтлан бодогчийн эрхийг нэг дэх шатны шалгалтад тэнцсэн бол дөрвөн жилийн хугацаатай, хоёр дахь шатны шалгалтад тэнцсэн бол хугацаагүй олгоно.

25.2.Дараах тохиолдолд мэргэшсэн нягтлан бодогчийн эрхийг Институтын удирдах зөвлөлийн шийдвэрээр хүчингүй болгоно:

25.2.1.нас барсан;

25.2.2.өөрөө татгалзсан;

25.2.3.дараагийн шатны шалгалтад тэнцээгүй, хүндэтгэх шалтгаангүйгээр уг шалгалтад ороогүй хоёр жил өнгөрсөн;

25.2.4.мэргэшсэн нягтлан бодогчийн мэргэжлийн ёс зүй, хууль тогтоомж, холбогдох стандарт, дүрэм журам зөрчсөн нь нотлогдсон бол.

25.3.Мэргэшсэн нягтлан бодогчийн эрх нь хүчингүй болсон этгээд нэг жилийн дотор мэргэшсэн нягтлан бодогчийн эрх олгох шалгалтад орохыг хориглоно.

26 дугаар зүйл.Институтын чиг үүрэг

Хэвлэх

26.1.Энэ хуулийн 17.1.8-д заасан шийдвэр болон гэрээний хүрээнд Институт нь дараах чиг үүргийг хэрэгжүүлнэ:

26.1.1.мэргэшсэн нягтлан бодогчийн эрх олгох, мэргэшлийг нь тасралтгүй дээшлүүлэх сургалт зохион байгуулах;

26.1.2.мэргэшсэн нягтлан бодогч, аудиторын ёс зүйн дүрмийг батлах, хэрэгжилтэд хяналт тавих;

26.1.3.нягтлан бодох бүртгэл, аудитын олон улсын стандарт, түүний нэмэлт, өөрчлөлтийг орчуулах, үндэсний стандарт боловсруулах, хэрэглээний тайлбар, зөвлөмж боловсруулан гаргах;

26.1.4.аудитын хуулийн этгээдийг арга зүйн удирдлага, зөвлөгөө мэдээллээр хангах;

26.1.5.аж ахуйн нэгж, байгууллагын стратеги, засаглал, гүйцэтгэл, хэтийн хандлагын уялдааг харуулсан тайлагналын аргачлалыг боловсруулах;

26.1.6.аудитын үйл ажиллагааны стандарт, мэргэжлийн ёс зүйн дүрмийг зөрчсөн аудиторын мэргэшсэн нягтлан бодогчийн эрхийг хүчингүй болгох;

26.1.7.Мөнгө угаах болон терроризмыг санхүүжүүлэхтэй тэмцэх тухай хуулийн 4.1.9-д заасан этгээд уг хуульд заасан үүргээ хэрхэн биелүүлж байгаад хяналт тавих, хэрэгжилтийг хангуулах.

/Энэ заалтыг 2019 оны 10 дугаар сарын 10-ны өдрийн хуулиар нэмсэн./

ЗУРГААДУГААР БҮЛЭГ

БУСАД

27 дугаар зүйл.Хууль зөрчигчид хүлээлгэх хариуцлага

Хэвлэх

27.1.Энэ хуулийг зөрчсөн албан тушаалтны үйлдэл нь гэмт хэргийн шинжгүй бол Төрийн албаны тухай хуульд заасан хариуцлага хүлээлгэнэ.

27.2.Энэ хуулийг зөрчсөн хүн, хуулийн этгээдэд Эрүүгийн хууль, эсхүл Зөрчлийн тухай хуульд заасан хариуцлага хүлээлгэнэ.

/Энэ зүйлийг 2015 оны 12 дугаар сарын 4-ний өдрийн хуулиар өөрчлөн найруулсан/

28 дугаар зүйл.Хууль хүчин төгөлдөр болох

Хэвлэх

28.1.Энэ хуулийг 2016 оны 01 дүгээр сарын 01-ний өдрөөс эхлэн дагаж мөрдөнө.

МОНГОЛ УЛСЫН ИХ ХУРЛЫН ДАРГА З.ЭНХБОЛД

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

(2022-11-23ы өдрийн орчуулгын хяналт)                                      Unofficial translation

 

LAW OF MONGOLIA

 

June 19, 2015                                      Ulaanbaatar city

 

ON ACCOUNTING

/Revised Edition/

 

CHAPTER ONE

GENERAL PROVISION

Article 1.The Purpose of the law

1.1.The purpose of this Law is to define the accounting principles, the legal basis of management and organization, to regulate the relations with respect to the bookkeeping and preparation of financial statements of a business entity and organization, and to monitor the accounting activities.

Article 2.Accounting Legislation

2.1.The accounting legislation shall consist of the Constitution of Mongolia and other legislative acts enacted in conformity with this law.

2.2.If an international treaty, to which Mongolia is a party, provides otherwise than this Law, the provisions of the international treaty shall prevail.

Article 3.Definition of terms of the law

3.1.The terms used in this law shall have meanings as follows:

3.1.1."Accrual basis of accounting" means the method of recognizing and recording revenue as debited when earned and expenses when incurred  regardless of when actual payments are received or made; 

3.1.2."Double entry" means the dual records of transactions in both debit and credit accounts; "

3.1.3."Primary accounting document" means agreements, invoices, payment slips, and other evidence collected for confirming incurred transactions;

3.1.4."Journal" means a chronological record of the transactions before the entry into the general ledger;

3.1.5."General ledger" means all accounts, which comprise the financial statement of a business entity or organization;

3.1.6."Professional accountant" means an individual who has graduated from a university or college as an accountant with a bachelor's degree or higher;

3.1.7."Certified public accountant" is a professional accountant, financier or economist who is authorized as a certified public accountant;

3.1.8."General accountant" means a professional accountant appointed by the management of a business entity or organization and is responsible for maintaining and organizing the accounting records;

3.1.9."Accounting policy document" means a document containing procedures, guidance and methodology, which determines the accounting principles governing the preparation of financial statements and the accounting basis;

3.1.10."Relevant financial agency" means a financial agency in affiliation with the state central administrative body in charge of finance and accounting or with the Governors of Aimag and capital city;

3.1.11."Consolidated financial statement" means a financial statement stipulated in Article 6.4 of the Company Law;

3.1.12."Executive management" means the following persons:

3.1.12.а.a person specified in Article 83 of Company Law; and;

3.1.12.b.for legal entities other than companies, a person defined as the executive management in the charter of such legal entity.

3.1.13."The Institute" means an organization which ensures compliance with Articles 24-26 of this law in accordance with Article 19 of the Law on Government of Mongolia, and is authorized to represent Mongolia to the Association of International Accountants;

3.1.14."Contracted accountant" means a professional accountant authorized to provide accounting and professional consulting services on a contractual basis;

/This sub-paragraph was added according to the law as of January 17, 2020/

3.1.15."Organization providing professional accounting consultancy services" means a legal entity authorized to provide professional accounting consultancy services on a contractual basis. 

/This sub-paragraph was added according to the law as of January 17, 2020/

CHAPTER TWO

ACCOUNTING PRINCIPLES AND STANDARD

Article 4.Accounting standard

4.1.A business entity and organization shall comply with the following standards: 

4.1.1.International Financial Reporting Standard;

4.1.2.International Financial Reporting Standard for small and medium entities;

4.1.3.International Public Sector Accounting Standard.

4.2.Classification and requirements for entities which shall comply with Article 4.1.1 of this law shall be established and publicized by a government member in charge of finance and accounting. This classification shall include the following entities:

4.2.1.any joint stock companies listed in a local or international stock exchange;

4.2.2.a company which has applied for a listing in a local or international stock exchange;

4.2.3.entities that hold a permit stipulated in Articles 8.1.2, 8.1.6, 8.1.8.6, 8.1.8.14, 8.1.8.15, and 8.2.2 of the Law on Permit;

/This sub-paragraph was amended according to the law as of June 17, 2022/

4.2.4.state or locally owned entities and entities which have state or local ownership participation; 

4.2.5.public service entities that supply electricity, heating, or water; 

4.2.6.political parties and non-governmental organizations performing governmental functions on a contractual basis in accordance with Article 19 of the Law on the Government of Mongolia;

4.2.7.a business entity and organization operating in the sectors of commercial banking, as a special purpose company or investment funds and virtual asset service.

/The amendment to this sub-paragraph was made according to the law as of  December 17, 2021/

4.3.Standard stipulated in Article 4.1.2 of this law shall apply to business entity and organization that satisfies the requirements specified in Article 5.1 of the Law on Small and Medium Enterprises. 

4.4.Standard stipulated in Article 4.1.3 of this law shall apply to the agencies specified in Article 4.1.34 of the Law on Budgets.

Article 41.General Duty of Accountant

41.1.Accountant shall comply with the legislation of Mongolia in professional operation.

/This article was added according to the law as of  January 17, 2020/

Article 5.Accounting principles

5.1.A business entity and organization shall follow the following accounting principles:

5.1.1.to be independent; 

5.1.2.to be continuous;

5.1.3.to be based on genuine implementation;

5.1.4.to be accurate;

5.1.5.to be measurable;

5.1.6.to be coherent.

Article 6.Accounting basis

6.1.A business entity and organization shall carry out their bookkeeping on an accrual basis.

Article 7.Accounting language and currency

7.1.A business entity, organization, foreign business entity and a representative office operating in the territory of Mongolia shall carry out their bookkeeping in Mongolian language. 

7.2.A business entity operating in the territory of Mongolia shall record and report its transactions in the national currency.

7.3.A business entity, organization and their representative office may record their transactions in foreign currencies upon having the consent of the state central administrative body in charge of finance and accounting. In this case, items in their financial statements shall be expressed and reported in tugrik, the national currency.

CHAPTER THREE

ACCOUNTING RECORDS

Article 8.Financial statement

8.1.The financial statements of a business entity and organization subject to the accounting and reporting obligations of International Financial Reporting Standard  shall consist of the following components: 

8.1.1.balance sheet;

8.1.2.comprehensive income statement;

8.1.3.equity changes statement;

8.1.4.cash flow statement;

8.1.5.note to the financial statements.

8.2.Agencies stated in Article 4.4 of this law shall carry out the accounting and reporting in accordance with Article 26.3 of the Law on Budgets.

8.3.A business entity and organization with one or more subsidiaries shall prepare a consolidated financial statement provided in Article 3.1.11 of this law. In the case of a continuing relationship where the subsidiaries have sub-subsidiaries then the ultimate parent company shall prepare the consolidated financial statement. If the ultimate parent company is registered in a foreign country, then the ultimate parent company registered in Mongolia among its subsidiaries shall prepare the consolidated interim financial statement. 

8.4.Financial statements shall be signed and stamped /sealed/ by the executive management and chief accountant of the business entity, and the executive management shall be responsible for the accuracy of the financial statements.

Article 9.Submitting financial statement

9.1.A business entity and organization shall submit its financial statement electronically to the relevant financial agency within a period provided by this law. 

9.2.The relevant financial agency which received the financial statement electronically shall be responsible for the following obligations: 

9.2.1.monitoring whether a financial statement is submitted within the time prescribed by this law; 

9.2.2.monitoring whether it is prepared by a professional or certified public accountant; 

9.2.3.processing the data stated in the financial statement for the purposes of statistic survey.

9.3.Information stated in the financial statement shall be disclosed to interested persons in the following cases:

9.3.1.to a person who has requested the financial statement information of business entity and organization subject to a standard specified in Article 4.1.1 of this law; 

9.3.2.to any interested person if consented to by the management of such a business entity and organization. 

9.4.A budget institution shall prepare and submit their financial statements in accordance with Article 8 of the Law on Budgets.

9.5.The financial statement of a business entity and organization to be submitted electronically to the relevant financial agency shall be electronically signed and confirmed by the executive management or chief accountant.

9.6.The relevant authorities shall settle the tax, premium and fees based on the electronic financial statements certified by the corresponding financial institution. Moreover, competent authorities shall use the certified financial statements and clarifications of the business entity provided in the electronic database. 

9.7.A business entity and organization may disclose only the audited annual financial statements and its auditor's report by uploading these to its website.

Article 10.Financial statement year and financial statement due date

10.1.The financial statement year of a business entity and organization shall commence on 1 January and end on 31 December of each year.

10.2.The first financial statement year of a newly established business entity and organization shall commence on a day of the state registration and shall end on 31 December of that year. 

10.3.The first semi-annual financial statement of business entity and organization subject to the standards specified in Article 4.1.1 of this law shall be submitted by 20 July, and the annual financial statement shall be submitted by 10 February of the following year in an electronic format to the relevant financial agency.

10.4.A business entity and organization which is subject to preparing a consolidated financial statement shall deliver its annual financial statement by 1 March of the following year in an electronic format to the parent company's relevant financial agency.

10.5.A business entity and organization except those specified in Article 10.3 of this law and those participating in consolidated financial statement as specified in Article 10.4 of this law shall submit its annual financial statement by 10 February of the following year in an electronic format to the relevant financial agency.

10.6.Financial agencies in affiliation of the Governors of Aimags or capital city shall deliver consolidated annual financial statements of the relevant business entities and organizations by 20 March of the following year to the state central administrative body in charge of finance and accounting.

Article 11.Preserving the accounting documents and financial statements

11.1.A business entity and organization shall preserve its accounting documents and financial statements for not less than 10 years unless otherwise stated in the legislation on Archives and Official Documentation. 

/The amendment to this paragraph was made according to the law as of April 24, 2020/

Article 12.Inventory of assets and settlements

12.1.The executive management and chief accountant of a business entity and organization shall be responsible for organizing the inventory of the assets and settlements. 

12.2.It is mandatory to do inventory of assets and settlement in the following cases:

12.2.1.prior to preparing the annual financial statement; 

12.2.2.in times of replacement of a stockkeeper and employee dealing with the inventory of the properties; 

12.2.3.in case of missing properties or deemed illegal disposal of properties; 

12.2.4.after being affected by a disaster, dangerous phenomenon or accident;

/This sub-paragraph was amended according to the law as of February 2, 2017/

12.2.5.a decision is made regarding the reorganization or liquidation of a business entity and organization, or when the bankruptcy case has been initiated;

12.2.6.other cases provided by law. 

12.3.Inventory of the state assets and settlements shall be carried out within the period specified in the Law on State and Local Property and other laws, or when it is inevitably required.

12.4.A business entity and organization which is state-owned, or which have state ownership participation shall calculate the lost or missing assets based on whichever the higher of their cost or market value.

Article 13.Primary accounting documents

13.1.The primary accounting documents shall be the basis for preparing accurate bookkeeping, financial statement and information. 

13.2.A cabinet member in charge of finance and accounting shall approve the forms and compilation methodology of the primary accounting documents to be commonly followed by business entities and organizations.

13.3.Except for those prescribed in Article 14.2 of this law, a business entity and organization may use internal documents and forms which are appropriate for the nature its activities subject to the approval of its governing body specified in the charter. 

13.4.The executive management and accountants of a business entity and organization shall make a written and electronic entry in the primary documents and confirm every movement and change of assets and resources that occurred within the scope of production and service stages and business activities.

13.5.The primary accounting documents shall become valid when they are signed and affixed with a seal by the persons who have prepared, accepted, or approved them. The primary accounting documents which have been prepared electronically shall be verified by an electronic signature. 

13.6.An employee who has prepared, accepted or received after inspecting the primary document shall be responsible for the accuracy of the primary accounting documents. 

13.7.It is prohibited to record and reflect the work and transactions in the financial statement that have no primary accounting documents.

Article 14.Bookkeeping

14.1.Business entities, organizations and representative offices of foreign business entities and organizations operating within the territory of Mongolia shall carry out the bookkeeping and issue financial statements. 

14.2.A business entity shall apply the double entry bookkeeping method. 

14.3.The processing of accounting information shall be undertaken in the following order: 

14.3.1.preparing the primary accounting documents; 

14.3.2.making journal entries; 

14.3.3.keeping the detailed and general ledger accounts;

14.3.4.preparing report of the works and transactions;

14.3.5.preparing financial statements.

14.4.The followings shall be recorded in the bookkeeping:

14.4.1.all business works and transactions; 

14.4.2.all assets, investments, and receivables; 

14.4.3.all liabilities; 

14.4.4.financial resources of business operations; 

14.4.5.all revenues;

14.4.6.all expenses; and

14.4.7.other items prescribed by International Accounting Standards. 

14.5.The relevant primary accounting documents for the works and transactions of a business entity and organization registration forms shall be kept along with the other documents and forms regardless of in which territory or country the transaction was made.

Article 15.Correcting the accounting errors

15.1.Correction of errors which have occurred during the preparation of accounting records shall be made based on documents and reports reflecting the reason for such error and the methods of correction, and it shall be verified by the signature of officers who approved and made the correction. 

15.2.An accounting error shall be corrected by reflecting the error in the financial statement of that reporting period.

Article 16.Right to demand additional financial information and clarification

16.1.The following authorities and such other persons authorized by law have a right to demand additional explanation and clarification regarding the items stated in the financial statement:

16.1.1.a relevant financial agency;

16.1.2.state and non-governmental organizations that oversee and regulate banking and financial markets.

16.2.The chief accountant of a business entity and organization shall provide an additional explanation and clarification if requested by persons referred in Article 16.1 of this law in a timely manner, accurately and completely.

CHAPTER FOUR

MANAGEMENT AND ORGANIZATION OF ACCOUNTING

Article 17.Management structure of accounting

17.1.The state central administrative body in charge of finance and accounting shall implement the following functions: 

17.1.1.to implement, manage and organize a united policy on accounting, auditing, certified tax consulting and asset evaluation at the national level;

17.1.2.to organize and monitor the implementation of relevant legislation;

17.1.3.to approve and implement the national and relevant accounting standards and procedures for business entities and organizations;

17.1.4.to approve and implement the economic sector accounting regulations, guidance, methodology and forms jointly with the relevant state administrative central body; 

17.1.5.to determine the procedures for the electronic submission of financial statements to the relevant financial agencies and use of consolidated information, and consolidate the financial statements of business entities and organizations nationwide, conduct surveys and draw conclusions;

17.1.6.to cooperate with the state central administrative body in charge of education with respect to monitoring training programs for the preparation of accounting professionals and qualification; 

17.1.7.to monitor jointly with the relevant financial agency the compliance with International Financial Reporting Standard by the business entities and organizations subject to it;

17.1.8.to monitor the operations of a non-governmental organization which has been delegated with some of the accounting functions on a contractual basis pursuant to Article 19 of the Law on the Government of Mongolia; 

17.1.9.to adopt the regulation on the granting and extending of authorization of certified public accountants and approve the examination committee members; 

17.1.10.to approve the regulation on the granting of authorization of a certified public accountant to the individual who have passed the relevant examinations organized in Mongolia or overseas by internationally recognized organizations;

17.1.11.to publicize permitted accounting software to be used by business entities and organizations operating in the territory of Mongolia.

17.2.Within the structure of the state central administrative body in charge of financial and accounting, it shall have departments responsible for accounting, auditing, certified tax consulting, evaluation policy and methodology.

Article 18.Management and organization of accounting for a business entity

18.1.The executive management of a business entity and organization shall be responsible for the management and organization of accounting. 

18.2.The management of a business entity and organization shall approve and comply with the accounting policy document which complies with the accounting legislation, standards, rules, regulations, and guidance. 

18.3.A person who handles accounting and prepare the financial statements of a business entity or organization shall be a professional or a certified public accountant.

18.4.A business entity and organization may hire a contracted accountant or receive professional accounting consultancy service. 

18.5.An accountant or contracted accountant being hired or employed by a business entity and organization with the vacancy of one accountant shall act as the chief accountant. 

18.6.An organization providing a professional consultancy service shall appoint a person who shall exercise the rights and obligations of the chief accountant of the business entity or organization. 

18.7.Article 18.3 of this law shall not apply to the executive management of business entity and organization other than those subject to the standards stipulated in Article 4.1.1 of this law, if he/she is a professional or certified public accountant. 

18.8.A contract for professional consultancy services shall include the rights, obligations, and liabilities of the chief accountant appointed as per Article 18.6 of this law along with matters related to potential disputes that may arise during the  consultancy service. 

18.9.The Institute shall issue a permit to conduct accounting operations and to provide professional consultancy services on a contractual basis.

/This paragraph was added according to the law as of January 17, 2020/

18.10.Failure to comply with legislation of Mongolia when providing accounting and professional consultancy services shall serve as the ground to revoke the permit by the Institution.

/This paragraph was added according to the law as of January 17, 2020/

Article 19.Internal monitoring of accounting

19.1.An authorized person of a business entity and organization shall determine the policy, the management, and the organization of the internal monitoring of accounting. 

19.2.Business entity and organization subject to the standards stated in Article 4.1.1 of this law may have their own internal auditing unit.

Article 20.Rights and duties of a chief accountant

20.1.The chief accountant of a business entity and organization shall have professional skills and the following powers: 

20.1.1.to demand primary accounting documents, other related documents, data and information within the specified timeframe;

20.1.2.to refuse to implement any decision inconsistent with international accounting standards and legislation; 

20.1.3.to countersign on revenue and expense documents and financial statements of a business entity and organization; 

20.1.4.to refuse to record a work and transaction where the primary document is invalid or the transactions are not verified by the primary documents;

20.1.5.to file a request to the relevant authority in order to protect their rights, in the case of the unreasonable imposition of liabilities or dismissal by the management of a business entity and organization in relation to the implementation of his/her rights provided under this law.

20.2.A chief accountant shall have the following duties: 

20.2.1.to implement the lawful requirements set out by the authorized persons specified in Article 17.1 of this law, in a complete and timely manner;

20.2.2.to prepare, get approval on and organize the implementation of the accounting policy of a business entity and organization;

20.2.3.to carry out the accounting and prepare the financial statement in accordance with the relevant international standards, regulations, standards and guidance, approved by the competent state authority and principles stipulated in Article 6 of this law; 

20.2.4.to review whether the accounting is handled in compliance with the requirements provided for under this law and other financial legislation;

20.2.5.to review the account's payables, receivables, and payments, and to review and verify before a work and transactions is made;

20.2.6.to perform inventory of assets and settlements, and resolve the results of the inventory, to make payments to suppliers and buyers and to organize and manage the verification and documentation of the remainder; 

20.2.7.to examine and monitor the calculations of tax, payments, fees and premiums payable by a business entity and organization and to receive a professional advice service and assistance;

20.2.8.to provide with professional assistance in accounting related matters to the management of a business entity and organization;

20.2.9.to organize the provision of timely and accurate information to the management and users of the financial statements of a business entity and organization;

20.2.10.to review the correction of the accounting errors of the recording in a professional level as recommended by the auditing organization and introduce it to the management, and if approved, to make correction to the annual or quarterly financial statement, or to the relevant period subject to management's approval and if not approved, to submit a reasonable statement to the auditor; 

20.2.11.to monitor the work performance of accountants working under her/his direct supervision and to take measures to qualify and train them;

20.2.12.to deliver the financial statement of a business entity and organization to an authorized body under this law and within the period stipulated by the law; 

20.2.13.to comply with the professional code of ethics approved by the authorized body.

Article 21.Accounting and Auditing Standards Committee

21.1.Accounting and Auditing Standards Committee shall comprise of not less than nine members qualified in accounting and auditing and are appointed by the resolution of the Cabinet member in charge of finance and accounting.

21.2.Regulations on the activities and financing of Accounting and Auditing Standards Committee shall be approved by the Cabinet member in charge of finance and accounting.

21.3.Accounting and Auditing  Standards Committee shall have following functions:

21.3.1.to review the official translation of International Financial Reporting Standard and International Accounting Standard and to approve the interpretation to apply and recommendations; 

21.3.2.to deliver a national accounting and relevant standards and regulations to the cabinet member in charge of finance and accounting for review and approval;

21.3.3.other functions as determined by the operating regulations of the Accounting and Auditing Standards Committee.

Article 22.State inspector of accounting

22.1.There shall be a state inspector authorized to monitor the implementation of the Law on Accounting and the Law on Audit. The State inspector shall be classified as a state chief inspector, state senior inspector and state inspector. 

22.2.The Government shall grant the title of a state chief inspector of accounting. 

22.3.A state chief inspector shall grant the title of a state senior inspector and state inspector of accounting. 

22.4.A state senior inspector and state inspector shall be certified public accountant. 

22.5.A state inspector of accounting shall use printed penalty sheets and form of the penalty sheet shall be approved by the cabinet member in charge of the finance and accounting.

22.6.The Government shall adopt a regulation regarding the state inspector of accounting.

Article 23.Additional salary and bonus for accounting employees

23.1.Pursuant to a management decision of a legal entity and organization, an additional salary may be granted to the certified accounting employees.

23.2.A bonus may be granted to the accounting employee who has worked with effective performance.

CHAPTER FIVE

CERTIFIED PUBLIC ACCOUNTANT

Article 24.Eligibility criteria of certified public accountant examination

24.1.A person who is taking the examination for a certified public accountant shall meet the following requirements:

24.1.1.to be graduated from a university with a bachelor's or higher degree in accounting and worked as an accountant for not less than two years; or

24.1.2.to be completed the professional training program in accounting of an university or college, and graduated with a bachelor's or higher degree in finance, economics or management and worked as an accountant for not less than four years.

Article 25.Title of a certified public accountant and its revocation

25.1.The certified public accountant  title shall be granted for four years upon passing the first level exam, and for an indefinite period upon passing the second level examination. 

25.2.The certified public accountant title shall be revoked in the following cases as per the decision of the Board of the Institute: 

25.2.1.if deceased; 

25.2.2.if refused by himself/herself; 

25.2.3.if failed to pass the next level examination or have not taken the next level examination within two years without a justifiable reason; 

25.2.4.if it was established that he/she has breached the professional code of ethics of the certified public accountant, legislation and relevant standards.

25.3.It is prohibited for an individual, whose certified public accountant title has been revoked to take the certified public accountant examination within one year.

Article 26.Functions of the Institute

26.1.The Institute shall implement the following functions as per the decision and agreement set forth in Article 17.1.8 of this law:

26.1.1.to grant the certified public accountant title and to organize continuous qualification trainings; 

26.1.2.to approve the code of ethics of certified public accountant  and auditors and to monitoring its implementation; 

26.1.3.to translate the International Standards on Accounting and Audit and their amendments thereof, to draft the national standards and to draft an interpretation to apply and guidelines; 

26.1.4.to provide methodological management, advice and information to auditing legal entities;

26.1.5.to develop reporting methodology that provides for the correlation between strategy, governance, performance and perspective of business entities and organizations;

26.1.6.to revoke the certified public accountant title of auditors who have breached the code of ethics and operational standards of auditors; 

26.1.7.to supervise and enforce the party set out in 4.1.9 of the Law against Money Laundering and Terrorism Financing to fulfil the obligation set out in that law.

/This sub-paragraph was added according to the law as of October 10, 2019./

CHAPTER SIX

MISCELLANEOUS

Article 27.Liability for the violators of the law

27.1.In case the actions of a civil servant violating this Law have not a criminal nature, they shall be subject to liability specified in the Law on Civil Service.

27.2.Any person or legal entity violating this Law shall be subject to liability specified in the Criminal Law or the Law on Violations.

/This Article was modified according to the law as of December 4, 2015/

Article 28.Entry into force of the law

28.1.This law shall enter into force on January 1, 2016.

 

CHAIRMAN OF THE STATE GREAT KHURAL OF MONGOLIA ENKHBOLD.Z