ЭРҮҮГИЙН ХЭРЭГ ХЯНАН ШИЙДВЭРЛЭХ ТУХАЙ

Шүүлтүүр

Эрх зүйн акт
Эрх зүйн актын орчуулга

Нэмэлт өөрчлөлт

МОНГОЛ УЛСЫН ХУУЛЬ

2017 оны 5 дугаар сарын 18-ны өдөр

Улаанбаатар хот

ЭРҮҮГИЙН ХЭРЭГ ХЯНАН ШИЙДВЭРЛЭХ ТУХАЙ

/Шинэчилсэн найруулга/

I ХЭСЭГ

ЕРӨНХИЙ ҮНДЭСЛЭЛ

НЭГДҮГЭЭР БҮЛЭГ

ЭРҮҮГИЙН ХЭРЭГ ХЯНАН ШИЙДВЭРЛЭХ АЖИЛЛАГААНЫ ЗОРИЛТ, ЗАРЧИМ

1.1 дүгээр зүйл.Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагааны зорилт

Хэвлэх

1.Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагааны зорилт нь гэмт хэргийг шуурхай, бүрэн илрүүлэх, гэмт хэрэг үйлдсэн хүн, хуулийн этгээдийг олж тогтоон шударгаар ял оногдуулах, гэм буруугүй хэнийг ч гэмт хэрэг үйлдсэн гэм буруутайд тооцохгүй байх, хүний эрх, хууль ёсны ашиг сонирхлыг хамгаалах, зөрчигдсөн эрхийг сэргээхэд оршино.

1.2 дугаар зүйл.Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагааны хэмжээ хязгаар

Хэвлэх

1.Монгол Улсын нутаг дэвсгэрт эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагаа нь гэмт хэрэг хаана гарсныг үл харгалзан энэ хуулийн дагуу явагдана.

2.Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагааг явуулахдаа хүчин төгөлдөр үйлчилж байгаа Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийг баримтална.

3.Энэ хууль нь Монгол Улсын нутаг дэвсгэр, түүнд хамаарах хилийн чанадад байгаа Дипломат төлөөлөгчийн газрын эзэмшил нутаг, усан, агаарын орон зайд байгаа Монгол Улсын усан онгоц, агаарын хөлөгт гарсан гэмт хэрэгт эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагаа явуулахад нэгэн адил үйлчилнэ.

4.Монгол Улсын нутаг дэвсгэрт гадаадын иргэн, харьяалалгүй хүнд холбогдуулан эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагаа явуулахад энэ хуульд заасан журмыг баримтална.

5.Гадаад улсын, олон улсын байгууллагын дипломат эрх ямба, дархан эрх эдэлж байгаа хүнийг яллагдагчаар татаж эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагаа явуулах зөвшөөрлийг Улсын ерөнхий прокурор Монгол Улсын гадаад харилцааны асуудал хариуцсан төрийн захиргааны төв байгууллагаар уламжлан тухайн улс, олон улсын байгууллагаас хүснэ.

1.3 дугаар зүйл.Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагаа явуулах хэл, бичиг

Хэвлэх

1.Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагааг монгол хэлээр явуулж, төрийн албан ёсны хэл, бичгээр хөтөлж, баримтжуулна.

2.Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагаанд оролцогч нь монгол хэл мэдэхгүй, эсхүл хараа, сонсгол, хэл ярианы бэрхшээлийн улмаас өөрийн хууль ёсны ашиг сонирхлоо илэрхийлэх чадвар хязгаарлагдмал бол өөрийн эх хэл, эсхүл сайн мэдэх хэл, бичиг, дохио зангаа, тусгай тэмдэгт ашиглан орчуулагч, хэлмэрчийн тусламж авах эрхээр хангагдана.

1.4 дүгээр зүйл.Хуулийн нэр томьёоны тодорхойлолт

Хэвлэх

1.Энэ хуульд хэрэглэсэн дараахь нэр томьёог доор дурдсан утгаар ойлгоно:

1.1."анхан шатны шүүх" гэж эрүүгийн хэргийг анхан шатны журмаар хянан шийдвэрлүүлэхээр хуулиар харьяалуулсан шүүхийг;

1.2."бусад газар" гэж хүн, хуулийн этгээдийн орон байрнаас бусад өмчлөл, эзэмшлийн байр, байгууламж, бусад обьектыг;

1.3."бусад оролцогч" гэж гэрч, шинжээч, мэргэжилтэн, орчуулагч, хэлмэрч, хөндлөнгийн гэрч, шүүх хуралдааны нарийн бичгийн даргыг;

1.4."гэр бүлийн гишүүн" гэж Гэр бүлийн тухай хуулийн 3.1.4-т заасныг;

1.5."томилогдсон өмгөөлөгч" гэж хуульд заасан тодорхой нөхцөлд эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагаанд оролцох өмгөөлөгчийг;

1.6."давж заалдах шатны шүүх" гэж эрүүгийн хэргийг давж заалдах журмаар хянан шийдвэрлүүлэхээр хуулиар харьяалуулсан шүүхийг;

1.7."даруй" гэж боломжит богино хугацааг;

1.8."мөрдөгч" гэж хэрэг бүртгэлт, мөрдөн байцаалт явуулах эрх бүхий албан тушаалтныг;

1.9."мөрдөн шалгах ажиллагаа" гэж хэрэг бүртгэлт, мөрдөн байцаалтын явцад прокурорын зөвшөөрлөөр, эсхүл мөрдөгч бие даан явуулах энэ хуульд заасан ажиллагааг;

1.10."мөрдөн шалгах нууц ажиллагаа" гэж прокурорын зөвшөөрлөөр нууцаар явуулах энэ хуульд заасан ажиллагааг;

1.11."мөрдөн шалгах ажиллагаа явуулах албаны дарга" гэж мөрдөн шалгах ажиллагаа явуулах байгууллагын хэрэг бүртгэлт, мөрдөн байцаалт явуулах нэгжийн даргыг;

1.12."мөрдөн шалгах ажиллагаа явуулах байгууллага" гэж энэ хуульд хэрэг бүртгэлт, мөрдөн байцаалт явуулахаар заасан байгууллагыг;

1.13."оролцогч" гэж сэжигтэн, яллагдагч, шүүгдэгч, хохирогч, иргэний нэхэмжлэгч, иргэний хариуцагч, хуулийн этгээд, тэдгээрийн хууль ёсны төлөөлөгч, өмгөөлөгчийг;

1.14."орон байр" гэж Эрүүгийн хуулийн 13.6 дугаар зүйлийн Тайлбарт заасныг;

1.15."орчуулагч" гэж эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагаанд оролцож, монгол хэл, бичиг мэдэхгүй хүнд түүний эх хэл, эсхүл сайн мэдэх хэл, бичгээс монгол хэл, бичиг рүү, эсхүл монгол хэл, бичгээс түүний эх хэл, эсхүл сайн мэдэх хэл, бичиг рүү бичгээр орчуулж байгаа хүнийг;

1.16."өмгөөлөх тал" гэж шүүгдэгч, түүний хууль ёсны төлөөлөгч, өмгөөлөгчийг;

1.17."өсвөр насны сэжигтэн, яллагдагч, шүүгдэгч" гэж Эрүүгийн хуулийн 8.1 дүгээр зүйлийн 1 дэх хэсэгт заасан хүнийг;

1.18."прокурор" гэж Прокурорын тухай хуульд заасан дээд шатны прокурор, бусад прокурорыг;

1.19."садангийн хүн" гэж Гэр бүлийн тухай хуулийн 3.1.6-д заасныг;

1.20."талууд" гэж шүүх хуралдааны мэтгэлцээнд тэгш эрхтэй оролцож, яллах, өмгөөлөх чиг үүргийг хэрэгжүүлэгчийг;

1.21."тусгай мэдлэг" гэж тухайн хүний эзэмшсэн шинжлэх ухаан, түүх, соёл, техник, технологи, урлаг, гар урлалын салбарын болон хэргийн бодит байдлыг тогтооход шаардагдах бусад мэдлэгийг;

1.22."төрлийн хүн" гэж Гэр бүлийн тухай хуулийн 3.1.5-д заасныг;

1.23."үндэслэл бүхий сэжиг" гэж энэ хуульд заасан тодорхой ажиллагаа явуулах нөхцөл үүссэн, эсхүл үйлдэгдэж болзошгүй гэмт хэргийн талаархи мэдээлэл, хэргийн нөхцөл байдалд тулгуурласан мөрдөгч, прокурор, шүүгчийн дотоод итгэлийг;

1.24."үр хүүхэд" гэж төрсөн, дагавар, үрчилж авсан хүүхэд, ач, зээ, гуч, жичийг;

1.25."хангалттай үндэслэл" гэж шүүх, прокурор, мөрдөгч энэ хуульд заасан шийдвэр гаргахад нөлөөлж байгаа бодит баримтад тулгуурласан нөхцөл үүссэнийг;

1.26."хойшлуулшгүй тохиолдол" гэж хүний амь нас, эрүүл мэнд, эд хөрөнгөд ноцтой хохирол учрах, сэжигтэн, яллагдагч оргон зайлах, хэргийн ул мөр, эд мөрийн баримт устах, зөөвөрлөх, нуун далдлах, үрэгдэх бодит аюул байгааг;

1.27."хяналтын шатны шүүх" гэж Улсын дээд шүүхийг;

1.28."хэлмэрч" гэж эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагаанд оролцож, монгол хэл мэдэхгүй хүнд түүний эх хэл, эсхүл сайн мэдэх хэлээс монгол хэл рүү, монгол хэлээс түүний эх хэл, эсхүл сайн мэдэх хэл рүү, эсхүл сонсгол, хэл ярианы бэрхшээлтэй хүний дохионы хэлийг хэлмэрчилж байгаа хүнийг;

1.29.“шинжээч” гэж Шүүх шинжилгээний тухай хуулийн 4.1.4-т заасныг;

/Энэ заалтыг 2022 оны 12 дугаар сарын 23-ны өдрийн хуулиар өөрчлөн найруулсан./

1.30."шөнийн цаг" гэж тухайн өдрийн 22.00 цагаас дараа өдрийн 06.00 цаг хүртэлх хугацааг;

1.31."шүүгч" гэж бүх шатны шүүхийн Ерөнхий шүүгч, шүүгчийг;

1.32."шүүхийн иргэдийн төлөөлөгч" гэж шүүх эрх мэдлийн байгууллагад ил тод, нээлттэй байх зарчмыг бэхжүүлэх, шүүн таслах ажиллагаанд олон нийтийн зүгээс хяналт тавих тогтолцоог бий болгох зорилгоор шүүн таслах ажиллагаанд оролцож байгаа иргэнийг;

1.33.“шүүхийн шийдвэр” гэж Монгол Улсын шүүхийн тухай хуулийн 22.4, 22.5-д заасныг;

/Энэ заалтад 2021 оны 01 дүгээр сарын 15-ны өдрийн хуулиар өөрчлөлт оруулсан./

1.34."прокурорын шийдвэр" гэж Прокурорын тухай хуулийн 31.1-д заасныг;

1.35."мөрдөгчийн шийдвэр" гэж эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагааны явцад мөрдөгчийн гаргах тогтоолыг;

1.36."эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагаа" гэж хэрэг бүртгэлт, мөрдөн байцаалт явуулах, түүнд прокурор хяналт тавих, яллагдагчийг шүүхэд шилжүүлэх, эрүүгийн хэргийг анхан шатны, давж заалдах, хяналтын журмаар хянан шийдвэрлэх ажиллагааг;

1.37."яллах тал" гэж прокурорыг.

1.5 дугаар зүйл.Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагаа явуулж болохгүй тохиолдол

Хэвлэх

1.Дараахь тохиолдолд эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагаа явуулж болохгүй:

1.1.гэмт хэргийн шинжгүй;

1.2.Эрүүгийн хуулийн 1.10 дугаар зүйлийн 9 дэх хэсэгт зааснаас бусад тохиолдолд гэмт хэргийн хөөн хэлэлцэх хугацаа дууссан;

/Энэ заалтад 2022 оны 12 дугаар сарын 16-ны өдрийн хуулиар нэмэлт оруулсан./

1.3.яллагдагч, шүүгдэгч нас барсан /нас барсан хүнийг цагаатгах, эсхүл бусад хүнд холбогдох шинээр илэрсэн нөхцөл байдлын улмаас уг хэргийг сэргээж хянан шийдвэрлэх ажиллагаа үүнд хамаарахгүй/;

1.4.тухайн хэргийг урьд нь хэрэгсэхгүй болгосон тогтоол, магадлал хүчинтэй байгаа;

1.5.тухайн үйлдэл, эс үйлдэхүйг гэмт хэрэгт тооцохгүй болсон.

2.Эрүүгийн хэргийг шүүхэд хянан шийдвэрлэх явцад энэ зүйлийн 1.1-д заасан нөхцөл байдал илэрвэл шүүх эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагааг дуустал нь явуулж, цагаатгах тогтоол гаргана.

3.Энэ зүйлийн 1.1, 1.2-т заасан үндэслэлээр эрүүгийн хэргийг хэрэгсэхгүй болгосныг яллагдагч, шүүгдэгч, түүний хууль ёсны төлөөлөгч, өмгөөлөгч, энэ зүйлийн 1.3-т заасан үндэслэлээр эрүүгийн хэргийг хэрэгсэхгүй болгосныг яллагдагч, шүүгдэгчийн өмгөөлөгч, гэр бүлийн гишүүн, төрөл, садангийн хүн эс зөвшөөрвөл гомдлоо прокурор, шүүхэд гаргах ба шүүх эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагааг ердийн журмаар явуулж, гэмт хэрэгт холбогдсон хүн, хуулийн этгээд гэм буруутай эсэхийг хянан шийдвэрлэнэ.

4.Энэ зүйлийн 1 дэх хэсэгт заасны дагуу эрүүгийн хэргийг хэрэгсэхгүй болгосон бол энэ тухай хохирогч, эсхүл түүний хууль ёсны төлөөлөгч, өмгөөлөгчид мэдэгдэх ба уг шийдвэрийн талаар энэ хуульд заасан журмын дагуу гомдол гаргах эрхтэй.

1.6 дугаар зүйл.Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагаа хууль ёсны байх

Хэвлэх

1.Шүүх, прокурор, мөрдөгч эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагаа явуулахдаа Монгол Улсын Үндсэн хууль, энэ хууль, бусад хуулийн заалтыг чанд сахина.

2.Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагааг хэрэгжүүлж байгаа этгээд энэ зүйлийн 1 дэх хэсгийг зөрчвөл түүний гаргасан шийдвэрийг энэ хуульд заасан үндэслэл, журмын дагуу хүчингүйд тооцож, хуульд заасан хариуцлага хүлээлгэнэ.

3.Шүүх хэрэглэх хууль нь Монгол Улсын Үндсэн хуульд нийцээгүй гэж үзвэл тухайн хэргийг хянан шийдвэрлэх ажиллагааг түдгэлзүүлж, Улсын дээд шүүхэд энэ талаар санал гаргах ба Улсын дээд шүүх уг саналыг хэлэлцэж үндэслэлтэй гэж үзвэл Үндсэн хуулийн цэцэд хүсэлт гаргана.

4.Прокурор хэрэг бүртгэлт, мөрдөн байцаалтын явцад хэрэглэх хууль нь Монгол Улсын Үндсэн хуульд нийцээгүй гэж үзвэл Улсын ерөнхий прокурорт энэ талаар санал гаргах ба Улсын ерөнхий прокурор уг саналыг үндэслэлтэй гэж үзвэл Үндсэн хуулийн цэцэд хүсэлт гаргана.

5.Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуульд заасны дагуу гаргах журам нь энэ хуулийн зарчим, агуулгад нийцсэн байна.

6.Энэ хуульд зааснаас өөрөөр эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагааг хэрэгжүүлэх хэм хэмжээ тогтоосон журам гаргахыг хориглоно.

1.7 дугаар зүйл.Хэргийн бодит байдлыг тогтоох

Хэвлэх

1.Мөрдөгч, прокурор нотлох баримтыг тал бүрээс нь бүрэн бодитойгоор шалгаж хянасны үндсэн дээр хэргийн бодит байдлыг тогтоох үүрэгтэй.

2.Хэргийн бодит байдлыг нотлохын тулд мөрдөгч, прокурор хуульд заасан бүх арга хэмжээг авч яллагдагч, шүүгдэгчийг яллах, цагаатгах, ял хүндрүүлэх, хөнгөрүүлэх нөхцөл байдлыг эргэлзээгүй тогтооно.

3.Шүүх хэргийн бодит байдлыг талуудын мэтгэлцээний үндсэн дээр тогтооно.

4.Шүүх, прокурор, мөрдөгч нь сэжигтэн, яллагдагч, шүүгдэгчээс гэм буруугүй болохыг өөрөөр нь нотлуулахаар шаардахыг хориглоно.

1.8 дугаар зүйл.Хүний халдашгүй байх эрхийг хангах

Хэвлэх

1.Хуульд заасан үндэслэл, журмаас гадуур хэнийг ч нэгжих, баривчлах, хорих, мөрдөн мөшгих, эрх чөлөөг нь хязгаарлах, өмчлөх эрхэд нь халдах, эрүүгийн хэрэг үүсгэж яллагдагчаар татах, гэм буруутайд тооцох, эрүүгийн хариуцлага хүлээлгэхийг хориглоно.

/Энэ хэсэгт 2024 оны 06 дугаар сарын 05-ны өдрийн хуулиар өөрчлөлт оруулсан./

2.Хуульд зааснаас бусад тохиолдолд хойшлуулшгүйгээр, эсхүл шүүхийн шийдвэрт зааснаас илүү хугацаагаар баривчлагдсан, цагдан хоригдож байгаа хүнийг прокурор даруй суллана.

/Энэ хэсэгт 2024 оны 01 дүгээр сарын 17-ны өдрийн хуулиар өөрчлөлт оруулсан./

3.Хүнийг баривчлах үед түүнд баривчилсан шалтгаан, үндэслэлийг мэдэгдэж, өмгөөлөгч авах, өөрийгөө өмгөөлөх, шүүхэд гомдол гаргах, өөрийнхөө эсрэг мэдүүлэг өгөхгүй байх эрхийг сануулна.

1.9 дүгээр зүйл.Эрүү шүүлт, хүнлэг бус харьцаанаас ангид байх

Хэвлэх

1.Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагаанд оролцогчид эрүү шүүлт тулгаж, хүнлэг бус, хэрцгий хандаж, нэр төрийг нь доромжлохыг хориглоно.

2.Сэжигтэн, яллагдагч, шүүгдэгч, хохирогч, гэрчээс мэдүүлэг авахдаа тэдэнтэй хүнлэг бусаар харьцаж, нэр төр, алдар хүнд, бие махбод, сэтгэл санаанд хохирол учруулах арга хэрэглэхийг хориглоно.

1.10 дугаар зүйл.Орон байрны халдашгүй байдлыг хангах

Хэвлэх

1.Орон байр халдашгүй байна.

2.Орон байранд хийх нэгжлэгийг энэ хуульд заасан үндэслэл, журмын дагуу явуулна.

1.11 дүгээр зүйл.Иргэний хувийн ба гэр бүл, захидал харилцааны мэдээллийг хамгаалах

/Энэ зүйлийн гарчигт 2021 оны 12 дугаар сарын 17-ны өдрийн хуулиар өөрчлөлт оруулсан./

Хэвлэх

1.Иргэний хувийн ба гэр бүл, захидал харилцааны мэдээллийг хуулиар хамгаалах ба энэхүү эрхийг зөвхөн хуульд заасан үндэслэл, журмын дагуу хязгаарлаж болно.

/Энэ хэсэгт 2021 оны 12 дугаар сарын 17-ны өдрийн хуулиар өөрчлөлт оруулсан./

1.12 дугаар зүйл.Хууль, шүүхийн өмнө эрх тэгш байх

Хэвлэх

1.Монгол Улсад хүн бүр үндэс, угсаа, хэл, арьсны өнгө, нас, хүйс, нийгмийн гарал, байдал, хөрөнгө чинээ, эрхэлсэн ажил, албан тушаал, шашин шүтлэг, бэлгийн, хүйсийн чиг баримжаа, хөгжлийн бэрхшээл, үзэл бодол, боловсролоор ялгаварлан гадуурхагдахгүйгээр, хуулийн этгээд бүр хөрөнгө, орлого, үйл ажиллагааны чиглэл, зохион байгуулалтын хэлбэрээс үл хамааран хууль, шүүхийн өмнө эрх тэгш байна.

1.13 дугаар зүйл.Шүүхэд хандах

Хэвлэх

1.Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагааны явцад хүн, хуулийн этгээд хуулиар хамгаалагдсан эрх, хууль ёсны ашиг сонирхол нь зөрчигдсөн, хөндөгдсөн гэж үзвэл уг эрхээ сэргээлгэхээр шүүхэд хандах эрхтэй.

1.14 дүгээр зүйл.Өмгөөлүүлэх, хууль зүйн туслалцаа авах эрхийг хангах

Хэвлэх

1.Эрх, хууль ёсны ашиг сонирхол нь зөрчигдсөн, хөндөгдсөн гэж үзэж байгаа хүн, хуулийн этгээд өөрийгөө өмгөөлөх, эсхүл өмгөөлөгчөөр өмгөөлүүлэх, хууль зүйн туслалцаа авах эрхтэй.

2.Хүн, хуулийн этгээд хуульд заасны дагуу хууль зүйн туслалцаа авах, өөрийгөө өмгөөлөх, өмгөөлүүлэх боломж, нөхцөл, цаг хугацаагаар хангагдана.

1.15 дугаар зүйл.Гэм буруугүйд тооцох

Хэвлэх

1.Шүүхийн шийтгэх тогтоол гарах хүртэл хүн, хуулийн этгээдийг гэмт хэрэг үйлдсэн гэм буруутайд тооцохгүй.

2.Эрүүгийн хэрэгт хамааралтай бүхий л нотлох баримтыг шалгасан боловч сэжигтэн, яллагдагч, шүүгдэгчийн гэм буруутай эсэхэд, түүнчлэн эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагааны явцад Эрүүгийн хууль, энэ хуулийг тайлбарлах, хэрэглэхэд эргэлзээ гарвал түүнийг сэжигтэн, яллагдагч, шүүгдэгч, ялтанд ашигтайгаар шийдвэрлэнэ.

1.16 дугаар зүйл.Хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагааг цахимаар явуулах

/Энэ зүйлийг 2024 оны 06 дугаар сарын 05-ны өдрийн хуулиар нэмсэн бөгөөд 2025 оны 01 дүгээр сарын 01-ний өдрөөс эхлэн дагаж мөрдөнө./

Хэвлэх

1.Шүүх, прокурор, мөрдөн шалгах ажиллагаа явуулах байгууллага хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагааны баримт бичгийг үйлдэх, шийдвэр гаргах, хэргийн оролцогчтой харилцах, хэргийн материалыг оролцогчид танилцуулах, баримт бичиг хүлээн авах, хүргэх болон шүүх хуралдаан, шүүхийн хэлэлцүүлэг явуулах ажиллагааг цахим платформ ашиглан явуулж болно.

/Энэ хэсгийг 2024 оны 06 дугаар сарын 05-ны өдрийн хуулиар нэмсэн бөгөөд 2025 оны 01 дүгээр сарын 01-ний өдрөөс эхлэн дагаж мөрдөнө./

2.Хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагааны баримт бичиг, хавтаст хэрэг нь шүүхийн цахим платформын техникийн шаардлагад нийцсэн байна.

3.Хэргийн оролцогчтой цахимаар харилцахад төрийн байгууллага, албан тушаалтны албаны цахим шуудан, албан бичиг солилцооны дундын систем, мэдэгдэл хүргэх систем, төрийн үйлчилгээний нэгдсэн систем, мэдэгдэл хүргэх системд иргэний үүсгэсэн, бүртгүүлсэн цахим шуудан, тухайн этгээдийг таньж, баталгаажуулах боломжтой бусад цахим систем, өмгөөлөгчийн Монголын Өмгөөлөгчдийн Холбооны цахим системд бүртгүүлж холбогдсон цахим шууданг ашиглана.

4.Өмгөөлөгч тайлбар, гомдол, хүсэлт зэрэг баримт бичгийг цахим баримт бичгээр хүргүүлж болно.

ХОЁРДУГААР БҮЛЭГ

ЭРҮҮГИЙН ХЭРЭГ ХЯНАН ШИЙДВЭРЛЭХ АЖИЛЛАГААНЫ ХАРЬЯАЛАЛ

2.1 дүгээр зүйл.Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагааны харьяалал тогтоох нийтлэг үндэслэл

Хэвлэх

1.Эрүүгийн хэргийг хянан шийдвэрлэх ажиллагаа нь нутаг дэвсгэрийн болон хуульд заасан харьяаллын дагуу явагдана.

2.Монгол Улсын хилийн гадна үйлдэгдсэн, гэмт хэрэг үйлдэгдсэн газрыг тогтоох боломжгүй, Монгол Улсын нутаг дэвсгэрт хамаарах хилийн чанадад байгаа Дипломат төлөөлөгчийн газрын эзэмшил нутаг, усан, агаарын орон зайд байгаа Монгол Улсын усан онгоц, агаарын хөлөгт гарсан гэмт хэргийн хэрэг бүртгэлт, мөрдөн байцаалтын харьяаллыг Улсын ерөнхий прокурор, хэрэг хянан шийдвэрлэх шүүхийн харьяаллыг Улсын дээд шүүхийн Эрүүгийн хэргийн танхимын тэргүүний шийдвэрээр тогтооно.

3.Шүүх, прокурор хянан шийдвэрлэж байгаа хэрэг нь харьяаллын бус болохыг тогтоовол харьяалах хэрэг бүртгэлт, мөрдөн байцаалт явуулах байгууллага, шүүхэд шилжүүлнэ.

4.Энэ хуульд зааснаар тогтоосон харьяаллын талаар шүүх, прокурор, мөрдөгч хоорондоо маргаж болохгүй ба шилжиж ирсэн хэргийг хүлээн авсан мөрдөгч, прокурор шалгаж, шүүх хянан шийдвэрлэнэ.

2.2 дугаар зүйл.Шүүхийн харьяалал

Хэвлэх

1.Энэ хуульд тусгайлан зааснаас бусад хэргийг уг хэрэг гарсан газрын харьяалах шүүх хянан шийдвэрлэнэ.

/Энэ хэсэгт 2024 оны 06 дугаар сарын 05-ны өдрийн хуулиар өөрчлөлт оруулсан./

2.Анхан шатны шүүхэд ирсэн хэргийг тухайн шүүхийн шүүгчдийн зөвлөгөөнөөс тогтоосон хэрэг хуваарилах журмын дагуу хуваарилна.

3.Хуульд тусгайлан зааснаас бусад эрүүгийн хэргийг сум буюу сум дундын, дүүргийн шүүх анхан шатны журмаар хянан шийдвэрлэнэ.

4.Хэрэг тухайн шүүхэд харьяалагдахгүй байвал шүүгчийн шийдвэрээр харьяалах шүүхэд шилжүүлнэ.

5.Шүүх тодорхой хэргийг хянан хэлэлцэх бүрэлдэхүүнгүй болсон бол тухайн хэргийг өөр аймаг дахь сум буюу сум дундын, эсхүл сум буюу сум дундын шүүхээс дүүргийн шүүхэд Улсын дээд шүүхийн эрүүгийн хэргийн танхимын шийдвэрээр, нэг аймаг дахь өөр сум буюу сум дундын, эсхүл өөр дүүргийн шүүхэд тухайн аймаг, нийслэлийн шүүхийн Шүүгчдийн зөвлөгөөний шийдвэрээр шүүхийн харьяалал тогтоон шилжүүлнэ.

/Энэ хэсэгт 2021 оны 01 дүгээр сарын 15-ны өдрийн хуулиар өөрчлөлт оруулсан./

6.Гэмт хэрэг нь хэд хэдэн шүүхийн харьяалах нутаг дэвсгэрт үйлдэгдсэн бол сүүлчийн гэмт хэрэг үйлдэгдсэн газрын харьяалах шүүх хэргийг хянан шийдвэрлэнэ.

7.Гэмт хэрэг нэг шүүхийн харьяалах газар эхэлж, нөгөө шүүхийн харьяалах газарт төгссөн бол төгссөн газрын шүүх хэргийг хянан шийдвэрлэнэ.

8.Уг хэрэг адил эрх бүхий өөр шүүхэд харьяалагдах нь шүүх хуралдааны үед мэдэгдсэн бөгөөд хэргийн байдлыг бүрэн бодитойгоор тогтооход нөлөөлөхөөргүй байвал шүүх хуралдааныг үргэлжлүүлж, хэргийг эцэслэн шийдвэрлэнэ.

9.Эрүүгийн хэргийн оролцогч, гэрчийн олонхи байгаа газарт, эсхүл дагнасан чиг үүрэгтэй алба, нэгжийн мөрдөн шалгах ажиллагаа явуулсан эрүүгийн хэргийн шүүхийн харьяаллыг прокурорын саналыг үндэслэн Улсын дээд шүүхийн Эрүүгийн танхимын тэргүүн өөрчлөн тогтоож болно.

10.Энэ хуулийн 31.4 дүгээр зүйлд заасан үндэслэлээр сэжигтнийг баривчлах тухай прокурорын саналыг уг хэрэг гарсан газрын харьяалах шүүх хянан шийдвэрлэнэ.

/Энэ хэсгийг 2024 оны 01 дүгээр сарын 17-ны өдрийн хуулиар нэмсэн./

11.Энэ хуулийн 31.5 дугаар зүйлд заасны дагуу сэжигтнийг хойшлуулшгүйгээр баривчилсан тухай мөрдөгчийн шийдвэрийг уг хэрэг гарсан газрын харьяалах шүүх, хэрэв баривчлагдсан сэжигтнийг 24 цагийн дотор уг хэрэг гарсан газрын харьяалах шүүхэд хүргэх боломжгүй бол баривчлах ажиллагаа явагдсан газрын шүүх хянан шийдвэрлэнэ.

/Энэ хэсгийг 2024 оны 01 дүгээр сарын 17-ны өдрийн хуулиар нэмсэн./

12.Монгол Улсын хилийн гадна үйлдэгдсэн, гэмт хэрэг үйлдэгдсэн газрыг тогтоох боломжгүй, Монгол Улсын нутаг дэвсгэрт хамаарах хилийн чанадад байгаа Дипломат төлөөлөгчийн газрын эзэмшил нутаг, усан, агаарын орон зайд байгаа Монгол Улсын усан онгоц, агаарын хөлөгт гарсан гэмт хэргийн сэжигтнийг шүүхийн зөвшөөрөлтэй баривчлах, эсхүл яллагдагчид цагдан хорих таслан сэргийлэх арга хэмжээ авах тухай прокурорын саналыг тухайн хэрэгт хэрэг бүртгэлт, мөрдөн байцаалт явуулж байгаа газрын харьяалах шүүх хянан шийдвэрлэнэ.

/Энэ хэсгийг 2024 оны 01 дүгээр сарын 17-ны өдрийн хуулиар нэмсэн./

13.Энэ хуулийн 14.1 дүгээр зүйлийн 1.2, 1.3, 1.5-д заасан таслан сэргийлэх арга хэмжээ, энэ хуулийн 31.4, 31.5 дугаар зүйлд заасан баривчлах ажиллагаа, Арван долдугаар бүлэгт заасан хялбаршуулсан журмаар хянан шийдвэрлэх хэргийг нийслэлд Дүүргийн Эрүү, Иргэний хэргийн хялбар ажиллагааны анхан шатны тойргийн шүүх хянан шийдвэрлэнэ.

/Энэ хэсгийг 2024 оны 06 дугаар сарын 05-ны өдрийн хуулиар нэмсэн./

2.3 дугаар зүйл.Хэрэг бүртгэлт, мөрдөн байцаалт явуулах харьяалал

Хэвлэх

1.Хэрэг бүртгэлт, мөрдөн байцаалтыг энэ хуульд заасан нутаг дэвсгэрийн харьяаллын дагуу явуулна.

2.Энэ хуульд заасны дагуу тагнуулын байгууллага, цагдаагийн байгууллага, Авлигатай тэмцэх газар нь прокурорын шийдвэрээр хэрэг бүртгэлт, мөрдөн байцаалтыг хамтран явуулж болно.

3.Хэрэг бүртгэлт, мөрдөн байцаалт явуулах хэд хэдэн байгууллагын эрх хэмжээнд харьяалагдах гэмт хэрэгт хэрэг бүртгэлт, мөрдөн байцаалт явуулах харьяаллыг прокурор тогтооно.

4.Хэрэг бүртгэлт, мөрдөн байцаалтыг шуурхай, бүрэн гүйцэд явуулахын тулд гэмт хэрэг илэрсэн болон оролцогч, гэрч, хохирогчийн олонхи байгаа газарт, эсхүл дагнасан чиг үүрэгтэй алба, нэгжид хэрэг бүртгэлт, мөрдөн байцаалт явуулах харьяаллыг прокурор тогтоож болно.

5.Мөрдөгч хэрэг бүртгэлт, мөрдөн байцаалт явуулж байгаа хэрэг нь харьяаллын бус болох нь мэдэгдвэл харьяаллын дагуу шилжүүлэх саналаа прокурорт даруй хүргүүлнэ.

6.Прокурор хэрэг бүртгэлт, мөрдөн байцаалт явуулах харьяалал тогтоолгох саналыг хүлээн авснаас хойш ажлын 3 өдрийн дотор энэ зүйлд заасан журмыг баримтлан шийдвэрлэнэ.

II ХЭСЭГ

ЭРҮҮГИЙН ХЭРЭГ ХЯНАН ШИЙДВЭРЛЭХ АЖИЛЛАГААГ ХЭРЭГЖҮҮЛЭГЧ, ОРОЛЦОГЧ

ГУРАВДУГААР БҮЛЭГ

ШҮҮХ

3.1 дүгээр зүйл.Шүүх эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх

Хэвлэх

1.Анхан шатны шүүх хуралдаанаар тухайн шүүгдэгч гэмт хэрэг үйлдсэн гэм буруутай эсэх, гэм буруутай бол түүнд Эрүүгийн хуульд заасан эрүүгийн хариуцлага хүлээлгэхийг хянан шийдвэрлэнэ.

2.Давж заалдах шатны шүүх хуралдаанаар анхан шатны шүүхийн ажиллагаа, шийдвэртэй холбогдуулан гаргасан талуудын гомдол, эсэргүүцэл үндэслэлтэй эсэхийг хянан шийдвэрлэнэ.

3.Хяналтын шатны шүүх хуралдаанаар гомдол, эсэргүүцлийн дагуу шүүх эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэхэд Эрүүгийн хуулийг зөв хэрэглэсэн эсэх, Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийг ноцтой зөрчсөн эсэх маргааныг хянан шийдвэрлэнэ.

4.Хэрэг бүртгэлт, мөрдөн байцаалтын явцад энэ хуулиар харьяалуулсан асуудлыг шүүх хянан шийдвэрлэнэ.

5.Шүүх энэ хуулийн 14.1 дүгээр зүйлийн 1 дэх хэсгийн 1.3, 1.5 дахь заалт, 31.5 дугаар зүйлд заасан асуудлыг хянан шийдвэрлэх ажиллагааг хуанлийн өдөр бүр шөнийн цагаас бусад цагт тасралтгүй хэрэгжүүлнэ.

/Энэ хэсгийг 2024 оны 01 дүгээр сарын 17-ны өдрийн хуулиар нэмсэн./

6.Энэ зүйлийн 5 дахь хэсэгт заасан асуудлыг хянан шийдвэрлэх шүүгчийг тухайн шүүхийн шүүгчдийн зөвлөгөөнөөс тогтоосон журмын дагуу томилно.

/Энэ хэсгийг 2024 оны 01 дүгээр сарын 17-ны өдрийн хуулиар нэмсэн./

3.2 дугаар зүйл.Шүүх хуралдааныг нээлттэй, хаалттай явуулах

/Энэ зүйлийг 2024 оны 06 дугаар сарын 05-ны өдрийн хуулиар өөрчлөн найруулсан бөгөөд 2025 оны 01 дүгээр сарын 01-ний өдрөөс эхлэн дагаж мөрдөнө./

Хэвлэх

1.Төрийн нууцад хамаарах хэрэг хянан шийдвэрлэх, энэ хуульд тусгайлан зааснаас бусад шүүхийн хэлэлцүүлэг, шүүхийн урьдчилсан хэлэлцүүлэг, шүүх хуралдааныг нээлттэй явуулна.

/Энэ хэсэгт 2021 оны 12 дугаар сарын 17-ны өдрийн хуулиар өөрчлөлт оруулсан./

/Энэ хэсгийг 2024 оны 06 дугаар сарын 05-ны өдрийн хуулиар өөрчлөн найруулсан бөгөөд 2025 оны 01 дүгээр сарын 01-ний өдрөөс эхлэн дагаж мөрдөнө./

2.Хохирогч, гэрч, өсвөр насны яллагдагч, өсвөр насны шүүгдэгчийн эрх, хууль ёсны ашиг сонирхлыг хамгаалах зорилгоор улсын яллагч, хохирогч, гэрч, өсвөр насны яллагдагч, өсвөр насны шүүгдэгч, тэдгээрийн хууль ёсны төлөөлөгч, өмгөөлөгчийн хүсэлтийг харгалзан шүүхийн хэлэлцүүлэг, шүүхийн урьдчилсан хэлэлцүүлэг, шүүх хуралдааныг бүхэлд нь, эсхүл зарим хэсгийг нээлттэй, эсхүл хаалттай явуулах эсэхийг шүүх шийдвэрлэнэ.

3.Шүүх хуралдааныг хаалттай явуулсан бол шүүхийн шийдвэрийн тогтоох хэсгийг нийтэд уншиж сонсгоно.

3.3 дугаар зүйл.Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх шүүх бүрэлдэхүүн

Хэвлэх

1.Эрүүгийн хуулийн тусгай ангид найман жилээс дээш хугацаагаар хорих ял оногдуулахаар заасан гэмт хэргийг гурван шүүгчийн бүрэлдэхүүнээр, бусад гэмт хэргийг шүүгч дангаар хянан шийдвэрлэнэ.

2.Энэ зүйлийн 1 дэх хэсэгт заасан шүүгч дангаар хянан шийдвэрлэх хэрэг ээдрээ төвөгтэй гэж шүүгч үзвэл энэ тухай саналаа Ерөнхий шүүгчид гаргаж, тухайн хэргийг гурван шүүгчийн бүрэлдэхүүнээр шийдвэрлэж болно.

3.Эрүүгийн хэргийг давж заалдах журмаар гурван шүүгчийн бүрэлдэхүүнээр хянан шийдвэрлэнэ.

4.Эрүүгийн хэргийг хяналтын журмаар таван шүүгчийн бүрэлдэхүүнээр хянан шийдвэрлэнэ.

5.Энэ зүйлийн 1, 2, 3, 4 дэх хэсэгт зааснаас бусад энэ хуулиар харьяалуулсан асуудлыг шүүгч дангаар хянан шийдвэрлэнэ.

6.Энэ зүйлд заасан эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх шүүх бүрэлдэхүүн, шүүх хуралдаан даргалагчийг шүүгчдийн зөвлөгөөнөөс тогтоосон журмын дагуу томилно.

7.Сум буюу сум дундын, дүүргийн шүүх, түүнчлэн аймаг, нийслэлийн шүүх тодорхой эрүүгийн хэргийг хянан хэлэлцэх бүрэлдэхүүн хүрэлцэхгүй болсон бол сум буюу сум дундын, дүүргийн шүүхийн бүрэлдэхүүнд орох шүүгчийг харьяалах аймаг, нийслэлийн шүүхийн Ерөнхий шүүгчийн, аймаг, нийслэлийн шүүхийн бүрэлдэхүүнд орох шүүгчийг Улсын дээд шүүхийн Эрүүгийн хэргийн танхимын Тэргүүний шийдвэрээр шүүгчдийн зөвлөгөөнөөс тогтоосон журмыг баримтлан томилно.

/Энэ хэсгийг 2020 оны 01 дүгээр сарын 10-ны өдрийн хуулиар нэмсэн./

3.4 дүгээр зүйл.Шүүхийн иргэдийн төлөөлөгч

Хэвлэх

1.Эрүүгийн хэргийг анхан шатны журмаар шүүх бүрэлдэхүүнээр хянан шийдвэрлэх хуралдаанд Монгол Улсын шүүхийн тухай хуульд заасны дагуу иргэдийн төлөөлөгчийг оролцуулна.

/Энэ хэсэгт 2021 оны 01 дүгээр сарын 15-ны өдрийн хуулиар өөрчлөлт оруулсан./

2.Шүүхийн иргэдийн төлөөлөгч дараахь эрхтэй:

2.1.шүүх хуралдааны явцад нотлох баримт шинжлэн судлахад оролцож, шүүх хуралдаан даргалагчийн зөвшөөрснөөр асуулт тавих;

2.2.шүүгдэгчийн гэм буруугийн талаар санал бичих, уншиж сонсгох.

ДӨРӨВДҮГЭЭР БҮЛЭГ

ПРОКУРОР

4.1 дүгээр зүйл.Прокурорын бүрэн эрх

Хэвлэх

1.Прокурор хэрэг бүртгэх, мөрдөн байцаах ажиллагаанд хяналт тавьж, шүүх хуралдаанд төрийн нэрийн өмнөөс улсын яллагчаар оролцоно.

2.Прокурор хэрэг бүртгэх, мөрдөн байцаах ажиллагаанд хяналт тавихдаа дараахь эрхтэй:

2.1.гэмт хэргийн шинжтэй гомдол, мэдээллийг хүлээн авах, бүртгэх, шалгах ажиллагаа хуулийн хүрээнд явагдаж байгаа эсэхийг хянах;

2.2.гэмт хэргийн шинжийг өөрөө илрүүлсэн бол хэрэг бүртгэлтийн хэрэг нээж, мөрдөн шалгах ажиллагаа явуулах байгууллагад харьяаллын дагуу шилжүүлж шалгуулах;

2.3.хэрэг бүртгэлт, мөрдөн байцаалт явуулах харьяалал тогтоох;

2.4.гэрч, хохирогчийн аюулгүй байдлыг хангах талаар гаргасан санал, хүсэлтийг шийдвэрлэх;

2.5.эрүүгийн хэрэг үүсгэж яллагдагчаар татах, эсхүл эрүүгийн хэрэг үүсгэж яллагдагчаар татах тухай тогтоолд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах, хүчингүй болгох;

2.6.хэрэг бүртгэлтийн хэргийг хаах, эрүүгийн хэрэг үүсгэж яллагдагчаар татахаас татгалзах, мөрдөн байцаалтыг түдгэлзүүлэх, сэргээх, эрүүгийн хэргийг хэрэгсэхгүй болгох, сэргээх, нэгтгэх, тусгаарлах;

2.7.хойшлуулшгүйгээс бусад тохиолдолд сэжигтнийг баривчлах саналыг шүүхэд хүргүүлэх, баривчлах ажиллагаа явуулахыг мөрдөгчид даалгах;

2.8.хэрэг бүртгэх, мөрдөн байцаах ажиллагаа явуулах хугацааг сунгах;

2.9.яллагдагчид таслан сэргийлэх арга хэмжээ авах, өөрчлөх, хүчингүй болгох, хугацааг сунгах саналыг шүүхэд хүргүүлэх;

2.10.энэ хуульд заасны дагуу мөрдөн шалгах ажиллагаа явуулах зөвшөөрлийг мөрдөгчид олгох;

2.11.гэрч, хохирогч, иргэний нэхэмжлэгч, иргэний хариуцагч, шинжээч, яллагдагчийг мэдэгдэх хуудсаар дуудан ирүүлэх;

2.12.энэ хуульд заасны дагуу гаргасан оролцогчийн хүсэлт, гомдлыг хянан шийдвэрлэхийн тулд хавтаст хэргийг татаж хянах;

2.13.мөрдөгч, эсхүл хяналт тавьж байгаа прокурорыг татгалзан гаргах тухай хүсэлтийг шийдвэрлэх, хэргийг өөр мөрдөгч, прокурорт шилжүүлэх шийдвэр гаргах;

2.14.мөрдөгч, эсхүл хяналт тавьж байгаа прокурорын шийдвэр, ажиллагааны талаар прокурорт гаргасан гомдлыг хянан шийдвэрлэх, тухайн шийдвэрийг үндэслэлгүй гэж үзвэл хүчингүй болгох, мөрдөгч, эрх бүхий албан тушаалтны хууль зөрчсөн ажиллагааг таслан зогсоох;

2.15.мөрдөн шалгах ажиллагаа явуулах даалгаврыг өгөх, түүний биелэлтийг хангуулах, шаардлагатай гэж үзвэл мөрдөн шалгах ажиллагаа явуулах даалгаврыг хэд хэдэн мөрдөгчид өгөх, мөрдөн шалгах ажиллагаанд биечлэн оролцож хяналт тавих, нэмэлт мөрдөн байцаалт явуулахаар хэргийг мөрдөгчид буцаах;

2.16.дээд шатны прокурор энэ хуульд заасан мөрдөгчийн саналыг үндэслэн тухайн хэрэгт хяналт тавьж байгаа прокурорын шийдвэр, ажиллагааг хянах;

2.17.эрүүгийн хэргийг шүүхэд шилжүүлэх, эсхүл энэ хуульд заасны дагуу эрүүгийн хэргийг хялбаршуулсан журмаар хянан шийдвэрлэх тухай саналыг шүүхэд хүргүүлэх;

2.18.хэрэг бүртгэлт, мөрдөн байцаалтын явцыг хянах, бүхэлд нь, эсхүл хэсэгчлэн шалгах, шаардлагатай бол хавтаст хэргийг татаж хянах, уг ажиллагаанд илэрсэн зөрчлийг арилгуулах талаар мөрдөн шалгах ажиллагаа явуулах байгууллагын удирдлагад шаардлага тавих, зөрчлийг арилгуулах;

2.19.тухайн эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагаанд оролцож байгаа өмгөөлөгчийн ажиллагаанд хуульд заасны дагуу гомдол гаргах;

2.20.шаардлагатай мэдээ, судалгаа, баримт бичгийг байгууллага, албан тушаалтнаас гаргуулан авах, газар дээр нь танилцах, мэргэжлийн дүгнэлт, магадлагаа гаргуулах, хавтаст хэргийг архивт хадгалах;

2.21.мөрдөн шалгах ажиллагаанд хяналт тавих;

2.22.прокурорын хянан шалгах ажиллагаа явуулах;

2.23.эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагааны явцад прокурор, мөрдөгч нь хууль зөрчиж оролцогчид хохирол учруулахаас урьдчилан сэргийлэх арга хэмжээ авах;

2.24.энэ хуульд заасан бусад эрх.

3.Прокурор шүүх хуралдаанд улсын яллагчаар оролцохдоо энэ хуульд заасан эрх эдэлж, үүрэг хүлээнэ.

4.Прокурорын даалгаварт гаргасан мөрдөгчийн саналыг дээд шатны прокурор ажлын 3 өдрийн дотор шийдвэрлэнэ.

/Энэ хэсгийг 2020 оны 01 дүгээр сарын 10-ны өдрийн хуулиар нэмсэн./

4.2 дугаар зүйл.Прокурорын үүрэг

Хэвлэх

1.Прокурор хэрэг бүртгэлт, мөрдөн байцаалтын явцад мөрдөгч, эрх бүхий албан тушаалтан энэ хуулийг хэрэгжүүлж байгаад хяналт тавьж, хууль зөрчсөн шийдвэрийг энэ хуульд заасан үндэслэл, журмын дагуу хүчингүй болгож, хариуцлага тооцуулна.

2.Прокурор нь шүүгдэгчийг гэмт хэрэг үйлдсэн гэм буруутай эсэхийг шүүхийн өмнө нотлох үүрэг хүлээнэ.

4.3 дугаар зүйл.Прокурорын хянан шалгах ажиллагаа

Хэвлэх

1.Хэрэг бүртгэлт, мөрдөн байцаалтын явцад гэрч, хохирогч, сэжигтэн, яллагдагчийн мэдүүлэг, шинжээчийн дүгнэлт эргэлзээтэй, мөрдөн шалгах ажиллагаа хуульд заасан үндэслэл, журмын дагуу явагдаагүй гэж прокурор үзвэл оролцогчийн гаргасан гомдлоор, эсхүл өөрийн санаачилгаар гэрч, хохирогч, сэжигтэн, яллагдагчаас биечлэн мэдүүлэг авах, шинжээч дахин томилж дүгнэлт гаргуулах, үзлэг, нэгжлэг, туршилтыг давтан хийх, мөрдөн шалгах нууц ажиллагаа хуульд заасан үндэслэл, журмын дагуу явагдсан эсэхийг хянан шалгах ажиллагаа явуулж болно.

ТАВДУГААР БҮЛЭГ

ӨМГӨӨЛӨГЧ

5.1 дүгээр зүйл.Өмгөөлөгчийн эрх, үүрэг

Хэвлэх

1.Сэжигтэн, яллагдагч, шүүгдэгч, ялтан, хохирогч, иргэний нэхэмжлэгч, иргэний хариуцагчийн эрх, хууль ёсны ашиг сонирхлыг хамгаалах, хууль зүйн туслалцаа авах эрхээр хангах зорилгоор эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагаанд өмгөөлөгчийг оролцуулна.

2.Өмгөөлөгч дараахь эрхтэй:

2.1.гэрч, сэжигтэн, яллагдагч, шүүгдэгчтэй ганцаарчлан даруй уулзах, түүнээс мэдүүлэг авахад байлцах, асуулт тавих;

/Энэ заалтад 2019 оны 10 дугаар сарын 18-ны өдрийн хуулиар нэмэлт оруулсан./

2.2.хохирогч, гэрч, шинжээчээс мэдүүлэг авахуулахаар хүсэлт гаргах;

2.3.хэрэг бүртгэлт, мөрдөн байцаалтын явцад шинжээчийн дүгнэлттэй танилцах, өөрийн зардлаар хуулбарлаж, хувилж авах, нэмэлт ба дахин шинжилгээ хийлгэх хүсэлт гаргах;

/Энэ заалтад 2019 оны 10 дугаар сарын 18-ны өдрийн хуулиар нэмэлт оруулсан./

2.4.хууль зүйн туслалцаа үзүүлэхэд шаардлагатай эд зүйл, баримт бичиг, мэдээлэл, бусад баримтыг мөрдөгч, прокурорт гаргаж өгөх, түүнийг хавтаст хэрэгт бэхжүүлж тусгуулах, мөрдөн шалгах ажиллагаа явуулах хүсэлт гаргах, энэ хуульд заасан журмын дагуу оролцох;

2.5.өмгөөлж байгаа сэжигтэн, хохирогч, яллагдагч, шүүгдэгч, ялтны, эсхүл өөрийнхөө хүсэлтээр хийгдэж байгаа мөрдөн шалгах ажиллагаанд байлцаж, аль ч үед асуулт тавих, хүсэлт гаргах;

2.6.өөрийн оролцсон мөрдөн шалгах ажиллагаа, шүүхийн хэлэлцүүлэг, шүүх хуралдааны тэмдэглэлтэй танилцаж, засвар оруулах тухай хүсэлт гаргах;

2.7.өөрсдийнх нь зөвшөөрснөөр хүн, хуулийн этгээдээс хэрэгт ач холбогдол бүхий тайлбар, баримт бичиг, лавлагаа, тодорхойлолт гаргуулж авах;

/Энэ заалтад 2019 оны 10 дугаар сарын 18-ны өдрийн хуулиар нэмэлт оруулсан./

2.8.мөрдөгч, прокурор, орчуулагч, хэлмэрч, шинжээч, шүүгч, иргэдийн төлөөлөгч, шүүх хуралдааны нарийн бичгийн даргыг татгалзан гаргах хүсэлт гаргах;

2.9.хэрэг бүртгэлтийн хэргийг хаасан, мөрдөн байцаалт дууссан бол хэргийн бүх материалтай танилцаж, төрийн болон албаны нууц, байгууллагын нууц, хүний эмзэг мэдээлэлд хамаарахаас бусад нотлох баримтыг өөрийн зардлаар хуулбарлаж, хувилж авах;

/Энэ заалтад 2021 оны 12 дугаар сарын 17-ны өдрийн хуулиар өөрчлөлт оруулсан./

2.10.шүүхийн хэлэлцүүлэгт оролцох;

2.11.мөрдөгч, эрх бүхий албан тушаалтан, прокурор, шүүхийн ажиллагаа, шийдвэрт гомдол гаргах;

2.12.сэжигтнийг баривчлах, яллагдагч, шүүгдэгчийг цагдан хорих, бусад таслан сэргийлэх арга хэмжээтэй холбоотой асуудлыг шийдвэрлэхэд оролцох;

2.13.анхан, давж заалдах, хяналтын шатны шүүх хуралдаанд оролцох;

2.14.эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагааны явцад шүүх, прокурор, мөрдөгчийн хууль зөрчиж оролцогчид учруулсан хохирлыг нөхөн төлүүлэх, гэм буруутай этгээдэд хариуцлага хүлээлгэх санал гаргах;

2.15.энэ хуульд заасан бусад эрх.

3.Өмгөөлөгч нь шүүх, прокурор, мөрдөгчийн товлосон хугацаанд хүрэлцэн ирж эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагаанд оролцоно. Хүндэтгэн үзэх шалтгаанаар оролцох боломжгүй бол энэ тухай урьдчилж мэдэгдэнэ.

4.Өмгөөлөгч тухайн хүн, хуулийн этгээдийн өмгөөлөгчөөр оролцох болсноо үйлчлүүлэгчийн бичгээр үйлдсэн хүсэлтээр баталгаажуулж, шүүх, прокурор, мөрдөгчид бичгээр мэдэгдэнэ.

/Энэ хэсэгт 2019 оны 10 дугаар сарын 18-ны өдрийн хуулиар өөрчлөлт оруулсан./

5.Өмгөөлөгч хүндэтгэн үзэх шалтгаангүйгээр гэрээгээр хүлээсэн өмгөөлөх, хууль зүйн туслалцаа үзүүлэх үүргээсээ татгалзаж болохгүй.

5.2 дугаар зүйл.Өмгөөлөгчийг сонгох

Хэвлэх

1.Сэжигтэн, яллагдагч, шүүгдэгч, хохирогч, иргэний нэхэмжлэгч, иргэний хариуцагч өмгөөлөгчөө өөрөө сонгоно.

2.Сэжигтэн, яллагдагч, шүүгдэгч, хохирогч, иргэний нэхэмжлэгч, иргэний хариуцагчийн зөвшөөрснөөр, эсхүл хүссэнээр тэдгээрийн хууль ёсны төлөөлөгч, гэр бүлийн гишүүн, төрөл, садангийн хүн нь өмгөөлөгч сонгож болно.

3.Сэжигтэн, яллагдагч, шүүгдэгч, хохирогч, иргэний нэхэмжлэгч, иргэний хариуцагчийг өмгөөлөгчөө сонгох боломжоор хангахдаа шүүгч, прокурор, мөрдөгч тодорхой хүний нэр зааж тулгаж болохгүй.

4.Сэжигтэн, яллагдагч, шүүгдэгч, хохирогч, иргэний нэхэмжлэгч, иргэний хариуцагч өмгөөлөгчөөсөө татгалзсан бол түүнд өөр өмгөөлөгч сонгох боломж олгоно.

5.Төлбөрийн чадваргүй сэжигтэн, яллагдагч, шүүгдэгчийн өмгөөлүүлэх эрхийг хангах журмыг хуулиар тогтооно.

6.Сэжигтэн, яллагдагч, шүүгдэгч тогтоосон хугацаанд өмгөөлөгч сонгож аваагүй бол тухайн ажиллагаанд томилогдсон өмгөөлөгчийг оролцуулна.

7.Сэжигтэн, яллагдагч, шүүгдэгч, хохирогчийн сонгосон өмгөөлөгч тухайн ажиллагаанд хүндэтгэн үзэх шалтгаангүйгээр оролцох боломжгүй байгаа нь эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагаанд саад учруулахаар бол тухайн мөрдөн шалгах ажиллагаа, мөрдөн байцаалтын явцад хийгдэх шүүхийн хэлэлцүүлэгт шүүх, прокурор, мөрдөгч нь томилогдсон өмгөөлөгчийг оролцуулж болно.

8.Сэжигтэн, яллагдагч, шүүгдэгчид өмгөөлөгч томилж, хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагаанд оролцуулах журмыг Монголын Өмгөөлөгчдийн Холбооны саналыг харгалзан хууль зүйн асуудал эрхэлсэн Засгийн газрын гишүүн батална.

/Энэ хэсгийг 2024 оны 01 дүгээр сарын 17-ны өдрийн хуулиар нэмсэн./

5.3 дугаар зүйл.Өмгөөлөгч оролцуулах

Хэвлэх

1.Дараахь сэжигтэн, яллагдагч, шүүгдэгч оролцох эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагааг өмгөөлөгчгүйгээр явуулж болохгүй:

1.1.хөгжлийн бэрхшээл, сэтгэцийн, эсхүл хүнд өвчний улмаас өөрийгөө өмгөөлөх, өмгөөлүүлэх эрхээ эдэлж чадахгүй;

1.2.өсвөр насны;

1.3.монгол хэл, бичиг мэдэхгүй;

1.4.бүх насаар хорих ял оногдуулж болох;

1.5.хэргийн талаар харилцан эсрэг сонирхолтой сэжигтэн, яллагдагч, шүүгдэгчийн нэг нь өмгөөлөгчтэй байгаа бол бусад сэжигтэн, яллагдагч, шүүгдэгч;

1.6.төлбөрийн чадваргүйн улмаас өмгөөлөгч оролцуулах хүсэлт гаргасан.

2.Энэ зүйлийн 1 дэх хэсэгт заасан сэжигтэн, яллагдагч, шүүгдэгчийн хүсэлтээр, эсхүл зөвшөөрснөөр энэ хуулийн 5.2 дугаар зүйлийн 2 дахь хэсэгт заасны дагуу өмгөөлөгч сонгоогүй бол шүүх, прокурор нь томилогдсон өмгөөлөгч оролцуулна.

3.Энэ зүйлийн 1 дэх хэсэгт зааснаас бусад тохиолдолд сэжигтэн, яллагдагч, шүүгдэгч өөрийгөө өмгөөлөх хүсэлтийг бичгээр гаргасан бол өмгөөлөгч оролцуулахгүйгээр эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагааг явуулж болно.

5.4 дүгээр зүйл.Өмгөөлөгчийн үйл ажиллагаа явуулах баталгаа

Хэвлэх

1.Хууль зүйн туслалцаа үзүүлж байгаа эрүүгийн хэрэгтэй нь холбогдуулан өмгөөлөгчөөс мэдүүлэг авах, мөрдөн шалгах нууц ажиллагаа явуулахыг хориглоно.

2.Хуульд өөрөөр заагаагүй бол шүүгч, прокурор, мөрдөгч нь өмгөөлөгчөөс үйлчлүүлэгчтэйгээ байгуулсан хууль зүйн туслалцаа үзүүлэх гэрээг шаардахыг хориглоно.

/Энэ хэсгийг 2019 оны 10 дугаар сарын 18-ны өдрийн хуулиар нэмсэн./

ЗУРГАДУГААР БҮЛЭГ

МӨРДӨН ШАЛГАХ АЖИЛЛАГАА ЯВУУЛАХ БАЙГУУЛЛАГА, АЛБАН ТУШААЛТАН

6.1 дүгээр зүйл.Мөрдөн шалгах ажиллагаа явуулах байгууллага

Хэвлэх

1.Тагнуулын байгууллага дараахь гэмт хэрэгт хэрэг бүртгэлт, мөрдөн байцаалт явуулна:

1.1.Эрүүгийн хуулийн 14.9 /Сонгуулийг хууль бусаар явуулах хуйвалдаан зохион байгуулах/, 19.1/Эх орноосоо урвах/, 19.2/Төрийн эрх мэдлийг хууль бусаар авах, саатуулах/, 19.3/Төрийн өндөр албан тушаалтны амь биед халдах/, 19.4/Гадаадын тагнуулын алба, байгууллага, иргэнтэй хууль бусаар хамтран ажиллах/, 19.5/Зэвсэгт үймээн дэгдээх/, 19.6/Хорлон сүйтгэх/, 19.7/Хорлон сүйтгэх ажиллагаанд бэлтгэх/, 19.8/Экстремист үйл ажиллагаа явуулах/, 19.9/Үндэсний эв нэгдлийг бусниулах/, 19.10/Тагнуул хийх/, 19.11/Төрийн нууцыг хууль бусаар олж авах/, 19.12/Төрийн нууцыг задруулах/, 19.13/Төрийн нууцыг үрэгдүүлэх/, 19.14/Монгол Улсын хилийг хууль бусаар нэвтрэх/, 20.1/Террорист үйлдлийн талаар зориуд худал мэдээлэх/, 20.2/Террорист үйл ажиллагаанд уриалах, түүнийг нийтийн өмнө зөвтгөх, хатгах/, 21.13/Гүйцэтгэх ажлын тухай хууль зөрчих/, 26.1 дүгээр зүйлийн 6.2 дахь заалт /Кибер орчинд хууль бусаар халдах/, 26.2 дугаар зүйлийн 2.2 дахь заалт /Кибер орчинд хууль бусаар халдах, программ хангамж, техник хэрэгсэл бүтээх, бэлтгэх, борлуулах, ашиглах, тараах/, 27.7 дугаар зүйлийн 3 дахь хэсэг /Агаарын хөдөлгөөний аюулгүй байдалд халдах/, 29.1/ Түрэмгийлэл, эсхүл дайныг төлөвлөх, бэлтгэх, өдөөх, дэгдээх/, 29.3/Үй олноор хөнөөх зэвсэг боловсруулах, үйлдвэрлэх, хуримтлуулах, олж авах, борлуулах/, 29.5/Төрлөөр устгах/, 29.6/Хөлсний цэрэг ашиглах/, 29.7/Олон улсын хамгаалалтад байдаг хүнд халдах/, 29.8/Террорист үйлдэл хийх/, 29.9/Террорист үйлдэлд бэлтгэх/, 29.10/Терроризмыг санхүүжүүлэх/, 29.11/Үй олноор хөнөөх зэвсэг дэлгэрүүлэхийг санхүүжүүлэх/ дүгээр зүйлд заасан гэмт хэрэгт;

/Энэ заалтад 2021 оны 12 дугаар сарын 17-ны өдрийн хуулиар нэмэлт оруулсан./

/Энэ заалтад 2024 оны 01 дүгээр сарын 17-ны өдрийн хуулиар өөрчлөлт оруулсан./

/Энэ заалтад 2019 оны 10 дугаар сарын 10-ны өдрийн хуулиар өөрчлөлт оруулсан./

/Энэ заалтад 2019 оны 12 дугаар сарын 20-ны өдрийн хуулиар нэмэлт оруулсан./

/Энэ заалтад 2020 оны 05 дугаар сарын 01-ний өдрийн хуулиар өөрчлөлт оруулсан./

1.2.тагнуулын байгууллага өөрсдөө илрүүлсэн Эрүүгийн хуулийн 13.1/Хүн худалдаалах/, 18.2/Валют, үндэсний мөнгөн тэмдэгтийн ханшид нөлөөлөх/, 18.5/Улсын хилээр барааг хууль бусаар нэвтрүүлэх/, 18.6/Мөнгө угаах/ дугаар зүйл, 18.19/Виртуал хөрөнгийн үйлчилгээний дотоод мэдээллийг хууль бусаар ашиглах/ дүгээр зүйл, 18.20/Виртуал хөрөнгийн үйлчилгээ үзүүлэгчийн үйл ажиллагаанд арилжааг урвуулан ашиглах/ дугаар зүйл, 20.7 дугаар зүйлийн 3.3-т, 26.1 дүгээр зүйлийн 6.1 дэх заалт /Кибер орчинд хууль бусаар халдах/, 26.2 дугаар зүйлийн 2.1 дэх заалт /Кибер орчинд хууль бусаар халдах, программ хангамж, техник хэрэгсэл бүтээх, бэлтгэх, борлуулах, ашиглах, тараах/-д заасан гэмт хэрэгт.

/Энэ заалтад 2021 оны 12 дугаар сарын 17-ны өдрийн хуулиар нэмэлт оруулсан./

/Энэ заалтад 2020 оны 01 дүгээр сарын 10-ны өдрийн хуулиар нэмэлт, өөрчлөлт оруулсан./

2.Авлигатай тэмцэх байгууллага дараахь гэмт хэрэгт хэрэг бүртгэлт, мөрдөн байцаалт явуулна:

2.1.Эрүүгийн хуулийн 22.1/Эрх мэдэл, албан тушаалын байдлаа урвуулан ашиглах/, 22.3/Гадаад улсын төрийн байгууллага, олон улсын байгууллагын албан тушаалтан эрх мэдлээ урвуулан ашиглах/, 22.4/Нийтийн албан тушаалтан хахууль авах/, 22.5/Хахууль өгөх/, 22.6/Гадаад улсын төрийн байгууллага, олон улсын байгууллагын албан тушаалтныг хахуульдах/, 22.7/Улсын нөөцийг хууль бусаар зарцуулах, үрэгдүүлэх/, 22.8/Төсвийн хөрөнгийг зориулалтын бусаар зарцуулах/, 22.9/Төрийн өмчийн төсвийн бус хөрөнгийг зориулалтын бусаар зарцуулах/, 22.10/Үндэслэлгүйгээр хөрөнгөжих/, 22.11/Дураараа аашлах/, 22.12/Хуулийн этгээдийн эрх мэдлийг урвуулан ашиглах/, 22.13/Хахууль авах/ дугаар зүйлд заасан гэмт хэрэгт;

/Энэ заалтад 2022 оны 12 дугаар сарын 16-ны өдрийн хуулиар өөрчлөлт оруулсан./

/Энэ заалтад 2022 оны 12 дугаар сарын 16-ны өдрийн хуулиар нэмэлт оруулсан./

2.2.Эрүүгийн хуулийн Хорин хоёрдугаар бүлэгт заасан авлигын гэмт хэргийн хэрэг бүртгэлт, мөрдөн байцаалтын явцад илрүүлсэн Эрүүгийн хуулийн 18.6/Мөнгө угаах/ дугаар зүйлд заасан гэмт хэрэгт.

3.Цагдаагийн байгууллага энэ зүйлийн 1, 2 дахь хэсэгт зааснаас бусад гэмт хэрэгт хэрэг бүртгэлт, мөрдөн байцаалт явуулна.

4.Тагнуул, цагдаа, авлигатай тэмцэх байгууллагын албан хаагчийн үйлдсэн гэмт хэрэгт хэрэг бүртгэлт, мөрдөн байцаалт явуулах харьяаллыг прокурор тогтооно.

6.2 дугаар зүйл.Мөрдөгч

Хэвлэх

1.Мөрдөгч хэрэг бүртгэлт, мөрдөн байцаалтын явцад хуульд заасан эрх, үүргийн дагуу, эсхүл прокурорын даалгавраар энэ хуулиар харьяалуулсан эрүүгийн хэрэгт мөрдөн шалгах ажиллагаа явуулна.

2.Мөрдөгч дараахь эрхтэй:

2.1.хэрэг бүртгэлтийн хэрэг нээх;

2.2.эрүүгийн хэрэг үүсгэж яллагдагчаар татах санал прокурорт гаргах;

2.3.энэ хуульд заасны дагуу сэжигтнийг баривчлах;

2.4.хойшлуулшгүйгээс бусад тохиолдолд прокурорын зөвшөөрлөөр явуулах мөрдөн шалгах ажиллагааг явуулах саналыг прокурорт гаргах;

2.5.прокурорын зөвшөөрөл авахаар хуульд зааснаас бусад тохиолдолд гэмт хэргийг илрүүлэх, түүнийг үйлдсэн хүн, хуулийн этгээдийг илрүүлэх, олж тогтоох мөрдөн шалгах ажиллагааг бие даан явуулах;

2.6.гэрч, хохирогч, иргэний нэхэмжлэгч, иргэний хариуцагч, шинжээч, яллагдагчийг дуудан ирүүлэх;

2.7.шинжилгээ хийлгэхээр шинжээч томилох;

2.8.мөрдөгч авахаар хуульд заасан таслан сэргийлэх арга хэмжээ авах, хүчингүй болгох, шүүх, прокурор авахаар хуульд заасан таслан сэргийлэх арга хэмжээ авах, хүчингүй болгох, өөрчлөх тухай саналыг прокурорт гаргах;

2.9.сэжигтнийг баривчлах шүүхийн зөвшөөрөл авах тухай саналыг прокурорт гаргах;

2.10.оролцогчийн гаргасан хүсэлтийг шийдвэрлэх;

2.11.прокурорын даалгавраар мөрдөн шалгах ажиллагаа явуулах, даалгаврыг эс зөвшөөрвөл хүлээн авснаас хойш ажлын 3 өдрийн дотор тухайн прокурорын газрын дээд шатны прокурорт саналаа бичгээр нэг удаа гаргах;

/Энэ заалтад 2020 оны 01 дүгээр сарын 10-ны өдрийн хуулиар нэмэлт оруулсан./

2.12.хэрэг бүртгэлтийн хэргийг хаасан, хэргийг хэрэгсэхгүй болгосон, эрүүгийн хэрэг үүсгэж яллагдагчаар татах тухай тогтоолыг хүчингүй болгож, хэргийг хэрэгсэхгүй болгосон прокурорын шийдвэрийг эс зөвшөөрвөл 5 хоногийн дотор дээд шатны прокурорт бичгээр санал гаргах;

2.13.прокурорын зөвшөөрлөөр мөрдөн шалгах нууц ажиллагааг явуулахаар эрх бүхий байгууллагад даалгавар бичиж, гүйцэтгүүлэх;

2.14.өөр нутаг дэвсгэрт мөрдөн шалгах тодорхой ажиллагаа явуулах, гэмт хэрэг үйлдсэн хүнийг эрэн сурвалжлах шаардлага гарвал энэ тухай даалгаврыг бичгээр хүргүүлэх ба түүнийг хүлээн авсан мөрдөн шалгах байгууллага даалгаврыг заасан хугацаанд биелүүлж, хариуг цугларсан нотлох баримтын хамтаар ирүүлэх;

/Энэ заалтыг 2020 оны 01 дүгээр сарын 10-ны өдрийн хуулиар өөрчлөн найруулсан./

2.15.энэ хуульд заасан бусад эрх.

3.Сэжигтэн, яллагдагч, шүүгдэгчийг эрэн сурвалжлах, мөрдөн шалгах ажиллагааг харьяаллын бус мөрдөн шалгах ажиллагаа явуулах байгууллагаар хийлгэх шаардлага гарвал мөрдөгч энэ тухай саналаа прокурорт гаргана. Прокурорын даалгаврыг хүлээн авсан тухайн мөрдөн шалгах ажиллагааг явуулах байгууллага даалгаврыг заасан хугацаанд биелүүлж, хариуг цугларсан нотлох баримтын хамт прокурорт хүргүүлнэ.

4.Мөрдөгч гэмт хэргийн бодит байдлыг тогтоох, гэмт хэргийг илрүүлэх, түүнийг үйлдсэн хүн, хуулийн этгээдийг олж тогтоох талаар энэ хуульд заасан ажиллагаа явуулна.

5.Тусгай мэдлэг эзэмшсэн мөрдөгч энэ хуульд заасан шинжээчийн эрхийг хэрэгжүүлж, магадлагаа гаргаж болно.

6.Энэ зүйлийн 5 дахь хэсэгт заасан эрхийг хэрэгжүүлэх мөрдөгч нь шинжилгээ хийлгэхээр томилогдсон шинжээчтэй хамтран ажиллаж болно.

7.Мөрдөгч хэрэг бүртгэлт, мөрдөн байцаалтын явцад холбогдох хуульд заасан үндэслэл, журмын дагуу албадлага хэрэглэж болно.

8.Энэ зүйлийн 2.14 дэх заалт нь энэ хуулийн 6.1 дүгээр зүйлийн 1, 2, 3, 4 дэх хэсэгт заасан мөрдөн шалгах ажиллагаа явуулах байгууллага хооронд өгөх даалгаварт хамаарахгүй.

/Энэ хэсгийг 2020 оны 01 дүгээр сарын 10-ны өдрийн хуулиар нэмсэн./

6.3 дугаар зүйл.Мөрдөн шалгах ажиллагаа явуулах албаны даргын эрх хэмжээ

Хэвлэх

1.Мөрдөн шалгах ажиллагаа явуулах албаны дарга хэрэг бүртгэлт, мөрдөн байцаалтын явцад дараахь эрхтэй:

1.1.мөрдөн шалгах ажиллагааг зохион байгуулалтын болон мэргэжлийн удирдлагаар хангах замаар гэмт хэргийг илрүүлэх, түүнийг үйлдсэн этгээдийг олж тогтоох талаар шуурхай зохицуулалт хийх;

1.2.мөрдөн шалгах ажиллагаа явуулах үүргийг нэг, эсхүл хэд хэдэн мөрдөгчид даалгах;

1.3.шаардлагатай гэж үзвэл тухайн хэрэгт хяналт тавьж байгаа прокурорт мэдэгдэж хэргийг нэг мөрдөгчөөс нөгөө мөрдөгчид шилжүүлэх;

1.4.хавтаст хэргийн материалтай биечлэн танилцах, мөрдөн шалгах ажиллагаанд оролцох, мөрдөгчид дэмжлэг үзүүлэх зорилгоор бичгээр зааварчилга өгч, биелэлтийг хангуулах;

1.5.шаардлагатай тохиолдолд мөрдөгчийн бүрэн эрхийг хэрэгжүүлэх;

1.6.эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагааны явцад мөрдөгч хууль зөрчиж оролцогчид хохирол учруулахаас урьдчилан сэргийлэх арга хэмжээ авах.

ДОЛДУГААР БҮЛЭГ

ЯЛЛАГДАГЧ

7.1 дүгээр зүйл.Яллагдагч

Хэвлэх

1.Энэ хуульд заасны дагуу эрүүгийн хэрэг үүсгэж яллагдагчаар татах тогтоолтой танилцсан сэжигтнийг яллагдагч гэнэ.

2.Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагаанд оролцож байгаа шүүгдэгчид энэ бүлэгт заасан эрх, үүрэг нэгэн адил хамаарна.

7.2 дугаар зүйл.Гэм буруутай эсэхийг урьдчилан тогтоохыг хориглох

Хэвлэх

1.Шүүгч, прокурор, өмгөөлөгч, мөрдөгч, эрх бүхий албан тушаалтан, шинжээчид яллагдагчийн гэм буруугийн талаар хөдөлбөргүй үнэн гэж урьдчилан тогтоосон ямар ч нотлох баримт байж болохгүй.

2.Шүүх гаргах гэж байгаа шийдвэр, яллагдагчийн гэм буруутай эсэх асуудлаар байр суурь, саналаа урьдчилан илэрхийлэх, шүүх, прокурор, өмгөөлөгч, мөрдөгч, шинжээч, мэргэжилтэн хуулийн хүчин төгөлдөр шийдвэр гарах хүртэл яллагдагчийг гэмт хэрэг үйлдсэн гэм буруутай гэж олон нийтэд мэдээлэхийг хориглоно.

7.3 дугаар зүйл.Ямар хэрэгт яллагдаж байгаагаа мэдэх

Хэвлэх

1.Яллагдагч ямар хэрэгт яллагдаж байгаагаа мэдэх эрхтэй.

2.Яллагдагчаар татсан, таслан сэргийлэх арга хэмжээ авсан шийдвэртэй танилцах эрхтэй.

3.Сонсгосон ялын талаар бичгээр болон амаар тайлбар гаргах эрхтэй.

4.Баримт сэлт гаргаж өгөх, нотлох баримт шалгуулах хүсэлт гаргах эрхтэй.

7.4 дүгээр зүйл.Мэдүүлэг өгөх, өгөхөөс татгалзах

Хэвлэх

1.Яллагдагч эх хэлээрээ болон өөрийн сайн мэдэх хэлээрээ мэдүүлэг өгөх, орчуулагч, хэлмэрч авах, мэдүүлэг өгөхөөс татгалзах эрхтэй.

2.Яллагдагч өөрийн эсрэг мэдүүлэг өгөх, гэмт хэрэг үйлдсэн гэм буруугүйгээ, эсхүл хэргийн байдлыг нотлох үүрэг хүлээхгүй.

3.Яллагдагчийг өөрийнх нь эсрэг мэдүүлэг авахаар албадахыг хориглоно.

7.5 дугаар зүйл.Мэдээлэл авах

Хэвлэх

1.Яллагдагч эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагааны талаар шүүх, прокурор, мөрдөгчөөс энэ хуульд заасны дагуу өгөхийг зөвшөөрсөн мэдээллийг авах эрхтэй.

2.Яллагдагч монгол хэл, бичиг мэдэхгүй бол өөрийн эх хэл, эсхүл мэдэх хэл, бичгээр, хараа, сонсгол, хэл ярианы бэрхшээлтэй бол дохио зангаа, тусгай тэмдэгт ашиглан орчуулагч, хэлмэрчийн тусламжтайгаар энэ зүйлийн 1 дэх хэсэгт заасан мэдээллийг авах эрхтэй.

3.Яллагдагч өөрийнх нь хүсэлтээр хийгдэж байгаа мөрдөн шалгах ажиллагаанд оролцох, уг ажиллагааны тэмдэглэлтэй танилцах, түүнд засвар оруулах хүсэлт гаргах эрхтэй.

4.Яллагдагч шинжээч томилсон тогтоол, шинжээчийн дүгнэлт, мөрдөн байцаалт дууссаны дараа хавтаст хэргийн материалтай танилцах эрхтэй.

7.6 дугаар зүйл.Өмгөөлөгчтэй харилцах

Хэвлэх

1.Яллагдагч өмгөөлөгчтэй ганцаарчлан уулзах, амаар, эсхүл бичгээр чөлөөтэй харилцах эрхтэй.

2.Өмгөөлөгч цагдан хоригдсон яллагдагчтай ганцаарчлан уулзах өрөө нь харилцааны нууцлалыг хангасан байна.

3.Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагааны явцад шүүх, прокурор, мөрдөгч нь яллагдагч өөрийгөө өмгөөлөх, эсхүл өмгөөлүүлэх, хууль зүйн туслалцаа авах эрхээ эдлэх боломжоор хангана.

7.7 дугаар зүйл.Гомдол, хүсэлт гаргах

Хэвлэх

1.Баривчлагдсан сэжигтэн, цагдан хоригдсон яллагдагч, шүүгдэгч нь түүнийг баривчилсан, цагдан хорьсон нь хууль ёсны эсэхийг шүүхээр хянуулах, хууль бусаар баривчилсан, цагдан хорьсон бол суллуулахаар шүүхэд гомдол гаргах эрхтэй.

2.Яллагдагч хэргээ шүүхэд шилжүүлж, хэлэлцүүлэхийг шаардах, энэ талаар гомдол гаргах эрхтэй.

3.Яллагдагч нь шүүх, прокурор, өмгөөлөгч, мөрдөгчийн ажиллагаа, шийдвэрт гомдол гаргах эрхтэй.

4.Бусад этгээдээс шүүхийн шийдвэрт гаргасан гомдол, эсэргүүцэлтэй танилцах, түүнд тайлбар өгөх эрхтэй.

5.Мөрдөгч, прокурор, орчуулагч, хэлмэрч, шинжээч, шүүгч, иргэдийн төлөөлөгч, шүүх хуралдааны нарийн бичгийн даргыг татгалзан гаргах тухай хүсэлт гаргах эрхтэй.

6.Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагааны явцад шүүх, прокурор, мөрдөгчийн хууль зөрчиж учруулсан хохирлыг нөхөн төлүүлэх, гэм буруутай этгээдэд хариуцлага хүлээлгэх гомдол гаргах эрхтэй.

7.8 дугаар зүйл.Шүүх хуралдаанд оролцох

Хэвлэх

1.Яллагдагч анхан шатны шүүх хуралдаанд биечлэн оролцоно.

2.Яллагдагч шүүхийн хэлэлцүүлэгт оролцох хүсэлт гаргавал талуудын саналыг харгалзан шүүх шийдвэрлэнэ.

3.Яллагдагчийг энэ хуульд заасан үндэслэлээр дуу-дүрсний төхөөрөмж ашиглан өөр газраас шүүхийн хэлэлцүүлэг, шүүх хуралдаанд оролцуулж болно.

7.9 дүгээр зүйл.Яллагдагчийн үүрэг

Хэвлэх

1.Яллагдагч дараахь үүрэг хүлээнэ:

1.1.шүүх, прокурорын мэдэгдэх хуудсаар дуудсан цагт хүрэлцэн ирэх;

1.2.шүүх хуралдааны дэгийг сахих;

1.3.шүүх, прокурор, мөрдөгчийн шийдвэр, хууль ёсны шаардлагыг биелүүлэх;

1.4.эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагааны явцад санаатай саад учруулахгүй байх;

1.5.оролцогч, бусад оролцогчид нөлөөлөхгүй байх.

2.Яллагдагч энэ зүйлийн 1 дэх хэсэгт заасан үүргээ биелүүлээгүй нь хуульд заасны дагуу албадлага хэрэглэх, хариуцлага хүлээлгэх, түүнд авсан таслан сэргийлэх арга хэмжээг өөрчлөх үндэслэл болно.

НАЙМДУГААР БҮЛЭГ

ХОХИРОГЧ, ИРГЭНИЙ НЭХЭМЖЛЭГЧ, ИРГЭНИЙ ХАРИУЦАГЧ

8.1 дүгээр зүйл.Хохирогч

Хэвлэх

1.Гэмт хэргийн улмаас амь нас, эрүүл мэнд, бусад эрх, эрх чөлөө, эд хөрөнгийн болон эд хөрөнгийн бус хохирол хүлээсэн хүн, хуулийн этгээдийг хохирогч гэнэ.

2.Шүүх, прокурор, мөрдөгч хохирогчоор тогтоох тухай шийдвэр гаргана.

3.Хохирогч энэ хуульд заасан эрхээ хууль ёсны төлөөлөгч, өмгөөлөгчөөр дамжуулан хэрэгжүүлж болно.

8.2 дугаар зүйл.Хохирогчийн эрх

Хэвлэх

1.Хохирогч эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагааны явцад дараахь эрхтэй:

1.1.өөрийгөө өмгөөлөх, өмгөөлүүлэх, хууль зүйн туслалцаа авах;

1.2.хэргийн бодит байдлыг тогтооход шаардлагатай эд зүйл, баримт бичиг, мэдээлэл, бусад баримтыг гаргаж өгч хавтаст хэрэгт бэхжүүлж тусгуулах;

1.3.мөрдөн шалгах тодорхой ажиллагаа явуулах, нотлох баримт шалгуулах хүсэлт гаргах;

1.4.шүүхийн хэлэлцүүлэг, шүүхийн урьдчилсан хэлэлцүүлэг, шүүх хуралдаанд оролцох;

1.5.шүүх хуралдаан даргалагчийн зөвшөөрлөөр шүүгдэгч, гэрч, шинжээчид асуулт тавих;

1.6.шүүх, прокурор, мөрдөгчийн ажиллагаа, шийдвэрт энэ хуульд заасан журмын дагуу гомдол гаргах;

1.7.эх хэлээрээ, эсхүл сайн мэдэх хэлээрээ мэдүүлэг өгөх, орчуулагч, хэлмэрч авах;

1.8.хэрэг бүртгэлтийн хэргийг хаасан, мөрдөн байцаалт дууссан бол хавтаст хэргээс өөрт хамааралтай хэсэгтэй танилцах, нэмэлт ажиллагаа хийлгэх тухай хүсэлт гаргах;

1.9.гэмт хэргийн улмаас учирсан хохирол, хор уршгийг нэхэмжлэх, нөхөн төлүүлэх хүсэлт гаргах;

1.10.шүүхийн цагаатгах, шийтгэх тогтоолын хувийг авах;

1.11.шүүгч, прокурор, мөрдөгч, орчуулагч, хэлмэрч, шинжээч, мэргэжилтэн, шүүх хуралдааны нарийн бичгийн даргыг татгалзан гаргах тухай хүсэлт гаргах;

1.12.эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагааны явцад шүүх, прокурор, мөрдөгчийн хууль зөрчиж учруулсан хохирлыг нөхөн төлүүлэх, гэм буруутай этгээдэд хариуцлага хүлээлгэх гомдол гаргах;

1.13.шинжээч томилсон тогтоол, шинжээчийн дүгнэлтийн өөрт хамааралтай хэсэгтэй танилцах;

/Энэ заалтыг 2020 оны 01 дүгээр сарын 10-ны өдрийн хуулиар нэмсэн./

1.14.өөрийн болон гэр бүлийн гишүүд, эцэг эх, үр хүүхдийнхээ эсрэг мэдүүлэг өгөхгүй байх;

/Энэ заалтыг 2020 оны 01 дүгээр сарын 10-ны өдрийн хуулиар нэмсэн./

1.15.энэ хуульд заасан бусад эрх.

/Энэ заалтын дугаарт 2020 оны 01 дүгээр сарын 10-ны өдрийн хуулиар өөрчлөлт оруулсан./

2.Хохирогч нас барсан, эрх зүйн чадамжгүй болсон, эсхүл өөрийн эрх, хууль ёсны ашиг сонирхлоо хамгаалах чадваргүй бол энэ зүйлд заасан эрхийг түүний хууль ёсны төлөөлөгч эдэлнэ.

3.Хохирогч дараахь үүрэгтэй:

3.1.шүүх, прокурорын дуудсанаар хүрэлцэн ирэх;

3.2.хэргийн талаар үнэн зөв мэдүүлэг өгөх;

3.3.өөрт илэрхий болсон хэргийн талаархи мэдээллийг задруулахгүй байх;

3.4.эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагааны журам сахих.

4.Хохирогч эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагаанд саад учруулсан, эсхүл худал мэдүүлэг өгсөн бол түүнд Зөрчлийн тухай хууль, эсхүл Эрүүгийн хуульд заасан хариуцлага хүлээлгэнэ.

/Энэ хэсгийг 2020 оны 01 дүгээр сарын 10-ны өдрийн хуулиар өөрчлөн найруулсан./

8.3 дугаар зүйл.Мэдээллээр хангуулах

Хэвлэх

1.Хохирогч, түүний хууль ёсны төлөөлөгч, өмгөөлөгчийн хүсэлтийн дагуу дараахь ажиллагааг явуулахаас 3-аас доошгүй хоногийн өмнө прокурор түүнд энэ тухай мэдэгдэнэ:

1.1.яллагдагчид авсан цагдан хорих таслан сэргийлэх арга хэмжээг өөрчлөх эсэхийг шийдвэрлэх шүүхийн хэлэлцүүлэг;

1.2.хэргийн хэрэг бүртгэлт, мөрдөн байцаалтыг харьяаллын дагуу шилжүүлэх;

1.3.ялтныг хорих ялаас хугацааны өмнө суллах асуудлыг шийдвэрлэх хуралдаан.

2.Хохирогч, түүний хууль ёсны төлөөлөгч, өмгөөлөгчийн хүсэлтийн дагуу яллагдагчид таслан сэргийлэх арга хэмжээ авсан, өөрчилсөн, хүчингүй болгосон, хэрэг бүртгэлтийн хэрэг нээсэн, хаасан, мөрдөн байцаалтыг түдгэлзүүлсэн, сэргээсэн, хэргийг прокурорт шилжүүлсэн талаар мөрдөгч түүнд мэдэгдэнэ.

3.Прокурор, мөрдөгч хуулиар хамгаалагдсан төрийн болон албаны нууц, байгууллагын нууц, хүний эмзэг мэдээлэлтэй холбоотой асуудлаар хохирогч, түүний хууль ёсны төлөөлөгч, өмгөөлөгчид мэдээлэл өгөхгүй.

/Энэ хэсэгт 2021 оны 12 дугаар сарын 17-ны өдрийн хуулиар өөрчлөлт оруулсан./

4.Прокурор, мөрдөгч нь гэрч, хохирогч, сэжигтэн, яллагдагчийн аюулгүй байдалд эрсдэл учруулж болох, эсхүл мөрдөн шалгах ажиллагаа явуулахад саад учруулж болох үндэслэл бүхий сэжиг байгаа бол энэ зүйлийн 3 дахь хэсэгт зааснаас гадна бусад мэдээллийг нууцалж болно.

8.4 дүгээр зүйл.Аюулгүй байдлаа хамгаалуулах

Хэвлэх

1.Хохирогч, түүний хууль ёсны төлөөлөгч, өмгөөлөгч, хохирогчийн хамаарал бүхий этгээд эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагааны явцад Гэрч, хохирогчийг хамгаалах тухай хууль, энэ хуульд заасны дагуу хохирогчийн аюулгүй байдлыг хамгаалуулах туслалцаа авах хүсэлтийг шүүх, прокурор, мөрдөгчид гаргаж болно.

8.5 дугаар зүйл.Иргэний нэхэмжлэгч

Хэвлэх

1.Гэмт хэргийн улмаас учирсан эд хөрөнгийн болон эд хөрөнгийн бус хохирлыг нөхөн төлүүлэх, сэргээлгэхээр шаардлага тавьж байгаа хүн, хуулийн этгээдийг иргэний нэхэмжлэгч гэнэ.

2.Гэмт хэргийн улмаас эд хөрөнгийн болон эд хөрөнгийн бус хохирол хүлээсэн хүн, хуулийн этгээд нь сэжигтэн, яллагдагч, шүүгдэгч, эсхүл түүний учруулсан эд хөрөнгийн болон эд хөрөнгийн бус хохирлыг хариуцвал зохих этгээдэд холбогдуулан иргэний нэхэмжлэл гаргах эрхтэй бөгөөд тэрхүү нэхэмжлэлийг шүүх уг хэргийн хамт хянан шийдвэрлэнэ.

3.Мөрдөгч, прокурор, шүүх тогтоол, шүүгч захирамж гаргаж иргэний нэхэмжлэгчээр тогтооно.

4.Эрүүгийн хэрэгт гаргасан иргэний нэхэмжлэл нь улсын тэмдэгтийн хураамжаас чөлөөлөгдөнө.

5.Иргэний нэхэмжлэгчид энэ хуулийн 8.2 дугаар зүйлийн 1.1, 1.2, 1.4, 1.5, 1.6, 1.8, 1.10, 1.11-т заасан эрх болон энэ бүлэгт заасан үүрэг нэгэн адил хамаарна.

6.Гэмт хэргийн улмаас учирсан хохиролтой холбогдолтой нэхэмжлэлийг тухайн эрүүгийн хэрэг шийдвэрлэгдээгүй байхад иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх ажиллагааны журмаар шийдвэрлэхийг хориглоно.

7.Иргэний нэхэмжлэгч нь шүүхийн тогтоол, магадлалын зөвхөн иргэний нэхэмжлэлтэй холбогдох хэсэгт давж заалдах болон хяналтын журмаар гомдол гаргаж болно.

8.Энэ зүйлийн 2 дахь хэсэгт заасан үндэслэл байхгүй бол нэхэмжлэл гаргасан хүн, хуулийн этгээдийн нэхэмжлэлийг хүлээн авах, иргэний нэхэмжлэгчээр тогтоохоос үндэслэл бүхий шийдвэр гарган татгалзаж болох ба энэхүү шийдвэрт гомдол гаргах журмыг нэхэмжлэл гаргагчид тайлбарлана.

9.Хэрэг бүртгэлт, мөрдөн байцаалтын шатанд нэхэмжлэгчээр тогтоохоос татгалзсан нь шүүхээр хэргийг хянан шийдвэрлэх шатанд тухайн асуудлаар дахин нэхэмжлэл гаргах эрхийг хязгаарлах үндэслэл болохгүй.

10.Иргэний нэхэмжлэгч гаргасан нэхэмжлэлээсээ татгалзах эрхтэй.

11.Нэхэмжлэлээс татгалзах тухай хүсэлтийг хэрэг бүртгэлт, мөрдөн байцаалтын болон шүүх хуралдааны тэмдэглэлд тусгах ба хэрэв бичгээр гаргасан бол хавтаст хэрэгт хавсаргана.

12.Нэхэмжлэлээс татгалзах тухай хүсэлтийг мөрдөгч, прокурор хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагааны аль ч үед хүлээн авах ба энэ тухай тогтоол гаргана.

13.Шүүхэд эрүүгийн хэргийг хянан шийдвэрлэх үед нэхэмжлэлээс татгалзах тухай хүсэлтийг шүүх зөвлөлдөх тасалгаанд орохоос өмнө гаргаж болох ба хүсэлтийг шүүх хангана.

14.Нэхэмжлэлээс татгалзсан нь хууль зөрчсөн, эсхүл аль нэг этгээдийн эрх, хууль ёсны ашиг сонирхлыг хохироосон гэж үзвэл мөрдөгч, прокурор, шүүх нь түүний хүсэлтийг хүлээн авахгүй байж болох ба энэ тухай үндэслэл бүхий шийдвэр гаргана.

8.6 дугаар зүйл.Иргэний хариуцагч

Хэвлэх

1.Өсвөр насны яллагдагчийн эцэг, эх, асран хамгаалагч, харгалзан дэмжигч, түүнчлэн гэмт хэргийн улмаас учирсан эд хөрөнгийн болон эд хөрөнгийн бус хохирлыг хууль ёсоор хариуцвал зохих хүн, хуулийн этгээдийг иргэний хариуцагчаар татан оролцуулж болно.

2.Иргэний хариуцагчаар татахдаа мөрдөгч, прокурор, шүүх тогтоол, шүүгч захирамж гаргана.

3.Иргэний хариуцагч, түүний төлөөлөгч дараахь эрх эдэлнэ:

3.1.нэхэмжлэлийн талаар тайлбар гаргах;

3.2.баримт сэлт, хүсэлт гаргах;

3.3.энэ хуулийн 8.2 дугаар зүйлийн 1.4, 1.5, 1.6, 1.7, 1.8, 1.10, 1.11, 1.12-т заасан эрх.

4.Иргэний хариуцагч, түүний төлөөлөгч нь энэ бүлэгт заасан үүргийг хүлээнэ.

5.Иргэний хариуцагчид энэ хуулийн 8.5 дугаар зүйлийн 4 дэх хэсэгт заасан журам нэгэн адил хамаарна.

ЕСДҮГЭЭР БҮЛЭГ

БУСАД ОРОЛЦОГЧ

9.1 дүгээр зүйл.Шинжээч

Хэвлэх

1.Прокурор, мөрдөгч нь өөрийн санаачилгаар, эсхүл оролцогчийн хүсэлтийг үндэслэлтэй гэж үзвэл эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэхэд тусгай мэдлэг зайлшгүй шаардагдах асуудлыг тодруулахаар, эсхүл эд зүйл, хөрөнгийн үнэлгээ, хүрээлэн байгаа орчны хохирлын үнэлгээ, сэтгэцэд учирсан хор уршгийн зэрэглэлийг тогтоолгохоор шинжилгээ хийлгэх шийдвэр гаргаж, шинжээч томилно.

/Энэ хэсгийг 2022 оны 12 дугаар сарын 23-ны өдрийн хуулиар өөрчлөн найруулсан./

2.Шинжээч хийсэн шинжилгээгээ үндэслэн тусгай мэдлэгийн хүрээнд өөрийн нэрийн өмнөөс дүгнэлт гаргаж, хариуцлага хүлээнэ.

3.Шинжилгээ хийлгэх шийдвэрт Шүүх шинжилгээний тухай хуулийн 7.3-т заасан зүйлийг тусгана.

/Энэ хэсгийг 2022 оны 12 дугаар сарын 23-ны өдрийн хуулиар өөрчлөн найруулсан./

4.Шинжээч шинжилгээ хийж, дүгнэлт гаргахдаа энэ хууль, Шүүх шинжилгээний тухай хуульд заасан журмыг баримтална.

/Энэ хэсэгт 2022 оны 12 дугаар сарын 23-ны өдрийн хуулиар өөрчлөлт оруулсан./

5.Шинжээч гаргасан дүгнэлттэй холбоотой асуудлаар шүүх, прокурор, мөрдөгчийн дуудсанаар хүрэлцэн ирж мэдүүлэг өгнө.

9.2 дугаар зүйл.Шинжээчийн эрх, үүрэг

Хэвлэх

1.Шинжээч нь Шүүх шинжилгээний тухай хуулийн 49.1-д заасан эрхээс гадна дараах эрхийг эдэлнэ:

/Энэ хэсгийг 2022 оны 12 дугаар сарын 23-ны өдрийн хуулиар өөрчлөн найруулсан./

1.1.хавтаст хэргийн материалаар шинжилгээ хийх тохиолдолд хавтаст хэргийн материалаас шинжилгээ хийх зүйлд холбогдох хэсэгтэй танилцах;

/Энэ заалтыг 2022 оны 12 дугаар сарын 23-ны өдрийн хуулиар өөрчлөн найруулсан./

1.2.прокурор, мөрдөгчийн зөвшөөрснөөр мөрдөн шалгах ажиллагаанд оролцох, түүнчлэн шинжилгээ хийхтэй холбоотой асуудлаар оролцогчид асуулт тавих, мөрдөн шалгах ажиллагааны тэмдэглэлд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах санал гаргах;

/Энэ заалтыг 2022 оны 12 дугаар сарын 23-ны өдрийн хуулиар өөрчлөн найруулсан./

1.3.дүгнэлт гаргахад хэрэгцээтэй нэмэлт баримт ирүүлэх талаар шүүх, прокурор, мөрдөгчид хандаж хүсэлт гаргах;

/Энэ заалтыг 2022 оны 12 дугаар сарын 23-ны өдрийн хуулиар өөрчлөн найруулсан./

1.4.аюулгүй байдлаа хангуулах талаар хүсэлтийг шүүх, прокурор, мөрдөгчид гаргах.

/Энэ заалтыг 2022 оны 12 дугаар сарын 23-ны өдрийн хуулиар өөрчлөн найруулсан./

/Энэ заалт 2022 оны 12 дугаар сарын 23-ны өдрийн хуулийн өөрчлөн найруулалтаар хасагдсан./

2.Шинжээч нь шүүх, прокурор, мөрдөгчийн тавьсан асуултын дагуу тусгай мэдлэг, мэргэжлийн хүрээнд шинжилгээг тал бүрээс нь бүрэн бодитой хийж, тогтоосон хугацаанд шинжлэх ухааны үндэслэл бүхий дүгнэлтийг бичгээр гаргана.

3.Дүгнэлт гаргасан шинжээч нь мэдүүлэг авахаар шүүх, прокуророос дуудсан цагт хүндэтгэн үзэх шалтгаангүйгээр ирээгүй бол түүнийг энэ хуульд заасны дагуу шүүхийн шийдвэрээр албадан ирүүлнэ.

4.Шинжээч тавьсан асуултын заримыг санаатайгаар хариулахгүй орхисон, эсхүл тогтоосон хугацааг хүндэтгэн үзэх шалтгаангүйгээр хэтрүүлсэн, эсхүл худал дүгнэлт гаргасан бол хуульд заасан хариуцлага хүлээнэ.

9.3 дугаар зүйл.Мэргэжилтэн

Хэвлэх

1.Шаардлагатай тохиолдолд мөрдөн шалгах ажиллагааны явцад, эсхүл шүүх хуралдаанд ул мөр, эд мөрийн баримт илрүүлэх, бэхжүүлэх, хамгаалах, техник хэрэгсэл, төхөөрөмж ашиглах, ажиллуулахад дэмжлэг үзүүлэх, хүний амь нас, эрүүл мэндэд аюул, эсхүл орчинд хөнөөл учруулж болзошгүй тэсэрч дэлбэрэх, химийн хортой бодис, бусад эд зүйл байвал тэдгээрийг аюулгүй болгох, зөвлөгөө авах зорилгоор тухайн хэрэгт хувийн сонирхолгүй тусгай мэдлэг, туршлага бүхий хүнийг шүүх, прокурор, мөрдөгчийн шийдвэрээр мэргэжилтнээр оролцуулж болно.

2.Мэргэжилтэн дараахь эрхтэй:

2.1.өөрийн оролцож байгаа ажиллагаатай холбогдуулан асуулт тавих;

2.2.техник хэрэгсэл, төхөөрөмж ажиллуулах;

2.3.өөрийн оролцсон мөрдөн шалгах ажиллагаа, шүүх хуралдааны тэмдэглэлтэй танилцаж, засвар оруулах хүсэлт гаргах;

2.4.гүйцэтгэсэн ажлын хөлс, зардлыг авах /албан үүргийнхээ хувиар оролцсон бол энэ заалт хамаарахгүй/;

2.5.өөрийн болон бусдын аюулгүй байдлыг хангуулах хүсэлт гаргах.

3.Мэргэжилтэн дараахь үүрэгтэй:

3.1.шүүх, прокурор, мөрдөгчийн дуудсанаар хүрэлцэн ирж, өөрийн оролцсон мөрдөн шалгах ажиллагаатай холбогдуулан мэдүүлэг өгөх;

3.2.өөрийн оролцсон мөрдөн шалгах ажиллагаатай холбоотой асуудлаар оролцогчийн асуултад хариулах, тайлбарлах;

3.3.өөрийн оролцсон мөрдөн шалгах ажиллагааны нууцлалыг задруулахгүй байх.

9.4 дүгээр зүйл.Орчуулагч, хэлмэрч

Хэвлэх

1.Энэ хуулийн 1.3 дугаар зүйлийн 2 дахь хэсэгт заасан тохиолдолд шүүх, прокурор, мөрдөгч нь орчуулга хийх, хэлмэрчлэх мэдлэг, чадвартай хүнийг орчуулагч, хэлмэрчээр томилно.

2.Орчуулагч, хэлмэрч дараахь эрхтэй:

2.1.өөрийн оролцсон мөрдөн шалгах ажиллагаа, шүүх хуралдааны тэмдэглэлтэй танилцаж, засвар оруулах хүсэлт гаргах;

2.2.орчуулах, хэлмэрчлэх мэдлэг, чадвар хүрэхгүй бол оролцохоос татгалзах;

2.3.гүйцэтгэсэн ажлын хөлс, зардлыг авах.

3.Орчуулагч, хэлмэрч дараахь үүрэгтэй:

3.1.шүүх, прокурор, мөрдөгчийн дуудсан цагт хүрэлцэн ирж орчуулах, хэлмэрчлэх;

3.2.үнэн зөв орчуулж, хэлмэрчлэх;

3.3.баримт бичиг, эсхүл түүний оролцоотой явагдсан мөрдөн шалгах ажиллагаа, шүүх хуралдааны тэмдэглэлд үнэн зөв орчуулж, хэлмэрчилснийг баталж гарын үсэг зурах;

3.4.хэлмэрчлэх, орчуулах явцад мэдсэн төрийн болон албаны нууц, байгууллагын нууц, хүний эмзэг мэдээлэл, хэргийн талаархи баримт, мэдээллийг задруулахгүй байх;

/Энэ заалтад 2021 оны 12 дугаар сарын 17-ны өдрийн хуулиар өөрчлөлт оруулсан./

3.5.мөрдөн шалгах ажиллагааны журам, шүүх хуралдааны дэгийг сахих.

4.Орчуулагч, хэлмэрч хүндэтгэн үзэх шалтгаангүйгээр үүргээ биелүүлээгүй, эсхүл санаатай зөрчсөн бол хуульд заасан хариуцлага хүлээнэ.

5.Энэ зүйлд заасан журам нь сонсгол, хэл ярианы бэрхшээлтэй хүний дохионы хэлийг мэдэх хэлмэрчид нэгэн адил хамаарна.

9.5 дугаар зүйл.Хууль ёсны төлөөлөгч

Хэвлэх

1.Мөрдөгч, прокурор дараахь хүнийг хууль ёсны төлөөлөгчөөр тогтооно:

1.1.өсвөр насны сэжигтэн, яллагдагч, шүүгдэгч, арван найман насанд хүрээгүй хохирогчийн төрсөн, үрчилж авсан эцэг, эх, асран хамгаалагч, харгалзан дэмжигчийг;

1.2.хохирогч, хуулийн этгээдийг төлөөлөх албан тушаалтан, эсхүл итгэмжлэгдсэн төлөөлөгчийг;

1.3.хохирогч нас барсан, эсхүл сэтгэцийн, эрүүл мэндийн шалтгаанаар өөрийн хүсэл сонирхлоо илэрхийлж чадахгүй тохиолдолд түүний төрсөн, үрчилж авсан эцэг, эх, эхнэр, нөхөр, асран хамгаалагч, харгалзан дэмжигчийг.

2.Энэ зүйлийн 1.1-д заасны дагуу арван найман насанд хүрээгүй хүний хууль ёсны төлөөлөгчөөр тогтоогдвол зохих хүн байхгүй, эсхүл ашиг сонирхлын зөрчилтэй бол хүүхдийн асуудал эрхэлсэн төрийн байгууллагын ажилтныг хууль ёсны төлөөлөгчөөр тогтоож болно.

3.Хууль ёсны төлөөлөгчийг тогтоохтой холбоотой маргааныг шүүх, прокурор шийдвэрлэнэ.

4.Хууль ёсны төлөөлөгч нь эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагааны явцад өөрийн төлөөлөн оролцож байгаа оролцогчийн энэ хуульд заасан эрхийг эдэлж, үүргийг хүлээнэ.

9.6 дугаар зүйл.Гэрч

Хэвлэх

1.Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэхэд ач холбогдол бүхий нөхцөл байдлыг мэдэж байгаа хүнийг гэрч гэнэ.

2.Гэрч шүүх, прокурорын дуудсанаар хүрэлцэн ирж, хэргийн талаар өөрийн мэдэх зүйлийг үнэн зөв мэдүүлэх үүрэгтэй.

3.Гэрч дуудсан цагт хүндэтгэн үзэх шалтгаангүйгээр ирээгүй бол түүнийг шүүхийн шийдвэрээр албадан ирүүлнэ.

4.Гэрч эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагаанд саад учруулсан, эсхүл худал мэдүүлэг өгсөн бол түүнд Зөрчлийн тухай хууль, эсхүл Эрүүгийн хуульд заасан хариуцлага хүлээлгэнэ.

/Энэ хэсгийг 2020 оны 01 дүгээр сарын 10-ны өдрийн хуулиар өөрчлөн найруулсан./

5.Гэрч өөрийн болон гэр бүлийн гишүүд, эцэг эх, үр хүүхдийнхээ эсрэг мэдүүлэг өгөхгүй байх эрхтэй.

6.Гэрч өөрийнх нь эсрэг, түүнийг гэмт хэрэг үйлдсэн, гэм буруутай байдлаар мэдүүлэг авч байна гэж үзвэл энэ тухай тэмдэглэлд тусгуулан мэдүүлэг өгөхөөс татгалзаж, өмгөөлөгчтэй мэдүүлэг өгөх эрхтэй.

7.Гэрч мэдүүлэг өгөхөөр дуудагдан ирсэн зардлаа төлүүлэх, энэ хуульд заасны дагуу аюулгүй байдлаа хамгаалуулах эрхтэй.

8.Шүүх, прокурор, мөрдөгч мэдүүлэг авахаас өмнө гэрчид энэ хуульд заасан гэрчийн эрх, үүргийг тайлбарлаж өгнө.

9.7 дугаар зүйл.Хөндлөнгийн гэрч

Хэвлэх

1.Прокурор, мөрдөгч нь хөндлөнгийн гэрч оролцуулахаар энэ хуульд заасан мөрдөн шалгах ажиллагааны явц, үр дүнг баталгаажуулахаар тухайн ажиллагаанд хоёроос доошгүй хөндлөнгийн гэрчийг оролцуулна.

2.Хөндлөнгийн гэрч тухайн хэрэгт хувийн сонирхолгүй хүн байна.

3.Хөндлөнгийн гэрч өөрийн оролцсон мөрдөн шалгах ажиллагааны талаар гомдол гаргах, мөрдөн шалгах ажиллагааны тэмдэглэлтэй танилцах, түүнд засвар оруулах хүсэлт гаргах эрхтэй.

4.Хөндлөнгийн гэрчээр оролцсон хүн гэрчийн мэдүүлэг өгөхөөр шүүх, прокурор, мөрдөгчийн дуудсанаар хүрэлцэн ирэх, мөрдөн шалгах ажиллагааны журам сахих, нууцыг задруулахгүй байх үүрэгтэй.

5.Хөндлөнгийн гэрч оролцох боломжгүй бол тухайн ажиллагааны явц, үр дүнг дуу-дүрсний бичлэгээр бэхжүүлнэ.

АРАВДУГААР БҮЛЭГ

ЭРҮҮГИЙН ХЭРЭГ ХЯНАН ШИЙДВЭРЛЭХ АЖИЛЛАГААНД ОРОЛЦОЖ БОЛОХГҮЙ ҮНДЭСЛЭЛ

10.1 дүгээр зүйл.Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагаанд шүүгч оролцож болохгүй үндэслэл

Хэвлэх

1.Шүүгч дараахь үндэслэл байвал эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагаанд оролцож болохгүй:

1.1.оролцогчийн хувиар тухайн хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагаанд оролцож байгаа, эсхүл оролцохоор бол;

1.2.тухайн хэргийн прокурор, мөрдөгч, өмгөөлөгч, оролцогчийн гэр бүлийн гишүүн, төрөл, садангийн хүн бол;

1.3.өмнө нь тухайн хэрэгт прокурор, мөрдөгч, оролцогч, бусад оролцогч, шүүгчийн туслах, шүүх хуралдааны нарийн бичгийн даргаар оролцсон бол;

1.4.өөрөө шууд, эсхүл шууд бусаар энэ хэрэгт хувийн сонирхолтой байна гэж үзэх бусад үндэслэл байгаа бол.

2.Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэж байгаа шүүх бүрэлдэхүүнд хоорондоо гэр бүлийн гишүүн, төрөл, садангийн холбоотой шүүгч оролцож болохгүй.

3.Анхан шатны шүүх бүрэлдэхүүнд орсон шүүгчийн гэр бүлийн гишүүн, төрөл, садангийн хүн уг хэргийг давж заалдах, хяналтын журмаар хянан шийдвэрлэх шүүх бүрэлдэхүүнд орж болохгүй.

4.Шүүгч энэ зүйлийн 1.1, 1.2, 1.3-т заасан үндэслэлийг мэдмэгц эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагаанаас татгалзах үүрэгтэй ба уг үүргээ биелүүлээгүй бол гаргасан шийдвэрийг хуульд заасан үндэслэл, журмын дагуу хүчингүй болгоно.

10.2 дугаар зүйл.Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагаанд шүүгч дахин оролцож болохгүй үндэслэл

Хэвлэх

1.Эрүүгийн хэргийг анхан шатны, давж заалдах, хяналтын журмаар хянан шийдвэрлэхэд оролцсон шүүгч уг хэргийг өөр шатны журмаар хянан шийдвэрлэхэд оролцож болохгүй.

2.Энэ хуулийн 13.5 дугаар зүйлд заасны дагуу хамтран ажиллах этгээдээр тогтоосон шийдвэр гаргасан шүүгч уг хүний үйлдсэн гэмт хэргийг хянан шийдвэрлэхэд оролцож болохгүй.

/Энэ хэсгийг 2020 оны 01 дүгээр сарын 10-ны өдрийн хуулиар өөрчлөн найруулсан./

3.Энэ зүйлийн 1 дэх хэсэгт заасан шүүгчийн гэр бүлийн гишүүн, төрөл, садангийн холбоотой шүүгч уг хэргийг өөр шатны журмаар хянан шийдвэрлэхэд оролцож болохгүй.

10.3 дугаар зүйл.Шүүгчийг татгалзан гаргах

Хэвлэх

1.Энэ хуулийн 10.1, 10.2 дугаар зүйлд заасан үндэслэлээр шүүгчийг эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагаанаас татгалзан гаргах тухай хүсэлтийг прокурор, оролцогч гаргаж болно.

2.Шүүгчийг татгалзан гаргах асуудлыг шүүх хуралдаан эхлэхээс өмнө шийдвэрлэнэ. Шүүх хуралдаан эхэлснээс хойш татгалзан гаргах үндэслэл мэдэгдвэл уг хүсэлтийг шүүх бүрэлдэхүүн зөвлөлдөх тасалгаанд орохоос өмнө гаргаж болно.

10.4 дүгээр зүйл.Шүүгчийг татгалзан гаргах хүсэлтийг хянан шийдвэрлэх

Хэвлэх

1.Хэргийг дангаар шийдвэрлэж байгаа шүүгчийг энэ хуулийн 10.1, 10.2 дугаар зүйлд заасан үндэслэлээр татгалзвал шүүгч шүүх хуралдааныг хойшлуулж, уг асуудлыг тухайн шүүхийн Ерөнхий шүүгчид танилцуулж шийдвэрлүүлнэ.

2.Ерөнхий шүүгчийг энэ хуулийн 10.1, 10.2 дугаар зүйлд заасан үндэслэлээр татгалзан гаргах хүсэлтийг тухайн шүүхийн шүүгчдийн зөвлөгөөнд танилцуулж шийдвэрлүүлнэ.

3.Шүүх бүрэлдэхүүний аль нэг шүүгчийг энэ хуулийн 10.1, 10.2 дугаар зүйлд заасан үндэслэлээр татгалзан гаргах хүсэлтийг шүүх бүрэлдэхүүн зөвлөлдөх тасалгаанд шийдвэрлэж, санал тэнцвэл уг шүүгчийг татгалзсанд тооцно.

4.Энэ зүйлийн 3 дахь хэсэгт заасны дагуу шүүгчийг татгалзан гаргах хүсэлтийг тухайн шүүгчийг байлцуулахгүйгээр шүүх бүрэлдэхүүн шийдвэрлэх боловч татгалзагдаж байгаа шүүгч уг асуудлын талаар шүүх бүрэлдэхүүнд тайлбар гаргаж болно.

5.Шүүх бүрэлдэхүүний олонхийг энэ хуулийн 10.1, 10.2 дугаар зүйлд заасан үндэслэлээр татгалзсан бол уг асуудлыг шүүх хуралдаан даргалагч тухайн шүүхийн Ерөнхий шүүгчид танилцуулж шийдвэрлүүлнэ.

6.Энэ зүйлийн 5 дахь хэсэгт заасны дагуу татгалзан гаргах шүүх бүрэлдэхүүнд Ерөнхий шүүгч багтаж байгаа, эсхүл нийт шүүгчийг татгалзан гаргах хүсэлт гаргасан тохиолдолд энэ тухай тухайн шүүхийн шүүгчдийн зөвлөгөөнд танилцуулж шийдвэрлүүлнэ.

7.Ерөнхий шүүгчийг татгалзан гаргах хүсэлтийг шийдвэрлэх шүүгчдийн зөвлөгөөнд Ерөнхий шүүгч уг асуудлын талаар тайлбар гаргаж болох боловч санал өгөх эрхгүй.

8.Энэ зүйлийн 1, 2, 3, 5, 6 дахь хэсэгт заасан үндэслэлээр гаргасан шийдвэр эцсийн байна.

9.Хяналтын шатны шүүхийн хувьд энэ зүйлийн 1, 2, 5, 6 дахь хэсэгт заасан асуудлыг Улсын дээд шүүхийн Эрүүгийн хэргийн танхимын хуралдаанаар хэлэлцэн шийдвэрлэнэ.

10.5 дугаар зүйл.Иргэдийн төлөөлөгчийг татгалзан гаргах

Хэвлэх

1.Энэ хуулийн 10.1 дүгээр зүйлд заасан үндэслэлээр прокурор, оролцогч иргэдийн төлөөлөгчийг татгалзан гаргах хүсэлт гаргаж болно.

2.Иргэдийн төлөөлөгчийг татгалзан гаргах хүсэлтийг хэргийг хянан шийдвэрлэж байгаа шүүх бүрэлдэхүүн зөвлөлдөх тасалгаанд шийдвэрлэнэ. Шүүх бүрэлдэхүүн шаардлагатай гэж үзвэл татгалзан гаргаж байгаа иргэдийн төлөөлөгчийн тайлбарыг сонсож болно.

10.6 дугаар зүйл.Шүүх хуралдааны нарийн бичгийн даргыг татгалзан гаргах

Хэвлэх

1.Энэ хуулийн 10.1, 10.2, 10.3 дугаар зүйлд заасан журам шүүх хуралдааны нарийн бичгийн даргад нэгэн адил хамаарах боловч тухайн шүүх хуралдаанд урьд нь шүүх хуралдааны нарийн бичгийн даргаар оролцож байсан нь түүнийг татгалзан гаргах үндэслэл болохгүй.

2.Шүүх хуралдааны нарийн бичгийн даргыг татгалзан гаргах хүсэлтийг эрүүгийн хэргийг хянан шийдвэрлэж байгаа шүүгч, шүүх бүрэлдэхүүн шийдвэрлэх ба энэ шийдвэр эцсийн байна.

10.7 дугаар зүйл.Прокурорыг татгалзан гаргах

Хэвлэх

1.Прокурорыг татгалзан гаргахтай холбоотой асуудлыг энэ хуулийн 10.1, 10.3 дугаар зүйлд заасан журмаар зохицуулна.

2.Энэ зүйлийн 1 дэх хэсэгт заасан үндэслэлээр прокурорыг эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагаанаас татгалзан гаргах хүсэлтийг оролцогч гаргаж болно.

3.Шүүхийн хэлэлцүүлэг, шүүхийн урьдчилсан хэлэлцүүлэг, шүүх хуралдаанд оролцож байгаа прокурорыг татгалзан гаргах хүсэлтийг тухайн асуудлыг хянан шийдвэрлэж байгаа шүүх шийдвэрлэнэ.

/Энэ хэсэгт 2019 оны 10 дугаар сарын 18-ны өдрийн хуулиар нэмэлт оруулсан./

4.Хэрэг бүртгэлт, мөрдөн байцаалтад хяналт тавих явцад гаргасан прокурорыг татгалзан гаргах хүсэлтийг дээд шатны прокурор шийдвэрлэнэ.

5.Прокурорыг татгалзан гаргах талаар энэ хуульд заасан үндэслэл байгаа, эсхүл энэ зүйлийн 3 дахь хэсэгт заасны дагуу прокурорыг татгалзан гаргах шийдвэр шүүх гаргасан бол дээд шатны прокурор нь өөр прокурорыг томилно.

6.Энэ зүйлийн 3, 4, 5 дахь хэсэгт заасан үндэслэлээр гаргасан шийдвэр эцсийн байна.

10.8 дугаар зүйл.Өмгөөлөгчөөр оролцож болохгүй тохиолдол

Хэвлэх

1.Дараахь тохиолдолд өмгөөлөгч тухайн эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагаанд оролцож болохгүй:

1.1.шүүхэд төлөөлөх эрхийг нь түдгэлзүүлсэн, хүчингүй болгосон шийдвэр хүчин төгөлдөр байгаа;

1.2.тухайн эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагаанд шүүгч, прокурор, мөрдөгч, гэрч, шинжээчээр оролцож байсан бол;

1.3.гэр бүлийн гишүүн, төрөл, садангийн хүн нь тухайн хэрэгт хэргийн талаар харилцан эсрэг сонирхолтой оролцогчийн өмгөөлөгчөөр оролцож байгаа, эсхүл оролцож байсан бол.

2.Хэргийн талаар харилцан эсрэг сонирхолтой хэд хэдэн сэжигтэн, яллагдагч, шүүгдэгч, хуулийн этгээдийг нэг өмгөөлөгч өмгөөлж болохгүй.

3.Өмгөөлөгч энэ зүйлийн 1 дэх хэсэгт заасан үндэслэлээр татгалзаагүй бол тухайн ажиллагаанд оролцож байгаа сэжигтэн, яллагдагч, шүүгдэгч, бусад өмгөөлөгч, прокурорын хүсэлтээр өмгөөлөгчийг татгалзан гаргах асуудлыг шүүх шийдвэрлэнэ.

10.9 дүгээр зүйл.Мөрдөгчөөр оролцож болохгүй тохиолдол

Хэвлэх

1.Энэ хуулийн 10.1 дүгээр зүйлд заасан үндэслэл байвал мөрдөгч хэрэг бүртгэлт, мөрдөн байцаалтад оролцож болохгүй.

2.Энэ зүйлийн 1 дэх хэсэгт заасан үндэслэлээр мөрдөгчийг хэрэг бүртгэлт, мөрдөн байцаалтад оролцож болохгүй тухай хүсэлтийг оролцогч тухайн хэрэгт хяналт тавьж байгаа прокурорт гаргаж болно.

3.Прокурор нь мөрдөгчөөр оролцож болохгүй тухай асуудлыг өөрийн санаачилгаар, эсхүл оролцогчийн хүсэлтээр шийдвэрлэх ба энэ шийдвэр эцсийн байна.

10.10 дугаар зүйл.Орчуулагч, хэлмэрчээр оролцуулж болохгүй тохиолдол

Хэвлэх

1.Энэ хуулийн 10.1 дүгээр зүйлд заасан үндэслэл, түүнчлэн орчуулга хийж, хэлмэрчилж болохгүй бусад байдал илэрвэл орчуулагч, хэлмэрчийг эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагаанд оролцуулж болохгүй.

2.Оролцогч энэ хуулийн 10.1 дүгээр зүйлд заасан үндэслэлээр орчуулагч, хэлмэрчийг татгалзан гаргах хүсэлтийг прокурорт гаргаж болно.

3.Тухайн хэрэгт урьд нь орчуулагч, хэлмэрчээр оролцож байсан нь түүнийг татгалзан гаргах үндэслэл болохгүй.

4.Оролцогч хэрэг бүртгэлт, мөрдөн байцаалтын явцад орчуулагч, хэлмэрчийг татгалзан гаргах тухай хүсэлтээ мөрдөгчид, мөрдөгч хүсэлтийг нь зөвшөөрөхгүй бол прокурорт гомдол гаргана.

5.Шүүх хуралдааны явцад орчуулагч, хэлмэрчийг татгалзан гаргах хүсэлт гаргасан бол шүүгч, шүүх бүрэлдэхүүн шийдвэрлэнэ.

6.Орчуулагч, хэлмэрчийг татгалзан гаргах үндэслэл байгаа боловч орчуулагч, хэлмэрч тухайн мөрдөн шалгах ажиллагаанд оролцож байгаа оролцогч, прокурор, мөрдөгч зөвшөөрвөл энэ зүйлийг баримтлахгүй байж болно. Энэ үндэслэлээр хэлмэрч, орчуулагч эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагаанд оролцсон нь түүнийг хариуцлагаас чөлөөлөх үндэслэл болохгүй.

7.Энэ зүйлийн 6 дахь хэсэгт заасны дагуу орчуулагч, хэлмэрч оролцсон эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагааны явцыг энэ хуульд заасан тэмдэглэлээс гадна дуу-дүрсний бичлэгээр бэхжүүлнэ.

10.11 дүгээр зүйл.Шинжээчээр оролцож болохгүй тохиолдол

Хэвлэх

1.Шинжээч дараахь үндэслэл байвал шинжээчээр оролцож болохгүй:

1.1.тухайн хэргийг хянан шийдвэрлэх ажиллагаанд мөрдөгч, прокурор, шүүгч, иргэдийн төлөөлөгч, оролцогч, бусад оролцогчийн хувиар оролцсон бол;

1.2.эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагаанд оролцогчийн гэр бүлийн гишүүн, төрөл, садангийн хүн бол;

1.3.шинжээч нь албан тушаалын болон бусад талаар оролцогчийн эрхшээлд байгаа бол;

1.4.оролцогчтой хувийн харилцаатай бол;

1.5.шинжилгээ хийлгэх тухай тогтоолд тавьсан асуулт шинжээчийн тусгай мэдлэгийн хүрээнээс хэтэрсэн, эсхүл тавьсан асуултад шинжлэх ухааны арга, хэрэгсэл ашиглан хариулах боломжгүй бол.

2.Энэ зүйлийн 1 дэх хэсэгт заасан үндэслэл байвал шинжээч шинжилгээ хийх, дүгнэлт гаргахаас татгалзаж, томилсон шүүх, прокурор, мөрдөгчид энэ тухай даруй мэдэгдэнэ.

3.Шинжээч шинжилгээ хийх, дүгнэлт гаргахаас татгалзсан нь үндэслэлтэй гэж үзвэл шүүх, прокурор, мөрдөгч өөр шинжээчийг томилно.

4.Оролцогч нь шинжээчийг татгалзан гаргах тухай хүсэлтээ мөрдөгчид, мөрдөгч хүсэлтийг нь зөвшөөрөхгүй бол прокурорт гомдол гаргана.

10.12 дугаар зүйл.Татгалзан гаргах асуудлыг шийдвэрлэх дараалал

Хэвлэх

1.Хэд хэдэн хүнийг татгалзан гаргах хүсэлт нэг зэрэг гарвал эхний ээлжид шүүгч, шүүх бүрэлдэхүүнийг татгалзан гаргахтай холбоотой асуудлыг шийдвэрлэнэ.

2.Шүүгч, шүүх бүрэлдэхүүнийг татгалзан гаргахтай холбоотой асуудлыг шийдвэрлэсний дараа прокурор, өмгөөлөгч, бусад оролцогчийг татгалзан гаргах хүсэлтийг шийдвэрлэнэ.

III ХЭСЭГ

ЭРҮҮГИЙН ХЭРЭГ ХЯНАН ШИЙДВЭРЛЭХ АЖИЛЛАГААНЫ НИЙТЛЭГ НӨХЦӨЛ

АРВАН НЭГДҮГЭЭР БҮЛЭГ

ЭРҮҮГИЙН ХЭРЭГ ХЯНАН ШИЙДВЭРЛЭХ АЖИЛЛАГААНЫ ХУГАЦАА, ЗАРДАЛ, БАРИМТ БИЧИГ

11.1 дүгээр зүйл.Хугацаа тоолох

Хэвлэх

1.Энэ хуульд заасан хугацааг минут, цаг, хоног, сар, жилээр тоолно.

2.Хугацааг тоолж эхэлсэн минут, цаг, хоногийг хугацаа тоолоход оруулахгүй.

3.Хугацааг цагаар тоолоход уг хугацаа нь сүүлийн цаг, минутад дуусна.

4.Хугацааг хоногоор тоолоход уг хугацаа нь сүүлийн хоногийн 24 цагт дуусна.

5.Хугацааг сараар тоолоход сүүлийн сарын мөн өдөр уг хугацаа дуусна. Хэрэв энэ сард тохирох өдөр байхгүй бол мөн сарын эцсийн өдөр хугацаа дуусна.

6.Хугацааг жилээр тоолоход дараа оны тухайн сарын тухайн өдөр уг хугацаа дуусна. Хэрэв хугацааны төгсгөл ажлын бус өдөр тохиолдвол хугацааны сүүлийн өдрийг түүний дараагийн ажлын эхний өдрөөр тоолно.

7.Гомдол, бусад баримт бичгийг хугацаа дуусахын өмнө шууданд өгсөн, баривчлагдсан, цагдан хоригдсон хүн цагдан хорих байрны захиргаанд өгсөн бол хугацаа хэтэрсэнд тооцохгүй.

11.2 дугаар зүйл.Хугацааг сунгах

Хэвлэх

1.Энэ хуулиар тогтоосон хугацааг энэ хуульд заасан журмаар сунгаж болно.

11.3 дугаар зүйл.Хэтэрсэн хугацааг сэргээх

Хэвлэх

1.Хугацаа хэтрүүлсэн нь хүндэтгэн үзэх шалтгаантай бол сонирхогч этгээдийн хүсэлтээр шүүх, прокурор хэтэрсэн хугацааг сэргээх тухай шийдвэр гаргана.

2.Давж заалдах гомдлыг тогтоосон хугацаанаас хэтрүүлж гаргасан бол сонирхогч этгээдийн хүсэлтээр хэтэрсэн хугацааг сэргээх тухай асуудлыг шийдвэрлэх хүртэл түүнтэй холбогдох шийдвэрийг биелүүлэхийг түдгэлзүүлж болно.

3.Хэтэрсэн хугацааг сэргээх, шийдвэрийн биелэлтийг түдгэлзүүлэхийг татгалзсан тухай шүүх, прокурорын шийдвэрт гомдол гаргаж болохгүй.

11.4 дүгээр зүйл.Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагааны зардал

Хэвлэх

1.Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагааны зардал дараахь зардлаас бүрдэнэ:

1.1.хохирогч, түүний хууль ёсны төлөөлөгч, гэрч, хөндлөнгийн гэрч, шинжээч, мэргэжилтэн, орчуулагч, хэлмэрч, өмгөөлөгчид төлөх зардал;

1.2.эд мөрийн баримтыг хадгалах, шилжүүлэх, шинжлүүлэхэд гарах зардал;

1.3.хэрэг бүртгэлт, мөрдөн байцаалт, прокурор, шүүхээс оргон зайлсан яллагдагч, шүүгдэгчийг эрэн сурвалжлахад гарах зардал;

1.4.гэрч, хохирогч, шинжээч, яллагдагч, шүүгдэгчийг албадан ирүүлэх, шүүгдэгч хүндэтгэн үзэх шалтгаангүйгээр ирээгүйгээс шүүх хуралдааныг хойшлуулахтай холбогдон гарах зардал;

1.5.тухайн эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагаатай шууд холбогдон гарах бусад зардал.

2.Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагааны зардлыг тооцох, санхүүжүүлэх журмыг Засгийн газар батална.

11.5 дугаар зүйл.Гэрч, шинжээч, мэргэжилтэн, орчуулагч, хэлмэрчид зардал төлөх

Хэвлэх

1.Шүүхэд гэрч, шинжээч, мэргэжилтэн, орчуулагч, хэлмэрчээр дуудагдсан хүн дуудагдаж ирсэнтэй холбогдож гарсан зардлаа нөхөн төлүүлж авах эрхтэй.

2.Шинжээч, мэргэжилтэн, орчуулагч, хэлмэрч урамшуулал авах эрхтэй.

3.Албан үүргийнхээ хувиар эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагаанд оролцсон шинжээч, мэргэжилтэн, орчуулагч, хэлмэрчид энэ зүйлийн 2 дахь хэсэг хамаарахгүй.

11.6 дугаар зүйл.Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагааны зардлыг гаргуулах

Хэвлэх

1.Шүүгдэгч гэмт хэрэг үйлдсэн гэм буруутай болохыг шүүх тогтоовол түүнээс эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагааны зардлыг холбогдох баримтыг үндэслэн гаргуулна.

2.Хэд хэдэн шүүгдэгч гэмт хэрэг үйлдсэн гэм буруутай нь тогтоогдвол энэ зүйлийн 1 дэх хэсэгт заасан зардлын хэмжээг хүн нэг бүрийн үйлдсэн гэмт хэрэг, гэм буруугийн хэр хэмжээг харгалзан шүүх хуваарилж тогтооно.

3.Шүүх шүүгдэгчийг гэм буруутайд тооцсон боловч Эрүүгийн хуульд заасны дагуу ялаас чөлөөлсөн тохиолдолд шүүх түүнээс зардлыг гаргуулна.

4.Эрүүгийн хэргийг энэ хуулийн 1.5 дугаар зүйлийн 1.1-д заасны дагуу хэрэгсэхгүй болгосон, эрүүгийн хэрэг үүсгэж яллагдагчаар татах тогтоолыг хүчингүй болгосон, шүүгдэгчийг цагаатгасан, эсхүл ял шийтгүүлсэн хүн, хуулийн этгээд төлбөрийн чадваргүй болох нь тогтоогдсон бол түүнийг эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагааны зардлаас чөлөөлж, зардлыг төр хариуцна.

11.7 дугаар зүйл.Шүүх хуралдааны тэмдэглэл

Хэвлэх

1.Энэ хуульд заасан шүүх хуралдааны явцыг шүүх хуралдааны нарийн бичгийн дарга тэмдэглэл хөтөлж, дууны, эсхүл дуу-дүрсний бичлэгээр баталгаажуулна.

2.Шүүх хуралдааны тэмдэглэлд шүүх хуралдааныг хэзээ, хаана хийсэн, эхэлсэн, дууссан цаг, шүүх бүрэлдэхүүн, шүүх хуралдаанд оролцогчийн эцэг /эх/-ийн нэр, өөрийн нэр, хэлэлцэж байгаа хэргийн дугаар, шүүгдэгчийн биеийн байцаалт, шүүх хуралдаан эхлэхээс дуусах хүртэлх бүх үйл явцыг нэг бүрчлэн тусгана.

3.Шүүх хуралдаан даргалагч, шүүх хуралдааны нарийн бичгийн дарга хүндэтгэн үзэх шалтгааны улмаас шүүх хуралдааны тэмдэглэлд гарын үсэг зурах боломжгүй бол энэ тухай шүүхийн захиргааны ажилтан тайлбар бичиж тэмдэглэлд хавсаргана.

4.Шүүхийн хэлэлцүүлэг, шүүхийн урьдчилсан хэлэлцүүлгийн тэмдэглэл хөтлөхөд энэ зүйл нэгэн адил хамаарна.

11.8 дугаар зүйл.Шүүх хуралдааны тэмдэглэл танилцуулах

Хэвлэх

1.Шүүх хуралдааны тэмдэглэлийг шүүхийн шийдвэрийг уншиж сонсгосноос хойш 7 хоногийн дотор гаргаж, шүүх хуралдаан даргалагч, шүүх хуралдааны нарийн бичгийн дарга гарын үсэг зурж, прокурор, оролцогчид танилцуулна.

2.Шүүх хуралдаанд оролцогч, бусад оролцогч, прокурор шүүх хуралдааны тэмдэглэлийг танилцуулснаас хойш 5 хоногийн дотор засвар оруулах санал, хүсэлт гаргах эрхтэй.

3.Энэ зүйлийн 2 дахь хэсэгт заасан санал, хүсэлтийг хүлээн авсан шүүх 3 хоногийн дотор хянан шийдвэрлэнэ.

4.Шүүх хуралдааны тэмдэглэлд засвар оруулах санал, хүсэлтийг хэлэлцэхэд шаардлагатай бол санал, хүсэлт гаргасан хүнийг байлцуулж болно.

5.Оролцогчийн хүсэлтээр шүүх хуралдааны явцыг баталгаажуулсан дууны, дуу-дүрсний бичлэгийг түүнд танилцуулна.

6.Шүүхийн хэлэлцүүлэг, шүүхийн урьдчилсан хэлэлцүүлгийн тэмдэглэл танилцуулахад энэ зүйл нэгэн адил хамаарна.

11.9 дүгээр зүйл.Баримт бичиг хүргэх

Хэвлэх

1.Энэ хуульд заасны дагуу хүн, хуулийн этгээдэд хүргүүлэх шүүх, прокурор, мөрдөгчийн шийдвэр, бусад баримт бичгийг шүүх, прокурор, мөрдөн шалгах ажиллагаа явуулах байгууллагын захиргааны ажилтан хүлээн авах хүнд биечлэн гардуулж, эсхүл шуудангийн хаягаар, эсхүл цахимаар нь хүргүүлж, энэ тухай баталгаажуулна.

/Энэ хэсэгт 2024 оны 06 дугаар сарын 05-ны өдрийн хуулиар нэмэлт оруулсан бөгөөд 2025 оны 01 дүгээр сарын 01-ний өдрөөс эхлэн дагаж мөрдөнө./

2.Шүүх, прокурорын шийдвэр, бусад баримт бичгийг хүлээн авах хүн нь хүлээн авахаас зайлсхийсэн, татгалзсан бол энэ тухай баталгаажуулна. Шүүх, прокурорын шийдвэрийг тухайн байгууллагын цахим хуудсанд шийдвэр гарсан өдрөөс хойш 3 хоногийн дотор байршуулна.

3.Шүүх, прокурорын шийдвэр, бусад баримт бичгийг хүлээн авах хүн нь хүндэтгэн үзэх шалтгааны улмаас хүлээн авснаа баталгаажуулж гарын үсэг зурах боломжгүй нөхцөлд хүлээлгэж өгсөн тухай боломжтой арга хэлбэрээр баталгаажуулна.

11.10 дугаар зүйл.Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагааны баримт бичиг

Хэвлэх

1.Хэрэг бүртгэлт, мөрдөн байцаалт, прокурорын хяналтын явцад үйлдэх тэмдэглэлийн болон шийдвэрийн маягтыг Улсын ерөнхий прокурор батална.

2.Шүүхийн хэлэлцүүлэг, шүүх хуралдааны явцад үйлдэх тэмдэглэлийн болон шийдвэрийн маягтыг Шүүхийн ерөнхий зөвлөл батална.

11.11 дүгээр зүйл.Эрүүгийн хэргийн хавтаст хэрэг

Хэвлэх

1.Хавтаст хэрэг нь хэрэгт тусгасан хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагааны шийдвэр, баримт бичиг, хэрэгт хавсаргасан бусад баримт бичиг, зүйлээс бүрдэнэ.

2.Мөрдөгч, прокурор, шүүх хуралдааны нарийн бичгийн дарга нь оролцогч, бусад оролцогчоос гаргасан хүсэлт, гомдол, мэдээлэл, хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагааны шийдвэр, бусад баримт бичиг, эд зүйлийг тэмдэглэл үйлдэж, эсхүл төрийн албан хэрэг хөтлөх журмын дагуу бүртгэж, хавтаст хэрэгт тусгаж, хавсаргана.

3.Аж ахуйн нэгж, байгууллага, албан тушаалтан, иргэний баталсан болон бичсэн баримт бичгийг хавтаст хэрэгт шууд тусгана.

4.Овор хэмжээ, бусад шалтгааны улмаас хавтаст хэрэгт тусгах боломжгүй эд зүйл, баримт бичгийг энэ хуульд заасан үндэслэл, журмын дагуу тэмдэглэлд тусгана.

5.Хавтаст хэрэг нь хэрэг бүртгэлт, мөрдөн байцаалтын явцад мөрдөгчид, энэ хуульд заасан үндэслэлээр шилжүүлсэн, эсхүл татаж хянаж байгаа бол прокурорт, шүүхийн шатанд тухайн шүүхэд байна.

6.Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагааны баримт бичиг, хэргийн материал нь цаасан болон цахим хэлбэртэй байж болно. Цаасан баримтыг шүүх, прокурор, мөрдөн шалгах эрх бүхий байгууллагын ажилтан хөрвүүлж, тоон гарын үсгээр баталгаажуулна.

АРВАН ХОЁРДУГААР БҮЛЭГ

ДУУДАН ИРҮҮЛЭХ, АЛБАДАН ИРҮҮЛЭХ, ЭРЭН СУРВАЛЖЛАХ

12.1 дүгээр зүйл.Дуудан ирүүлэх

Хэвлэх

1.Мөрдөгч нь гэрч, хохирогч, иргэний нэхэмжлэгч, иргэний хариуцагч, шинжээч, яллагдагчийг мэдүүлэг авах, шийдвэр танилцуулах, мөрдөн шалгах ажиллагаанд оролцуулахаар дуудан ирүүлж болно. Мөрдөгчийн дуудсанаар хүрэлцэн ирээгүй нь албадлага хэрэглэх, хариуцлага хүлээлгэх үндэслэл болохгүй.

2.Мөрдөгч нь гэрч, хохирогч, иргэний нэхэмжлэгч, иргэний хариуцагч, шинжээч, яллагдагчаас мэдүүлэг авах, шийдвэр танилцуулах, мөрдөн шалгах ажиллагаанд оролцуулах зайлшгүй шаардлагатай бол прокурорын мэдэгдэх хуудсаар дуудан ирүүлнэ.

3.Шүүхийн шатанд оролцогч, бусад оролцогчийг шүүхийн мэдэгдэх хуудсаар дуудан ирүүлнэ.

4.Шүүхийн хэлэлцүүлэг, шүүх хуралдаан дуусмагц гэрч, хохирогч, дүгнэлт гаргасан шинжээч, яллагдагч, шүүгдэгчийг шаардлагатай тохиолдолд шүүхийн дуудсан цагт ирэхийг сануулж, тэмдэглэлд тусгана.

5.Цагдан хоригдсон яллагдагч, шүүгдэгчийг цагдан хорих байранд нь, эсхүл эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагаа явуулах байгууллагад дуудан ирүүлж мэдүүлэг авна.

6.Өсвөр насны яллагдагч, шүүгдэгч, арван найман насанд хүрээгүй гэрч, хохирогчийг түүний хууль ёсны төлөөлөгчөөр дамжуулан дуудан ирүүлнэ.

/Энэ хэсэгт 2020 оны 01 дүгээр сарын 10-ны өдрийн хуулиар өөрчлөлт оруулсан./

7.Гэрч, хохирогч, яллагдагч, шүүгдэгч өөрөө сайн дураараа хүрэлцэн ирж мэдүүлэг өгөхөөр зөвшөөрсөн бол энэ зүйлд заасан журмыг баримтлахгүй байж болно.

8.Тухайн байгууллагын албан ёсны харилцаа, холбооны хэрэгсэл ашиглан энэ зүйлийн 1 дэх хэсэгт заасан оролцогчийг дуудаж болно.

12.2 дугаар зүйл.Мэдэгдэх хуудас

Хэвлэх

1.Прокурор, шүүхийн мэдэгдэх хуудсанд дараахь зүйлийг тусгана:

1.1.мэдэгдэх хуудас хүргүүлж байгаа хүний нэр, албан тушаал;

1.2.дуудан ирүүлэх хүний эцэг /эх/-ийн нэр, өөрийн нэр, оршин суугаа газрын хаяг;

1.3.ямар зорилгоор дуудаж байгаа;

1.4.хаана, хэзээ хүрэлцэн ирэх;

1.5.хүндэтгэн үзэх шалтгаангүйгээр ирэхгүй бол үүсэх эрх зүйн үр дагавар;

1.6.гарын үсэг, баталгаажуулсан тэмдэг.

2.Цагдан хоригдсон яллагдагч, шүүгдэгчийг дуудан ирүүлэх тухай мэдэгдэх хуудсыг цагдан хорих байрны захиргаанд хүргүүлнэ.

3.Гэрч, хохирогч, иргэний хариуцагч, шинжээч, яллагдагч, шүүгдэгч мэдэгдэх хуудсыг хүлээн авахаас зайлсхийсэн бол түүний өмгөөлөгч, эсхүл гэр бүлийн арван найман насанд хүрсэн гишүүнд хүргүүлнэ.

12.3 дугаар зүйл.Албадан ирүүлэх

Хэвлэх

1.Гэрч, хохирогч, иргэний хариуцагч, шинжээч, яллагдагч, шүүгдэгчийг прокурор, шүүхийн мэдэгдэх хуудсаар дуудахад хүндэтгэн үзэх шалтгаангүйгээр хүрэлцэн ирээгүй бол шүүх өөрийн санаачилгаар, эсхүл прокурорын хүсэлтийн дагуу албадан ирүүлэх тухай шийдвэр гаргана.

2.Гэрч, хохирогч, иргэний хариуцагч, дүгнэлт гаргасан шинжээч, яллагдагч, шүүгдэгчийг албадан ирүүлэх тухай шийдвэрт дараахь зүйлийг тусгана:

2.1.албадан ирүүлэх шийдвэр гаргасан шүүх, шүүгчийн нэр;

2.2.гэрч, хохирогч, шинжээч, яллагдагч, шүүгдэгчийн эцэг /эх/-ийн нэр, өөрийн нэр, оршин суугаа газрын хаяг;

2.3.албадан ирүүлэх шийдвэрийн үндэслэл;

2.4.албадан ирүүлэх он, сар, өдөр;

2.5.албадан ирүүлэх ажиллагаа гүйцэтгэх байгууллагын нэр;

2.6.гарын үсэг, баталгаажуулсан тэмдэг.

3.Гэрч, хохирогч, иргэний хариуцагч, дүгнэлт гаргасан шинжээч, түүнчлэн яллагдагч, шүүгдэгч нь өөрөө хүрэлцэн ирвэл шүүхийн албадан ирүүлэх шийдвэрийг хэрэгжүүлэхгүй.

4.Шүүх хуралдаанд гэрч, хохирогч, иргэний хариуцагч, дүгнэлт гаргасан шинжээч, яллагдагч, шүүгдэгчийг албадан ирүүлэх ажиллагааг цагдаагийн байгууллага гүйцэтгэнэ.

5.Хэрэг бүртгэлт, мөрдөн байцаалтын явцад тухайн хэрэгт мөрдөн шалгах ажиллагаа явуулж байгаа байгууллага шүүхийн шийдвэрийн дагуу албадан ирүүлэх ажиллагааг гүйцэтгэнэ.

6.Төрийн тусгай хамгаалалтад байгаа албан тушаалтан, хүн энэ зүйлд заасан албадан ирүүлэх шүүхийн шийдвэрийг биелүүлнэ.

7.Арван зургаан насанд хүрээгүй, хүнд өвчний улмаас хүрэлцэн ирж чадахгүй гэрч, хохирогчийг албадан ирүүлэхийг хориглоно.

12.4 дүгээр зүйл.Эрэн сурвалжлах ажиллагаа

Хэвлэх

1.Мөрдөгч дараахь хүн, хуулийн этгээд, эд зүйл, хөрөнгийг олох зорилгоор эрэн сурвалжлах ажиллагааг өөрийн санаачилгаар, эсхүл шүүхийн шийдвэр, прокурорын даалгавраар явуулна:

1.1.байгаа газар нь мэдэгдэхгүй байгаа сэжигтэн, яллагдагч, шүүгдэгч, хохирогч, иргэний хариуцагч, гэрч;

1.2.оргон зайлсан сэжигтэн, яллагдагч, шүүгдэгч;

1.3.хулгайлагдсан, барьцаалагдсан хохирогч;

1.4.хэн болох нь тодорхойгүй цогцсыг тогтоох;

1.5.эмнэлгээс оргосон сэтгэцийн өвчтэй хүн;

1.6.эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэхэд ач холбогдол бүхий эд зүйл, мал, амьтан, баримт бичиг, тээврийн хэрэгсэл.

/Энэ заалтад 2020 оны 01 дүгээр сарын 10-ны өдрийн хуулиар нэмэлт оруулсан./

2.Эрэн сурвалжлах ажиллагаа явуулах эрх бүхий байгууллага шүүх, прокурорын шийдвэрийн дагуу яллагдагч, шүүгдэгчийг эрэн сурвалжлах ажлыг зохион байгуулж, үр дүнг шүүх, прокуророос тогтоосон хугацаанд танилцуулна.

/Энэ хэсэгт 2020 оны 01 дүгээр сарын 10-ны өдрийн хуулиар нэмэлт, өөрчлөлт оруулсан./

АРВАН ГУРАВДУГААР БҮЛЭГ

ГЭРЧ, ХОХИРОГЧИЙГ ХАМГААЛАХ

13.1 дүгээр зүйл.Гэрч, хохирогчийн аюулгүй байдлыг хамгаалах шүүхийн шийдвэр гаргах үндэслэл

Хэвлэх

1.Хэрэг бүртгэлт, мөрдөн байцаалтын шатанд мөрдөгчийн санал, гэрч, хохирогч, өмгөөлөгчийн хүсэлтийг үндэслэн прокурор, шүүхийн шатанд прокурорын санал, гэрч, хохирогч, өмгөөлөгчийн хүсэлтийг үндэслэн шүүгч Гэрч, хохирогчийг хамгаалах тухай хуульд заасан дараахь аюулгүй байдлын хамгаалалтыг хэрэглэх шийдвэр гаргана:

1.1.тодорхой үйлдлийг хязгаарлах;

1.2.биечилсэн хамгаалалтад авах;

1.3.мэдээллийн нууцлалыг хангах;

1.4.нэг бүрийн тусгай хэрэгсэл болон тусгай техник хэрэгсэл, холбооны хэрэгслээр хангах.

2.Энэ зүйлийн 1 дэх хэсэгт заасан аюулгүй байдлын хамгаалалтыг хэрэглэх хүрээнд прокурор, шүүх эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагааны зорилтод нийцүүлэн дараахь арга хэмжээг авах тухай шийдвэр гаргаж болно:

2.1.нийтэд мэдээлэх мэдээллээс гэрч, хохирогчийг танихад ашиглагдаж болох нэр, хаяг, ажлын газар, мэргэжил, бусад баримт мэдээ, мэдээллийг нууцлах, өөрчлөх, арилгах;

2.2.нэрийг нь нууцалсан гэрч, хохирогчийн талаархи мэдээ, мэдээллийг хайх, задруулахыг хориглох;

2.3.шүүхээс тогтоосон хугацаанд мэдээллийг задруулахыг хориглох;

2.4.гэрч, хохирогчийн нэрийг ил болгон танилцуулах хүртэл гэрч, хохирогчид зохиомол нэр өгч хамгаалах.

3.Тухайн хэргийг гэрчлэхтэй холбоотойгоор гэрч, хохирогч, тэдгээрийн гэр бүлийн гишүүдийн амь нас, эрүүл мэндэд аюул учрах бодит үндэслэл байгаа тухай прокурорын санал, өмгөөлөгчийн хүсэлтийг үндэслэлтэй гэж үзвэл шүүх дараахь нэмэлт арга хэмжээ авч болно:

3.1.гэрч, хохирогчийг шүүх хуралдааны танхимд байлцуулахгүйгээр харилцаа холбооны хэрэгсэл ашиглан шүүхийн хэлэлцүүлэгт оролцуулах;

3.2.яллагдагч, шүүгдэгчийн өмгөөлөгчийг оролцуулж авсан гэрч, хохирогчийн мэдүүлгийн тэмдэглэл, дууны, дүрсний, дуу-дүрсний бичлэгтэй танилцах ажиллагааг гэрчийг байлцуулахгүйгээр хийх;

3.3.шүүгдэгчийг шүүх хуралдааны танхимд байгаа үед гэрч, хохирогч мэдүүлэг өгөхөөс татгалзсан, эсхүл түүнийг байлцуулах үед гэрч, хохирогч үнэнийг мэдүүлэхгүй байх нөхцөл байдал үүсч болохоор бол шүүх хуралдааны танхимаас шүүгдэгчийг түр гаргах.

4.Шүүх энэ зүйлийн 3 дахь хэсэгт заасан арга хэмжээг авахад яллах талд давуу байдал олгохгүй, эсхүл шүүгдэгчийн эрх, хууль ёсны ашиг сонирхлыг дордуулахгүй, талуудад мэтгэлцэх боломжийг тэгш хангана.

5.Шүүх энэ зүйлийн 2 дахь хэсэгт заасан үндэслэлээр шүүхийн хэлэлцүүлэг, шүүх хуралдааныг бүхэлд нь, эсхүл хэсэгчилсэн байдлаар хаалттай явуулж болно.

6.Гэрч, хохирогчийг хамгаалах шийдвэрийг цуцлах тухай албан тушаалтны санал, гэрч, хохирогчийн хүсэлтийг үндэслэлтэй гэж үзвэл шүүх, прокурор гэрч, хохирогчийг хамгаалах тухай шийдвэрээ хүчингүй болгож, өөрчилж болно.

/Энэ хэсэгт 2020 оны 01 дүгээр сарын 10-ны өдрийн хуулиар нэмэлт оруулсан./

7.Шүүхээс гэмт хэргийг илрүүлэх, бусад яллагдагч, шүүгдэгчийн гэм бурууг нотлох чиглэлээр мэдүүлэг өгч байгаа шүүгдэгч, эсхүл шинжээчийг энэ зүйлийн 2 дахь хэсэгт заасан үндэслэлээр хамгаалах шийдвэр гаргаж болно.

8.Гэрч, хохирогчийг хамгаалах тухай прокурор, болон хамгаалалтыг цуцлах тухай шүүхийн шийдвэрт гомдол гаргаж болно.

/Энэ хэсэгт 2020 оны 01 дүгээр сарын 10-ны өдрийн хуулиар нэмэлт оруулсан./

9.Гэрч, хохирогчийн нууцлал, аюулгүй байдлыг хангах зорилгоор мөрдөгч өөрийн санаачилгаар, эсхүл гэрч, хохирогчийн хүсэлтийг үндэслэлтэй гэж үзвэл гэрч, хохирогчийн эцэг /эх/-ийн нэр, өөрийн нэрээс бусад биеийн байцаалтыг мөрдөн шалгах ажиллагааны тэмдэглэлд тусгахгүйгээр тусад нь бичиж битүүмжлэн хавтаст хэрэгт хавсаргана.

10.Энэ зүйлийн 9 дэх хэсэгт заасан мэдээллийг шүүх хуралдааны явцад ил болгоно.

11.Гэрч, хохирогчийг хамгаалах тухай хуульд заасан хамгаалалтын бусад арга хэмжээг энэ хуульд заасан журмын дагуу хэрэглэнэ.

/Энэ хэсгийг 2020 оны 01 дүгээр сарын 10-ны өдрийн хуулиар нэмсэн./

13.2 дугаар зүйл.Гэрч, хохирогчийн аюулгүй байдлыг хамгаалах шийдвэр гаргах

Хэвлэх

1.Гэрч, хохирогчийг хамгаалах тухай хуульд заасан хамгаалалтын арга хэмжээ авах тухай шийдвэрт дараахь зүйлийг тусгана:

1.1.аюулгүй байдлын хамгаалалтын ямар арга хэмжээ авах;

1.2.аюулгүй байдлын хамгаалалтын арга хэмжээ авах хугацаа;

1.3.аюулгүй байдлын хамгаалалтын арга хэмжээг хэрэгжүүлэх байгууллага;

1.4.аюулгүй байдлын хамгаалалтын арга хэмжээг хэрэгжүүлэх явцад эрх бүхий байгууллага, албан тушаалтнаас хэрэглэх хуульд заасан албадлага.

2.Гэрч, хохирогчийн амь нас, эрүүл мэндэд заналхийлсэн, халдахаар завдсан, бэлтгэсэн, эсхүл халдлага бодитой эхэлсэн тохиолдолд мөрдөн шалгах ажиллагаа явуулах байгууллага, албан тушаалтан Гэрч, хохирогчийг хамгаалах тухай хуульд заасан аюулгүй байдлын хамгаалалтын арга хэмжээ авч, энэ зүйлийн 1 дэх хэсэгт заасан шийдвэр гаргуулахаар шүүхэд даруй хандана.

3.Шүүх нь прокурор, өмгөөлөгч, мөрдөгчийн аюулгүй байдлыг хамгаалах арга хэмжээг энэ хуулийн 13.1 дүгээр зүйлд заасны дагуу авч болно.

13.3 дугаар зүйл.Хамтран ажиллах этгээдээр тогтоох

Хэвлэх

1.Шүүх дараахь тохиолдолд гэмт хэрэг үйлдсэн хүнийг хамтран ажиллах этгээдээр тогтоож болно:

1.1.зохион байгуулалттай гэмт бүлгийн гишүүн гэмт хэргээ илчлэн ирсэн, зохион байгуулалттай гэмт бүлгийн үйлдсэн гэмт хэргийг илрүүлэхэд туслалцаа үзүүлэх, мэдээлэл өгөх, эрх бүхий байгууллагатай хамтран ажиллахаа илэрхийлсэн бол;

1.2.Эрүүгийн хуулийн 19.4/Гадаадын тагнуулын алба, байгууллага, иргэнтэй хууль бусаар хамтран ажиллах/, 19.7/Хорлон сүйтгэх ажиллагаанд бэлтгэх/, 20.7/Мансууруулах эм, сэтгэцэд нөлөөт бодисыг хууль бусаар ашиглах/, 29.9/Террор үйлдэхэд бэлтгэх/ дүгээр зүйлийн Тайлбарт заасан ялаас чөлөөлөх үндэслэлтэй бол.

2.Яллагдагч энэ зүйлийн 1 дэх хэсэгт заасан хүсэлтийг прокурор яллах дүгнэлт үйлдэж хэргийг шүүхэд шилжүүлэхээс өмнө гаргана.

3.Дараахь хүнийг хамтран ажиллах этгээдээр тогтоож болохгүй:

3.1.Эрүүгийн хуулийн Хорин есдүгээр бүлэгт заасан гэмт хэргийн яллагдагч;

3.2.гэмт хэргийн зохион байгуулагч;

3.3.хүнийг алах, хүний эрүүл мэндэд хүнд хохирол санаатай учруулах гэмт хэргийн гүйцэтгэгч.

13.4 дүгээр зүйл.Хамтран ажиллах этгээдээр тогтоолгох санал шүүхэд хүргүүлэх

Хэвлэх

1.Прокурор хамтран ажиллах тухай хүсэлт гаргасан хүний үйлдсэн гэмт хэрэг, илрүүлэхэд туслалцаа үзүүлэх гэж байгаа гэмт хэргийн нөхцөл байдал, гаргаж өгөх нотлох баримтын нотолгооны ач холбогдлыг шалгаж тогтоосон байна.

2.Прокурор хамтран ажиллах этгээдээр тогтоолгох саналаа шүүхэд хүргүүлэхээс өмнө тухайн хэргийн хохирогчийн эрх ашгийг хамгаалах арга хэмжээ авна.

3.Прокурор тухайн хүнийг хамтран ажиллах этгээдээр тогтоолгох саналыг битүүмжлэн шүүхэд хүргүүлнэ.

4.Шүүх энэ зүйлийн 3 дахь хэсэгт заасан саналыг хүлээн аваад тусгайлан эрх олгогдсон шүүгчид даруй шилжүүлнэ.

5.Хамтран ажиллах этгээдээр тогтоолгох саналд дараахь зүйлийг тусгана:

5.1.саналыг хянан шийдвэрлэх шүүхийн нэр;

5.2.хамтран ажиллах хүний нэр;

5.3.тухайн хүн урьд нь ял шийтгүүлж байсан, яллагдагчаар татагдаж байсан гэмт хэргийн тухай;

5.4.эрүүгийн хэрэг үүсгэж яллагдагчаар татагдан шалгагдаж байгаа гэмт хэргийн тухай;

5.5.ямар гэмт хэрэгт хамтран ажиллах гэж байгаа тухай;

5.6.хамтран ажиллах гэж байгаа гэмт хэрэгт гэрчийн мэдүүлэг өгөх баталгаа;

5.7.хамтран ажиллах гэж байгаа гэмт хэрэгт нотлох баримт гаргаж өгөх баталгаа.

6.Хамтран ажиллах этгээдээр тогтоолгох хүн энэ зүйлийн 5.6, 5.7-д заасан баталгааг бичгээр гаргана.

7.Прокурор энэ зүйлийн 3 дахь хэсэгт заасан санал болон энэ зүйлийн 5.6, 5.7-д заасан баталгааг өмгөөлөгчид мэдэгдэхгүй нууцлах хүсэлтийг шүүхэд гаргаж болно.

8.Шүүх энэ зүйлийн 7 дахь хэсэгт заасан хүсэлтийг үндэслэлтэй гэж үзвэл нууцлах тухай шийдвэр гаргаж болно.

9.Хамтран ажиллах этгээдэд болон түүний хамаарал бүхий хүмүүст энэ хуульд заасны дагуу хамгаалалтын арга хэмжээ авна.

13.5 дугаар зүйл.Хамтран ажиллах этгээдээр тогтоох тухай хэлэлцэх шүүхийн хэлэлцүүлэг

Хэвлэх

1.Энэ хуулийн 13.4 дүгээр зүйлийн 3 дахь хэсэгт заасан саналыг хүлээн авснаас хойш 72 цагийн дотор шүүгч шүүхийн хэлэлцүүлгийн товыг прокурор, хамтран ажиллах этгээдээр тогтоолгох хүн, түүний хууль ёсны төлөөлөгч, өмгөөлөгчид мэдэгдэнэ.

2.Хамтран ажиллах этгээдээр тогтоох тухай хэлэлцэх шүүхийн хэлэлцүүлгийг хаалттай явуулна.

3.Шүүхийн хэлэлцүүлэгт прокурор, хамтран ажиллах этгээдээр тогтоолгох хүн, түүний хууль ёсны төлөөлөгч, өмгөөлөгчөөс гадна зайлшгүй шаардлагатай шүүхийн ажилтан болон шүүгч, шүүхийн аюулгүй байдлыг хангах үүрэг бүхий цагдаагийн албан хаагчаас бусад хүнийг оролцуулахгүй.

4.Шүүхийн хэлэлцүүлгийн явцад хамтран ажиллах этгээдээр тогтоолгох хүн, түүний хууль ёсны төлөөлөгчид өмгөөлөгч, прокурор асуулт тавьж болно.

5.Хамтран ажиллах этгээдээр тогтоолгох хүнд худал мэдүүлэг өгвөл хүлээлгэх хариуцлагыг сануулна.

6.Шүүхийн хэлэлцүүлгийн явцад хамтран ажиллах этгээдээр тогтоолгох хүний гаргасан мэдэгдэл, тайлбарыг түүний эсрэг баримт болгон ашиглахыг хориглоно.

7.Шүүхийн хэлэлцүүлгээс тухайн хүнийг хамтран ажиллах этгээдээр тогтоох эсэх тухай шийдвэр гаргана.

8.Шүүхийн шийдвэрт дараахь зүйлийг тусгана:

8.1.хамтран ажиллах этгээдээр тогтоосон хүний үйлдсэн гэмт хэрэгт нь оногдуулах Эрүүгийн хуульд заасан эрүүгийн хариуцлагаас чөлөөлөх, хөнгөрүүлэх;

8.2.гэмт хэргийг илрүүлэхэд хамтран ажиллах этгээдтэй хамтран ажиллах нөхцөл;

8.3.хамтран ажиллах этгээдээр тогтоох шийдвэр хүчингүй болсноос үүсэх үр дагавар;

8.4.шүүхэд худал мэдүүлэг өгвөл Эрүүгийн хуулийн 21.2 дугаар зүйлд заасны дагуу эрүүгийн хариуцлага хүлээлгэх, түүнчлэн бусад үр дагавар;

8.5.бусдаас санал болгож байгаа болзол, шаардлага, урамшуулал, төлбөрийг хүлээж авахгүй байж, энэ тухай болон тулгарсан бодит аюул заналхийллийг мөрдөгч, прокурорт тухай бүр мэдэгдэхийг хамтран ажиллах этгээдэд үүрэг болгох;

8.6.хамтран ажиллах этгээдээр тогтоох тухай шүүхийн шийдвэрт заагаагүй хамтран ажиллах этгээдийн үйлдсэн бусад гэмт хэрэг хамтран ажиллахад хамаарахгүй тухай;

8.7.шүүгчийн нэр, гарын үсэг.

9.Хамтран ажиллах этгээдээр тогтоох тухай шүүхийн шийдвэрийг прокурорт хүргүүлнэ.

13.6 дугаар зүйл.Хамтран ажиллах этгээдээр тогтоох шүүхийн хэлэлцүүлгийн тэмдэглэл

Хэвлэх

1.Хамтран ажиллах этгээдээр тогтоох шүүхийн хэлэлцүүлгийн явцыг энэ хуулийн 11.7 дугаар зүйлд заасны дагуу тэмдэглэлд тусгана.

2.Хаалттай явуулсан шүүхийн хэлэлцүүлгийн тэмдэглэл, бичлэг, тэдгээртэй холбоотой материалыг нууцалж, хавтаст хэргээс тусад нь битүүмжлэн хадгална.

3.Хадгалагдаж байгаа баримт, мэдээллийг зөвхөн шүүгч, прокурор, мөрдөгч энэ хуульд заасны дагуу тухайн хэрэгтэй холбоотой гомдлыг хянан шийдвэрлэхэд ашиглаж болно.

13.7 дугаар зүйл.Хамтран ажиллах этгээдээр тогтоосон шүүхийн шийдвэрийг хүчингүй болгох

Хэвлэх

1.Прокурор хамтран ажиллах этгээдээр тогтоосон шүүхийн шийдвэрийг хүчингүй болгох саналыг шүүхэд гаргаж болно.

2.Хамтран ажиллах этгээдээр тогтоосон шүүхийн шийдвэрийг хүчингүй болгох саналыг хянан шийдвэрлэх шүүхийн хэлэлцүүлгийг хаалттай явуулна.

3.Дараахь нөхцөл байдал бий болсон нь хамтран ажиллах этгээдээр тогтоосон шүүхийн шийдвэрийг хүчингүй болгох үндэслэл болно:

3.1.хамтран ажиллах этгээдийн мэдүүлэг худал болох нь тогтоогдсон;

3.2.хамтран ажиллах этгээд мэдүүлэг өгөх үүргээ санаатай биелүүлээгүй;

3.3.гаргаж өгөхөөр тохиролцсон эд зүйл, баримт бичиг, бусад баримтыг гаргаж өгөөгүй;

3.4.хамтран ажиллах этгээд нас барсан, эсхүл эрх зүйн чадвар, чадамжгүй болсон.

4.Хамтран ажиллах этгээдээр тогтоосон шүүхийн шийдвэрийг энэ зүйлийн 3.1, 3.2, 3.3-т заасныг үндэслэн хүчингүй болгосон тохиолдолд үйлдсэн гэмт хэрэгт нь болон Эрүүгийн хуулийн 21.2 дугаар зүйлд зааснаар эрүүгийн хэрэг үүсгэж яллагдагчаар татаж шалгана.

5.Эрүүгийн хуулийн 21.2 дугаар зүйлд заасан гэмт хэрэгт мөрдөн байцаалт явуулж эхэлсэн бол яллагдагчид энэ хуулийн 13.5 дугаар зүйлийн 6 дахь хэсэг хамаарахгүй.

АРВАН ДӨРӨВДҮГЭЭР БҮЛЭГ

ТАСЛАН СЭРГИЙЛЭХ АРГА ХЭМЖЭЭ

14.1 дүгээр зүйл.Таслан сэргийлэх арга хэмжээ

Хэвлэх

1.Яллагдагч, шүүгдэгчид энэ хуульд заасан үндэслэл, журмын дагуу дараахь таслан сэргийлэх арга хэмжээ авна:

1.1.хувийн баталгаа гаргах;

1.2.тодорхой үйл ажиллагаа явуулах, албан үүргээ биелүүлэхийг түдгэлзүүлэх;

1.3.хязгаарлалт тогтоох;

1.4.барьцаа авах;

1.5.цагдан хорих;

1.6.цэргийн ангийн удирдлагад хянан харгалзуулах.

2.Мөрдөн байцаалтын явцад энэ зүйлийн 1.1, 1.4, 1.6-д заасан таслан сэргийлэх арга хэмжээг прокурор, энэ зүйлийн 1.1-д заасан таслан сэргийлэх арга хэмжээг мөрдөгч авна.

3.Мөрдөн байцаалтын явцад энэ зүйлийн 1.2, 1.3, 1.5-д заасан таслан сэргийлэх арга хэмжээг шүүхийн зөвшөөрлөөр, эрүүгийн хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх явцад энэ зүйлийн 1.1, 1.2, 1.3, 1.4, 1.5, 1.6-д заасан таслан сэргийлэх арга хэмжээг шүүх авна.

4.Энэ зүйлийн 1.1, 1.2, 1.3-т заасан таслан сэргийлэх арга хэмжээг дангаар болон давхардуулан авч болно. Энэ зүйлийн 1.4, 1.5, 1.6-д заасан таслан сэргийлэх арга хэмжээг бусад таслан сэргийлэх арга хэмжээтэй давхардуулж авахгүй.

14.2 дугаар зүйл.Хувийн баталгаа гаргах таслан сэргийлэх арга хэмжээ

Хэвлэх

1.Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагаа хэвийн явагдах нөхцөлийг хангах зорилгоор яллагдагчийн үйлдсэн гэмт хэргийн шинж, хувийн байдлыг харгалзан хувийн баталгаа гаргах таслан сэргийлэх арга хэмжээг шүүх, прокурор, мөрдөгчийн шийдвэрээр авна.

2.Яллагдагч шүүх, прокурорын мэдэгдэх хуудсаар дуудсан цагт хүрэлцэн ирэх, дахин гэмт хэрэг үйлдэхгүй, эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагаанд саад учруулахгүй байх талаар хувийн баталгааг бичгээр гаргаж, гарын үсэг зурна.

14.3 дугаар зүйл.Хувийн баталгаа гаргах таслан сэргийлэх арга хэмжээг хэрэгжүүлэх

Хэвлэх

1.Энэ хуулийн 14.1 дүгээр зүйлийн 1.1-д заасан хувийн баталгаа гаргах яллагдагч нь байнга оршин суух газрын хаягтай, тодорхой ажил, хөдөлмөр эрхэлдэг байна.

/Энэ хэсгийг 2020 оны 01 дүгээр сарын 10-ны өдрийн хуулиар хүчингүй болсонд тооцсон./

2.Хувийн баталгаа гаргасан яллагдагч ажил эрхлэлтийн байдал, байнга оршин суугаа газрын хаяг, холбоо барих утасны дугаар, шуудангийн хаяг өөрчлөгдсөн, эсхүл өөрчлөгдөх гэж байгаа талаар шүүх, прокурор, мөрдөгчид даруй мэдэгдэнэ.

3.Шүүх, прокурор, мөрдөгч яллагдагчид хувийн баталгаа гаргах таслан сэргийлэх арга хэмжээг зөрчвөл таслан сэргийлэх арга хэмжээг өөрчлөх үндэслэл болохыг тайлбарлана.

14.4 дүгээр зүйл.Тодорхой үйл ажиллагаа явуулах, албан үүргээ биелүүлэхийг түдгэлзүүлэх таслан сэргийлэх арга хэмжээ

Хэвлэх

1.Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагаанд яллагдагч саад учруулахгүй байх нөхцөлийг хангах зорилгоор төрийн албанд ажиллах, тодорхой мэргэжлийн үйл ажиллагаа эрхлэх, хуулийн этгээдийн нэрийн өмнөөс, эсхүл тусгай зөвшөөрлөөр аж ахуйн үйл ажиллагаа эрхлэх, албан үүргээ биелүүлэхийг тодорхой хугацаагаар түдгэлзүүлэх таслан сэргийлэх арга хэмжээг прокурорын саналыг харгалзан шүүхийн зөвшөөрлөөр авч болно.

2.Прокурор, эсхүл мөрдөгч энэ зүйлийн 1 дэх хэсэгт заасан шүүхийн шийдвэрийг яллагдагч болон холбогдох байгууллага, хуулийн этгээдэд даруй хүргүүлнэ.

3.Энэ зүйлийн 1 дэх хэсэгт заасан шүүхийн шийдвэрийг хүлээн авсан байгууллага, хуулийн этгээд нь хэрхэн хэрэгжүүлсэн тухайгаа уг шийдвэрийг хүлээн авснаас хойш 3 хоногийн дотор прокурор, мөрдөгчид мэдэгдэнэ.

4.Хуулийн этгээдийн тодорхой үйл ажиллагаа явуулах эрхийг энэ зүйлд заасны дагуу түдгэлзүүлж болно.

5.Тодорхой үйл ажиллагаа явуулах, албан үүргээ биелүүлэхийг түдгэлзүүлэх таслан сэргийлэх арга хэмжээний хугацаа дууссан, эсхүл уг арга хэмжээг хүчингүй болгосон, өөрчилсөн шүүхийн шийдвэр гарсан бол прокурор, эсхүл мөрдөгч уг шийдвэрийг яллагдагч болон холбогдох байгууллага, хуулийн этгээдэд даруй хүргүүлнэ.

/Энэ хэсгийг 2020 оны 01 дүгээр сарын 10-ны өдрийн хуулиар нэмсэн./

14.5 дугаар зүйл.Хязгаарлалт тогтоох таслан сэргийлэх арга хэмжээ

Хэвлэх

1.Яллагдагч эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагаанд саад учруулахгүй байх, түүнийг дахин гэмт хэрэг үйлдэхээс урьдчилан сэргийлэх зорилгоор тогтоосон газар, нутаг дэвсгэрээс гарч явах, Монгол Улсын хилээр гарахыг хязгаарлах, тодорхой газар очих, тодорхой хүнтэй уулзахыг хориглох, тогтоосон замаар зорчихыг яллагдагчид даалгаж, хязгаарлалт тогтоох таслан сэргийлэх арга хэмжээг авах эсэхийг прокурорын саналыг үндэслэн шүүх шийдвэрлэнэ.

2.Энэ зүйлийн 1 дэх хэсэгт заасан таслан сэргийлэх арга хэмжээ авсан, хүчингүй болгосон тухай шүүхийн шийдвэрийг прокурор, мөрдөгч хяналт тавих байгууллагад даруй мэдэгдэнэ.

3.Шүүхийн шийдвэрт яллагдагчийн очих, оршин суух, ажиллах, зорчих газар, тодорхой хүнтэй уулзахгүй, харилцахгүй байхыг зааж, хяналт тавихыг эрх бүхий байгууллагад даалгана.

4.Шүүхийн шийдвэрт заасан бол хязгаарлалт тогтоох таслан сэргийлэх арга хэмжээний хэрэгжилтэд хяналт тавих байгууллага нь яллагдагчид хяналтын төхөөрөмж ашиглан хяналт тавина.

5.Яллагдагчид энэ зүйлийн 4 дэх хэсэгт заасны дагуу хяналтын төхөөрөмж ашиглан хяналт тавих бол түүнийг зөрчсөнөөс үүсэх үр дагаврыг урьдчилан танилцуулна.

6.Яллагдагч энэ зүйлийн 1 дэх хэсэгт заасан үүргийг зөрчсөнийг мэдсэн хүн, хуулийн этгээд тухайн таслан сэргийлэх арга хэмжээнд хяналт тавьж байгаа байгууллагад мэдэгдэнэ.

14.6 дугаар зүйл.Барьцаа авах таслан сэргийлэх арга хэмжээ

Хэвлэх

1.Прокурор, шүүх яллагдагчид мөнгөн хэлбэрээр барьцаа авах таслан сэргийлэх арга хэмжээ авч болно.

2.Барьцааг яллагдагч өөрөө, эсхүл түүний өмнөөс бусад хүн, хуулийн этгээд гаргаж болно.

3.Төрийн болон орон нутгийн өмчит, төрийн болон орон нутгийн өмчийн оролцоотой хуулийн этгээд бусдын өмнөөс барьцаа гаргахыг хориглоно.

4.Барьцааны хэмжээг яллагдагчийн холбогдсон гэмт хэргийн шинж, хувийн байдлыг харгалзан тогтооно.

5.Барьцаа авах таслан сэргийлэх арга хэмжээ авахад шүүх, прокурорын дуудсан цагт ирэх, эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагаанд саад учруулахгүй байх үүргийг яллагдагчид хүлээлгэнэ.

6.Барьцааны мөнгийг тусгай дансанд байршуулна.

7.Барьцаалуулагч нь өөрийн үүргээсээ татгалзаж барьцааны мөнгийг буцаан авах хүсэлт гаргасан нь яллагдагчид авсан барьцаа авах таслан сэргийлэх арга хэмжээг өөрчилж цагдан хорих үндэслэл болно.

8.Энэ зүйлийн 6 дахь хэсэгт заасны дагуу барьцааны мөнгийг байршуулах, шилжүүлэх, шийдвэрлэх журмыг Улсын дээд шүүхийн Ерөнхий шүүгч, Улсын ерөнхий прокурор, санхүүгийн асуудал эрхэлсэн Засгийн газрын гишүүн хамтран батална.

/Энэ хэсгийг 2020 оны 01 дүгээр сарын 10-ны өдрийн хуулиар нэмсэн./

14.7 дугаар зүйл.Барьцаа авах таслан сэргийлэх арга хэмжээг хэрэгжүүлэх

Хэвлэх

1.Яллагдагчаас барьцааны мөнгийг данс, цахим карт ашиглаж тусгай дансанд бэлэн бусаар шилжүүлсэн мөнгөн дүнгийн гүйлгээний баримтыг тэмдэглэлд хавсаргана.

2.Энэ зүйлийн 1 дэх хэсэгт заасан баримтын хуулбарыг яллагдагчид болон барьцаа гаргагчид өгнө.

3.Барьцаа өгсөн яллагдагч нь хүндэтгэн үзэх шалтгааны улмаас оршин суугаа газраасаа түр явах болсон, эсхүл дуудсан цагт хүрэлцэн ирэх боломжгүй болсон бол энэ тухай шүүхийн шатанд шүүхэд, мөрдөн байцаалтын явцад прокурорт, эсхүл мөрдөгчид урьдчилан мэдэгдэнэ.

14.8 дугаар зүйл.Барьцаа авах таслан сэргийлэх арга хэмжээг зөрчсөнөөс үүсэх үр дагавар

Хэвлэх

1.Энэ хуулийн 14.7 дугаар зүйлийн 3 дахь хэсэгт заасан үүргийг зөрчвөл яллагдагчид авсан барьцаа авах таслан сэргийлэх арга хэмжээг цагдан хорих таслан сэргийлэх арга хэмжээ болгон өөрчилж, барьцааг улсын орлого болгох үр дагавар үүсэх талаар барьцаа гаргагч, яллагдагчид танилцуулж, тэмдэглэлд тусгана.

2.Эрүүгийн хэрэг үүсгэж яллагдагчаар татах тогтоолыг хүчингүй болгосон, эсхүл эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагаа дуусгавар болсон бол барьцаа авах таслан сэргийлэх арга хэмжээг хүчингүй болгож, барьцааг буцаан олгоно.

14.9 дүгээр зүйл.Цагдан хорих таслан сэргийлэх арга хэмжээ

/Энэ зүйлийг 2024 оны 01 дүгээр сарын 17-ны өдрийн хуулиар өөрчлөн найруулсан./

Хэвлэх

1.Шүүх Эрүүгийн хуулийн тусгай ангид хорих ял оногдуулахаар заасан гэмт хэргийн яллагдагчид дараах үндэслэлээр цагдан хорих таслан сэргийлэх арга хэмжээ авч болно:

/Энэ хэсгийг 2024 оны 01 дүгээр сарын 17-ны өдрийн хуулиар өөрчлөн найруулсан./

1.1.эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагаанаас оргон зайлахыг завдсан, эсхүл оргон зайлсан;

/Энэ заалтыг 2024 оны 01 дүгээр сарын 17-ны өдрийн хуулиар өөрчлөн найруулсан./

1.2.шүүгч, прокурор, мөрдөгч, хохирогч, гэрч, шинжээч, гэмт хэрэг хамтран үйлдсэн хүнийг дарамталсан, эсхүл сүрдүүлсэн, эсхүл нөлөөлсөн, эсхүл тэдгээрийн амь нас, эрүүл мэндэд аюул учруулах үндэслэл бүхий баримт, мэдээлэл байгаа;

/Энэ заалтыг 2024 оны 01 дүгээр сарын 17-ны өдрийн хуулиар өөрчлөн найруулсан./

1.3 хүний амь нас, эрүүл мэнд, эд хөрөнгөд хохирол учруулах, эсхүл оргон зайлах, эсхүл хэргийн ул мөр, эд мөрийн баримт, нотлох баримтыг устгах, өөрчлөх, зөөвөрлөх, нуун далдлах, үрэгдүүлэх, хуурамчаар үйлдэх, гэмт хэрэг үйлдэх, гэмт хэргээ төгсгөх үндэслэл бүхий баримт, мэдээлэл байгаа;

/Энэ заалтыг 2024 оны 01 дүгээр сарын 17-ны өдрийн хуулиар өөрчлөн найруулсан./

/Энэ заалтад 2020 оны 01 дүгээр сарын 10-ны өдрийн хуулиар өөрчлөлт оруулсан./

1.4.урьд нь авсан таслан сэргийлэх арга хэмжээг зөрчсөн, шүүх, прокурорын мэдэгдэх хуудсаар дуудахад хүндэтгэн үзэх шалтгаангүйгээр ирээгүй.

/Энэ заалтыг 2024 оны 01 дүгээр сарын 17-ны өдрийн хуулиар өөрчлөн найруулсан./

2.Эрүүгийн хуулийн тусгай ангид хорих ялын доод хэмжээг найман жил, түүнээс дээш хугацаагаар оногдуулахаар заасан гэмт хэргийн яллагдагчид дараах үндэслэлийн аль нэг нь тогтоогдвол цагдан хорих таслан сэргийлэх арга хэмжээ авч болно:

/Энэ хэсгийг 2024 оны 01 дүгээр сарын 17-ны өдрийн хуулиар өөрчлөн найруулсан./

2.1.энэ хуулийн 31.5 дугаар зүйлийн 1.1, 1.2, 1.3-т заасан нөхцөл;

/Энэ заалтыг 2024 оны 01 дүгээр сарын 17-ны өдрийн хуулиар өөрчлөн найруулсан./

2.2.эд хөрөнгө, бусад нөхцөл байдлын улмаас эрхшээлдээ байгаа насанд хүрээгүй хүний эсрэг, эсхүл амь нас, эрүүл мэнд, бусад шалтгааны улмаас өөрийн хууль ёсны эрх, ашиг сонирхлыг хамгаалах чадваргүй хүний эсрэг гэмт хэрэг үйлдсэн;

/Энэ заалтыг 2024 оны 01 дүгээр сарын 17-ны өдрийн хуулиар өөрчлөн найруулсан./

2.3.зохион байгуулалттай гэмт бүлгийн үйлдсэн гэмт хэрэгт хамтран оролцсон;

/Энэ заалтыг 2024 оны 01 дүгээр сарын 17-ны өдрийн хуулиар өөрчлөн найруулсан./

2.4.Монгол Улсад оршин суух газрын хаяг тодорхойгүй, эрхэлсэн ажилгүйн улмаас түүнийг мэдэгдэх хуудсаар дуудах боломжгүй;

/Энэ заалтыг 2024 оны 01 дүгээр сарын 17-ны өдрийн хуулиар өөрчлөн найруулсан./

2.5.Монгол Улсад байнга оршин суудаггүй.

/Энэ заалтыг 2024 оны 01 дүгээр сарын 17-ны өдрийн хуулиар өөрчлөн найруулсан./

3.Яллагдагч өөрийн амь нас, эрүүл мэндэд аюул учруулах, эсхүл түүний амь нас, эрүүл мэндэд аюул учирч болох үндэслэл бүхий баримт, мэдээлэл байгаа бол прокурорын гаргасан саналыг үндэслэн шүүх яллагдагчийн аюулгүй байдлыг хангах зорилгоор түүнд цагдан хорих таслан сэргийлэх арга хэмжээ авч болно.

/Энэ хэсгийг 2024 оны 01 дүгээр сарын 17-ны өдрийн хуулиар өөрчлөн найруулсан./

4.Хорих ял эдэлж байгаа ялтныг яллагдагчаар татаж мөрдөн шалгах ажиллагаа явуулахад прокурорын саналыг үндэслэн шүүх түүнийг мөрдөн шалгах ажиллагаа явуулах нутаг дэвсгэрийн цагдан хорих байранд шилжүүлэн цагдан хорих таслан сэргийлэх арга хэмжээг авч болно.

/Энэ хэсгийг 2024 оны 01 дүгээр сарын 17-ны өдрийн хуулиар өөрчлөн найруулсан./

5.Энэ зүйлийн 4 дэх хэсэгт заасны дагуу цагдан хорих таслан сэргийлэх арга хэмжээ авсан бол энэ хуулийн 14.10 дугаар зүйлийн 2 дахь хэсэгт заасан хугацааг баримтална.

/Энэ хэсгийг 2024 оны 01 дүгээр сарын 17-ны өдрийн хуулиар өөрчлөн найруулсан./

14.10 дугаар зүйл.Цагдан хорих таслан сэргийлэх арга хэмжээ авах хугацаа

Хэвлэх

1.Яллагдагчийг цагдан хорих үндсэн хугацаа 1 сар хүртэл байна.

/Энэ хэсэгт 2024 оны 01 дүгээр сарын 17-ны өдрийн хуулиар нэмэлт оруулсан./

2.Шүүх энэ хуулийн 14.9 дүгээр зүйлийн 1 дэх хэсэгт заасан үндэслэл арилаагүй гэж үзвэл яллагдагчид авсан цагдан хорих таслан сэргийлэх арга хэмжээний хугацааг тухай бүр 1 сар хүртэл хугацаагаар сунгах ба яллагдагчийг цагдан хорих нийт хугацаа Эрүүгийн хуульд хорих ялын дээд хэмжээг таван жил хүртэл хугацаагаар оногдуулахаар заасан гэмт хэрэгт 6 сараас, Эрүүгийн хуульд хорих ялын дээд хэмжээг таван жилээс дээш хугацаагаар оногдуулахаар заасан гэмт хэрэгт 12 сараас, Эрүүгийн хуульд хорих ялын доод хэмжээг найман жил, түүнээс дээш хугацаагаар оногдуулахаар заасан гэмт хэрэгт 18 сараас хэтэрч болохгүй.

/Энэ хэсгийг 2024 оны 01 дүгээр сарын 17-ны өдрийн хуулиар өөрчлөн найруулсан./

3.Эрүүгийн хуулийн 10.1 дүгээр зүйлийн 2 дахь хэсэг/Хүнийг хүндрүүлэх нөхцөл байдалтайгаар санаатай алах/, 17.1 дүгээр зүйлийн 3 дахь хэсэг/Хүндрүүлэх нөхцөл байдалтайгаар хулгайлах/, 17.3 дугаар зүйлийн 3 дахь хэсэг/Хүндрүүлэх нөхцөл байдалтайгаар залилах/, 19.6/Хорлон сүйтгэх/, 29.5/Төрлөөр устгах/ дугаар зүйлд заасан гэмт хэргийн яллагдагчийг энэ зүйлийн 2 дахь хэсэгт зааснаас илүү хугацаагаар цагдан хорих шаардлагатай бол шүүх 6 сар хүртэл хугацаагаар нэмж сунгаж болно.

/Энэ хэсэгт 2024 оны 01 дүгээр сарын 17-ны өдрийн хуулиар нэмэлт оруулсан./

4.Нэг хэрэгт дахин, эсхүл тусгаарласан, нэгтгэсэн хэрэгт шинээр цагдан хоригдсон бол өмнө нь цагдан хоригдсон хугацааг нийт цагдан хоригдсон хугацаанд оруулж тооцно.

5.Баривчлагдсан хугацааг цагдан хорих хугацаанд оруулж тооцно. Баривчлагдсан 24 цаг хүртэл хугацааг цагдан хоригдсон 1 хоногоор тооцно.

6.Мөрдөгч яллагдагчийг цагдан хорих хугацааг сунгах тухай саналаа хугацаа дуусахаас 7-оос доошгүй хоногийн өмнө прокурорт хүргүүлнэ.

/Энэ хэсгийг 2024 оны 01 дүгээр сарын 17-ны өдрийн хуулиар нэмсэн./

7.Прокурор мөрдөгчийн саналыг үндэслэлтэй гэж үзвэл цагдан хорих хугацааг сунгах тухай саналаа даруй шүүхэд хүргүүлнэ.

/Энэ хэсгийг 2024 оны 01 дүгээр сарын 17-ны өдрийн хуулиар нэмсэн./

8.Шүүх цагдан хорих хугацааг сунгах тухай прокурорын саналыг хугацаа дуусахаас 4-өөс доошгүй хоногийн өмнө хянан хэлэлцэж, цагдан хорих хугацааг сунгах, эсхүл сунгахыг татгалзах тухай шийдвэр гаргана.

/Энэ хэсгийг 2024 оны 01 дүгээр сарын 17-ны өдрийн хуулиар нэмсэн./

9.Энэ зүйлийн 2, 3 дахь хэсэгт заасан яллагдагчийн цагдан хорих хугацааг баривчилсан өдрөөс, эсхүл яллагдагчийг цагдан хорьсон өдрөөс эхлэн прокурор хэргийг шүүхэд шилжүүлэх хүртэл тоолно.

/Энэ хэсгийг 2024 оны 01 дүгээр сарын 17-ны өдрийн хуулиар нэмсэн./

10.Шүүгч баривчилсан, цагдан хорьсон цагийг захирамждаа заана.

/Энэ хэсгийг 2024 оны 01 дүгээр сарын 17-ны өдрийн хуулиар нэмсэн./

11.Эрүүгийн хэргийг шүүхэд хянан шийдвэрлэх явцад прокурор, оролцогчийн гаргасан саналыг харгалзан шүүх эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагааны зорилтод нийцүүлэн шүүгдэгчид цагдан хорих таслан сэргийлэх арга хэмжээ авч болно.

/Энэ хэсгийг 2024 оны 01 дүгээр сарын 17-ны өдрийн хуулиар нэмсэн./

12.Эрүүгийн хэргийг шүүхэд хянан шийдвэрлэх явцад шүүгдэгчийг цагдан хорьсон хугацаа нь энэ зүйлийн 2, 3 дахь хэсэгт заасан хугацаанд хамаарахгүй.

/Энэ хэсгийг 2024 оны 01 дүгээр сарын 17-ны өдрийн хуулиар нэмсэн./

14.11 дүгээр зүйл.Цагдан хорих таслан сэргийлэх арга хэмжээ авахыг хориглох

Хэвлэх

1.Цагдан хорих таслан сэргийлэх арга хэмжээг хүчингүй болгож, суллагдсан яллагдагчид урьд нь цагдан хоригдсон үндэслэлээр дахин цагдан хорих таслан сэргийлэх арга хэмжээ авахыг хориглоно.

2.Өсвөр насны яллагдагч, хөхүүл хүүхэдтэй эмэгтэй яллагдагч, жирэмсэн яллагдагчид энэ хуулийн 14.9 дүгээр зүйлд заасан үндэслэлээр, эсхүл урьд авсан таслан сэргийлэх арга хэмжээг зөрчсөн, дахин гэмт хэрэг үйлдсэн бол цагдан хорих таслан сэргийлэх арга хэмжээ авч болно.

14.12 дугаар зүйл.Прокурор таслан сэргийлэх арга хэмжээ авах

Хэвлэх

1.Прокурор энэ хуулийн 14.1 дүгээр зүйлийн 1.1, 1.4, 1.6-д заасан таслан сэргийлэх арга хэмжээ авах, өөрчлөх, хүчингүй болгох асуудлыг өөрийн санаачилгаар, эсхүл энэ тухай мөрдөгчийн саналыг үндэслэлтэй гэж үзвэл саналыг хүлээн авснаас хойш 24 цагийн дотор шийдвэр гаргана.

2.Яллагдагч, түүний хууль ёсны төлөөлөгч, өмгөөлөгч эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагааны явцад таслан сэргийлэх арга хэмжээг өөрчлөх, хүчингүй болгуулах хүсэлт прокурорт гаргаж болно.

14.13 дугаар зүйл.Яллагдагчид таслан сэргийлэх арга хэмжээ авах шүүхийн хэлэлцүүлэг

Хэвлэх

1.Прокурор, яллагдагч, түүний хууль ёсны төлөөлөгч, өмгөөлөгч эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагааны аль ч үед энэ хуулийн 14.1 дүгээр зүйлийн 1.2, 1.3, 1.5-д заасан таслан сэргийлэх арга хэмжээ авах, өөрчлөх, хүчингүй болгох, хугацааг сунгах санал, хүсэлтийг шүүхэд гаргаж болно.

2.Шүүх энэ зүйлийн 1 дэх хэсэгт заасан санал, хүсэлтийг хүлээн авснаас хойш 24 цагийн дотор асуудлыг хэлэлцэх шүүхийн хэлэлцүүлгийн товыг прокурор, өмгөөлөгчид мэдэгдэнэ.

3.Шүүхийн хэлэлцүүлэгт прокурор, яллагдагчийн хууль ёсны төлөөлөгч, өмгөөлөгчийг оролцуулах ба хүсэлт гаргасан тохиолдолд яллагдагчийг оролцуулна.

4.Шүүхийн хэлэлцүүлэгт яллагдагчийн өмгөөлөгч хүрэлцэн ирээгүй бол томилогдсон өмгөөлөгч оролцуулж болно.

5.Прокурор, яллагдагч, түүний хууль ёсны төлөөлөгч, өмгөөлөгч гаргасан санал, хүсэлтийнхээ хууль зүйн үндэслэл, түүний нотлох баримтыг шүүх, шүүхийн хэлэлцүүлэгт оролцогчид танилцуулна.

/Энэ хэсэгт 2024 оны 06 дугаар сарын 05-ны өдрийн хуулиар өөрчлөлт оруулсан./

6.Шүүхийн хэлэлцүүлгийн явцыг энэ хуулийн 11.7, 11.8 дугаар зүйлд заасны дагуу тэмдэглэлд тусгаж, танилцуулна.

7.Яллагдагчид авсан таслан сэргийлэх арга хэмжээг хүчингүй болгох шийдвэрийг даруй биелүүлнэ.

8.Шүүхийн шийдвэрт дараахь зүйлийг тусгана:

8.1.таслан сэргийлэх арга хэмжээ авагдсан яллагдагчийн хувийн мэдээлэл;

8.2.санал, хүсэлт гаргасан хүний эцэг /эх/-ийн нэр, өөрийн нэр, албан тушаал;

8.3.санал, хүсэлтэд дурдсан үндэслэл;

8.4.шүүх санал, хүсэлтийг хүлээн авсан, эсхүл хүлээн авахаас татгалзсан үндэслэл, түүнийг нотлох баримт;

8.5.шүүгчийн эцэг /эх/-ийн нэр, өөрийн нэр, гарын үсэг;

8.6.он, сар, өдөр.

9.Шүүх таслан сэргийлэх арга хэмжээ авах, өөрчлөх, хүчингүй болгох, хугацааг сунгах тухай шийдвэрт гомдол гаргах эрхтэйг яллагдагч, түүний хууль ёсны төлөөлөгч, өмгөөлөгч, прокурорт танилцуулна.

10.Шүүх яллагдагчийг цагдан хорих таслан сэргийлэх арга хэмжээ авах шийдвэр гаргасан тохиолдолд:

10.1.яллагдагчийг цагдан хорих шийдвэр гаргаснаас хойш 2 цагийн дотор яллагдагчийг цагдан хорьсон талаар түүний гэр бүлийн арван найман насанд хүрсэн гишүүн, эсхүл өмгөөлөгч, гадаад улсын иргэн бол тухайн улсын Дипломат төлөөлөгчийн газарт, тухайн улсын Дипломат төлөөлөгчийн газар байхгүй бол гадаад харилцааны асуудал эрхэлсэн төрийн захиргааны төв байгууллагад мэдэгдэнэ;

10.2.шүүхийн шийдвэрт тухайн шүүхийн харьяалах нутаг дэвсгэрт байрлах цагдан хорих байранд яллагдагч, шүүгдэгчийг цагдан хорихоор заана.

11.Шүүх дараахь тохиолдолд прокурорын саналыг үндэслэн яллагдагч, шүүгдэгчийн цагдан хоригдох байрыг өөрчилж, өөр цагдан хорих байранд шилжүүлэхээр шийдвэрлэж болно:

11.1.авлигын гэмт хэрэг, зохион байгуулалттай гэмт бүлгийн үйлдсэн гэмт хэргийг шалгах;

11.2.Эрүүгийн хуулийн 10.1/Хүнийг алах/, 19.4/Гадаадын тагнуулын алба, байгууллага, иргэнтэй хууль бусаар хамтран ажиллах/, 19.7/Хорлон сүйтгэх ажиллагаанд бэлтгэх/, 20.7/Мансууруулах эм, сэтгэцэд нөлөөт бодисыг хууль бусаар ашиглах/, 29.9/Террор үйлдэхэд бэлтгэх/ дүгээр зүйлд заасан гэмт хэргийг шалгах;

11.3.яллагдагчийн амь нас, эрүүл мэндэд аюул учрах үндэслэл бүхий баримт, мэдээлэл байгаа бол;

11.4.яллагдагчийн мэдүүлгийг газар дээр нь шалгах ажиллагааг өөр нутаг дэвсгэрт явуулах бол.

12.Шилжүүлж цагдан хорих шүүхийн шийдвэр гарсныг энэ зүйлийн 10.1-д заасны дагуу мэдэгдэнэ.

14.14 дүгээр зүйл.Цэргийн ангийн удирдлагад хянан харгалзуулах таслан сэргийлэх арга хэмжээ

Хэвлэх

1.Яллагдагч, шүүгдэгчээр татагдсан цэргийн алба хаагчийг цэргийн ангийн удирдлагад прокурор, шүүхийн шийдвэрээр хянан харгалзуулна.

2.Цэргийн ангийн удирдлага цэргийн алба хаагчийг мөрдөгч, прокурор, шүүхээс дуудсан цагт ирүүлж байх үүрэг хүлээнэ.

АРВАН ТАВДУГААР БҮЛЭГ

ХҮСЭЛТ, ГОМДОЛ ГАРГАХ

15.1 дүгээр зүйл.Хүсэлт, гомдол гаргах

Хэвлэх

1.Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагаанд оролцогч өөрийн эрх, хууль ёсны ашиг сонирхлоо хамгаалуулах тухай хүсэлтийг шүүх, прокурор, мөрдөгчид гаргах эрхтэй.

2.Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагааны улмаас эрх, хууль ёсны ашиг сонирхол нь хөндөгдсөн уг ажиллагааны оролцогч, бусад оролцогч, хуулийн этгээд нь шүүх, прокурор, мөрдөгчийн шийдвэр, ажиллагаанд гомдол гаргах эрхтэй.

15.2 дугаар зүйл.Хүсэлт, гомдол гаргах журам

Хэвлэх

1.Хүсэлт, гомдлыг эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагааны аль ч үед гаргаж болно.

2.Шүүх, прокурорын шийдвэрт энэ хуульд заасан хугацаанд гомдол гаргаж болно.

3.Хүсэлтэд тогтоолгох үйл явдал, гаргуулах шийдвэрийн талаар заана.

4.Хүсэлтийг тухайн ажиллагаа явуулж байгаа шүүх, прокурор, мөрдөгчид гаргах ба гомдлыг хуульд заасны дагуу хяналт тавих, шийдвэр гаргах эрх бүхий байгууллага, албан тушаалтанд гаргана.

5.Хүсэлт, гомдлыг амаар, эсхүл бичгээр гаргах ба амаар гаргасан бол тэмдэглэлд тусгаж, хүлээн авсан албан тушаалтан, хүсэлт, гомдол гаргагч гарын үсэг зурна.

6.Хүсэлт, гомдлыг хангаагүй нь эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухайн ажиллагаа болон бусад ажиллагааны үед хүсэлт, гомдол дахин гаргах эрхийг хязгаарлах үндэслэл болохгүй.

15.3 дугаар зүйл.Баривчлагдсан сэжигтэн, цагдан хоригдсон яллагдагч, шүүгдэгчийн хүсэлт, гомдлыг шилжүүлэх

Хэвлэх

1.Баривчлагдсан сэжигтэн, эсхүл цагдан хоригдсон яллагдагч, шүүгдэгч энэ хуульд заасан хүсэлт, гомдол гаргасан бол баривчлах байр, цагдан хорих байрны захиргаа 12 цагийн дотор хаягаар нь хүргүүлнэ.

2.Дуудан ирүүлсэн сэжигтэн дуудан ирүүлсэнтэй нь холбогдуулан энэ хуульд заасан хүсэлт, гомдол гаргах эрхтэй.

15.4 дүгээр зүйл.Хүсэлтийг шийдвэрлэх

Хэвлэх

/Энэ зүйлийн гарчигт 2020 оны 01 дүгээр сарын 10-ны өдрийн хуулиар өөрчлөлт оруулсан./

1.Хуульд заасан журмын дагуу гаргасан хүсэлт нь эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагааны явцад оролцогч, бусад оролцогч, хуулийн этгээдийн эрх, хууль ёсны ашиг сонирхлыг хамгаалахад ач холбогдолтой бол бүрэн, эсхүл хэсэгчлэн хангах, эсхүл хангахаас татгалзах тухай шүүх, прокурор, мөрдөгч шийдвэр гаргана.

2.Хүсэлтийг хангах үндэслэл нь тодорхой бол даруй, шалгах шаардлагатай тохиолдолд түүнийг гаргаснаас хойш ажлын 5 өдрийн дотор хангах эсэхийг шийдвэрлэнэ.

15.5 дугаар зүйл.Гомдол гаргасантай холбогдуулан шийдвэрийн биелэлтийг түдгэлзүүлэх

Хэвлэх

1.Гомдлыг хянан шийдвэрлэх албан тушаалтан шаардлагатай гэж үзвэл шүүх, прокурор, мөрдөгчийн шийдвэрийн биелэлтийг гомдлыг шийдвэрлэх хүртэл хугацаанд түр түдгэлзүүлж болно.

15.6 дугаар зүйл.Гомдлыг шалган шийдвэрлэх нийтлэг журам

Хэвлэх

1.Энэ хуулийн 15.1 дүгээр зүйлийн 2 дахь хэсэгт заасан албан тушаалтны талаар гаргасан гомдлыг тухайн албан тушаалтны шийдвэр, ажиллагаанд хяналт тавих албан тушаалтан хүлээн авч, гомдолд дурдсан үндэслэлийг тал бүрээс нь хянаж, шаардлагатай бол нэмэлт баримт гаргуулж, тайлбар авч болно.

2.Гомдлыг хянан шийдвэрлэх албан тушаалтан бүрэн эрхийнхээ хүрээнд гомдол гаргагчийн зөрчигдсөн эрх, хууль ёсны ашиг сонирхлыг хамгаалах арга хэмжээг цаг алдалгүй авна.

3.Хууль бус шийдвэр, ажиллагааны улмаас гомдол гаргагчийн эд хөрөнгө, эрүүл мэндэд хохирол учирсан бол энэ хуульд заасан журмын дагуу хохирлоо арилгуулахаар хандах эрхтэй болохыг түүнд тайлбарлана.

15.7 дугаар зүйл.Мөрдөгч, прокурорын шийдвэр, ажиллагаанд гаргасан гомдлыг хянах

Хэвлэх

1.Оролцогч нь мөрдөгчийн шийдвэр, ажиллагаанд гаргах гомдлыг хяналт тавьж байгаа прокурорт, хяналт тавьж байгаа прокурорын шийдвэр, ажиллагааны талаархи гомдлыг тухайн нэгжийн дээд шатны прокурорт шийдвэр гарснаас хойш ажлын 3 өдрийн дотор гаргана.

/Энэ хэсэгт 2020 оны 01 дүгээр сарын 10-ны өдрийн хуулиар нэмэлт оруулсан./

2.Гомдлыг хүлээн авсан прокурор 14 хоногийн дотор, нэмэлт материал шалгах, эсхүл бусад арга хэмжээ авах бол 21 хоногийн дотор хянаж шийдвэрлэнэ.

3.Гомдлыг хянасан албан тушаалтан, прокурорын зүгээс мөрдөгч, прокурорын шийдвэр, ажиллагааг хүчингүй болгох, өөрчлөх, эсхүл гомдлыг хүлээн авахаас татгалзах тухай шийдвэр гаргана.

4.Гомдол гаргагчид гомдлыг хэрхэн шийдвэрлэсэн, түүний үндэслэл, уг шийдвэрийг хүлээн зөвшөөрөхгүй бол шийдвэрийг хүлээн авснаас хойш 3 хоногийн дотор дээд шатны прокурорын газарт гомдол гаргаж болохыг тайлбарлана.

/Энэ хэсэгт 2020 оны 01 дүгээр сарын 10-ны өдрийн хуулиар өөрчлөлт оруулсан./

15.8 дугаар зүйл.Шүүхийн шийдвэрт гомдол гаргах

Хэвлэх

1.Прокурор, оролцогч энэ хуулийн 12.3, 13.1, 13.2, 13.5, 13.7, 14.4, 14.5, 14.13, 19.2, 19.3 дугаар зүйл, 21.2 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэг, 21.5 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт заасан шүүхийн шийдвэрийг эс зөвшөөрвөл 3 хоногийн дотор гомдол гаргаж болно.

2.Анхан шатны, давж заалдах, хяналтын журмаар хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагааны явцад гаргасан шүүхийн шийдвэр нь энэ зүйлийн 1 дэх хэсэгт хамаарахгүй.

3.Хэрэг бүртгэлт, мөрдөн байцаалтын явцад шүүгч дангаар гаргасан шийдвэрийн талаархи гомдлыг тухайн шатны шүүхийн Ерөнхий шүүгч, түүний эзгүйд томилсон шүүгч даруй хянан шийдвэрлэнэ. Энэхүү шийдвэр эцсийн байна.

/Энэ хэсэгт 2020 оны 01 дүгээр сарын 10-ны өдрийн хуулиар нэмэлт оруулсан./

4.Гомдол гаргагч гомдлыг хянан шийдвэрлэхэд оролцож, гомдлын үндэслэл, нотолгоо, шаардлагатай баримт бичгийг гаргаж танилцуулах эрхтэй.

5.Шүүх гомдлыг хянан шийдвэрлээд дараахь шийдвэрийн аль нэгийг гаргана:

5.1.гомдлыг хангаж, шүүхийн шийдвэрийг өөрчлөх, хүчингүй болгох;

/Энэ заалтад 2024 оны 01 дүгээр сарын 17-ны өдрийн хуулиар нэмэлт оруулсан./

5.2.гомдлыг хангахгүй орхих.

6.Гомдол гаргагч шүүхэд хүрэлцэн ирээгүй нь шүүхийн хэлэлцүүлгийг хойшлуулах үндэслэл болохгүй.

15.9 дүгээр зүйл.Хүсэлт, гомдлыг хавтаст хэрэгт хавсаргах

Хэвлэх

1.Энэ хуульд заасны дагуу гаргасан хүсэлт, гомдол, тэдгээрийг хэрхэн шийдвэрлэсэн баримт, тэмдэглэл, холбогдох бүх материалыг хавтаст хэрэгт хавсаргана.

АРВАН ЗУРГАДУГААР БҮЛЭГ

НОТЛОХ БАРИМТ

16.1 дүгээр зүйл.Нотлох баримт

Хэвлэх

1.Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэхэд ач холбогдол бүхий, энэ хуульд заасан үндэслэл, журмын дагуу олж авсан аливаа баримтат мэдээллийг нотлох баримт гэнэ.

2.Баримтат мэдээлэл нь гэрч, хохирогч, иргэний нэхэмжлэгч, иргэний хариуцагч, сэжигтэн, яллагдагч, шүүгдэгчийн мэдүүлэг, эд мөрийн баримт, баримт бичиг, шинжээчийн дүгнэлт, мэдүүлэг, мөрдөгчийн магадлагаа, энэ хуульд заасны дагуу бэхжүүлсэн кино ба гэрэл зураг, зураглал, дууны, дүрсний, дуу-дүрсний бичлэг, эрх бүхий байгууллагын цахим мэдээллийн сангаас цахим гарын үсгээр баталгаажуулж авсан лавлагаа, тодорхойлолт, ул мөрөөс авсан хэв, мөрдөн шалгах ажиллагааны болон шүүх хуралдааны тэмдэглэл, хүн, хуулийн этгээд, албан тушаалтнаас ирүүлсэн гэмт хэргийн талаархи гомдол, мэдээлэл болон энэ хуульд заасан бусад баримтаар тогтоогдоно.

/Энэ заалтад 2024 оны 01 дүгээр сарын 17-ны өдрийн хуулиар нэмэлт оруулсан./

3.Прокурор, мөрдөгч, төрийн байгууллагад иргэд, байгууллагаас ирүүлсэн гомдол, мэдээлэл, өргөдлийг шалгах, эрүүгийн хэргээс бусад зөрчил, хэрэг, маргааныг хянан шийдвэрлэх ажиллагаа, мэргэжлийн байгууллагын хяналт шалгалтын явцад хуульд заасан үндэслэл, журмын дагуу цуглуулж, бэхжүүлсэн болон энэ хуулийн Дөчин хоёрдугаар бүлэгт заасан журмаар гадаад улсаас ирүүлсэн баримтат мэдээллийг нотлох баримтаар тооцож болно.

4.Мөрдөгч энэ хуульд заасан үндэслэл, журмын дагуу нотлох баримт цуглуулж, шалгаж, бэхжүүлнэ.

5.Энэ зүйлийн 2 дахь хэсэгт заасан баримтат мэдээллийг нотлох баримтаар тооцох нь тэдгээрийг шалгах зорилгоор мөрдөн шалгах ажиллагаа явуулахыг хязгаарлах үндэслэл болохгүй.

6.Нотлох баримтыг хууль бус арга, хэрэгслээр цуглуулж, бэхжүүлэхийг хориглоно.

7.Энэ хуульд заасан үндэслэл, журмыг зөрчиж авсан баримтат мэдээллийг нотлох баримтаар тооцохгүй.

8.Шүүхийн хэлэлцүүлэг, шүүх хуралдаанаар шинжлэн судалсан нотлох баримт шүүхийн шийдвэрийн үндэслэл болно.

9.Хавтаст хэрэгт авагдаагүй нотлох баримт шүүхийн шийдвэрийн үндэслэл болохгүй.

10.Хохирогч, яллагдагч тэдгээрийн хууль ёсны төлөөлөгч, өмгөөлөгчөөс гаргаж өгсөн эд зүйл, баримт бичиг, гомдол, мэдээлэл, бусад баримтыг мөрдөгч, прокурор авч хавтаст хэрэгт тусгаж хавсаргана.

11.Энэ хуульд заасны дагуу оролцогчоос прокурор, мөрдөгчид гаргаж өгсөн эд зүйл, баримт бичиг, гомдол, мэдээлэл, бусад баримтыг олж авсан эх сурвалжийг зааж хэлээгүй бол дангаараа нотлох баримт болохгүй.

12.Өмгөөлөгчийн хууль зүйн туслалцаа үзүүлэх, өмгөөлөх үйл ажиллагаатай холбоотой харилцааны баримтыг нотлох баримтаар тооцохгүй.

13.Шүүх, прокурор, мөрдөгч тухайн хэрэгт хамааралтай энэ хуульд заасны дагуу цуглуулж, бэхжүүлсэн нотлох баримтыг хэргийг хянан шийдвэрлэхэд хангалттай эсэхийг бүхэлд нь үнэлнэ.

14.Нотлох баримтыг шинжлэн судлах явцад хэрэгт ач холбогдолтой, хамааралтай эсэхэд эргэлзэх үндэслэл байвал тухайн нотлох баримтыг шүүх, прокурорын шийдвэрийн үндэслэл болгохгүй.

15.Хавтаст хэрэгт тусгагдсан нотлох баримтыг шүүх хуралдаанаар шинжлэн судалж аль нь шүүхийн шийдвэрийн үндэслэл болохыг шүүх шийдвэрлэнэ.

16.2 дугаар зүйл.Нотолбол зохих байдал

Хэвлэх

1.Хэрэг бүртгэлт, мөрдөн байцаалт, шүүх хуралдааны явцад дараахь байдлыг нотолно:

1.1.гэмт хэрэг гарсан байдал /гэмт хэргийг хэзээ, хаана, яаж үйлдсэн болон Эрүүгийн хуульд заасан бусад байдал/;

1.2.гэмт хэргийг хэн үйлдсэн;

1.3.гэмт хэргийн сэдэлт, зорилго, гэм буруугийн хэлбэр;

1.4.Эрүүгийн хуульд заасан яллагдагчид оногдуулах ялыг хүндрүүлэх, хөнгөрүүлэх нөхцөл байдал;

1.5.гэмт хэргийн улмаас учирсан хохирол, хор уршгийн шинж чанар, хэр хэмжээ;

1.6.гэмт хэрэг үйлдэхэд нөлөөлсөн шалтгаан, нөхцөл.

16.3 дугаар зүйл.Мэдүүлэг

Хэвлэх

1.Мөрдөгч нь сэжигтэн, яллагдагч, шүүгдэгч, хохирогч, иргэний нэхэмжлэгч, иргэний хариуцагч, бусад оролцогчоос эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэхэд ач холбогдол бүхий нөхцөл байдлын талаар, шинжээчээс гаргасан дүгнэлтийнх нь талаар тайлбарлуулах, эсхүл тодруулах зорилгоор мэдүүлэг авч болно.

2.Сэжигтэн, яллагдагч, шүүгдэгчийн мэдүүлгийг нотлох баримтаар тооцох боловч уг мэдүүлэг дангаараа түүнийг яллах үндэслэл болохгүй.

3.Мэдүүлэг өгөгч мэдүүлгийнхээ эх сурвалжийг зааж чадаагүй бол тухайн мэдүүлэг нь дангаараа нотлох баримт болохгүй.

4.Дараахь хүнээс гэрчийн мэдүүлэг авч болохгүй:

4.1.тухайн хэргийг урьд нь хянан шийдвэрлэсэн шүүгч, прокурор;

4.2.өмгөөлөх, хууль зүйн туслалцаа үзүүлэх үүргээ гүйцэтгэж байх явцад тухайн хэргийн байдлыг мэдэх болсон өмгөөлөгч, хуульч;

4.3.хуулиар хүлээсэн үүргээ гүйцэтгэх замаар уг хэргийн байдлыг мэдэх болсон эвлэрүүлэн зуучлагч;

4.4.өвчний улмаас хэргийн нөхцөл байдлыг зөв ойлгож, зөв мэдүүлэх чадваргүй болсон нь тогтоогдсон хүн;

4.5.эмчилгээ хийж байх явцад сэжигтэн, яллагдагч, шүүгдэгчийн холбогдсон хэргийн талаар мэдэх болсон сэтгэл зүйч;

4.6.өөрийн болон гэр бүлийн гишүүдийнхээ эсрэг мэдүүлэг өгөхөөс татгалзсан гэрч, хохирогч.

5.Энэ зүйлийн 4.5-д заасан хүн сэжигтэн, яллагдагч, шүүгдэгчтэй харилцах явцад хийгдсэн тэмдэглэл, дууны, дүрсний, дуу-дүрсний бичлэг нь хэргийн нотлох баримт болохгүй ба сэжигтэн, яллагдагч, шүүгдэгчийн бичгээр өгсөн зөвшөөрлийн дагуу нотлох баримтад тооцож болно.

6.Энэ зүйлийн 4.5-д заасан хүнээс сэжигтэн, яллагдагч, шүүгдэгчийн бичгээр өгсөн зөвшөөрлийг үндэслэн гэрчийн мэдүүлэг авч болно.

7.Энэ зүйлийн 4.5-д заасан хүнтэй харилцан ярьсан ярианы талаар сэжигтэн, яллагдагч, шүүгдэгч өөрөө задруулсныг сонссон гэрчийн мэдүүлгийг шүүхэд нотлох баримтаар тооцож болно.

8.Дараахь мэдүүлэг дангаараа яллагдагч, шүүгдэгчийг гэмт хэрэг үйлдсэн, гэм буруутайг нотлох шүүхийн шийдвэрийн үндэслэл болохгүй:

8.1.нэрийг нь нууцалсан гэрчийн мэдүүлэг;

8.2.хамтран ажиллах этгээдийн мэдүүлэг;

8.3.яллагдагч, шүүгдэгчийн хэргээ хүлээсэн мэдүүлэг;

8.4.өвчний улмаас хэргийн нөхцөл байдлыг зөв ойлгож, зөв мэдүүлэх чадваргүй болсон гэрч, хохирогчийн мэдүүлэг.

9.Шүүх хавтаст хэргийн материалд тусгагдсан мэдүүлгийг шүүх хуралдаанд өгсөн мэдүүлэгтэй харьцуулан шүүхийн шийдвэрийн үндэслэл болгох эсэхийг шийдвэрлэнэ.

16.4 дүгээр зүйл.Эд мөрийн баримт

Хэвлэх

1.Эд мөрийн баримтад гэмт хэрэг үйлдэхэд хэрэглэсэн тээврийн хэрэгсэл, уналга, зэвсэг, хэрэгсэл, гэмт үйлдлийн замаар олсон мөнгө, үнэ бүхий зүйл, бусад эд зүйлс, гэмт хэргийн ул мөр үлдсэн, агуулсан түүнчлэн гэмт хэрэг, түүнийг үйлдсэн хүн, хуулийн этгээдийг илрүүлэх, хэргийн бодит байдлыг тогтоох, эсхүл сэжигтэн, яллагдагч, шүүгдэгчийн гэм бурууг үгүйсгэх, эсхүл хөнгөрүүлэхэд ач холбогдол бүхий бичмэл болон цахим баримт, бусад эд зүйлийг тооцно.

16.5 дугаар зүйл.Шинжээчийн дүгнэлт, мэдүүлэг

Хэвлэх

1.Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагааны явцад тусгай мэдлэг зайлшгүй шаардагдсан, эсхүл эд зүйл, хөрөнгийн үнэлгээ тогтоохоор шинжилгээ хийлгэнэ.

2.Шинжилгээ хийлгэхээр хэд хэдэн шинжээчийг томилсон бол дүгнэлт гаргахаас өмнө хоорондоо зөвлөлдөж, санал нэгдвэл дүгнэлтэд бүгд гарын үсэг зурна.

3.Дүгнэлт гаргахад санал зөрсөн шинжээч саналаа бичиж, дүгнэлтэд хавсаргана.

4.Шинжээчийн дүгнэлтийг шүүх, прокурор, мөрдөгч, өмгөөлөгч хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагаанд баримтлах үүрэггүй боловч дүгнэлтийг зөвшөөрөхгүй байгаа бол үндэслэлийг заана.

5.Шинжээчийн хэд хэдэн дүгнэлт, мөрдөгчийн магадлагаа гарсан тохиолдолд эдгээрийг шүүхээр хянан хэлэлцэж, алийг нь нотлох баримтаар тооцохыг шийдвэрлэнэ.

16.6 дугаар зүйл.Баримт бичиг

Хэвлэх

1.Хуулийн этгээд, албан тушаалтан, иргэний баталсан болон бичсэн баримт бичиг, эрүүгийн хэрэгт ач холбогдолтой баримтат мэдээллийг тухайн төрийн байгууллагаас үнэн зөвийг баталгаажуулж ирүүлсэн тохиолдолд нотлох баримт болно.

2.Бичмэл нотлох баримт энэ хуулийн 16.4 дүгээр зүйлд заасан шинжтэй байвал эд мөрийн баримт болно.

3.Бичмэл нотлох баримтыг эх хувиар нь, хэрэв эхийг авах боломжгүй бол прокурор, мөрдөгч тэмдэглэл үйлдэн хуулбарлан авна.

4.Энэ хуулийн 16.1 дүгээр зүйлийн 3 дахь хэсэгт заасан нотлох баримтыг тухайн төрийн байгууллагаас үнэн зөвийг баталгаажуулж ирүүлнэ.

16.7 дугаар зүйл.Мөрдөн шалгах ажиллагаа, прокурорын хянан шалгах ажиллагаа, шүүх хуралдааны тэмдэглэл

Хэвлэх

1.Мөрдөн шалгах ажиллагаа, прокурорын хянан шалгах ажиллагаа, шүүх хуралдааны тэмдэглэл, түүнд хавсаргасан дууны, дүрсний, дуу-дүрсний бичлэг, авсан гэрэл зураг, үйлдсэн гар зураг, ул мөрөөс авсан хэв нотлох баримт болно.

2.Мөрдөн шалгах ажиллагаа, прокурорын хянан шалгах ажиллагаа, шүүх хуралдааны тэмдэглэлд тусгагдсан нөхцөл байдал нь дууны, дүрсний, дуу-дүрсний бичлэгээс зөрсөн тохиолдолд шүүх, прокурор дууны, дүрсний, дуу-дүрсний бичлэгийг нотлох баримтаар тооцно.

3.Шүүх энэ зүйлийн 2 дахь хэсэгт заасан нөхцөл байдлыг тогтоохоор прокурор, оролцогчийн хүсэлтээр мөрдөн шалгах ажиллагаанд оролцсон хүнийг гэрчээр дуудаж, нотлох баримтыг шинжлэн судалж болно.

16.8 дугаар зүйл.Мөрдөн шалгах нууц ажиллагааны үр дүнг нотлох баримтаар тооцох

Хэвлэх

1.Хуульд заасан үндэслэл, журмын дагуу явуулсан мөрдөн шалгах нууц ажиллагааны үр дүнг нотлох баримтаар тооцох ба нотлох баримтыг цуглуулж, бэхжүүлэх ажиллагааны арга, хэрэгсэл, эх сурвалж нууц байна.

2.Прокурор, мөрдөгч нь мөрдөн шалгах нууц ажиллагаа явуулах шийдвэр, түүний үр дүнг хавтаст хэрэгт хавсаргахад энэ зүйлийн 1 дэх хэсэгт заасныг баримтална.

3.Мөрдөн шалгах нууц ажиллагааг явуулах байгууллага, ажилтны үйл ажиллагааны зарчим, эрх, үүргийг тодорхойлохтой холбогдсон энэ хуульд заагаагүй асуудлыг Гүйцэтгэх ажлын тухай хуулиар зохицуулна.

4.Энэ зүйлийн 1 дэх хэсэгт заасан мөрдөн шалгах нууц ажиллагааны үр дүн болох баримт, мэдээллийн талаар мөрдөгч нууц ажиллагааны магадлагаа үйлдэж, прокуророор баталгаажуулж хавтаст хэрэгт тусгана.

5.Хавтаст хэрэгт тусгагдаагүй баримт сэлт, мэдээлэл, мөрдөн шалгах нууц ажиллагааны үр дүн, бусад баримт болон гүйцэтгэх ажилтай холбоотой ямар ч баримт мэдээллийг шүүхийн хэлэлцүүлэг, урьдчилсан хэлэлцүүлэг явуулах, хэрэг хянан шийдвэрлэх шүүхэд танилцуулахыг хориглоно.

16.9 дүгээр зүйл.Нотлох баримтыг шинжлэн судлахаас татгалзах

Хэвлэх

1.Шүүх дараахь тохиолдолд нотлох баримтыг дахин шинжлэн судлахгүй:

1.1.танин мэдэхүйн хувьд нийтэд илэрхий, эсхүл шүүхийн хүчин төгөлдөр шийдвэрээр нэгэнт тогтоогдсон хэргийн нөхцөл байдал;

1.2.тухайн хэрэгт хамааралгүй нөхцөл байдлыг тодруулсан;

1.3.эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагаанд саад учруулах зорилгоор гаргасан нөхцөл байдал, баримт.

16.10 дугаар зүйл.Нотлох баримт гаргаж өгөх, нотлох баримт шалгуулах, мөрдөн шалгах ажиллагаа явуулах хүсэлтийг шийдвэрлэх

Хэвлэх

1.Хохирогч, гэрч, иргэний нэхэмжлэгч, иргэний хариуцагч, сэжигтэн, яллагдагч, тэдгээрийн хууль ёсны төлөөлөгч, өмгөөлөгчийн гаргаж өгсөн эд зүйл, баримт бичиг, мэдээлэл, бусад баримтыг мөрдөгч хүлээн авч, тэмдэглэл үйлдэн хавтаст хэрэгт тусгаж хавсаргана.

/Энэ заалтад 2024 оны 01 дүгээр сарын 17-ны өдрийн хуулиар нэмэлт оруулсан./

2.Хохирогч, иргэний нэхэмжлэгч, иргэний хариуцагч, яллагдагч, тэдгээрийн хууль ёсны төлөөлөгч, өмгөөлөгч хэрэгт ач холбогдол бүхий нөхцөл байдлыг шалган тогтоолгохоор мөрдөн шалгах ажиллагаа явуулах хүсэлтийг шүүх, прокурор, мөрдөгчид гаргах эрхтэй.

3.Хүсэлтэд тогтоолгох үйл явдал, явуулах мөрдөн шалгах ажиллагааны талаар заана.

4.Шүүх, прокурор, мөрдөгч энэ зүйлийн 2 дахь хэсэгт заасан хүсэлт нь хэргийг тал бүрээс нь бүрэн бодитой тогтооход ач холбогдолтой бол бүрэн, эсхүл хэсэгчлэн хангах, эсхүл хангахаас татгалзах тухай шийдвэр гаргана.

5.Мөрдөгчийн энэ зүйлийн 2 дахь хэсэгт заасан хүсэлтийг хүлээн авахаас татгалзсан шийдвэрийг үндэслэлгүй гэж үзвэл хохирогч, иргэний нэхэмжлэгч, иргэний хариуцагч, яллагдагч, тэдгээрийн хууль ёсны төлөөлөгч, өмгөөлөгч нь прокурорт, прокурорын шийдвэрт тухайн дээд шатны прокурорт хандан гомдол гаргаж болно.

6.Энэ зүйлд заасан хүсэлт, гомдол, тэдгээрийг хангасан, хангахаас татгалзсантай холбоотой баримт, шийдвэрийг эрүүгийн хавтаст хэрэгт тусгана.

7.Энэ зүйлд заасны дагуу гаргаж өгсөн эд зүйл, баримт бичиг, мэдээлэл, бусад баримтыг оролцогчийн хүсэлтээр шүүхийн урьдчилсан хэлэлцүүлгээр нотлох баримтаар тооцуулах, шүүх хуралдаанд шинжлэн судлуулах эрхтэй.

16.11 дүгээр зүйл.Нотлох баримтаар тооцохгүй байх

Хэвлэх

1.Дараахь тохиолдолд өөрийнхөө эсрэг мэдүүлэг өгсөн сэжигтэн, яллагдагч, шүүгдэгчийн мэдүүлгийг нотлох баримтаар тооцохгүй байх тухай прокурорын санал, оролцогчийн хүсэлтийг шүүх хянан хэлэлцэж, тухайн нотлох баримтыг нотлох баримтад тооцохгүй байх эсэхийг шийдвэрлэнэ:

1.1.энэ хуульд заасныг зөрчиж мэдүүлэг авсан;

1.2.энэ хуулийн 5.3 дугаар зүйлд заасныг зөрчсөн;

1.3.өмгөөлөгчтэй мэдүүлэг өгөх эрхийг зөрчиж мэдүүлэг авсан.

2.Энэ хуульд заасан үндэслэл, журмыг зөрчин цуглуулж, бэхжүүлсэн нотлох баримтыг эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагааны зорилтод нийцэж байгаа эсэхийг харгалзан бүхэлд нь, эсхүл зарим хэсгийг нь, тодорхой мөрдөн шалгах ажиллагаагаар цуглуулж, бэхжүүлсэн нотлох баримтын заримыг нотлох баримтаар тооцохгүй байх тухай прокурорын санал, оролцогчийн хүсэлтийг шүүх хянан хэлэлцэж, дараахь шийдвэр гаргана:

2.1.санал, хүсэлтийг хүлээн авахаас татгалзах;

2.2.бүхэлд нь, эсхүл зарим хэсгийг нотлох баримтаар тооцохгүй байх;

2.3.тодорхой мөрдөн шалгах ажиллагаагаар цуглуулж, бэхжүүлсэн нотлох баримтын заримыг нь нотлох баримтаар тооцохгүй байх.

3.Энэ зүйлийн 1, 2 дахь хэсэгт заасан нотлох баримтад үндэслэн цуглуулж, бэхжүүлсэн нотлох баримтыг нотлох баримтаар тооцохгүй байх тухай прокурорын санал, оролцогчийн хүсэлтийг үндэслэн шүүх хянан шийдвэрлэнэ.

16.12 дугаар зүйл.Эрүү шүүлт тулгаж авсан нотлох баримтыг нотлох баримтаар тооцохгүй байх

Хэвлэх

1.Эрүү шүүлт тулгаж, бусад хэлбэрээр хүнлэг бус, хэрцгий харьцаж мэдүүлэг авсан нь тогтоогдвол авсан мэдүүлгийг энэ хуулийн 16.11 дүгээр зүйлд заасан журмаар нотлох баримтаар тооцохгүй.

2.Энэ зүйлийн 1 дэх хэсэгт заасан мэдүүлгийг эрүү шүүлт тулгах гэмт хэргийг хянан шийдвэрлэхэд нотлох баримтаар тооцож болно.

16.13 дугаар зүйл.Шинжлэн судлахаас татгалзсан, хүчингүйд тооцсон нотлох баримт

Хэвлэх

1.Шүүх энэ хуулийн 16.9, 16.11 дүгээр зүйлд заасны дагуу шинжлэн судлахаас татгалзсан, хүчингүйд тооцсон нотлох баримтыг шүүхийн шийдвэр, шүүх хуралдааны тэмдэглэлд тусгана.

16.14 дүгээр зүйл.Нотлох баримт цуглуулж, бэхжүүлэх

Хэвлэх

1.Энэ хуульд заасан мөрдөн шалгах ажиллагаа явуулах замаар нотлох баримт цуглуулж, хэрэгт цугларсан эд мөрийн баримт, баримтат мэдээллийг мөрдөн шалгах ажиллагааны болон шүүхийн хэлэлцүүлэг, шүүх хуралдааны тэмдэглэлд тусгаж бэхжүүлнэ.

2.Нотлох баримт бэхжүүлэхдээ тэмдэглэл үйлдэхийн зэрэгцээ мэдээллийг тусгасан дууны, дүрсний, дуу-дүрсний бичлэг хийх, гэрэл зураг авах, гар зураг үйлдэх, ул мөрнөөс хэв, хээ буулгаж авах зэрэг эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагааны зарчимд нийцэх бусад аргыг хэрэглэнэ.

3.Мөрдөгч нотлох баримт цуглуулж, бэхжүүлэхдээ тэдгээрийг устах, гэмтэх, үрэгдэхээс хамгаалах арга хэмжээг авна.

4.Нотлох баримт цуглуулж, бэхжүүлэхдээ иргэний амь нас, эрүүл мэндэд аюултай, эсвэл тэдний нэр төрийг гутаан доромжлох, хүнлэг бус, хэрцгий харьцах, айлган сүрдүүлэх, мэдүүлэг, тайлбар, дүгнэлт гаргуулахаар тулган шаардах, хуурч мэхлэх зэрэг хууль бус арга хэрэглэхийг хориглоно.

16.15 дугаар зүйл.Нотлох баримтыг шалгаж үнэлэх

Хэвлэх

1.Мөрдөгч нотлох баримт цуглуулж, бэхжүүлэхдээ хуулийн дагуу явагдаж байгаа эсэх, цугларч байгаа нотлох баримт нь хэрэгт хамааралтай, ач холбогдолтой эсэхийг хянаж үнэлнэ.

2.Шүүх, прокурор, мөрдөгч нь хууль болон эрх зүйн ухамсрыг удирдлага болгож нотлох баримтыг тал бүрээс нь нягт нямбай, бүрэн гүйцэд, бодит байдлаар нь хянаж үзсэний үндсэн дээр нотлох баримтыг өөрийн дотоод итгэлээр үнэлнэ.

3.Хэрэгт авагдсан нотлох баримтыг харьцуулан шинжлэн судлах, бусад нотлох баримттай харьцуулах, шинэ нотлох баримтыг цуглуулах, нотлох баримтын эх сурвалжийг магадлах аргаар нотлох баримтыг шалгана.

IV ХЭСЭГ

ЭРҮҮГИЙН ХЭРЭГ ХЯНАН ШИЙДВЭРЛЭХ ТУСГАЙ ЖУРАМ

АРВАН ДОЛДУГААР БҮЛЭГ

ХЯЛБАРШУУЛСАН ЖУРМААР ХЭРЭГ ХЯНАН ШИЙДВЭРЛЭХ АЖИЛЛАГАА

17.1 дүгээр зүйл.Яллагдагч хэргээ хялбаршуулсан журмаар хянан шийдвэрлүүлэх хүсэлт гаргах

Хэвлэх

1.Яллагдагч гэмт хэрэг үйлдсэн гэм буруугаа хүлээн зөвшөөрч, мөрдөн шалгах ажиллагааг шуурхай явуулж гэмт хэргийг нотлоход дэмжлэг үзүүлэхээ илэрхийлж, гэмт хэргийн улмаас учруулсан хохирлоо нөхөн төлсөн, эсхүл нөхөн төлөхөө илэрхийлсэн бол хэргээ хялбаршуулсан журмаар хянан шийдвэрлүүлэх тухай хүсэлтийг мөрдөгч, эсхүл прокурорт гаргаж болно.

/Энэ хэсгийг 2022 оны 12 дугаар сарын 16-ны өдрийн хуулиар өөрчлөн найруулсан./

2.Яллагдагч энэ зүйлийн 1 дэх хэсэгт заасан хүсэлтийг прокурор хэргийг шүүхэд шилжүүлэхээс өмнө гаргана.

/Энэ хэсэгт 2022 оны 12 дугаар сарын 16-ны өдрийн хуулиар өөрчлөлт оруулсан./

3.Яллагдагч энэ зүйлийн 1 дэх хэсэгт заасан хүсэлтэд хохирлоо нөхөн төлсөн, эсхүл нөхөн төлөхөө илэрхийлсэн баримтыг хавсаргана.

/Энэ хэсэгт 2022 оны 12 дугаар сарын 16-ны өдрийн хуулиар нэмэлт оруулсан./

/Энэ хэсэгт 2020 оны 01 дүгээр сарын 10-ны өдрийн хуулиар өөрчлөлт оруулсан./

4.Яллагдагчид гэмт хэрэг үйлдсэн гэм бурууг нь хүлээн зөвшөөрүүлэхээр тулган шаардах, албадахыг хориглоно.

5.Эрүүгийн хуулийн тусгай ангид хорих ялын доод хэмжээг найман жилээс дээш хугацаагаар оногдуулахаар заасан гэмт хэргийг хялбаршуулсан журмаар хянан шийдвэрлэхгүй.

6.Яллагдагч хэргээ хялбаршуулсан журмаар хянан шийдвэрлүүлэхээр гаргасан хүсэлтийг хүлээн авсан мөрдөгч даруй прокурорт танилцуулж, мөрдөн байцаалт явуулна.

/Энэ хэсгийг 2022 оны 12 дугаар сарын 16-ны өдрийн хуулиар нэмсэн./

7.Эрүүгийн хуулийн Хорин хоёрдугаар бүлгийн 22.1 дүгээр зүйлийн 3 дахь хэсэг, 22.4 дүгээр зүйлийн 3 дахь хэсэг, 22.10 дугаар зүйлийн 2 дахь хэсэгт заасан гэмт хэргийг хялбаршуулсан журмаар хянан шийдвэрлэхгүй.

/Энэ хэсгийг 2022 оны 12 дугаар сарын 16-ны өдрийн хуулиар нэмсэн./

17.2 дугаар зүйл.Хүсэлтийг шийдвэрлэх

Хэвлэх

1.Прокурор, мөрдөгч гэмт хэрэг үйлдсэн гэм буруугаа хүлээн зөвшөөрч, мөрдөн шалгах ажиллагааг шуурхай явуулж гэмт хэргийг нотлоход дэмжлэг үзүүлэхээ илэрхийлж, гэмт хэргийн улмаас учруулсан хохирлоо нөхөн төлсөн, эсхүл нөхөн төлөхөө илэрхийлсэн бол хэргийг хялбаршуулсан журмаар хянан шийдвэрлүүлэх хүсэлт гаргасан яллагдагчид Эрүүгийн хуулийн 5.5 дугаар зүйлийн 4 дэх хэсэг, 6.7 дугаар зүйлд заасныг үндэслэн ял оногдуулах, ялаас чөлөөлөх, ял оногдуулахгүй тэнсэж албадлагын арга хэмжээ хэрэглэх тухай болон энэ бүлэгт заасан журмаар хэрэг хянан шийдвэрлэх үндэслэл, журмыг танилцуулна.

/Энэ хэсэгт 2022 оны 12 дугаар сарын 16-ны өдрийн хуулиар нэмэлт оруулсан./

/Энэ хэсэгт 2020 оны 01 дүгээр сарын 10-ны өдрийн хуулиар өөрчлөлт оруулсан./

2.Прокурор яллагдагчийн хүсэлтийг хүлээн авах, эсхүл татгалзах тухай тогтоол гаргана.

3.Прокурор хэргийг хялбаршуулсан журмаар шийдвэрлэх боломжтой гэж үзсэн бол мөрдөгч 14 хоногийн дотор мөрдөн байцаалт явуулна.

4.Прокурор хэргээ хялбаршуулсан журмаар хянан шийдвэрлүүлэхээр гаргасан яллагдагчийн хүсэлтийг хүлээн авсан мөрдөгчид дараах мөрдөн шалгах ажиллагаанаас шаардлагатай гэж үзсэн ажиллагааг явуулахыг даалгана:

/Энэ хэсгийг 2022 оны 12 дугаар сарын 16-ны өдрийн хуулиар нэмсэн./

4.1.энэ хуулийн 30.7 дугаар зүйлд заасан мөрдөн шалгах ажиллагаа;

/Энэ заалтыг 2022 оны 12 дугаар сарын 16-ны өдрийн хуулиар нэмсэн./

4.2.энэ хуулийн 22.1 дүгээр зүйлийн 3 дахь хэсэгт зааснаас бусад мөрдөгчийн бие даан явуулах мөрдөн шалгах ажиллагаа.

/Энэ заалтыг 2022 оны 12 дугаар сарын 16-ны өдрийн хуулиар нэмсэн./

5.Гэм буруугаа сайн дураараа хүлээн зөвшөөрч, хэргээ хялбаршуулсан журмаар хянан шийдвэрлүүлэх хүсэлт гаргасан боловч өмгөөлөгч авахаас татгалзсан яллагдагчид өмгөөлөгч томилж, хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагаанд оролцуулах журмыг Монголын Өмгөөлөгчдийн Холбооны саналыг харгалзан хууль зүйн асуудал эрхэлсэн Засгийн газрын гишүүн батална.

/Энэ хэсгийг 2024 оны 01 дүгээр сарын 17-ны өдрийн хуулиар нэмсэн./

6.Прокурор, мөрдөгч яллагдагчид энэ хуулийн Долдугаар бүлэгт заасан эрх, үүргээс гадна дараах эрхийг тусгайлан танилцуулна:

/Энэ хэсгийг 2024 оны 01 дүгээр сарын 17-ны өдрийн хуулиар нэмсэн./

6.1.тухайн гэмт хэрэгт оногдуулахаар заасан эрүүгийн хариуцлагын төрөл, хэмжээний талаар мэдээлэл авах;

/Энэ заалтыг 2024 оны 01 дүгээр сарын 17-ны өдрийн хуулиар нэмсэн./

6.2.прокурорын санал болгосон эрүүгийн хариуцлагын төрөл, хэмжээг хүлээн зөвшөөрөх, эсхүл татгалзах;

/Энэ заалтыг 2024 оны 01 дүгээр сарын 17-ны өдрийн хуулиар нэмсэн./

6.3.эрүүгийн хариуцлагын төрөл, хэмжээний талаар өөрийн саналыг илэрхийлэх;

/Энэ заалтыг 2024 оны 01 дүгээр сарын 17-ны өдрийн хуулиар нэмсэн./

6.4.шүүх шийдвэр гаргахаар зөвлөлдөх тасалгаанд орохоос өмнө хэргээ хялбаршуулсан журмаар хянан шийдвэрлүүлэхээс татгалзах.

/Энэ хэсгийг 2024 оны 01 дүгээр сарын 17-ны өдрийн хуулиар нэмсэн./

7.Прокурор хохирогчид энэ зүйлийн 2 дахь хэсэгт заасан шийдвэрийг мэдэгдэж, хохирол нөхөн төлөх талаар яллагдагчийн гаргасан санал болон энэ хуулийн Наймдугаар бүлэгт заасан эрх, үүргийг тусгайлан танилцуулна.

/Энэ хэсгийг 2024 оны 01 дүгээр сарын 17-ны өдрийн хуулиар нэмсэн./

8.Хэд хэдэн гэмт хэрэг үйлдсэн яллагдагч зарим хэргээ хүлээн зөвшөөрөөгүй бол түүнд холбогдох хэргийг бүхэлд нь ердийн журмаар хянан шийдвэрлэнэ.

/Энэ хэсгийг 2024 оны 01 дүгээр сарын 17-ны өдрийн хуулиар нэмсэн./

9.Нэг, эсхүл хэд хэдэн гэмт хэрэг хамтран үйлдсэн яллагдагч нарын зарим нь гэм буруугаа бүрэн, эсхүл хэсэгчлэн хүлээн зөвшөөрөөгүй бол тухайн яллагдагч нарт холбогдох хэргийг ердийн журмаар хянан шийдвэрлэнэ.

/Энэ хэсгийг 2024 оны 01 дүгээр сарын 17-ны өдрийн хуулиар нэмсэн./

10.Гэм буруугаа хүлээн зөвшөөрч, гэмт хэргийг нотлоход дэмжлэг үзүүлсэн хүнд холбогдох хэргийг бусад яллагдагч нарт холбогдох хэргээс тусгаарласан бол түүнд холбогдох хэргийг хялбаршуулсан журмаар хянан шийдвэрлэж болно.

/Энэ хэсгийг 2024 оны 01 дүгээр сарын 17-ны өдрийн хуулиар нэмсэн./

11.Эрүүгийн хэргийг ердийн журмаар хянан шийдвэрлэсэн нь мөрдөн шалгах ажиллагааны явцад гэм буруугаа хүлээн зөвшөөрч, гэмт хэргийг нотлоход дэмжлэг үзүүлсэн хүнд Эрүүгийн хуулийн ерөнхий ангийн 6.7 дугаар зүйлд заасныг журамлан ял оногдуулахад саад болохгүй.

/Энэ хэсгийг 2024 оны 01 дүгээр сарын 17-ны өдрийн хуулиар нэмсэн./

17.3 дугаар зүйл.Прокурорын хяналт

Хэвлэх

1.Прокурор хялбаршуулсан журмаар мөрдөн шалгах ажиллагаа явуулсан хэргийн материалтай даруй танилцаж, дараахь нөхцөл байдал тогтоогдсон эсэхийг хянана:

1.1.гэмт хэрэг үйлдсэн гэм буруугаа сайн дураараа хүлээн зөвшөөрсөн эсэх;

1.2.Эрүүгийн хуулийн 5.3 дугаар зүйлийн 4 дэх хэсэг, 5.4 дүгээр зүйлийн 2 дахь хэсэг, 5.5 дугаар зүйлийн 4 дэх хэсэг, 6.7 дугаар зүйлд заасан нөхцөл хангагдсан эсэх;

/Энэ заалтад 2020 оны 01 дүгээр сарын 10-ны өдрийн хуулиар нэмэлт оруулсан./

1.3.гэмт хэрэг үйлдсэн нь нотлох баримтаар тогтоогдсон эсэх.

2.Яллагдагч нэмэлт мөрдөн шалгах ажиллагаа хийлгэх хүсэлт гаргасан, эсхүл хэргийг хялбаршуулсан журмаар хянан шийдвэрлүүлэх хүсэлтээсээ татгалзсан, хэргийн зүйлчлэл, хүлээлгэх эрүүгийн хариуцлагын талаар санал зөрсөн, эсхүл энэ зүйлийн 1 дэх хэсэгт заасан нөхцөл байдал тогтоогдоогүй бол хэргийг ердийн журмаар шийдвэрлэхээр прокурор тогтоол гаргана.

3.Прокурор хэргийг хялбаршуулсан журмаар хянан шийдвэрлэх үндэслэлтэй гэж үзвэл хэргийн зүйлчлэл, түүнд оногдуулах ялын төрөл, хэмжээ, эсхүл ялаас чөлөөлөх, эсхүл ял оногдуулахгүй тэнсэж албадлагын арга хэмжээ хэрэглэх тухай саналыг яллагдагч, түүний өмгөөлөгчид танилцуулж, яллагдагч зөвшөөрвөл гарын үсэг зуруулж, яллах дүгнэлт үйлдэн хэргийг шүүхэд даруй шилжүүлнэ.

/Энэ хэсэгт 2020 оны 01 дүгээр сарын 10-ны өдрийн хуулиар өөрчлөлт оруулсан./

4.Энэ зүйлийн 3 дахь хэсэгт заасан ажиллагааг явуулахад энэ хуулийн Гучин гуравдугаар бүлэгт заасан журмыг баримтлахгүй.

5.Яллагдагчийн хүлээн зөвшөөрсөн прокурорын саналд энэ зүйлийн 3 дахь хэсэгт зааснаас гадна дараах нөхцөл байдлыг тусгаж, хэрэгт хавсаргана:

/Энэ хэсгийг 2024 оны 01 дүгээр сарын 17-ны өдрийн хуулиар нэмсэн./

5.1.эрүүгийн хариуцлагын талаар прокурорын санал танилцуулсан он, сар, өдөр, газар;

/Энэ заалтыг 2024 оны 01 дүгээр сарын 17-ны өдрийн хуулиар нэмсэн./

5.2.хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагаа явуулсан албан тушаалтны эцэг /эх/-ийн нэр, өөрийн нэр, албан тушаал;

/Энэ заалтыг 2024 оны 01 дүгээр сарын 17-ны өдрийн хуулиар нэмсэн./

5.3.яллагдагч, түүний хууль ёсны төлөөлөгч, өмгөөлөгчийн талаарх мэдээлэл;

/Энэ заалтыг 2024 оны 01 дүгээр сарын 17-ны өдрийн хуулиар нэмсэн./

5.4.гэмт хэрэг үйлдсэн он, сар, өдөр, газар, хэргийн товч агуулга;

/Энэ заалтыг 2024 оны 01 дүгээр сарын 17-ны өдрийн хуулиар нэмсэн./

5.5.гэмт хэргийн үндсэн шинж;

/Энэ заалтыг 2024 оны 01 дүгээр сарын 17-ны өдрийн хуулиар нэмсэн./

5.6.гэмт хэргийн улмаас учирсан хохирлын хэмжээ, хор уршгийн шинж чанар;

/Энэ заалтыг 2024 оны 01 дүгээр сарын 17-ны өдрийн хуулиар нэмсэн./

5.7.яллагдагчийн хохирол нөхөн төлсөн, эсхүл хохирол нөхөн төлөхөө бодитой илэрхийлсэн байдал;

/Энэ заалтыг 2024 оны 01 дүгээр сарын 17-ны өдрийн хуулиар нэмсэн./

5.8.яллагдагчид эрүүгийн хариуцлага хүлээлгэхэд харгалзан үзэх хөнгөрүүлэх, хүндрүүлэх нөхцөл байдал;

/Энэ заалтыг 2024 оны 01 дүгээр сарын 17-ны өдрийн хуулиар нэмсэн./

5.9.яллагдагчийн биеийн байцаалт;

/Энэ заалтыг 2024 оны 01 дүгээр сарын 17-ны өдрийн хуулиар нэмсэн./

5.10.яллагдагч хэд хэдэн гэмт хэрэг үйлдсэн бол түүний үйлдэл тус бүрд хүлээлгэх эрүүгийн хариуцлагын төрөл, хэмжээ;

/Энэ заалтыг 2024 оны 01 дүгээр сарын 17-ны өдрийн хуулиар нэмсэн./

5.11.Эрүүгийн хуулийн 6.8, 6.9 дүгээр зүйлд заасан журмын дагуу ял нэгтгэснээр яллагдагчийн нийт эдлэх ялын төрөл, хэмжээ;

/Энэ заалтыг 2024 оны 01 дүгээр сарын 17-ны өдрийн хуулиар нэмсэн./

5.12.Эрүүгийн хуулийн 7.5 дугаар зүйлд заасны дагуу хураалгах хөрөнгө, орлого.

/Энэ заалтыг 2024 оны 01 дүгээр сарын 17-ны өдрийн хуулиар нэмсэн./

6.Прокурор яллагдагчийн гэм буруу, түүнд хүлээлгэх эрүүгийн хариуцлагын талаар яллагдагчийн хүлээн зөвшөөрч, гарын үсэг зурж баталгаажуулсан саналыг яллах дүгнэлтийн хавсралтад тусгаж, хэргийг 7 хоногийн дотор шүүхэд шилжүүлнэ.

/Энэ хэсгийг 2024 оны 01 дүгээр сарын 17-ны өдрийн хуулиар нэмсэн./

7.Прокурорын яллах дүгнэлтийн хавсралтад дараах зүйлийг тусгана:

/Энэ хэсгийг 2024 оны 01 дүгээр сарын 17-ны өдрийн хуулиар нэмсэн./

7.1.яллагдагчтай хийсэн тохиролцооны агуулга;

/Энэ заалтыг 2024 оны 01 дүгээр сарын 17-ны өдрийн хуулиар нэмсэн./

7.2.яллагдагчид авсан таслан сэргийлэх арга хэмжээ;

/Энэ заалтыг 2024 оны 01 дүгээр сарын 17-ны өдрийн хуулиар нэмсэн./

7.3.гэмт хэргийн улмаас учирсан хохирлыг яллагдагч нөхөн төлсөн, эсхүл нөхөн төлөхөө илэрхийлсэн байдал;

/Энэ заалтыг 2024 оны 01 дүгээр сарын 17-ны өдрийн хуулиар нэмсэн./

7.4.мөрдөн шалгах ажиллагаанд гарсан зардлын тооцоо;

/Энэ заалтыг 2024 оны 01 дүгээр сарын 17-ны өдрийн хуулиар нэмсэн./

7.5.хэрэгт хураагдсан, битүүмжлэгдсэн хөрөнгө, эд мөрийн баримт, тэдгээрийн байгаа газар;

/Энэ заалтыг 2024 оны 01 дүгээр сарын 17-ны өдрийн хуулиар нэмсэн./

7.6.прокурорын яллагдагчтай хийсэн тохиролцоог батлах хүсэлт.

/Энэ заалтыг 2024 оны 01 дүгээр сарын 17-ны өдрийн хуулиар нэмсэн./

8.Прокурор яллах дүгнэлтийн хувийг яллагдагчид гардуулж, хавтаст хэргийг харьяалах шүүхэд шилжүүлсэн тухай яллагдагч, хохирогч, эсхүл тэдгээрийн хууль ёсны төлөөлөгч, өмгөөлөгчид мэдэгдэнэ.

/Энэ хэсгийг 2024 оны 01 дүгээр сарын 17-ны өдрийн хуулиар нэмсэн./

9.Прокуророос эрүүгийн хэргийг шүүхэд шилжүүлсний дараа оролцогч хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагаатай холбоотой санал, хүсэлтээ харьяалах шүүхэд гаргана.

/Энэ хэсгийг 2024 оны 01 дүгээр сарын 17-ны өдрийн хуулиар нэмсэн./

17.4 дүгээр зүйл.Шүүх хялбаршуулсан журмаар хэрэг хянан шийдвэрлэх журам

Хэвлэх

1.Шүүх хялбаршуулсан журмаар хэргийг хянан шийдвэрлэх ажиллагаа явуулахад энэ хуульд заасан ердийн журмаас гадна энэ бүлэгт заасан тусгай журмыг баримтална.

2.Шүүх тухайн хэргийг шууд хянан шийдвэрлэх боломжтой гэж үзвэл хүлээн авсан даруй, эсхүл 7 хоногийн дотор эрүүгийн хариуцлага хүлээлгэх асуудлыг хэлэлцэх шүүх хуралдаан зарлан явуулж болно.

/Энэ хэсэгт 2022 оны 12 дугаар сарын 16-ны өдрийн хуулиар өөрчлөлт оруулсан./

/Энэ хэсэгт 2020 оны 01 дүгээр сарын 10-ны өдрийн хуулиар нэмэлт оруулсан./

3.Шүүх хуралдаанд прокурор, шүүгдэгч, түүний өмгөөлөгч, эсхүл хууль ёсны төлөөлөгч оролцоно. Хохирогч, түүний хууль ёсны төлөөлөгч, өмгөөлөгч оролцох хүсэлт гаргасан бол оролцуулна.

4.Шүүх хуралдаанаар дараахь нөхцөл байдлыг хянана:

4.1.шүүгдэгч гэмт хэрэг үйлдсэн нь нотлох баримтаар нотлогдсон эсэх;

4.2.гэмт хэрэг үйлдсэн гэм буруугаа сайн дураараа хүлээн зөвшөөрсөн эсэх;

4.3.прокурорын сонсгосон ял, албадлагын арга хэмжээг хүлээн зөвшөөрсөн эсэх;

/Энэ заалтад 2020 оны 01 дүгээр сарын 10-ны өдрийн хуулиар өөрчлөлт оруулсан./

~~4.4.хүлээлгэх эрүүгийн хариуцлагыг зөвшөөрсөн эсэх;~~

/Энэ заалтыг 2020 оны 01 дүгээр сарын 10-ны өдрийн хуулиар хүчингүй болсонд тооцсон./

4.5.гэмт хэргийн улмаас учруулсан хохирол, хор уршгийг нөхөн төлсөн, нөхөн төлөхөө илэрхийлсэн эсэх;

/Энэ заалтад 2020 оны 01 дүгээр сарын 10-ны өдрийн хуулиар өөрчлөлт оруулсан./

4.6.гэмт хэрэг үйлдсэн гэм буруугаа хүлээн зөвшөөрсний улмаас үүсэх хууль зүйн үр дагаврыг ойлгосон эсэх.

5.Шүүх хялбаршуулсан журмаар хэргийг хянан шийдвэрлэх үндэслэл тогтоогдвол шүүгдэгчийг гэмт хэрэг үйлдсэн гэм буруутайд тооцож, Эрүүгийн хуулийн 5.3 дугаар зүйлийн 4 дэх хэсэг, 5.4 дүгээр зүйлийн 2 дахь хэсэг, 5.5 дугаар зүйлийн 4 дэх хэсэг, 6.7 дугаар зүйлд заасныг баримтлан прокурорын саналын хүрээнд шүүгдэгчийн эрх зүйн байдлыг дордуулахгүйгээр эрүүгийн хариуцлага хүлээлгэх тухай шийдвэр гаргана.

/Энэ хэсэгт 2020 оны 01 дүгээр сарын 10-ны өдрийн хуулиар нэмэлт оруулсан./

6.Шүүгдэгч хүсэлтээсээ татгалзсан, эсхүл энэ зүйлийн 4 дэх хэсэгт заасан нөхцөл байдлын аль нэг нь хангагдаагүй гэж үзэх үндэслэл байвал шүүх хэргийг прокурорт буцаах, эсхүл буцаахгүйгээр ердийн журмаар шийдвэрлэнэ. Энэ шийдвэрт прокурор, оролцогч гомдол, эсэргүүцэл гаргахгүй.

/Энэ хэсэгт 2022 оны 12 дугаар сарын 16-ны өдрийн хуулиар өөрчлөлт оруулсан./

/Энэ хэсэгт 2024 оны 01 дүгээр сарын 17-ны өдрийн хуулиар нэмэлт оруулсан./

7.Энэ зүйлийн 5 дахь хэсэгт заасны дагуу гаргасан шүүхийн шийдвэрт прокурор, оролцогч гагцхүү энэ хуулийг ноцтой зөрчсөн үндэслэлээр давж заалдах журмаар гомдол, эсэргүүцэл гаргаж болно.

/Энэ хэсгийг 2022 оны 12 дугаар сарын 16-ны өдрийн хуулиар нэмсэн./

/Энэ хэсгийг 2024 оны 01 дүгээр сарын 17-ны өдрийн хуулиар өөрчлөн найруулсан./

8.Энэ зүйлийн 7 дахь хэсэгт зааснаас бусад тохиолдолд гомдол, эсэргүүцэл гаргахгүй.

/Энэ хэсгийг 2022 оны 12 дугаар сарын 16-ны өдрийн хуулиар нэмсэн./

9.Хялбаршуулсан журмаар хэргийг хянан шийдвэрлэх шүүх хуралдааны дэг болон шүүхийн шийдвэрийг боловсруулах аргачлал, журмыг Улсын дээд шүүх батална.

/Энэ хэсгийг 2022 оны 12 дугаар сарын 16-ны өдрийн хуулиар нэмсэн./

~~17.5 дугаар зүйл.Зарим гэмт хэргийг хялбаршуулсан журмаар хянан шийдвэрлэх журам~~

Хэвлэх

/Энэ зүйлийг 2020 оны 01 дүгээр сарын 10-ны өдрийн хуулиар хүчингүй болсонд тооцсон./

17.6 дугаар зүйл.Шүүх хуралдаанд хохирогч, шүүгдэгч, прокурор, өмгөөлөгч хүрэлцэн ирээгүйн холбогдол

Хэвлэх

1.Энэ бүлэгт заасан шүүх хуралдаанд шүүгдэгч, прокурор, өмгөөлөгч, шүүх хуралдаанд оролцох хүсэлт гаргасан хохирогч ирээгүй нь шүүх хуралдааныг хойшлуулах үндэслэл болно.

2.Өмгөөлөгч, прокурор хүндэтгэн үзэх шалтгаантайгаас бусад тохиолдолд шүүх хуралдаанд оролцоно.

АРВАН НАЙМДУГААР БҮЛЭГ

ӨСВӨР НАСНЫ СЭЖИГТЭН, ЯЛЛАГДАГЧ, ШҮҮГДЭГЧИД ХОЛБОГДОХ ХЭРЭГ ХЯНАН ШИЙДВЭРЛЭХ

18.1 дүгээр зүйл.Өсвөр насны сэжигтэн, яллагдагч, шүүгдэгчид холбогдох хэрэг хянан шийдвэрлэх журам

Хэвлэх

1.Өсвөр насны сэжигтэн, яллагдагч, шүүгдэгчийн үйлдсэн гэмт хэрэгт эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагаа явуулахдаа энэ хуульд заасан ердийн журмаас гадна энэ бүлэгт заасан тусгай журмыг удирдлага болгоно.

2.Өсвөр насны сэжигтэн, яллагдагч, шүүгдэгчийн хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагаанд өмгөөлөгчийг оролцуулахаас гадна шаардлагатай гэж үзвэл сурган хүмүүжүүлэгч, эсхүл хүүхдийн асуудал эрхэлсэн төрийн байгууллагын ажилтныг байлцуулж болно.

3.Хууль ёсны төлөөлөгчийг өсвөр насны сэжигтэн, яллагдагч, шүүгдэгчийн эрх, хууль ёсны ашиг сонирхолд хохирол учруулж болзошгүй гэж шүүх, прокурор, мөрдөгч үзвэл хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагаанд оролцуулахгүй.

4.Өсвөр насны сэжигтэн, яллагдагч, шүүгдэгч, түүний хууль ёсны төлөөлөгч энэ хуулийн 5.2 дугаар зүйлд заасны дагуу өмгөөлөгч сонгоогүй бол томилогдсон өмгөөлөгчийг оролцуулна.

18.2 дугаар зүйл.Өсвөр насны шүүгдэгчид холбогдох хэргийг шүүхээр хянан шийдвэрлэх ажиллагаанд баримтлах нийтлэг шаардлага

Хэвлэх

1.Шүүх өсвөр насны шүүгдэгчид холбогдох хэргийг хянан шийдвэрлэх ажиллагаа явуулах, шийдвэр гаргахдаа түүний эрх, хууль ёсны ашиг сонирхлыг хангана.

2.Өсвөр насны шүүгдэгчтэй харьцахдаа түүний нэр төрийг хүндэтгэн харьцаж, насны онцлогийг харгалзан хүмүүжих, алдаагаа засах боломж олгохыг анхаарч ажиллана.

3.Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагааг хаалттай явуулж, шийдвэрийг олон нийтэд мэдээлэхдээ өсвөр насны шүүгдэгчийн эрх, хууль ёсны ашиг сонирхол, түүнд учирч болох бусад хор уршгийг тусгайлан харгалзана.

4.Өсвөр насны шүүгдэгчид холбогдох хэргийг хянан шийдвэрлэх ажиллагааг энэ хуульд заасан ердийн журмаар явагдах ажиллагаанаас шуурхай, богино хугацаанд явуулах нөхцөлийг шүүх хангаж ажиллана.

18.3 дугаар зүйл.Өсвөр насны яллагдагч, шүүгдэгчийн хувийн байдлыг тогтоох

Хэвлэх

1.Өсвөр насны яллагдагч, шүүгдэгчийн хувийн байдалтай нь холбоотой дараахь мэдээллийг тогтоосон байна:

1.1.төрсөн он, сар, өдөр, нас;

1.2.амьдралын нөхцөл байдал ба хүмүүжилтэй холбоотой мэдээлэл;

1.3.гэмт хэрэг үйлдэхэд нөлөөлсөн шалтгаан, нөхцөл;

1.4.гэмт хэрэг хамтран үйлдэгч байсан эсэх;

1.5.сэтгэцийн өвчинтэй холбогдолгүй боловч ухаан санаа нь гүйцэд хөгжөөгүйн улмаас өөрийнхөө үйлдлийн холбогдлыг бүрэн ойлгож байгаа эсэхэд эргэлзээ төрвөл шинжээч томилж, дүгнэлт гаргуулах.

2.Өсвөр насны яллагдагч, шүүгдэгчийн насыг хуулийн дагуу авсан иргэний бүртгэлийн бичиг баримтаар тодорхойлно.

3.Дараахь тохиолдолд өсвөр насны яллагдагч, шүүгдэгчийн насыг тогтоох зорилгоор шинжээч томилно:

3.1.энэ зүйлийн 2 дахь хэсэгт заасан бичиг баримт нь хуурамч гэж үзэх үндэслэл байвал;

3.2.энэ зүйлийн 2 дахь хэсэгт заасан бичиг баримт байхгүй бол;

3.3.өөр улсад бүртгэлтэй, энэ зүйлийн 2 дахь хэсэгт заасан бичиг баримтыг олж авах боломжгүй бол.

4.Өсвөр насны яллагдагч, шүүгдэгчийн насыг энэ зүйлийн 3 дахь хэсэгт зааснаас өөр аргаар тогтоосон нотлох баримтыг шүүхээр шинжлэн судлах эсэхийг шүүх шийдвэрлэнэ.

5.Шүүх өсвөр насны шүүгдэгчид холбогдох хэргийг хянан шийдвэрлэх явцад дараахь мэдээллийг гаргаж өгөхийг прокуророос шаардаж болно:

5.1.тухайн шүүгдэгч гэмт хэрэг үйлдэхийн өмнө болон дараа биеэ хэрхэн авч явж байсан зан байдал, араншин;

5.2.тухайн шүүгдэгч гэмт хэрэг үйлдэх үедээ ямар нөхцөл байдалд байсан.

6.Шүүх ял эдэлж байгаа өсвөр насны хүнд холбогдох хэргийг хянан шийдвэрлэхэд энэ зүйлийн 5 дахь хэсэгт заасан мэдээлэл гаргаж өгөхийг прокуророос шаардаж болно.

18.4 дүгээр зүйл.Өсвөр насны яллагдагчийн үйлдсэн хэргийг тусгаарлах

Хэвлэх

1.Эрүүгийн хэргээс өсвөр насны яллагдагчид холбогдох хэргийг мөрдөн байцаалтын шатанд тусгаарлаж шалгана.

2.Өсвөр насны яллагдагчийн хэргийг тусгаарлах нь хэргийг бүх талаас нь бүрэн бодитой тогтооход саад учруулахаар байвал тусгаарлахгүй байж болно.

18.5 дугаар зүйл.Мөрдөн байцаалтад хууль ёсны төлөөлөгч оролцох

Хэвлэх

1.Прокурор, мөрдөгч өсвөр насны сэжигтэн, яллагдагчийн хууль ёсны төлөөлөгчийг тогтоож, түүнд мөрдөн шалгах ажиллагааны явцад ямар эрхтэй оролцохыг тайлбарлана.

2.Өсвөр насны сэжигтэн, яллагдагчийн хууль ёсны төлөөлөгч нь дараахь эрхтэй:

2.1.өсвөр насны сэжигтэн, яллагдагчийг ямар хэрэгт буруутгаж байгааг мэдэх;

2.2.эрүүгийн хэрэг үүсгэж яллагдагчаар татах тогтоолтой танилцуулахад байлцах;

2.3.өсвөр насны сэжигтэн, яллагдагчаас мэдүүлэг авах, яллагдагч, өмгөөлөгчийг байлцуулан хийж байгаа бусад ажиллагаанд мөрдөгч, прокурорын зөвшөөрснөөр оролцох;

2.4.хүсэлт, гомдол гаргах;

2.5.нотлох баримтын ач холбогдол бүхий зүйлийг шалгуулах хүсэлт гаргах.

18.6 дугаар зүйл.Өсвөр насны сэжигтэн, яллагдагчийг дуудан ирүүлэх, баривчлах

Хэвлэх

1.Баривчлах сэжигтэн нь өсвөр насны хүн бол энэ зүйлд заасан журмыг баримтална.

2.Өсвөр насны сэжигтэн, яллагдагчийг түүний хууль ёсны төлөөлөгч, асран хамгаалагчаар дамжуулан дуудна.

3.Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагаанд саад болох үндэслэл байвал энэ зүйлийн 2 дахь хэсэгт заасныг баримтлахгүй.

4.Өсвөр насны сэжигтэн, яллагдагчийг албадан ирүүлсэн, баривчилсан, цагдан хорьсон тухай түүний гэр бүлийн гишүүн, хууль ёсны төлөөлөгч, эсхүл өмгөөлөгчид нь 6 цагийн дотор мэдэгдэнэ.

5.Баривчлагдсан өсвөр насны сэжигтэн, цагдан хоригдсон өсвөр насны яллагдагчийг баривчлагдсан арван найман насанд хүрсэн хүн, цагдан хоригдсон арван найман насанд хүрсэн сэжигтэн, яллагдагч, шүүгдэгчээс тусад нь байлгана.

18.7 дугаар зүйл.Өсвөр насны яллагдагчид холбогдох хэргийн шүүхийн хэлэлцүүлэг

Хэвлэх

1.Энэ хуулийн 14.13 дугаар зүйлд заасан журмаар явагдах өсвөр насны яллагдагчид таслан сэргийлэх арга хэмжээ авах шүүхийн хэлэлцүүлэг хаалттай явагдах ба өмгөөлөгч, хууль ёсны төлөөлөгчийг оролцуулна.

2.Өсвөр насны яллагдагчийн хууль ёсны төлөөлөгч хүрэлцэн ирээгүй нь шүүхийн хэлэлцүүлгийг хойшлуулах үндэслэл болохгүй.

18.8 дугаар зүйл.Цагдан хорих

Хэвлэх

1.Энэ хуулийн 14.13 дугаар зүйлд заасны дагуу өсвөр насны яллагдагчийг цагдан хорих асуудлыг хянан шийдвэрлэх шүүхийн хэлэлцүүлэгт өмгөөлөгч, эсхүл хүсэлт гаргасан хууль ёсны төлөөлөгч, асран хамгаалагч, харгалзан дэмжигчийг оролцуулна.

2.Өсвөр насны яллагдагчийг цагдан хорих үндсэн хугацаа 1 сар хүртэл байх ба цагдан хорих таслан сэргийлэх арга хэмжээний нийт хугацаа Эрүүгийн хуульд хорих ялын дээд хэмжээг 5 жил хүртэл хугацаагаар оногдуулахаар заасан гэмт хэргийн яллагдагчид 3 сараас, Эрүүгийн хуульд хорих ялын дээд хэмжээг 5 жилээс дээш хугацаагаар оногдуулахаар заасан гэмт хэргийн яллагдагчид 6 сараас хэтэрч болохгүй.

/Энэ хэсэгт 2024 оны 01 дүгээр сарын 17-ны өдрийн хуулиар нэмэлт оруулсан./

18.9 дүгээр зүйл.Өсвөр насны яллагдагч, түүний хууль ёсны төлөөлөгчийг хавтаст хэргийн материалтай танилцуулах

Хэвлэх

1.Өсвөр насны яллагдагчид хавтаст хэргийн материалыг энэ хуульд заасны дагуу танилцуулахад түүний өмгөөлөгч, хууль ёсны төлөөлөгчийг оролцуулна.

2.Өсвөр насны яллагдагчийн эрх, хууль ёсны ашиг сонирхлыг зөрчиж болзошгүй гэж үзвэл мөрдөгч нь өсвөр насны яллагдагчид хавтаст хэргийн материалыг танилцуулахад түүний хууль ёсны төлөөлөгчийг оролцуулахгүй.

18.10 дугаар зүйл.Шүүх хуралдаанд өсвөр насны шүүгдэгчийн хууль ёсны төлөөлөгчийг оролцуулах

Хэвлэх

1.Өсвөр насны шүүгдэгчийн хууль ёсны төлөөлөгч шүүх хуралдаанд нотлох баримт шинжлэн судлахад оролцох, шүүх хуралдаанд оролцогчийг татгалзан гаргах эрхтэй ба шүүх хуралдаан эхлэхэд шүүх хуралдаан даргалагч түүнд энэ эрхийг тайлбарлана.

2.Өсвөр насны шүүгдэгчийн хууль ёсны төлөөлөгчөөс гэрчийн мэдүүлэг авах шаардлагатай бол түүний мэдүүлгийг хохирогчоос мэдүүлэг авсны дараа сонсоно.

3.Өсвөр насны шүүгдэгчийн хууль ёсны төлөөлөгч шүүх хуралдааны туршид байлцана.

4.Шүүх хуралдаанд хууль ёсны төлөөлөгч оролцох нь өсвөр насны шүүгдэгчийн эрх, хууль ёсны ашиг сонирхлыг зөрчиж болзошгүй гэж үзвэл түүнийг шүүх хуралдаанд оролцуулахгүй байх, эсхүл шүүх хуралдааны зарим хэсэгт оролцохыг хязгаарлаж болно.

5.Өсвөр насны шүүгдэгчийн хууль ёсны төлөөлөгчийг оролцуулах шаардлагатай гэж шүүх үзээгүй бол түүний ирээгүй нь уг хэргийг хянан хэлэлцэх ажиллагааг хойшлуулах шалтгаан болохгүй.

18.11 дүгээр зүйл.Өсвөр насны шүүгдэгчийг шүүх хуралдааны танхимаас гаргах

Хэвлэх

1.Шүүх хуралдааны явцад өсвөр насны шүүгдэгчид сөргөөр нөлөөлж болох байдал тогтоогдвол талуудын хүсэлтээр шүүх хуралдаан даргалагч түүнийг шүүх хуралдааны танхимаас гаргаж болно.

АРВАН ЕСДҮГЭЭР БҮЛЭГ

ЭМНЭЛГИЙН ЧАНАРТАЙ АЛБАДЛАГЫН АРГА ХЭМЖЭЭ ХЭРЭГЛЭХ ЖУРАМ

19.1 дүгээр зүйл.Эмнэлгийн чанартай албадлагын арга хэмжээ хэрэглэх үндэслэл

Хэвлэх

1.Сэтгэцийн хувьд хэрэг хариуцах чадваргүй, сэтгэцийн эмгэг, эрүүл мэндийн тулгамдсан асуудалтай хүн гэмт хэрэг үйлдсэн, эсхүл гэмт хэрэг үйлдсэний дараа сэтгэцийн өвчнөөр өвчилсний улмаас хэрэг хариуцах чадваргүй болсон яллагдагч, шүүгдэгчид эмнэлгийн чанартай албадлагын арга хэмжээ хэрэглэхдээ энэ хуульд заасан ердийн журмаас гадна энэ бүлэгт заасан тусгай журмыг удирдлага болгоно.

2.Гэмт хэрэг үйлдэх үедээ сэтгэцийн хувьд хэрэг хариуцах чадваргүй байсан яллагдагчийн сэтгэцийн байдал нь өөртөө, эсхүл бусдад аюул учруулахааргүй бол прокурор эрүүгийн хэргийг хэрэгсэхгүй болгоно.

3.Эмнэлгийн чанартай албадлагын арга хэмжээ хэрэглэх саналтайгаар хэргийг шүүхэд шилжүүлэх прокурорын шийдвэрт гэмт хэрэг үйлдсэн нь тогтоогдсон байдал ба эмнэлгийн чанартай албадлагын арга хэмжээг хэрэглэх үндэслэлийг бичнэ.

19.2 дугаар зүйл.Сэтгэцийн шинжилгээ хийлгэх

/Энэ зүйлийг 2022 оны 12 дугаар сарын 23-ны өдрийн хуулиар өөрчлөн найруулсан./

Хэвлэх

1.Сэтгэцийн шинжилгээ хийх эмнэлгийн чанартай албадлагын арга хэмжээг дараах тохиолдолд авна:

/Энэ хэсгийг 2022 оны 12 дугаар сарын 23-ны өдрийн хуулиар өөрчлөн найруулсан./

1.1.Шүүх шинжилгээний тухай хуулийн 39.1.6, 39.1.7-д заасан;

1.2.прокурор, яллагдагчийн хууль ёсны төлөөлөгч, өмгөөлөгч нь яллагдагчийн сэтгэцийн эрүүл мэндэд эргэлзэх үндэслэл байвал хэрэг хариуцах чадвартай эсэхийг тогтоолгох.

2.Энэ зүйлийн 1.2-т заасан тохиолдолд прокурор, яллагдагчийн хууль ёсны төлөөлөгч, өмгөөлөгч нь хүсэлтээ шүүхэд гаргах бөгөөд шүүх үндэслэлтэй гэж үзвэл шинжилгээ хийлгэх шийдвэр гаргана.

/Энэ хэсгийг 2022 оны 12 дугаар сарын 23-ны өдрийн хуулиар өөрчлөн найруулсан./

3.Сэтгэцийн шинжилгээг хийхдээ Шүүх шинжилгээний тухай хуулийн 39 дүгээр зүйлд заасан Сэтгэцийн шинжилгээ хийх журмыг баримтална.

/Энэ хэсгийг 2022 оны 12 дугаар сарын 23-ны өдрийн хуулиар өөрчлөн найруулсан./

4.Яллагдагчид сэтгэцийн шинжилгээг хийхдээ сэтгэц эмгэг судлалын эмнэлэгт тодорхой хугацаанд хэвтүүлж, эмчийн хяналтад байлгах бөгөөд тухайн эмнэлэгт байрлуулах шийдвэрийг шүүх гаргана.

/Энэ хэсгийг 2022 оны 12 дугаар сарын 23-ны өдрийн хуулиар өөрчлөн найруулсан./

5.Энэ зүйлийн 4 дэх хэсэгт зааснаар эмнэлэгт хэвтүүлж, эмчийн хяналтад байсан хугацааг цагдан хоригдсон хугацаанд оруулж тооцно.

/Энэ хэсгийг 2022 оны 12 дугаар сарын 23-ны өдрийн хуулиар өөрчлөн найруулсан./

6.Сэжигтэн, яллагдагч сэтгэцийн өвчний улмаас мөрдөн байцаалтын явц, байдлыг ойлгох чадваргүй байгаа бол шүүх сэтгэцийн шинжилгээ хийлгэх тухай шийдвэр, шинжээчийн дүгнэлтийг гэр бүлийн гишүүн, асран хамгаалагч, эсхүл өмгөөлөгчид нь танилцуулна.

/Энэ хэсгийг 2022 оны 12 дугаар сарын 23-ны өдрийн хуулиар өөрчлөн найруулсан./

19.3 дугаар зүйл.Хэргийг шүүхэд хянан шийдвэрлэх ажиллагаа

Хэвлэх

1.Гэмт хэрэг үйлдсэн шүүгдэгчийн өвчний шинж байдлыг харгалзан түүнийг шүүх хуралдаанд оролцуулж болно.

2.Эрүүгийн хуулийн 6.3 дугаар зүйлийн 3, 4 дэх хэсэгт заасан тохиолдолд улсын яллагч, өмгөөлөгчийг оролцуулан шүүх хуралдаанаар хэргийг хянан шийдвэрлэнэ.

3.Шүүх хуралдаанаар шүүгдэгч гэмт хэрэг үйлдсэнийг нотолж байгаа, эсхүл үгүйсгэж байгаа нотлох баримтыг шалгаж, түүний сэтгэцийн өвчний талаар гаргасан шинжээчийн дүгнэлтийг сонсож, эмнэлгийн чанартай албадлагын арга хэмжээ хэрэглэх эсэх асуудлыг шийдвэрлэхэд ач холбогдолтой бусад байдлыг хянан үзнэ.

4.Шүүх дараахь шийдвэр гаргана:

4.1.шүүгдэгчийг хэрэг хариуцах чадвартай гэж үзвэл ял оногдуулах, эсхүл хэргийг прокурорт буцаах;

4.2.гэмт хэрэг үйлдсэний дараа сэтгэцийн эрүүл мэндийн улмаас хэрэг хариуцах чадваргүй нь тогтоогдсон шүүгдэгчийн сэтгэцийн байдал нь өөртөө, эсхүл бусдад аюул учруулахаар байвал эмнэлгийн чанартай албадлагын арга хэмжээ хэрэглэх, эсхүл сэтгэцийн эрүүл мэндийн байгууллагад эмчлүүлэх, асран хамгаалагчид халамжлуулахаар шилжүүлэх;

4.3.гэмт хэрэг үйлдэх үедээ хэрэг хариуцах чадваргүй байсан шүүгдэгчийн сэтгэцийн байдал нь өөртөө, эсхүл бусдад аюул учруулахааргүй бол эрүүгийн хэргийг хэрэгсэхгүй болгох, эсхүл эрүүгийн хэрэг үүсгэж яллагдагчаар татах тогтоолыг хүчингүй болгох;

4.4.шүүгдэгч сэтгэцийн эрүүл мэндийн улмаас хэрэг хариуцах чадваргүй ч эдгэрэх боломжтой гэж үзвэл шүүх хуралдааныг хойшлуулж, энэ зүйлийн 4.2-т заасан шийдвэрийг гаргах.

/Энэ заалтад 2020 оны 01 дүгээр сарын 10-ны өдрийн хуулиар өөрчлөлт оруулсан./

5.Шүүгдэгч гэмт хэрэг үйлдсэн нь нотлогдоогүй, эсхүл эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагаа явуулж болохгүй байдал тогтоогдвол түүний өвчилсөн эсэхийг үл харгалзан эрүүгийн хэрэг үүсгэж яллагдагчаар татах тогтоолыг хүчингүй болгоно.

6.Эмнэлгийн чанартай албадлагын арга хэмжээний төрөл, хугацааг шинжээчийн дүгнэлт, прокурорын саналыг үндэслэн шүүх тогтооно.

7.Эмнэлгийн чанартай албадлагын арга хэмжээг хэрэгжүүлэх явцад прокурор хяналт тавьж, уг арга хэмжээг зогсоох, хугацааг сунгах, тухайн шүүгдэгч эдгэрсэн нь эмнэлгийн байгууллагын дүгнэлтээр тогтоогдвол эрүүгийн хариуцлага хүлээлгэх эсэхийг шүүхээр шийдвэрлүүлнэ.

8.Эмнэлгийн чанартай албадлагын арга хэмжээ хэрэглэсэн хугацааг ял эдэлсэн хугацаанд оруулж тооцно.

ХОРЬДУГААР БҮЛЭГ

ХУУЛИЙН ЭТГЭЭДЭД ХОЛБОГДОХ ЭРҮҮГИЙН ХЭРЭГ ХЯНАН ШИЙДВЭРЛЭХ АЖИЛЛАГАА

20.1 дүгээр зүйл.Хуулийн этгээдэд холбогдох эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагаа явуулах

Хэвлэх

1.Хуулийн этгээдийн үйлдсэн эрүүгийн хэргийг хянан шийдвэрлэхэд энэ хуульд заасан ердийн журмаас гадна энэ бүлэгт заасан тусгай журмыг баримтална.

2.Хуулийн этгээдэд холбогдох эрүүгийн хэргийг хянан шийдвэрлэх ажиллагаа нь тухайн хуулийн этгээдийг төлөөлөх албан тушаалтны, эсхүл хуулийн этгээдийн нэрийн өмнөөс, хуулийн этгээдийн ашиг сонирхлын төлөө үйлдэл хийсэн хүний хэргийг хянан шийдвэрлэх ажиллагаатай хамт явагдана.

3.Хуулийн этгээдэд холбогдох эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагааг тухайн гэмт хэрэгт хүнийг эрүүгийн хэрэг үүсгэж яллагдагчаар татаж байгаагаас үл хамааран явуулж болно.

20.2 дугаар зүйл.Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагаанд хуулийн этгээдийг төлөөлөх

Хэвлэх

1.Хуулийн этгээдэд холбогдох эрүүгийн хэргийг хянан шийдвэрлэх ажиллагаанд тухайн хуулийн этгээдийг дараахь хүнээр төлөөлүүлж болохгүй:

1.1.хуулийн этгээдийн эсрэг шүүх хуралдаанд гэрчээр оролцож байгаа бол;

1.2.хуулийн этгээдийг төлөөлөх хүн нь тухайн хэргийн яллагдагч бол.

2.Яллагдагчаас өөр тухайн хуулийн этгээдийг төлөөлөх хүн байхгүй тохиолдолд энэ зүйлийн 1.2 дахь заалт хамаарахгүй.

3.Хуулийн этгээдийг төлөөлөх хүн байхгүй бол тогтоосон хугацааны дотор өөр этгээдийг хууль ёсны төлөөлөгчөөр томилохыг шүүх, прокурор, мөрдөгч хуулийн этгээдэд бичгээр мэдэгдэнэ.

4.Тогтоосон хугацаанд хуулийн этгээд хууль ёсны төлөөлөгчөө томилоогүй бол шүүх, прокурор хууль ёсны төлөөлөгчийг томилж болно.

5.Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагааны явцад тухайн хуулийн этгээдийн улсын бүртгэл, зөвшөөрөл, тусгай зөвшөөрөл, тэдгээртэй адилтгах мэдээллийг өөрчлөхгүй байх, улсын бүртгэлээс хасахгүй байхыг шүүх, прокуророос холбогдох байгууллагад мэдэгдэнэ.

20.3 дугаар зүйл.Хуулийн этгээдийн эрх, үүрэг

Хэвлэх

1.Хуулийн этгээдийн хууль ёсны төлөөлөгч энэ хуульд заасан яллагдагчийн эрх эдэлж, үүрэг хүлээнэ.

20.4 дүгээр зүйл.Хуулийн этгээдийн өмгөөлөгч

Хэвлэх

1.Хуулийн этгээд өмгөөлөгчтэй байж болно. Хуулийн этгээдийн өмгөөлөгч энэ хуульд заасан эрх эдэлж, үүрэг хүлээнэ.

20.5 дугаар зүйл.Хуулийн этгээдэд баримт бичиг хүргэх

Хэвлэх

1.Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагаатай холбоотой шүүх, прокурор, мөрдөгчийн шийдвэр, бусад баримт бичгийг хуулийн этгээдийн хаягаар хүргүүлж, эсхүл түүний хууль ёсны төлөөлөгчид гардуулна.

2.Шүүх, прокурор, мөрдөгчийн шийдвэр, бусад баримт бичгийг хүргүүлэх, гардуулахдаа энэ хуулийн 11.9 дүгээр зүйлд заасан журмыг баримтална.

20.6 дугаар зүйл.Яллах дүгнэлт, шүүхийн шийдвэр

Хэвлэх

1.Хуулийн этгээдэд холбогдох эрүүгийн хэргийн яллах дүгнэлт, шүүхийн шийдвэрт дараахь зүйлийг нэмж тусгана:

1.1.хуулийн этгээдийн нэр;

1.2.хуулийн этгээдийн албан ёсны хаяг.

ХОРИН НЭГДҮГЭЭР БҮЛЭГ

ХУРААН АВСАН ХӨРӨНГӨ, ОРЛОГО, ЭД МӨРИЙН БАРИМТЫН ТАЛААР АВАХ АРГА ХЭМЖЭЭ

21.1 дүгээр зүйл.Хураан авсан хөрөнгө, орлого, эд мөрийн баримтыг хадгалах

Хэвлэх

1.Шүүх, прокурор, мөрдөгч, эрх бүхий албан тушаалтан хураан авсан хөрөнгө, орлого, эд мөрийн баримтын хадгалалт, хамгаалалтыг хариуцна.

2.Шүүхийн шийдвэр хуулийн хүчин төгөлдөр болох хүртэл, эсхүл эрүүгийн хэрэг үүсгэж яллагдагчаар татах тогтоолыг хүчингүй болгох, эрүүгийн хэргийг хэрэгсэхгүй болгосон шийдвэрт гомдол гаргах, давж заалдах хугацаа дуустал хураан авсан хөрөнгө, орлого, эд мөрийн баримтыг тусгай байранд хадгалж, энэ тухай баримтыг хавтаст хэрэгт хавсаргана.

3.Хураан авсан үндэсний болон гадаад валютыг тусгай дансанд байршуулна.

4.Хураан авсан хөрөнгө, орлого, эд зүйлийг хадгалах талаар гаргасан оролцогчийн хүсэлтийг үндэслэн тэдгээрийг хаана хадгалахыг шүүх, прокурорын шийдвэрт тусгайлан зааж болно.

5.Гэмт хэргийн ул мөр агуулсан эд мөрийн баримтаар хураагдсан үндэсний болон гадаад валют нь энэ зүйлийн 3 дахь хэсэгт хамаарахгүй.

6.Тусгай хадгалалт, хамгаалалт шаардлагатай хөрөнгө, орлого, эд мөрийн баримт, шинжилгээний обьектыг шүүх, прокурор, мөрдөгч, эрх бүхий албан тушаалтан, шинжилгээний байгууллагын шинжээчийн саналаар тухайн байгууллагаас өөр байгууллагад хадгалуулж болно.

7.Энэ зүйлийн 6 дахь хэсэгт заасны дагуу хураан авсан хөрөнгө, орлого, эд мөрийн баримт, шинжилгээний обьектыг хадгалах, хамгаалах, хяналт тавих үүрэг хүлээсэн байгууллага, албан тушаалтан тэдгээрийн бүрэн бүтэн байдлыг хариуцна.

21.2 дугаар зүйл.Эд хөрөнгө битүүмжлэх

Хэвлэх

1.Хохирлыг нөхөн төлүүлэх, хор уршгийг арилгуулах болон хөрөнгө, орлого хураах албадлагын арга хэмжээг хангах зорилгоор яллагдагч, шүүгдэгчийн эд хөрөнгийг шүүх, прокурорын шийдвэрээр битүүмжилнэ.

2.Шүүх, прокурорын шийдвэрээр хураан авсан эд мөрийн баримт овор хэмжээ ихтэй, эсхүл бусад шалтгаанаар хадгалах боломжгүй бол мөрдөгч байгаа газарт нь битүүмжилнэ.

3.Эд хөрөнгийг битүүмжлэхдээ эд хөрөнгөө бусдад шилжүүлэх, устгах, өөрчлөх, захиран зарцуулах, хөдөлгөхийг хориглож, өөрт нь, эсхүл бусад боломжтой хүнд хадгалах, хамгаалах үүрэг хүлээлгэнэ.

4.Мөрдөгч энэ зүйлийн 3 дахь хэсэгт заасны дагуу хадгалах, хамгаалах үүрэг хүлээсэн хүнд эд хөрөнгийг хүлээлгэн өгч, хуульд заасан хариуцлагыг сануулж, гарын үсэг зуруулна.

5.Эд хөрөнгө битүүмжлэхдээ Шүүхийн шийдвэр гүйцэтгэх тухай хуульд заасан хүний өдөр тутмын зайлшгүй хэрэгцээний эд зүйлийг битүүмжилж болохгүй.

6.Эд хөрөнгө битүүмжлэх ажиллагааг хураан авах, нэгжлэг хийх ажиллагаатай хамт явуулж болно.

21.3 дугаар зүйл.Хураан авсан хөрөнгө, орлого, эд мөрийн баримтыг хадгалах хугацаа

Хэвлэх

1.Шүүхийн шийдвэр хуулийн хүчин төгөлдөр болох хүртэл, эсхүл хэргийг хэрэгсэхгүй болгосон шийдвэрийг давж заалдах хугацаа дуустал эд мөрийн баримтыг хадгална.

2.Хураан авсан хөрөнгө, орлого, эд мөрийн баримтын эзэмшлийн талаар гарсан маргааныг иргэний журмаар шийдвэрлэхээр бол тэдгээрийг шүүхийн шийдвэр хуулийн хүчин төгөлдөр болтол хадгална.

21.4 дүгээр зүйл.Хураан авсан хөрөнгө, орлого, эд мөрийн баримтыг хүргүүлэх

Хэвлэх

1.Хэргийг өөр мөрдөгчид болон шүүхэд шилжүүлэхдээ хураан авсан, битүүмжилсэн хөрөнгө, орлого, эд мөрийн баримтыг хамт хүргүүлнэ.

2.Хэргийг шилжүүлэхэд овор хэмжээний хувьд болон бусад шалтгаанаар хөрөнгө, орлого, эд мөрийн баримтыг хамт хүргүүлэх боломжгүй бол түүнийг шүүхийн шийдвэр гартал журмын дагуу хадгалж, энэ тухай баримтыг хавтаст хэрэгт хавсаргана.

3.Шинжилгээний обьектыг хүргэх, тээвэрлэх боломжгүй тохиолдолд шинжээчийг шинжилгээний обьект байгаа газар чөлөөтэй нэвтрүүлэх, шинжилгээ хийх нөхцөлөөр хангах үүргийг шинжилгээ хийлгэх шийдвэр гаргасан эрх бүхий байгууллага, албан тушаалтан хүлээнэ.

/Энэ хэсэгт 2022 оны 12 дугаар сарын 23-ны өдрийн хуулиар өөрчлөлт оруулсан./

21.5 дугаар зүйл.Хураан авсан, битүүмжилсэн хөрөнгө, орлого, эд мөрийн баримтыг шийдвэрлэх

Хэвлэх

1.Хүний эрүүл мэнд, байгаль орчин, мал, амьтанд хортой нөлөө үзүүлэх, нийтийн аюулгүй байдалд сөргөөр нөлөөлөх бодит үндэслэл бий болсон, эсхүл түргэн муудах, гэмтэх, устах, эсхүл хэрэг шүүхээр эцэслэн шийдвэрлэгдэх хүртэл чанар нь муудах хөрөнгө, орлого, эд мөрийн баримтыг эзэмшигчид нь буцааж өгөх боломжгүй тухай прокурорын саналыг үндэслэлтэй гэж үзвэл шүүх дараахь шийдвэрийн аль нэгийг гаргаж болно:

1.1.хэрэгцээний дагуу зохих байгууллагад шилжүүлэх;

1.2.хадгалуулахаар зохих байгууллагад шилжүүлэх;

1.3.худалдан борлуулж орлогыг тусгай дансанд хадгалах;

1.4.устгуулахаар зохих байгууллагад шилжүүлэх.

2.Энэ зүйлийн 1 дэх хэсэгт заасны дагуу тухайн хөрөнгө, орлого, эд мөрийн баримтыг шилжүүлсэн, хадгалсан, худалдан борлуулсан, устгасан тохиолдолд шүүхийн шийдвэрээр эзэмшигчид нь адил төрөл, чанарын эд зүйлийг олгох, эсхүл үнийг төлнө.

3.Энэ зүйлийн 1 дэх хэсэгт заасан ажиллагаанд прокурор, мэргэжилтнийг оролцуулж, тэмдэглэл үйлдэн устгасан, шилжүүлсэн, худалдан борлуулсан хөрөнгө, орлого, эд мөрийн баримтын жагсаалтыг хэрэгт хавсаргана.

4.Шинжилгээнд ирүүлсэн шинж чанараа алдаж шинжилгээнд дахин ашиглах боломжгүй болсон, эсхүл дээжийг нь адилтгал, мэдээллийн санд авч архивласан биологийн гаралтай эд мөрийн баримт болох цус, үрийн шингэн, шүлс, үс, яс, эд, эс зэрэг бусад зүйлийг шинжилгээ хийж дууссаны дараа Шүүх шинжилгээний тухай хуулийн 13.5-д заасан журмын дагуу устгана.

/Энэ хэсгийг 2022 оны 12 дугаар сарын 23-ны өдрийн хуулиар өөрчлөн найруулсан./

5.Шинжээч шинжилгээний обьектыг энэ зүйлийн 4 дэх хэсэгт заасны дагуу устгасан, устгуулахаар шилжүүлсэн талаар прокурорт мэдээлэл хүргүүлнэ.

6.Хавтаст хэргийн материал, хураан авсан, битүүмжилсэн хөрөнгө, орлого, эд мөрийн баримтыг хүлээн авах, хадгалах, шилжүүлэх, хууль ёсны эзэмшигчид нь буцаан олгох, улсын орлого болгох болон энэ зүйлийн 1.1, 1.2, 1.3, 1.4-т заасан ажиллагааны журмыг Улсын дээд шүүхийн Ерөнхий шүүгч, Улсын ерөнхий прокурор хамтран батална. Прокурор хэрэг бүртгэлтийн хэргийг хаасан, хэргийг хэрэгсэхгүй болгосон бол хураан авсан, битүүмжилсэн хөрөнгө, эд мөрийн баримт, гэмт үйлдлийн замаар олсон орлого, түүнтэй адилтган үзэх бусад эд зүйлийг хууль ёсны эзэмшигчид нь олгох, эсхүл улсын орлого болгуулахаар шүүхэд санал гаргаж шийдвэрлүүлнэ.

/Энэ хэсэгт 2020 оны 01 дүгээр сарын 10-ны өдрийн хуулиар нэмэлт оруулсан./

V ХЭСЭГ

МӨРДӨН ШАЛГАХ АЖИЛЛАГАА ЯВУУЛАХ ЖУРАМ

ХОРИН ХОЁРДУГААР БҮЛЭГ

МӨРДӨН ШАЛГАХ АЖИЛЛАГАА ЯВУУЛАХ НИЙТЛЭГ ҮНДЭСЛЭЛ

22.1 дүгээр зүйл.Мөрдөн шалгах ажиллагаа

Хэвлэх

1.Мөрдөгч хэрэг бүртгэлт, мөрдөн байцаалтын явцад энэ хуульд заасны дагуу мөрдөн шалгах ажиллагаа явуулж, нотлох баримт цуглуулж, бэхжүүлнэ.

2.Мөрдөн шалгах ажиллагаа нь прокурорын зөвшөөрлөөр явуулах мөрдөн шалгах ажиллагаа, мөрдөгчийн бие даан явуулах мөрдөн шалгах ажиллагаанаас бүрдэнэ.

3.Мөрдөгч үзлэгийг нууцаар хийх, нэгжлэг хийх, эд зүйл, баримт бичиг хураан авах, хөрөнгийн шилжилт хөдөлгөөнийг хянах, хязгаарлах, хяналт тогтоох, харилцаа холбооны сүлжээнд нэвтэрч, хяналт тогтоох, харилцаа холбооны сүлжээгээр дамжсан мэдээллийн агуулгыг холбогдох байгууллагаас гаргуулан авах, харилцаа холбооны сүлжээний хэрэглэгч, эзэмшигч хэн болох, тэдгээрийн байршил, холбогдсон цаг хугацаа, техник хэрэгсэл, төхөөрөмж болон хандалт зэрэг мэдээллийг холбогдох байгууллагаас гаргуулан авах, харилцаа холбооны сүлжээгээр дамжсан мэдээллийн агуулгад хамаарахгүй бусад мэдээллийг холбогдох байгууллагаас гаргуулан авах, харилцаа холбооны сүлжээнд нэвтрэх боломжийг хязгаарлах талаар холбогдох байгууллагад даалгах, хүний биеэс шинжилгээнд зориулж биологийн дээж авах, оршуулсан цогцсыг гарган шинжлэх, мэдээлэл, баримт бичиг гаргуулан авах, хяналттай хүргэлт, хяналтын худалдан авалт, мөрдөн шалгах нууц туршилт, нууц ажиглалт, таньж олуулах ажиллагааг нууцаар хийхийг прокурорын зөвшөөрлөөр явуулна.

4.Мөрдөгч энэ зүйлийн 3 дахь хэсэгт зааснаас бусад энэ хуульд заасан мөрдөн шалгах ажиллагааг бие даан явуулна.

5.Мөрдөгч энэ зүйлийн 3 дахь хэсэгт заасан ажиллагааг явуулах саналыг прокурорт хүргүүлнэ.

6.Мөрдөгч энэ зүйлийн 5 дахь хэсэгт заасны дагуу гаргасан саналыг хэрэгсэхгүй болгосон прокурорын шийдвэрийг хүлээн авснаас хойш 48 цагийн дотор тухайн прокурорын газрын дээд шатны прокурорт санал гаргаж болно.

7.Мөрдөгч мөрдөн шалгах ажиллагаа явуулж эхлэхээс өмнө оролцох хүнд энэ хуульд заасан эрх, үүргийг тайлбарлах, эрхээ эдлэх боломжоор хангах үүрэг хүлээнэ.

8.Энэ зүйлийн 7 дахь хэсэг мөрдөн шалгах ажиллагааг нууцаар хийх тохиолдолд хамаарахгүй.

9.Мөрдөгч, прокурор, шүүх энэ хуульд заасан өмгөөлөгч оролцвол зохих эрүүгийн хэргийн хянан шийдвэрлэх ажиллагаа хаана, хэзээ явагдах тухай боломжит хугацаанд өмгөөлөгчид урьдчилж мэдэгдэнэ.

10.Мөрдөн шалгах ажиллагааг хэрэгжүүлэхтэй холбоотой журмыг Улсын ерөнхий прокурор батална.

22.2 дугаар зүйл.Прокурорын зөвшөөрөл олгох ерөнхий үндэслэл

Хэвлэх

1.Мөрдөн шалгах ажиллагаа явуулах энэ хуульд заасан үндэслэл байвал эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагааны аль ч үед мөрдөгч энэ хуулийн 22.1 дүгээр зүйлийн 3 дахь хэсэгт заасан мөрдөн шалгах ажиллагааг явуулах саналыг прокурорт, оролцогч нь энэ хуулийн 22.1 дүгээр зүйлийн 3, 4 дэх хэсэгт заасан ажиллагаа явуулах хүсэлтийг мөрдөгчид бичгээр гаргана.

2.Мөрдөгч энэ зүйлийн 1 дэх хэсэгт заасан хүсэлтийг 24 цагийн дотор прокурорт танилцуулна.

3.Энэ зүйлийн 1 дэх хэсэгт заасан хүсэлт нь энэ хуульд заасан мөрдөн шалгах нууц ажиллагаанд хамаарахгүй.

22.3 дугаар зүйл.Прокурорын зөвшөөрөл

Хэвлэх

1.Энэ хуулийн 22.1 дүгээр зүйлийн 3 дахь хэсэгт заасан мөрдөн шалгах ажиллагаа явуулах тухай мөрдөгчийн саналд дараахь зүйлийг тусгана:

1.1.санал гаргасан мөрдөгчийн нэр;

1.2.ажиллагааны төрөл;

1.3.ажиллагаа явуулах зорилго, үндэслэл;

1.4.ажиллагаанд хамрагдах хүн, хуулийн этгээд, байгууллага, обьект;

1.5.ажиллагаа явуулах газар, нэвтрэх, дамжин орох орон байрны хаяг, эзэмшил газрын байршил;

1.6.ажиллагаа явуулах хугацаа;

1.7.ажиллагааг шөнийн цагаар явуулах бол энэ тухай үндэслэл бүхий тайлбар.

2.Прокурор энэ зүйлийн 1 дэх хэсэгт заасан саналыг хүлээн авсан даруй мөрдөн шалгах ажиллагаа явуулах зөвшөөрөл олгох эсэх тухай шийдвэр гаргана.

3.Энэ хуулийн 22.1 дүгээр зүйлийн 3 дахь хэсэгт заасан мөрдөн шалгах ажиллагаа явуулах тухай прокурорын зөвшөөрөлд дараахь зүйлийг тусгана:

3.1.ажиллагааны нэр;

3.2.ажиллагааны зорилго;

3.3.ажиллагаа явуулах байгууллага, албан тушаалтан;

3.4.ажиллагаа явуулах газар, нэвтрэх, дамжин орох орон байрны хаяг, эзэмшил газрын байршил;

3.5.ажиллагаанд хамрагдах хүн, хуулийн этгээд, байгууллага, обьект;

3.6.ажиллагаа явуулах хугацаа;

3.7.ажиллагааны явцад хүний эрхийг хангах арга хэмжээ;

3.8.зөвшөөрлийн хүчинтэй байх хугацаа;

3.9.зөвшөөрөл олгосон прокурорын нэр, он, сар, өдөр.

4.Мөрдөн шалгах нууц ажиллагаа явуулах тухай прокурорын зөвшөөрөлд төрийн нууцыг хамгаалах зорилгоор энэ зүйлийн 3 дахь хэсэгт заасан мэдээллийг хязгаарлаж болно.

5.Мөрдөгч нь прокурорын зөвшөөрлөөр явуулах мөрдөн шалгах ажиллагааг явуулах газар, байршил, үргэлжлэх хугацаа өөрчлөгдвөл хойшлуулшгүй тохиолдлоос бусад үед зөвшөөрөл олгосон прокурорт урьдчилан мэдэгдэнэ.

6.Энэ зүйлийн 3 дахь хэсэгт заасан прокурорын зөвшөөрөлд тухайн мөрдөн шалгах ажиллагааг шөнийн цагаар явуулж болох эсэх, олон нийтийн хөдөлгөөнийг хязгаарлах эсэх, зөвшөөрлийн хувийг гардуулж өгөх тухай тусгаж болно.

22.4 дүгээр зүйл.Прокурорын зөвшөөрөлгүй мөрдөн шалгах ажиллагаа явуулах

Хэвлэх

1.Мөрдөгч хойшлуулшгүй тохиолдолд энэ хуулийн 22.1 дүгээр зүйлийн 3 дахь хэсэгт заасан мөрдөн шалгах ажиллагааг прокурорын зөвшөөрөлгүй явуулж болно.

2.Энэ зүйлийн 1 дэх хэсэгт заасан ажиллагааг явуулахаас өмнө мөрдөгч нь прокурорт даруй мэдэгдэж, ажиллагаа дууссанаас хойш 24 цагийн дотор тухайн ажиллагааг хүчинтэйд тооцуулахаар зөвшөөрөлгүй явуулах болсон үндэслэлийг нотлох баримт, тайлбарыг бичгээр прокурорт хүргүүлнэ.

3.Прокурор энэ зүйлийн 2 дахь хэсэгт заасан баримт, тайлбарыг хүлээн авснаас хойш 24 цагийн дотор мөрдөн шалгах ажиллагааг хүчинтэйд тооцох эсэхийг шийдвэрлэнэ.

4.Прокурор мөрдөн шалгах ажиллагааг даруй хийхгүй бол нотлох баримт гэмтэх, устах, зөөвөрлөх, нуун далдлах бодит эрсдэл байсан эсэхийг хянан шийдвэрлэхийн тулд тухайн мөрдөн шалгах ажиллагаанд оролцсон хүнийг дуудаж мэдүүлэг авч, шаардлагатай нэмэлт материалыг мөрдөгчөөс гаргуулан авч болно.

5.Прокурор мөрдөгчөөс ирүүлсэн нотлох баримт, тайлбартай танилцсаны дараа дараахь шийдвэрийн аль нэгийг гаргана:

5.1.мөрдөн шалгах ажиллагааг хүчинтэйд тооцох;

5.2.мөрдөн шалгах ажиллагаа, нотлох баримтыг хүчингүй болгох.

6.Энэ зүйлийн 5.2-т заасан прокурорын шийдвэрт хураан авсан эд зүйл, баримт бичгийг эзэмшигчид нь эргүүлэн олгохыг даалгана.

ХОРИН ГУРАВДУГААР БҮЛЭГ

ҮЗЛЭГ, МӨРДӨН ШАЛГАХ ТУРШИЛТ

23.1 дүгээр зүйл.Үзлэг хийх

Хэвлэх

1.Мөрдөгч гэмт хэрэг гарсан байдал, хэрэгт ач холбогдол бүхий бусад байдлыг тогтоох, тодруулах зорилгоор хүний бие, эд зүйл, баримт бичиг, тээврийн хэрэгсэл, ачаа тээш, мал, амьтан, хэрэг гарсан газарт үзлэг хийнэ.

2.Үзлэг хийхэд байгаа зүйлийг тухайн хүний сайн дурын үндсэн дээр гаргуулан авах, эсхүл гадна талаас нь харах, гараар тэмтрэх, тусгай багаж ашиглах аргаар хийж болно.

3.Үзлэг хийхэд удаан хугацаа шаардагдахаар бол, эсхүл эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагааны зорилтыг хангахын тулд хэрэг бүртгэлт, мөрдөн байцаалт явуулж байгаа байгууллага дээр хийж болно.

4.Үзлэг хийхээр, эсхүл үзлэг хийх явцад саад болохоор байвал эд зүйл, тээврийн хэрэгслийг шилжүүлэн байрлуулж болно.

5.Эд зүйл, баримт бичиг, ачаа тээш, мал, амьтан, тээврийн хэрэгсэлд үзлэг хийхэд эзэмшигчийг байлцуулна. Эзэмшигчийг байлцуулах боломжгүй бол хөндлөнгийн хоёр гэрчийг байлцуулж, эсхүл дуу-дүрсний бичлэгээр бэхжүүлнэ.

6.Үзлэгийг эзэмшигчийн эзгүйд хийсэн бол 3 хоногийн дотор эзэмшигчид, боломжгүй бол эзэмшигчийн оршин суугаа газрын баг, хорооны Засаг даргад мэдэгдэнэ.

7.Үзлэгийн үед хэв загвар, дээж авах, битүүмжлэх, хураан авах ажиллагааг даруй хийх шаардлага гарвал энэ хуулийн 22.4 дүгээр зүйлд заасан журмыг баримтлан явуулна.

8.Тээврийн хэрэгсэл, бусад техник хэрэгсэлд үзлэг хийхэд шаардлагатай бол эд ангийг салгаж болно.

9.Үзлэгийг прокурорын зөвшөөрлөөр нууцаар хийж болно.

10.Үзлэгийг нууцаар хийхэд энэ зүйлийн 5, 6 дахь хэсэг хамаарахгүй.

23.2 дугаар зүйл.Хүний биед үзлэг хийх

Хэвлэх

1.Хүний биед хэргийн ул мөр, онцлог шинж тэмдэг байгаа, эсхүл хэрэгт ач холбогдол бүхий эд зүйл, баримт бичгийг тухайн хүн биедээ авч яваа гэх үндэслэл бүхий сэжиг байгаа бол түүнийг илрүүлэх зорилгоор хүний биед үзлэг хийнэ.

2.Хүний биед үзлэг хийхэд өмссөн хувцас, биедээ авч яваа эд зүйл, шаардлагатай бол тээврийн хэрэгсэл, уналгыг хамтад нь үзнэ.

3.Нүцгэлж, эсхүл гараар тэмтрэх байдлаар хийх үзлэгийг ижил хүйсийн албан тушаалтан хийнэ. Шаардлагатай бол хүний эмч, сувилагчийг оролцуулж болно.

4.Нүцгэлж хийх үзлэгийг хүний эрүүл мэнд, аюулгүй байдал, нэр төр, алдар хүнд, хүний эмзэг мэдээллийг хамгаалах шаардлага хангасан, бусдаас тусгаарлагдсан орчинд явуулна.

/Энэ хэсэгт 2021 оны 12 дугаар сарын 17-ны өдрийн хуулиар өөрчлөлт оруулсан./

5.Нүцгэлж хийх үзлэгийн үед энэ зүйлийн 3 дахь хэсэгт зааснаас бусад хүн байлцуулахыг хориглоно.

23.3 дугаар зүйл.Хэргийн газрын үзлэг

Хэвлэх

1.Мөрдөгч гэмт хэрэг үйлдэгдсэн, үйлдэгдсэн байж болзошгүй гэх бодит үндэслэл байгаа бол хэргийн нотлох баримтыг олж тогтоох, хэрэгт ач холбогдол бүхий байдлыг тодруулах зорилгоор орон байр, бусад газар, нийтийн эзэмшил газрын тодорхой хэсгийг хэргийн газраар тогтоон үзлэг хийнэ.

2.Үзлэгийг хэргийн газраар тогтоосон орон байр, бусад газраас гадна хэргийн газрын хамгаалалтын бүсэд байгаа хүн, эд зүйл, баримт бичиг, тээврийн хэрэгсэл, мал, амьтан, цогцос зэргийг хамруулан хийнэ.

3.Мөрдөгч хэргийн газрын үзлэг хийхэд дараахь арга хэмжээг авна:

3.1.хэргийн газрын хамгаалалтын бүсийг тогтоож хамгаалалтад авах, хамгаалалтыг цуцлах;

3.2.өөрийн болон бусдын аюулгүй байдлыг хангах;

3.3.эзэмшигч, оршин суугч, шаардлагатай бол бусад хүнд хэргийн газрын хамгаалалтын бүсийн талаар мэдэгдэх, эсхүл бусдад ойлгогдохуйц тэмдэг тавих;

3.4.хэргийн газарт байсан, орж ирсэн хүнийг үзлэг дуустал тухайн газраас явах, бусадтай болон бие биетэйгээ харилцахыг хориглох, ажиллагаанд саад учруулахгүй байхыг шаардах;

3.5.хэргийн газрын хамгаалалтын бүсэд хүн, тээврийн хэрэгслийг нэвтрүүлэхгүй байх, эсхүл гарахад хязгаарлалт тогтоох, бүсээс гарахыг шаардах, албадан гаргах;

3.6.хэргийн газар, хамгаалалтын бүсэд байгаа хүний бичиг баримтыг шалгах, хүний бие, эд зүйл, тээврийн хэрэгсэлд үзлэг хийх;

3.7.хэргийн ул мөр, эд мөрийн баримтыг илрүүлж, цуглуулж бэхжүүлэх, аливаа зүйлийг бүхлээр нь, эсхүл хэсэгчлэн хураан авах, битүүмжлэх, хадгалах;

3.8.хэргийн газарт байгаа хүний бие, эд зүйл, мал, амьтан, цогцосноос хэв загвар, дээж авах;

3.9.хэргийн ул мөр бүхий түгжээтэй зүйлийг нээхийг шаардах, нээх;

3.10.хэргийн газар, түүний дотор байгаа зүйлийн байр байдлыг бэхжүүлэхийн тулд дуу-дүрсний бичлэг хийх, гэрэл зураг авах;

3.11.төрийн болон албаны нууц, хүний эмзэг мэдээлэлд хамаарах мэдээлэл алдагдах, эд хөрөнгө устах, үрэгдэхээс хамгаалах.

/Энэ заалтад 2021 оны 12 дугаар сарын 17-ны өдрийн хуулиар өөрчлөлт оруулсан./

4.Шаардлагатай бол хэргийн газарт байгаа хохирогч, бусад хүнд эрүүл мэнд, сэтгэл зүйн анхан шатны тусламж үзүүлэх арга хэмжээ авч, энэ талаар тэмдэглэлд тусгана.

5.Мөрдөн шалгах ажиллагааны явцад шаардлагатай гэж мөрдөгч үзвэл мэргэжилтнийг мөрдөн шалгах ажиллагаанд оролцуулж болно.

6.Мөрдөгч энэ зүйлийн 3.6, 3.8-д заасан ажиллагааг үзлэгийн үед даруй хийх шаардлага гарвал энэ хуулийн 22.4 дүгээр зүйлд заасан журмыг баримтлан явуулна.

23.4 дүгээр зүйл.Цогцост үзлэг хийх

Хэвлэх

1.Мөрдөгч үзлэгийг цогцосны гадна хэсэгт, өмссөн хувцас, биед нь байгаа эд зүйл, баримт бичгийг хамруулан хийнэ.

2.Цогцост үзлэг хийхэд шинжээчийг, эсхүл хүний эмчийг оролцуулна.

3.Цогцсыг зөөх, хувцсыг нь тайлахын өмнө цогцосны ерөнхий байдлыг гэрэл зураг, дуу-дүрсний бичлэгээр баримтжуулна.

4.Цогцост хийсэн үзлэгийн тэмдэглэлд нас, хүйс, урт, жин, биеийн галбир, эрхтний бүрэн бүтэн байдал, хувцас, мэнгэ, шарх, сорви, бусад содон шинж тэмдэг, илэрсэн гэмтлийн төрөл, хэлбэр, байршил, хэмжээ, өөрчлөлт, нас барсан хугацаа болон анатомын, үйл хөдлөлийн болон нас баралтын шалтгаантай холбоотой шинжийг урьдчилсан байдлаар тусгана.

/Энэ хэсэгт 2022 оны 12 дугаар сарын 23-ны өдрийн хуулиар нэмэлт оруулсан./

5.Мөрдөгч цогцсыг оршуулсан газраас нь гаргаж шинжилгээ хийх тохиолдолд прокурорын зөвшөөрөл авах ба уг ажиллагааг гүйцэтгэхэд шүүх эмнэлгийн шинжээчийг байлцуулна.

6.Энэ зүйлийн 1 дэх хэсэгт заасан ажиллагаанд хөндлөнгийн гэрчийг оролцуулж болно.

7.Энэ зүйлийн 1 дэх хэсэгт заасан ажиллагааг дуу-дүрсний бичлэг хийж бэхжүүлнэ.

8.Цогцсыг оршуулсан газраас нь гаргаж шинжлэх бол энэ зүйлд заасан үзлэгийг урьдчилан хийж, энэ тухай тэмдэглэлд тусгана.

23.5 дугаар зүйл.Мөрдөн шалгах туршилт хийх

Хэвлэх

1.Мөрдөгч хэрэгт ач холбогдолтой тодорхой нөхцөл байдал, үйл явдлыг сэргээн дүрслэх шаардлагатай тохиолдолд мөрдөн шалгах туршилт хийж болно.

2.Мөрдөн шалгах туршилт хийхэд хөндлөнгийн хоёр гэрчийг байлцуулах ба яллагдагч, хохирогч, гэрчийг оролцуулж болно. Шаардлагатай бол бусад байгууллага, мэргэжилтний туслалцааг авна.

3.Мөрдөн шалгах туршилтад оролцож байгаа хүнд хөтлөх, тулгах асуулт тавихыг хориглоно.

4.Мөрдөн шалгах туршилт явуулахад хүний нэр төр, алдар хүндийг гутаах, амь нас, эрүүл мэндэд хохирол учруулах, бусдыг гэмт хэрэгт хатгахыг хориглоно.

5.Прокурорын зөвшөөрлөөр явуулах мөрдөн шалгах нууц туршилтыг мөрдөгч хийж болно.

6.Мөрдөн шалгах нууц туршилт явуулахад энэ зүйлийн 2 дахь хэсэг хамаарахгүй.

ХОРИН ДӨРӨВДҮГЭЭР БҮЛЭГ

НЭГЖЛЭГ ХИЙХ, ХУРААН АВАХ

24.1 дүгээр зүйл.Нэгжлэг хийх

Хэвлэх

1.Мөрдөгч хэргийн эд мөрийн баримт, бичмэл нотлох баримт, эсхүл эрэн сурвалжилж байгаа хүн, эд зүйл байна гэх хангалттай үндэслэл байвал тэдгээрийг илрүүлэхээр прокурорын зөвшөөрөлд заасан орон байр, бусад газар, хүний биед нэгжлэг хийнэ.

2.Нэгжлэг хийхийн өмнө хайж байгаа хүн, эд зүйл, баримт бичгийг сайн дураар заах, гаргаж өгөх боломжийг тухайн хүнд олгоно.

3.Нэгжлэг хийхэд энэ хуулийн 23.1 дүгээр зүйлийн 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8 дахь хэсэгт заасан журмыг баримтална.

4.Нэгжлэгийг прокурорын зөвшөөрөлд зааснаас бусад зүйлийг илрүүлэх зорилгоор явуулахыг хориглоно. Нэгжлэгээр хайж байгаа зүйлийг илрүүлсэн бол нэгжлэгийг даруй зогсооно.

5.Хүн, хуулийн этгээд эзэмших, ашиглах, хадгалах, авч явахыг хуулиар хориглосон зүйлийг нэгжлэгийн явцад илрүүлсэн бол хураан авч, тэмдэглэлд тусгана.

24.2 дугаар зүйл.Хүний биед нэгжлэг хийх

Хэвлэх

1.Мөрдөгч хэрэг шийдвэрлэхэд ач холбогдол бүхий зүйлийг биедээ нууж байна гэх хангалттай үндэслэл байвал түүнийг илрүүлэх зорилгоор прокурорын зөвшөөрлөөр хүний биед нэгжлэг хийнэ.

2.Тусгай багаж, хэрэгсэл ашиглан хүний биед нэгжлэг хийж болно.

3.Хүний биед нэгжлэг хийхэд энэ хуулийн 23.2, 24.1 дүгээр зүйлд заасан журмыг баримтална.

4.Дараахь үндэслэл байвал прокурорын зөвшөөрөлгүйгээр хүний биед нэгжлэг хийж болно:

4.1.баривчлах, цагдан хорих арга хэмжээ авахад;

4.2.хураан авах болон нэгжлэг хийж байгаа орон байр, бусад газар байсан хүн хэрэгт холбогдол бүхий эд зүйл, баримт бичгийг биедээ нууж байна гэх хангалттай үндэслэл байвал.

24.3 дугаар зүйл.Орон байр, бусад газарт нэгжлэг хийх

Хэвлэх

1.Мөрдөгч орон байр, бусад газарт прокурорын зөвшөөрлөөр нэгжлэг хийхэд тухайн газарт нэвтрэх, эсхүл түгжээтэй зүйлийг нээх, шаардлагатай бол хана, тааз болон шалыг салгах, задлах зэрэг ажиллагаа явуулж болно.

2.Орон байр, бусад газарт нэгжлэг хийхэд энэ хуулийн 23.3 дугаар зүйлд заасан журмыг баримтална.

24.4 дүгээр зүйл.Эд мөрийн баримт хураан авах

Хэвлэх

1.Мөрдөгч эд мөрийн баримтыг прокурорын зөвшөөрлөөр түр хураан авна.

2.Төрийн нууц агуулсан эд мөрийн баримтыг зохих байгууллагын удирдлагад мэдэгдсэний үндсэн дээр хураан авна.

3.Мөрдөгч шуудан-цахилгаанаар явуулсан зүйлийг шуудан-цахилгаан харилцааны байгууллагад байх үед нь прокурорын зөвшөөрлөөр хураан авах, эсхүл үзлэг хийж болно.

4.Мөрдөгч эд мөрийн баримт хураан авах ажиллагааг эхлэхийн өмнө хураан авах тухай прокурорын шийдвэрийг танилцуулж, хураан авах эд мөрийн баримтыг сайн дураар гаргаж өгөх, зааж өгөх боломжийг тухайн хүнд олгоно.

5.Зарим онцлох эд зүйл, үнэт эдлэл, түүх, соёлын дурсгалт зүйлийг хураан авахад мэргэжилтнийг оролцуулж болно.

6.Баримт бичгийг эхээр нь, шаардлагатай бол хууль ёсны эзэмшигчид эхийг нь буцаан олгож, хуулбарыг хэрэгт хавсарган тэмдэглэлд тусгана.

7.Хураан авсан эд мөрийн баримтын жагсаалт, тэмдэглэлийг эд зүйл, баримт бичгээ хураалгасан болон тухайн ажиллагаанд байлцсан хүнээр гарын үсэг зуруулж, хувийг эд зүйлийн эзэмшигч, эсхүл түүний хууль ёсны төлөөлөгч, өмгөөлөгчид даруй гардуулна.

8.Эд мөрийн баримтыг хураан авах ажиллагаанд энэ хуулийн 24.1, 24.2, 24.3 дугаар зүйлд заасан журмыг баримтална.

9.Хэрэгт ач холбогдолтой цахим баримтыг хуулбарлан авах, эсхүл түүнийг устгах, нэвтрэх боломжийг хязгаарлах боломжгүй бол цахим төхөөрөмжийг хураан авч болно.

10.Тэсэрч дэлбэрэх, хордуулах бодисыг хураан авах ажиллагаанд мэргэжилтнийг оролцуулах, эсхүл мэргэжлийн байгууллагад хандан гүйцэтгүүлж болно.

24.5 дугаар зүйл.Мэдээлэл, баримт бичиг гаргуулан авах

Хэвлэх

1.Мөрдөгч төрийн нууц, хувь хүний эрүүл мэнд, захидал харилцааны нууцтай холбоотой эрүүгийн хэрэгт ач холбогдол бүхий мэдээлэл, баримт бичгийг холбогдох байгууллага, албан тушаалтан, хүнээс прокурорын зөвшөөрлөөр гаргуулан авна.

/Энэ хэсгийг 2020 оны 01 дүгээр сарын 10-ны өдрийн хуулиар өөрчлөн найруулсан./

2.Мөрдөгч энэ зүйлийн 1 дэх хэсэгт зааснаас бусад мэдээлэл, баримт бичгийг байгууллага, албан тушаалтан, хүнээс гаргуулан авч болно.

/Энэ хэсэгт 2020 оны 01 дүгээр сарын 10-ны өдрийн хуулиар өөрчлөлт оруулсан./

3.Энэ зүйлийн 2 дахь хэсэгт заасан байгууллага, албан тушаалтан, хүн нь прокурорын шийдвэрт заасан хугацаанд мэдээлэл, баримт бичгийг гарган өгч, нууцлалыг хадгална.

ХОРИН ТАВДУГААР БҮЛЭГ

МЭДҮҮЛЭГ АВАХ, НҮҮРЭЛДҮҮЛЖ МЭДҮҮЛЭГ АВАХ, МЭДҮҮЛГИЙГ ШАЛГАХ, ТАНЬЖ ОЛУУЛАХ

25.1 дүгээр зүйл.Мэдүүлэг авах

Хэвлэх

1.Гэрч, хохирогч, иргэний нэхэмжлэгч, иргэний хариуцагч, шинжээч, сэжигтэн, яллагдагчаас мэдүүлэг авахад энэ бүлэгт заасан нийтлэг журмыг баримтална.

2.Мөрдөгч мэдүүлгийг мэдүүлэг авах шаардлага хангасан өрөөнд авна. Шаардлагатай бол мэдүүлгийг тухайн хүний байгаа газарт очиж авч болно.

3.Мөрдөгч мэдүүлэг өгөх хүнийг болон шинжээчийг энэ хуулийн 12.1, 12.2 дугаар зүйлд заасны дагуу дуудан ирүүлэх, эсхүл энэ хуулийн 12.3 дугаар зүйлд заасны дагуу албадан ирүүлж болно.

4.Мэдүүлэг авах хүмүүсийг тус тусад нь байлгаж мэдүүлэг авах ба мөрдөгч нэг хэрэгт мэдүүлэг авах хүмүүсийг өөр хоорондоо харилцахгүй байх арга хэмжээ авна.

5.Мөрдөгч мэдүүлгийн эхэнд тухайн хүний хувийн бичиг баримтыг шалгаж, түүнд ямар зорилгоор мэдүүлэг авахаар хэзээ, хэн гэдэг прокурорын шийдвэрээр дуудан ирүүлсэн, түүнчлэн энэ хуульд заасан эрх, үүргийг нь танилцуулсан тухай тэмдэглэлд тусгана.

6.Мөрдөгч мэдүүлэг өгөх гэж байгаа хүнд өөрийн болон гэр бүлийн гишүүд, эцэг эх, үр хүүхдийнхээ эсрэг мэдүүлэг өгөхгүй байх эрхтэйг нь тайлбарлах ба санаатай худал мэдүүлэг өгвөл Эрүүгийн хуульд заасан эрүүгийн хариуцлага хүлээлгэх тухай сануулна.

7.Тухайн хүн мэдүүлэг өгөхдөө эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэхэд ач холбогдол бүхий нөхцөл байдлын талаар мэдэх зүйлээ ярина. Ярьж дууссаны дараа ярьсан зүйлтэй нь холбогдуулан түүнд тодруулах асуулт тавьж болно.

8.Мэдүүлэг өгөх хүн баримт бичиг, бичлэг ашиглаж болно. Мэдүүлэг өгөхөд ашигласан зүйл, тухайн хүний үйлдсэн зураглал, хүснэгт, зургийг бүрэн эхээр нь, эсхүл хуулбарыг нь тэмдэглэлд хавсаргаж болох ба энэ тухай тэмдэглэлд тусгана.

9.Мэдүүлэг авсны дараа дахин мэдүүлэг авах үед өмнөх мэдүүлэгтэй нь холбогдуулан мөрдөгч эд мөрийн баримт, баримт бичиг, бусад нотлох баримтыг мэдүүлэг өгч байгаа хүнд үзүүлж, бусад мэдүүлгийн тэмдэглэлийг танилцуулж болох ба энэ талаар тэмдэглэлд тусгана.

10.Мэдүүлэг авахад орчуулагч, хэлмэрч оролцуулах бол түүнд эрх, үүргийг тайлбарлан, санаатайгаар худал орчуулах, эсхүл хэлмэрчилбэл хүлээлгэх хариуцлагыг урьдчилан сануулж, тэмдэглэлд гарын үсэг зуруулна.

11.Хэл яриа, сонсголын бэрхшээлтэй хүнээс мэдүүлэг авахад хэлмэрчийг оролцуулах боломжгүй бол түүний зөвшөөрснөөр бичгээр асуулт тавьж, мэдүүлэг авч болно.

12.Энэ хуульд заасан хойшлуулшгүй, эсхүл тухайн хүн хүсэлт гаргаснаас бусад тохиолдолд шөнийн цагаар мэдүүлэг авахыг хориглоно.

13.Мэдүүлэг авах үед хөтөлж, эсхүл тулгаж асуулт тавихыг хориглоно.

14.Мэдүүлэг авах ажиллагааг тэмдэглэл, дууны, эсхүл дүрсний, эсхүл дуу-дүрсний бичлэгээр бэхжүүлж болно.

15.Дууны, эсхүл дүрсний, эсхүл дуу-дүрсний бичлэгээр бэхжүүлэх бол мэдүүлэг өгч байгаа хүнд урьдчилан мэдэгдэнэ.

16.Мэдүүлэг өгч байгаа хүн хүсвэл түүнд мэдүүлгээ өөрөө бичих бололцоо олгож, энэ тухай тэмдэглэлд тусгана.

17.Энэ зүйлийн 2 дахь хэсэгт заасан мэдүүлэг авах өрөөнд тавигдах шаардлагыг Улсын ерөнхий прокурор батална.

25.2 дугаар зүйл.Мэдүүлэг авах хугацаа

Хэвлэх

1.Мэдүүлгийг 4 цагийн хугацаагаар тасралтгүй авч болох ба түүнээс илүү хугацаагаар авах бол 1 цагийн завсарлага авна. Нэг удаагийн мэдүүлэг авах нийт хугацаа 8 цагаас илүүгүй байна.

2.Арван найман насанд хүрээгүй хүнээс авах мэдүүлгийг 2 цагийн хугацаагаар тасралтгүй явуулж болох ба түүнээс илүү хугацаагаар явуулах бол 30 минутын завсарлага авна. Нэг удаагийн мэдүүлэг авах нийт хугацаа 4 цагаас илүүгүй байна.

25.3 дугаар зүйл.Арван найман насанд хүрээгүй хүнээс мэдүүлэг авах

Хэвлэх

1.Арван найман насанд хүрээгүй хүнээс мэдүүлэг авахын өмнө түүнд хэргийн талаар мэдэх бүх зүйлээ үнэн зөв мэдүүлэхийн чухлыг тайлбарлана. Арван зургаан насанд хүрээгүй гэрч, хохирогчид санаатайгаар худал мэдүүлэг өгвөл хүлээлгэх хариуцлагын талаар урьдчилан сануулахгүй.

2.Арван найман насанд хүрээгүй гэрчээс мэдүүлэг авахад түүний хууль ёсны төлөөлөгч, эсхүл төрөл, садангийн хүн, сурган хүмүүжүүлэгчийг оролцуулах бөгөөд тэдэнд эрх, үүргийг нь тайлбарлан өгч, энэ тухай тэмдэглэлд тусгана.

3.Арван найман насанд хүрээгүй хүний эрх ашиг зөрчигдөх бодит үндэслэл байвал энэ зүйлийн 2 дахь хэсэгт заасан хүнийг оролцуулахгүй байж болох ба өмгөөлөгчийг оролцуулна.

4.Мэдүүлэг авахад оролцож байгаа хүн арван найман насанд хүрээгүй гэрчид асуулт тавьж болно.

5.Мөрдөгчийн зөвшөөрснөөр хууль ёсны төлөөлөгч, сурган хүмүүжүүлэгч арван найман насанд хүрээгүй хүнээс асуултыг зөв ойлгосон эсэхийг тодруулан асууж, тайлбарлаж болно.

6.Мэдүүлэг авч дуусмагц мэдүүлэг зөв бичигдсэн эсэхийг мэдүүлэг авахад оролцсон хүнд танилцуулж, гарын үсэг зуруулна.

7.Арван найман насанд хүрээгүй хүнээс шөнийн цагаар мэдүүлэг авахыг хориглоно.

25.4 дүгээр зүйл.Нүүрэлдүүлж мэдүүлэг авах

Хэвлэх

1.Мөрдөгч яллагдагчаас бусад хүний мэдүүлэгт ноцтой зөрөө байвал хоёр хүний хооронд нүүрэлдүүлж мэдүүлэг авч болно.

2.Яллагдагчийн нүүрэлдэж мэдүүлэг өгөх хүсэлтийг гэрч, хохирогч, бусад яллагдагч зөвшөөрсөн бол нүүрэлдүүлж мэдүүлэг авч болно.

3.Нүүрэлдүүлэхийн өмнө гэрч, хохирогчид санаатай худал мэдүүлбэл хүлээлгэх хариуцлагыг урьдчилан сануулж, энэ тухай тэмдэглэлд тусгана.

4.Нүүрэлдүүлж мэдүүлэг авах ажиллагааг эхлэхдээ хүн тус бүрээс бие биеэ таних эсэх, хоорондоо ямар харилцаатай болохыг асууж, дараа нь тодруулах гэж байгаа зүйлийн талаар мэдүүлэг өгч байгаа хүн тус бүрд асуулт тавина.

5.Нүүрэлдэж байгаа хүн мөрдөгчийн зөвшөөрснөөр бие биедээ асуулт тавьж болно.

6.Нүүрэлдүүлэх үед өгсөн мэдүүлэг нь өмнөх мэдүүлгээс зөрөөтэй байвал нүүрэлдүүлэх үеийн мэдүүлгийг тэмдэглэлд бичсэний дараа урьд өгсөн мэдүүлгийг уншиж сонсгон тайлбарлуулж, тэмдэглэлд тусгана.

7.Тэмдэглэлд нүүрэлдүүлж байгаа хүний мэдүүлгийг мэдүүлэг өгсөн дэс дарааллаар бичих ба мэдүүлэг өгсөн хүн тэмдэглэлийн хуудасны нүүр тус бүрд гарын үсэг зурна.

25.5 дугаар зүйл.Мэдүүлэг авах тусгай журам

Хэвлэх

1.Шүүх хуралдаанд гэрч, хохирогч, дүгнэлт гаргасан шинжээч биечлэн оролцож мэдүүлэг өгөх боломжгүй тухай мөрдөгчийн санал, өмгөөлөгчийн хүсэлтийг үндэслэлтэй гэж үзвэл прокурор нь гэрч, хохирогч, шинжээчээс дуу-дүрсний бичлэг ашиглан мэдүүлэг авахыг мөрдөгчид даалгана.

2.Энэ зүйлийн 1 дэх хэсэгт заасан ажиллагаа нь хохирогч, гэрч, шинжээчийн шүүх хуралдаанд мэдүүлэг өгөх эрхийг хязгаарлахгүй.

25.6 дугаар зүйл.Мэдүүлгийг газар дээр нь шалгах

Хэвлэх

1.Илэрсэн нөхцөл байдлыг шалгах, явсан замыг тогтоох, зааж өгсөн газрыг шалгах, урьд өгсөн мэдүүлгийн үнэн зөвийг харьцуулан тогтоох зорилгоор яллагдагчийн зөвшөөрснөөр, эсхүл мөрдөгч өөрийн санаачилгаар мэдүүлгийг газар дээр нь шалгаж болно.

2.Энэ зүйлийн 1 дэх хэсэгт заасан ажиллагааны үед мэдүүлгээ шалгуулж байгаа хүн хэрэгт ач холбогдол бүхий зарим тухайлсан зүйл, баримт бичиг, ул мөрийг заах, тодорхой үйлдлийг хийж үзүүлэх, шинжлэн судалж байгаа хэргийн нөхцөл байдалд ямар зүйл ямар үүрэгтэй байсан, үйл явдал болсон газрын байдал яаж өөрчлөгдсөн тухай зааж, урьд өгсөн мэдүүлгээ газар дээр нь тодорхой болгон дэлгэрэнгүй тайлбарлана.

3.Мэдүүлэг өгсөн хүн чөлөөтэй ярьж, үйлдлээ үзүүлсний дараа түүнд асуулт тавьж болно.

4.Нэг дор, нэг газарт, хэд хэдэн хүний мэдүүлгийг газар дээр нь нэгэн зэрэг шалгахыг хориглоно.

5.Мэдүүлгийг газар дээр нь шалгаж байхад хөндлөнгөөс оролцох, хөтлөх, сануулах асуулт тавихыг хориглоно.

25.7 дугаар зүйл.Таньж олуулах

Хэвлэх

1.Мөрдөгч хүн, мал, амьтан, цогцос, эд зүйл, тодорхой газар, орон байрыг гэрч, хохирогч, яллагдагчаар таньж олуулж болно.

2.Гэрч, хохирогч, яллагдагчаас хүн, мал, амьтан, цогцос, эд зүйл, тодорхой газар, орон байрыг ямар шинж тэмдэг, онцлогоор таньж чадахыг урьдчилан асууж, энэ тухай тэмдэглэлд тусгана.

3.Гэрч, хохирогч, яллагдагч нь түүнд харуулсан хүн, мал, амьтан, цогцос, эд зүйл, тодорхой газар, орон байрнаас аль нэгийг мөн гэж таньсан бол ямар шинж тэмдэг, онцлогоор нь таньсан тухай тайлбарлуулж, тэмдэглэлд тусгана.

4.Гэрч, хохирогч, яллагдагчид хөтлөх, тулгах асуулт тавихыг хориглоно.

5.Таньж олуулах ажиллагааны явцыг тэмдэглэл, дуу-дүрсний бичлэгээр бэхжүүлнэ. Тэмдэглэлд гэрч, хохирогч, яллагдагчийн биеийн байцаалт, таньж олох хүн, мал, амьтан, эд зүйл, тодорхой газар, орон байрны тухай болон бусад бүх ажиллагааг дэс дарааллаар нь үгчлэн бичнэ.

6.Хүнийг хоёроос дээш хүний дундаас таньж олуулна.

7.Таньж олох хүнийг түүнтэй гаднах байдлаараа адил төстэй хоёроос дээш хүний хамтаар таньж олуулах гэж байгаа хүнд харуулна. Таньж олуулахын өмнө таньж олох хүнийг бусад хүний дунд дуртай байрлалаа эзлэхийг хэлж, тэмдэглэлд тусгана.

8.Тусгайлан хүмүүс бэлдэхгүйгээр олон хүн цугларсан газар таньж олох хүн байгаа эсэхийг гэрч, хохирогч, яллагдагчид харуулж таньж олуулж болно.

9.Энэ зүйлийн 7, 8 дахь хэсэгт заасан ажиллагааг явуулах боломжгүй дараахь тохиолдолд гэрэл зураг, эсхүл дууны, эсхүл дүрсний, эсхүл дуу-дүрсний бичлэг ашиглан таньж олуулж болно:

9.1.таньж олох хүн таньж олуулах ажиллагаанд саад учруулж болзошгүй;

9.2.таньж олох хүний дүр төрх эрс өөрчлөгдсөн;

9.3.таньж олох хүнийг биеэр ирүүлэх боломжгүй.

10.Мал, амьтан, эд зүйлийг дангаар нь таньж олуулж болно. Шаардлагатай тохиолдолд хоёроос дээш адил төрлийн, эсхүл төстэй мал, амьтан, эд зүйлээс таньж олуулж болно.

11.Цогцсыг биетээр, дүрс бичлэг, гэрэл зургаар таньж олуулж болно.

12.Гэрч, хохирогч, яллагдагч өөрөө хүсвэл таньж олох хүнд мэдэгдэхгүйгээр таньж олуулах боломж олгоно.

13.Таньж олуулах ажиллагааг прокурорын зөвшөөрлөөр нууцаар явуулж болно.

ХОРИН ЗУРГАДУГААР БҮЛЭГ

МӨРДӨН ШАЛГАХ БУСАД АЖИЛЛАГАА

26.1 дүгээр зүйл.Хөрөнгийн шилжилт хөдөлгөөнийг хянах, хязгаарлах

Хэвлэх

1.Мөрдөгч гэмт хэрэг үйлдэхэд ашигласан, үйлдэж олсон байж болох, эсхүл хэрэгт ач холбогдолтой хөрөнгийг нуух, устгах, эрх шилжүүлэх үндэслэл бүхий сэжиг байвал прокурорын зөвшөөрлөөр дараахь ажиллагаа явуулна:

1.1.үл хөдлөх болон эдийн бус хөрөнгө, санхүүгийн болон өрийн хэрэгсэл, улсын бүртгэл, зохиогчийн эрх, патент, гэрчилгээ, лиценз, тусгай зөвшөөрөл, тээврийн хэрэгслийн бүртгэлтэй холбоотой шилжилт хөдөлгөөн, банк, бусад санхүүгийн байгууллагад байгаа мөнгөн хөрөнгийн гүйлгээний шилжилт хөдөлгөөнийг хянах;

/Энэ заалтыг 2020 оны 01 дүгээр сарын 10-ны өдрийн хуулиар өөрчлөн найруулсан./

1.2.үл хөдлөх болон эдийн бус хөрөнгө, санхүүгийн болон өрийн хэрэгсэл, улсын бүртгэл, зохиогчийн эрх, патент, гэрчилгээ, лиценз, тусгай зөвшөөрөл, тээврийн хэрэгслийн бүртгэлтэй холбоотой шилжилт хөдөлгөөн, банк, бусад санхүүгийн байгууллагад байгаа мөнгөн хөрөнгийн гүйлгээний шилжилт хөдөлгөөнийг хязгаарлахыг зохих байгууллагад даалгах.

/Энэ заалтыг 2020 оны 01 дүгээр сарын 10-ны өдрийн хуулиар өөрчлөн найруулсан./

2.Энэ зүйлийн 1.1-д заасан ажиллагааг прокурорын зөвшөөрлөөр нууцаар явуулж болно.

26.2 дугаар зүйл.Харилцаа холбооны сүлжээнд хяналт тогтоох

Хэвлэх

1.Мөрдөгч хэрэгт ач холбогдол бүхий мэдээ, баримт байна гэх хангалттай үндэслэл байвал прокурорын зөвшөөрлөөр дараахь арга хэмжээг авч болно:

1.1.харилцаа холбооны сүлжээний хэрэглэгч, эзэмшигч хэн болох, тэдгээрийн байршил, холбогдсон цаг хугацаа, техник хэрэгсэл, төхөөрөмж болон хандалт зэрэг мэдээллийг холбогдох байгууллагаас гаргуулан авах;

1.2.харилцаа холбооны сүлжээгээр дамжсан мэдээллийн агуулгад хамаарахгүй бусад мэдээллийг холбогдох байгууллагаас гаргуулан авах;

1.3.харилцаа холбооны сүлжээнд нэвтрэх боломжийг хязгаарлах талаар холбогдох байгууллагад даалгах.

2.Дараахь ажиллагааг прокурорын зөвшөөрлөөр нууцаар явуулж болно:

2.1.харилцаа холбооны сүлжээнд нэвтэрч, хяналт тогтоох;

2.2.харилцаа холбооны сүлжээгээр дамжсан мэдээллийн агуулгыг холбогдох байгууллагаас гаргуулж авах.

26.3 дугаар зүйл.Хяналт тогтоох

Хэвлэх

1.Мөрдөгч хэрэгт ач холбогдол бүхий мэдээ, баримтыг тогтоох зорилгоор дараахь ажиллагааг прокурорын зөвшөөрлөөр нууцаар явуулна:

1.1.орон байранд нэвтэрч, хяналт тогтоох;

1.2.орон байрнаас бусад газарт нэвтэрч, хяналт тогтоох;

1.3.тээврийн хэрэгсэлд нэвтэрч, хяналт тогтоох.

2.Хяналт тогтоох ажиллагааг сэжигтэн, яллагдагч, эсхүл шүүгдэгч оргон зайлсан тохиолдолд түүнийг олж илрүүлэх зорилгоор бусад хүн, обьектод явуулна.

26.4 дүгээр зүйл.Ажиглалт явуулах

Хэвлэх

1.Мөрдөгч эрүүгийн хэрэгт ач холбогдол бүхий нөхцөл байдлыг тогтоох зорилгоор тодорхой нутаг дэвсгэр, олон нийтийн газарт хүн, обьектод ердийн болон нууц ажиглалт явуулна.

2.Энэ зүйлийн 1 дэх хэсэгт заасан нууц ажиглалтыг прокурорын зөвшөөрлөөр явуулна.

26.5 дугаар зүйл.Хяналттай хүргэлт

Хэвлэх

1.Мөрдөгч гэмт хэргийг илрүүлэх, гэмт хэрэг үйлдсэн, эсхүл үйлдэхэд оролцсон хүнийг олж тогтоох зорилгоор хууль бус, сэжигтэй барааг өөрийн улсын хилээр нэвтрүүлэх, эсхүл тодорхой нутаг дэвсгэрээр дамжин өнгөрүүлэхэд хяналт тавих ажиллагааг прокурорын зөвшөөрлөөр нууцаар явуулна.

2.Мөрдөгч хяналттай хүргэлтийг хэд хэдэн улсын хилээр нэвтрүүлэх, нутаг дэвсгэрээр дамжин өнгөрүүлэх бол Монгол Улсын нэгдэн орсон олон улсын гэрээний заалтыг үндэслэн хамтран ажиллах хүрээнд прокурорын зөвшөөрлөөр явуулна.

26.6 дугаар зүйл.Хяналтын худалдан авалт

Хэвлэх

1.Мөрдөгч гэмт хэргийг илрүүлэх, гэмт хэрэг үйлдсэн хүн, хуулийн этгээдийг олж тогтоох зорилгоор бараа, бүтээгдэхүүн, үйлчилгээ, эд зүйл, мөнгөн тэмдэгт, зэвсэг хэрэгсэл, бодис бэлдмэл, баримт бичгийг худалдан авах, эсхүл худалдан авахаар хэлцэл хийх ажиллагааг прокурорын зөвшөөрлөөр нууцаар явуулна.

2.Хяналтын худалдан авалтаар авсан бараа, бүтээгдэхүүн, бусад эд зүйл, баримт бичгийг хадгалж, хамгаалахад энэ хуулийн Хорин нэгдүгээр бүлэгт заасан журмыг баримтална.

26.7 дугаар зүйл.Мөрдөн шалгах нууц ажиллагааны журам

Хэвлэх

1.Энэ хуулийн 26.2 дугаар зүйлийн 2 дахь хэсэг, 26.3 дугаар зүйлийн 1.1-д заасан мөрдөн шалгах нууц ажиллагааг хойшлуулшгүй тохиолдолд явуулахыг хориглоно.

2.Зохион байгуулалттай гэмт бүлгийн үйлдсэн гэмт хэрэг, Эрүүгийн хуулийн 10.1/Хүнийг алах/,12.1 дүгээр зүйлийн 4 дэх хэсэг/Хүчиндэх/, Арван есдүгээр бүлэг/Үндэсний аюулгүй байдлын эсрэг гэмт хэрэг/, 20.7 дугаар зүйлийн 4 дэх хэсэг/Мансууруулах эм, сэтгэцэд нөлөөт бодисыг хууль бусаар ашиглах/, 20.8 дугаар зүйлийн 2 дахь хэсэг/Мансууруулах эм, сэтгэцэд нөлөөт бодис хэрэглэх орон байраар хангах/, 20.10 дугаар зүйлийн 2 дахь хэсэг/Мансууруулах үйлчилгээ бүхий ургамлыг хууль бусаар тариалах/, Хорин хоёрдугаар бүлэг/Авлигын гэмт хэрэг/, Хорин есдүгээр бүлэг/Хүн төрөлхтний аюулгүй байдал, энх тайвны эсрэг гэмт хэрэг/-т заасан гэмт хэргийг илрүүлэхээс бусад үндэслэлээр цагдан хорих байранд мөрдөн шалгах нууц ажиллагаа явуулахыг хориглоно.

/Энэ хэсэгт 2024 оны 01 дүгээр сарын 17-ны өдрийн хуулиар өөрчлөлт оруулсан./

/Энэ хэсэгт 2020 оны 01 дүгээр сарын 10-ны өдрийн хуулиар нэмэлт оруулсан./

3.Энэ хуулийн 23.1 дүгээр зүйлийн 9 дэх хэсэг, 23.5 дугаар зүйлийн 5 дахь хэсэг, 25.7 дугаар зүйлийн 13 дахь хэсэг, 26.1 дүгээр зүйлийн 2 дахь хэсэг, 26.2 дугаар зүйлийн 2 дахь хэсэг, 26.3, 26.4 дүгээр зүйлийн 2 дахь хэсэг, 26.5, 26.6 дугаар зүйлд заасан мөрдөн шалгах нууц ажиллагааг мөрдөн шалгах нууц ажиллагаа явуулах эрх бүхий байгууллага, түүнээс эрх олгосон мөрдөгч гүйцэтгэнэ.

4.Энэ хуулийн 26.5, 26.6 дугаар зүйлд заасан ажиллагааг хэрэгжүүлэхэд дэмжин оролцох шаардлагатай төрийн байгууллага, бусад хуулийн этгээдийг прокурорын зөвшөөрөлд заана.

6.Энэ хуулийн 23.1 дүгээр зүйлийн 9 дэх хэсэг, 23.5 дугаар зүйлийн 5 дахь хэсэг, 25.7 дугаар зүйлийн 13 дахь хэсэг, 26.1 дүгээр зүйлийн 2 дахь хэсэг, 26.2 дугаар зүйлийн 2 дахь хэсэг, 26.3, 26.4 дүгээр зүйлийн 2 дахь хэсэг, 26.5, 26.6 дугаар зүйлд заасан мөрдөн шалгах нууц ажиллагааг явуулах журам, зааврыг Тагнуулын ерөнхий газрын дарга Улсын ерөнхий прокурортой хамтран батална.

26.8 дугаар зүйл.Нууц ажиллагааны магадлагаа

Хэвлэх

1.Энэ хуулийн 16.8 дугаар зүйлийн 4 дэх хэсэгт заасан мөрдөгчийн нууц ажиллагааны магадлагаанд дараахь зүйлийг тусгана:

1.1.мөрдөгчийн нэр, албан тушаал;

1.2.мөрдөн шалгах нууц ажиллагаа явуулах прокурорын зөвшөөрлийн дугаар, огноо;

1.3.мөрдөн шалгах нууц ажиллагааны төрөл;

1.4.тухайн мөрдөн шалгах нууц ажиллагааны явцад илэрсэн баримтат мэдээлэл;

1.5.хавсаргасан баримтат мэдээллийн жагсаалт;

1.6.магадлагааг баталсан прокурорын нэр, албан тушаал.

26.9 дүгээр зүйл.Мөрдөн шалгах нууц ажиллагаанд тавих прокурорын хяналт

Хэвлэх

1.Мөрдөн шалгах нууц ажиллагаанд Улсын ерөнхий прокурор, түүний эрх олгосон прокурор хяналт тавина.

2.Прокурор энэ хуулийн 23.1 дүгээр зүйлийн 9 дэх хэсэг, 23.5 дугаар зүйлийн 5 дахь хэсэг, 25.7 дугаар зүйлийн 13 дахь хэсэг, 26.1 дүгээр зүйлийн 2 дахь хэсэг, 26.2 дугаар зүйлийн 2 дахь хэсэг, 26.3, 26.4 дүгээр зүйлийн 2 дахь хэсэг, 26.5, 26.6 дугаар зүйлд заасан мөрдөн шалгах нууц ажиллагаанд дараахь хяналт тавина:

2.1.мөрдөгчийн ажиллагаа хуульд заасан үндэслэл, журмын дагуу явагдаж байгаа эсэх;

2.2.мөрдөн шалгах нууц ажиллагааны тоо бүртгэл, ашиглагдаж байгаа тусгай техник хэрэгслийн тоо бүртгэлийг зохих журмын дагуу хөтөлж байгаа эсэх;

2.3.мөрдөн шалгах нууц ажиллагааны явцад хууль тогтоомжоор олгосон бүрэн эрхийн хүрээнд зөвшөөрөл олгох, зөвшөөрөл олгохоос татгалзах, тухайн ажиллагааны хугацааг сунгах, зогсоох;

2.4.мөрдөн шалгах нууц ажиллагааны үр дүн, холбогдох материалтай танилцах;

2.5.мөрдөн шалгах нууц ажиллагааны явцад хүний эрх, эрх чөлөө зөрчигдсөн талаархи гомдлыг хянаж, буруутай этгээдэд хариуцлага тооцуулах арга хэмжээ авах.

3.Энэ хуулийн 4.3 дугаар зүйлд заасан ажиллагаа нь энэ зүйлд заасан прокурорын хяналтад хамаарахгүй.

ХОРИН ДОЛДУГААР БҮЛЭГ

ШИНЖИЛГЭЭ ХИЙЛГЭХ

27.1 дүгээр зүйл.Шинжилгээ хийлгэх журам

Хэвлэх

1.Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэхэд эд зүйл, хөрөнгийн үнэлгээ тогтоохоор, эсхүл тусгай мэдлэг зайлшгүй шаардлагатай бол шүүх, прокурор, мөрдөгч шийдвэр гаргаж шинжилгээ хийлгэнэ.

2.Дараахь тохиолдолд заавал шинжилгээ хийлгэнэ:

2.1.гадны нөлөөгөөр, эсхүл сэжигтэй байдлаар хүн нас барсан бол түүний шалтгааныг тогтоох;

2.2.хүний эрүүл мэндэд учирсан хохирлын шинж байдлыг тогтоох;

2.3.гэрч, хохирогч, сэжигтэн, яллагдагч, шүүгдэгч хэрэгт ач холбогдол бүхий байдлыг бодитой тусгаж, зөв мэдүүлэг өгөх чадвартай эсэхэд эргэлзээ төрвөл түүний сэтгэцийн байдлыг тодорхойлох;

2.4.бүх насаар хорих ял оногдуулж болох гэмт хэргийн яллагдагчийн сэтгэцийн байдлыг тодорхойлох;

2.5.сэжигтэн, яллагдагч, шүүгдэгч, хохирогчийн насны тухай бичиг баримт байхгүй бөгөөд тэдний насыг тогтоох нь хэрэгт ач холбогдолтой байвал.

3.Шинжилгээ хийлгэх шийдвэрт Шүүх шинжилгээний тухай хуулийн 7.3-т заасан зүйлийг тусгана.

/Энэ хэсгийг 2022 оны 12 дугаар сарын 23-ны өдрийн хуулиар өөрчлөн найруулсан./

4.Яллагдагч, шүүгдэгч, тэдгээрийн хууль ёсны төлөөлөгч, өмгөөлөгчид шинжилгээ хийлгэх шийдвэрийг танилцуулна.

/Энэ хэсэгт 2022 оны 12 дугаар сарын 23-ны өдрийн хуулиар өөрчлөлт оруулсан./

5.Яллагдагч, шүүгдэгч нь сэтгэцийн өвчний улмаас хэргийн байдлыг ойлгох чадваргүй бол шинжилгээ хийлгэх шийдвэрийг түүнд танилцуулахгүй байж болно.

/Энэ хэсэгт 2022 оны 12 дугаар сарын 23-ны өдрийн хуулиар өөрчлөлт оруулсан./

6.Хууль тогтоомж хэрэглэх, түүний зүйл, хэсэг, заалтыг тайлбарлуулахаар шинжилгээ хийлгэхийг хориглоно.

/Энэ хэсэгт 2022 оны 12 дугаар сарын 23-ны өдрийн хуулиар өөрчлөлт оруулсан./

7.Шинжээч нь шүүх, прокурор, мөрдөгчийн шинжилгээ хийх жишиг хугацааг үндэслэн тогтоосон хугацаанд шинжилгээ хийж, дүгнэлт гаргана.

/Энэ хэсгийг 2022 оны 12 дугаар сарын 23-ны өдрийн хуулиар өөрчлөн найруулсан./

8.Шинжээч нь шинжилгээний цар хүрээ, онцлогоос хамаарч тогтоосон хугацаанд дүгнэлт гаргах боломжгүй бол шинжилгээ хийх хугацааг сунгуулах хүсэлтийг Шүүх шинжилгээний тухай хуулийн 16.3, 16.4, 16.5, 16.6-д заасан журмын дагуу гаргаж, шийдвэрлүүлнэ.

/Энэ хэсгийг 2022 оны 12 дугаар сарын 23-ны өдрийн хуулиар өөрчлөн найруулсан./

27.2 дугаар зүйл.Шинжилгээ хийлгэх үед оролцогчийн эрх

Хэвлэх

1.Шинжилгээ хийлгэх үед оролцогч дараахь эрхтэй:

1.1.шинжээчийг татгалзан гаргах хүсэлт гаргах;

1.2.шинжээчид нэмэлт асуулт тавих;

1.3.шинжээчид нэмэлт баримт бичиг өгөх, тайлбар гаргах;

1.4.мөрдөгч, прокурорын зөвшөөрлөөр шинжилгээ хийхэд байлцах;

1.5.шинжээчийн дүгнэлттэй танилцах.

2.Энэ зүйлийн 1.1, 1.2, 1.3-т заасан оролцогчийн хүсэлтийг хангах нь үндэслэлтэй гэж үзвэл шүүх, прокурор, мөрдөгч нь шинжээч томилсон шийдвэрийг өөрчилж, нэмэлт оруулж болно.

3.Оролцогчийн хүсэлтийг хэрэгсэхгүй болгосон бол тэр тухай үндэслэл бүхий шийдвэр гаргаж, шийдвэрийг оролцогчид танилцуулж, гарын үсэг зуруулна.

27.3 дугаар зүйл.Шинжилгээг шүүх шинжилгээний байгууллагаар хийлгэх

/Энэ зүйлийг 2022 оны 12 дугаар сарын 23-ны өдрийн хуулиар өөрчлөн найруулсан./

Хэвлэх

1.Шинжилгээг шүүх шинжилгээний байгууллагаар хийлгэхэд Шүүх шинжилгээний тухай хуулийн 9 дүгээр зүйлд заасан журмыг баримтална.

/Энэ хэсгийг 2022 оны 12 дугаар сарын 23-ны өдрийн хуулиар өөрчлөн найруулсан./

2.Шүүх шинжилгээний байгууллага нь шүүх, прокурор, мөрдөгчийн тогтоолыг хүлээн авмагц шинжээч, эсхүл шинжээчдийн багт шинжилгээ хийлгэхээр хуваарилна.

/Энэ хэсгийг 2022 оны 12 дугаар сарын 23-ны өдрийн хуулиар өөрчлөн найруулсан./

27.4 дүгээр зүйл.Шинжилгээг шүүх шинжилгээний байгууллагаас бусад этгээдээр хийлгэх

/Энэ зүйлийг 2022 оны 12 дугаар сарын 23-ны өдрийн хуулиар өөрчлөн найруулсан./

Хэвлэх

1.Шүүх, прокурор, мөрдөгч Шүүх шинжилгээний тухай хуулийн 8.2-т заасан шинжилгээ хийх эрх бүхий бусад этгээдийг урьж, шинжилгээ хийлгэж болно.

/Энэ хэсгийг 2022 оны 12 дугаар сарын 23-ны өдрийн хуулиар өөрчлөн найруулсан./

2.Шинжилгээг шинжилгээний байгууллагаас бусад этгээдээр хийлгэхэд Шүүх шинжилгээний тухай хуулийн 10 дугаар зүйлд заасан журмыг баримтална.

/Энэ хэсгийг 2022 оны 12 дугаар сарын 23-ны өдрийн хуулиар өөрчлөн найруулсан./

27.5 дугаар зүйл.Шинжилгээг шинжээчдийн багаар хийлгэх

Хэвлэх

1.Шинжилгээ хийлгэхэд хэд хэдэн салбарын тусгай мэдлэг шаардлагатай гэж үзвэл шүүх, прокурор, мөрдөгчийн шийдвэрээр шинжилгээг ижил, эсхүл өөр өөр мэргэжлийн шинжээчдээс бүрдсэн багаар хийлгэж болно.

27.6 дугаар зүйл.Шинжээчийн дүгнэлт

/Энэ зүйлийг 2022 оны 12 дугаар сарын 23-ны өдрийн хуулиар өөрчлөн найруулсан./

Хэвлэх

1.Шинжээчийн дүгнэлтэд Шүүх шинжилгээний тухай хуулийн 18 дугаар зүйлд заасан зүйлийг тусгасан байна.

/Энэ хэсгийг 2022 оны 12 дугаар сарын 23-ны өдрийн хуулиар өөрчлөн найруулсан./

27.7 дугаар зүйл.Шинжээчийн дүгнэлт танилцуулах

Хэвлэх

1.Шинжээчийн дүгнэлт, эсхүл дүгнэлт гаргах боломжгүйг мэдэгдсэн түүний тайлбар, шинжээчээс авсан мэдүүлгийн тэмдэглэлийг холбогдох оролцогчид танилцуулна.

2.Оролцогч шинжээчийн дүгнэлт, тайлбарыг үл зөвшөөрөх, тайлбар өгөх, шинжээчид асуулт тавих, нэмэлт ба дахин шинжилгээ хийлгэх хүсэлт гаргаж болно.

3.Шинжээчийн дүгнэлт, тайлбар, мэдүүлгийг оролцогчид танилцуулсан, энэ үед оролцогчоос тавьсан хүсэлт, асуулт, хариултын талаар тэмдэглэлд тусгана.

27.8 дугаар зүйл.Нэмэлт ба дахин шинжилгээ хийлгэх

/Энэ зүйлийг 2022 оны 12 дугаар сарын 23-ны өдрийн хуулиар өөрчлөн найруулсан./

Хэвлэх

1.Шинжээчийн дүгнэлт бүрэн бус, эсхүл шинжилгээ хийлгэж байгаа асуудалтай холбоотой шинэ нөхцөл байдал бий болсон, эсхүл үндэслэлгүй, эсхүл үндэслэлтэй эсэх нь эргэлзээтэй гэж үзвэл шүүх, прокурор, мөрдөгч шинжилгээ хийлгэх шийдвэр гаргаж, Шүүх шинжилгээний тухай хуулийн 27, 28 дугаар зүйлд заасан нэмэлт, эсхүл дахин шинжилгээ хийлгэнэ.

/Энэ хэсгийг 2022 оны 12 дугаар сарын 23-ны өдрийн хуулиар өөрчлөн найруулсан./

27.9 дүгээр зүйл.Хэв загвар, дээж авах

Хэвлэх

1.Шинжилгээ хийх зорилгоор хүний бие, цогцос, түүний эд эрхтэн, мал, амьтан, эд зүйл, баримт бичгээс хэв загвар, дээж авч болно.

2.Мал, амьтан, тэсэрч дэлбэрэх, хорт бодис, аюул учруулж болзошгүй эд зүйлээс хэв загвар, дээж авахад бусдын аюулгүй байдлыг хангах арга хэмжээг урьдчилан авна.

3.Хэв загвар, дээж авах ажиллагааг мөрдөн шалгах ажиллагааны үед явуулж болно.

27.10 дугаар зүйл.Хүний биеэс шинжилгээнд зориулж биологийн дээж авах

Хэвлэх

1.Мөрдөгч хүний биеэс шинжилгээнд зориулж биологийн дээж авах ажиллагааг прокурорын зөвшөөрлөөр шинжээч, эсхүл мэргэжилтний тусламжтайгаар явуулна.

2.Энэ зүйлийн 1 дэх хэсэгт заасан ажиллагаа явуулахыг тухайн хүн сайн дураар зөвшөөрсөн тохиолдолд прокурорын зөвшөөрөл шаардахгүй.

3.Хүний биеэс шинжилгээнд зориулж биологийн дээж авах ажиллагаанд хүний эрхийг зөрчих, хуурч мэхлэх, айлган сүрдүүлэх, хуулиар хориглосон арга хэрэглэх, хүний биед туршилт хийхийг хориглоно.

4.Хүний биеэс шинжилгээнд зориулж авсан биологийн дээжийг мөрдөн шалгах ажиллагаанд ашиглах зориулалтаар шинжилгээний адилтгал, мэдээллийн нэгдсэн санд авна.

/Энэ хэсэгт 2022 оны 12 дугаар сарын 23-ны өдрийн хуулиар нэмэлт оруулсан./

27.11 дүгээр зүйл.Мөрдөгчийн магадлагаа

Хэвлэх

1.Мөрдөгч энэ хуулийн 27.1 дүгээр зүйлд заасан шинжилгээг шинжээч томилж хийлгэх шаардлагагүй, мөрдөн шалгах ажиллагаа явуулж тогтоох боломжтой, эсхүл өөрийн эзэмшсэн тусгай мэдлэгийн хүрээнд тогтоох боломжтой гэж үзвэл магадлагаа гаргаж болно.

2.Мөрдөгч магадлагаа гаргах явцад шинжилгээний обьектын шинж чанар өөрчлөгдөх, устах, гэмтэхээр бол шинжээч томилно.

3.Мөрдөгчийн магадлагаанд энэ хуулийн 27.6 дугаар зүйлийн 1.1, 1.2, 1.4, 1.5, 1.6-д заасныг тусгана.

4.Мөрдөгчийн магадлагааг үндэслэлгүй гэж үзвэл прокурор өөрийн санаачилгаар, эсхүл оролцогчийн хүсэлтийг үндэслэн шинжээч томилж болно.

5.Мөрдөгч магадлагааг прокурорт болон энэ хуулийн 27.7 дугаар зүйлд заасны дагуу оролцогчид танилцуулна.

6.Мөрдөгч энэ хуулийн 6.2 дугаар зүйлийн 5, 6 дахь хэсэгт заасны дагуу магадлагаа гаргах, магадлагааг танилцуулахад энэ бүлэгт заасан журмыг баримтална.

ХОРИН НАЙМДУГААР БҮЛЭГ

МӨРДӨН ШАЛГАХ АЖИЛЛАГААНЫ ТЭМДЭГЛЭЛ

28.1 дүгээр зүйл.Мөрдөн шалгах ажиллагааны тэмдэглэл үйлдэх

Хэвлэх

1.Мөрдөгч мөрдөн шалгах ажиллагааны тэмдэглэл үйлдэж, түүнд тухайн ажиллагааны явц, дэс дараалал, илэрсэн нөхцөл байдал, авсан арга хэмжээ, үр дүн болон дараахь зүйлийг бичиж тусгана:

1.1.ажиллагааг явуулсан, тэмдэглэл хөтөлсөн албан тушаалтны нэр, албан тушаал;

1.2.ажиллагааг явуулсан газар, эхэлсэн, дууссан он, сар, өдөр, цаг, минут, хэрэгжүүлэх явцад хугацаа тасалдсан бол түүний шалтгаан, үргэлжилсэн хугацаа;

1.3.шүүх, прокурорын зөвшөөрлөөр явуулж байгаа бол зөвшөөрлийн дугаар, хүчинтэй хугацаа;

1.4.хойшлуулшгүй тохиолдолд явуулж байгаа бол үндэслэл бүхий нөхцөл байдлын талаар;

1.5.оролцсон, байлцсан хүний эцэг /эх/-ийн нэр, өөрийн нэр, оршин суугаа газрын хаяг;

1.6.ажиллагаанд оролцсон, байлцсан хүний хувийн бичиг баримтын мэдээлэл;

1.7.оролцсон хүнд эрх, үүргийг танилцуулсан тухай;

1.8.оролцсон, байлцсан хүнээс хүсэлт, гомдол гаргасан эсэх, түүнийг шийдвэрлэсэн талаар.

2.Мэдүүлэг өгсөн болон мөрдөн шалгах ажиллагаанд оролцсон хүний хэлсэн үгийг нэгдүгээр биен дээр тавьсан асуулт, хариултын дагуу үгчлэн бичнэ.

3.Мэдүүлэг өгсөн хүн мэдүүлгээ өөрөө бичиж болох ба энэ талаар тэмдэглэлд тусгана.

4.Мөрдөн шалгах ажиллагааны тэмдэглэлд баримт бичиг, эд зүйлийн тоо ширхэг, төрөл, хэлбэр, өнгө, сорьц, харагдаж байгаа онцлох шинж тэмдэг, чанар, их, бага, хүнд, хөнгөний хэмжээ зэргийг нэг бүрчлэн, олон тооны эд зүйл, баримт бичгийг жагсаан бичиж, хавтаст хэрэгт хавсаргана.

5.Тэмдэглэлд мэдүүлэг өгч байгаа, мөрдөн шалгах ажиллагаанд оролцож байгаа хүний биеэ хэрхэн авч яваа болон гаргаж байгаа зан авирын талаар тусгаж болно.

6.Ажиллагааны явцад мэдээллийг тусгасан дууны, дүрсний, дуу-дүрсний бичлэг хийх, гэрэл зураг авах, гар зураг үйлдэх, хэмжилт хийх, ул мөрнөөс хэв, хээ буулгаж авах зэрэг эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагааны зарчимд нийцэх бусад аргыг хэрэглэсэн бол тэдгээрийг тэмдэглэлд тусган хавсаргана.

7.Тэмдэглэлд мөрдөн шалгах ажиллагаанд ашиглаж байгаа техник хэрэгслийн нэр төрөл, үзүүлэлтийг тэмдэглэж, хэдэн минутын бичлэг хийсэн, хэдэн ширхэг гэрэл зураг авсныг тусгана.

8.Тэмдэглэлд ажиллагаа явуулсан, тэмдэглэл хөтөлсөн албан тушаалтан гарын үсэг зурна.

9.Мэдүүлэг өгч байгаа хүний ярьсан зүйлийг болон мэдүүлэг өгч байх явцад гаргаж өгсөн баримтыг тэмдэглэлд тусгаагүй, ярьсан зүйлийн агуулгыг өөрчилж бичсэн мэдүүлгийн тэмдэглэлтэй танилцаад засвар оруулах хүсэлтийг хүлээн аваагүй бол мэдүүлэг өгсөн хүн энэ тухай тэмдэглэлийн төгсгөлд өөрийн гараар, өөрөө бичих боломжгүй бол өөр хүний туслалцаатайгаар бичнэ.

10.Энэ хуулийн 23.1 дүгээр зүйлийн 9 дэх хэсэг, 23.5 дугаар зүйлийн 5 дахь хэсэг, 25.7 дугаар зүйлийн 13 дахь хэсэг, 26.1 дүгээр зүйлийн 2 дахь хэсэг, 26.2 дугаар зүйлийн 2 дахь хэсэг, 26.3, 26.4 дүгээр зүйлийн 2 дахь хэсэг, 26.5, 26.6 дугаар зүйлд заасан мөрдөн шалгах нууц ажиллагааны тэмдэглэл үйлдэх журмыг энэ хуулийн 26.7 дугаар зүйлийн 6 дахь хэсэгт заасан журмаар зохицуулна.

28.2 дугаар зүйл.Дуу-дүрсний бичлэг хийх

Хэвлэх

1.Мөрдөгч дараахь мөрдөн шалгах ажиллагааг гэрэл зураг, эсхүл дуу- дүрсний бичлэгээр бэхжүүлнэ:

1.1.эзэмшигч, оршин суугч нь эзгүй байгаа орон байр, бусад газарт нэвтрэн орж явуулах;

1.2.хэргийн газрын үзлэг хийх;

1.3.эд зүйлийг түр хураан авах;

1.4.эд хөрөнгийг битүүмжлэх;

1.5.хөндлөнгийн гэрчтэй хийгдэх мөрдөн шалгах ажиллагаанд хөндлөнгийн гэрч оролцох боломжгүй бол.

2.Энэ зүйлийн 1 дэх хэсэгт зааснаас бусад мөрдөн шалгах ажиллагааны явц, үр дүнг дуу-дүрсний бичлэгээр бэхжүүлж болно.

3.Мөрдөгч ажиллагааг эхлэхийн өмнө дуу-дүрсний бичлэг хийх талаар тухайн ажиллагаанд оролцох хүнд мэдэгдэж, бичлэгийг ямар зорилгоор ашиглах талаар танилцуулна.

4.Мөрдөн шалгах ажиллагааны явцад дуу-дүрсний бичлэгийг тасралтгүй хийх нөхцөлийг мөрдөгч хангасан байна. Зайлшгүй шаардлагаар дуу-дүрсний бичлэг тасалдсан тохиолдолд тухайн ажиллагаанд оролцсон хүнд мэдэгдэн мөрдөн шалгах ажиллагааг түр зогсоож, энэ талаар тэмдэглэлд тодорхой тусгана.

5.Дуу-дүрсний бичлэгт тухайн ажиллагааны зорилго, он, сар, өдөр, байршил, эхэлсэн, дууссан цаг, минутыг тусгана.

6.Мөрдөгч, прокурор нь дуу-дүрсний бичлэгийн бүрэн бүтэн, аюулгүй байдлыг хариуцна.

28.3 дугаар зүйл.Мөрдөн шалгах ажиллагааны тэмдэглэл танилцуулах

Хэвлэх

1.Мөрдөн шалгах ажиллагааны тэмдэглэлийг тухайн ажиллагаа дуусмагц ажиллагаанд оролцсон, байлцсан хүнд даруй танилцуулж, гарын үсэг зуруулна. Тэмдэглэл хэд хэдэн хуудастай бол ажиллагаанд оролцсон, байлцсан хүн хуудасны нүүр тус бүрд гарын үсэг зурна.

2.Тэмдэглэлийг мөрдөн шалгах ажиллагаанд оролцсон, байлцсан хүнд уншуулж, эсхүл уншиж танилцуулна. Тэмдэглэлийг танилцуулахдаа тухайн мөрдөн шалгах ажиллагааны тэмдэглэл нь хавтаст хэрэгт авагдах тул сайтар нягталж үзэхийг мөрдөгч анхааруулж хэлнэ.

3.Тухайн мөрдөн шалгах ажиллагаанд оролцсон хүн тэмдэглэлтэй танилцахдаа мөрдөн шалгах ажиллагааны явцыг дэс дарааллын дагуу бичсэн эсэх, мөрдөн шалгах ажиллагааны нөхцөл байдал, авсан арга хэмжээ, ажиллагааны үр дүн зэргийг үнэн зөв, бүрэн тусгасан эсэхийг хянаж үзнэ.

4.Тэмдэглэлд дутуу, буруу, ойлгомжгүй бичсэн зүйлийн талаар засвар оруулах тухай оролцсон, байлцсан хүн санал, хүсэлт гаргасан бол санал, хүсэлтийг хэрхэн хангасан талаар тэмдэглэлд тусгана.

5.Тэмдэглэлийн маягтад мэдүүлэг өгсөн хүний санал, хүсэлтийн тэмдэглэх хэсгийг оруулна.

6.Мөрдөн шалгах ажиллагаанд оролцсон хүн хүндэтгэн үзэх шалтгааны улмаас тэмдэглэлд гарын үсэг зурах боломжгүй бол энэ тухай мөрдөгч тайлбар бичиж тэмдэглэлд хавсаргана.

VI ХЭСЭГ

ХЭРЭГ БҮРТГЭЛТ, МӨРДӨН БАЙЦААЛТ

ХОРИН ЕСДҮГЭЭР БҮЛЭГ

ХЭРЭГ БҮРТГЭЛТ, МӨРДӨН БАЙЦААЛТЫН ЕРӨНХИЙ НӨХЦӨЛ

29.1 дүгээр зүйл.Хэрэг бүртгэлт, мөрдөн байцаалтын хугацаа сунгах журам

Хэвлэх

1.Прокурор хэрэг бүртгэлт, мөрдөн байцаалт явуулах хугацааг сунгахдаа урьд нь хийгдсэн ажиллагаа, хугацаа сунгах үндэслэл, цаашид хийх мөрдөн шалгах ажиллагааг харгалзана.

2.Мөрдөгч хугацааг сунгах тухай үндэслэл бүхий тогтоол үйлдэж, хугацаа дуусахаас 7 хоногийн өмнө прокурорт хүргүүлнэ.

3.Нэмэлт мөрдөн байцаалт явуулахаар прокуророос буцаасан, түдгэлзүүлсэн, эрүүгийн хэрэг үүсгэж яллагдагчаар татах тогтоолыг хүчингүй болгосон, хэрэгсэхгүй болгосон хэргийг сэргээсэн бол өмнөх хугацаанаас нь үргэлжлүүлэн тоолж, хугацааг ердийн журмаар сунгана.

29.2 дугаар зүйл.Эрүүгийн хэргийг нэгтгэх, тусгаарлах

Хэвлэх

1.Хэд хэдэн яллагдагч нэг, эсхүл хэд хэдэн гэмт хэргийг хамтран үйлдсэн, эсхүл нэг яллагдагч хэд хэдэн гэмт хэрэг үйлдсэн бол үйлдэл тус бүрд нь эрүүгийн хэрэг үүсгэн яллагдагчаар татаж, мөрдөн байцаалт явуулна.

2.Хэд хэдэн яллагдагч нэг, эсхүл хэд хэдэн гэмт хэргийг хамтран үйлдсэн, эсхүл нэг яллагдагч хэд хэдэн гэмт хэрэг үйлдсэн бол хэргийг нэгтгэж мөрдөн байцаалт явуулж болно.

3.Хэргийг тал бүрээс нь бүрэн бодитой хянан шийдвэрлэхэд саад болохгүй бол зарим яллагдагчид холбогдох хэргийг тусгаарлаж болно.

4.Хүнд ял оногдуулж болох эрүүгийн хэрэгт хөнгөн ял оногдуулж болох эрүүгийн хэргийг нэгтгэнэ.

5.Эрүүгийн хуулийн тусгай ангид заасан ялын төрөл, хэмжээ ижил эрүүгийн хэргийг нэгтгэх бол эхэлж эрүүгийн хэрэг үүсгэж яллагдагчаар татсан хэрэгт нэгтгэнэ.

6.Мөрдөн шалгах ажиллагаа явуулсан боловч яллагдагчийн холбогдсон зарим эрүүгийн хэрэг нь нотлогдоогүй бол эрүүгийн хэрэг үүсгэж яллагдагчаар татах тухай тогтоолыг хүчингүй болгож, хэргийг тусгаарлан хэрэг бүртгэлтэд буцаана.

7.Прокурор энэ зүйлд заасны дагуу эрүүгийн хэргийг нэгтгэх, тусгаарлах тухай үндэслэл бүхий шийдвэр гаргана.

8.Прокурор нь яллагдагч гэмт хэрэг үйлдсэн, гэм буруутай болохыг мөрдөн байцаалтын явцад хангалттай нотолсон, тухайн хэргийг шүүхээр хянан шийдвэрлүүлэх боломжтой гэж үзвэл яллагдагчид холбогдох зарим хэргийг тусгаарлан шүүхэд шилжүүлж болно.

9.Нэг үйлдэлд хэд хэдэн хэрэг бүртгэлтийн хэрэг нээсэн бол хэргийг нэгтгэж хэрэг бүртгэлт явуулна.

/Энэ хэсгийг 2020 оны 01 дүгээр сарын 10-ны өдрийн хуулиар нэмсэн./

29.3 дугаар зүйл.Хэрэг бүртгэлт, мөрдөн байцаалтын нууцлал

Хэвлэх

1.Хэрэг бүртгэлт, мөрдөн байцаалт явуулах байгууллага, албан тушаалтан хэрэг бүртгэлт, мөрдөн байцаалтын төлөвлөлт, явц, үр дүнгийн нууцлалыг хангаж ажиллана.

2.Мөрдөгч хэрэг бүртгэлт, мөрдөн байцаалтын явцад олж мэдсэн төрийн болон албаны нууц, байгууллагын нууц, хүний эмзэг мэдээллийг задруулахгүй байж, холбогдох баримт бичгийг хамгаалах арга хэмжээ авна.

/Энэ хэсэгт 2021 оны 12 дугаар сарын 17-ны өдрийн хуулиар өөрчлөлт оруулсан./

3.Мөрдөгч төрийн болон албаны нууц, байгууллагын нууц, хүний эмзэг мэдээлэлтэй холбоотой ажиллагаанд оролцсон, байлцсан хүнд нууцыг задруулахгүй байх үүргийг сануулж, бичгээр баталгаа гаргуулна.

/Энэ хэсэгт 2021 оны 12 дугаар сарын 17-ны өдрийн хуулиар өөрчлөлт оруулсан./

4.Мөрдөн шалгах ажиллагааны явцад төрийн нууцтай холбоотой асуудал гарвал мөрдөгч эрх бүхий байгууллагын удирдлагад мэдэгдэж, нууц хариуцсан албан тушаалтныг байлцуулна.

5.Хэрэг бүртгэлт, мөрдөн байцаалтын материалыг прокурорын зөвшөөрснөөр, прокурорын мэдэгдэх бололцоотой гэж үзсэн хэмжээгээр нийтэд мэдэгдэж болно.

29.4 дүгээр зүйл.Хамтын ажиллагаа

Хэвлэх

1.Мөрдөгч хэрэг бүртгэлт, мөрдөн байцаалтын явцад мөрдөн шалгах ажиллагаа явуулах байгууллага, албан тушаалтантай дараахь хэлбэрээр хамтран ажиллаж болно:

1.1.мэдээлэл солилцох, гаргуулан авах;

1.2.хэрэг бүртгэлт, мөрдөн байцаалт явуулахад дэмжлэг авах;

1.3.эрх бүхий байгууллагын шийдвэрээр хэрэг бүртгэлт, мөрдөн байцаалтыг хамтран явуулах.

29.5 дугаар зүйл.Хэрэг бүртгэлт, мөрдөн байцаалтад хориглох зүйл

Хэвлэх

1.Хэрэг бүртгэлт, мөрдөн байцаалтын явцад дараахь зүйлийг хориглоно:

1.1.хүний нэр төр, алдар хүндийг гутаах, амь нас, эрүүл мэндэд хохирол учруулах, эрүүдэн шүүх;

1.2.мөрдөн шалгах ажиллагааг хойшлуулшгүй тохиолдол, эсхүл нууцаар явуулахаас бусад тохиолдолд шөнийн цагаар явуулах;

1.3.бусдыг зөрчил, гэмт хэрэгт хатгах.

29.6 дугаар зүйл.Гэмт хэрэг гарахад нөлөөлсөн шалтгаан, нөхцөлийг арилгах арга хэмжээ

Хэвлэх

1.Гэмт хэрэг гарахад нөлөөлсөн шалтгаан, нөхцөлийг тогтоомогц мөрдөгч, прокурор нь зохих хуулийн этгээдэд тэрхүү шалтгаан, нөхцөлийг арилгах арга хэмжээ авахуулахаар мэдэгдэл бичиж хуулбарыг хэрэгт нь хавсаргана.

2.Хуулийн этгээд нь мөрдөгч, прокурорын мэдэгдлийн дагуу шаардлагатай арга хэмжээ авч, 1 сарын дотор тэр тухай мөрдөгч, прокурорт хариу мэдэгдэх үүрэгтэй.

ГУЧДУГААР БҮЛЭГ

ХЭРЭГ БҮРТГЭЛТ

30.1 дүгээр зүйл.Хэрэг бүртгэлт

Хэвлэх

1.Мөрдөгч гэмт хэргийг илрүүлэх, түүнийг үйлдсэн хүн, хуулийн этгээдийг олж тогтоох зорилгоор гэмт хэргийн талаархи гомдол, мэдээлэл хүлээн авснаас эрүүгийн хэрэг үүсгэж яллагдагчаар татах хүртэл явуулж байгаа энэ хуульд заасан ажиллагааг хэрэг бүртгэлт гэнэ.

30.2 дугаар зүйл.Гэмт хэргийн талаархи гомдол, мэдээлэл хүлээн авах

Хэвлэх

1.Мөрдөгч, прокурор дараахь тохиолдолд гэмт хэргийн талаархи гомдол, мэдээллийг хүлээн авч шалгана:

1.1.хүн, хуулийн этгээд, албан тушаалтнаас гэмт хэргийн талаар гомдол гаргасан, эсхүл мэдээлсэн;

1.2.гэмт хэргийн шинжийг өөрөө шууд илрүүлсэн;

1.3.гэмт хэрэг үйлдсэн этгээд өөрийгөө илчилж ирсэн.

2.Мөрдөгч, прокурор гэмт хэрэг үйлдсэн, үйлдэхээр бэлтгэж, завдаж байгаа тухай гомдол, мэдээллийг хүлээн авах үүрэгтэй.

3.Мэдээллийг хүлээн авахдаа санаатайгаар худал мэдээлбэл хуульд заасан хариуцлага хүлээлгэхийг мэдээлэл өгөгчид сануулна.

4.Гэмт хэргийн талаархи гомдол, мэдээллийг хүлээн авахаас татгалзсан тохиолдолд тухайн гомдол гаргасан, мэдээлэл өгсөн хүн энэ хуулийн Арван тавдугаар бүлэгт заасан журмын дагуу гомдол гаргаж болно.

30.3 дугаар зүйл.Гэмт хэргийн талаархи гомдол, мэдээлэл гаргах

Хэвлэх

1.Гэмт хэргийн талаархи гомдол, мэдээллийг иргэн амаар, эсхүл бичгээр гаргаж болно.

2.Биечлэн, эсхүл харилцаа холбооны хэрэгсэл ашиглан гаргасан гомдол, мэдээллийг тэмдэглэл үйлдэж хүлээн авах ба түүнд тэмдэглэл үйлдсэн хүн гарын үсэг зурна.

/Энэ хэсэгт 2020 оны 01 дүгээр сарын 10-ны өдрийн хуулиар өөрчлөлт оруулсан./

3.Бичгээр гаргасан гомдол, мэдээлэлд гомдол гаргагч, эсхүл мэдээлэл өгсөн хүн гарын үсэг зурсан байна.

/Энэ хэсэгт 2020 оны 01 дүгээр сарын 10-ны өдрийн хуулиар өөрчлөлт оруулсан./

4.Санаатайгаар худал мэдээлбэл хүлээлгэх хариуцлагын талаар гомдол гаргагчид тайлбарлан өгч, энэ тухай тэмдэглэлд тусган гомдол, мэдээлэл гаргагчаар гарын үсэг зуруулна.

/Энэ хэсэгт 2020 оны 01 дүгээр сарын 10-ны өдрийн хуулиар өөрчлөлт оруулсан./

30.4 дүгээр зүйл.Хуулийн этгээд, албан тушаалтан гэмт хэргийн талаар мэдээлэл өгөх

Хэвлэх

1.Хуулийн этгээд, албан тушаалтан гэмт хэргийн талаархи мэдээллийг бичгээр өгөх ба түүнд холбогдох баримт, материалыг хавсаргаж болно.

30.5 дугаар зүйл.Гэмт хэргийн талаархи мэдээллийг төлбөртэй авах

Хэвлэх

1.Мөрдөн шалгах ажиллагаа явуулах байгууллага дараахь мэдээллийг төлбөртэй авахаар нийтэд зарлаж болно:

1.1.гэмт хэрэг үйлдэхээр бэлтгэж байгаа, завдсан, эсхүл үйлдсэн тухай;

1.2.эрэн сурвалжлагдаж байгаа хүн, эд зүйл, тээврийн хэрэгсэл, баримт бичгийн тухай.

2.Мэдээллийг төлбөртэй авах тухай зарлаагүй боловч хүн, хуулийн этгээдээс хүсэлт гаргасан тохиолдолд мэдээллийг төлбөртэй авах эсэхийг мөрдөн шалгах ажиллагаа явуулах байгууллагын дарга шийдвэрлэнэ.

30.6 дугаар зүйл.Хэргээ илчлэн мэдээлэх

Хэвлэх

1.Гэмт хэрэг үйлдсэн хүн үйлдсэн хэргээ сайн дураараа илчилсэн мэдээллийг бичгээр, эсхүл амаар гаргаж болно.

30.7 дугаар зүйл.Гэмт хэргийн талаархи гомдол, мэдээллийг шалгах

Хэвлэх

1.Мөрдөгч гэмт хэргийн талаархи гомдол, мэдээллийг хянан үзээд гэмт хэргийн шинж байгаа эсэхийг тогтоох шаардлагатай бол гомдол, мэдээллийг хүлээн авснаас хойш 5 хоногийн дотор дараахь мөрдөн шалгах ажиллагаа явуулж болно:

/Энэ хэсэгт 2020 оны 01 дүгээр сарын 10-ны өдрийн хуулиар өөрчлөлт оруулсан./

1.1.үзлэг хийх;

1.2.шинжилгээнд зориулж дээж, хурууны хээ, ул мөрний хэв авах;

1.3.хохирогч, гэрчээс мэдүүлэг авах;

/Энэ заалтад 2020 оны 01 дүгээр сарын 10-ны өдрийн хуулиар нэмэлт оруулсан./

1.4.хэрэгт ач холбогдол бүхий тээврийн хэрэгсэл, мөнгө, эд зүйлийг хурааж авах;

1.5.эд хөрөнгийг битүүмжлэх.

1.6.шинжилгээ хийлгэх шийдвэр гаргах.

/Энэ заалтад 2022 оны 12 дугаар сарын 23-ны өдрийн хуулиар өөрчлөлт оруулсан./

/Энэ заалтыг 2020 оны 01 дүгээр сарын 10-ны өдрийн хуулиар нэмсэн./

2.Дараахь эрх бүхий албан тушаалтан энэ зүйлийн 1 дэх хэсэгт заасан мөрдөн шалгах ажиллагааг хойшлуулшгүй тохиолдолд явуулж, прокурорт даруй шилжүүлнэ:

2.1.гомдол, мэдээллийг шалгах явцад гэмт хэрэг үйлдэж байгаа болон үйлдсэн тухай үндэслэлтэй сэжиг байгаа тохиолдолд мөрдөгч, тагнуул, цагдаа, авлигатай тэмцэх байгууллагын алба хаагч;

2.2.Монгол Улсын хилийн гадна байгаа тус улсын усан онгоц, агаарын хөлөг аялж яваа үед гарсан гэмт хэрэгт усан онгоцны ахмад, агаарын хөлгийн багийн дарга;

2.3.Монгол Улсаас гадаад улсад суугаа Дипломат төлөөлөгчийн газрын эзэмшил нутагт гарсан гэмт хэрэгт тухайн Дипломат төлөөлөгчийн газрын консулын асуудал эрхэлсэн ажилтан;

2.4.хорих ангийн харьяа нутаг дэвсгэрт хоригдлын үйлдсэн гэмт хэрэгт хорих байгууллагын эрх бүхий албан тушаалтан;

2.5.зэвсэгт хүчний анги, байгууллагын нутаг дэвсгэрт цэргийн алба хаагчийн үйлдсэн гэмт хэрэгт тухайн зэвсэгт хүчний анги, байгууллагын захирагч;

2.6.хилийн зурваст гарсан гэмт хэрэгт улсын хил хамгаалах байгууллагын эрх бүхий албан тушаалтан;

2.7.цэргийн алба хаагч энхийг дэмжих, олон улсын бусад ажиллагаанд оролцох явцад тэдний хооронд үйлдсэн гэмт хэрэгт тухайн цэргийн багийн эрх бүхий албан тушаалтан;

2.8.гаалийн хяналт, шалгалтын явцад илэрсэн гэмт хэрэгт гаалийн улсын байцаагч.

3.Шаардлагатай тохиолдолд мөрдөн шалгах ажиллагаа явуулах албаны дарга энэ зүйлийн 1 дэх хэсэгт заасан хугацааг нэг удаа 14 хүртэл хоногоор сунгаж болно.

/Энэ хэсгийг 2020 оны 01 дүгээр сарын 10-ны өдрийн хуулиар нэмсэн./

30.8 дугаар зүйл.Гэмт хэргийн талаархи гомдол, мэдээллийг хянан үзээд гаргах шийдвэр

Хэвлэх

1.Мөрдөгч гэмт хэргийн талаархи гомдол, мэдээллийг хүлээн авч хянаж үзсэн даруй, эсхүл энэ хуулийн 30.7 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт заасан мөрдөн шалгах ажиллагаа явуулж дараахь шийдвэрийн аль нэгийг гаргасан даруй энэ тухай гомдол, мэдээлэл гаргагчид мэдэгдэнэ:

1.1.хэрэг бүртгэлтийн хэрэг нээх;

1.2.хэрэг бүртгэлтийн хэрэг нээхээс татгалзах саналыг прокурорт гаргах;

1.3.харьяаллын дагуу шилжүүлэх саналыг прокурорт гаргах.

2.Эрх бүхий албан тушаалтан энэ хуулийн 30.7 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт заасан мөрдөн шалгах ажиллагаа явуулж, энэ зүйлийн 1 дэх хэсэгт заасан шийдвэр гаргуулахаар харьяаллын дагуу прокурорт саналаа даруй хүргүүлнэ.

3.Мөрдөгч энэ зүйлийн 1.2-т заасан саналыг прокурорт 72 цагийн дотор хүргүүлнэ.

/Энэ хэсгийг 2020 оны 01 дүгээр сарын 10-ны өдрийн хуулиар нэмсэн./

30.9 дүгээр зүйл.Хэрэг бүртгэлтийн хэрэг нээх

Хэвлэх

1.Мөрдөгч хэрэг бүртгэлтийн хэрэг нээсэн бол прокурорт даруй мэдэгдэн, прокурорын нэгдсэн бүртгэлд бүртгүүлж, тогтоолыг 72 цагийн дотор прокурорт танилцуулна.

2.Хэрэг бүртгэлтийн хэрэг нээсэн нь энэ хуульд заасан эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагаа явуулах үндэслэл болно.

3.Хэрэг бүртгэлтийн хэрэг нээх тухай мөрдөгчийн тогтоолд хэргийн бүртгэлийн дугаар, ямар гэмт хэрэг хэзээ, хаана үйлдэгдсэн, уг хэрэгт хэрэг бүртгэлт явуулах үндэслэлийг тусгана. Тогтоолд хүн, хуулийн этгээдийн нэрийг холбогдуулан бичихийг хориглоно.

4.Мөрдөгч хэрэг бүртгэлтийн хэрэг нээсэн нь үндэслэлгүй гэж үзвэл прокурор мөрдөгчийн тогтоолыг хүчингүй болгоно.

30.10 дугаар зүйл.Хэрэг бүртгэлтийн хэрэг нээхээс татгалзах

Хэвлэх

1.Гэмт хэргийн талаархи гомдол, мэдээлэлд хэрэг бүртгэлтийн хэрэг нээх үндэслэл байхгүй, эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагаа явуулж болохгүй нөхцөл байдал тогтоогдсон бол прокурор хэрэг бүртгэлтийн хэрэг нээхээс татгалзана.

/Энэ хэсэгт 2020 оны 01 дүгээр сарын 10-ны өдрийн хуулиар өөрчлөлт оруулсан./

2.Прокурорын хяналтын явцад, эсхүл энэ хуулийн 30.8 дугаар зүйлийн 1.2-т заасан саналыг үндэслэж прокурор хэрэг бүртгэлтийн хэрэг нээхээс татгалзах тухай тогтоол гаргана.

3.Хэрэг бүртгэлтийн хэрэг нээхээс татгалзсан тухай гомдол, мэдээлэл гаргагчид мэдэгдэх ба энэ зүйлийн 2 дахь хэсэгт заасан прокурорын шийдвэрийг гомдол, мэдээлэл гаргагч эс зөвшөөрвөл шийдвэр хүлээн авсан өдрөөс хойш 7 хоногийн дотор дээд шатны прокурорт гомдол гаргаж болно.

/Энэ хэсгийг 2020 оны 01 дүгээр сарын 10-ны өдрийн хуулиар өөрчлөн найруулсан./

4.Мөрдөгчийн хэрэг бүртгэлтийн хэрэг нээхээс татгалзах саналыг прокурор хянаж, 7 хоногийн дотор шийдвэрлэнэ.

/Энэ хэсгийг 2020 оны 01 дүгээр сарын 10-ны өдрийн хуулиар нэмсэн./

5.Прокурор энэ зүйлийн 4 дэх хэсэгт заасан хугацаанд мөрдөгчийн хэрэг бүртгэлтийн хэрэг нээхээс татгалзах саналыг хянаад үндэслэлгүй гэж үзвэл дараах шийдвэрийн аль нэгийг гаргана:

/Энэ хэсгийг 2020 оны 01 дүгээр сарын 10-ны өдрийн хуулиар нэмсэн./

5.1.гэмт хэргийн талаарх гомдол, мэдээллийг дахин шалгуулахаар буцаах;

5.2.хэрэг бүртгэлтийн хэрэг нээх;

5.3.эрүүгийн хэрэг үүсгэж яллагдагчаар татах.

30.11 дүгээр зүйл.Гэмт хэргийн талаархи гомдол, мэдээллийг харьяаллын дагуу шилжүүлэх

Хэвлэх

1.Гэмт хэргийн талаархи гомдол, мэдээлэлд дурдсан асуудал нь тухайн мөрдөн шалгах ажиллагаа явуулах байгууллагын харьяаллын бус болох нь тогтоогдвол мөрдөгч харьяаллын дагуу шилжүүлэх саналыг прокурорт даруй хүргүүлнэ.

2.Гэмт хэргийн тухай гомдол, мэдээллийг харьяаллын дагуу шилжүүлэх тохиолдолд мөрдөгч гэмт хэргийг таслан зогсоох, гэмт хэргийн ул мөрийг хамгаалах, бэхжүүлэх арга хэмжээ авна.

3.Прокурор өөрийн санаачилгаар, эсхүл мөрдөгчийн саналыг үндэслэлтэй гэж үзвэл хэргийг 24 цагийн дотор харьяаллын дагуу шилжүүлэх шийдвэр гаргаж, эрх бүхий байгууллагад шилжүүлнэ.

30.12 дугаар зүйл.Хэрэг бүртгэлтийн хугацаа

Хэвлэх

1.Хэрэг бүртгэлтийн үндсэн хугацаа нь хэрэг бүртгэлтийн хэрэг нээснээс хойш 1 сар байна.

2.Хэрэг бүртгэлтийн нийт хугацаа нь Эрүүгийн хуулийн 1.10 дугаар зүйлд заасан хөөн хэлэлцэх хугацаагаар хязгаарлагдана.

3.Хэрэг бүртгэлтийн хугацааг прокурор тухай бүр 3 сар хүртэл хугацаагаар сунгаж болно.

4.Энэ хуулийн 30.7 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт заасан хугацааг хэрэг бүртгэлтийн хугацаанд оруулж тооцно.

30.13 дугаар зүйл.Хэрэг бүртгэлтийг дуусгах

Хэвлэх

1.Мөрдөгч хэрэг бүртгэлтийг дуусгаж, дараах саналын аль нэгийг гаргаж хэргийн хамт ажлын 3 өдрийн дотор прокурорт хүргүүлнэ:

/Энэ хэсэгт 2020 оны 01 дүгээр сарын 10-ны өдрийн хуулиар өөрчлөлт оруулсан./

1.1.хэрэг бүртгэлтийн хэргийг хаах;

1.2.эрүүгийн хэрэг үүсгэж яллагдагчаар татах.

30.14 дүгээр зүйл.Хэрэг бүртгэлтийн хэргийг хаах

Хэвлэх

1.Хэрэг бүртгэлтийн явцад гэмт хэрэг үйлдэгдээгүй, эсхүл тухайн үйлдэл, эс үйлдэхүй нь зөрчлийн шинжтэй болох нь тогтоогдвол мөрдөгч хэрэг бүртгэлтийн хэргийг хаах саналаа прокурорт хүргүүлнэ.

2.Прокурор мөрдөгчийн саналыг үндэслэлтэй гэж үзвэл хэрэг бүртгэлтийн хэргийг хааж, зөрчлийн шинжтэй болох нь тогтоогдсон тохиолдолд зөрчил шалган шийдвэрлэх эрх бүхий байгууллага, албан тушаалтанд шилжүүлэхийг мөрдөгчид даалгана.

3.Хэрэг бүртгэлтийн хэргийг хаах тухай мөрдөгчийн саналыг үндэслэлгүй гэж үзвэл прокурор нэмэлт хэрэг бүртгэлт явуулахаар хэргийг буцаах, эсхүл эрүүгийн хэрэг үүсгэж яллагдагчаар татах тухай тогтоол гаргана.

4.Энэ хуулийн 1.5 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт заасан үндэслэл тогтоогдвол прокурор өөрийн санаачилгаар, эсхүл мөрдөгчийн саналаар хэрэг бүртгэлтийн хэргийг хаах шийдвэр гаргаж, энэ тухай хохирогч, түүний хууль ёсны төлөөлөгч, өмгөөлөгчид мэдэгдэнэ.

5.Энэ зүйлийн 4 дэх хэсэгт заасан шийдвэрийг хохирогч эс зөвшөөрвөл шийдвэр хүлээн авсан өдрөөс хойш 7 хоногийн дотор дээд шатны прокурорт гомдол гаргаж болно.

6.Хэрэг бүртгэлтийн хэргийг үндэслэлгүйгээр хаасан гэж үзвэл дээд шатны прокурор уг тогтоолыг хүчингүй болгож, хэрэг бүртгэлт, эсхүл мөрдөн байцаалт явуулахаар харьяаллын дагуу шилжүүлж болно.

7.Хэрэг бүртгэлтийн хэргийг хаах шийдвэр гарсны дараа хохирогч, түүний өмгөөлөгч хүсэлт гаргавал хэрэг бүртгэлтийн хэрэгтэй танилцуулна.

30.15 дугаар зүйл.Эрүүгийн хэрэг үүсгэж яллагдагчаар татах санал хүргүүлэх

Хэвлэх

1.Хэрэг бүртгэлтийн явцад энэ хуулийн 1.5 дугаар зүйлд заасан тохиолдол үүсээгүй, тухайн хүн, хуулийн этгээд гэмт хэрэг үйлдсэн гэж үзэх нөхцөл байдал тогтоогдсон, яллагдагчаар татах хүн, хуулийн этгээд хаана байгаа нь тодорхой бол мөрдөгч эрүүгийн хэрэг үүсгэж яллагдагчаар татах саналыг прокурорт хүргүүлнэ.

2.Прокурор энэ зүйлийн 1 дэх хэсэгт заасан саналыг хүлээн авснаас хойш ажлын 3 өдрийн дотор үндэслэл бүхий дараахь шийдвэр гаргана:

/Энэ хэсэгт 2020 оны 01 дүгээр сарын 10-ны өдрийн хуулиар өөрчлөлт оруулсан./

2.1.нэмэлт хэрэг бүртгэлт явуулахаар хэргийг буцаах;

2.2.эрүүгийн хэрэг үүсгэж яллагдагчаар татах тогтоол үйлдэх;

2.3.хэрэг бүртгэлтийн хэргийг хаах.

30.16 дугаар зүйл.Нэмэлт хэрэг бүртгэлт явуулахаар хэргийг буцаах

Хэвлэх

1.Прокурор яллагдагчаар татагдах хүн, хуулийн этгээд гэмт хэрэг үйлдсэн гэх нөхцөл байдал бүрэн тогтоогдоогүй гэж үзвэл нэмэлт хэрэг бүртгэлт явуулахаар хэргийг мөрдөгчид буцаана.

30.17 дугаар зүйл.Эрүүгийн хэрэг үүсгэж яллагдагчаар татах тогтоол үйлдэх

Хэвлэх

1.Прокурор энэ хуулийн 30.15 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт заасан мөрдөгчийн саналыг үндэслэлтэй гэж үзвэл эрүүгийн хэрэг үүсгэж яллагдагчаар татах тухай тогтоол үйлдэж, прокурорын нэгдсэн бүртгэлд бүртгүүлнэ.

2.Энэ хуулийн 30.2 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт заасан тохиолдолд яллагдагчаар татах хүн, хуулийн этгээд хаана байгаа нь тодорхой, хэрэг бүртгэлт явуулах шаардлагагүй гэж үзвэл прокурор өөрийн санаачилгаар, эсхүл мөрдөгчийн саналаар эрүүгийн хэрэг үүсгэж яллагдагчаар татах тухай тогтоол үйлдэж, прокурорын нэгдсэн бүртгэлд бүртгүүлнэ.

3.Эрүүгийн хэрэг үүсгэж яллагдагчаар татах тухай тогтоолын тогтоох хэсэгт тогтоол үйлдсэн прокурорын нэр, албан тушаал, ямар гэмт хэрэг хэзээ, хаана үйлдэгдсэн, сэжигтний эцэг /эх/-ийн нэр, өөрийн нэр, Эрүүгийн хуулийн ямар зүйл, хэсэг, заалтад заасан гэмт хэрэгт буруутгаж байгаа тухай заана. Хуулийн этгээдийг яллагдагчаар татаж байгаа бол хуулийн этгээдийн нэрийг заана.

4.Прокурор тогтоолын тодорхойлох хэсэгт тухайн хүнийг гэмт хэрэг үйлдсэн болохыг нотлох баримтын жагсаалт, нотлох баримт тус бүрд тусгагдсан мэдээллийн хэр хэмжээг тогтоож тусгана.

ГУЧИН НЭГДҮГЭЭР БҮЛЭГ

МӨРДӨН БАЙЦААЛТ

31.1 дүгээр зүйл.Мөрдөн байцаалт

Хэвлэх

1.Эрүүгийн хэрэг үүсгэж яллагдагчаар татах тогтоол үйлдсэнээс хэргийг шүүхэд шилжүүлэх хүртэл хэргийн талаар нотлогдвол зохих байдлыг тогтоох зорилгоор явуулж байгаа энэ хуульд заасан ажиллагааг мөрдөн байцаалт гэнэ.

31.2 дугаар зүйл.Эрүүгийн хэрэг үүсгэж яллагдагчаар татах тогтоол үйлдсэний дараа хийгдэх ажиллагаа

Хэвлэх

1.Энэ хуульд заасны дагуу баривчлагдсан, эсхүл яллагдагчаар татах тогтоолтой танилцуулахаар мэдэгдэх хуудсаар дуудагдсан хүнийг сэжигтэн гэнэ.

/Энэ хэсэгт 2024 оны 06 дугаар сарын 05-ны өдрийн хуулиар нэмэлт оруулсан./

2.Прокурор эрүүгийн хэрэг үүсгэж яллагдагчаар татах тогтоол үйлдсэний дараа сэжигтнийг мэдэгдэх хуудсаар дуудан ирүүлж, уг тогтоолыг танилцуулахыг мөрдөгчид даалгана.

3.Тогтоол танилцуулахаар сэжигтнийг дуудан ирүүлэхдээ энэ хуулийн 12.1 дүгээр зүйлд заасан журмыг баримтална.

4.Хүндэтгэн үзэх шалтгаанаар ирэх боломжгүй тухайгаа мэдэгдэх хуудас хүлээн авсан сэжигтэн мөрдөгчид даруй мэдэгдэж, энэ тухай баримтаа ирүүлсэн бол яллагдагчаар татах тогтоол танилцуулах хугацааг прокурор 24 цаг хүртэл хугацаагаар хойшлуулж болно.

5.Мэдэгдэх хуудсыг гардуулан өгөхдөө хүлээн авсан огноо, цаг, минутыг тэмдэглэн хүлээн авсан хүнээр гарын үсэг зуруулна.

6.Эрүүгийн хэрэг үүсгэж яллагдагчаар татах тогтоолтой танилцуулахаар дуудсан сэжигтэн хүндэтгэн үзэх шалтгаангүйгээр ирээгүй, мэдэгдэх хуудсыг хүлээн авахаас татгалзсан нь түүнийг шүүхийн зөвшөөрлөөр баривчлах үндэслэл болно.

7.Шөнийн цагт тогтоол танилцуулахаар сэжигтнийг дуудан ирүүлэхийг хориглоно.

8.Энэ зүйлд заасан тогтоол танилцуулахаар сэжигтнийг дуудан ирүүлэх ажиллагаа нь энэ хуулийн 12.1 дүгээр зүйлд заасан оролцогчид хамаарахгүй.

31.3 дугаар зүйл.Эрүүгийн хэрэг үүсгэж яллагдагчаар татах тогтоол танилцуулах

Хэвлэх

1.Мөрдөгч эрүүгийн хэрэг үүсгэж яллагдагчаар татах тогтоолыг прокуророос хүлээн авсан даруй дуудан ирүүлсэн сэжигтэнд танилцуулна.

2.Сэжигтэн эрүүгийн хэрэг үүсгэж яллагдагчаар татах тогтоолтой танилцахаас татгалзвал түүнд тогтоолыг уншиж энэ талаар тэмдэглэл хөтөлж, шаардлагатай бол дуу-дүрсний бичлэгээр бэхжүүлнэ.

3.Сэжигтэнд эрүүгийн хэрэг үүсгэж яллагдагчаар татах тогтоол танилцуулсны дараа энэ хуулийн Долдугаар бүлэгт заасан яллагдагчийн эрхийг тайлбарлан өгч, тэр тухай тэмдэглэлд тусгаж, гарын үсэг зуруулна.

4.Мөрдөгч сэжигтний хувийн байдлыг тогтоох, яллагдагчаар мэдүүлэг авах ажиллагааг 12 цагийн дотор явуулна.

/Энэ хэсэгт 2020 оны 01 дүгээр сарын 10-ны өдрийн хуулиар өөрчлөлт оруулсан./

5.Сэжигтэнд эрүүгийн хэрэг үүсгэж яллагдагчаар татах тогтоол танилцуулсны дараа шаардлагатай гэж үзвэл таслан сэргийлэх арга хэмжээ авч болно.

31.4 дүгээр зүйл.Сэжигтнийг баривчлах

Хэвлэх

1.Дараахь үндэслэл байгаа бол прокурор сэжигтнийг баривчлах тухай мөрдөгчийн саналыг хүлээн авснаас хойш уг саналыг шүүхэд даруй хүргүүлнэ:

1.1.энэ хуулийн 31.2 дугаар зүйлд заасны дагуу сэжигтнийг дуудахад хүндэтгэн үзэх шалтгаангүйгээр ирээгүй, эсхүл мэдэгдэх хуудсыг хүлээн авахаас татгалзсан бол;

1.2.оргон зайлсан, эсхүл мэдэгдэх хуудсаар дуудахад оргон зайлах үндэслэл байгаа бол;

1.3.мөрдөгч, прокурор, шүүгч, хохирогч, гэрч, хамтран гэмт хэрэг үйлдсэн хүнийг дарамтлах, сүрдүүлэх, амь нас, эрүүл мэндэд нь халдах үндэслэл байгаа бол;

1.4.гэмт хэрэг үйлдсэн гэх хангалттай үндэслэл байгаа, түүнчлэн дахин гэмт хэрэг үйлдэх, гэмт хэргээ төгсгөх үндэслэл байгаа бол;

1.5.нотлох баримтаа устгах, өөрчлөх, хуурамчаар үйлдэх, эсхүл гэрч, хохирогч, хамтран гэмт хэрэг үйлдсэн хүнд хууль бусаар нөлөөлөх үндэслэл илэрсэн бол.

2.Сэжигтнийг баривчлах тухай прокурорын саналд дараахь зүйлийг тусгана:

2.1.санал гаргасан прокурорын нэр, албан тушаал, гарын үсэг, он, сар, өдөр;

2.2.сэжигтний эцэг /эх/-ийн нэр, өөрийн нэр, оршин суугаа газрын хаяг;

2.3.энэ зүйлийн 1 дэх хэсэгт заасан үндэслэл, түүнийг нотлох баримт.

3.Шүүх нь прокурорын саналыг хүлээн авснаас хойш 24 цагийн дотор сэжигтнийг баривчлах эсэхийг шийдвэрлэнэ.

4.Сэжигтнийг баривчлах зөвшөөрөл олгох тухай шүүхийн шийдвэрт дараахь зүйлийг тусгана:

4.1.сэжигтний эцэг /эх/-ийн нэр, өөрийн нэр;

4.2.энэ зүйлийн 1 дэх хэсэгт заасан баривчлах үндэслэл;

4.3.баривчлах ажиллагаа явуулах зөвшөөрлийг хэрэгжүүлэх байгууллага;

4.4.зөвшөөрөл олгосон он, сар, өдөр, цаг;

4.5.шийдвэр хүчинтэй байх хугацаа;

4.6.шүүгчийн гарын үсэг, тэмдэг.

5.Шүүхийн зөвшөөрлөөр баривчилж саатуулах хугацаа 48 цагаас хэтэрч болохгүй.

31.5 дугаар зүйл.Сэжигтнийг хойшлуулшгүйгээр баривчлах

/Энэ зүйлийг 2024 оны 01 дүгээр сарын 17-ны өдрийн хуулиар өөрчлөн найруулсан./

Хэвлэх

1.Эрүүгийн хуулийн тусгай ангид хорих ял оногдуулахаар заасан гэмт хэрэгт холбогдуулан сэжигтнийг дараах үндэслэлээр хойшлуулшгүйгээр баривчилж болно:

/Энэ зүйлийг 2024 оны 01 дүгээр сарын 17-ны өдрийн хуулиар өөрчлөн найруулсан./

1.1.гэмт хэрэг үйлдэж байх үед, эсхүл үйлдсэн дор нь, эсхүл гэмт хэрэг үйлдсэн газраас зугтах үед барьсан;

/Энэ заалтыг 2024 оны 01 дүгээр сарын 17-ны өдрийн хуулиар өөрчлөн найруулсан./

1.2.гэмт хэрэг үйлдсэн даруй гэрч, хохирогч шууд заасан;

/Энэ заалтыг 2024 оны 01 дүгээр сарын 17-ны өдрийн хуулиар өөрчлөн найруулсан./

1.3.хэргийн газарт болон тухайн хүний хувцас, бие, орон байр, эд зүйл, тээврийн хэрэгсэлд ул мөр илэрсэн.

/Энэ хэсгийг 2024 оны 01 дүгээр сарын 17-ны өдрийн хуулиар өөрчлөн найруулсан./

2.Эрүүгийн хуулийн тусгай ангид хорих ял оногдуулахаар заагаагүй гэмт хэрэгт холбогдуулан сэжигтнийг энэ зүйлийн 1 дэх хэсэгт зааснаас гадна дараах үндэслэлийн аль нэг нь тогтоогдвол хойшлуулшгүйгээр баривчилж болно:

/Энэ хэсгийг 2024 оны 01 дүгээр сарын 17-ны өдрийн хуулиар өөрчлөн найруулсан./

2.1.хэн болох нь тогтоогдоогүй;

/Энэ заалтыг 2024 оны 01 дүгээр сарын 17-ны өдрийн хуулиар өөрчлөн найруулсан./

2.2.Монгол Улсад оршин суух газрын хаяг тодорхойгүй, эрхэлсэн ажилгүйн улмаас түүнийг мэдэгдэх хуудсаар дуудах боломжгүй;

/Энэ заалтыг 2024 оны 01 дүгээр сарын 17-ны өдрийн хуулиар өөрчлөн найруулсан./

2.3.Монгол Улсад байнга оршин суудаггүй.

/Энэ заалтыг 2024 оны 01 дүгээр сарын 17-ны өдрийн хуулиар өөрчлөн найруулсан./

3.Эрүүгийн хуулийн тусгай ангид заасан хүнд гэмт хэрэг үйлдэгдсэн даруй энэ зүйлийн 1 дэх хэсэгт зааснаас бусад үндэслэл бүхий сэжиг тогтоогдвол сэжигтнийг энэ зүйлийн 2 дахь хэсэгт заасан аль нэг үндэслэлээр хойшлуулшгүйгээр баривчилж болно.

/Энэ хэсгийг 2024 оны 01 дүгээр сарын 17-ны өдрийн хуулиар өөрчлөн найруулсан./

4.Мөрдөгч сэжигтнийг хойшлуулшгүйгээр баривчилсан даруй прокурорт мэдэгдэж, прокурор баривчлах ажиллагаа хуульд нийцсэн эсэхийг хянаж дараах шийдвэрийн аль нэгийг гаргана:

/Энэ хэсгийг 2024 оны 01 дүгээр сарын 17-ны өдрийн хуулиар өөрчлөн найруулсан./

4.1.мөрдөгчийн шийдвэрийг баталж, шүүхэд даруй хүргүүлэх;

/Энэ заалтыг 2024 оны 01 дүгээр сарын 17-ны өдрийн хуулиар өөрчлөн найруулсан./

4.2.мөрдөгчийн шийдвэрийг үндэслэлгүй, эсхүл үргэлжлүүлэн баривчлах шаардлагагүй гэж үзвэл батлахаас татгалзаж, тэмдэглэл үйлдэх.

/Энэ заалтыг 2024 оны 01 дүгээр сарын 17-ны өдрийн хуулиар өөрчлөн найруулсан./

5.Үндэслэлгүйгээр баривчлагдсан сэжигтнийг прокурор даруй суллана.

/Энэ хэсгийг 2024 оны 01 дүгээр сарын 17-ны өдрийн хуулиар өөрчлөн найруулсан./

6.Мөрдөгч энэ хуулийн 30.17 дугаар зүйлийн 2 дахь хэсэгт заасан үндэслэлтэй бол хойшлуулшгүйгээр баривчилсан сэжигтэнд эрүүгийн хэрэг үүсгэж яллагдагчаар татах саналаа сэжигтнийг баривчилснаас хойш прокурорт даруй хүргүүлнэ.

/Энэ хэсгийг 2024 оны 01 дүгээр сарын 17-ны өдрийн хуулиар өөрчлөн найруулсан./

7.Прокурор мөрдөгчийн саналыг үндэслэлтэй гэж үзвэл саналыг хүлээн авснаас хойш 6 цагийн дотор баривчилсан сэжигтэнд эрүүгийн хэрэг үүсгэж яллагдагчаар татах эсэхийг шийдвэрлэнэ.

/Энэ хэсгийг 2024 оны 01 дүгээр сарын 17-ны өдрийн хуулиар өөрчлөн найруулсан./

8.Прокурор сэжигтнийг баривчилсан шийдвэрийг хүчинтэйд тооцуулах, тодорхой үйл ажиллагаа явуулах, албан үүргээ биелүүлэхийг түдгэлзүүлэх, хязгаарлалт тогтоох, цагдан хорих таслан сэргийлэх арга хэмжээ авах тухай саналаа баривчлах хугацаа дуусахаас 24 цагийн өмнө шүүхэд хүргүүлнэ.

/Энэ хэсгийг 2024 оны 01 дүгээр сарын 17-ны өдрийн хуулиар өөрчлөн найруулсан./

9.Шүүх энэ зүйлийн 8 дахь хэсэгт заасан прокурорын саналыг хүлээн авснаас хойш даруй, эсхүл 24 цагийн дотор шүүхийн хэлэлцүүлгийг товлон явуулж, прокурорын саналыг үндэслэн баривчлах ажиллагааг хүчинтэйд тооцох, яллагдагчид таслан сэргийлэх арга хэмжээ авах эсэхийг хянан шийдвэрлэнэ.

/Энэ хэсгийг 2024 оны 01 дүгээр сарын 17-ны өдрийн хуулиар өөрчлөн найруулсан./

10.Прокурор, эсхүл баривчлах байрны даргын шийдвэрээр суллагдсан сэжигтэн, түүний хууль ёсны төлөөлөгч, өмгөөлөгч уг хэрэг гарсан газрын харьяалах шүүхэд баривчлах ажиллагааны талаар сэжигтнийг суллагдсанаас хойш 10 хоногийн дотор гомдол гаргаж болно. Прокурор гомдолд холбогдох материалыг харьяалах шүүхэд даруй хүргүүлнэ.

/Энэ хэсгийг 2024 оны 01 дүгээр сарын 17-ны өдрийн хуулиар өөрчлөн найруулсан./

11.Шүүх энэ зүйлийн 10 дахь хэсэгт заасан гомдлыг хүлээн авснаас хойш 14 хоногийн дотор энэ хуульд заасан нийтлэг журмын дагуу шүүхийн хэлэлцүүлгийг товлон явуулж, баривчлах ажиллагааг хүчинтэйд тооцох эсэхийг хянан шийдвэрлэнэ. Энэ шийдвэрт гомдол гаргахгүй.

/Энэ хэсгийг 2024 оны 01 дүгээр сарын 17-ны өдрийн хуулиар өөрчлөн найруулсан./

12.Энэ зүйлийн 10 дахь хэсэгт заасны дагуу суллагдсан хүн гомдол гаргаагүй бол холбогдох шийдвэрийг 30 хоногийн дотор харьяалах шүүхэд хүргүүлнэ.

/Энэ хэсгийг 2024 оны 01 дүгээр сарын 17-ны өдрийн хуулиар өөрчлөн найруулсан./

31.6 дугаар зүйл.Баривчилсны дараа хийгдэх ажиллагаа

Хэвлэх

1.Мөрдөгч сэжигтнийг баривчлах үед түүнийг ямар хэрэгт холбогдуулан баривчилж байгаа талаар мэдэгдэж, энэ хуулийн 1.8 дугаар зүйлийн 3 дахь хэсэгт заасан эрхийг сануулна.

/Энэ хэсгийг 2024 оны 01 дүгээр сарын 17-ны өдрийн хуулиар өөрчлөн найруулсан./

2.Шүүхийн зөвшөөрлөөр баривчлах тохиолдолд мөрдөгч энэ зүйлийн 1 дэх хэсэгт заасан ажиллагаа явуулсны дараа сэжигтэнд баривчлах тухай шүүхийн зөвшөөрөл, үндэслэлийг танилцуулна.

3.Мөрдөгч сэжигтнийг баривчлах үед, эсхүл баривчилсны дараа сэжигтний биед үзлэг хийж, дараахь эд зүйлийг хураан авна:

3.1.хүний амь нас, эрүүл мэндэд аюул учруулах эд зүйл;

3.2.оргон зайлахад ашиглаж болох эд зүйл, баримт бичиг;

3.3.гэмт хэрэг үйлдэж олж авсан, эсхүл гэмт хэрэг үйлдэхэд ашигласан байж болзошгүй эд зүйл, баримт бичиг;

3.4.хэргийг хянан шийдвэрлэхэд ач холбогдолтой эд зүйл, баримт бичиг;

3.5.хүн, хуулийн этгээд эзэмших, ашиглах, хадгалах, авч явахыг хуулиар хориглосон эд зүйл, баримт бичиг.

4.Мөрдөгч сэжигтнийг баривчилснаас хойш 6 цагийн дотор түүний хувийн байдлыг тогтоох, мэдүүлэг авах ажиллагааг явуулна.

5.Мөрдөгч сэжигтнийг баривчилснаас хойш 6 цагийн дотор тухайн сэжигтнийг баривчилсан талаар түүний гэр бүлийн арван найман насанд хүрсэн гишүүн, эсхүл өмгөөлөгч, гадаад улсын иргэн бол тухайн улсын Дипломат төлөөлөгчийн газарт мэдэгдэнэ.

6.Мөрдөгч баривчлах ажиллагааны үед холбогдох хуульд заасан үндэслэл, журмын дагуу албадлага хэрэглэж болно.

31.7 дугаар зүйл.Тэмдэглэл үйлдэх

Хэвлэх

1.Мөрдөгч сэжигтнийг баривчлахдаа тэмдэглэл үйлдэж бэхжүүлнэ. Тэмдэглэлийг баривчлах ажиллагааны үед үйлдэх боломжгүй байсан бол тухайн ажиллагааг дууссанаас хойш даруй нөхөн үйлдэнэ.

2.Тэмдэглэлд баривчлах ажиллагааны үйл явцаас гадна дараахь зүйлийг тусгана:

2.1.баривчилсан мөрдөгчийн овог, нэр, албан тушаал;

2.2.баривчлах ажиллагаа эхэлсэн огноо, газар;

2.3.баривчлагдаж байгаа сэжигтэнд эрхийг нь танилцуулсан цаг, минут;

2.4.баривчлах газарт хүргэсэн цаг, минут;

2.5.баривчлагдсан сэжигтний гаргасан санал хүсэлт, түүнийг хэрхэн шийдвэрлэсэн;

2.6.энэ хуулийн 31.6 дугаар зүйлийн 5 дахь хэсэгт заасны дагуу сэжигтнийг баривчилсныг хаана, хэнд мэдэгдсэн тухай болон мэдэгдсэн цаг, минут.

3.Баривчлагдаж байгаа сэжигтэнд эрхийг нь танилцуулсан цаг, минутыг тэмдэглэж, гарын үсэг зуруулна. Гарын үсэг зурах боломжгүй, эсхүл гарын үсэг зураагүй бол энэ тухай тэмдэглэлд тусгана.

31.8 дугаар зүйл.Сэжигтний эрх

Хэвлэх

/Энэ зүйлийн гарчигт 2020 оны 01 дүгээр сарын 10-ны өдрийн хуулиар өөрчлөлт оруулсан./

1.Сэжигтэн дараахь эрхтэй:

/Энэ хэсэгт 2020 оны 01 дүгээр сарын 10-ны өдрийн хуулиар өөрчлөлт оруулсан./

1.1.баривчилсан үндэслэлтэй танилцах;

1.2.хойшлуулшгүйгээр баривчилснаас бусад тохиолдолд баривчлах тухай шүүхийн зөвшөөрөлтэй хуульд заасан хугацаанд танилцах, хуулбарыг авах;

/Энэ заалтад 2024 оны 01 дүгээр сарын 17-ны өдрийн хуулиар өөрчлөлт оруулсан./

1.3.өөрийгөө өмгөөлөх, өмгөөлүүлэх, өмгөөлөгч, гэр бүлийн гишүүнтэй холбогдох боломжоор хангагдах;

1.4.баривчлах шийдвэр, ажиллагааны талаар шүүхэд гомдол гаргах;

1.5.өөрийнхөө эсрэг мэдүүлэг өгөхгүй байх;

1.6.эмнэлгийн тусламж авах;

1.7.хууль бусаар баривчилсны улмаас учирсан хохирлоо арилгуулахаар гомдол гаргах;

1.8.хууль зөрчсөн эрх бүхий албан тушаалтан, мөрдөгч, прокурорын үйл ажиллагаанд гомдол гаргах.

2.Сэжигтэн түүний хууль ёсны төлөөлөгч, өмгөөлөгч эрүүгийн хэрэг үүсгэж яллагдагчаар татах тогтоолтой танилцаж, хуулбарлаж авах, баривчилсан үндэслэлийн талаар мөрдөгчөөр тайлбарлуулах эрхтэй.

/Энэ хэсэгт 2024 оны 06 дугаар сарын 05-ны өдрийн хуулиар өөрчлөлт оруулсан./

31.9 дүгээр зүйл.Баривчлах хугацааг тоолох

Хэвлэх

1.Сэжигтэнд баривчлах тухай шүүхийн шийдвэрийг танилцуулсан, эсхүл хойшлуулшгүйгээр баривчилсан тохиолдолд энэ хуулийн 31.6 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт заасныг танилцуулсан үеэс баривчилсан хугацааг тоолох бөгөөд сэжигтнийг мөрдөн шалгах байгууллагад хүргэх, зайлшгүй эмнэлгийн туслалцаа үзүүлэх, эрүүлжүүлэх, өмгөөлөгчтэй ганцаарчлан уулзахад зарцуулсан хугацааг энэ хуулийн 31.4 дүгээр зүйлийн 5 дахь хэсэгт заасан хугацаанд оруулан тооцохгүй. Өмгөөлөгчтэй ганцаарчлан уулзах хугацаа 1 цагаас илүүгүй байна.

/Энэ хэсгийг 2024 оны 01 дүгээр сарын 17-ны өдрийн хуулиар өөрчлөн найруулсан./

2.Мөрдөгч энэ зүйлийн 1 дэх хэсэгт заасан хугацааг тэмдэглэлд тусгана.

31.10 дугаар зүйл.Хувийн байдлыг тогтоох

Хэвлэх

1.Мөрдөгч энэ хуулийн 31.3 дугаар зүйлийн 4 дэх хэсэг, 31.6 дугаар зүйлийн 4 дэх хэсэгт заасан хувийн байдлыг тогтоох зорилгоор дараахь ажиллагааг явуулна:

1.1.хувийн бичиг баримтыг шалгах, шаардлагатай тохиолдолд хувийн байдлын талаар нэмэлт мэдээлэл авах;

1.2.гэрэл зураг, эсхүл дүрсний, эсхүл дуу-дүрсний бичлэгээр нүүр царай, биеийн төрх байдлыг бэхжүүлэх;

1.3.хуруу, алганы хээ, эсхүл бусад хэв загварыг бэхжүүлэх;

1.4.шаардлагатай бол шинжилгээнд зориулж биеэс нь биологийн дээж авах;

1.5.биед үзлэг хийх;

1.6.харьцуулсан шинжилгээ хийх.

2.Хувийн байдлыг нь тогтооход саад учруулбал мөрдөгч холбогдох хуульд заасан үндэслэл, журмын дагуу албадлага хэрэглэнэ.

3.Энэ зүйлийн 1 дэх хэсэгт заасан хувийн байдлыг тогтоосон мэдээллийг хавтаст хэрэгт тусгана.

31.11 дүгээр зүйл.Сэжигтнээс мэдүүлэг авах

Хэвлэх

1.Мөрдөгч сэжигтнээс мэдүүлэг авахын өмнө түүнд ямар хэрэгт холбогдуулан мэдүүлэг авч байгаа талаар танилцуулж, дараахь эрхийг тайлбарлана:

/Энэ хэсэгт 2024 оны 06 дугаар сарын 05-ны өдрийн хуулиар өөрчлөлт оруулсан./

1.1.өөрийн болон гэр бүлийн гишүүд, эцэг эх, үр хүүхдийнхээ эсрэг мэдүүлэг өгөхгүй байх;

1.2.өөрийгөө өмгөөлөх, өмгөөлөгч сонгон авах;

1.3.өмгөөлөгчтэйганцаарчлан уулзах, өмгөөлөгч байлцуулан мэдүүлэг өгөх;

1.4.эх хэлээрээ, эсхүл өөрийн сайн мэдэх хэлээр мэдүүлэг өгөх;

1.5.орчуулагч, хэлмэрчийн туслалцааг авах;

1.6.мэдүүлэг өгөхөөс татгалзах;

1.7.мөрдөгч, прокурор, орчуулагч, хэлмэрчээс татгалзах;

1.8.энэ хуулийн Долдугаар бүлэгт заасан бусад эрх.

2.Сэжигтнээс мэдүүлэг авахад энэ хуулийн 25.1, 25.2, 25.3 дугаар зүйлд заасан журмыг баримтална.

3.Сэжигтний сонгон авсан өмгөөлөгч 2 цагийн дотор хүрэлцэн ирээгүй, эсхүл өмгөөлөгч авахаас татгалзсан бол энэ хуулийн 5.3 дугаар зүйлийн 2 дахь хэсэгт заасны дагуу өмгөөлөгч оролцуулна.

4.Өсвөр насны сэжигтнээс мэдүүлэг авахад энэ хуулийн 25.2 дугаар зүйлийн 2 дахь хэсэг, 25.3 дугаар зүйл, энэ зүйлд заасан журмыг баримтална.

/Энэ хэсэгт 2024 оны 06 дугаар сарын 05-ны өдрийн хуулиар өөрчлөлт оруулсан./

31.12 дугаар зүйл.Баривчлагдсан сэжигтнийг суллах

Хэвлэх

1.Хойшлуулшгүйгээр баривчлагдсан сэжигтнийг дараахь тохиолдолд шүүгч суллах шийдвэр гаргана:

/Энэ хэсэгт 2024 оны 01 дүгээр сарын 17-ны өдрийн хуулиар өөрчлөлт оруулсан./

1.1.гэмт хэрэг үйлдсэн гэх хангалттай баримт байхгүй;

1.2.энэ хуулийн 31.5 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсгийг зөрчиж баривчилсан.

2.Баривчилснаас хойш 48 цаг дуусч, сэжиглэгдэж байгаа хүнд эрүүгийн хэрэг үүсгэж яллагдагчаар татах прокурорын шийдвэр, цагдан хорих шүүхийн шийдвэр ирээгүй бол баривчлах байрны дарга мөрдөгч, прокурор, шүүгчид мэдэгдэж, түүнийг суллана.

3.Сэжигтнийг суллахдаа түүнийг ямар үндэслэлээр, хэзээ, хаана, хэний шийдвэрээр баривчилсан, хэзээ, хэний шийдвэрээр сулласан тухай магадлагаа олгоно.

4.Сэжигтнийг суллахдаа түүнээс хураан авсан эд зүйлээс хуулиар биедээ авч явахыг хориглосноос бусдыг нь буцаан олгоно.

5.Баривчлагдсан өсвөр насны сэжигтнийг суллахдаа түүний эцэг, эх, асран хамгаалагч, харгалзан дэмжигч, хууль ёсны төлөөлөгчийн аль нэгэнд хүлээлгэн өгнө.

6.Мөрдөгч сэжигтнийг сулласан тухай тэмдэглэл, баривчлах ажиллагаатай холбоотой материалыг 24 цагийн дотор прокурорт хүргүүлнэ.

7.Мөрдөгч, прокурор, шүүх хууль бусаар баривчлагдсан болох нь тогтоогдсон сэжигтнийг энэ зүйлийн 1 дэх хэсэгт заасны дагуу суллахдаа түүнд энэ хуульд заасны дагуу хууль бусаар баривчилснаас болж учирсан хохирлоо арилгуулахаар гомдол гаргах эрхтэй болохыг тайлбарлана.

8.Энэ зүйлийн 1 дэх хэсэгт заасан үндэслэлээр суллагдсан сэжигтэн эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагаатай холбоотой ямар ч үүрэг хүлээхгүй.

31.13 дугаар зүйл.Мөрдөн байцаалтын хугацаа

Хэвлэх

1.Гэмт хэрэг үйлдсэнээс хойш Эрүүгийн хуулийн 1.10 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт заасан тухайн хэргийг хөөн хэлэлцэх хугацааг хоёр дахин нэмэгдүүлсэнтэй тэнцэх хугацаа өнгөрсөн бол мөрдөн байцаалтын хугацааг сунгаж болохгүй. Энэ хуулийн 31.14 дүгээр зүйлийн 1 дэх хэсэгт заасны дагуу мөрдөн байцаалтыг түдгэлзүүлсэн, эсхүл хэргийг прокурорт шилжүүлсэн бол мөрдөн байцаалтын хугацааг зогсооно. Түдгэлзүүлсэн хэргийг сэргээсэн, эсхүл хэрэгт нэмэлт ажиллагаа хийлгэхээр прокуророос мөрдөгчид хэргийг буцааснаас эхлэн мөрдөн байцаалтын хугацааг үргэлжлүүлэн тоолно.

/Энэ хэсгийг 2020 оны 01 дүгээр сарын 10-ны өдрийн хуулиар өөрчлөн найруулсан./

2.Энэ хуульд заасан журмын дагуу хэргийг түдгэлзүүлсэн хугацаа нь мөрдөн байцаалтын хугацаанд тооцогдохгүй.

3.Эрүүгийн хуульд заасан хөнгөн гэмт хэргийн мөрдөн байцаалтыг 14 хоног, хүнд гэмт хэргийн мөрдөн байцаалтыг 1 сарын дотор явуулж дуусган хавтаст хэргийн материалыг оролцогчид танилцуулна.

4.Тухайн хэргийн ээдрээ төвөгтэй байдал, эсхүл ажиллагаа ихтэй, олон яллагдагчтай, эсхүл олон үйлдэлтэй зэрэг нөхцөл байдлыг харгалзан шаардлагатай тохиолдолд мөрдөн байцаалт явуулах хугацааг дараахь байдлаар сунгаж болно:

4.1.сум буюу сум дундын прокурорын газрын хяналтад байгаа хэрэгт сум буюу сум дундын ерөнхий прокурор 5 сар хүртэл, аймгийн ерөнхий прокурор 7 сар хүртэл;

4.2.аймгийн прокурорын, дагнасан прокурорын газрын хяналтад байгаа хэрэгт аймгийн, дагнасан прокурорын газрын ерөнхий прокурор 16 сар хүртэл;

4.3.дүүргийн прокурорын газрын хяналтад байгаа хэрэгт дүүргийн ерөнхий прокурор 5 сар хүртэл, нийслэлийн ерөнхий прокурор 7 сар хүртэл;

4.4.нийслэлийн прокурорын газрын хяналтад байгаа хэрэгт нийслэлийн ерөнхий прокурор 16 сар хүртэл.

5.Мөрдөн байцаалтын хугацааг цаашид сунгах асуудлыг Улсын ерөнхий прокурор шийдвэрлэнэ.

6.Яллагдагч, түүний хууль ёсны төлөөлөгч, өмгөөлөгч мөрдөн байцаалтын хугацааг сунгасан хугацаанд мөрдөн шалгах ажиллагаа хийгээгүй тухай гомдлыг дээд шатны прокурорт гаргана.

31.14 дүгээр зүйл.Мөрдөн байцаалтыг түдгэлзүүлэх, сэргээх

Хэвлэх

1.Прокурор нь мөрдөгчийн саналыг үндэслэлтэй гэж үзвэл дараахь тохиолдолд мөрдөн байцаалтыг түдгэлзүүлнэ:

1.1.сэтгэцийн, эсхүл хүнд өвчнөөр өвчилсний улмаас хүрэлцэн ирж чадахгүй болох нь шинжээчийн дүгнэлт, эмнэлгийн байгууллагын тодорхойлолтоор нотлогдсон бол;

1.2.яллагдагч оргон зайлсан бол;

1.3.яллагдагчийн гадаад улсын болон олон улсын байгууллагын дипломат дархан эрхийг хязгаарлаагүй, эсхүл яллагдагчийн хуульд заасан халдашгүй байдлыг түдгэлзүүлээгүй бол.

2.Мөрдөн байцаалтыг түдгэлзүүлэхийн өмнө мөрдөгч нь яллагдагчийг байхгүйд гүйцэтгэж болох бүх ажиллагааг явуулах, гэмт хэрэг үйлдсэн болон оргон зайлсан этгээдийг олж илрүүлэх бүх арга хэмжээг авах үүрэгтэй.

3.Хоёр болон хэд хэдэн яллагдагчид холбогдох хэргийн мөрдөн байцаалтыг түдгэлзүүлэх үндэслэл нь бүх яллагдагчид хамаарахгүй байвал зарим яллагдагчид хамаарах хэргийг тусгаарлан түдгэлзүүлж болно.

4.Мөрдөн байцаалтыг түдгэлзүүлэх тухай тогтоолд дараахь зүйлийг тусгана:

4.1.прокурорын нэр, албан тушаал;

4.2.түдгэлзүүлсэн он, сар, өдөр;

4.3.хэргийн дугаар, хэргийн утга;

4.4.яллагдагчийн эцэг /эх/-ийн нэр, өөрийн нэр;

4.5.мөрдөн байцаалтыг түдгэлзүүлэх үндэслэл;

4.6.таслан сэргийлэх арга хэмжээг өөрчлөх эсэх.

5.Энэ зүйлийн 1 дэх хэсэгт заасан нөхцөл арилсан, эсхүл нэмэлт мөрдөн шалгах ажиллагаа явуулах шаардлагатай бол мөрдөн байцаалтыг сэргээх тухай прокурор тогтоол гаргана.

6.Мөрдөн байцаалтыг сэргээх тухай тогтоолд дараахь зүйлийг тусгана:

6.1.мөрдөн байцаалтыг сэргээсэн прокурорын нэр, албан тушаал;

6.2.мөрдөн байцаалтыг сэргээсэн үндэслэл;

6.3.мөрдөн байцаалт явуулах хугацаа.

ГУЧИН ХОЁРДУГААР БҮЛЭГ

МӨРДӨН БАЙЦААЛТЫГ ДУУСГАХ

32.1 дүгээр зүйл.Хавтаст хэргийн материал танилцуулах

Хэвлэх

1.Мөрдөгч мөрдөн шалгах бүх ажиллагааг хийж дууссан, хэргийн бодит байдлыг бүрэн нотолж тогтоосон гэж үзвэл яллагдагч, хохирогч, иргэний нэхэмжлэгч, иргэний хариуцагч, тэдний хууль ёсны төлөөлөгч, өмгөөлөгчид хавтаст хэргийн материалтай танилцахыг мэдэгдэнэ.

2.Мөрдөн шалгах ажиллагаа дууссаныг мэдэгдсэний дараа яллагдагч, хохирогч, иргэний нэхэмжлэгч, иргэний хариуцагч, тэдний өмгөөлөгчид хавтаст хэргийн материалыг танилцуулах ба энэ тухай тэмдэглэл үйлдэнэ.

3.Хэргийн материалтай энэ зүйлийн 1 дэх хэсэгт заасан оролцогч мөрдөгчөөс тогтоосон хугацаанд танилцах ба мөрдөгч хэргийн материалтай танилцах боломж, нөхцөлийг бүрдүүлнэ.

4.Хавтаст хэрэгт тусгагдсан эд мөрийн баримт, мөрдөн шалгах ажиллагааны тэмдэглэлд тусгагдсан дууны, дүрсний, дуу-дүрсний бичлэгтэй танилцах тухай оролцогчийн хүсэлтийг мөрдөгч хангах арга хэмжээ авна.

5.Оролцогч хүсэлт гаргавал хавтаст хэргийн материалаас шүүхээр хэлэлцүүлэх төрийн нууцад хамаарахаас бусад нотлох баримтыг өөрийн зардлаар хуулбарлаж, хувилж авах боломжоор хангана. Талууд хуулбарлан авсан нотлох баримтыг шүүхэд шинжлэн судлахаас өөр зорилгоор ашигласан бол хуульд заасан хариуцлага хүлээлгэнэ.

6.Оролцогч хавтаст хэргийн материалтай танилцсан тухай тэмдэглэлд дараахь зүйлийг тусгана:

6.1.мөрдөн шалгах ажиллагаатай холбоотой хүсэлт, гомдол;

6.2.хэргийг хялбаршуулсан журмаар хянан шийдвэрлүүлэх хүсэлт;

6.3.шүүх хуралдаанд дуудаж оролцуулах хохирогч, гэрч, шинжээч, шинжлэн судлуулах нотлох баримтын жагсаалт.

7.Хэргийн материалтай танилцах үед энэ зүйлийн 6 дахь хэсэгт заасан оролцогчоос гаргасан хүсэлт, гомдлыг мөрдөгч хүлээн авч хангах, эсхүл хэрэгсэхгүй болгож энэ тухай шийдвэр гаргана.

8.Хавтаст хэргийн материалтай танилцаад тэмдэглэлд тусгасан оролцогчийн хүсэлт, гомдлыг мөрдөгч хэрэгсэхгүй болгосон бол оролцогч прокурорт гомдол гаргаж болно.

9.Нэмэлт мөрдөн байцаалт явуулсан бол нэмж хийсэн ажиллагааны материалыг тухайн ажиллагаанд холбогдох оролцогчид танилцуулна.

10.Энэ хуульд заасны дагуу оролцогчид танилцуулаагүй, хавтаст хэрэгт хавсаргаагүй өмгөөлөгчийн нотлох баримтыг шүүх хуралдаанаар хэлэлцэхгүй.

11.Энэ зүйлд заасныг зөрчиж, хавтаст хэргийн материалтай танилцах хугацаа, боломж, нөхцөлөөр хангаагүй мөрдөгчийн үйл ажиллагааны талаар прокурорт гомдол гаргаж болно.

12.Энэ хуулийн 16.8 дугаар зүйлд заасан баримт бичиг, төрийн нууцад хамаарагдах баримт бичигт энэ зүйлийн 4 дэх хэсэг хамаарахгүй.

32.2 дугаар зүйл.Хэргийг прокурорт шилжүүлэх

Хэвлэх

1.Мөрдөгч мөрдөн шалгах ажиллагаа явуулж дууссаны дараа холбогдох саналыг хавтаст хэргийн хамт 3 хоногийн дотор прокурорт шилжүүлнэ.

/Энэ хэсэгт 2020 оны 01 дүгээр сарын 10-ны өдрийн хуулиар нэмэлт оруулсан./

32.3 дугаар зүйл.Мөрдөн байцаалт явуулсан хэргийн талаар прокуророос хянавал зохих асуудлууд

Хэвлэх

1.Мөрдөгчөөс шилжүүлсэн хэргийн талаар прокурор доор дурдсан асуудлыг хянах үүрэгтэй:

1.1.оролцогчийг хавтаст хэргийн материалтай танилцах боломжоор хангасан эсэх, хавтаст хэргийн материалтай танилцаад оролцогчоос гаргасан хүсэлт, гомдлыг шийдвэрлэсэн эсэх;

1.2.гэмт хэргийн шинжийг бүрэн нотолсон эсэх;

1.3.хэргийг хэрэгсэхгүй болгох, эрүүгийн хэрэг үүсгэж яллагдагчаар татсан тогтоолыг хүчингүй болгох үндэслэл байгаа эсэх;

1.4.энэ хуулийн 16.2 дугаар зүйлд заасан шаардлагыг хангасан эсэх;

1.5.Эрүүгийн хууль болон энэ хуулийн зүйл, хэсэг, заалтыг зөв хэрэглэсэн эсэх;

1.6.таслан сэргийлэх арга хэмжээг хэрэглэхдээ хууль зөрчсөн эсэх;

1.7.гэмт хэрэг үйлдсэн бүх этгээдийг яллагдагчаар татсан эсэх;

1.8.гэмт хэргийн улмаас учирсан хохирлыг нөхөн төлүүлэхээр хөрөнгө хамгаалах арга хэмжээ авсан эсэх;

1.9.гэмт хэрэг үйлдэхэд нөлөөлсөн шалтгаан, нөхцөлийг тодруулж чадсан эсэх, түүнийг арилгах талаар арга хэмжээ авсан эсэх;

1.10.яллагдагч гэмт хэрэг үйлдсэн гэм буруутай эсэхийг бүрэн нотолсон эсэх.

32.4 дүгээр зүйл.Мөрдөн байцаалт явуулсан хэргийн талаар прокуророос гаргах шийдвэр

Хэвлэх

1.Мөрдөн байцаалт явуулж дууссан хэргийн материалыг прокурор 14 хоногийн дотор хянах ба зайлшгүй тохиолдолд зохих дээд шатны прокурор энэ хугацааг тухай бүр 14 хүртэл хоногоор нэмж сунгаж болно.

2.Прокурор хэргийг хянаж үзээд дараахь шийдвэрийн аль нэгийг гаргана:

2.1.мөрдөн байцаалтыг түдгэлзүүлэх;

2.2.эрүүгийн хэргийг харьяаллын дагуу шилжүүлэх;

2.3.эрүүгийн хэргийг нэгтгэх, тусгаарлах;

2.4.эрүүгийн хэрэг үүсгэж яллагдагчаар татах тогтоолыг хүчингүй болгож, хэргийг хэрэг бүртгэлтэд буцаах;

2.5.хэргийг хэрэгсэхгүй болгох;

2.6.нэмэлт ажиллагаа хийлгэхээр мөрдөн байцаалтад буцаах;

2.7.эрүүгийн хэргийг шүүхэд шилжүүлэх.

32.5 дугаар зүйл.Хэргийг хэрэгсэхгүй болгох, эрүүгийн хэрэг үүсгэж яллагдагчаар татах тогтоолыг хүчингүй болгох

Хэвлэх

1.Прокурор дараахь үндэслэлээр хэргийг хэрэгсэхгүй болгоно:

1.1.гэмт хэргийн шинжгүй;

1.2.тухайн үйлдэл, эс үйлдэхүйг гэмт хэрэгт тооцохгүй болсон;

1.3.тухайн гэмт хэргийг өмнө нь хянан шийдвэрлэсэн шүүх, прокурорын шийдвэр хүчин төгөлдөр байгаа;

1.4.сэжигтэн, яллагдагч нас барсан;

1.5.гэмт хэргийг хөөн хэлэлцэх хугацаа дууссаны дараа эрүүгийн хэрэг үүсгэж яллагдагчаар татсан;

1.6.гэмт хэрэг үйлдсэн нь нотлогдсон боловч ял оногдуулах насанд хүрээгүй.

2.Мөрдөн шалгах ажиллагааг явуулсан боловч яллагдагчийн гэмт хэрэг үйлдсэн болох нь нотлогдохгүй бол эрүүгийн хэрэг үүсгэж яллагдагчаар татах тогтоолыг хүчингүй болгож, хавтаст хэргийн материалыг хэрэг бүртгэлтэд буцаана.

3.Хэд хэдэн хүн яллагдагчаар татагдсан тохиолдолд хэргийг хэрэгсэхгүй болгох, эрүүгийн хэрэг үүсгэж яллагдагчаар татах тухай тогтоол хүчингүй болгох үндэслэл нь нийт яллагдагчид хамаарахгүй байвал тухайн яллагдагч, эсхүл яллагдагчид холбогдох зарим үйлдлийг хэрэгсэхгүй болгох, эсхүл тогтоолын холбогдох хэсгийг хүчингүй болгоно.

4.Нэгтгэн шалгаж байгаа хэд хэдэн гэмт хэргийн аль нэг нь нотлогдохгүй байвал прокурор эрүүгийн хэрэг үүсгэж яллагдагчаар татсан тухайн тогтоолыг хүчингүй болгож, хэргийг тусгаарлан хавтаст хэргийн материалыг хэрэг бүртгэлтэд буцаана.

5.Энэ зүйлийн 1.1 дэх заалт, 2, 3, 4 дэх хэсэгт заасан үндэслэлээр хэргийг хэрэгсэхгүй болгох тухай тогтоолд яллагдагч энэ хуульд заасны дагуу хохирлоо арилгуулахаар гомдол гаргах эрхтэй болохыг тусгана.

6.Энэ зүйлийн 1.6-д заасан гэмт хэрэг үйлдсэн нь нотлогдсон боловч ял оногдуулах насанд хүрээгүй үндэслэлээр хэргийг хэрэгсэхгүй болгосныг хохирогч, яллагдагч, түүний хууль ёсны төлөөлөгч, өмгөөлөгч эс зөвшөөрч гомдол гаргасан бол хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагааг ердийн журмаар явуулна.

32.6 дугаар зүйл.Хэргийг хэрэгсэхгүй болгосон, эрүүгийн хэрэг үүсгэж яллагдагчаар татах тухай тогтоолыг хүчингүй болгосон прокурорын тогтоолыг танилцуулах

Хэвлэх

1.Хэргийг хэрэгсэхгүй болгосон, эрүүгийн хэрэг үүсгэж яллагдагчаар татах тогтоолыг хүчингүй болгосон прокурорын шийдвэрийг яллагдагч, хохирогч, тэдгээрийн хууль ёсны төлөөлөгч, өмгөөлөгчид 7 хоногийн дотор гардуулна.

2.Энэ зүйлийн 1 дэх хэсэгт заасан прокурорын шийдвэрт гомдол гаргах журмыг заана.

3.Төрийн нууцтай холбоотой хэргийг хэрэгсэхгүй болгосон бол яллагдагч, түүний хууль ёсны төлөөлөгч, өмгөөлөгчид тогтоолыг энэ зүйлийн 1 дэх хэсэгт заасны дагуу гардуулахгүйгээр танилцуулж болно.

4.Прокурорын шийдвэрийг авах хүсэлт гаргасан энэ зүйлийн 1 дэх хэсэгт зааснаас бусад оролцогчид тухайн шийдвэрийг 7 хоногийн дотор ирж гардан авахыг прокурор мэдэгдэнэ.

5.Энэ зүйлийн 1, 4 дэх хэсэгт заасан хугацаанд прокурорын шийдвэрийг гардаж аваагүй бол энэ хуулийн 11.9 дүгээр зүйлд заасны дагуу хүргүүлнэ.

32.7 дугаар зүйл.Хэргийг хэрэгсэхгүй болгосон, эрүүгийн хэрэг үүсгэж яллагдагчаар татах тухай тогтоолыг хүчингүй болгосон тогтоолд гомдол гаргах

Хэвлэх

1.Оролцогч хэргийг хэрэгсэхгүй болгосон, эрүүгийн хэрэг үүсгэж яллагдагчаар татах тогтоолыг хүчингүй болгосон прокурорын шийдвэрийг эс зөвшөөрвөл тогтоолыг хүлээн авсан өдрөөс хойш 14 хоногийн дотор дээд шатны прокурорт гомдол гаргах эрхтэй.

2.Яллагдагч өөрийн гэм буруугүйг шүүхээр тогтоолгон цагаатгах шүүхийн шийдвэр гаргуулахаар хэрэгсэхгүй болгосон хэргийг сэргээлгэж шалгуулахаар дээд шатны прокурорт гомдол гаргаж болно.

32.8 дугаар зүйл.Хэрэгсэхгүй болгосон хэргийг сэргээх

Хэвлэх

1.Энэ хуулийн 41.1 дүгээр зүйлийн 1 дэх хэсэгт заасан үндэслэл тогтоогдсон бол хэргийг хэрэгсэхгүй болгосон, эрүүгийн хэрэг үүсгэж яллагдагчаар татах тухай тогтоолыг хүчингүй болгосон прокурорын шийдвэрийг дээд шатны прокурор хүчингүй болгож, хэргийг мөрдөн байцаалтад шилжүүлнэ.

2.Энэ хуулийн 32.4 дүгээр зүйлийн 2.4-т заасан тохиолдолд эрүүгийн хэрэг үүсгэж өөр хүнийг яллагдагчаар татсан бол энэ зүйлийн 1 дэх хэсэг хамаарахгүй.

32.9 дүгээр зүйл.Прокурор яллах дүгнэлт үйлдэх үед яллагдагчаар татах тогтоолд өөрчлөлт оруулах

Хэвлэх

1.Прокурор яллах дүгнэлт үйлдэх үед яллагдагчийг буруутгаж байгаа Эрүүгийн хуулийн зүйл, хэсэг, заалтыг өөрчлөх, нэмэлт оруулах бол яллагдагчаар татах тогтоолд нэмэлт, өөрчлөлт оруулж, яллагдагчаар татах тогтоолд оруулсан өөрчлөлтийг яллагдагчид танилцуулахыг мөрдөгчид даалгана.

2.Яллагдагчаар татах тогтоолд нэмэлт, өөрчлөлт оруулахдаа хэргийн зүйлчлэлийг хүндрүүлэн өөрчилсөн бол яллагдагчаас дахин мэдүүлэг авна.

/Энэ хэсгийг 2020 оны 01 дүгээр сарын 10-ны өдрийн хуулиар нэмсэн./

32.10 дугаар зүйл.Яллах дүгнэлт үйлдэж хэргийг шүүхэд шилжүүлэх

Хэвлэх

1.Прокурор хэргийг шүүхэд шилжүүлэх үндэслэлтэй гэж үзвэл яллах дүгнэлт үйлдэн харьяалах шүүхэд хүргүүлнэ.

2.Яллах дүгнэлт нь тэмдэглэх, тогтоох хэсэг, хавсралтаас бүрдэнэ.

3.Яллах дүгнэлтийн тэмдэглэх хэсэгт дараахь зүйлийг тусгана:

3.1.яллагдагчийн эцэг /эх/-ийн нэр, өөрийн нэр, биеийн байцаалттай холбоотой бусад мэдээлэл;

3.2.яллаж байгаа гэмт хэргийн товч агуулга, гэмт хэрэг үйлдсэн газар, цаг хугацаа, учруулсан хохирол, зайлшгүй шаардлагатай нотлох баримт.

4.Яллах дүгнэлтийн тогтоох хэсэгт дараахь зүйлийг тусгана:

4.1.яллагдагчийн үйлдсэн гэмт хэргийн шинж нь Эрүүгийн хуульд заасан ямар зүйл, хэсэг, заалтаар зүйлчлэгдэх;

4.2.эрүүгийн хэргийг хянан шийдвэрлэх шүүхийн харьяалал;

4.3.яллах дүгнэлт үйлдсэн прокурорын нэр, албан тушаал, он, сар, өдөр.

5.Яллах дүгнэлтийн хавсралтад дараахь зүйлийг тусгана:

5.1.шүүх хуралдаанд шинжлэн судлах нотлох баримтын жагсаалт, мэдүүлэг авахаар дуудах бусад оролцогчийн нэр;

5.2.таслан сэргийлэх арга хэмжээ авагдсан эсэх, түүний хугацаа;

5.3.хохирол, хор уршгийн талаархи мэдээлэл;

5.4.эд мөрийн баримт, хураасан, битүүмжилсэн эд хөрөнгө.

6.Прокуроряллах дүгнэлтийн хувийг яллагдагчид гардуулж, хавтаст хэргийг харьяалах шүүхэд шилжүүлсэн тухай яллагдагч, эсхүл түүний хууль ёсны төлөөлөгч, өмгөөлөгчид мэдэгдэнэ.

7.Яллагдагч яллах дүгнэлтийг гардаж авахаас татгалзвал энэ тухай тэмдэглэл үйлдэж, шаардлагатай бол дуу-дүрсний бичлэгээр баримтжуулж хэргийг шүүхэд шилжүүлнэ.

/Энэ хэсгийг 2020 оны 01 дүгээр сарын 10-ны өдрийн хуулиар нэмсэн./

8.Яллах дүгнэлт гардуулсны дараа хэргийн талаар гаргасан хүсэлт, гомдлыг шүүхэд шилжүүлнэ.

/Энэ хэсгийг 2020 оны 01 дүгээр сарын 10-ны өдрийн хуулиар нэмсэн./

VII ХЭСЭГ

АНХАН ШАТНЫ ЖУРМААР ХЭРЭГ ХЯНАН ШИЙДВЭРЛЭХ АЖИЛЛАГАА

ГУЧИН ГУРАВДУГААР БҮЛЭГ

ЯЛЛАГДАГЧИЙГ ШҮҮХЭД ШИЛЖҮҮЛЭХ, ШҮҮХ ХУРАЛДААНЫ БЭЛТГЭЛ ХАНГАХ АЖИЛЛАГАА

33.1 дүгээр зүйл.Яллагдагчийг шүүхэд шилжүүлэх асуудлыг шийдвэрлэх

Хэвлэх

1.Прокуророос шүүхэд шилжүүлсэн эрүүгийн хэргийг шүүгч хүлээн авснаас хойш 15 хоногийн дотор тухайн хэргийн талаар дараахь шийдвэрийн аль нэгийг гаргана:

1.1.яллагдагчийг шүүхэд шилжүүлэх;

1.2.хэргийг прокурорт буцаах;

1.3.хэргийг түдгэлзүүлэх;

1.4.хэргийг харьяалах шүүхэд шилжүүлэх.

2.Энэ зүйлийн 1 дэх хэсэгт заасан хугацаанд яллагдагчийг шүүхэд шилжүүлэх асуудлыг шийдвэрлэх боломжгүй бол тухайн шүүхийн Ерөнхий шүүгчийн захирамжаар хугацааг 30 хүртэл хоногоор сунгаж болно.

3.Энэ зүйлийн 1 дэх хэсэгт заасан шийдвэрт дараахь зүйлийг тусгана:

3.1.шийдвэрийг хэзээ, хаана гаргасан;

3.2.шийдвэр гаргасан шүүгчийн нэр;

3.3.шийдвэрийн үндэслэл.

4.Талууд шүүхийн урьдчилсан хэлэлцүүлэг явуулах хүсэлт гаргаагүй бол шүүхийн урьдчилсан хэлэлцүүлгийг явуулахгүй байж болно.

5.Шүүхийн урьдчилсан хэлэлцүүлгийг энэ хуульд заасан үндэслэлээр хаалттай явуулж болно.

6.Шүүхийн урьдчилсан хэлэлцүүлгээр яллах дүгнэлтэд заасан гэмт хэргийн хүрээнд талуудын гаргасан хүсэлт, гомдлоор, эсхүл шүүгч өөрийн санаачилгаар дараахь асуудлыг хянан хэлэлцэж шийдвэр гаргана:

6.1.өмгөөлүүлэх эрхээ хэрэгжүүлэхтэй холбоотой хүсэлт;

6.2.хохирогчийн хууль ёсны төлөөлөгчийг томилох, өөрчлөх талаархи санал, хүсэлт;

6.3.эрүүгийн хэргийг түдгэлзүүлэх, эсхүл энэ хуулийн 1.5 дугаар зүйлийн 1.2, 1.3, 1.4, 1.5-д заасан нөхцөл байдал бий болсонтой холбоотой хүсэлт;

6.4.прокурорын яллах дүгнэлтэд гарсан үг, үсэг, тоо, тооцооны зэрэг техникийн шинжтэй алдааг засуулах хүсэлт;

6.5.яллагдагч гэмт хэргийн улмаас учирсан хохирол, нөхөн төлбөрийг төлөх тухай хүсэлт;

6.6.шүүх хуралдааныг хялбаршуулж явуулах тухай хүсэлт;

/Энэ заалтыг 2022 оны 12 дугаар сарын 16-ны өдрийн хуулиар өөрчлөн найруулсан./

6.7.яллагдагч, хохирогч нар сайн дураараа эвлэрэх тухай хүсэлт;

6.8.яллах дүгнэлт албан ёсоор гардуулаагүй тухай гомдол;

6.9.шүүх хуралдааны товын талаархи санал, хүсэлт;

6.10.шүүх хуралдаанд дуудах хохирогч, гэрч, шинжээч, шинжлэн судлуулах нотлох баримтын талаархи прокурор, оролцогчийн санал, хүсэлт;

6.11.шүүх хуралдааныг хаалттай явуулах хүсэлт;

6.12.таслан сэргийлэх арга хэмжээтэй холбоотой санал, хүсэлт;

6.13.нотлох баримт цуглуулж, бэхжүүлэх талаар энэ хуульд заасан журам зөрчигдсөн талаар гаргасан гомдол;

6.14.хэрэг бүртгэлт, мөрдөн байцаалтын явцад оролцогчийн эрхийг зөрчсөн, хууль бусаар хязгаарласан тухай гомдол;

6.15.мөрдөн шалгах ажиллагаа нэмж хийлгэх хүсэлт;

6.16.хөрөнгө хураан авах ажиллагаатай холбоотой санал, хүсэлт;

6.17.эрүүгийн хэрэг үүсгэж яллагдагчаар татсан тогтоол албан ёсоор танилцуулаагүй болон уг тогтоол ойлгомжгүй тухай гомдол.

7.Энэ зүйлийн 6.5, 6.6, 6.7-д заасан хүсэлтийг шүүх хүлээн авах үндэслэлтэй байвал эрүүгийн хариуцлага хүлээлгэх асуудлыг хэлэлцэх шүүх хуралдааныг даруй үргэлжлүүлэн явуулж болно.

/Энэ хэсэгт 2022 оны 12 дугаар сарын 16-ны өдрийн хуулиар өөрчлөлт оруулсан./

8.Шүүхийн урьдчилсан хэлэлцүүлэгт оролцох хүсэлт гаргасан тохиолдолд хохирогч, түүний хууль ёсны төлөөлөгч, өмгөөлөгчийг оролцуулж болно. Хохирогч, түүний хууль ёсны төлөөлөгч, өмгөөлөгч ирээгүй нь шүүхийн урьдчилсан хэлэлцүүлгийг хойшлуулах үндэслэл болохгүй.

9.Шүүхийн урьдчилсан хэлэлцүүлгийн товыг прокурор, өмгөөлөгчийн саналыг харгалзан шүүх тогтоож, урьдчилсан хэлэлцүүлэг явуулахаас 3-аас доошгүй хоногийн өмнө оролцогчид мэдэгдэнэ.

10.Шүүхийн урьдчилсан хэлэлцүүлгийг шүүгч дангаар удирдан явуулж, шүүх хуралдааны нарийн бичгийн дарга энэ хуулийн 11.7, 11.8 дугаар зүйлд заасны дагуу тэмдэглэл үйлдэж, прокурор, оролцогчид танилцуулна.

11.Шүүхийн урьдчилсан хэлэлцүүлгээр яллагдагчийн гэм буруу, эрүүгийн хариуцлага хүлээлгэхтэй холбоотой асуудлыг хэлэлцэхгүй.

12.Шүүхийн шатнаас урьдчилсан хэлэлцүүлэг рүү хэрэг буцаахгүй.

/Энэ хэсгийг 2022 оны 6 дугаар сарын 03-ны өдрийн хуулиар өөрчлөн найруулсан./

33.2 дугаар зүйл.Яллагдагчийг шүүхэд шилжүүлэх

Хэвлэх

1.Яллагдагчийг шүүхэд шилжүүлэх тухай шийдвэрт дараахь асуудлыг тусгана:

1.1.шүүх хуралдааныг хэзээ, хаана хийх;

1.2.шүүх хэргийг дангаар, эсхүл шүүх бүрэлдэхүүнээр хянан шийдвэрлэх эсэх;

1.3.шүүх хуралдаанд дуудан ирүүлэх хүний нэр;

1.4.шүүх хуралдааныг бүхэлд нь, эсхүл зарим хэсгийг нь хаалттай явуулах эсэх;

1.5.яллагдагчид авсан таслан сэргийлэх арга хэмжээг хэрхэн шийдвэрлэх;

1.6.зарим хэргийг тусгаарлах, нэгтгэх эсэх;

1.7.энэ хуулийн 33.1 дүгээр зүйлийн 6 дахь хэсэгт заасан хүсэлт, гомдлыг хэрхэн шийдвэрлэсэн тухай;

1.8.шүүх хуралдааны бэлтгэлийг хэн, хэрхэн хангах тухай.

2.Яллагдагчийг шүүхэд шилжүүлэх шийдвэр гарснаас хойш 14 хоногийн дотор хэргийг шүүх хуралдаанаар хэлэлцүүлэх ба шүүх хуралдааны товыг 3-аас доошгүй хоногийн өмнө талуудад мэдэгдэнэ.

33.3 дугаар зүйл.Хэргийг прокурорт буцаах

Хэвлэх

1.Урьдчилсан хэлэлцүүлгийн үед дараахь үндэслэлээр шүүх өөрийн санаачилгаар, эсхүл хэргийг буцаах тухай прокурорын санал, яллагдагч, хохирогч, тэдгээрийн хууль ёсны төлөөлөгч, өмгөөлөгчийн хүсэлтийг харгалзан хэргийг прокурорт буцаахаар шийдвэрлэнэ:

1.1.хэргийг буруу тусгаарласан бол;

1.2.шүүх хуралдаанаар нөхөн гүйцэтгэх боломжгүй мөрдөн шалгах ажиллагааг хийлгэх бол;

1.3.мөрдөн шалгах ажиллагаа явуулахад Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийг ноцтой зөрчсөн бол.

2.Хэргийг прокурорт буцаасан шийдвэрийг прокурор, яллагдагч, хохирогч, тэдгээрийн хууль ёсны төлөөлөгч, өмгөөлөгч эс зөвшөөрвөл уг шийдвэрийг хүлээн авснаас хойш ажлын 5 өдөрт багтаан эсэргүүцэл бичих, гомдол гаргах эрхтэй.

/Энэ хэсэгт 2021 оны 12 дугаар сарын 03-ны өдрийн хуулиар өөрчлөлт оруулсан./

/Энэ хэсэгт 2020 оны 01 дүгээр сарын 10-ны өдрийн хуулиар нэмэлт оруулсан./

/Энэ хэсгийн “Хэргийг прокурорт буцаасан шийдвэрийг прокурор, яллагдагч, түүний хууль ёсны төлөөлөгч, өмгөөлөгч эс зөвшөөрвөл уг шийдвэрийг хүлээн авснаас хойш ажлын 5 өдөрт багтаан эсэргүүцэл бичих, гомдол гаргах эрхтэй.” гэснийг Үндсэн хуулийн цэцийн 2021 оны 10 дугаар сарын 20-ны өдрийн 7 дугаар дүгнэлтээр 2021 оны 12 дугаар сарын 20-ны өдрөөс эхлэн түдгэлзүүлнэ. Монгол Улсын Их Хурлын 2021 оны 10 дугаар сарын 28-ны өдрийн 80 дугаар тогтоолоор хүлээн зөвшөөрсөн./

33.4 дүгээр зүйл.Хэргийг түдгэлзүүлэх

Хэвлэх

1.Шүүгч дараахь нөхцөлд хэргийг түдгэлзүүлнэ:

1.1.яллагдагчийн хаана байгаа нь мэдэгдэхгүй байгаа бол;

1.2.яллагдагч сэтгэцийн болон бусад хүнд өвчний улмаас хүрэлцэн ирж чадахгүй болох нь шинжээчийн дүгнэлт, эсхүл эмнэлгийн байгууллагын тодорхойлолтоор нотлогдсон бол;

1.3.тухайн эрүүгийн хэрэгт хэрэглэх хуулийн заалт Монгол Улсын Үндсэн хуульд заасан хүний эрх, эрх чөлөөг зөрчсөн талаархи гомдлыг Үндсэн хуулийн цэц маргаан үүсгэн хянан шийдвэрлэж байгаа бол;

/Энэ заалтын “тухайн эрүүгийн хэрэгт хэрэглэх хуулийн заалт Монгол Улсын Үндсэн хуульд заасан хүний эрх, эрх чөлөөг зөрчсөн талаархи гомдлыг Үндсэн хуулийн цэц маргаан үүсгэн хянан шийдвэрлэж байгаа бол;” гэснийг Үндсэн хуулийн цэцийн 2021 оны 5 дугаар сарын 12-ны өдрийн 4 дүгээр дүгнэлтээр 2021 оны 5 дугаар сарын 12-ны өдрөөс эхлэн түдгэлзүүлсэн./
/Монгол Улсын Их Хурлын 2021 оны 5 дугаар сарын 20-ны өдрийн 42 дугаар тогтоолоор хүлээн зөвшөөрөх боломжгүй гэж үзсэн./
/Монгол Улсын Үндсэн хуулийн цэцийн 2021 оны 5 дугаар сарын 12-ны өдрийн 4 дүгээр дүгнэлтийг Монгол Улсын Үндсэн хуулийн цэцийн 2023 оны 11 дүгээр сарын 08-ны өдрийн 03 дугаар тогтоолоор хүчингүй болгосон./

1.4.тухайн эрүүгийн хэрэгт хэрэглэх хууль нь Монгол Улсын Үндсэн хууль зөрчиж байгаа эсэхийг тогтоолгохоор тухайн шүүхээс Улсын дээд шүүхэд хандсан бол;

1.5.тухайн эрүүгийн хэрэгт хэрэглэх хууль нь Монгол Улсын Үндсэн хууль зөрчиж байгаа эсэхийг тогтоолгохоор Улсын дээд шүүхээс Үндсэн хуулийн цэцэд хандсан бол.

2.Энэ зүйлийн 1 дэх хэсэгт заасан нөхцөл арилсан бол шүүгч захирамж гарган хэргийг сэргээнэ.

ГУЧИН ДӨРӨВДҮГЭЭР БҮЛЭГ

ШҮҮХ ХУРАЛДААНЫ ЕРӨНХИЙ НӨХЦӨЛ

34.1 дүгээр зүйл.Анхан шатны журмаар хэргийг хянан шийдвэрлэх шүүх хуралдаан

Хэвлэх

1.Анхан шатны журмаар хэргийг хянан шийдвэрлэх шүүх хуралдаанаар шүүгдэгч гэмт хэрэг үйлдсэн гэм буруутай эсэхийг тогтоосны дараа гэм буруутай бол Эрүүгийн хуульд заасан эрүүгийн хариуцлага хүлээлгэх, гэм буруугүй бол цагаатгах асуудлыг хянан шийдвэрлэнэ.

2.Шүүх гэм буруугийн талаар маргасан шүүгдэгчийг гэмт хэрэг үйлдсэн гэм буруутайд тооцсон шийдвэрийнхээ үндэслэлийг танилцуулсны дараа түүнд Эрүүгийн хуульд заасан эрүүгийн хариуцлага хүлээлгэх асуудлыг хэлэлцэх шүүх хуралдааныг үргэлжлүүлэн явуулна.

3.Шүүгдэгчийн үйлдсэн гэмт хэргийн улмаас учирсан хохирлыг нөхөн төлөх талаар гаргасан шүүгдэгч, түүний хууль ёсны төлөөлөгч, өмгөөлөгчийн санал, хүсэлтийг үндэслэн шүүх хуралдааныг завсарлуулж болно.

4.Шүүх хуралдааныг завсарлуулах тухай шийдвэрт завсарлах хугацааг зааж, шүүх хуралдаан хэзээ үргэлжлэн явагдахыг талууд, шүүгдэгч, түүний хууль ёсны төлөөлөгчид мэдэгдэнэ.

5.Энэ зүйлийн 3 дахь хэсэгт заасан үндэслэлээр шүүх хуралдаан завсарлах тохиолдолд завсарлах хугацаа ажлын 5 өдрөөс хэтэрч болохгүй.

34.2 дугаар зүйл.Шүүх хуралдааны танхим

Хэвлэх

1.Шүүх хуралдааныг Монгол Улсын төрийн сүлд, далбаа байрлуулсан танхимд явуулна.

34.3 дугаар зүйл.Шүүх хуралдааныг тасралтгүй явуулах

Хэвлэх

1.Шүүх хуралдааныг өдрийн цагаар явуулах ба амрах зайлшгүй шаардлагатайгаас бусад цагт тасралтгүй явуулна.

34.4 дүгээр зүйл.Шүүх хуралдааныг нээлттэй явуулах

Хэвлэх

1.Төрийн нууцад хамаарах хэрэг хянан шийдвэрлэх, энэ хуульд тусгайлан зааснаас бусад шүүх хуралдааныг нээлттэй явуулна.

2.Шүүх хуралдааныг дараах тохиолдолд бүхэлд нь, эсхүл зарим хэсгийг нээлттэй, эсхүл хаалттай явуулах эсэхийг шүүх шийдвэрлэнэ:

2.1.хохирогч, гэрч, өсвөр насны яллагдагч, өсвөр насны шүүгдэгчийн эрх, хууль ёсны ашиг сонирхлыг хамгаалах зорилгоор улсын яллагч, хохирогч, гэрч, өсвөр насны яллагдагч, өсвөр насны шүүгдэгч, тэдгээрийн хууль ёсны төлөөлөгч, өмгөөлөгч хүсэлт гаргасан бол;

/Энэ заалт 2021 оны 12 дугаар сарын 17-ны өдрийн хуулиар өөрчлөлт оруулсан./

/Энэ заалтыг 2024 оны 06 дугаар сарын 05-ны өдрийн хуулиар өөрчлөн найруулсан бөгөөд 2025 оны 01 дүгээр сарын 01-ний өдрөөс эхлэн дагаж мөрдөнө./

2.2.хамгаалалтад байгаа гэрчийн мэдүүлгийг уншиж сонсох, эрэн сурвалжлах нууц ажиллагаа, мөрдөн шалгах нууц ажиллагааны явцад олж авсан нотлох баримтыг шинжлэн судлах.

3.Хаалттай явуулах шүүх хуралдаанд оролцуулах, байлцуулах хүнийг шүүх шийдвэрлэнэ.

4.Шүүх хуралдаанд мөрдөн шалгах ажиллагааг нууцаар явуулахтай холбоотой ил болгохыг хориглосон мэдээллийг танилцуулахдаа холбогдох хуулийг баримтална.

5.Шүүх эрүүгийн хэргийг хянан шийдвэрлэх ажиллагааг хаалттай явуулсан бол шүүхийн шийдвэрийн тогтоох хэсгийг нийтэд уншиж сонсгоно.

6.Төрийн болон албаны нууцын тухай хуулийн 21 дүгээр зүйлийн 21.6-д заасан албаны нууцыг задруулахгүй байх баталгааны зохицуулалт шүүхийн хэлэлцүүлэг, шүүх хуралдааныг нээлттэй явуулахад хамаарахгүй.

/Энэ хэсгийг 2020 оны 01 дүгээр сарын 10-ны өдрийн хуулиар нэмсэн./

34.5 дугаар зүйл.Шүүх хуралдаан даргалагчийн эрх хэмжээ

Хэвлэх

1.Шүүх хуралдаан даргалагч шүүх хуралдааныг тухайн хэрэгт холбогдолтой асуудлыг хянан шийдвэрлэхэд чиглүүлж, хэргийг бүх талаас нь бүрэн шинжлэн судалж, бодит байдлыг тогтоохын тулд хуульд заасан арга хэмжээг авна.

2.Шүүх хуралдаан даргалагч шүүх хуралдааны дэгийг сахиулах арга хэмжээ авч оролцогчид эрх, үүргийг нь тайлбарлана.

3.Шүүх хуралдаан даргалагч нь шүүхийн хэлэлцүүлгийг яллах, өмгөөлөх талын эрх тэгш мэтгэлцээний үндсэн дээр явуулах нөхцөлийг бүрдүүлнэ.

34.6 дугаар зүйл.Шүүх хуралдааны явцад шүүх бүрэлдэхүүн өөрчлөгдөхгүй байх

Хэвлэх

1.Хэргийг шүүхийн нэг бүрэлдэхүүнээр хянан шийдвэрлэнэ.

2.Шүүгч хүндэтгэн үзэх шалтгаанаар шүүх хуралдаанд үргэлжлэн оролцох боломжгүй болсон бол өөр шүүгч томилж, шүүх хуралдааныг эхнээс нь явуулна.

34.7 дугаар зүйл.Прокурор шүүх хуралдаанд оролцох

Хэвлэх

1.Прокурор шүүх хуралдаанд улсын яллагчаар оролцож, нотлох баримтыг шинжлэн судлах, шүүх хуралдааны явцад гарсан асуудлын талаар санал гаргах, шүүгдэгчид ял оногдуулахад баримтлах Эрүүгийн хуулийн зүйл, хэсэг, заалт, эрүүгийн хариуцлагын төрөл, хэмжээ, хорих байгууллагын нөхцөл, эрүүгийн хариуцлагаас чөлөөлөх, тэнсэх, албадлагын арга хэмжээ хэрэглэх болон бусад асуудлын талаархи дүгнэлтээ шүүхэд гаргана.

/Энэ хэсэгт 2020 оны 01 дүгээр сарын 10-ны өдрийн хуулиар нэмэлт оруулсан./

2.Улсын яллагч хуулийн үндэслэл, хэргийн бодит байдал, нотлох баримтад тулгуурлан өөрийн дотоод итгэлийг удирдлага болгон яллана.

3.Улсын яллагч шүүгдэгчийг яллах, эрүүгийн хариуцлагыг хүндрүүлэхтэй холбогдуулан гаргасан хохирогч түүний хууль ёсны төлөөлөгч, өмгөөлөгчийн саналыг яллах үйл ажиллагаандаа харгалзана.

4.Шүүх хуралдаанд хэд хэдэн улсын яллагч оролцож байгаа бол шүүх хуралдаанд тодорхой асуудлаар мэтгэлцэхэд нэг улсын яллагч нь бусдыгаа төлөөлнө.

5.Энэ зүйлийн 4 дэх хэсэгт заасны дагуу бусдыгаа төлөөлж байгаа улсын яллагч бусад улсын яллагчтай зөвлөлдөх зорилгоор шүүхээс шүүх хуралдааныг завсарлуулахыг хүсч болно.

6.Улсын яллагч доор дурдсан тохиолдолд шүүгдэгчийг яллахаас татгалзаж, саналаа бичгээр гаргана:

6.1.шүүгдэгчийг гэм буруугүй гэж үзсэн;

~~6.2.хэргийг прокурорт буцаах шаардлагатай гэж үзсэн.~~

/Энэ заалтыг 2022 оны 6 дугаар сарын 03-ны өдрийн хуулиар хүчингүй болсонд тооцсон./

7.Шүүх бүрэлдэхүүн зөвлөлдөх тасалгаанд орохоос өмнө улсын яллагч яллахаас татгалзаж болно.

8.Төр, нийтийн эрх ашгийг хамгаалах шаардлагатай гэж үзвэл прокурор иргэний нэхэмжлэл гаргах, гарсан нэхэмжлэлийг дэмжих эрхтэй.

34.8 дугаар зүйл.Хохирогч шүүх хуралдаанд оролцох

Хэвлэх

1.Анхан шатны журмаар хэргийг хянан шийдвэрлэх шүүх хуралдаанд оролцох тухай бичгээр хүсэлт гаргасан нөхцөлд хохирогчийг оролцуулна.

2.Хохирогч ирээгүй нь шүүх хуралдааныг хойшлуулах үндэслэл болохгүй.

3.Хохирогч шүүх хуралдааны хэвийн үйл ажиллагаанд саад болохгүйгээр өмгөөлөгчтэйгөө, шаардлагатай тохиолдолд улсын яллагчтай чөлөөтэй харилцах боломжоор хангагдана.

4.Хохирогч нь шүүгдэгчийг яллах, хариуцлагыг хүндрүүлэхтэй холбоотой санал хүсэлтийг шүүх хуралдааны аль ч үед гаргаж болно.

34.9 дүгээр зүйл.Шүүгдэгч шүүх хуралдаанд оролцох

Хэвлэх

1.Анхан шатны журмаар хэргийг хянан шийдвэрлэх шүүх хуралдаанд шүүгдэгчийг оролцуулна. Шүүгдэгч ирээгүй нь шүүх хуралдааныг хойшлуулах үндэслэл болно.

2.Шүүгдэгч шүүх хуралдааны хэвийн үйл ажиллагаанд саад болохгүйгээр өмгөөлөгчтэйгөө чөлөөтэй харилцах, ганцаарчлан уулзах боломжоор хангагдана.

3.Шүүх хүндэтгэн үзэх шалтгаангүйгээр ирээгүй шүүгдэгчийг албадан ирүүлэх, түүнд энэ хуульд заасан таслан сэргийлэх арга хэмжээ авах, өөрчлөх шийдвэр гаргаж болно.

4.Шүүх хуралдаанаар эмнэлгийн чанартай албадлагын арга хэмжээ хэрэглэх эсэхийг хэлэлцэхэд шүүгдэгчийн өвчний шинж байдлыг харгалзан түүнийг оролцуулахгүйгээр хууль ёсны төлөөлөгч, өмгөөлөгч, асран хамгаалагч, харгалзан дэмжигчийг оролцуулан хэргийг хянан шийдвэрлэж болно.

34.10 дугаар зүйл.Өмгөөлөгч шүүх хуралдаанд оролцох

Хэвлэх

1.Шүүгдэгчийн өмгөөлөгч шүүх хуралдаанд оролцож нотлох баримт шинжлэн судлах, шүүх хуралдааны явцад гарсан асуудлаар хүсэлт гаргах, шүүгдэгчийг цагаатгах, түүний хариуцлагыг хөнгөрүүлэх байдлын талаар дүгнэлт гаргана.

2.Шүүгдэгчийг хэд хэдэн өмгөөлөгч өмгөөлж байгаа бол шүүх хуралдаанд тодорхой асуудлаар мэтгэлцэхэд нэг өмгөөлөгч бусдыгаа төлөөлж болно.

3.Энэ зүйлийн 2 дахь хэсэгт заасны дагуу бусдыгаа төлөөлж байгаа өмгөөлөгч бусад өмгөөлөгчтэй зөвлөлдөх зорилгоор шүүхээс шүүх хуралдааныг завсарлуулахыг хүсч болно.

4.Энэ хуулийн 5.3 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт зааснаас бусад тохиолдолд шүүгдэгч өөрийгөө өмгөөлөх хүсэлтийг бичгээр гаргасан бол хэргийг шүүх хуралдаанаар хэлэлцэж болно.

5.Хохирогч, иргэний нэхэмжлэгч, иргэний хариуцагчийн өмгөөлөгчид энэ бүлэгт заасан шүүгдэгчийн өмгөөлөгчийн эрх, үүрэг нэгэн адил хамаарна.

34.11 дүгээр зүйл.Иргэний нэхэмжлэгч, иргэний хариуцагч шүүх хуралдаанд оролцох

Хэвлэх

1.Анхан шатны журмаар хэргийг хянан шийдвэрлэх шүүх хуралдаанд иргэний нэхэмжлэгч, иргэний хариуцагч, тэдгээрийн төлөөлөгч оролцох тухай бичгээр хүсэлт гаргасан тохиолдолд оролцуулж болно.

2.Иргэний нэхэмжлэгч, иргэний хариуцагч, тэдгээрийн төлөөлөгч ирээгүй нь шүүх хуралдааныг хойшлуулах үндэслэл болохгүй.

34.12 дугаар зүйл.Шүүх хуралдаанд улсын яллагч, өмгөөлөгч, иргэдийн төлөөлөгч хүрэлцэн ирээгүйн холбогдол

Хэвлэх

1.Улсын яллагч, өмгөөлөгч, иргэдийн төлөөлөгч шүүх хуралдаанд оролцох боломжгүй бол энэ тухай шүүхэд урьдчилан бичгээр мэдэгдэнэ. Улсын яллагч, өмгөөлөгч, иргэдийн төлөөлөгч шүүх хуралдаанд ирээгүй тохиолдолд шүүх хуралдааныг хойшлуулна.

2.Улсын яллагч, өмгөөлөгч, иргэдийн төлөөлөгч шүүх хуралдаанд цаашид үргэлжлүүлэн оролцох боломжгүй бол тэдгээрийг сольж болно. Энэ тохиолдолд анхан шатны шүүх хуралдааныг эхнээс нь явуулах ба тэдгээрт хавтаст хэргийн материал танилцуулна. Хавтаст хэргийн материалтай танилцах хугацааг тэдний хүсэлтийг харгалзан шүүх тогтооно.

3.Улсын яллагч, өмгөөлөгч, иргэдийн төлөөлөгч шүүх хуралдаанд хүндэтгэн үзэх шалтгаангүйгээр хүрэлцэн ирээгүй нь хариуцлага хүлээлгэх үндэслэл болно.

4.Шүүгдэгч өөрийгөө өмгөөлж байгаа бол өмгөөлөгчтэй холбоотой энэ зүйлийн 1 дэх хэсэг хамаарахгүй.

34.13 дугаар зүйл.Шүүх хуралдаанд хохирогч, гэрч, шинжээч хүрэлцэн ирээгүйн холбогдол

Хэвлэх

1.Шүүх хуралдаанд хохирогч, иргэний нэхэмжлэгч, иргэний хариуцагч, түүний хууль ёсны төлөөлөгч, гэрч, шинжээч хүрэлцэн ирээгүй бол шүүх хуралдаан даргалагч түүнийг оролцуулахгүйгээр хэрэг хэлэлцэж болох эсэхийг улсын яллагч, шүүгдэгч, түүний хууль ёсны төлөөлөгч, өмгөөлөгчөөс асууж, хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагааг үргэлжлүүлэх, эсхүл хойшлуулах тухай асуудлыг шийдвэрлэнэ.

34.14 дүгээр зүйл.Хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагааны хэмжээ хязгаар

Хэвлэх

1.Анхан шатны журмаар хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагаа нь тухайн шүүгдэгчийн хувьд прокуророос шүүхэд шилжүүлсэн эрүүгийн хэргийн хүрээнд явагдана.

2.Шүүх нотлох баримтаар тогтоогдсон хэргийн нөхцөл байдлыг үндэслэн хэргийн зүйлчлэлийг хөнгөрүүлэн өөрчилж болно.

34.15 дугаар зүйл.Шүүх хуралдаан завсарлах

Хэвлэх

1.Шүүх дараахь үндэслэлээр шүүх хуралдааныг тодорхой хугацаагаар завсарлуулж болно:

1.1.ажлын цаг дууссан;

1.2.төлөөлөн мэтгэлцэж байгаа улсын яллагч бусад улсын яллагчтай, өмгөөлөгч бусад өмгөөлөгчтэй зөвлөлдөх тухай хүсэлт гаргасан;

1.3.энэ хуулийн 34.1 дүгээр зүйлийн 3 дахь хэсэгт заасны дагуу санал, хүсэлт гаргасан;

1.4.бусад хүндэтгэн үзэх шалтгаан байгаа бол.

34.16 дугаар зүйл.Шүүх хуралдааныг хойшлуулах

Хэвлэх

1.Шүүх дараахь үндэслэлээр шүүх хуралдааныг хойшлуулж болно:

1.1.шүүх хуралдаанд оролцвол зохих тал, хохирогч, түүний хууль ёсны төлөөлөгч, гэрч, шинжээч ирээгүй;

1.2.шүүх хуралдаанд нэмэлт шинжилгээ хийлгэх, туршилт хийх, газар, орон байранд үзлэг хийхийг талууд харилцан зөвшөөрсөн;

1.3.улсын яллагч, өмгөөлөгч солигдож, эсхүл нэмэгдэж хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагаанд оролцох болсон;

1.4.шүүх хуралдааныг хойшлуулах хүндэтгэн үзэх бусад шалтгаан бий болсон.

2.Шүүх хуралдааныг хойшлуулахад талуудын санал, хүсэлтийг харгалзан дараагийн шүүх хуралдааны товыг тогтоож, хуралдааны бэлтгэл хангах арга хэмжээг авна.

3.Энэ зүйлийн 1 дэх хэсэгт заасан үндэслэл нь хоёр ба түүнээс дээш удаа давтагдаж эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагаанд санаатай саад учруулах нөхцөл болж байвал шүүх хуралдааныг хойшлуулахгүй байж болно.

4.Шүүгдэгч шүүхэд хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагааны явцад гэмт хэрэг дахин үйлдсэн, эсхүл урьд нь үйлдсэн өөр гэмт хэрэг илэрсэн нь шүүх хуралдааныг хойшлуулах үндэслэл болохгүй.

/Энэ хэсэгт 2020 оны 01 дүгээр сарын 10-ны өдрийн хуулиар өөрчлөлт оруулсан./

5.Шүүх хуралдааны явцад нотлох баримтаар тогтоогдсон хэргийн нөхцөл байдлыг үндэслэн шүүгдэгчид холбогдох хэргийн зүйлчлэлийг хүндрүүлэхээр бол, эсхүл энэ хуулийн 33.1 дүгээр зүйлийн 6.13, 6.14-т заасан гомдлыг шийдвэрлэх зорилгоор шүүх хэргийг хянан хэлэлцэхийг нэг удаа 60 хүртэл хоногоор хойшлуулна.

/Энэ хэсгийг 2022 оны 6 дугаар сарын 03-ны өдрийн хуулиар нэмсэн./

6.Шүүх энэ зүйлийн 5-д заасан үндэслэлээр шүүх хуралдааныг хойшлуулах бол энэ хуулийн 33.1 дүгээр зүйлийн 6.13, 6.14-т заасан гомдолд тусгасан асуудлыг шийдвэрлэх, шүүгдэгчид зүйлчлэлийг өөрчлөн сонсгох, мэдүүлэг өгөх эрхийг хангах, яллах дүгнэлтийг гаргуулах ажиллагаа явуулахыг прокурорт даалгах ба прокурор шүүхээс тогтоосон хугацаанд эдгээр ажиллагааг явуулж, шүүх хуралдаанаар хэлэлцүүлнэ.

/Энэ хэсгийг 2022 оны 6 дугаар сарын 03-ны өдрийн хуулиар нэмсэн./

7.Энэ зүйлд заасан үндэслэлээр шүүх хуралдаан хойшлогдсон тохиолдолд шүүх хуралдааныг энэ хуульд заасан журмаар эхнээс нь явуулна. Энэ зүйлд заасны дагуу шүүх хуралдааныг хойшлуулсан шийдвэрт гомдол гаргахгүй.

/Энэ хэсгийг 2022 оны 6 дугаар сарын 03-ны өдрийн хуулиар нэмсэн./

34.17 дугаар зүйл.Хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагааг түдгэлзүүлэх

Хэвлэх

1.Шүүх дараахь шүүгдэгчид холбогдох хэргийг хянан шийдвэрлэх ажиллагааг түдгэлзүүлж, тухайн хэрэгт холбоотой бусад шүүгдэгчийн хувьд шүүх хуралдааныг үргэлжлүүлнэ:

1.1.шүүгдэгч оргон зайлсан бол түүнийг олж ирүүлэх хүртэл;

1.2.шүүгдэгч сэтгэцийн, эсхүл өөр хүнд өвчний улмаас шүүхэд ирэх бололцоогүй нь шинжээчийн дүгнэлт, эсхүл эмнэлгийн байгууллагын тодорхойлолтоор нотлогдож байгаа бол түүний өвчнийг эдгэрэх хүртэл.

2.Шүүхээс оргон зайлсан шүүгдэгчийг эрэн сурвалжлах ажиллагааг шүүхийн шийдвэрээр эрх бүхий байгууллагад гүйцэтгүүлэхээр даалгана.

3.Оргон зайлсан, хүндээр өвчилсөн шүүгдэгчид холбогдох хэргийг тусгаарлан бусад шүүгдэгчид холбогдох хэргийг хэлэлцэх нь хэргийн бодит байдлыг тогтооход саад учруулахаар бол хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагааг түдгэлзүүлнэ.

4.Шүүх хэрэглэх хууль нь Монгол Улсын Үндсэн хуульд нийцсэн эсэхийг хянан шийдвэрлэх маргаан Үндсэн хуулийн цэцэд үүссэн тохиолдолд хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагааг түдгэлзүүлнэ.

/Энэ хэсгийн “Шүүх хэрэглэх хууль нь Монгол Улсын Үндсэн хуульд нийцсэн эсэхийг хянан шийдвэрлэх маргаан Үндсэн хуулийн цэцэд үүссэн тохиолдолд хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагааг түдгэлзүүлнэ.” гэснийг Үндсэн хуулийн цэцийн 2021 оны 5 дугаар сарын 12-ны өдрийн 4 дүгээр дүгнэлтээр 2021 оны 5 дугаар сарын 12-ны өдрөөс эхлэн түдгэлзүүлсэн./
/Монгол Улсын Их Хурлын 2021 оны 5 дугаар сарын 20-ны өдрийн 42 дугаар тогтоолоор хүлээн зөвшөөрөх боломжгүй гэж үзсэн./
/Монгол Улсын Үндсэн хуулийн цэцийн 2021 оны 5 дугаар сарын 12-ны өдрийн 4 дүгээр дүгнэлтийг Монгол Улсын Үндсэн хуулийн цэцийн 2023 оны 11 дүгээр сарын 08-ны өдрийн 03 дугаар тогтоолоор хүчингүй болгосон./

5.Шүүх хэрэглэх хууль нь Монгол Улсын Үндсэн хуульд нийцээгүй гэж үзвэл тухайн хэргийг хянан шийдвэрлэх ажиллагааг түдгэлзүүлж, энэ тухай саналаа Улсын дээд шүүхэд хүргүүлнэ.

6.Энэ зүйлд заасан түдгэлзүүлэх нөхцөл арилсан бол шүүх хэргийг хянан шийдвэрлэх ажиллагааг сэргээнэ.

/Энэ хэсгийг 2020 оны 01 дүгээр сарын 10-ны өдрийн хуулиар нэмсэн./

34.18 дугаар зүйл.Хэргийг тусгаарлаж хэлэлцэх

Хэвлэх

1.Шүүх дараахь тохиолдолд эрүүгийн хэргийг тусгаарлах тухай улсын яллагчийн санал, өмгөөлөгчийн хүсэлтийг үндэслэн эрүүгийн хэргийг тусгаарлаж, шүүх хуралдааныг үргэлжлүүлж хэргийг эцэслэн шийдвэрлэнэ:

1.1.яллах дүгнэлтэд заасан шүүгдэгчийн холбогдох зарим гэмт хэргийг тухайн шүүгдэгч үйлдсэн нь нотлогдоогүй бол;

1.2.зарим шүүгдэгч хүндэтгэн үзэх шалтгаанаар шүүх хуралдаанд оролцох боломжгүй болсон ба түүнд холбогдох хэргийг тусгаарлаж, хэргийг хянан шийдвэрлэх нь хэргийн байдлыг бүрэн бодитойгоор тогтооход нөлөөлөхөөргүй байвал.

34.19 дүгээр зүйл.Хэргийг хэрэгсэхгүй болгох

Хэвлэх

1.Шүүх дараахь үндэслэлээр хэргийг хэрэгсэхгүй болгоно:

1.1.гэмт хэргийн шинжгүй;

1.2.гэмт хэргийг хөөн хэлэлцэх хугацаа дууссаны дараа эрүүгийн хэрэг үүсгэж яллагдагчаар татсан;

1.3.шүүгдэгч нас барсан;

1.4.тухайн хэргийг өмнө нь хянан шийдвэрлэсэн шүүхийн шийдвэр хүчин төгөлдөр байгаа;

1.5.тухайн үйлдэл, эс үйлдэхүйг гэмт хэрэгт тооцохгүй болсон;

1.6.шүүгдэгч Эрүүгийн хуульд заасан ял оногдуулах насанд хүрээгүй;

1.7.шүүгдэгч гэмт хэрэг үйлдэх үедээ хэрэг хариуцах чадваргүй болох нь тогтоогдсон;

1.8.гэмт хэргийг үгүйсгэх нөхцөл байдал тогтоогдсон.

~~2.Энэ зүйлийн 1.1-д заасны дагуу шүүх хэрэгсэхгүй болгосон хэргийг хэрэг бүртгэлтэд буцаана.~~

/Энэ хэсгийг 2020 оны 01 дүгээр сарын 10-ны өдрийн хуулиар хүчингүй болсонд тооцсон./

3.Энэ зүйлийн 1.1-д заасны дагуу шүүх хэрэгсэхгүй болгосон хэргийг хэрэг бүртгэлтэд буцаана.

/Энэ хэсгийг 2022 оны 6 дугаар сарын 03-ны өдрийн хуулиар нэмсэн./

34.20 дугаар зүйл.Шүүх хуралдааны дэг

Хэвлэх

1.Шүүгч, шүүх бүрэлдэхүүн танхимд орж ирэх, шүүхийн шийдвэр уншиж сонсгох үед шүүх хуралдааны танхимд байгаа хүмүүс бүгд босч шүүхэд хүндэтгэл үзүүлнэ.

2.Шүүх хуралдаанд оролцогч шүүхэд хандаж үг хэлэх, мэдүүлэг өгөхдөө суудлаасаа босно.

3.Шүүх хуралдаанд оролцогч хүндэтгэн үзэх шалтгаантай бол шүүх хуралдаан даргалагчийн зөвшөөрснөөр суугаагаар мэдүүлэг өгч, үг хэлж болно.

4.Улсын яллагч, оролцогч шүүхийн шийдвэр уншиж сонсгоход байлцана.

5.Шүүх хуралдаанд оролцогч, шүүх хуралдааны танхимд байгаа бусад хүн шүүх хуралдаан даргалагчийн хуралдааны дэг сахиулах шийдвэрт захирагдана.

34.21 дүгээр зүйл.Шүүх хуралдааны дэг зөрчсөн хүнд хариуцлага хүлээлгэх

Хэвлэх

1.Шүүх хуралдааны дэг зөрчсөн, шүүх хуралдаан даргалагчийн шийдвэр, дэг сахиулагчийн тавьсан шаардлагыг биелүүлээгүй шүүгдэгчийг шүүх хуралдааны танхимаас гаргах тухай сануулж, дахин зөрчил гаргавал шүүх хуралдааны танхимаас гаргаж, шүүхийн шийдвэрийг уншиж сонсгоход шүүх хуралдааны танхимд байлцуулна.

2.Шүүгдэгчид энэ зүйлийн 1 дэх хэсэгт заасан хариуцлага хүлээлгэсэн бол түүнийг шүүх хуралдааны явцтай танилцах, мэдүүлэг өгөх бололцоотой тусгай тоноглогдсон өрөөнд тусгаарлаж болно.

3.Улсын яллагч, өмгөөлөгч, шинжээч, орчуулагч, хэлмэрч шүүх хуралдааны дэг зөрчсөн, эсхүл шүүх хуралдаан даргалагчийн шийдвэрт захирагдаагүй бол тэдэнд сануулга өгч, дахин зөрчил гаргавал Зөрчлийн тухай хуулийн 15.5 дугаар зүйлд заасан шийтгэл оногдуулна.

4.Шүүх хуралдааны танхимд байгаа бусад хүн энэ зүйлийн 1 дэх хэсэгт заасан зөрчил гаргавал шүүгчийн шийдвэрээр түүнийг шүүх хуралдааны танхимаас гаргаж, Зөрчлийн тухай хуулийн 15.5 дугаар зүйлд заасан шийтгэл оногдуулна.

5.Энэ зүйлд заасан шүүхийн шийдвэрт гомдол гаргаж болно.

ГУЧИН ТАВДУГААР БҮЛЭГ

ШҮҮХЭД ХЭРЭГ ХЯНАН ШИЙДВЭРЛЭХ АЖИЛЛАГАА

35.1 дүгээр зүйл.Шүүх хуралдааныг нээх

Хэвлэх

1.Шүүх хуралдаан даргалагч нь хэргийг хянан шийдвэрлэхээр товлосон цагт шүүх хуралдааныг нээж, хэнд холбогдох, ямар хэргийг хянан хэлэлцэж шийдвэрлэх гэж байгааг зарлана.

2.Талууд болон шүүхэд дуудагдсан оролцогч, бусад оролцогч хүрэлцэн ирсэн эсэхийг шүүх хуралдааны нарийн бичгийн дарга илтгэж, ирээгүй оролцогчийн шалтгааныг мэдэгдэнэ.

3.Шүүх хуралдаан даргалагч шүүх хуралдаанд улсын яллагч, оролцогч, бусад оролцогч ирээгүй бол шалтгааныг тодруулж, шүүх хуралдааныг хойшлуулах эсэх асуудлыг шийдвэрлэнэ.

35.2 дугаар зүйл.Орчуулагч, хэлмэрчид түүний үүргийг тайлбарлах

Хэвлэх

1.Орчуулагч, хэлмэрч нь хуралдаанд оролцож байгаа монгол хэл мэдэхгүй, эсхүл хараа, сонсгол, хэл ярианы бэрхшээлтэй хүний мэдүүлэг, хүсэлтийг шүүх хуралдаан дээр гарсан мэдүүлэг, хүсэлт, уншсан баримт бичиг, түүнчлэн шүүх хуралдаан даргалагчийн болон шүүхийн шийдвэрийг орчуулуулж, эсхүл хэлмэрчлүүлж байгаа хүнд орчуулж, хэлмэрчилж өгөх үүрэгтэй болохыг шүүх хуралдаан даргалагч түүнд тайлбарлаж өгнө.

2.Санаатайгаар худал орчуулах, эсхүл хэлмэрчилбэл хуульд заасан хариуцлага хүлээлгэхийг орчуулагч, хэлмэрчид урьдчилан сануулж, шүүх хуралдааны тэмдэглэлд гарын үсэг зуруулна.

35.3 дугаар зүйл.Гэрчийг шүүх хуралдааны танхимаас гаргах

Хэвлэх

1.Гэрчийн мэдүүлгийг сонсох хүртэл түүнийг шүүх хуралдааны танхимаас гаргана.

2.Шүүх хуралдаан даргалагч нь шүүх хуралдаанд мэдүүлэг өгсөн гэрчийг мэдүүлэг өгөөгүй гэрчтэй уулзуулахгүй байлгах арга хэмжээ авна.

35.4 дүгээр зүйл.Шүүгдэгчид яллагдагчаар татсан тогтоолыг танилцуулсан, яллах дүгнэлтийн хуулбарыг өгсөн эсэхийг шалгах

Хэвлэх

1.Шүүх хуралдаан даргалагч нь шүүгдэгчийн эцэг /эх/-ийн нэр, өөрийн нэр, төрсөн газар, он, сар, өдөр, иргэний харьяалал, оршин суугаа газар, эрхэлсэн ажил, боловсрол, мэргэжил, гэр бүлийн байдлыг тодруулж, яллагдагчаар татсан тогтоолтой хэзээ танилцсан, яллах дүгнэлтийн хуулбарыг хэзээ авсныг асууна.

35.5 дугаар зүйл.Шүүх бүрэлдэхүүнийг зарлах, татгалзан гаргах эрхтэй болохыг тайлбарлах

Хэвлэх

1.Шүүх хуралдаан даргалагч шүүх бүрэлдэхүүнийг зарлаж, улсын яллагч, өмгөөлөгч, иргэдийн төлөөлөгч, түүнчлэн шүүх хуралдааны нарийн бичгийн дарга, шинжээч, орчуулагч, хэлмэрчээр хэн, хэн оролцож байгааг мэдэгдэж, шүүгдэгч, татгалзан гаргах хүсэлт гаргах эрх бүхий бусад оролцогчид энэ хуульд заасны дагуу хүсэлт гаргах эрхтэй болохыг тайлбарлана.

2.Энэ зүйлийн 1 дэх хэсэгт заасан шүүх хуралдаанд оролцогч татгалзан гаргах хүсэлт гаргавал түүнийг энэ хуулийн Аравдугаар бүлэгт заасан журмын дагуу шийдвэрлэнэ.

35.6 дугаар зүйл.Шүүх хуралдаанд оролцогчид түүний эрх, үүргийг тайлбарлах

Хэвлэх

1.Шүүх хуралдаан даргалагч нь шүүгдэгч, хохирогч, иргэний нэхэмжлэгч, иргэний хариуцагч, шинжээч, бусад оролцогчид энэ хуульд заасан тэдний эрх, үүргийг тайлбарлана.

2.Шүүгдэгч, хохирогчийн өмгөөлүүлэх, хууль зүйн туслалцаа авах эрх хангагдсан эсэхийг тодруулна.

3.Шүүх хуралдаанд оролцогчдын хэн нэг нь ирээгүй бол шүүх хуралдааны ажиллагааг үргэлжлүүлэх эсэхийг энэ хуульд заасны дагуу шийдвэрлэнэ.

35.7 дугаар зүйл.Шүүхийн хэлэлцүүлэг явуулах дараалал тогтоох

Хэвлэх

1.Шүүх хуралдаан даргалагч талуудаас шинжлэн судлуулах хүсэлт гаргасан нотлох баримтын хүрээнд хэрэг хэлэлцэх дарааллыг тогтоож, заасан хугацаанд бэлэн байхыг гэрч, хохирогч, шинжээчид мэдэгдэнэ.

2.Талууд шүүхийн хэлэлцүүлэгт шинжлэн судлуулахаар шүүхэд танилцуулсан нотлох баримтыг шүүх хуралдаанд хэлэлцүүлэхгүй байх, нотлох баримтаас хасуулах, эсхүл нотлох баримтыг шинжлэн судлах дараалалд өөрчлөлт оруулах талаар санал, хүсэлт гаргах эрхтэй.

35.8 дугаар зүйл.Шүүхийн хэлэлцүүлэг

Хэвлэх

1.Шүүхийн хэлэлцүүлэг нь яллах, өмгөөлөх талын эрх тэгш мэтгэлцээний үндсэн дээр явагдана.

2.Шүүхийн хэлэлцүүлэгт эхлээд яллах, дараа нь цагаатгах нотлох баримтыг шинжлэн судална.

3.Улсын яллагч яллах дүгнэлтийг уншиж сонсгосноор шүүхийн хэлэлцүүлэг эхэлнэ.

4.Шүүх хуралдаан даргалагч шүүгдэгч бүрээс улсын яллагчийн яллах дүгнэлтийн агуулга, түүнд оногдуулж болох эрүүгийн хариуцлагын талаар ойлгосон эсэхийг тодруулж, шүүгдэгчийн хүсэлтээр тайлбарлахыг улсын яллагчид даалгаж болно.

5.Улсын яллагч яллах дүгнэлт уншиж сонсгосны дараа шүүх хуралдаан даргалагч шүүгдэгчээс мэдүүлэг өгөх эсэхийг асууж, хэрэв зөвшөөрвөл түүний мэдүүлгийг сонсоно.

6.Улсын яллагчийн яллах дүгнэлттэй холбогдуулан шүүгдэгчийн өмгөөлөгч үг хэлж болно.

7.Шүүгдэгч, гэрч, шинжээчээс мэдүүлэг авах, нотлох баримт шинжлэн судлах хүсэлт гаргасан тал эхэлж асуулт тавьж, шинжлэн судална.

8.Шүүгдэгч, гэрчид тавьсан асуулт нь өөрийн болон гэр бүлийн гишүүд, эцэг эх, үр хүүхдийнхээ эсрэг хариулт өгөхөөр бол өмгөөлөгч, улсын яллагч нь шүүгдэгч, гэрчийг тухайн асуултад хариулахгүй байх хүсэлтийг шүүхэд гаргаж болно.

9.Талуудаас шүүгдэгч, гэрч, шинжээчээс нэг зүйл дахин давтан асуусан, эсхүл хэрэгт холбогдолгүй асуултад хариулахгүй байх тухай талуудын эсэргүүцэл үндэслэлтэй гэж үзвэл шүүх хуралдаан даргалагч асуултад хариулахыг зогсоож болно.

10.Улсын яллагч, өмгөөлөгч нь шүүхийн хэлэлцүүлэгт мэдүүлэг өгсөн шүүгдэгч, хохирогч, гэрч, шинжээчид дахин асуулт тавих, шинжлэн судалсан нотлох баримтыг дахин судлуулахаар шүүхэд санал, хүсэлт гаргаж болно.

11.Нотлох баримтыг дахин шинжлэн судлах, шүүгдэгч, хохирогч, гэрч, шинжээчээс дахин мэдүүлэг авахад энэ хуульд заасан журмыг баримтална.

12.Шүүгч, иргэдийн төлөөлөгч нотлох баримтыг шинжлэн судлахад оролцож, аль ч үед тодруулах асуулт тавих эрхтэй.

13.Шүүгдэгч, гэрч, хохирогч, шинжээчээс мэдүүлэг авах, нотлох баримт шинжлэн судлах ажиллагааг явуулж дуусмагц шүүх хуралдаан даргалагч шүүхийн хэлэлцүүлэг дууссаныг мэдэгдэнэ.

35.9 дүгээр зүйл.Шүүгдэгчийн мэдүүлгийг сонсох

Хэвлэх

1.Улсын яллагч яллах дүгнэлт сонсгосны дараа шүүх хуралдаан даргалагч шүүгдэгчээс хэргийн талаар мэдүүлэг өгөх эсэхийг асууж, зөвшөөрвөл түүнээс мэдүүлэг авна.

2.Шүүгдэгч мэдүүлэг өгсний дараа түүнд эхэлж улсын яллагч, дараа нь өмгөөлөгч асуулт тавьж болно.

3.Талууд шүүх хуралдаан даргалагчийн тогтоосон дарааллын дагуу шүүгдэгчид асуулт тавьж болно.

4.Талуудын хүсэлтээр хэргийн бодит байдлыг тогтооход ач холбогдолтой гэж үзвэл бусад шүүгдэгчийг байлцуулахгүйгээр шүүгдэгчийн мэдүүлгийг сонсож болно.

5.Энэ зүйлийн 4 дэх хэсэгт заасны дагуу мэдүүлгийг сонссон бол мэдүүлэг сонсох үед байгаагүй шүүгдэгчийг шүүх хуралдааны танхимд орж ирсний дараа шүүх хуралдаан даргалагч түүний эзгүйд гаргасан мэдүүлгийн утгыг танилцуулж, өөрийг нь байхгүйд мэдүүлэг өгсөн шүүгдэгчид асуулт тавих бололцоог түүнд олгоно.

6.Шүүх хуралдаан даргалагчийн зөвшөөрснөөр шүүгдэгч шүүхийн хэлэлцүүлгийн аль ч үед нэмж мэдүүлэг өгч болно.

7.Энэ зүйлийн 4 дэх хэсэгт заасан журам нь өсвөр насны шүүгдэгчээс мэдүүлэг авахад нэгэн адил хамаарна.

35.10 дугаар зүйл.Хохирогч, иргэний нэхэмжлэгч, иргэний хариуцагчийн мэдүүлгийг сонсох

Хэвлэх

1.Шүүгдэгчийн мэдүүлгийг сонсч дууссаны дараа энэ хуулийн 35.14, 35.15 дугаар зүйлд заасан журмын дагуу хохирогч, иргэний нэхэмжлэгч, иргэний хариуцагчийн мэдүүлгийг сонсоно.

2.Хэрэг бүртгэлт, мөрдөн байцаалтын үед гаргасан мэдүүлэг нь шүүхэд гаргасан мэдүүлгээс ноцтой зөрсөн, хохирогч, иргэний нэхэмжлэгч, иргэний хариуцагч шүүх хуралдаанд ирээгүй бол хэрэг бүртгэлт, мөрдөн байцаалтын үед түүний гаргасан мэдүүлгийг уншиж сонсгоно.

35.11 дүгээр зүйл.Гэрчид хууль сануулах

Хэвлэх

1.Шүүх хуралдаан даргалагч гэрчээс мэдүүлэг авахын өмнө түүний биеийн байцаалт, шүүгдэгч, хохирогчтой ямар харилцаатай болохыг тодруулж, хэргийн талаар мэдэх зүйлээ үнэн зөв мэдүүлэх үүрэгтэйг тайлбарлан, мэдүүлэг өгөхөөс татгалзах, зайлсхийх, санаатайгаар худал мэдүүлбэл хүлээлгэх хариуцлагын талаар сануулж, шүүх хуралдааны тэмдэглэлд гарын үсэг зуруулна.

2.Шүүх хуралдаан даргалагч арван зургаан насанд хүрээгүй гэрчид хэргийн талаар мэдэх зүйлээ үнэн зөв мэдүүлэхийн ач холбогдлыг тайлбарлан өгөх ба санаатайгаар худал мэдүүлбэл хүлээлгэх хариуцлагын тухай сануулж болохгүй.

35.12 дугаар зүйл.Гэрч мэдүүлэг өгөхөд байлцах хүн

Хэвлэх

1.Гэрч сэтгэл санаа, хувийн байдал, бусад шалтгааны улмаас шүүх хуралдааны үед тавгүй байдалд орно гэж үзэж улсын яллагч, өмгөөлөгчийн гаргасан санал, хүсэлтийг харгалзан шүүх дараахь гэрчийн гэр бүлийн гишүүн, эсхүл ойр дотны хүнийг байлцуулж болно:

1.1.сэтгэцийн өвчинтэй холбогдолгүй боловч ухаан санаа нь гүйцэд хөгжөөгүй хүн;

1.2.гэмт хэргийн улмаас бие махбодын болон сэтгэл санааны хувьд хохирсон хүн.

2.Шүүх хуралдаан даргалагч энэ зүйлийн 1 дэх хэсэгт заасны дагуу гэрчийн хажууд байлцаж байгаа хүнд гэрчийг мэдүүлэг өгөх үед хөндлөнгөөс оролцох, гэрчийн мэдүүлэгт нөлөөлж болохгүйг урьдчилан сануулж, зөрчвөл шүүх хуралдааны танхимаас гаргана.

35.13 дугаар зүйл.Хамгаалалтад байгаа гэрчийн биеийн байцаалтыг шалгах

Хэвлэх

1.Энэ хуулийн 13.1 дүгээр зүйлд заасан хамгаалалтын арга хэмжээ авсан гэрчээс мэдүүлэг авахаар бол шүүх хуралдаан даргалагч тухайн гэрчийн биеийн байцаалт болон шүүгдэгч, хохирогчтой ямар харилцаатай болохыг урьдчилан шалгана.

2.Гэрчид өөрийн хаягийн өөрчлөлтийн талаар шүүхэд тухай бүр урьдчилан мэдэгдэж байхыг сануулна.

35.14 дүгээр зүйл.Гэрчийн мэдүүлгийг сонсох

Хэвлэх

1.Талуудын хүсэлтээр шүүх хуралдаанд оролцуулахаар шийдвэрлэсэн гэрчийг дуудан ирүүлж, шүүх хуралдаанд биечлэн оролцуулж мэдүүлэг авна.

2.Гэрчээс мэдүүлэг авахуулахаар санал, хүсэлт гаргасан талын, эсхүл санал, хүсэлт гаргаагүй бол яллах талын гэрчээс эхэлж мэдүүлэг авч, асуулт тавина.

3.Талууд шүүх хуралдаан даргалагчийн тогтоосон дарааллын дагуу гэрчээс мэдүүлэг авахад энэ хуулийн 35.8 дугаар зүйлийн 6, 7, 8, 9, 10, 11, 12 дахь хэсэгт заасан журмыг баримтална.

4.Бусад гэрчээс мэдүүлэг авах үед шүүх хуралдааны танхимд байсан гэсэн үндэслэлээр тухайн гэрчээс мэдүүлэг авахаас татгалзаж болохгүй.

5.Гэрчээс мэдүүлэг авч дууссаны дараа түүнийг танхимд суулгаж болох ба шаардлагатай гэж үзвэл түүнээс дахин мэдүүлэг авч болно.

35.15 дугаар зүйл.Арван найман насанд хүрээгүй гэрчийн мэдүүлгийг сонсох

Хэвлэх

1.Шүүх хуралдаанд арван найман насанд хүрээгүй гэрчээс мэдүүлэг авахад түүний оюун санааны байдал, учирч болох сөрөг нөлөөнөөс сэргийлэх нөхцөл байдлыг улсын яллагч, өмгөөлөгч нь шалгана.

2.Шүүх улсын яллагч, өмгөөлөгчийн хүсэлтийн дагуу арван найман насанд хүрээгүй гэрчийн мэдүүлгийг сонсох үед түүний хууль ёсны төлөөлөгч, сурган хүмүүжүүлэгч, сэтгэл зүйчийг оролцуулж болно.

3.Шүүх хуралдаан даргалагч энэ зүйлийн 2 дахь хэсэгт заасны дагуу хамт оролцож байгаа хүнд арван найман насанд хүрээгүй гэрч мэдүүлэг өгөхөд хөндлөнгөөс оролцож, гэрчийн мэдүүлэгт нөлөөлж болохгүйг урьдчилан сануулж, зөрчсөн тохиолдолд энэ хуулийн 34.21 дүгээр зүйлд заасан хариуцлага хүлээлгэнэ.

35.16 дугаар зүйл.Гэрчийн мэдүүлэг, баримттай танилцах

Хэвлэх

1.Хэрэг бүртгэлт, мөрдөн байцаалтын үед гэрчийн гаргасан мэдүүлэг нь шүүхэд гаргасан мэдүүлгээс зөрсөн тохиолдолд хэргийн байдлыг тал бүрээс нь бүрэн бодитой шинжлэн тогтоохын тулд хэрэг бүртгэлт, мөрдөн байцаалт, шүүх хуралдааны үед гэрчийн өгсөн мэдүүлгийг шүүх хуралдаанд уншин сонсгож болно.

2.Гэрч шүүх хуралдаанд мэдүүлэг өгөхдөө тэмдэглэл ашиглаж болно.

3.Өөрийн мэдүүлэгтэй холбогдох баримт бичгийг уншихыг гэрчид зөвшөөрөх бөгөөд гэрч уг баримт бичгээ шүүхэд өгнө.

4.Гэрчээс мэдүүлэг авах явцад улсын яллагч, өмгөөлөгч шаардлагатай нотлох баримтыг танилцуулж, үзүүлж болно.

35.17 дугаар зүйл.Мэдүүлэг уншиж сонсгох

Хэвлэх

1.Гэрчийн урьд өгсөн мэдүүлгийн тэмдэглэлийг уншиж, дууны, дүрсний, дуу-дүрсний бичлэгийг талуудын хүсэлтээр шүүх хуралдаанд сонсгож, үзүүлж болно.

2.Шүүх нь талууд, оролцогчийн хүсэлтийг үндэслэлтэй гэж үзвэл энэ хуулийн 13.1 дүгээр зүйлд заасны дагуу хамгаалагдсан гэрчийг, эсхүл сэтгэл санааны дарамт, нөлөөллөөс хамгаалах зорилгоор гэрчийг шүүхэд ирүүлэхгүйгээр дуу-дүрсний төхөөрөмж ашиглан шүүх хуралдаанд оролцуулж, мэдүүлэг авч, асуулт тавьж, хариулт авч болно.

3.Шүүх эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагааны зорилтыг хангах зорилгоор талууд, оролцогчийн санал, хүсэлтийг үндэслэлтэй гэж үзвэл, эсхүл шүүх өөрийн санаачилгаар шүүх хуралдаан явуулахад зориулан тусгайлан тоноглосон өрөөнөөс дуу-дүрсний дамжуулах хэрэгсэл ашиглан шүүх хуралдааны танхимд гэрчийн мэдүүлэг сонсож, асуулт тавьж, хариулт авч болно.

4.Энэ зүйлийн 2, 3 дахь хэсэгт заасан ажиллагаа явуулахад тухайн гэрчийн биеийн байцаалтыг шалган тодруулж, хууль сануулна.

5.Гэрч нас барсан, эсхүл биечлэн мэдүүлэг өгөх чадваргүй болсон нь шинжээчийн дүгнэлт, эсхүл эмнэлгийн байгууллагын тодорхойлолтоор нотлогдсон бол гэрчийн яриаг тусгасан дууны, дүрсний, дуу-дүрсний бичлэгийг сонсож, түүний гар бичмэлийг шинжлэн судална.

35.18 дугаар зүйл.Гэрч, хохирогчийг хамгаалах

Хэвлэх

1.Шүүх хуралдааны турш энэ хуулийн 13.1 дүгээр зүйлд заасны дагуу гэрч, хохирогчийг хамгаалах арга хэмжээ авахад гэрч, хохирогчийн хувийн байдал, тухайн гэмт хэргийн нөхцөл байдал, ялгаварлан гадуурхах, бэлгийн халдашгүй байдлын эсрэг, хүүхдийн эсрэг гэмт хэрэг үйлдэгдсэн зэргийг харгалзана.

2.Энэ хуулийн 13.1 дүгээр зүйлд заасны дагуу нэрийг нь нууцалсан гэрч, хохирогчоос шүүх хуралдаанд мэдүүлэг авахын өмнө тухайн гэрч, хохирогчийг ил болгоно.

3.Энэ зүйлийн 2 дахь хэсэгт заасан гэрч, хохирогч оролцох шүүх хуралдааныг хаалттай явуулах эсэхийг энэ хуулийн 33.1 дүгээр зүйлд заасан шүүхийн урьдчилсан хэлэлцүүлгээр шийдвэрлэнэ.

4.Гэрч, хохирогчийг хамгаалах тухай хуульд заасан мэдүүлэг өгсөн гэрч, хохирогчийг хамгаалах үндэслэл бүхий нөхцөл байдал арилаагүй, эсхүл шинээр үүсвэл энэ хуулийн Арван гуравдугаар бүлэгт заасны дагуу хамгаалалтын арга хэмжээ авна.

35.19 дүгээр зүйл.Эд мөрийн баримт, бичмэл нотлох баримтыг шинжлэн судлах

Хэвлэх

1.Нотлох баримтыг шинжлэн судлахад талууд хэрэгт авагдсан эд мөрийн баримт, бичмэл нотлох баримтыг шүүх, шүүгдэгч, гэрч, шинжээчид танилцуулна.

2.Эд мөрийн баримт, бичмэл нотлох баримттай танилцсан оролцогч, шүүгдэгч, гэрч, шинжээч холбогдох зарим асуудлыг тодруулах хүсэлт шүүхэд гаргаж болно.

3.Шүүх хуралдаанд ирүүлэх боломжгүй эд мөрийн баримтад үзлэг хийх шаардлагатай бол энэ тухай тэмдэглэлд тусгаж, эд мөрийн баримт байгаа газарт шүүх бүрэлдэхүүн талуудыг байлцуулан үзлэг хийж болно.

4.Шүүх хуралдаанд оролцогчийн хүсэлтээр хэрэгт авагдсан бичмэл нотлох баримтыг шалгаж, түүнийг уншин сонсгож болно.

5.Шүүхэд гаргасан талуудын хүсэлтээр эд мөрийн баримт, бичмэл нотлох баримтыг шинжлэн судлахад шинжээч, мэргэжилтэн, бусад гэрчийг оролцуулж болно.

6.Энэ зүйлийн 5 дахь хэсэгт заасан оролцогчоос мэдүүлэг авахад энэ хуулийн 35.11, 35.12, 35.13, 35.14, 35.15, 35.16, 35.17 дугаар зүйлд заасан журмыг баримтална.

35.20 дугаар зүйл.Мөрдөн шалгах ажиллагааны дүнг шинжлэн судлах

Хэвлэх

1.Энэ хуульд заасан мөрдөн шалгах ажиллагааны дүнг тухайн ажиллагааны тэмдэглэл, дууны, дүрсний, дуу-дүрсний бичлэгтэй танилцах, оролцсон гэрч, шинжээчийг дуудаж мэдүүлэг авах байдлаар шинжлэн судална.

2.Мөрдөн шалгах ажиллагааны дүнг шинжлэн судлах ажил нь хийгдсэн ажиллагааны тэмдэглэл, дууны, дүрсний, дуу-дүрсний бичлэгт тусгагдсан мэдээллээр хязгаарлагдана.

3.Энэ зүйлийн 1 дэх хэсэгт заасан оролцогчоос мэдүүлэг авахад энэ хуулийн 35.11, 35.12, 35.13, 35.14, 35.15, 35.16, 35.17 дугаар зүйлд заасан журмыг баримтална.

4.Энэ хуулийн 26.8 дугаар зүйлд заасан магадлагааг мөрдөгч танилцуулсны дараа түүнийг тайлбарлуулах, тодруулах зорилгоор талууд мөрдөгчид асуулт тавьж болно.

35.21 дүгээр зүйл.Шинжээчийн дүгнэлтийг шинжлэн судлах, шинжээчээс мэдүүлэг авах, нэмэлт шинжилгээ хийлгэх

Хэвлэх

1.Мөрдөгчийн магадлагаа, хэд хэдэн шинжээчийн дүгнэлтийг шинжлэн судлах дарааллыг талуудын саналыг харгалзан шүүх тогтооно.

2.Шинжээч гаргасан дүгнэлтээ уншиж сонсгосны дараа түүнийг тайлбарлуулах, тодруулах зорилгоор талууд шинжээчид асуулт тавьж, нэмэлт шинжилгээ хийлгэх тухай хүсэлт шүүхэд гаргаж болно.

3.Шинжээчээс мэдүүлэг авахад энэ хуулийн 35.11, 35.12, 35.13, 35.14, 35.15, 35.16, 35.17 дугаар зүйлд заасан журмыг баримтална.

35.22 дугаар зүйл.Газар, орон байранд үзлэг хийх

Хэвлэх

1.Хэргийн бодит байдлыг өөрөөр тогтоож шинжлэн судлах боломжгүй бол шүүх талуудын хүсэлтээр хэрэг гарсан газар, орон байранд талууд, гэрч, шинжээч, оролцогчийг байлцуулан үзлэг хийж болно.

2.Үзлэг хийх газар ирмэгц шүүх хуралдаан даргалагч шүүх хуралдаан үргэлжилж байгааг зарлах ба талууд үзлэгт оролцож байгаа шүүгдэгч, хохирогч, гэрч, шинжээч, мэргэжилтэнд үзлэг хийхтэй холбогдсон асуулт тавьж болно.

3.Үзлэгт оролцогч хэргийн байдлыг тодруулахад ач холбогдолтой гэж үзсэн бүх зүйлийг шүүхэд хандан тайлбарлаж болно.

4.Үзлэг хийхэд энэ хуульд заасан журмыг баримтална.

35.23 дугаар зүйл.Туршилт хийх

Хэвлэх

1.Хэрэгт авагдсан нотлох баримтыг шинжлэн судлахын тулд ямар нэг үйл явдал, үйлдэл, бусад байдлыг сэргээн дүрслэх шаардлагатай байвал шүүх талуудын хүсэлтээр туршилт хийж болно.

2.Туршилтыг талууд, гэрч, шинжээч, бусад оролцогчийг байлцуулан хийнэ.

3.Туршилтыг энэ хуульд заасан журмаар явуулна.

35.24 дүгээр зүйл.Улсын яллагч, өмгөөлөгч дүгнэлт танилцуулах

Хэвлэх

1.Шүүх хуралдаан даргалагч шүүхийн хэлэлцүүлэг дууссаныг зарласны дараа улсын яллагч, өмгөөлөгч дүгнэлт гаргана. Дүгнэлтээ шүүхэд бичгээр өгч болно.

2.Улсын яллагч, өмгөөлөгч дүгнэлт хэлэхийн өмнө шүүхэд хандан завсарлага авч болно. Завсарлах хугацааг шүүх тогтооно.

3.Улсын яллагч, өмгөөлөгч дүгнэлт хэлж дууссаны дараа дүгнэлтэд заасан зүйлийн талаар харилцан тус бүр нэг удаа тайлбар хэлж болно.

4.Дүгнэлтэд шүүх хуралдаанаар хэлэлцэгдээгүй шинэ нотлох баримтыг ашиглахгүй.

5.Шүүх эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагааны зорилтод нийцүүлэн улсын яллагч, өмгөөлөгчийн дүгнэлт тэдгээрийн тайлбар гаргах хугацааг талуудын санал, хүсэлтийг харгалзан урьдчилан тогтооно.

6.Шүүгдэгч өөрийгөө өмгөөлж байгаа бол энэ зүйлд заасан дүгнэлт, тайлбар хэлэх эрхтэй.

7.Улсын яллагч, өмгөөлөгч дүгнэлт, тайлбар хэлсний дараа шүүх хуралдаан даргалагч шүүх хуралдааны дүгнэлт танилцуулах ажиллагаа дууссаныг зарлана.

35.25 дугаар зүйл.Шүүгдэгчийн эцсийн үг

Хэвлэх

1.Улсын яллагч дүгнэлт, өмгөөлөгч санал, тэдгээрийг тайлбар хэлж дууссаны дараа эцсийн үг хэлэхийг шүүх хуралдаан даргалагч шүүгдэгчид зөвшөөрөх ба шүүгдэгч эцсийн үг хэлж байхад түүнд асуулт тавьж болохгүй.

2.Шүүгдэгчээс хэлэх эцсийн үгийг цагаар хязгаарлаж болохгүй.

35.26 дугаар зүйл.Иргэдийн төлөөлөгчийн санал сонсох

Хэвлэх

1.Иргэдийн төлөөлөгч энэ хуулийн 35.25 дугаар зүйлд заасан ажиллагаа явагдаж дууссаны дараа шүүгдэгчийн гэм буруугийн талаар бичгээр гаргасан саналаа уншиж сонсгож болно.

35.27 дугаар зүйл.Тогтоол гаргахаар шүүх бүрэлдэхүүн зөвлөлдөх тасалгаанд орох

Хэвлэх

1.Шүүгдэгчийн эцсийн үгийг сонссоны дараа шүүх шийдвэр гаргахаар зөвлөлдөх тасалгаанд орох ба шүүх хуралдаан даргалагч энэ тухай зарлан мэдэгдэнэ.

ГУЧИН ЗУРГАДУГААР БҮЛЭГ

ШҮҮХИЙН ШИЙДВЭР

36.1 дүгээр зүйл.Шийдвэр гаргахаар зөвлөлдөх

Хэвлэх

1.Шүүх шийдвэрээ зөвлөлдөх тасалгаанд хэлэлцэж гаргана. Шүүх хуралдаан даргалагч зөвлөлдөх тасалгаанд санал хураах, шийдвэр гаргах ажиллагааг удирдан явуулж, олонхийн саналаар шийдвэр гаргана.

2.Зөвлөлдөх тасалгаанд хэлэлцэх асуудлын талаар шүүгч бүр санал гаргах тэгш эрх, үүрэгтэйгээр оролцож, өөрийн санал, байр сууриа чөлөөтэй илэрхийлж, тайлбарлана.

3.3өвлөлдөх тасалгаанд хэлэлцсэн асуудлаар цөөнх болсон шүүгч үндэслэлээ тайлбарлаж дахин санал хураалгах эрхтэй.

4.Зөвлөлдөх тасалгаанд шийдвэрлэсэн асуудлаар цөөнх болсон шүүгч тусгай саналаа бичиж шүүхийн шийдвэрт хавсаргах ба түүнийг тогтоол уншиж сонсгоход зарлахгүй.

5.Шүүх шүүгдэгч гэмт хэрэг үйлдсэн гэм буруутай эсэхийг шийдвэрлэхдээ зөвлөлдөх тасалгаанд дараахь асуудал тус бүрийг хэлэлцэнэ:

5.1.шүүх хуралдаанаар тогтоогдсон хэргийн нөхцөл байдал нь гэмт хэрэг мөн эсэх;

5.2.тухайн гэмт хэрэгт шүүгдэгч гэм буруутай эсэх;

5.3.шүүгдэгчийн үйлдсэн гэмт хэрэг нь Эрүүгийн хуулийн ямар зүйл, хэсэг, заалтад заасны дагуу зүйлчлэгдэх;

5.4.гэмт хэргийн улмаас учирсан хохирол, хор уршгийн хэмжээг тогтоох, шүүгдэгч тус бүрээс ямар хэмжээгээр гаргуулах.

6.Шүүх шүүгдэгчийг гэмт хэрэг үйлдсэн гэм буруутайд тооцсон шийдвэрийг шүүх хуралдааны танхимд танилцуулж, тэмдэглэлд тусгуулсны дараа түүнд Эрүүгийн хуульд заасан эрүүгийн хариуцлага хүлээлгэх асуудлыг хэлэлцэх шүүх хуралдааныг үргэлжлүүлэн явуулж болно.

7.Энэ хуулийн 34.1 дүгээр зүйлийн 3 дахь хэсэгт заасны дагуу шүүх хуралдааныг тодорхой хугацаагаар завсарлуулсны дараа эрүүгийн хариуцлага хүлээлгэх асуудлыг хэлэлцэх шүүх хуралдааныг явуулах шийдвэр гаргасан тохиолдолд уг шүүх хуралдааныг явуулахад энэ хуулийн Гучин дөрөвдүгээр бүлэгт заасан шүүх хуралдааны ерөнхий нөхцөл нэгэн адил хамаарна.

8.Шүүх шүүгдэгчид Эрүүгийн хуульд заасан эрүүгийн хариуцлага хүлээлгэх эсэхийг шийдвэрлэхээр зөвлөлдөх тасалгаанд дараахь асуудал тус бүрээр хэлэлцэнэ:

8.1.Эрүүгийн хуулийн 6.5, 6.6 дугаар зүйлд заасан ял хөнгөрүүлэх, хүндрүүлэх нөхцөл байдал байгаа эсэх;

8.2.шүүгдэгчид оногдуулах эрүүгийн хариуцлагын төрөл, хэмжээ, ялыг биечлэн эдлүүлэх эсэх;

8.3.шүүгдэгчид хорих ял оногдуулах бол хорих байгууллагын дэглэм;

8.4.шүүгдэгчийг баривчилсан хугацаа, түүнд авсан таслан сэргийлэх арга хэмжээний хугацааг ял оногдуулахад хэрхэн тооцох;

8.5.эд мөрийн баримтыг хэрхэн шийдэх;

8.6.хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагааны зардлыг хэрхэн тооцох;

8.7.шүүгдэгчид авсан таслан сэргийлэх арга хэмжээг өөрчлөх, хүчингүй болгох эсэх;

8.8.хураагдсан, битүүмжлэгдсэн эд хөрөнгийг хэрхэн шийдэх.

9.Шүүгчид зөвлөлдөж байгаа үед зөвлөлдөх тасалгаанд тухайн хэргийг хэлэлцсэн шүүх бүрэлдэхүүнээс өөр хүн байж болохгүй.

10.Шүүгчдийн зөвлөлдөх тасалгаанд хэлэлцсэн асуудлыг задруулж болохгүй.

36.2 дугаар зүйл.Шүүхийн шийдвэрийн хэлбэр, бүтэц

Хэвлэх

1.Монгол Улсын нэрийн өмнөөс гаргах шүүхийн шийдвэр нь шийтгэх, эсхүл цагаатгах хэлбэртэй байна.

2.Шүүхийн шийдвэр нь удиртгал, тодорхойлох, тогтоох хэсгээс бүрдэнэ.

3.Шүүхийн шийдвэр нь тодорхой, ойлгомжтой, түүнийг биелүүлэхэд ямар нэгэн эргэлзээ төрүүлэхгүй байхаар бичигдсэн байна.

4.Шүүх хуралдааны үед шүүгдэгч гэм буруутай болох нь нотлогдсон бол шүүх шийтгэх тогтоол гаргана.

5.Шүүгдэгчийн холбогдсон үйлдэл, эс үйлдэхүй нь гэмт хэргийн шинжгүй, эсхүл шүүгдэгч гэмт хэрэг үйлдсэн нь нотлогдоогүй бол шүүх цагаатгах тогтоол гаргана.

6.Шүүхийн цагаатгах тогтоолд шүүгдэгч энэ хуульд заасны дагуу хохирлоо арилгуулахаар гомдол гаргах эрхтэй болохыг тусгана.

36.3 дугаар зүйл.Шүүх тогтоол гаргах үед иргэний нэхэмжлэлийг шийдвэрлэх

Хэвлэх

1.Шүүх шийтгэх тогтоол гаргахдаа иргэний нэхэмжлэлийг түүний үндэслэл, хэмжээний нотлогдсон байдлыг харгалзан бүгдийг, эсхүл хэсэгчлэн хангах, эсхүл хэрэгсэхгүй болгоно.

2.Шүүх цагаатгах тогтоол гаргахдаа дараахь зүйлийг шийдвэрлэнэ:

2.1.гэмт хэрэг гарсан нь тогтоогдоогүй, эсхүл шүүгдэгч гэмт хэрэг үйлдэхэд оролцсон нь нотлогдоогүй бол иргэний нэхэмжлэлийг хэрэгсэхгүй болгох;

2.2.шүүгдэгчийн үйлдэл гэмт хэргийн шинжгүйгээс түүнийг цагаатгасан бол нэхэмжлэлийг хэлэлцэхгүй орхих.

3.Хэрэг хэлэлцэх ажиллагааг хойшлуулахгүйгээр иргэний нэхэмжлэлийн тодорхой тооцоо гаргах бололцоогүй тохиолдолд шүүх иргэний нэхэмжлэгч нь нэхэмжлэлээ хангуулах эрхтэй болохыг зааж, түүний хэмжээний тухай асуудлыг иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх журмаар шийдвэрлүүлэхээр шилжүүлж болно.

36.4 дүгээр зүйл.Иргэний нэхэмжлэлийг хэрэгсэхгүй болгосон, эсхүл хэлэлцээгүй орхисны холбогдол

Хэвлэх

1.Хэрэг хэлэлцэх үед иргэний нэхэмжлэлийг хэрэгсэхгүй болгосон бол нэхэмжлэгч иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх журмаар нэхэмжлэлийг дахин гаргах эрхээ алдана.

2.Иргэний нэхэмжлэлийг хэлэлцээгүй орхисон бол нэхэмжлэгч түүнийг иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх журмаар дахин гаргах эрхтэй.

36.5 дугаар зүйл.Иргэний нэхэмжлэлийг хангах

Хэвлэх

1.Иргэний нэхэмжлэлийг хангасан ба түүнийг хангах талаар урьд нь арга хэмжээ аваагүй бол шүүх тогтоол хуулийн хүчин төгөлдөр болох хүртэл нэхэмжлэлийг хангах арга хэмжээ авч болно.

2.Иргэний нэхэмжлэл гараагүй боловч гэмт хэргийн улмаас эд хөрөнгийн хохирол учирсан гэж үзвэл шүүх шийтгэх тогтоол гаргахдаа цаашид иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх журмаар нэхэмжлэлээ хангуулах эрхтэй болохыг заана.

36.6 дугаар зүйл.Шүүхийн шийдвэрийн удиртгал хэсэг

Хэвлэх

1.Шүүхийн шийдвэрийн удиртгал хэсэгт дараахь зүйлийг тусгана:

1.1.Монгол Улсын нэрийн өмнөөс шийдвэр гаргасан;

1.2.шийдвэрийг хэзээ, хаана гаргасан;

1.3.шийдвэр гаргасан шүүхийн нэр, шүүх бүрэлдэхүүн, иргэдийн төлөөлөгч, шүүхийн нарийн бичгийн дарга, талууд, оролцогч;

1.4.хэргийн дугаар;

1.5.шүүгдэгчийн эцэг /эх/-ийн нэр, өөрийн нэр, төрсөн газар, он, сар, өдөр, түүний оршин суугаа газар болон ажлын газар, эрхэлсэн ажил, албан тушаал, боловсрол, мэргэжил, гэр бүлийн байдал, хэрэгт ач холбогдол бүхий биеийн байцаалтын талаархи бусад мэдээлэл;

1.6.шүүгдэгчийн холбогдсон хэрэг Эрүүгийн хуулийн ямар зүйл, хэсэг, заалтад хамаарах.

36.7 дугаар зүйл.Шүүхийн шийтгэх тогтоолын тодорхойлох хэсэг

Хэвлэх

1.Шүүхийн шийтгэх тогтоолын тодорхойлох хэсэг нь шүүгдэгчийг гэм буруутайд тооцох, эрүүгийн хариуцлага хүлээлгэх гэсэн хоёр хэсгээс бүрдэнэ.

2.Шүүгдэгчийг гэм буруутайд тооцох хэсэгт дараахь зүйлийг тусгана:

2.1.гэмт хэрэг үйлдэгдсэн газар, цаг, хугацаа, арга, гэмт хэргийн сэдэлт, зорилго, гэмт хэрэг үйлдэхэд нөлөөлсөн шалтгаан, нөхцөл, гэм буруугийн хэлбэр, гэмт хэргийн улмаас учирсан хохирлын хэр хэмжээ, шинжийг тогтоосон хэргийн талаархи нөхцөл байдал;

2.2.шүүх хэд хэдэн шүүгдэгчид холбогдох хэргийг шийдвэрлэж байгаа бол шүүгдэгч тус бүрийн үйлдэл, оролцоо, гэмт хэрэгт хамтран оролцсон хэлбэр;

2.3.шүүгдэгчийг гэмт хэрэг үйлдсэн, гэм буруутайд тооцсон шүүхийн шийдвэрийн үндэслэл болсон нотлох баримтын агуулга, шүүх тухайн нотлох баримтыг хэрэгт хамааралтай, ач холбогдолтой, хууль ёсны гэж үзсэн улсын яллагчийн дүгнэлт, өмгөөлөгчийн саналын үндэслэл болгосон баримт, иргэдийн төлөөлөгчийн дүгнэлтийг няцаан үгүйсгэсэн үндэслэл;

2.4.шүүх хуралдаанаар тогтоогдсон хэргийн нөхцөл байдалд хийсэн хууль зүйн дүгнэлт;

2.5.хэд хэдэн шүүгдэгчээс заримыг нь цагаатгасан, эсхүл шүүгдэгчийг яллаж байгаа зарим хэргийг хэрэгсэхгүй болгосон бол яллах нотлох баримтыг үгүйсгэсэн үндэслэл, тэдгээрийг нотлох баримтын агуулга.

3.Шүүгдэгчид эрүүгийн хариуцлага хүлээлгэх хэсэгт дараахь зүйлийг тусгана:

3.1.шүүгдэгчид эрүүгийн хариуцлага хүлээлгэх шүүхийн шийдвэрийн үндэслэл болсон нотлох баримтын агуулга, хөнгөрүүлэх, хүндрүүлэх нөхцөл байдал, эрүүгийн хариуцлагын төрөл, хэмжээний үндэслэл;

3.2.шүүгдэгчид хорих ял оногдуулсан бол уг ялыг эдлүүлэх хорих байгууллагын дэглэмийг заасан үндэслэл;

3.3.урьд сонсгосон ялыг шүүхээс хөнгөрүүлж өөрчилсөн бол түүний үндэслэл, тэдгээрийг нотлох баримтын агуулга;

3.4.шүүгдэгчийг ял эдлэхээс чөлөөлсөн болон Эрүүгийн хуулийн 7.2 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт заасан албадлагын арга хэмжээ хэрэглэсэн үндэслэл;

3.5.гэмт хэргийн улмаас учирсан хохирол, хор уршигтай холбоотой нэхэмжлэлийг бүхэлд нь, эсхүл хэсэгчлэн хангах тухай, эсхүл хэрэгсэхгүй болгох, эсхүл хэлэлцэхгүй орхих тухай үндэслэл;

3.6.гэмт хэрэг үйлдэж олсон хөрөнгө, орлого, гэмт хэрэг үйлдэхэд ашигласан тээврийн хэрэгсэл, уналга, галт зэвсэг, тусгайлан бэлтгэсэн зэвсгийн чанартай зүйлийг хураах үндэслэл.

36.8 дугаар зүйл.Шүүхийн шийтгэх тогтоолын тогтоох хэсэг

Хэвлэх

1.Шүүхийн шийтгэх тогтоолын тогтоох хэсэгт дараахь зүйлийг тусгана:

1.1.шүүгдэгч Эрүүгийн хуулийн ямар зүйл, хэсэг, заалтад заасан гэмт хэрэг үйлдсэн гэм буруутай болох;

1.2.шүүгдэгчид хэрэглэсэн албадлагын арга хэмжээ, оногдуулсан ялын төрөл, хэмжээ, Эрүүгийн хуулийн 6.1 дүгээр зүйлд заасны дагуу тодорхойлсон эдэлбэл зохих ялын хэмжээ;

1.3.хорих ял оногдуулсан хүний ял эдлэх хорих байгууллагын дэглэм;

1.4.шүүгдэгч нь шүүхийн шийтгэх тогтоол гарахын өмнө баривчлагдсан, таслан сэргийлэх арга хэмжээ авагдсан хугацааг ял оногдуулахдаа хэрхэн тооцсон;

1.5.шүүхийн шийтгэх тогтоолыг хуулийн хүчин төгөлдөр болтол шүүгдэгчид таслан сэргийлэх арга хэмжээ хэрэглэх эсэх тухай;

1.6.гэмт хэрэг үйлдсэн этгээдэд торгох ял оногдуулах, эсхүл хохирогчид хохирол, хор уршгийг нөхөн төлж барагдуулах бол мөнгөн төлбөр, хохирол барагдуулах ажиллагааг ямар хугацаанд, ямар хэмжээгээр хийх;

1.7.гэмт хэргийн улмаас учирсан хохирол, хор уршигтай холбоотой нэхэмжлэлийг бүхэлд нь, эсхүл хэсэгчлэн хангах тухай, эсхүл хэлэлцэхгүй орхих үндэслэл;

1.8.хураан авсан, битүүмжилсэн хөрөнгө, орлого, эд мөрийн баримтыг хэрхэн шийдвэрлэх тухай;

1.9.хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагааны зардлыг хуваарилсан тухай.

2.Шүүгдэгч Эрүүгийн хуулийн хэд хэдэн зүйл, хэсэг, заалтад заасан гэмт хэрэгт яллагдагчаар татагдсан бол цагаатгагдсан, эсхүл ял шийтгүүлсэн зүйл, хэсэг, заалтыг шийтгэх тогтоолд нэг бүрчлэн заана.

3.Шүүгдэгч ялаас чөлөөлөгдсөн бол энэ тухай заана.

4.Шүүхийн шийтгэх тогтоолыг улсын яллагч, шүүгдэгч, хохирогч, тэдгээрийн хууль ёсны төлөөлөгч, өмгөөлөгч өөрөө гардан авснаас хойш 14 хоногийн дотор давж заалдах гомдол гаргах, эсэргүүцэл бичих эрхтэй болохыг тусгана.

5.Шүүхийн шийтгэх тогтоолд шүүх хуралдаан даргалагч, шүүх бүрэлдэхүүн гарын үсэг зурна.

36.9 дүгээр зүйл.Шүүхийн цагаатгах тогтоол

Хэвлэх

1.Шүүхийн цагаатгах тогтоолын тодорхойлох хэсэгт дараахь зүйлийг тусгана:

1.1.шүүхээс хэргийн талаар тогтоосон байдал, түүнийг нотолж байгаа нотлох баримтын агуулга;

1.2.шүүгдэгчийг цагаатгах үндэслэл болсон нотлох баримтын агуулга, шүүх тухайн нотлох баримтыг хэрэгт хамааралтай, ач холбогдолтой, хууль ёсны гэж үзсэн, эсхүл улсын яллагчийн дүгнэлт, өмгөөлөгч, иргэдийн төлөөлөгчийн саналыг няцаан үгүйсгэсэн үндэслэл.

2.Шүүхийн цагаатгах тогтоолын тогтоох хэсэгт дараахь зүйлийг тусгана:

2.1.шүүгдэгчийг цагаатгасан үндэслэл;

2.2.таслан сэргийлэх арга хэмжээ авагдсан бол түүнийг хүчингүй болгосон тухай;

2.3.иргэний нэхэмжлэл, эд хөрөнгө хурааж болзошгүй байдлыг хангах зорилгоор арга хэмжээ авагдсан бол түүнийг хүчингүй болгосон тухай;

2.4.хохирлоо нөхөн төлүүлэхээр нэхэмжлэл гаргах эрх, шүүхэд хандах хугацаа болон шүүхийн харьяаллын талаар;

2.5.эд мөрийн баримтыг хэрхэн шийдвэрлэх тухай;

2.6.тогтоолд давж заалдах, эсэргүүцэл бичих журмын тухай.

3.Шүүхийн шийдвэрийн тодорхойлох хэсэгт гэмт хэргийн улмаас учирсан хохирол, хор уршгийн талаар шүүхээс гаргасан шийдвэрийн үндэслэлийг заана.

4.Шүүгдэгч тухайн гэмт хэрэг үйлдсэн нь нотлогдоогүй гэх үндэслэлээр цагаатгах тогтоол гарсан бол холбогдох шийдвэрийг хүчингүй болгож, хэргийг прокурорт буцаана.

/Энэ хэсэгт 2020 оны 01 дүгээр сарын 10-ны өдрийн хуулиар нэмэлт оруулсан./

5.Цагаатгах тогтоолыг улсын яллагч, шүүгдэгч, хохирогч, тэдгээрийн хууль ёсны төлөөлөгч, өмгөөлөгч өөрөө гардан авснаас хойш 14 хоногийн дотор давж заалдах гомдол гаргах, эсэргүүцэл бичих эрхтэй болохыг тусгана.

36.10 дугаар зүйл.Шүүхийн шийдвэрийг уншиж сонсгох

Хэвлэх

1.Шүүх хуралдааныг нээлттэй явуулсан бол шүүх хуралдаан даргалагч энэ хуулийн 36.1 дүгээр зүйлийн 5.1, 5.2, 5.3, 5.4-т заасан асуудал тус бүрээр шүүхийн шийдвэрийг уншиж сонсгоно.

2.Шүүх хуралдаан даргалагч шүүхийн шийдвэрийн агуулга, тогтоох хэсгийг уншиж сонсгох ба шаардлагатай бусад асуудлыг тайлбарлаж дууссаны дараа шүүх хуралдааныг хаана.

3.Шүүх хуралдааны танхимд байгаа шүүгдэгч, бусад хүн шүүхийн шийдвэрийг босч сонсоно.

4.Шүүхийн шийдвэр уншиж сонсгосноор хүчинтэй болно.

5.Шүүгдэгч монгол хэл мэдэхгүй бол шүүхийн тогтоолыг танилцуулсны дараа орчуулагч, хэлмэрч шүүгдэгчийн эх хэл, эсхүл түүний мэдэх хэлээр орчуулж, эсхүл хэлмэрчилж өгнө.

6.Шүүхээр хэргийг хянан шийдвэрлэх ажиллагааг хаалттай явуулсан бол шүүхийн шийдвэрийн тогтоох хэсгийг нийтэд уншиж сонсгоно.

36.11 дүгээр зүйл.Цагдан хоригдож байгаа шүүгдэгчийг суллах

Хэвлэх

1.Шүүгдэгчийг цагаатгасан, ял эдлэхээс чөлөөлсөн, ял оногдуулахгүйгээр тэнссэн, эсхүл түүнд хорихоос өөр төрлийн ял оногдуулсан, хэргийг хэрэгсэхгүй болгосон бол цагдан хоригдож байгаа шүүгдэгчийг суллана.

36.12 дугаар зүйл.Таслан сэргийлэх арга хэмжээг өөрчлөх

Хэвлэх

1.Шүүгдэгчийг гэмт хэрэг үйлдсэн гэм буруутай болохыг тогтоосон шүүхийн шийдвэр гарсан бол улсын яллагчийн санал, шүүгдэгч, түүний хууль ёсны төлөөлөгч, өмгөөлөгчийн санал, хүсэлтийг үндэслэн шүүх түүнд авсан таслан сэргийлэх арга хэмжээг өөрчилж болно.

36.13 дугаар зүйл.Шүүхийн шийдвэр гардуулан өгөх

Хэвлэх

1.Шүүхийн шийдвэрийг уншиж сонсгосноос хойш 15 хоногийн дотор шүүхийн цагаатгах, шийтгэх тогтоолыг бүрэн эхээр, бичгээр үйлдэж улсын яллагч, шүүгдэгч, хохирогч, иргэний нэхэмжлэгч, иргэний хариуцагч, өмгөөлөгчид гардуулан өгнө.

2.Шүүхийн шийдвэрийг авах тухай хүсэлт гаргасан энэ зүйлийн 1 дэх хэсэгт зааснаас бусад оролцогчид шүүхийн шийдвэрийг үйлдсэнээс хойш 7 хоногийн дотор ирж гардан авахыг шүүх мэдэгдэнэ.

3.Монгол хэл мэдэхгүй шүүгдэгчид шүүхийн шийдвэрийг түүний эх хэлээр, эсхүл мэдэх хэлээр орчуулсан хувийг монгол хэлээрх эх хувьтай нь хамт энэ зүйлийн 1 дэх хэсэгт заасан хугацаанд гардуулан өгнө.

4.Энэ зүйлийн 1, 2 дахь хэсэгт заасан хугацаанд шүүхийн шийдвэрийг гардаж аваагүй бол энэ хуулийн 11.9 дүгээр зүйлд заасны дагуу хүргүүлнэ.

36.14 дүгээр зүйл.Шүүхийн шийдвэрийг залруулах

Хэвлэх

1.Шүүхийн шийдвэрт үг, үсэг, тоо, тооцооны зэрэг техникийн шинжтэй гарсан алдааг залруулах талаар улсын яллагчийн санал, шүүгдэгч, түүний хууль ёсны төлөөлөгч, өмгөөлөгч хүсэлт шүүхэд гаргаж, эсхүл шүүх өөрийн санаачилгаар залруулж болно.

2.Энэ зүйлийн 1 дэх хэсэгт заасан алдааг шүүх даруй хянан хэлэлцэж, шийдвэрийг залруулна.

3.Энэ зүйлийн 2 дахь хэсэгт заасан хянан хэлэлцэх ажиллагаанд оролцогч, улсын яллагчийг оролцуулж болно.

4.Шүүхийн шийдвэрийг залруулсан бол энэ хуулийн 36.13 дугаар зүйлд заасны дагуу гардуулан өгнө.

5.Шүүхийн шийдвэрийг залруулсан тухай шийдвэрт ямар алдааг хэрхэн залруулсныг тусгаж, шүүх бүрэлдэхүүн гарын үсэг зурна.

ГУЧИН ДОЛДУГААР БҮЛЭГ

ШҮҮХИЙН ШИЙДВЭРИЙГ БИЕЛҮҮЛЭХ

37.1 дүгээр зүйл.Шүүхийн шийдвэр хуулийн хүчин төгөлдөр болох

Хэвлэх

1.Анхан шатны шүүхийн шийдвэр дараахь тохиолдолд хуулийн хүчин төгөлдөр болно:

1.1.талууд, оролцогч энэ хуулийн 38.2 дугаар зүйлд заасан хугацаанд давж заалдах гомдол, эсэргүүцэл гаргаагүй бол гомдол, эсэргүүцэл бичих хугацаа дуусмагц;

1.2.давж заалдах шатны шүүх гомдол, эсэргүүцлийг хянаад анхан шатны шүүхийн шийдвэрийг хэвээр үлдээсэн, эсхүл өөрчлөлт оруулсан.

2.Анхан шатны шүүхийн шийдвэрт гомдол, эсэргүүцэл гаргасан бол шүүхийн шийдвэрийн биелэлт түдгэлзэнэ.

37.2 дугаар зүйл.Шүүхийн шийдвэрийг гүйцэтгэх

Хэвлэх

1.Энэ хуульд заасан хугацаанд давж заалдах гомдол, эсэргүүцэл гаргаагүй бол уг хугацаа дуусмагц шүүхийн шийдвэрийг гүйцэтгэнэ.

2.Давж заалдах гомдол, эсэргүүцэл гаргасан бол давж заалдах шатны шүүхийн шийдвэр хүчин төгөлдөр болсон өдрөөс эхлэн шүүхийн шийдвэрийг гүйцэтгэнэ.

37.3 дугаар зүйл.Шүүхийн шийдвэрийг биелүүлэх

Хэвлэх

1.Шүүхийн хүчин төгөлдөр шийдвэрийг аж ахуйн нэгж, байгууллага, албан тушаалтан, хүн, хуулийн этгээд биелүүлнэ.

37.4 дүгээр зүйл.Хүчин төгөлдөр болсон шүүхийн шийдвэрийг хүргүүлэх

Хэвлэх

1.Энэ хуульд заасны дагуу хүчин төгөлдөр болсон шүүхийн шийдвэрийг шүүхийн шийдвэр гүйцэтгэх байгууллагад ажлын 5 өдрийн дотор хүргүүлнэ.

2.Энэ зүйлийн 1 дэх хэсэгт заасан шийдвэрийг хүлээн авсан байгууллага, албан тушаалтан энэ тухай прокурорт даруй мэдэгдэнэ.

37.5 дугаар зүйл.Шүүхийн шийтгэх тогтоол биелүүлэхийг хойшлуулах

Хэвлэх

/Энэ зүйлийг 2020 оны 01 дүгээр сарын 10-ны өдрийн хуулиар өөрчлөн найруулсан./

1.Шүүх анх удаа хөнгөн гэмт хэрэг үйлдсэн өсвөр насны хүн, жирэмсэн эмэгтэй, гурав хүртэлх насны хүүхэдтэй эх, ганц бие эцэгт хорих ял оногдуулсан шүүхийн шийтгэх тогтоол биелүүлэхийг 2 жил хүртэл хугацаагаар хойшлуулж болно. Энэ хугацаанд ялтанд шүүхийн шийдвэр гүйцэтгэх байгууллага хяналт тавина.

2.Шүүх анх удаа хөнгөн гэмт хэрэг үйлдсэн өсвөр насны хүнд хорих ял оногдуулсан шийтгэх тогтоол биелүүлэхийг хойшлуулахдаа Эрүүгийн хуулийн 7.3 дугаар зүйлийн 2, 3 дахь хэсэгт заасан үүрэг хүлээлгэж, хязгаарлалт тогтоож болно.

3.Шүүхийн шийтгэх тогтоол биелүүлэхийг хойшлуулсан өсвөр насны хүн шүүхээс тогтоосон хугацаанд хүлээлгэсэн үүргийг биелүүлээгүй, эсхүл тогтоосон хязгаарлалтыг зөрчсөн бол прокурорын дүгнэлтийг үндэслэн шүүх хорих ял оногдуулсан шийтгэх тогтоол биелүүлэхийг хойшлуулсан шийдвэрийг хүчингүй болгож, хорих ялыг биечлэн эдлүүлэх тухай шийдвэр гаргана.

4.Ялтан хүүхдээ асарч хүмүүжүүлэхээс зайлсхийсэн бол прокурорын дүгнэлтийг үндэслэн шүүх хорих ял оногдуулсан шийтгэх тогтоол биелүүлэхийг хойшлуулсан шийдвэрийг хүчингүй болгож, хорих ялыг биечлэн эдлүүлэх тухай шийдвэр гаргана.

5.Шүүхийн шийтгэх тогтоол биелүүлэхийг хойшлуулсан хугацаанд уг этгээд санаатай гэмт хэрэг үйлдвэл шүүх Эрүүгийн хуулийн 6.9 дүгээр зүйлд заасныг баримтлан ял оногдуулна.

6.Энэ зүйлийн 1 дэх хэсэгт заасан этгээд шүүхийн шийтгэх тогтоол биелүүлэхийг хойшлуулсан хугацаанд шүүхээс хүлээлгэсэн үүрэг, тогтоосон хязгаарлалтыг зөрчөөгүй бол прокурорын дүгнэлтийг үндэслэн шүүх ялаас чөлөөлнө.

37.6 дугаар зүйл.Хорих ялаас хугацаанаас өмнө суллаж, хяналт тогтоох

Хэвлэх

1.Эрүүгийн хуулийн 6.12 дугаар зүйлд заасны дагуу хорих ялаас хугацаанаас өмнө суллах тухай асуудлыг хорих байгууллагын тодорхойлолтыг үндэслэн гаргасан прокурорын дүгнэлтийн дагуу хорих байгууллагын оршин байгаа газрын шүүх шийдвэрлэнэ.

2.Хорих ялаас хугацаанаас өмнө суллахдаа ялтны эдлээгүй үлдсэн ялын хугацаатай тэнцүү хяналтын хугацаа тогтооно.

3.Хорих ялаас хугацаанаас өмнө суллагдсан хүнд хяналтын хугацаанд үүрэг хүлээлгэж болох ба үүрэг хүлээлгэсэн тохиолдолд хүлээлгэсэн үүргийг зөрчсөн бол прокурорын дүгнэлтээр шүүх хяналт тогтоосон шийдвэрийг хүчингүй болгож, эдлээгүй үлдсэн ялыг эдлүүлэхээр тогтооно.

4.Хорих ялаас хугацаанаас өмнө суллагдсан хүн хяналтын хугацаанд санаатай гэмт хэрэг үйлдсэн бол шүүх эдлээгүй үлдсэн ял дээр шинээр үйлдсэн гэмт хэрэгт оногдуулсан ялыг Эрүүгийн хуулийн 6.9 дүгээр зүйлд заасан журмаар нэмж нэгтгэнэ.

5.Хорих ялаас хугацаанаас өмнө суллагдсан хүн хяналтын хугацаанд болгоомжгүй гэмт хэрэг үйлдсэн бол Эрүүгийн хуулийн 6.9 дүгээр зүйлд заасан журмаар ял оногдуулах эсэхийг шүүх шийдвэрлэнэ.

6.Хорих ялаас хугацаанаас өмнө суллах тухай шийдвэр гарсан бол уг ялтныг даруй суллаж, суллагдсан хүний оршин суугаа газрын шүүхийн шийдвэр гүйцэтгэх байгууллагад мэдэгдэж, хувийн хэргийг хүргүүлнэ.

7.Хорих ялаас хугацаанаас өмнө суллах тухай шийдвэрт өмгөөлөгч гомдол, прокурор эсэргүүцэл бичиж болно.

37.7 дугаар зүйл.Хорих, зорчих эрхийг хязгаарлах ялаас өвчний учир чөлөөлөх

Хэвлэх

1.Эрүүгийн хуулийн 6.13 дугаар зүйлд заасан ял эдлүүлэх боломжгүй байдал үүсвэл прокурор нь шүүхийн шийдвэр гүйцэтгэх байгууллагын саналыг үндэслэн энэ хуулийн Хорин долдугаар бүлэгт заасан журмын дагуу шинжээчийн дүгнэлт гаргуулна.

2.Энэ зүйлийн 1 дэх хэсэгт заасан шинжээчийн дүгнэлт, байгууллагын саналд тулгуурласан прокурорын дүгнэлтийг үндэслэн шүүгч ялтанд эмнэлгийн чанартай албадлагын арга хэмжээ хэрэглэж, сэтгэцийн эмгэг судлалын тусгай, эсхүл бусад эмнэлэгт байлгах, эсхүл түүнийг цаашид ял эдлэхээс чөлөөлөх тухай шийдвэр гаргана.

3.Ялаас өвчний учир чөлөөлөх тухай шүүхийн шийдвэр гарсан бол тухайн ялтныг даруй суллана.

4.Эрүүгийн хуулийн 7.4 дүгээр зүйлийн 4, 5 дахь хэсэгт заасны дагуу прокурорын дүгнэлтийг үндэслэн ял эдлүүлэх асуудлыг шүүх хянан шийдвэрлэнэ.

37.8 дугаар зүйл.Эрүүгийн хариуцлагаас чөлөөлөх, ялыг хөнгөрүүлэх

Хэвлэх

1.Хуулиар тухайн гэмт хэрэгт оногдуулах ялын хэмжээг багасгасан, гэмт хэрэгт тооцохгүй болсон бол шүүх ялтныг эрүүгийн хариуцлагаас чөлөөлж, эсхүл ялыг хөнгөрүүлнэ.

37.9 дүгээр зүйл.Бүх насаар хорих ял шийтгүүлсэн этгээдийг суллах

Хэвлэх

1.Бүх насаар хорих ял шийтгүүлсэн этгээд 25 жил хоригдсоны дараа шүүх гэмт хэрэг үйлдсэн нөхцөл байдал, учирсан хохирол, хор уршгийн шинж чанар, ял шийтгүүлсэн этгээдийн хувийн байдлыг харгалзан суллах эсэхийг шийдвэрлэнэ.

2.Энэ зүйлийн 1 дэх хэсэгт заасан журмаар ялтныг суллаагүй бол 2 жил тутам энэ талаар дахин хэлэлцэнэ.

3.Хорих байгууллага бүх насаар хорих ял шийтгүүлсэн этгээдийг суллуулах саналыг Эрүүгийн хуулийн 5.6 дугаар зүйлийн 6 дахь хэсэгт заасан хугацаанаас 1 сарын өмнө прокурорт хүргүүлнэ.

4.Прокурор энэ зүйлийн 3 дахь хэсэгт заасан саналыг хүлээн авч судлан дараахь дүгнэлтийг шүүхэд хүргүүлнэ:

4.1.хорих ялаас суллах;

4.2.хорих ялаас суллахаас татгалзах.

5.Шүүх бүх насаар хорих ял шийтгүүлсэн этгээдийг суллах шийдвэр гаргахдаа энэ хуулийн 37.6 дугаар зүйлд заасан журмыг баримтална.

37.10 дугаар зүйл.Хорих байгууллагад ял эдлүүлэх дэглэмийг солих

Хэвлэх

1.Ял шийтгүүлсэн этгээдийг Эрүүгийн хуулийн 5.6 дугаар зүйлд заасан нээлттэй хорих байгууллагаас хаалттай хорих байгууллагад ял эдлүүлэхээр, эсхүл хаалттай хорих байгууллагаас нээлттэй хорих байгууллагад ял эдлүүлэхээр солих тухай прокурорын дүгнэлтийг үндэслэн шүүх шийдвэрлэнэ.

2.Энэ зүйлийн 1 дэх хэсэгт заасан шийдвэрийг тогтоол биелүүлж байгаа газрын шүүх шийдвэрлэнэ.

37.11 дүгээр зүйл.Шүүхийн шийтгэх тогтоол биелүүлэхтэй холбогдож гарсан асуудлыг шийдвэрлэх үндэслэл

Хэвлэх

1.Торгох, нийтэд тустай ажил хийлгэх ялыг хорих ялаар солих, түүнчлэн тогтоол биелүүлэх үед гарсан ямар нэг тодорхой биш зүйлийг тодруулах асуудлыг уг тогтоол гаргасан шүүх тухайн асуудлыг мэдэгдсэнээс хойш 15 хоногийн дотор шийдвэрлэнэ.

/Энэ хэсэгт 2020 оны 01 дүгээр сарын 10-ны өдрийн хуулиар өөрчлөлт оруулсан./

2.Шүүхийн шийтгэх тогтоол нь түүнийг гаргасан шүүхийн нутаг дэвсгэрийн харьяалалд үл хамаарах өөр орон нутагт биелэгдэж байгаа бол энэ зүйлийн 1 дэх хэсэгт заасан асуудлыг тогтоол биелүүлж байгаа газрын адил эрхтэй шүүх, хэрэв тийм шүүх байхгүй бол дээд шатны шүүх шийдвэрлэж, шийдвэр гаргасан шүүхэд даруй хүргүүлнэ.

3.Торгох, нийтэд тустай ажил хийлгэх, зорчих эрхийг хязгаарлах ялыг хорих ялаар солих, хорих ялаас хугацаанаас өмнө суллаж, хяналт тогтоох, хорих, зорчих эрхийг хязгаарлах ялаас өвчний учир чөлөөлөх асуудлыг уг тогтоолыг ямар шүүх гаргасныг харгалзахгүйгээр тогтоол биелүүлж байгаа газрын шүүх шийдвэрлэнэ.

/Энэ хэсэгт 2020 оны 01 дүгээр сарын 10-ны өдрийн хуулиар өөрчлөлт оруулсан./

37.12 дугаар зүйл.Шүүхийн шийтгэх тогтоол биелүүлэхтэй холбогдож гарсан асуудлыг шийдвэрлэх журам

Хэвлэх

1.Шүүхийн шийтгэх тогтоол биелүүлэхтэй холбогдож гарсан асуудлыг уг тогтоол гаргасан шүүх тухайн асуудлыг мэдэгдсэнээс хойш 15 хоногийн дотор шийдвэрлэнэ. Ялтан, түүний өмгөөлөгч шүүх хуралдаанд оролцох хүсэлт гаргавал оролцуулна.

2.Шүүхийн шийдвэрийн хохирол, хор уршиг нөхөн төлүүлэхтэй холбоотой хэсэгт гарсан тодорхой биш асуудлыг шийдвэрлэх шүүх хуралдаанд хохирогчийг оролцуулж болно.

3.Шүүх ялтанг хорих, зорчих эрхийг хязгаарлах ялаас өвчний учир чөлөөлөх, эмнэлгийн байгууллагад шилжүүлэх асуудлыг шийдвэрлэхдээ энэ хуулийн Хорин долдугаар бүлэгт заасан журмын дагуу дүгнэлт гаргасан шинжээчийг байлцуулж болно.

4.Торгох, нийтэд тустай ажил хийлгэх, зорчих эрхийг хязгаарлах ялыг хорих ялаар солих, хорих ялаас хугацаанаас өмнө суллаж, хяналт тогтоох тухай асуудлыг шийдвэрлэхэд шүүхийн шийдвэр гүйцэтгэх байгууллагын төлөөлөгчийг оролцуулна.

/Энэ хэсэгт 2020 оны 01 дүгээр сарын 10-ны өдрийн хуулиар өөрчлөлт оруулсан./

5.Хэрэг хэлэлцэх ажиллагааг шүүгчийн мэдээллээр эхлэх бөгөөд шүүх хуралдаанд ирсэн хүмүүсийн хүсэлт, прокурорын дүгнэлтийг сонссоны дараа шүүх шийдвэр гаргана.

6.Шүүхийн шийтгэх тогтоол биелүүлэхтэй холбогдож гарсан шүүхийн шийдвэрийг эс зөвшөөрвөл ялтан, түүний өмгөөлөгч давж заалдах гомдол, прокурор эсэргүүцэл бичиж болно.

VIII ХЭСЭГ

ДАВЖ ЗААЛДАХ, ХЯНАЛТЫН ЖУРМААР ЭРҮҮГИЙН ХЭРЭГ ХЯНАН ШИЙДВЭРЛЭХ

ГУЧИН НАЙМДУГААР БҮЛЭГ

ШҮҮХИЙН ШИЙДВЭРИЙГ ДАВЖ ЗААЛДАХ

38.1 дүгээр зүйл.Давж заалдах журмаар гомдол, эсэргүүцэл гаргах эрх

Хэвлэх

1.Шүүгдэгч, түүний хууль ёсны төлөөлөгч, хохирогч, түүний хууль ёсны төлөөлөгч, тэдгээрийн өмгөөлөгч шүүхийн шийдвэрт давж заалдах гомдол гаргах, улсын яллагч, дээд шатны прокурор эсэргүүцэл бичих эрхтэй.

2.Өмгөөлөгч давж заалдах гомдлыг шүүхэд хүргүүлэхээс өмнө өмгөөлж байгаа хүндээ давж заалдах гомдлыг урьдчилан танилцуулсан байна.

3.Прокурор, дээд шатны прокурор, хохирогч, түүний хууль ёсны төлөөлөгч, шүүгдэгч, түүний хууль ёсны төлөөлөгч, тэдгээрийн өмгөөлөгч нь давж заалдах гомдол, эсэргүүцэл гаргаж байгаа үндэслэлээ тодорхой бичсэн байна.

4.Цагаатгагдсан этгээд шүүхийн шийдвэрийн цагаатгасан шалтгаан, үндэслэлд давж заалдах гомдол гаргах эрхтэй.

5.Иргэний нэхэмжлэгч, иргэний хариуцагч, тэдний төлөөлөгч, өмгөөлөгч шүүхийн тогтоолын зөвхөн иргэний нэхэмжлэлтэй холбогдох хэсэгт давж заалдах гомдол гаргах эрхтэй.

38.2 дугаар зүйл.Давж заалдах журмаар гомдол, эсэргүүцэл гаргах

Хэвлэх

1.Прокурор, дээд шатны прокурор, оролцогч анхан шатны шүүхийн шийдвэрийг гардан авснаас хойш, эсхүл энэ хуулийн 11.9 дүгээр зүйлд заасны дагуу хүргүүлснээс хойш 14 хоногийн дотор давж заалдах гомдол, эсэргүүцлээ шийдвэр гаргасан анхан шатны шүүхэд бичгээр гаргана.

2.Цагдан хоригдож байгаа ял шийтгүүлсэн этгээд давж заалдах гомдол гаргасан бол цагдан хорих байгууллагын захиргаа уг гомдлыг баталгаажуулж, дараагийн ажлын өдөрт багтаан харьяалах шүүхэд хүргүүлнэ.

3.Энэ зүйлийн 1 дэх хэсэгт заасан хугацаа хэтрүүлж гаргасан гомдлыг шүүх хүлээж авахгүй.

4.Давж заалдах гомдол гаргах, эсэргүүцэл бичих эрх бүхий этгээд хүндэтгэн үзэх шалтгаанаар давж заалдах гомдол гаргах, эсэргүүцэл бичих хугацааг хэтрүүлсэн бол хэтэрсэн хугацааг сэргээлгэх хүсэлтээ шийдвэр гаргасан шүүхэд гаргана.

5.Хугацаа сэргээлгэх хүсэлтийг шүүх хянан шийдвэрлэхдээ хүсэлт гаргасан хүнийг дуудаж тайлбар авч болно. Хугацааг хэтрүүлсэн нь хүндэтгэн үзэх шалтгаантай болохыг хүсэлт гаргасан хүн өөрөө нотолно.

6.Хугацаа хэтрүүлсэн нь хүндэтгэн үзэх шалтгаантай бол шүүх хугацааг сэргээх шийдвэр гаргана.

7.Гомдол, эсэргүүцэл гаргах хугацаа сэргээлгэх хүсэлтийг хэрэгсэхгүй болгосон шүүхийн шийдвэрийг эс зөвшөөрвөл давж заалдах шатны шүүхэд гомдол гаргаж болно.

8.Давж заалдах шатны шүүх гомдол, эсэргүүцэл гаргах хугацааг сэргээсэн тохиолдолд гомдол, эсэргүүцлийн дагуу хэргийг хянан шийдвэрлэх, эсхүл энэ хуулийн 38.3 дугаар зүйлд заасан ажиллагааг хийлгэхээр тухайн шийдвэр гаргасан шүүхэд хүргүүлнэ.

38.3 дугаар зүйл.Давж заалдах журмаар гомдол, эсэргүүцэл гаргасан тухай мэдэгдэх

Хэвлэх

1.Давж заалдах журмаар гаргасан гомдол, эсэргүүцлийг хүлээн авсан шүүх дараагийн ажлын өдөрт багтаан гомдол, эсэргүүцлийн хуулбарыг прокурор, оролцогчид хүргүүлнэ.

2.Цагдан хоригдож байгаа шүүгдэгчид давж заалдах гомдол, эсэргүүцлийн хуулбарыг хүргүүлнэ.

3.Прокурор, оролцогч давж заалдах журмаар гаргасан гомдол, эсэргүүцлийн хуулбарыг хүлээн авснаас хойш 7 хоногийн дотор хариу тайлбар гаргаж болно.

4.Энэ зүйлийн 3 дахь хэсэгт заасан хариу тайлбар нь гомдол, эсэргүүцлийн хүрээнд байна.

5.Хариу тайлбар гаргасан тухай шүүх давж заалдах журмаар гомдол, эсэргүүцэл гаргагчид дараагийн ажлын өдөрт багтаан мэдэгдэнэ.

38.4 дүгээр зүйл.Давж заалдах шатны шүүхэд хэрэг хүргүүлэх

Хэвлэх

1.Анхан шатны шүүх давж заалдах журмаар гаргасан гомдол, эсэргүүцэлд хариу тайлбар гаргах хугацаа дуусмагц хавтаст хэрэгт гомдол, эсэргүүцэл, хариу тайлбарыг хавсаргаж, харьяалах давж заалдах шатны шүүхэд хүргүүлнэ.

2.Давж заалдах шатны шүүхэд ирсэн хэргийг шүүгчдийн зөвлөгөөнөөс тогтоосон журмын дагуу шүүгчид хуваарилна.

/Энэ хэсгийг 2020 оны 01 дүгээр сарын 10-ны өдрийн хуулиар нэмсэн./

38.5 дугаар зүйл.Давж заалдах журмаар гаргасан гомдол, эсэргүүцлээс татгалзах

Хэвлэх

1.Прокурор, дээд шатны прокурор, оролцогч нь шүүгч хэргийн талаар илтгэхээс өмнө давж заалдах журмаар гаргасан гомдол, эсэргүүцлээсээ татгалзаж болно.

2.Өмгөөлөгч давж заалдах журмаар гаргасан гомдлоосоо өмгөөлж байгаа хүнийхээ зөвшөөрөлгүйгээр татгалзаж болохгүй.

3.Шүүх давж заалдах журмаар гаргасан гомдол, эсэргүүцлээс татгалзсан тухай талуудад дараагийн ажлын өдөрт багтаан мэдэгдэнэ.

ГУЧИН ЕСДҮГЭЭР БҮЛЭГ

ДАВЖ ЗААЛДАХ ШАТНЫ ШҮҮХИЙН АЖИЛЛАГАА

39.1 дүгээр зүйл.Давж заалдах шатны шүүхийн эрх хэмжээ

Хэвлэх

1.Давж заалдах шатны шүүх гомдол, эсэргүүцлийг хянан шийдвэрлэхдээ тухайн хэргийн бүх ажиллагаа, шийдвэрийг бүхэлд нь хянана.

2.Давж заалдах шатны шүүх нь анхан шатны шүүхээр хэлэлцээгүй, тогтоогдоогүй нөхцөл байдал, шинжлэн судлаагүй нотлох баримтыг шийдвэрийн үндэслэл болгохгүй.

3.Шүүх давж заалдсан гомдол, эсэргүүцэлд заасан асуудлаар хязгаарлахгүй ба бусад ял шийтгүүлсэн, цагаатгагдсан этгээд давж заалдах гомдол, эсэргүүцэл бичигдсэн эсэхийг харгалзахгүйгээр хэргийг бүхэлд нь хянаж үзнэ.

4.Давж заалдах шатны шүүх шүүгдэгчид холбогдох хэргийн зүйлчлэлийг өөрчлөн ялыг хөнгөрүүлж, эсхүл шүүгдэгчид холбогдох хэргийн нөхцөл байдал, зүйлчлэлийг өөрчлөхгүйгээр ялыг хөнгөрүүлж болно.

/Үндсэн хуулийн цэцийн 2019 оны 03 дугаар сарын 13-ны өдрийн 01 дүгээр дүгнэлтээр "... хүндрүүлж ..." гэсэн нь Үндсэн хууль зөрчсөн байна гэснийг Монгол Улсын Их Хурлын 2019 оны 03 дугаар сарын 26-ны өдрийн 27 дугаар тогтоолоор хүлээн зөвшөөрсөн./

/Энэ хэсэгт 2019 оны 04 дүгээр сарын 25-ны өдрийн хуулиар өөрчлөлт оруулсан./

5.Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагаатай холбоотой гарсан давж заалдах шатны шүүхийн шийдвэрийг анхан шатны шүүх, прокурор, мөрдөгч биелүүлнэ.

6.Шүүх давж заалдах гомдол, эсэргүүцлийг хянаж үзээд хэргийг шүүх хуралдаанаар хэлэлцэх үндэслэлтэй гэж үзвэл шүүх хуралдааны товыг тогтооно.

7.Шүүх дараахь үндэслэл тогтоогдвол хэргийг давж заалдах шатны шүүх хуралдаанаар хэлэлцүүлэхгүй тухай шийдвэр гаргана:

7.1.гомдол, эсэргүүцэл гаргагч нь давж заалдах шатны шүүхэд гомдол, эсэргүүцэл гаргах эрх бүхий хүн, хуулийн этгээд биш;

7.2.гомдол, эсэргүүцэл гаргах хугацаа хэтэрсэн;

7.3.давж заалдах шатны шүүхийн харьяалан шийдвэрлэх асуудал биш;

7.4.тухайн хэргийг урьд нь давж заалдах журмаар хянан шийдвэрлэсэн шийдвэр хүчинтэй байгаа;

7.5.гомдол, эсэргүүцэл гаргагч нь гомдол, эсэргүүцлээсээ татгалзсан.

8.Энэ зүйлийн 7 дахь хэсэгт заасан шийдвэрийг эс зөвшөөрвөл прокурор, оролцогч энэ хуулийн 15.8 дугаар зүйлийн 3, 4 дэх хэсэгт заасан журмаар гомдол гаргаж болно.

39.2 дугаар зүйл.Давж заалдах шатны шүүхэд хэрэг хянан шийдвэрлэх хугацаа

Хэвлэх

1.Давж заалдах шатны шүүх нь анхан шатны шүүхээс хавтаст хэргийн материал хүлээн авснаас хойш 30 хоногийн дотор хэргийг хянан шийдвэрлэнэ.

2.Ерөнхий шүүгч хэргийн ээдрээ төвөгтэй байдлыг харгалзан энэ зүйлийн 1 дэх хэсэгт заасан хугацааг 30 хүртэл хоногоор сунгаж болно.

3.Давж заалдах журмаар хэрэг хянан шийдвэрлэх хуралдаан болох газар, товыг 3-аас доошгүй хоногийн өмнө хүсэлт гаргасан прокурор, оролцогчид мэдэгдэнэ.

39.3 дугаар зүйл.Давж заалдах шатны шүүх хуралдаанд оролцох

Хэвлэх

1.Давж заалдах шатны журмаар хэрэг хянан шийдвэрлэх шүүх хуралдаанд прокурор, оролцогч оролцох тухай хүсэлтээ бичгээр гаргасан бол оролцуулна.

2.Энэ зүйлийн 1 дэх хэсэгт зааснаас бусад тохиолдолд давж заалдах шатны шүүх хуралдаанд прокурор, оролцогч ирээгүй нь хэрэг хянан шийдвэрлэхэд саад болохгүй.

3.Шүүх хуралдаанд энэ хуулийн 5.3 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт заасан этгээд оролцож байгаа бол түүнийг шүүх хуралдаанд өмгөөлөгчтэй оролцуулна.

4.Энэ хуулийн 34.16 дугаар зүйлийн 1.1, 1.2, 1.3, 1.4-т заасан үндэслэлээр шүүх хуралдааныг хойшлуулсан бол энэ тухай прокурор, оролцогчид даруй мэдэгдэнэ.

5.Энэ хуулийн 34.4 дүгээр зүйлийн 2 дахь хэсэгт заасан үндэслэлээр давж заалдах шатны шүүхээр хэргийг хянан шийдвэрлэх ажиллагааг хаалттай явуулах шийдвэр гаргаж болно.

39.4 дүгээр зүйл.Давж заалдах шатны шүүх хуралдаанаар хэрэг хэлэлцэх

Хэвлэх

1.Давж заалдах шатны шүүх хуралдаан эхлэх ажиллагааг энэ хуулийн 35.1, 35.2, 35.5 дугаар зүйлд заасныг удирдлага болгон явуулна.

2.Шүүх хуралдаан даргалагч талуудын санал, хүсэлтийг харгалзан давж заалдах шатны шүүх хуралдааны хэлэлцүүлэг явуулах дарааллыг тогтооно.

3.Илтгэгч шүүгч тухайн хэргийг илтгэж, шүүхийн шийдвэрийн агуулга, давж заалдах журмаар гаргасан гомдол, эсэргүүцлийн үндэслэлийг өөрийн урьдчилсан дүгнэлтгүйгээр танилцуулна.

/Энэ хэсэгт 2020 оны 01 дүгээр сарын 10-ны өдрийн хуулиар өөрчлөлт оруулсан./

4.Шүүх хуралдаан даргалагчийн тогтоосон дарааллын дагуу давж заалдах гомдол, эсхүл эсэргүүцэл гаргасан тал гомдол, эсэргүүцлийн үндэслэлийг тайлбарлах, нотлох баримтыг шинжлэн судлах, шүүх хуралдаанд оролцогчийн тайлбар, прокурорын дүгнэлт, шүүгдэгчийн тайлбар, түүний өмгөөлөгчийн саналыг сонсоно.

5.Талууд дүгнэлт, санал хэлэхдээ анхан шатны шүүхийн тэмдэглэл, дуу-дүрсний бичлэг, хэрэгт авагдсан нотлох баримт ашиглахаас гадна, ял шийтгүүлсэн этгээдийн хувийн байдал, ялыг хөнгөрүүлэхтэй холбоотой баримт гаргаж өгч болно.

6.Шүүх талуудын гаргасан гомдол, эсэргүүцэл, тайлбартай холбогдуулж асуулт тавьж болно.

7.Шүүх хуралдаан даргалагч хэрэг хэлэлцэх ажиллагаа дууссаныг мэдэгдэж, шүүх бүрэлдэхүүн зөвлөлдөх тасалгаанд орно.

8.Шүүх хуралдааны дэгийг зөрчигчид хариуцлага хүлээлгэхдээ энэ хуулийн 34.21 дүгээр зүйлд заасныг баримтална.

9.Давж заалдах шатны шүүх хуралдааны тэмдэглэлийг энэ хуулийн 11.7 дугаар зүйлд заасны дагуу хөтөлнө.

39.5 дугаар зүйл.Шүүхийн шийдвэрийг хүчингүй болгох, өөрчлөх үндэслэл

Хэвлэх

1.Дараахь үндэслэлийн аль нэг нь байвал давж заалдах шатны шүүх анхан шатны шүүхийн тогтоолыг хүчингүй болгох, эсхүл өөрчилнө:

1.1.шүүхийн тогтоолд заасан үндэслэл нь хэргийн бодит байдалтай нийцээгүй;

1.2.Эрүүгийн хуулийг буруу хэрэглэсэн;

1.3.Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хууль ноцтой зөрчсөн.

39.6 дугаар зүйл.Шүүхийн тогтоолд заасан дүгнэлт нь хэргийн бодит байдалтай нийцээгүй байх

Хэвлэх

1.Дараахь нөхцөл байдлын аль нэг нь тогтоогдвол анхан шатны шүүхийн тогтоолд заасан дүгнэлт нь хэргийн бодит байдалтай нийцээгүй гэж үзнэ:

1.1.дүгнэлт нь шүүх хуралдаанаар хэлэлцсэн нотлох баримтаар нотлогдохгүй байвал;

1.2.дүгнэлтэд ноцтойгоор нөлөөлж болох нөхцөл байдлыг шүүх анхаарч үзэлгүй орхигдуулсан бол;

1.3.дүгнэлтэд онцгой ач холбогдол бүхий нотлох баримт харилцан зөрүүтэй байхад аль нэгийг нь авахдаа бусдыг нь үгүйсгэсэн тухай үндэслэлийг заагаагүй бол;

1.4.дүгнэлт нь шүүгдэгчийн гэм буруугийн асуудлыг шийдвэрлэх, Эрүүгийн хуулийг зөв хэрэглэх, ял оногдуулахад нөлөөлсөн, эсхүл нөлөөлж болох ноцтой зөрүүтэй байвал.

39.7 дугаар зүйл.Эрүүгийн хуулийг буруу хэрэглэх

Хэвлэх

1.Дараахь нөхцөл байдлын аль нэг нь тогтоогдвол Эрүүгийн хуулийг буруу хэрэглэсэн гэж үзнэ:

1.1.шүүх хэрэглэвэл зохих хуулийг хэрэглээгүй;

1.2.хэрэглэх ёсгүй хуулийг хэрэглэсэн;

1.3.хуулийн зүйл, хэсэг, заалтыг буруу тайлбарлаж хэрэглэсэн.

39.8 дугаар зүйл.Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хууль ноцтой зөрчих

Хэвлэх

1.Дараахь нөхцөл байдлын аль нэг нь тогтоогдвол шүүх шийдвэр гаргахдаа Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хууль ноцтой зөрчсөн гэж үзнэ:

1.1.шүүх хууль бус бүрэлдэхүүнээр тогтоол гаргасан;

1.2.хуульд заасан үндэслэлээр гаргасан шүүхийн харьяалалтай холбоотой хүсэлтийг хэлэлцэхгүйгээр шийдвэрлэсэн;

1.3.энэ хуулийн 10.1, 10.2 дугаар зүйлд заасан эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагаанд оролцож болохгүй шүүгч хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагаанд оролцсон;

1.4.энэ хуулийн 35.14, 35.15 дугаар зүйлд заасныг зөрчсөн;

1.5.шүүх шийдвэр гаргахдаа энэ хуулийн 16.3 дугаар зүйлийн 8 дахь хэсэг, 16.11, 16.12 дугаар зүйлд заасан нотлох баримтыг ашигласан;

1.6.шүүхийн шийдвэр нь энэ хуулийн 36.2, 36.6, 36.7, 36.8, 36.9 дүгээр зүйлд заасан шаардлагыг хангаагүй;

1.7.хэрэгт шүүх хуралдааны тэмдэглэл, түүнд хавсаргасан нотлох баримт байгаагүй;

1.8.шүүх хуралдаанд уншиж сонсгосон шийдвэрийн тогтоох хэсэг гардуулсан шийдвэрийн тогтоох хэсгээс зөрүүтэй бол;

1.9.анхан шатны шүүх хуралдааны тэмдэглэл, дуу-дүрсний бичлэг зөрүүтэй бол;

1.10.илт үндэслэлгүйгээр хэргийг хэрэгсэхгүй болгосон.

39.9 дүгээр зүйл.Давж заалдах шатны шүүхийн шийдвэр

Хэвлэх

1.Давж заалдах шатны шүүх дараахь шийдвэрийн аль нэгийг гаргана:

1.1.гомдол, эсэргүүцлийг хэрэгсэхгүй болгож, анхан шатны шүүхийн шийдвэрийг хэвээр үлдээх;

1.2.анхан шатны шүүхийн шийдвэрийг бүхэлд нь, эсхүл зарим хэсгийг хүчингүй болгож, эрүүгийн хэргийг хэрэгсэхгүй болгох;

1.3.энэ хуулийн 33.3 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэг, 34.7 дугаар зүйлийн 6.2-т заасан үндэслэлээр анхан шатны шүүхийн шийдвэрийг бүхэлд нь, эсхүл зарим хэсгийг хүчингүй болгож, хэргийг прокурорт, эсхүл дахин хэлэлцүүлэхээр шүүхэд буцаах;

/Энэ заалтыг 2022 оны 6 дугаар сарын 03-ны өдрийн хуулиар хүчингүй болсонд тооцсон./

/Энэ заалтыг 2019 оны 04 дүгээр сарын 25-ны өдрийн хуулиар өөрчлөн найруулсан./

1.4.хэргийн зүйлчлэл, ялыг хүндрүүлэхгүйгээр анхан шатны шүүхийн шийдвэрт өөрчлөлт оруулах;

/Үндсэн хуулийн цэцийн 2019 оны 03 дугаар сарын 13-ны өдрийн 01 дүгээр дүгнэлтээр "... эсхүл хүндрүүлж ..." гэсэн нь Үндсэн хууль зөрчсөн байна гэснийг Монгол Улсын Их Хурлын 2019 оны 03 дугаар сарын 26-ны өдрийн 27 дугаар тогтоолоор хүлээн зөвшөөрсөн./

/Энэ заалтыг 2019 оны 04 дүгээр сарын 25-ны өдрийн хуулиар өөрчлөн найруулсан./

~~1.5.энэ хуулийн 36.8 дугаар зүйлийн 1.3, 1.4, 1.5, 1.6, 1.7, 1.8, 1.9-д заасан шийдвэрт өөрчлөлт оруулах.~~

/Энэ заалтыг 2020 оны 01 дүгээр сарын 10-ны өдрийн хуулиар хүчингүй болсонд тооцсон./

2.Давж заалдах шатны шүүхийн шийдвэрт дараахь зүйлийг тусгана:

2.1.давж заалдах гомдол, эсэргүүцлийг хэзээ, хаана, хэн гаргасан;

2.2.давж заалдах шатны шүүх бүрэлдэхүүний нэр, прокурор, өмгөөлөгчийн нэр;

2.3.анхан шатны шүүхийн нэр, шийдвэр гарсан он, сар, өдөр, дугаар;

2.4.анхан шатны шүүхийн шийдвэрийн товч агуулга;

2.5.давж заалдах гомдол, эсэргүүцлийн үндэслэл;

2.6.давж заалдах гомдол, эсэргүүцэлд гаргасан хариу тайлбарын агуулга;

2.7.давж заалдах шатны шүүхийн дүгнэлт, түүний үндэслэл;

2.8.шүүх бүрэлдэхүүний гарын үсэг.

39.10 дугаар зүйл.Давж заалдах шатны шүүхийн шийдвэрийг уншиж сонсгох

Хэвлэх

1.Давж заалдах шатны шүүх хуралдаан даргалагч шүүхийн шийдвэрийг уншиж сонсгоно.

2.Анхан шатны шүүхийн шийтгэх тогтоол, оногдуулсан ялыг хүчингүй болгосон, өөрчилсөн үндэслэлийг шүүх хуралдаан даргалагч тайлбарлана.

3.Шүүхийн шийтгэх тогтоолыг хэвээр үлдээсэн, эсхүл өөрчилсөн тохиолдолд ял шийтгүүлсэн этгээдэд авсан цагдан хорих таслан сэргийлэх арга хэмжээний хугацааг ял эдлэх хугацаанд оруулж тооцно.

4.Давж заалдах шатны шүүхийн шийдвэрийг уншиж сонсгосноос хойш 15 хоногийн дотор шийдвэрийг бичгээр үйлдэж энэ хуулийн 36.13 дугаар зүйлд заасны дагуу прокурор, оролцогчид гардуулна.

39.11 дүгээр зүйл.Давж заалдах шатны шүүхийн шийдвэрийг биелүүлэх

Хэвлэх

1.Давж заалдах шатны шүүхийн шийдвэрийг уншиж сонсгосон даруй хуулийн хүчин төгөлдөр болно.

39.12 дугаар зүйл.Шүүхийн шийдвэрийг залруулах

Хэвлэх

1.Давж заалдах шатны шүүхийн шийдвэрт үг, үсэг, тоо, тооцооны зэрэг техникийн шинжтэй гарсан алдааг залруулах талаар прокурор, оролцогч шүүхэд хүсэлт гаргаж, эсхүл шүүх өөрийн санаачилгаар энэ хуулийн 36.14 дүгээр зүйлд заасан журмаар залруулна.

ДӨЧДҮГЭЭР БҮЛЭГ

ХЯНАЛТЫН ЖУРМААР ШҮҮХИЙН ШИЙДВЭРИЙГ ХЯНАН ШИЙДВЭРЛЭХ АЖИЛЛАГАА

40.1 дүгээр зүйл.Хяналтын журмаар гомдол, эсэргүүцэл гаргах

Хэвлэх

1.Давж заалдах шатны шүүхийн шийдвэрт дараах үндэслэлээр оролцогч хяналтын журмаар гомдол, прокурор, дээд шатны прокурор эсэргүүцэл гаргаж болно:

1.1.шүүхийн хууль хэрэглээний зөрүүг арилгах;

/Энэ заалтыг 2021 оны 01 дүгээр сарын 15-ны өдрийн хуулиар өөрчлөн найруулсан./

/Энэ заалтыг 2023 оны 06 дугаар сарын 16-ны өдрийн хуулиар өөрчлөн найруулсан./

/Энэ заалтын “анхан болон давж заалдах шатны шүүх Эрүүгийн хуулийг зөрүүтэй хэрэглэсэн;” гэснийг Үндсэн хуулийн цэцийн 2023 оны 05 дугаар сарын 03-ны өдрийн 02 дугаар дүгнэлтээр 2023 оны 12 дугаар сарын 15-ны өдрөөс эхлэн түдгэлзүүлсэн./

/Монгол Улсын Их Хурлын 2023 оны 06 дугаар сарын 08-ны өдрийн 40 дүгээр тогтоолоор хүлээн зөвшөөрсөн./

1.2.Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийг ноцтой зөрчсөн нь шүүхийн шийдвэрт нөлөөлсөн;

/Энэ заалтыг 2021 оны 01 дүгээр сарын 15-ны өдрийн хуулиар өөрчлөн найруулсан./

1.3.хуулийг Улсын дээд шүүхийн тогтоол, тайлбараас өөрөөр хэрэглэсэн;

/Энэ заалтыг 2020 оны 01 дүгээр сарын 10-ны өдрийн хуулиар өөрчлөн найруулсан./

/Энэ заалтыг 2021 оны 01 дүгээр сарын 15-ны өдрийн хуулиар өөрчлөн найруулсан./

/Энэ заалтыг 2023 оны 06 дугаар сарын 16-ны өдрийн хуулиар өөрчлөн найруулсан./

/Энэ заалтын “шүүх хуулийг Улсын дээд шүүхийн албан ёсны тайлбараас өөрөөр тайлбарлаж хэрэглэсэн.” гэснийг Үндсэн хуулийн цэцийн 2023 оны 05 дугаар сарын 03-ны өдрийн 02 дугаар дүгнэлтээр 2023 оны 12 дугаар сарын 15-ны өдрөөс эхлэн түдгэлзүүлсэн./

/Монгол Улсын Их Хурлын 2023 оны 06 дугаар сарын 08-ны өдрийн 40 дүгээр тогтоолоор хүлээн зөвшөөрсөн./

1.4.эрх зүйн шинэ ойлголт, эсхүл хууль хэрэглээг тогтооход зарчмын хувьд нийтлэг ач холбогдолтой.

/Энэ заалтыг 2023 оны 06 дугаар сарын 16-ны өдрийн хуулиар нэмсэн./

2.Энэ хуулийн 39.10 дугаар зүйлийн 4 дэх хэсэгт заасны дагуу давж заалдах шатны шүүхийн шийдвэрийг гардуулсан, эсхүл хүргүүлснээс хойш 14 хоногийн дотор хяналтын журмаар гомдол, эсэргүүцэл гаргаж болно.

/Энэ хэсэгт 2020 оны 01 дүгээр сарын 10-ны өдрийн хуулиар өөрчлөлт оруулсан./

~~3.Хяналтын журмаар дараахь үндэслэлээр гомдол, эсэргүүцэл гаргана:~~

~~3.1.шүүх Эрүүгийн хуулийг буруу хэрэглэсэн;~~

3.2.Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийг ноцтой зөрчсөн нь шүүхийн шийдвэрт нөлөөлсөн, эсхүл нөлөөлж болохуйц нөхцөл байдал тогтоогдсон.

/Энэ хэсгийг 2020 оны 01 дүгээр сарын 10-ны өдрийн хуулиар хүчингүй болсонд тооцсон./

4.Гомдол, эсэргүүцэл гаргагч нь хяналтын шатны шүүх хуралдаанаар хэргийг хэлэлцэж эхлэхээс өмнө гомдол, эсэргүүцлээсээ татгалзаж болно.

5.Хяналтын журмаар гомдол, эсэргүүцэл гаргасан нь давж заалдах шатны шүүхийн шийдвэрийн биелэлтийг түдгэлзүүлэх үндэслэл болохгүй.

6.Хяналтын шатны шүүхэд гаргах гомдол, эсэргүүцэлд дараахь зүйлийг тусгана:

6.1.гомдол, эсэргүүцлийг хянан шийдвэрлэх шүүхийн нэр;

6.2.гомдол гаргасан хүний эцэг /эх/-ийн нэр, өөрийн нэр, хаяг, хуулийн этгээд бол оноосон нэр, хаяг, оршин байгаа газар;

6.3.эсэргүүцэл гаргасан хүний эцэг /эх/-ийн нэр, өөрийн нэр, албан тушаал;

6.4.өмгөөлөгчөөр оролцох хүний эцэг /эх/-ийн нэр, өөрийн нэр, хаяг, бусад шаардлагатай мэдээлэл;

6.5.аль шүүхийн ямар шийдвэрт гомдол, эсэргүүцэл гаргаж байгаа;

6.6.анхан болон давж заалдах шатны шүүхийн шийдвэрт заасан хэргийн товч утга;

6.7.гомдол, эсэргүүцлийн хууль зүйн үндэслэл, нотолгоо;

6.8.гомдол, эсэргүүцэл гаргагчийн санал, хүсэлт;

6.9.хавсаргасан баримт бичиг, тэдгээрийн жагсаалт.

7.Хяналтын журмаар гомдол, эсэргүүцэл гаргах хугацааг хүндэтгэн үзэх шалтгаанаар хэтрүүлсэн бол хугацааг сэргээлгэх хүсэлтийг энэ хуулийн 38.2 дугаар зүйлийн 5, 6, 7, 8 дахь хэсэгт заасан журмаар хянан шийдвэрлэнэ.

8.Улсын ерөнхий прокурор, түүний томилсон прокурор хяналтын журмаар эсэргүүцэл бичих зорилгоор хавтаст хэргийн материалтай танилцах эрхтэй.

9.Өмгөөлөгч хяналтын журмаар гаргасан гомдлыг шүүхэд хүргүүлэхээс өмнө өмгөөлж байгаа хүндээ урьдчилан танилцуулсан байна.

/Энэ хэсгийг 2020 оны 01 дүгээр сарын 10-ны өдрийн хуулиар нэмсэн./

10.Өмгөөлөгч хяналтын журмаар гаргасан гомдлоосоо өмгөөлж байгаа хүнийхээ зөвшөөрөлгүйгээр татгалзаж болохгүй.

/Энэ хэсгийг 2020 оны 01 дүгээр сарын 10-ны өдрийн хуулиар нэмсэн./

40.2 дугаар зүйл.Хяналтын журмаар гаргасан гомдол, эсэргүүцлийг хүлээн авах

Хэвлэх

1.Хяналтын журмаар гаргасан гомдол, эсэргүүцлийг уг хэргийг анхан шатны журмаар хянан шийдвэрлэсэн шүүх хүлээн авах бөгөөд энэ хуулийн 38.3 дугаар зүйлд заасан ажиллагааг гүйцэтгэнэ.

2.Гомдол, эсэргүүцэл хүлээн авсан шүүх хэргийг гомдол, эсэргүүцэл, тайлбарын хамт Улсын дээд шүүхэд хүргүүлнэ.

3.Хяналтын шатны шүүх гомдол, эсэргүүцлийг хүлээн авснаас хойш 21 хоногийн дотор танхимын нийт шүүгчийн хуралдаанаар хэлэлцэж дөрөв, түүнээс дээш шүүгч хяналтын шатны шүүх хуралдаанаар хэлэлцүүлэх талаар санал гаргавал энэ тухай тогтоол гаргана.

/Энэ хэсгийг 2021 оны 01 дүгээр сарын 15-ны өдрийн хуулиар өөрчлөн найруулсан./

4.Энэ зүйлийн 3 дахь хэсэгт заасны дагуу гомдол, эсэргүүцлийг хяналтын шатны шүүх хуралдаанаар хэлэлцүүлэх шийдвэр гаргаагүй бол татгалзсанд тооцож, энэ тухай тогтоол гаргана.

/Энэ хэсгийг 2021 оны 01 дүгээр сарын 15-ны өдрийн хуулиар өөрчлөн найруулсан./

5.Энэ зүйлийн 3, 4 дэх хэсэгт заасан тогтоолд шүүгчид гарын үсэг зурснаар хүчин төгөлдөр болно. Тогтоол эцсийн шийдвэр байх ба гомдол гаргахгүй.

/Энэ хэсгийг 2021 оны 01 дүгээр сарын 15-ны өдрийн хуулиар өөрчлөн найруулсан./

6.Гомдол, эсэргүүцлийг хяналтын шатны шүүх хуралдаанаар хэлэлцүүлэх эсэхийг шийдвэрлэхэд оролцогч, прокурор оролцохгүй.

/Энэ хэсгийг 2021 оны 01 дүгээр сарын 15-ны өдрийн хуулиар өөрчлөн найруулсан./

/Энэ хэсгийг 2020 оны 01 дүгээр сарын 10-ны өдрийн хуулиар өөрчлөн найруулсан./

40.3 дугаар зүйл.Хяналтын журмаар хэргийг хянан шийдвэрлэх хугацаа

Хэвлэх

1.Шүүх хэргийг хүлээн авснаас хойш 30 хоногийн дотор хяналтын журмаар хянан шийдвэрлэх ба хэргийн ээдрээ төвөгтэй байдлыг харгалзан энэ хугацааг Танхимын зөвлөгөөнөөс шүүгчийн саналыг харгалзан нэг удаа сунгаж болно.

/Энэ заалтад 2021 оны 01 дүгээр сарын 15-ны өдрийн хуулиар өөрчлөлт оруулсан./

40.4 дүгээр зүйл.Шүүх хуралдааны тов

Хэвлэх

1.Хяналтын шатны шүүх хуралдааны товыг прокурор, гомдол гаргасан болон шүүх хуралдаанд оролцох хүсэлт гаргасан оролцогчид энэ хуулийн 11.9 дүгээр зүйлд заасан журмаар мэдэгдэнэ.

2.Прокуророос бусад оролцогч хүндэтгэн үзэх шалтгаангүйгээр шүүх хуралдаанд ирээгүй нь шүүх хуралдааныг хойшлуулах үндэслэл болохгүй.

40.5 дугаар зүйл.Хяналтын шатны шүүхийн эрх хэмжээ

Хэвлэх

1.Хяналтын журмаар хэрэг хянан шийдвэрлэж байгаа шүүх нь анхан болон давж заалдах шатны шүүхийн шийдвэрээр тогтоогдоогүй, эсхүл үгүйсгэгдсэн нөхцөл байдлыг тогтоох, түүнийг нотлогдсон гэж үзэх, ямар нэг нотлох баримтыг нөгөөгөөс нь ач холбогдолтойд тооцох, анхан шатны болон давж заалдах шатны шүүх Эрүүгийн хуулийн ямар зүйл, хэсэг, заалтыг хэрэглэх, ямар ял оногдуулах тухай асуудлыг урьдчилан шийдвэрлэх эрхгүй.

2.Хяналтын шатны шүүх нь шүүхийн Эрүүгийн хуулийн хэрэглээний зөрүү байгаа эсэх, Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийг ноцтой зөрчсөн нь шүүхийн шийдвэрт нөлөөлсөн эсэх, шүүх хуулийг Улсын дээд шүүхийн тогтоол, тайлбараас өөрөөр хэрэглэсэн эсэхийг хянана.

/Энэ хэсгийг 2021 оны 01 дүгээр сарын 15-ны өдрийн хуулиар өөрчлөн найруулсан./

/Энэ хэсгийг 2023 оны 06 дугаар сарын 16-ны өдрийн хуулиар өөрчлөлт оруулсан./

/Энэ хэсгийн “... зөрүүтэй хэрэглэсэн эсэх, ...” гэснийг Үндсэн хуулийн цэцийн 2023 оны 05 дугаар сарын 03-ны өдрийн 02 дугаар дүгнэлтээр 2023 оны 12 дугаар сарын 15-ны өдрөөс эхлэн түдгэлзүүлсэн./

/Монгол Улсын Их Хурлын 2023 оны 06 дугаар сарын 08-ны өдрийн 40 дүгээр тогтоолоор хүлээн зөвшөөрсөн./

3.Эрүүгийн хуулийг буруу хэрэглэсэн, Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийг ноцтой зөрчсөн гэдгийг энэ хуулийн 39.7, 39.8 дугаар зүйлд заасны дагуу ойлгоно.

4.Хяналтын шатны шүүх энэ хуулийн 40.1 дүгээр зүйлийн 3 дахь хэсэгт зааснаас бусад үндэслэлээр хэрэг хянахгүй.

5.Шүүх хяналтын журмаар хэргийг хянан хэлэлцэхдээ анхан шатны болон давж заалдах шатны шүүхийн үйл ажиллагаа, шийдвэрийг бүрэн хянаж үзнэ.

40.6 дугаар зүйл.Хяналтын журмаар хэргийг хянан шийдвэрлэх

Хэвлэх

1.Хяналтын журмаар хэргийг Улсын дээд шүүхийн таван шүүгчийн бүрэлдэхүүнтэй хянан хэлэлцэх ба шүүх бүрэлдэхүүн, шүүх хуралдаан даргалагчийг тогтоосон журмын дагуу томилно.

/Энэ хэсгийг 2021 оны 01 дүгээр сарын 15-ны өдрийн хуулиар өөрчлөн найруулсан./

2.Шүүх хуралдаан даргалагч шүүх хуралдааныг нээж хэнд холбогдох, ямар хэрэг хэлэлцэхийг зарлаж, шүүх бүрэлдэхүүн бусад оролцогчийг татгалзан гаргах талаар болон хэргийн талаар өөр санал, хүсэлт байгаа эсэхийг прокурор, оролцогчоос тодруулна.

3.Илтгэгч шүүгч тухайн хэргийг илтгэж, шүүхийн шийдвэр болон хяналтын журмаар гаргасан гомдол, эсэргүүцлийн агуулгыг өөрийн урьдчилсан дүгнэлтгүйгээр танилцуулна.

/Энэ хэсэгт 2020 оны 01 дүгээр сарын 10-ны өдрийн хуулиар нэмэлт оруулсан./

4.Хяналтын шатны шүүхэд гомдол, эсэргүүцэл гаргасан прокурор, өмгөөлөгч гомдол, эсэргүүцлийнхээ үндэслэлийг танилцуулна.

5.Шүүх бүрэлдэхүүн нь шүүх хуралдаан даргалагчийн зөвшөөрлөөр талуудад асуулт тавьж, хариулт авна.

6.Прокурор хууль зүйн дүгнэлт, өмгөөлөгч саналаа танилцуулсны дараа шүүх бүрэлдэхүүн зөвлөлдөх тасалгаанд орж шийдвэр гаргана.

40.7 дугаар зүйл.Шийдвэр гаргахаар зөвлөлдөх

Хэвлэх

1.Шүүх шийдвэрээ зөвлөлдөх тасалгаанд хаалттай хэлэлцэж гаргана. Шүүх хуралдаан даргалагч зөвлөлдөх тасалгаанд санал хураах, шийдвэр гаргах ажиллагааг удирдан явуулж асуудал бүрийг олонхийн саналаар шийдвэрлэнэ.

2.Зөвлөлдөх тасалгаанд шийдэх гэж байгаа асуудлын талаар шүүгч бүр санал гаргах тэгш эрхтэйгээр оролцож, өөрийн санал, байр сууриа чөлөөтэй илэрхийлж, тайлбарлана.

40.8 дугаар зүйл.Хяналтын шатны шүүхийн шийдвэр

Хэвлэх

1.Хяналтын шатны шүүх дараахь шийдвэрийн аль нэгийг гаргана:

1.1.гомдол, эсэргүүцлийг хэрэгсэхгүй болгож, анхан болон давж заалдах шатны шүүхийн шийдвэрийг хэвээр үлдээх;

/Энэ заалтыг 2019 оны 04 дүгээр сарын 25-ны өдрийн хуулиар өөрчлөн найруулсан./

1.2.анхан болон давж заалдах шатны шүүхийн шийдвэрийг бүхэлд нь, эсхүл зарим хэсгийг хүчингүй болгох, хэргийг хэрэгсэхгүй болгох;

/Энэ заалтыг 2019 оны 04 дүгээр сарын 25-ны өдрийн хуулиар өөрчлөн найруулсан./

1.3.энэ хуулийн 33.3 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэг, 34.7 дугаар зүйлийн 6.2-т заасан үндэслэлээр анхан болон давж заалдах шатны шүүхийн шийдвэрийг бүхэлд нь, эсхүл зарим хэсгийг хүчингүй болгож, хэргийг прокурорт, эсхүл дахин хэлэлцүүлэхээр шүүхэд буцаах;

/Энэ заалтыг 2022 оны 6 дугаар сарын 03-ны өдрийн хуулиар хүчингүй болсонд тооцсон./

/Энэ заалтыг 2019 оны 04 дүгээр сарын 25-ны өдрийн хуулиар өөрчлөн найруулсан./

1.4.хэргийн зүйлчлэл, ялыг хүндрүүлэхгүйгээр анхан болон давж заалдах шатны шүүхийн шийдвэрт өөрчлөлт оруулах;

/Энэ заалтыг 2019 оны 04 дүгээр сарын 25-ны өдрийн хуулиар өөрчлөн найруулсан./

1.5.энэ хуулийн 40.2 дугаар зүйлийн 5 дахь хэсэгт заасан үндэслэлээр гомдол, эсэргүүцлийг хэлэлцэхгүй орхих;

1.6.шүүх хэрэглэсэн, эсхүл хэрэглэх хууль нь Монгол Улсын Үндсэн хуульд нийцээгүй гэж үзвэл Үндсэн хуулийн цэцэд хүсэлт гаргуулах тухай саналыг Улсын дээд шүүхийн нийт шүүгчдийн хуралдаанд шилжүүлэх;

~~1.7.энэ хуулийн 36.8 дугаар зүйлийн 1.3, 1.4, 1.5, 1.6, 1.7, 1.8, 1.9-д заасан шийдвэрт өөрчлөлт оруулах.~~

/Энэ хэсгийг 2020 оны 01 дүгээр сарын 10-ны өдрийн хуулиар хүчингүй болсонд тооцсон./

2.Хяналтын шатны шүүх хуралдаан даргалагч гомдол, эсэргүүцлийг хангасан эсэхийг сонсгоно. Шийдвэрийг шүүх хуралдаан дууссан өдрөөс хойш 30 хоногийн дотор гаргах ба хугацааг тухайн шүүхийн шүүгчдийн зөвлөгөөнөөс нэг удаа 30 хүртэл хоногоор сунгаж болно.

/Энэ хэсгийг 2021 оны 01 дүгээр сарын 15-ны өдрийн хуулиар өөрчлөн найруулсан./

3.Хяналтын шатны шүүхийн тогтоолд шүүх бүрэлдэхүүн гарын үсэг зурснаар хүчин төгөлдөр болно. Хяналтын шатны шүүхийн тогтоолд анхан болон давж заалдах журмаар хэргийг хянан шийдвэрлэсэн шүүхийн шийдвэр, магадлалын тогтоох хэсгийн агуулга, гомдол, эсэргүүцэл болон гаргаж байгаа тогтоолын үндэслэлийг тусгана.

/Энэ хэсгийг 2021 оны 01 дүгээр сарын 15-ны өдрийн хуулиар өөрчлөн найруулсан./

4.Хяналтын шатны шүүхийн тогтоол шүүхийн эцсийн шийдвэр байх ба уг тогтоолд гомдол гаргахгүй.

/Энэ хэсгийг 2021 оны 01 дүгээр сарын 15-ны өдрийн хуулиар өөрчлөн найруулсан./

5.Хяналтын шатны шүүхийн шийдвэрийг шүүгчийн тусгай саналын хамт хэрэгт хавсаргаж, шийдвэрийн хувийг энэ хуулийн 36.13 дугаар зүйлд заасны дагуу гомдол, эсэргүүцэл гаргагчид гардуулна.

40.9 дүгээр зүйл.Шүүхийн шийдвэрийг залруулах

Хэвлэх

1.Хяналтын шатны шүүхийн шийдвэрт үг, үсэг, тоо, тооцооны зэрэг техникийн шинжтэй гарсан алдааг залруулах талаар прокурор, оролцогч шүүхэд хүсэлт гаргаж, эсхүл шүүх өөрийн санаачилгаар энэ хуулийн 36.14 дүгээр зүйлд заасан журмаар залруулна.

~~40.10 дугаар зүйл.Хяналтын шатны шүүхийн шийдвэрт гомдол гаргах~~

/Энэ зүйлийг 2021 оны 01 дүгээр сарын 15-ны өдрийн хуулиар хүчингүй болсонд тооцсон./

Хэвлэх

1.Хяналтын шатны шүүхийн шийдвэр хууль зөрчсөн гэж үзвэл энэ хуулийн 40.1 дүгээр зүйлд заасан этгээд уг шийдвэрийг гардан авснаас хойш 30 хоногийн дотор Улсын дээд шүүхийн Ерөнхий шүүгчид гомдол гаргаж болно.

2.Хяналтын шатны шүүхийн шийдвэрт гаргасан гомдлыг уг хэргийг анхан шатны журмаар хянан шийдвэрлэсэн шүүхээр дамжуулан Улсын дээд шүүхэд хүргүүлж болно.

3.Улсын дээд шүүхийн Ерөнхий шүүгч гомдлыг үндэслэлтэй гэж үзвэл 30 хоногийн дотор Улсын дээд шүүхийн хяналтын шатны Эрүүгийн хэргийн шүүгчдийн нэгдсэн хуралдаанаар хэлэлцүүлэхээр дүгнэлт гаргана. Ерөнхий шүүгчийн дүгнэлтэд хэрэг шийдвэрлэсэн байдал, хууль зөрчсөн үндэслэлийг тусгасан байна.

4.Улсын дээд шүүхийн Ерөнхий шүүгч гомдлыг Улсын дээд шүүхийн хяналтын шатны Эрүүгийн хэргийн шүүгчдийн нэгдсэн хуралдаанаар хэлэлцүүлэх үндэслэлгүй гэж үзвэл 30 хоногийн дотор энэ хуулийн 11.9 дүгээр зүйлд заасны дагуу гомдол, эсэргүүцэл гаргагчид бичгээр хариу өгнө.

~~40.11 дүгээр зүйл.Улсын дээд шүүхийн хяналтын шатны Эрүүгийн хэргийн шүүгчдийн нэгдсэн хуралдаан~~

/Энэ зүйлийг 2021 оны 01 дүгээр сарын 15-ны өдрийн хуулиар хүчингүй болсонд тооцсон./

Хэвлэх

1.Хяналтын шатны шүүхийн шийдвэр гаргахад оролцсон шүүх бүрэлдэхүүний хоёр шүүгч тусгай санал гаргасан, эсхүл Улсын дээд шүүхийн Ерөнхий шүүгч дүгнэлт гаргасан, Улсын ерөнхий прокурор эсэргүүцэл бичсэн бол хэргийг 30 хоногийн дотор Улсын дээд шүүхийн хяналтын шатны Эрүүгийн хэргийн шүүгчдийн нэгдсэн хуралдаан /цаашид "Эрүүгийн хэргийн шүүгчдийн нэгдсэн хуралдаан" гэх/-аар хянан хэлэлцэж шийдвэрлэнэ.

2.Энэ зүйлийн 1 дэх хэсэгт заасан тохиолдолд Улсын дээд шүүхийн Ерөнхий шүүгч Эрүүгийн хэргийн шүүгчдийн нэгдсэн хуралдаан явуулах тухай шийдвэр гаргаж, хуралдааны товыг тогтооно.

~~3.Энэ зүйлийн 1 дэх хэсэгт заасан хуралдааныг Улсын дээд шүүхийн Ерөнхий шүүгч даргална.~~

4.Эрүүгийн хэргийн шүүгчдийн нэгдсэн хуралдаан нь Улсын дээд шүүхийн Ерөнхий шүүгчээс гадна Эрүүгийн хэргийн танхимын нийт шүүгчийн дөрөвний гурваас доошгүй нь оролцсоноор хүчинтэйд тооцогдоно.

~~40.12 дугаар зүйл.Эрүүгийн хэргийн шүүгчдийн нэгдсэн хуралдааны шийдвэр~~

/Энэ зүйлийг 2021 оны 01 дүгээр сарын 15-ны өдрийн хуулиар хүчингүй болсонд тооцсон./

Хэвлэх

1.Эрүүгийн хэргийн шүүгчдийн нэгдсэн хуралдаанаар хяналтын шатны шүүхийн шийдвэрийг хүчингүй болгох, өөрчлөх эсэх асуудлыг олонхийн саналаар шийдвэрлэнэ.

/Энэ хэсэгт 2020 оны 01 дүгээр сарын 10-ны өдрийн хуулиар нэмэлт оруулсан./

~~2.Шийдвэр гаргахаар зөвлөлдөхдөө энэ хуулийн 36.1 дүгээр зүйлийг удирдлага болгоно.~~

3.Эрүүгийн хэргийн шүүгчдийн нэгдсэн хуралдаанд оролцсон шүүгчид санал тэнцвэл хяналтын шатны шүүхийн шийдвэр хэвээр үлдэнэ.

4.Эрүүгийн хэргийн шүүгчдийн нэгдсэн хуралдаан энэ хуулийн 40.3, 40.4, 40.5, 40.6 дугаар зүйлд заасан журмаар явагдаж энэ хуулийн 40.7 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт заасны дагуу шийдвэр гаргана.

~~5.Энэ зүйлийн 1 дэх хэсэгт заасан шийдвэрийг уншиж сонсгосон даруй хуулийн хүчин төгөлдөр болно.~~

6.Улсын дээд шүүхийн Ерөнхий шүүгчийн оролцсон Эрүүгийн хэргийн шүүгчдийн нэгдсэн хуралдааны шийдвэр шүүхийн эцсийн шийдвэр байна.

IX ХЭСЭГ

ЭРҮҮГИЙН ХЭРЭГ ХЯНАН ШИЙДВЭРЛЭХ ОНЦГОЙ ЖУРАМ

ДӨЧИН НЭГДҮГЭЭР БҮЛЭГ

ШИНЭЭР ИЛЭРСЭН НӨХЦӨЛ БАЙДЛЫН УЛМААС ШҮҮХИЙН ШИЙДВЭРИЙГ ХЯНАХ

41.1 дүгээр зүйл.Шинээр илэрсэн нөхцөл байдлын улмаас шүүхийн шийдвэрийг хянах үндэслэл

Хэвлэх

1.Дараахь нөхцөл байдал тогтоогдвол шинээр илэрсэн нөхцөл байдал гэж үзэж, урьд гарсан хуулийн хүчин төгөлдөр шүүхийн шийдвэрийг хүчингүй болгож, хэргийг сэргээн шалгаж болно:

1.1.гэрч, шинжээчийн санаатай гаргасан худал мэдүүлэг, дүгнэлт, орчуулагч, хэлмэрчийн санаатай худал орчуулга, хуурамч нотлох баримт, тэмдэглэл, баримт бичгийг үндэслэж шийдвэр гарсан нь тогтоогдсон;

1.2.шүүгч, прокурор, мөрдөгч, эрх бүхий албан тушаалтан нь эрх хэмжээгээ урвуулан ашигласан нь хуулийн хүчин төгөлдөр болсон шүүхийн шийдвэрээр тогтоогдсон;

1.3.цагаатгагдсан хүн, хуулийн этгээд гэм буруутай болохыг нотлох, эсхүл гэм буруугүй хүн, хуулийн этгээдэд ял оногдуулахад хүргэсэн, шүүх шийдвэр гаргах үед мэдэгдээгүй байсан ба оногдуулснаас хөнгөн, эсхүл хүнд ялтай зүйл, хэсэг, заалт хэрэглэх үндэслэл болох нөхцөл байдал илэрсэн;

1.4.хуулийг илт буруу хэрэглэсэн шүүхийн шийдвэрийн улмаас хүний эрх ноцтой зөрчигдсөн бол.

2.Хөөн хэлэлцэх хугацаа өнгөрсөн, Өршөөл үзүүлэх тухай хууль гарсан, уучлал үзүүлсэн, яллагдагч нас барснаас шүүхийн тогтоол гаргах бололцоогүй болсон бол энэ зүйлийн 1 дэх хэсэгт заасан шинээр илэрсэн нөхцөл байдлыг энэ хуульд заасан журмаар тогтооно.

41.2 дугаар зүйл.Шүүхийн шийдвэрийг хянуулах тухай хүсэлт

Хэвлэх

1.Шинээр илэрсэн нөхцөл байдлын тухай гомдол, хүсэлтийг прокурор хүлээн авч энэ хуулийн 41.1 дүгээр зүйлд заасан үндэслэлийн аль нэг нь байвал прокурор шинэ нөхцөл байдал илэрсэн гэж үзэж, хэрэг үүсгэх тухай тогтоол гаргаж, энэ тухай хэргийн оролцогчид мэдэгдэх, уг байдлыг хянан шалгах, эсхүл энэ талаар мөрдөгчид даалгавар өгнө.

2.Шинээр илэрсэн нөхцөл байдлыг шалгахад мөрдөгч энэ хуульд заасан журмыг баримтлан шаардлагатай мөрдөн шалгах ажиллагааг явуулна.

3.Прокурор шинээр илэрсэн нөхцөл байдлын талаар хэрэг үүсгэх үндэслэлгүй гэж үзвэл энэ тухай үндэслэл бүхий тогтоол гаргаж, гомдол, хүсэлтийг хүлээн авахаас татгалзах шийдвэр гаргах ба түүнийг эс зөвшөөрвөл дээд шатны прокурорт гомдол гаргаж болно.

4.Шинээр илэрсэн нөхцөл байдлыг мөрдөн шалгах ажиллагаа эхэлмэгц хэргийн хугацааг шинээр тогтоож, хугацаа сунгахад энэ хуулийн 31.13 дугаар зүйлд заасан журмыг баримтална.

41.3 дугаар зүйл.Шинээр илэрсэн нөхцөл байдлын улмаас хэргийг сэргээх хугацаа

Хэвлэх

1.Шинээр илэрсэн нөхцөл байдлын улмаас цагаатгасан шүүхийн шийдвэрийг хянан үзэх, түүнчлэн ялтанд хүндрүүлсэн ялтай хуулийг хэрэглэх шаардлагатай болсон бол Эрүүгийн хуулийн 1.10 дугаар зүйлд заасан хөөн хэлэлцэх хугацааны дотор шинэ нөхцөл байдал илэрснээс хойш 1 жил өнгөрөөгүй бол гүйцэтгэж болно.

2.Шинээр илэрсэн нөхцөл байдлын улмаас шүүхийн шийтгэх тогтоолыг хянан үзэх явдал нь ял шийтгүүлсэн этгээдийн эрх зүйн байдлыг дээрдүүлэхээр байвал хугацаагаар хязгаарлахгүй.

3.Ял шийтгүүлсэн хүнийг цагаатгахын тулд хэргийг шинээр илэрсэн нөхцөл байдал илэрсэн үндэслэлээр сэргээхэд уг хүн нас барсан нь саад болохгүй.

41.4 дүгээр зүйл.Шинээр илэрсэн нөхцөл байдлын улмаас хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагааг сэргээх хүсэлтийг шийдвэрлэх

Хэвлэх

1.Прокурор энэ хуулийн 41.1 дүгээр зүйлд заасан үндэслэл байгаа эсэхийг шалгаж, шинээр илэрсэн нөхцөл байдлын улмаас хэргийг сэргээх тухай дүгнэлтээ дараахь шүүхэд бичгээр гаргана:

1.1.анхан шатны шүүхийн шийдвэрийг давж заалдах шатны шүүхэд;

1.2.давж заалдах, хяналтын шатны шүүхийн шийдвэрийг хяналтын шатны шүүхэд.

2.Шинээр илэрсэн нөхцөл байдлын улмаас хэргийг хянуулах тухай дүгнэлтийг хүлээн авсан шүүх хянан хэлэлцэж, олонхийн саналаар шийдвэр гаргана.

3.Шүүх дүгнэлтийг хүлээн авахаас татгалзах шийдвэр гаргасан бол энэ талаар хүсэлт гаргагчид мэдэгдэнэ.

4.Шүүх дүгнэлтийг хүлээн авах үндэслэлтэй гэж үзвэл шүүхийн шийдвэрийг хүчингүй болгож, дараахь шийдвэр гаргана:

4.1.тухайн хэргийг хянан шийдвэрлэх шүүхийн харьяаллыг тогтоож, хэргийг дахин хэлэлцүүлэхээр буцаах;

4.2.хэргийг прокурорт буцаах.

5.Энэ зүйлийн 4 дэх хэсэгт заасан шийдвэрийн хуулбарыг энэ хуулийн 11.9 дүгээр зүйлд заасны дагуу прокурор, оролцогчид хүргүүлнэ.

41.5 дугаар зүйл.Шинээр илэрсэн нөхцөл байдлын улмаас хэргийг хянан шийдвэрлэх ажиллагаа

Хэвлэх

1.Энэ хуулийн 41.4 дүгээр зүйлийн 3 дахь хэсэгт заасан үндэслэлээр шүүхийн шийдвэрийг хүчингүй болгож, эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагааг сэргээсний дараа явагдах эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагааг энэ хуульд заасан ердийн журмыг баримтлан явуулна.

2.Шинээр илэрсэн нөхцөл байдлын улмаас шүүхийн шийдвэрийг хүчингүй болгосон бол анхан шатны шүүх уг хэргийг дахин шийдвэрлэхдээ өмнөх шүүхийн шийдвэрийн заалтыг удирдлага болгохгүй.

ДӨЧИН ХОЁРДУГААР БҮЛЭГ

ЭРҮҮГИЙН ХЭРГИЙН ТАЛААР ЭРХ ЗҮЙН ТУСЛАЛЦАА ХАРИЛЦАН ҮЗҮҮЛЭХ АЖИЛЛАГАА

42.1 дүгээр зүйл.Мөрдөн шалгах ажиллагаа явуулах тухай хүсэлт гаргах

Хэвлэх

1.Гадаад улсын нутаг дэвсгэрт мэдүүлэг авах, үзлэг, нэгжлэг, туршилт хийх, эд хөрөнгө хураан авах болон энэ хуульд заасан эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагаа явуулах шаардлагатай бол уг асуудлыг эрх зүйн туслалцаа харилцан үзүүлэх тухай болон олон улсын бусад гэрээ, хэлэлцээрийн дагуу гүйцэтгэнэ.

2.Мөрдөн шалгах ажиллагаа явуулах хүсэлтийг олон улсын гэрээ, хэлэлцээрт заасан байгууллагаар дамжуулан явуулна.

3.Олон улсын гэрээнд өөрөөр заагаагүй бол хүсэлтийг хүлээн авах улсын хэлээр үйлдэнэ.

42.2 дугаар зүйл.Мөрдөн шалгах ажиллагаа явуулах тухай хүсэлтийн агуулга

Хэвлэх

1.Мөрдөн шалгах тодорхой ажиллагаа явуулах тухай хүсэлтийг бичгээр үйлдэж, түүнд дараахь зүйлийг тусгана:

1.1.хүсэлт гаргаж байгаа байгууллагын нэр, хаяг;

1.2.хүсэлт хүлээн авах байгууллагын нэр, хаяг;

1.3.хүсэлтийн утга;

1.4.хэргийн агуулга, мөрдөн шалгах ажиллагаагаар тогтоогдсон нөхцөл байдал, эрх зүйн туслалцаа авах зорилго;

1.5.эрх зүйн туслалцаа үзүүлэх үндэслэл;

1.6.хүсэлтэд заасан хүний иргэний харьяалал, эрхэлдэг ажил, оршин суугаа газрын, эсхүл байрлаж байгаа газрын талаархи мэдээлэл, хуулийн этгээдийн хувьд түүний нэр, хаяг;

1.7.эд мөрийн ба бусад нотлох баримт;

1.8.зүйлчлэлийн тухай мэдээлэл, шаардлагатай бол учирсан хохирлын хэмжээ;

1.9.тухайн улсын нутаг дэвсгэрт хийгдэх мөрдөн шалгах тодорхой ажиллагаа.

2.Хүсэлтэд хавсаргаж байгаа баримт бичиг, нотлох баримтыг хүлээн авах улсын албан ёсны хэлээр орчуулж, холбогдох албан тушаалтан гарын үсэг зурж, шаардлагатай бол тэмдэг дарна.

42.3 дугаар зүйл.Гэрч, хохирогч, шинжээч, иргэний нэхэмжлэгч, иргэний хариуцагчийг дуудах, мэдүүлэг авах

Хэвлэх

1.Олон улсын гэрээ, хэлэлцээрт өөрөөр заагаагүй бол гадаад улсад байнга, эсхүл түр хугацаагаар оршин сууж байгаа Монгол Улсын харьяат гэрч, хохирогч, шинжээч, иргэний нэхэмжлэгч, иргэний хариуцагчийг тухайн улс дахь Монгол Улсын Дипломат төлөөлөгчийн газраар дамжуулан дуудаж болно.

2.Олон улсын гэрээ, хэлэлцээрт өөрөөр заагаагүй бол гадаад улсын харьяат гэрч, хохирогч, шинжээч, иргэний нэхэмжлэгч, иргэний хариуцагчийг гадаад харилцааны асуудал хариуцсан төрийн захиргааны төв байгууллага болон тухайн улсын эрх бүхий байгууллагаар дамжуулан дуудна.

3.Энэ зүйлийн 1 дэх хэсэгт заасан гэрч, хохирогч болон бусад оролцогчид дараахь хариуцлага, албадлагын арга хэмжээ хэрэглэхгүй:

3.1.албадан ирүүлэх;

3.2.мэдүүлэг өгөхөөс татгалзах, эсхүл зайлсхийсэн үйлдэлд шийтгэл оногдуулах;

3.3.худал мэдүүлэх, худал дүгнэлт гаргахад эрүүгийн хариуцлага хүлээлгэх.

42.4 дүгээр зүйл.Мөрдөн шалгах ажиллагаа явуулах тухай гадаад улсын эрх бүхий байгууллагын хүсэлтийг биелүүлэх

Хэвлэх

1.Шүүх, прокурор, мөрдөгч нь гадаад улсын холбогдох байгууллага, албан тушаалтны мөрдөн шалгах ажиллагаа явуулах тухай хүсэлтийг энэ хуульд заасан нийтлэг журмын дагуу биелүүлнэ.

2.Хүсэлтийг биелүүлэхэд тухайн улстай байгуулсан олон улсын гэрээнд заасан бол гадаад улсын мөрдөн шалгах ажиллагааны хэм хэмжээг хэрэглэж болно.

3.Олон улсын гэрээнд заасан бол мөрдөн шалгах ажиллагаа явуулахад гадаад улсын холбогдох байгууллагын төлөөлөгч байлцаж болно.

4.Хүсэлтийг биелүүлэх боломжгүй дараахь тохиолдолд олон улсын гэрээ, хэлэлцээрт өөрөөр заагаагүй бол Улсын ерөнхий прокурорын газраар дамжуулан хүсэлт явуулсан гадаад улсын байгууллагад биелүүлээгүй шалтгааныг зааж, хүлээн авсан баримт бичгийг буцаана:

4.1.энэ хууль болон тухайн асуудалтай холбогдох олон улсын гэрээнд заасан шаардлагыг хангаагүй;

4.2.Монгол Улсын тусгаар тогтнол, аюулгүй байдалд харшлах;

4.3.Монгол Улсын хуулийг зөрчиж байвал.

42.5 дугаар зүйл.Хэрэг бүртгэлт, мөрдөн байцаалтыг үргэлжлүүлэхээр хавтаст хэргийн материалыг хүргүүлэх

Хэвлэх

1.Гадаадын иргэн Монгол Улсын нутаг дэвсгэрт гэмт хэрэг үйлдсэнийхээ дараа Монгол Улсаас гарч явсан нь тогтоогдвол уг хэргийг шалгах явцад цугларсан баримт, материалыг хууль, олон улсын гэрээнд заасан журмын дагуу гадаад улсын холбогдох байгууллагад хүргүүлнэ.

42.6 дугаар зүйл.Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагаа явуулах хүсэлтийг биелүүлэх

Хэвлэх

1.Монгол Улсын иргэн гадаад улсын нутаг дэвсгэрт гэмт хэрэг үйлдсэнийхээ дараа Монгол Улсад буцаж ирсэн бөгөөд гадаад улсын эрх бүхий байгууллага уг хэргийг үргэлжлүүлэн шалгуулах хүсэлт ирүүлсэн бол эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагааг энэ хуульд заасан журмын дагуу явуулна.

2.Энэ зүйлийн 1 дэх хэсэгт заасан этгээдийн хэргийг гадаад улсын эрх бүхий байгууллага шалгасан материалыг хууль, олон улсын гэрээнд заасан журмын дагуу шилжүүлж авах ба энэ хуульд заасан шаардлагыг хангасан нөхцөлд нотлох баримтаар тооцох эсэхийг шүүх шийдвэрлэнэ.

ДӨЧИН ГУРАВДУГААР БҮЛЭГ

ТОГТООЛ БИЕЛҮҮЛЭХ ЗОРИЛГООР ХҮНИЙГ ШИЛЖҮҮЛЭН АВАХ, ШИЛЖҮҮЛЭН ӨГӨХ

43.1 дүгээр зүйл.Монгол Улсын иргэнийг шилжүүлэн авах тухай хүсэлт гаргах

Хэвлэх

1.Монгол Улсын нутаг дэвсгэрт гэмт хэрэг үйлдсэнийхээ дараа гадаад улсад гарсан Монгол Улсын иргэнийг шилжүүлэн авах тухай хүсэлтийг хууль, олон улсын гэрээ, хэлэлцээрт заасан журмын дагуу гадаад улсын эрх бүхий байгууллагад тавина.

2.Хүсэлтэд дараахь зүйлийг тусгана:

2.1.шилжүүлэн авах хүний эцэг /эх/-ийн нэр, өөрийн нэр, төрсөн он, сар, өдөр, түүнийг гэрчлэх баримт;

2.2.иргэний харьяалал, гадаад төрх байдлын тодорхойлолт, гэрэл зураг;

2.3.тухайн хүний үйлдсэн хэргийн товч агуулга, хэрэглэх хуулийн заалт, шийтгүүлсэн бол шүүхээс оногдуулсан ял;

2.4.шүүхийн шийтгэх тогтоол, эсхүл эрүүгийн хэрэг үүсгэж яллагдагчаар татах тухай тогтоол гаргасан он, сар, өдөр;

2.5.хүсэлтэд хавсаргасан баримт бичгийн баталгаат хуулбар.

43.2 дугаар зүйл.Гадаад улсын иргэнийг шилжүүлэн өгөх тухай хүсэлтийг биелүүлэх

Хэвлэх

1.Гадаад улсын нутаг дэвсгэрт гэмт хэрэг үйлдсэн, эсхүл ял шийтгүүлсэн гадаадын иргэн, харьяалалгүй хүнийг шилжүүлэн өгөх тухай гадаад улсын эрх бүхий байгууллагын хүсэлтийг хууль, олон улсын гэрээ, хэлэлцээрт заасны дагуу шийдвэрлэнэ.

2.Энэ зүйлийн 1 дэх хэсэгт заасан шилжүүлбэл зохих хүн Монгол Улсын нутаг дэвсгэрт хорих ял эдэлж байгаа бол ял эдэлж дуустал, эсхүл ялаас чөлөөлөх хүртэл шилжүүлэн өгөхийг хойшлуулж болно.

3.Шилжүүлэн өгөхийг хойшлуулбал хөөн хэлэлцэх хугацаа дуусах, эсхүл гэмт хэргийг мөрдөхөд саад учруулахаар бол уг хүнийг шилжүүлэн өгч болно.

43.3 дугаар зүйл.Шилжүүлэн өгөхөөс татгалзах

Хэвлэх

1.Дараахь тохиолдолд шилжүүлэн өгөхгүй:

1.1.Монгол Улсын иргэн;

1.2.уг хүнд Монгол Улсад орогнох эрх олгосон;

1.3.уг хүний холбогдсон үйлдэл, эс үйлдэхүй нь Монгол Улсад гэмт хэрэгт тооцогддоггүй бол;

1.4.шилжүүлбэл зохих хүн тухайн үйлдэлд урьд нь ял шийтгүүлж эдэлсэн, эсхүл уг хэргийг өмнө нь хэрэгсэхгүй болгосон бол;

1.5.Монгол Улсын хуулиар тухайн хэргийн хөөн хэлэлцэх хугацаа дууссан, эсхүл бусад үндэслэлээр эрүүгийн хэрэг үүсгэж яллагдагчаар татах, ял шийтгэж болохгүй нөхцөл байдал байгаа бол;

1.6.уг хүнийг шилжүүлэн өгснөөр түүнийг эрүүдэн шүүх бодит аюул тулгарахаар бол;

1.7.уг хүний үйлдсэн гэмт хэрэгт шилжүүлэн авах хүсэлт гаргасан улсын хуулиар цаазаар авах ял оногдуулахаар бол.

43.4 дүгээр зүйл.Давхар харьяалалтай ба харьяалалгүй хүнийг шилжүүлэн өгөх

Хэвлэх

1.Давхар харьяалалтай ба харьяалалгүй хүнийг шилжүүлэн өгөх асуудлыг энэ хууль, олон улсын гэрээ, хэлэлцээрт заасны дагуу шийдвэрлэнэ.

43.5 дугаар зүйл.Шилжүүлэн өгөх зорилгоор цагдан хорих таслан сэргийлэх арга хэмжээ хэрэглэх

Хэвлэх

1.Гадаад улсын эрх бүхий байгууллагын хүсэлтийг хангаж шилжүүлэн өгөх хууль зүйн үндэслэл байвал түүнийг баривчлан шилжүүлж өгөх хүртэл цагдан хорих таслан сэргийлэх арга хэмжээ авах тухай прокурорын саналыг шүүх хэлэлцэж шийдвэрлэнэ.

2.Шилжүүлэн өгөх цаг, хугацаа, газрыг хүсэлт гаргасан гадаад улсын эрх бүхий байгууллагад прокурор мэдэгдэнэ.

3.Энэ зүйлийн 1 дэх хэсэгт заасны дагуу цагдан хоригдсон этгээдийг 30 хоногийн дотор шилжүүлж аваагүй бол шүүхийн шийдвэрээр суллана.

4.Энэ зүйлийн 3 дахь хэсэгт заасны дагуу сулласан хүнийг шинээр хүсэлт гаргасан тохиолдолд дахин цагдан хорьж болно.

43.6 дугаар зүйл.Эд зүйл, бусад нотлох баримтыг шилжүүлэх

Хэвлэх

1.Энэ хуульд заасан журмын дагуу гадаад улсын иргэн, харьяалалгүй хүнийг гадаад улсад шилжүүлэн өгөхдөө түүний гэмт хэрэг үйлдэхэд ашигласан зэвсэг болон бусад зүйл, түүнчлэн гэмт хэргийн ул мөр бүхий, эсхүл гэмт үйлдлийн замаар олж авсан эд зүйл, шаардлагатай бусад нотлох баримтыг шилжүүлнэ.

2.Энэ зүйлийн 1 дэх хэсэгт заасан нотлох баримтыг эрүүгийн өөр хэрэг шийдвэрлэхэд ашиглах шаардлагатай бол түүнийг шилжүүлэн өгөхөөс татгалзаж болно.

3.Энэ зүйлийн 2 дахь хэсэгт заасан шаардлага байгаа боловч гадаад улсын холбогдох байгууллага хэргийг шийдвэрлэж дуусмагц энэ зүйлийн 1 дэх хэсэгт заасан эд зүйлийг буцааж өгөх тухай баталгаа гаргасан үед шилжүүлнэ.

ДӨЧИН ДӨРӨВДҮГЭЭР БҮЛЭГ

ХОРИХ ЯЛ ШИЙТГҮҮЛСЭН ХҮНИЙГ ХАРЬЯАТ УЛСАД НЬ ЯЛ ЭДЛҮҮЛЭХЭЭР ШИЛЖҮҮЛЭХ, МОНГОЛ УЛСЫН ИРГЭНИЙГ ШИЛЖҮҮЛЭН АВАХ

44.1 дүгээр зүйл.Хорих ял шийтгүүлсэн хүнийг харьяат улсад нь ял эдлүүлэхээр шилжүүлэх үндэслэл

Хэвлэх

1.Монгол Улсын шүүхээр хорих ял шийтгүүлсэн хүнийг харьяат улсад нь шилжүүлэн өгөх, түүнчлэн гадаад улсын шүүхээр хорих ял шийтгүүлсэн Монгол Улсын иргэнийг шилжүүлэн авах асуудлыг тухайн улстай байгуулсан хоёр талт болон Монгол Улс нэгдэн орсон олон улсын гэрээнд заасан нөхцөл, журмын дагуу гүйцэтгэнэ.

2.Хууль, Монгол Улсын олон улсын гэрээнд өөрөөр заагаагүй бол Монгол Улсын шүүхээр хорих ял шийтгүүлсэн хүнийг харьяат улсад нь шилжүүлэн өгөх шийдвэрийг Улсын ерөнхий прокурор гаргаж, түүнийг шийдвэр гаргасан шүүх болон шүүхийн шийдвэр гүйцэтгэх байгууллагад мэдэгдэнэ.

44.2 дугаар зүйл.Хорих ял шийтгүүлсэн хүнийг харьяат улсад нь шилжүүлэн өгөхөөс татгалзах

Хэвлэх

1.Дараахь тохиолдолд Монгол Улсын шүүхээр хорих ял шийтгүүлсэн хүнийг харьяат улсад нь шилжүүлэн өгөхөөс татгалзаж болно:

1.1.уг хүнд ял оногдуулсан аль ч үйлдэл ял шийтгүүлсэн хүнийг харьяалах улсын хуулиар гэмт хэрэгт тооцогддоггүй бол;

1.2.ял шийтгүүлсэн хүнийг харьяалах улсын хуулиар хөөн хэлэлцэх хугацаа дууссан, бусад үндэслэлээр ялыг харьяалах улсад нь эдлүүлэх боломжгүй бол;

1.3.ял шийтгүүлсэн хүн, эсхүл шилжүүлэн авах хүсэлт гаргасан улс шүүхийн шийтгэх тогтоолын иргэний нэхэмжлэлтэй холбоотой заалтыг биелүүлээгүй, тийм баталгаа өгөөгүй бол;

1.4.олон улсын гэрээнд заасан нөхцөлөөр ял шийтгүүлсэн хүнийг шилжүүлэн өгөх зөвшилцөлд хүрээгүй бол;

1.5.ял шийтгүүлсэн хүн Монгол Улсад байнга оршин суугч байсан бол;

1.6.ял шийтгүүлсэн хүний холбогдсон гэмт хэрэгт шилжүүлэн өгөх улсын хуулиар цаазаар авах ял оногдуулж болох бол.

44.3 дугаар зүйл.Ял эдлүүлэх зорилгоор Монгол Улсын иргэнийг шилжүүлж авах тухай хүсэлтийг хянан шийдвэрлэх

Хэвлэх

1.Хууль, Монгол Улсын олон улсын гэрээнд өөрөөр заагаагүй бол гадаад улсын шүүхээр хорих ял шийтгүүлсэн Монгол Улсын иргэнийг шилжүүлж авах тухай хүсэлтийг тухайн ял шийтгүүлсэн хүн, түүний хууль ёсны төлөөлөгч, төрөл, садангийн хүн, түүнчлэн ял шийтгүүлсэн хүний зөвшөөрснөөр тухайн улсад суугаа Монгол Улсын Дипломат төлөөлөгчийн газар, эсхүл тухайн улсын эрх бүхий байгууллага Улсын ерөнхий прокурорт уламжилна.

2.Улсын ерөнхий прокурор хүсэлтийг хянаж, түүнийг хангах боломжтой гэж үзсэн тохиолдолд түүний саналыг үндэслэн Улсын дээд шүүхийн Ерөнхий шүүгчийн тогтоосон харьяаллын дагуу сум буюу сум дундын, дүүргийн шүүх шийдвэр гаргана.

3.Шүүхийн шийдвэрт дараахь зүйлийг заасан байна:

3.1.гадаад улсын шүүхийн нэр, шийдвэр гаргасан газар, он, сар, өдөр;

3.2.Монгол Улсад хамгийн сүүлд байнга оршин сууж байсан болон ажиллаж байсан газар;

3.3.ял шийтгүүлсэн хүний үйлдсэн гэмт хэрэг, гадаад улсын шүүхээс түүнд хэрэглэсэн хуулийн зүйл, хэсэг, заалт;

3.4.ял шийтгүүлсэн хүний үйлдэлд хэрэглэх Эрүүгийн хуулийн зүйл, хэсэг, заалт;

3.5.гадаад улсын шүүхээс ял шийтгүүлсэн хүнд оногдуулсан ялын хугацаа, хорих ангийн дэглэм, Монгол Улсад эдэлбэл зохих ялын хугацаа, хорих ангийн дэглэм, хохирол нөхөн төлөх журам.

4.Гадаад улсын шүүхээс оногдуулсан хорих ялын хугацаа нь Эрүүгийн хуулиар тухайн гэмт хэрэгт оногдуулж болох ялын дээд хэмжээнээс их байвал Монгол Улсад ял эдлэх хугацааг Эрүүгийн хуулиар тухайн гэмт хэрэгт оногдуулж болох хорих ялын дээд хэмжээгээр тогтооно.

5.Гадаад улсын шүүх хорих ял оногдуулсан боловч Монгол Улсын хуулиар уг хэрэгт хорих ял оногдуулж болохооргүй байвал шүүх уг хүнд гадаад улсын шүүхээс оногдуулсан ялтай дүйцэхүйц төрөл, хугацааны өөр төрлийн ял эдлүүлэхээр шийдвэрлэнэ.

6.Гадаад улсын шүүх хэд хэдэн хэрэг үйлдсэн гэж үзэж ялтанд ял оногдуулсан боловч тэдгээр нь Монгол Улсын хуулиар гэмт хэрэгт тооцогддоггүй бол шүүх хэрэгсэхгүй болгож, ял шийтгүүлсэн хүнийг ялаас чөлөөлнө.

7.Шүүхийн шийдвэр нь гарсан хугацаанаас хүчин төгөлдөр болох бөгөөд түүнд прокурор эсэргүүцэл бичиж болно.

8.Шүүхийн шийдвэрийг Монгол Улсын ерөнхий прокурор тухайн улсын эрх бүхий байгууллагад хүргүүлж, ял шийтгүүлсэн хүнийг тухайн улстай байгуулсан гэрээ, хэлэлцээрийн дагуу шилжүүлж авна.

9.Гадаад улсаас шилжин ирж энэ зүйлд заасны дагуу Монгол Улсад ял эдлэхээр болсон ял шийтгүүлсэн хүнийг хорих ялаас хугацааны өмнө суллах, ялыг өөр төрлийн хөнгөн ялаар солих, өршөөл, уучлал үзүүлэх болон шүүхийн шийдвэр гүйцэтгэхтэй холбоотой асуудлыг Монгол Улсын хуулиар зохицуулна.

10.Гадаад улсад өршөөлийн хууль гарсан бол тэнд шийтгүүлээд шилжиж ирсэн этгээдийг уг өршөөлд хамруулах ба энэ тухай шийдвэрийг ял эдлүүлж байгаа газрыг харьяалах анхан шатны шүүхийн шүүгч гаргана.

44.4 дүгээр зүйл.Хууль, олон улсын гэрээг хэрэглэх хэмжээ хязгаар

Хэвлэх

1.Ял эдлүүлэх зорилгоор Монгол Улсын иргэнийг шилжүүлж авах тухай хүсэлтийг хянан шийдвэрлэхдээ тухайн хүний эрх зүйн байдлыг дордуулсан хууль, олон улсын гэрээний заалтыг хэрэглэхгүй.

ДӨЧИН ТАВДУГААР БҮЛЭГ

ЭРҮҮГИЙН ХЭРЭГ ХЯНАН ШИЙДВЭРЛЭХ АЖИЛЛАГААНЫ ЯВЦАД ШҮҮГЧ, ПРОКУРОР, МӨРДӨГЧИЙН ХУУЛЬ ЗӨРЧСӨН АЖИЛЛАГААНЫ УЛМААС УЧИРСАН ХОХИРЛЫГ АРИЛГАХ

/Энэ бүлгийн гарчигт 2020 оны 01 дүгээр сарын 10-ны өдрийн хуулиар өөрчлөлт оруулсан./

45.1 дүгээр зүйл.Хохирол арилгуулах эрх

Хэвлэх

1.Монгол Улсын иргэн, гадаадын иргэн, харьяалалгүй хүн, хуулийн этгээд нь мөрдөгч, прокурор, шүүгчийн хууль зөрчсөн ажиллагааны улмаас учирсан эд хөрөнгийн хохирлыг нөхөн төлүүлэх, нэр төр, алдар хүнд, ажил хэргийн нэр хүнд, эрүүл мэндийн хохирол, сэтгэцэд учирсан хор уршгийг нөхөн төлүүлэх болон тэтгэвэр, тэтгэмж авах, орон сууц эзэмших болон бусад эрхээ нөхөн сэргээлгэх эрхтэй.

/Энэ хэсэгт 2022 оны 12 дугаар сарын 23-ны өдрийн хуулиар өөрчлөлт оруулсан./

/Энэ хэсэгт 2020 оны 01 дүгээр сарын 10-ны өдрийн хуулиар өөрчлөлт оруулсан./

45.2 дугаар зүйл.Хохирлыг нөхөн төлүүлэх үндэслэл

Хэвлэх

1.Хүнийг хууль бусаар ял шийтгэсэн, баривчилсан, цагдан хорьсон, тодорхой үйл ажиллагаа явуулах, албан үүргээ биелүүлэхийг түр түдгэлзүүлсэн, эмнэлгийн байгууллагад байлгасан, албадан эмчлэх арга хэмжээ хэрэглэсэн, эрүүдэн шүүсний улмаас учирсан хохирлыг мөрдөгч, прокурор, шүүгчийн гэм бурууг үл харгалзан төр хариуцан арилгана.

/Энэ хэсгийг 2020 оны 01 дүгээр сарын 10-ны өдрийн хуулиар өөрчлөн найруулсан./

2.Хохирол нөхөн төлүүлэх эрх дараах тохиолдолд үүснэ:

2.1.хууль бусаар баривчлагдсан, цагдан хоригдсон, тодорхой үйл ажиллагаа явуулах, албан үүргээ биелүүлэхийг түр түдгэлзүүлсэн нь тогтоогдсон;

2.2.тухайн хүнийг цагаатгасан шүүхийн шийдвэр гарсан;

2.3.тухайн хэрэг нь гэмт хэргийн шинжгүй, эсхүл тухайн хүн гэмт хэрэг үйлдсэн нь нотлогдоогүйгээс хэргийг хэрэгсэхгүй болгосон;

2.4.эмнэлгийн чанартай албадлагын арга хэмжээ хэрэглэх тухай шүүхийн хууль бус шийдвэрийг хүчингүй болгосон;

2.5.яллагдагчийг эрүүдэн шүүсэн болох нь нотлогдсон.

/Энэ хэсгийг 2020 оны 01 дүгээр сарын 10-ны өдрийн хуулиар өөрчлөн найруулсан./

3.Өршөөл үзүүлэх тухай хуулийн дагуу ялаас чөлөөлсөн, эрүүгийн хэргийг хэрэгсэхгүй болгосон, уучлал үзүүлсэн, хөөн хэлэлцэх хугацаа дууссан, эрүүгийн хариуцлага хүлээлгэх насанд хүрээгүй, эсхүл тухайн гэмт хэргийг гэмт хэрэгт тооцохгүй болсон, ял, албадлагын арга хэмжээг хөнгөрүүлсэн хууль батлагдсанаар хүчингүй болсон, өөрчлөгдсөн тохиолдолд энэ зүйлийн 1 дэх хэсэг хамаарахгүй.

4.Хүнийг хууль бусаар хохироосон мөрдөгч, эрх бүхий албан тушаалтан, прокурор, шүүгчид хуульд заасан хариуцлага хүлээлгэнэ.

5.Энэ зүйлийн 4 дэх хэсэгт заасан албан тушаалтан хүнийг хууль бусаар хохироосон үйлдэл, эс үйлдэхүй нь гэмт хэргийн шинжтэй болох нь тогтоогдвол эд хөрөнгийн хохирлыг гэм буруутай хүнээр нөхөн төлүүлнэ.

45.3 дугаар зүйл.Эд хөрөнгийн хохирлыг нөхөн төлөх

Хэвлэх

1.Дараахь эд хөрөнгийн хохирлыг нөхөн төлнө:

1.1.хууль бус ажиллагааны улмаас хүний аваагүй цалин хөлс болон амьжиргааны үндсэн эх үүсвэр болж байсан хөдөлмөрийн бусад орлого;

1.2.хуулийн этгээдийн орлого;

1.3.хууль бусаар хорих ял шийтгүүлсний улмаас зогсоосон тэтгэвэр, тэтгэмж;

1.4.шүүхийн шийдвэрээр хураасан, улсын орлого болгосон болон хэрэг бүртгэлт, мөрдөн байцаалт явуулах байгууллагын гаргуулсан эд хөрөнгө, орлого, эд зүйл;

1.5.шүүхийн шийтгэх тогтоолыг биелүүлж гаргуулсан мөнгөн төлбөр, хүн, хуулийн этгээдээр төлүүлсэн эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагааны болон бусад зардал;

1.6.хууль зүйн туслалцаа авахад төлсөн хөлс.

2.Энэ зүйлийн 1.1, 1.2, 1.5, 1.6-д заасан хохирлыг хуульд заасан эх үүсвэрээс нөхөн олгоно.

3.Нөхөн төлөх эд хөрөнгийн хохирлын хэмжээг тогтоохдоо тухайн хүн ял эдэлж байхдаа авсан цалин хөлс, эсхүл ажил, албан тушаалаас халагдсанаас хойшхи хугацаанд өөр ажил, албан тушаал эрхэлж авсан цалин хөлсийг хасаж тооцно.

4.Ял шийтгүүлсний улмаас зогсоосон тэтгэвэр, тэтгэмжийг нийгмийн даатгалын болон холбогдох бусад байгууллага нөхөн олгоно.

5.Энэ зүйлийн 1.4-т заасан эд хөрөнгийг холбогдох хэрэг бүртгэлт, мөрдөн байцаалт явуулах байгууллага болон прокурор, шүүхийн байгууллага биет байдлаар нь буцааж олгох ба тийм боломжгүй бол анхны үнэлгээгээр тооцож хуульд заасан эх үүсвэрээс олгоно.

6.Эд хөрөнгийн үнийг түүнийг нөхөн төлүүлэх шийдвэр гарах үеийн үнэлгээгээр тодорхойлно.

7.Эд хөрөнгө гэмтсэн тохиолдолд учирсан хохирлыг нөхөн төлнө.

45.4 дүгээр зүйл.Сэтгэцэд учирсан хор уршгийг арилгах, нөхөн төлбөр олгох

/Энэ зүйлийг 2022 оны 12 дугаар сарын 23-ны өдрийн хуулиар өөрчлөн найруулсан./

Хэвлэх

1.Сэтгэцэд учирсан хор уршгийг арилгуулах, нөхөн төлүүлэх эрхтэй этгээд нь эрүүгийн хэргийг хянан шийдвэрлэх ажиллагааны явцад сэтгэцэд учирсан хор уршгийг арилгуулах, нөхөн төлүүлэх талаар иргэний нэхэмжлэл гаргаагүй, эсхүл хэрэг хэлэлцэх ажиллагааг хойшлуулахгүйгээр иргэний нэхэмжлэлийн тодорхой тооцоо гаргах бололцоогүй тохиолдолд холбогдох хууль тогтоомжид заасны дагуу нэхэмжлэл гаргаж, шийдвэрлүүлэх эрхтэй.

/Энэ хэсгийг 2022 оны 12 дугаар сарын 23-ны өдрийн хуулиар өөрчлөн найруулсан./

2.Шүүхээс сэтгэцэд учирсан хор уршгийг арилгах, нөхөн төлүүлэх төлбөрийг тогтоохдоо харгалзан үзэх нөхөн төлбөрийн жишиг хэмжээг Иргэний хууль, шүүхийн шийдвэр, практикт үндэслэн Улсын дээд шүүх батална.

/Энэ хэсгийг 2022 оны 12 дугаар сарын 23-ны өдрийн хуулиар өөрчлөн найруулсан./

45.5 дугаар зүйл.Хуулийн этгээдэд хохирлыг нөхөн төлөх

Хэвлэх

1.Хэрэг бүртгэлт, мөрдөн байцаалт явуулах байгууллага болон прокурор, шүүхийн байгууллага, албан тушаалтны хууль бус ажиллагааны улмаас хуулийн этгээдэд учирсан хохирлыг энэ бүлэгт заасан журмын дагуу төр хариуцна.

45.6 дугаар зүйл.Хууль зөрчсөн ажиллагааны тухай лавлагаа өгөх

Хэвлэх

/Энэ зүйлийн гарчигт 2020 оны 01 дүгээр сарын 10-ны өдрийн хуулиар өөрчлөлт оруулсан./

1.Цагаатгах тогтоол гарсан, гэмт хэрэг гараагүй, гэмт хэргийн шинжгүй, гэмт хэрэг үйлдэхэд оролцсон нь нотлогдоогүйгээс хэргийг хэрэгсэхгүй болгосон бол шүүх, прокурор нь хүн, хуулийн этгээдэд зөрчигдсөн эрхээ сэргээх болон бусад хохирлыг нөхөн төлүүлэх журмыг тайлбарлаж, хүн, хуулийн этгээдийн хүсэлтийн дагуу өөрийн гаргасан шийдвэрийн талаар тухайн хүн, хуулийн этгээдийн хүсэлтийг хүлээн авсан даруй түүний ажиллаж байгаа байгууллагад бичгээр лавлагаа өгнө.

/Энэ хэсэгт 2020 оны 01 дүгээр сарын 10-ны өдрийн хуулиар өөрчлөлт оруулсан./

2.Хүнийг ял шийтгэсэн, баривчилсан, цагдан хорьсон, тодорхой үйл ажиллагаа явуулах, албан үүргээ биелүүлэхийг түдгэлзүүлэх таслан сэргийлэх арга хэмжээ авсан, эмнэлгийн байгууллагад байлгасан тухай хэвлэл мэдээллийн хэрэгслээр мэдээлсний дараа уг ажиллагаа хууль бус болох нь нотлогдвол холбогдох хэрэг бүртгэлт, мөрдөн байцаалт явуулах байгууллага, прокурор, шүүх олон нийтийн мэдээллийн хэрэгслээр хийсэн мэдээлэлдээ залруулга хийж, шийдвэр гарснаас хойш 7 хоногийн дотор олон нийтийн мэдээллийн хэрэгслээр мэдээлнэ.

/Энэ хэсэгт 2020 оны 01 дүгээр сарын 10-ны өдрийн хуулиар нэмэлт, өөрчлөлт оруулсан./

45.7 дугаар зүйл.Хохирлыг нөхөн төлүүлэх эрхийг тайлбарлах

Хэвлэх

1.Цагаатгах тогтоол гарсан, бусад хууль бус шийдвэрийг хүчингүй болгосон, өөрчилсөн тухай тогтоолын хуулбарыг эрх, хууль ёсны ашиг сонирхол нь зөрчигдсөн гэж үзэж байгаа хүнд гардуулан өгөх, эсхүл энэ хуулийн 11.9 дүгээр зүйлд заасны дагуу шуудангаар илгээнэ.

/Энэ хэсэгт 2020 оны 01 дүгээр сарын 10-ны өдрийн хуулиар өөрчлөлт оруулсан./

2.Энэ зүйлийн 1 дэх хэсэгт заасан тогтоолтой хамт хохирлоо нөхөн төлүүлэх журмыг тайлбарласан хуудас хүргүүлэх бөгөөд түүнд хууль зөрчсөн ажиллагааны талаар нэхэмжлэл гаргах эрх, шүүхэд хандах хугацаа болон шүүхийн харьяаллын талаар тодорхой заана.

45.8 дугаар зүйл.Хохирол арилгуулах тухай нэхэмжлэл гаргах

Хэвлэх

1.Хууль зөрчсөн ажиллагааны улмаас учирсан хохирлыг арилгуулах тухай нэхэмжлэлийг хүн, хуулийн этгээд өөрөө, түүний хууль ёсны төлөөлөгч, эсхүл тухайн хүний итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч, өмгөөлөгч гаргаж болно.

2.Өсвөр насны хүнийг цагаатгасан тохиолдолд хохирлыг нөхөн төлүүлэх тухай нэхэмжлэлийг түүний хууль ёсны төлөөлөгч, өмгөөлөгч гаргана.

3.Эд хөрөнгийн хохирлыг нөхөн төлүүлэх тухай нэхэмжлэлийг цагаатгах тогтоол, яллахаас татгалзсан шийдвэрийг хүлээн авснаас хойш 10 жилийн дотор гаргана.

4.Бусад эрхийг сэргээлгэх тухай нэхэмжлэлийг тухайн хүн эрхийг нь тайлбарласан хуудсыг хүлээн авснаас хойш 10 жилийн дотор гаргаж болно.

5.Энэ зүйлийн 3, 4 дэх хэсэгт заасан хугацааг хүндэтгэн үзэх шалтгаанаар хэтрүүлсэн бол сонирхогч этгээдийн хүсэлтээр хэтэрсэн хугацааг шүүх сэргээж болно.

6.Хохирогч нэхэмжлэлийг оршин суугаа нутаг дэвсгэрийнхээ шүүхэд гаргана.

7.Тухайн хүн нас барсан тохиолдолд эд хөрөнгийн хохирлыг нөхөн төлүүлэх эрх нь түүний өв залгамжлагчид, зогсоосон тэтгэвэр, тэтгэмж нь тэжээгчээ алдсаны тэтгэвэр авах эрх бүхий гэр бүлийн гишүүнд тогтоосон журмын дагуу шилжинэ.

8.Хэрэг бүртгэлт, мөрдөн байцаалт явуулах байгууллага болон прокурор, шүүхийн хууль зөрчсөн ажиллагааны улмаас улсад учирсан эд хөрөнгийн хохирлыг гэм буруутай албан тушаалтнаар нөхөн төлүүлэх нэхэмжлэлийг прокурор Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуульд заасан журмаар шүүхэд гаргана.

9.Энэ бүлэгт заасан хохирлыг нөхөн төлүүлэх тухай нэхэмжлэл гаргагч шүүхийн зардал төлөхөөс чөлөөлөгдөнө.

45.9 дүгээр зүйл.Хохирол арилгуулах нэхэмжлэлийг хянан шийдвэрлэх

Хэвлэх

/Энэ зүйлийг 2020 оны 01 дүгээр сарын 10-ны өдрийн хуулиар нэмсэн./

1.Хууль зөрчсөн ажиллагааны улмаас учирсан хохирлыг арилгуулах тухай нэхэмжлэлийг Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуульд заасан онцгой ажиллагааны журмаар хянан шийдвэрлэнэ.

ДӨЧИН ЗУРГАДУГААР БҮЛЭГ

БУСАД ЗҮЙЛ

46.1 дүгээр зүйл.Хууль хүчин төгөлдөр болох

Хэвлэх

1.Энэ хуулийг 2017 оны 07 дугаар сарын 01-ний өдрөөс эхлэн дагаж мөрдөнө.

МОНГОЛ УЛСЫН ИХ ХУРЛЫН ДЭД ДАРГА Ц.НЯМДОРЖ

Монгол Улсын хууль, тогтоомжийн албан бус англи орчуулгыг зөвхөн судалгаа шинжилгээ болон мэдээллийн зорилгоор ашиглах боломжтой. Үүнээс үүдэх хууль зүйн аливаа үр дагаврыг ХЗДХЯ, ХЗҮХ хариуцахгүй болно.

www.Legalinfo.mn - Хуулийн нэгдсэн портал

LAW ON CRIMINAL PROCEDURE

/Renewed version/

PART I

GENERAL GROUNDS

CHAPTER ONE

GOAL AND PRINCIPLE OF CRIMINAL PROCEDURE

Article 1.1. The goal of the criminal procedure

1.Goal of the criminal procedure is detecting crimes promptly and fully, identifying individuals and legal entities that perpetrated crime and imposing fair penalties for the crime, avoiding presumption of innocence, and protecting human rights and legal interests, guaranteeing reparations of violated rights.

Article 1.2. Limitations of criminal procedure

1. Proceedings on a criminal case on the territory of Mongolia, regardless of the place of committing the crime, shall be conducted in conformity with this law.

2. Proceedings on a criminal case shall be conducted in conformity with the law on criminal procedure which is valid at the respective time.

3. Present law shall also be applied in proceedings on a criminal case for a crime committed on the territory of Mongolia, on the territory of Diplomatic missions in foreign countries, and on-air and water vessels of the country that is traveling in air and water spaces.

4. Proceedings on the criminal cases committed by foreign citizens and stateless persons on the territory of Mongolia shall be conducted in conformity with the rules of the present law

5. Procedural actions stipulated by the present law with respect to the accusation of the persons enjoying diplomatic immunity from a foreign country or international organizations, shall be conducted only at the request of the Prosecutor General of Mongolia to the relevant organization or such persons' domicile country, which shall be inquired after through the central state administrative body in charge of foreign affairs of Mongolia.

Article 1.3. Language and script of the criminal proceedings

1. The criminal proceedings shall be conducted in the Mongolian language and shall be written down and documented in the state official language and script.

2. If a person participating in a criminal proceeding does not have command of the Mongolian language, or has limited ability to express his/her legal interests due to visual, hearing, or speaking disability, such person shall be provided with rights to use his/her mother languages and scripts or other languages and scripts known to him/her or sign language and sign language, gestures and special signs, and get assistance from translator and/or interpreters.

Article 1.4. Terms and Definitions

1. The following terminologies used in this law shall have meanings stated below:

1.1. "Court of first instance" means courts with jurisdictions stated by law for adjudicating criminal cases according to first instance rules;

1.2. "Other places" refers to accommodation, facilities, premises, and other objects other than a dwelling of individuals and legal entities under their ownership and possession;

1.3. "Other participants" refers to witness, expert, professional, translator/interpreter, third-party witness, and secretary of a court;

1.4. "Family member" means persons stated in section 3.1.4 of Law on Family;

1.5. "Appointed advocate" means an advocate participating in a criminal proceeding for certain circumstances set forth in the law;

1.6. "Court of appellate instance" means courts with jurisdictions stated by law for adjudicating criminal cases according to appellate instance rules;

1.7. "Immediately" means the shortest possible period of time;

1.8. "Investigator" means officials authorized to carry out inquiry and investigation;

1.9. "Investigative action" means action or process specified in this law to be carried out with the permission of the prosecutor or independently by the investigator within the inquiry and investigation stages;

1.10. "Undercover investigative action" means covert action or process specified in this law to be carried out with permission from the prosecutors;

1.11. "Head of an investigation unit" means the leader of inquiry and investigation units of the organization that carries out investigative operations;

1.12. "Investigation organization" means organizations that are authorized to carry out inquiry and investigation as stated by this law;

1.13. "Participant" means the suspect, accused, and defendant, victim, civil claimant, civil respondent, legal entity and their legal representatives and advocates;

1.14. "Dwelling" means a place defined in the Explanation of Article 13.6 of the Criminal Code;

1.15. "Translator" means a person participating in the criminal proceeding by providing written translations for a person that has no command of Mongolian language and/or script from his/her mother language or the language that he/she has good command into Mongolian language and script, or from Mongolian language and script into his/her mother language, or a language and script that he/she has good command;

1.16. "Defending Party" means defendant, his/her legal representative, and the defense advocate;

1.17. "Suspected, accused, defendant juvenile" means individuals defined in section 1 of Article 8.1 of the Criminal Code;

1.18. "Prosecutor" means upper-level prosecutors and other prosecutors stated in Law on Prosecutor;

1.19. "Relative" as defined in section 3.1.6 of Law on Family;

1.20. "Parties" means participants of the competitive argument of the court trial with equal rights who have the function to accuse or defend (from accusation);

1.21. "Special knowledge" means knowledge that a person obtained in the areas of science, history, culture, technology, arts, handcrafting, and other knowledge that are required for establishing the facts of a criminal case;

1.22. "Close relative" means persons stated in section 3.1.5 of Law on Family;

1.23. "Reasonable suspicion" means the truthful belief of investigator, prosecutor, and/or judge grounded on circumstance where specific procedural action stated in this law should be initiated, or on the information about the reasonably certain commission of a criminal offense, or other circumstances of a criminal case;

1.24. "Child under one's legal guardianship" means an individual is a birth parent of such child or child is stepchild, adopted child, grandchild, great-grandchild, or great-great-grandchild of the individual;

1.25. "Reasonable ground" means the circumstance that influences judge, prosecutor, and investigator's decision stated in this law has been established based on facts;

1.26. "Urgent circumstance" means it is reasonably certain that substantial damage is threatening life, health, a property of a person, or that suspect or accused will flee, or that trace or physical evidence of a crime will be destroyed, moved, concealed, or vanished;

1.27. "Cessation instance court" means the Supreme Court of Mongolia;

1.28. "Interpreter" means a person participating in the criminal proceeding by providing interpretations for a person that has no command of Mongolian language from his/her mother language or the language that he/she has good command into Mongolian language, or from Mongolian language into his/her mother language, or a language that he/she has good command, or interpreting sign language for persons with hearing and/or speaking disability;

1.29. "Expert witness" means expert that is defined in section 6.1.2 of Law on Forensics

1.30. "Nighttime" means a period of time from 22:00 of a certain day to 06:00 of the following day;

1.31. "Judge" means chief justices and justices of courts of all instances;

1.32. "Citizens' representative of the court" means a citizen participating in an adjudication in order to strengthen the principles of judicial transparency and establishing community oversight on the adjudication process;

1.33. "Court decision" means decisions stated in sections 31.3 and 31.4 of Mongolian Law on Court;

1.34. "Decision of prosecutor" means decisions stated in section 31.3 of Law on Prosecutor;

1.35. "Decision of investigator" means an order issued by the investigator during the criminal proceeding;

1.36. "Criminal proceedings" means the process of inquiry, investigation, prosecutor's supervision over the inquiry and investigation, transferring accused to the court, and adjudicating criminal case under first, appellate, and cessation instance rules;

1.37. "Prosecuting party" means the prosecutor

Article 1.5. Circumstances which criminal proceedings should not be carried out

1. For the following circumstances, the criminal proceedings should not be carried out:

1.1. any statutory element of a criminal offense is absent;

1.2. the period for limitations has expired;

1.3. accused or defendant died /except for posthumous exonerations, or re-opening criminal case based on newly discovered circumstances concerning other persons/;

1.4. Court decision on repealing the same case remains valid;

1.5. suspected or accused act or omission is no longer considered as a crime.

2. Criminal court shall complete the adjudication process and issue a decree of acquittal in case circumstance stated in section 1.1 of the current Article is found during the judicial examination of a criminal case.

3. If a criminal case is repealed based on sections 1.1 or 1.2 of the current Article and it is objected by the accused, and defendant, their legal representative, and defense advocate, or a case is repealed based on section 1.3 of the current Article and it is objected by the accused, his/her defense advocate, family member, and relatives, then the person who objects such revocation should file a complaint to the prosecutor or the court, and the court shall continue conducting criminal adjudication under usual procedural rules and shall review and resolve the guilt of accused person or legal entity involved in the case.

4. If a criminal case is repealed according to section 1 of this Article, the victim, or his/her legal representative and/or advocate shall be informed, and they shall have the right to submit a complaint about the court decision according to the rules of this law.

Article 1.6. Lawfulness of criminal proceedings

1. During criminal proceedings, the court, the prosecutor, and investigator shall strictly comply with the Constitution of Mongolia, this law, and regulations of other relevant laws.

2. If persons carrying out criminal proceedings violated regulations stated in section 1 of this Article, the decision of such person shall be annulled according to grounds and rules set forth in this law, and the person who violated law shall be responsible according to laws.

3. When exercising its power under the law, a court considers that a law does not comply with the Constitution of Mongolia, it shall suspend relevant proceedings of the case and submit its proposal to the Supreme Court about the noncompliance, and if the Supreme Court, by its session, considers this proposal as reasonably grounded, the Supreme Court shall submit its request to the Constitutional Court.

4. If a prosecutor considers that law applies in inquiry or investigation procedure does not comply with the Constitution of Mongolia, it shall submit its proposal to the Prosecutor General about the noncompliance, and if the Prosecutor General, after reviewing this proposal, considers the proposal as reasonably grounded, it shall submit its request to the Constitutional Court.

5. Subordinate legislation to be issued in line with regulations of the Criminal Procedure Law shall be coherent to and compliant with the principles and regulations of this law.

6. For regulating criminal proceedings, it shall be prohibited to issue any subordinate legislation or to set norms in any way that is not stated by this law.

Article 1.7. Finding the objective truth of a criminal case

1. Investigator and prosecutor shall be obliged to establish facts of a case by carefully checking and examining evidence fully and objectively from all available aspects.

2. To prove the objective truth of a criminal case, the investigator and prosecutor shall take all measures provided by the law and shall unquestionably establish grounds for acquittal or conviction and aggravating and/or mitigating circumstances of criminal penalties.

3. Court shall establish objective truth based on the adversarial argument of parties.

4. Court, prosecutor, and investigators shall be prohibited to demand the suspect, accused, and defendant to prove their innocence by themselves.

Article 1.8. Ensuring the right to liberty and security of a person

1. Arbitrary to grounds and rules established by this law, no one shall be subjected to search, arrest, detention, persecution, deprivation of liberty, inviolability of property, illegal accusation, considering guilty, and criminal penalty.

2. Unless it is otherwise stated by law, the prosecutors shall immediately release the person who was arrested without a warrant issued by the court or who has been arrested and detained longer than the period provided by the court decision.

3. During the arrest of a person, the reason and grounds for the arrest should be informed and the right to legal counsel, right to represents himself or herself in criminal proceedings, right to complain to court and the privilege against self-incrimination should be reminded to the person under arrest.

Article 1.9. Freedom from torture or inhuman treatment

1. Participants of criminal proceedings shall be free from torture, cruel, inhuman, and degrading treatment.

2. During the testimony of suspect, accused, and defendants, victim, and witness, it shall be prohibited to treat in inhumane ways or to apply methods that may damage their reputation, dignity, body, and mentality.

Article 1.10. Inviolability of dwelling

1. Dwelling shall be inviolable.

2. A search in a dwelling should be carried out in compliance with the grounds and rules provided by this law.

Article 1.11. Ensuring protection of private and family confidentiality, and correspondence

1. Citizen's private and family confidentiality, and correspondence shall be protected by law, and related rights may only be limited by grounds and rules stated by law.

Article 1.12. Equality before the law and court

1. All persons shall be equal before the law and court in Mongolia regardless of ethnicity, origin, language, race, age, sex, social origin and status, wealth, occupation, title and position, religion, sexual orientation and gender identity, disability, thoughts and opinions, and education of individuals, and irrespective to property, income, the scope of activity, type of organization of legal entities.

Filing complaint to court

1. In case persons and legal entities consider that their legally protected rights and legal interests are affected and/or violated, they shall have the right to file complaints to the court claiming for the restoration of violated rights.

Article 1.14. Guaranteeing the right to legal counsel and advocate's service

1. Persons who consider that their rights and legal interests are affected and/or violated, shall have the right to legal counsel, the right to self-represent, or to have an advocate's service.

2. Individuals and legal entities shall be provided with opportunities, conditions, and time to lawfully exercise their right to legal counsel, right to self-representation, and right to have an advocate's service.

Article 1.15. Presumption of innocence

1. No one shall be presumed guilty of committing a crime until a court decision establishes the guilt.

2. When there is a doubt about the suspected, accused, or defendant's guilt even after careful examination of all available evidence of a criminal case or a doubt about interpretation or application of the Criminal Law, and this law, it shall be settled in favor of the suspect, accused, defendant, or convict.

CHAPTER TWO

JURISDICTION OF CRIMINAL PROCEEDING

Article 2.1. Common grounds for setting jurisdictions for criminal proceedings

1. Criminal proceedings shall be subject to territorial and legal jurisdictions stated in this law.

2. if a crime is committed outside the border of Mongolia or it is unable to determine the place of a crime or a crime is committed on the territory of Diplomatic missions in a foreign country or on the board of Mongolian water or air vessels within air and water spaces, then the jurisdiction of inquiry and investigation of such crimes shall be determined by the decision of the Prosecutor General of Mongolia and judicial jurisdiction of such crimes shall be determined by the decision of the Chief Justice of the Criminal Chamber of the Supreme Court of Mongolia.

3. If inquiry or investigation of a crime was initiated under the jurisdiction of a judge or prosecutor and it is found that the crime is not within his/her jurisdiction, the given criminal case shall be handed over to the proper jurisdiction of inquiry and investigation organization or court.

4. Judges, prosecutors, and investigators shall be prohibited to make a dispute over the jurisdiction of crimes set forth in this law, and investigators, prosecutors should investigate, prosecute and judges should adjudicate cases transferred to their jurisdiction.

Article 2.2. Judicial jurisdiction

1. A case shall be subject to the jurisdiction of the court of the territory where the crime was committed.

2. Cases received by a court of first instance shall be distributed according to the case distribution rule set by the meeting of all judges of the respective court.

3. Criminal cases except those were specifically provided by law shall be reviewed and resolved by soum, inter-soum, and district courts according to first instance rules.

4. If a case is not within the jurisdiction of the given court, it shall refer to the court of proper jurisdiction by the decision of a judge.

5. In case a court does not have a full judicial panel for trying a certain criminal case, the case shall be handed over from a soum court to a soum or inter-soum court of another aimag, from an inter-soum court to a district court by the decision of the Chief Justice of the Chamber for Criminal Cases of the Supreme Court, or the case shall be handed over from a soum court to other soum or inter-soum court of the same aimag or from a district court to another district court by the decision of the Chief Justice of the court of the given aimag court or the capital city court.

/This section was amended by the law dated January 10, 2020/

6. If a crime is committed spreading on territories that include jurisdictions of several courts, it shall be subject to the jurisdiction of a court of the territory where the last criminal act took place.

7. If a crime is initially started on the territory subject to the jurisdiction of a court, but was completed on the territory subject to the jurisdiction of another court, it shall be subject to the jurisdiction of a court of the territory where the crime is completed.

8. If it was found during a court trial that the case in discussion belongs to the jurisdiction of another court with the same competence and it would not affect the establishment of all necessary facts of such case fully and objectively, the court trial shall continue and the court shall make its final decision.

9. In case an investigative operation took place on the territory where the majority of the participants and witness/es reside or the investigative operation was carried out by a specialized investigation unit, then judicial jurisdiction of such case may be changed by the Chief Justice of the Chamber for Criminal Cases of the Supreme Court based upon the proposal of the prosecutor.

Article 2.3. Jurisdiction of inquiry and investigation

1. Inquiry and investigation shall be carried out according to territorial jurisdictions set forth in this law.

2. By the decision of the prosecutor, intelligence organization, police organization, and Authority Against Corruption may carry out joint inquiry and investigation according to regulations of this law.

3. In case a crime falls under the competencies of several organizations of inquiry and investigation, the prosecutor shall determine the jurisdiction of inquiry and investigation for such crime.

4. In order to ensure expedient and full inquiry and investigation, the prosecutor may decide to carry out inquiry and investigation on the territory where the crime was discovered or where the majority of participants, witnesses, and victims are residing, otherwise, the prosecutor may change the jurisdiction by handing over the case to the competence of a specialized investigation unit.

5. If an investigator finds that the case under his/her inquiry or investigation is not within the proper jurisdiction, the investigator shall promptly deliver its proposal to the prosecutor to transfer the case to the proper jurisdiction.

6. Within three working days from receipt of the request for determining the jurisdiction of inquiry and investigation, the prosecutor shall make a decision based on rules provided by this law.

II PART

PERSONS WHO CARRY OUT CRIMINAL PROCEEDINGS AND PARTICIPANTS OF THE PROCEEDINGS

CHAPTER THREE

COURT

Article 3.1. Court adjudication of criminal case

1. Court of first instance shall try and adjudicate if the defendant is guilty of committing a crime or not, and if the court established the guilt, it shall make a decision on the imposition of criminal penalty stated in the Criminal Code.

2. Court of appellate instance shall try and review if appellate complaints and/or objections of parties submitted regarding the trial process and the decision of the court of first instance have reasonable legal grounds.

3. Court of cessation instance, based on the complaint and/or objection, shall try and resolve the dispute on whether the court applied the Criminal Code correctly or not, and/or whether the court adversely violated the Criminal Procedure Law.

4. Court shall resolve issues that arisen during the inquiry and investigation if such issues are within its jurisdiction according to this law.

Article 3.2. Open court principle

1. All hearings and trials of courts of every instance shall be open to the public except there is a need for protecting state, corporate, or individual confidentiality, and except for criminal cases associated with juvenile defendants or victims under 18 years old.

2. In order to protect the rights and legal interests of juvenile accused and victims under 18 years old, a court trial may be held open to the public at the request of the prosecutor, or legal representative, and/or advocate of the victim.

3. In case that the court trial was conducted as closed to the public, the resolution part of the court decision shall be read aloud as open to the public.

Article 3.3. Composition of judicial panel in criminal adjudication

1. When the court tries criminal cases punishable by imprisonment of more than 8 years according to the Special Part of the Criminal Code, the trial shall be performed by the judicial panel of three judges, and other crimes shall be tried by a judge on his/her own.

2. In case a judge considers that a criminal case subject to his/her consideration according to section 1 of this Article is too complex, the judge can submit his/her proposal to the Chief Justice and the trial of such case may be performed by the judicial panel of three judges.

3. An appellate instance trial of a criminal case shall be performed by the judicial panel of three judges.

4. A cessation instance trial of a criminal case shall be performed by the judicial panel of five judges.

5. A judge on his/her own shall consider issues within the jurisdiction stated by this law except for those set forth in sections 1, 2, 3, and 4 of this Article.

6. The composition of judicial panel that considers criminal cases according to this Article and the presiding judge shall be appointed according to the rule set by the meeting of all judges of the relevant court.

7. If a soum, inter-soum, district, aimag, or the capital city court does not have a full composition of judicial panel to consider a certain criminal case, a judge shall be appointed to the judicial panel of soum, inter-soum, or district court according to the rule set by the Chief Justice of the relevant aimag court or the capital city court, and a judge shall be appointed to the judicial panel of an aimag or the capital city court according to the rule developed by the meeting of all judges of the Chamber for Criminal Cases of the Supreme Court and approved by the decision of the Chief Justice of the Chamber for Criminal Cases of the Supreme Court.

/This section was amended by the law dated January 10, 2020/

Article 3.4. Citizens' representative of the court

1. Citizens' representative of the court shall take part at first instance trial of the criminal case to be performed by the judicial panel according to Law on Legal Status of Citizens' Representative of the Court.

2. Citizens' representative of the court shall have the following rights:

2.1. to take part in analyzing of evidence during the judicial proceeding and ask questions with permission of the presiding judge;

2.2. to write a proposal about the defendant's guilt and read such a proposal.

CHAPTER FOUR

THE PROSECUTOR

Article 4.1. Power of the prosecutor

1. Prosecutor shall supervise the inquiry and investigative process and take part in a court trial as the public prosecutor on behalf of the state.

2. In the course of supervising the inquiry and investigation process, the prosecutor shall exercise the following power:

2.1. to supervise whether the process of receiving, inquiry, and investigation of reports and complaints are lawfully carried out;

2.2. to initiate an inquiry case and transfer the case to the proper jurisdiction of an investigation organization in case a prosecutor discovered statutory element of a criminal offense;

2.3. to determine the jurisdiction of inquiry and investigation;

2.4. to resolve request and proposals on protecting the safety of witness and victim;

2.5. to initiate a criminal case and accuse, or to amend, modify, or annul the order of accusation;

2.6. to close a case at the inquiry stage, refuse from initiation of a criminal case and accusation, suspend or restore investigation of a criminal case, repeal or re-open a criminal case at the investigation stage, consolidate, and separate criminal cases;

2.7. to submit a proposal on the arrest of a suspect to the court except for urgent circumstances, and order the investigator to carry our arrest operations;

2.8. to extend the duration of inquiry or investigation;

2.9. to submit a proposal on taking restraining measures for the accused, changing the type restraining measures, terminating such measures, or extending the duration of measures to the court;

2.10. to give permission to the investigator to carry out investigative operations in compliance with this law;

2.11. to summon witness, victim, civil claimant, civil respondent, expert witness, and defendant by sending summoning order;

2.12. to take the case file for review in order to resolve complaints and requests that were filed by participants under this law;

2.13. to resolve a request about challenging the investigator or the prosecutor supervising the case, to make decisions to transfer the case to another investigator or prosecutor;

2.14. when such complaints fall under his/her power, to resolve complaints about investigator's or the prosecutor's decisions and/or actions, to annul such decisions if considers them as ill-grounded and cease unlawful actions of an investigator or other authorized officials;

2.15. to give an order to conduct investigative operation and ensure its implementation, to give such order to several investigators when necessary, to take part in the investigative operations in-person to perform supervision, and to return the case to the investigator for additional investigation;

2.16. as the upper-level prosecutor, to supervise the decisions and actions made by the supervising prosecutor of a criminal case based on the proposal from the investigator of the same case;

2.17. to forward a criminal case to the court, or to submit a proposal to a court offering adjudication through simplified procedure according to this law;

2.18. to supervise and check inquiry and investigation process wholly or partially, take a case file when necessary to review, and to demand the head of the investigation organization to correct violations found during the supervision and to ensure that such violations are corrected;

2.19. to lodge a lawful complaint against actions of the advocate participating in certain criminal proceedings;

2.20. to request any organization or official to provide the necessary information, study, or documents, to be introduced with them on the spot, or to request them to issue a professional opinion or professional conclusion, and to store the case file in the archives;

2.21. to oversee the investigative operations;

2.22. to execute prosecutor's supervision;

2.23. to take preventive measures against illegal actions of prosecutors and investigators which actions may potentially affect participants during the criminal proceedings; and

2.24. other rights specified in this law.

3. The prosecutor shall exercise the rights and obligations stated in this law when taking part in the court trial as the public prosecutor.

4. The proposal of the investigator concerning an assignment ordered by a prosecutor shall be resolved by the upper-level prosecutor within three working days.

/This section was amended by the law dated January 10, 2020/

Article 4.2. Duties of the prosecutor

1. Prosecutor shall supervise how investigators and authorized officials are implementing this law during inquiry and investigation and shall annul any unlawful decisions according to grounds and rules stated in this law and ensure punishment for illegal actions.

2. The prosecutor shall have a duty to prove before the court whether a defendant is guilty of committing a crime.

Article 4.3. Prosecutor's supervision

1. During the inquiry and investigation, if the prosecutor finds that a testimony of the victim, witness, suspect, or accused, or expert opinion is questionable, or if the prosecutor considers that a particular investigative operation has not been carried out on grounds and/or by rules provided by law, then the prosecutor, on his/her own initiative or based on the complaint of a participant, may carry out supervisory operations by himself/herself by interrogating a witness, victim, suspect, or accused , re-appointing an expert witness to have its opinion, or by repeating an examination, search, or experiment, and may also review if an undercover investigative action was carried out on grounds and by rules provided by law or not.

CHAPTER FIVE

ADVOCATE

Article 5.1. Rights and duties of an advocate

1. The participation of an advocate shall be enabled in the criminal proceedings in order to protect the rights and legal interests of a suspect, accused, defendant, convict, victim, civil claimant, and civil respondent, and to guarantee their rights to legal assistance.

2. Advocate shall have the following rights:

2.1. to see suspect, accused, or defendant alone immediately in person, to be present at their interrogation, and to ask questions;

/This section was amended by the law dated October 18, 2019/

2.3. to be introduced with the expert opinion during the inquiry and investigation proceedings, to make copies at his own expenses, and to request for an additional or repeated expert analysis;

/This section was amended by the law dated October 18, 2019/

2.4. to submit items, objects, documents, information, and other evidence to the investigator and prosecutor, to have them authenticated and reflected in the case file, to make a request for an investigative operation, and participate according to rules stated by this law;

2.5. to be present during any investigative operations performed upon request of the suspect, accused, or defendant who is having service of the advocate, or upon request of the advocate itself, and to ask questions at any times, and make a request during such operations;

2.6. to be introduced with the records of investigative operations, judicial adversary proceeding, and trial records in which the advocate was present and to submit a request to make corrections;

2.7. to have explanations, documents, inquiries, and references issued by any individuals or legal entities if those are important for the case and consent is given by such individuals, and legal entities;

/This section was amended by the law dated October 18, 2019/

2.8. to submit application for the recusal against the investigator, prosecutor, translator, interpreter, judge, citizens' representative of the court, and secretary of a court trial;

2.9. to be introduced with all the materials of the case file and at own expenses to make copies of materials other than the state, corporate, and individual confidentiality upon closure of criminal inquiry or completion of the investigation;

2.10. to take part in court hearings;

2.11. to file complaint against actions and decisions made by the investigator, authorized officials, prosecutor, and court;

2.12. to be present when the suspect is arrested, accused, or defendant is detained, and to take part in resolving any other restraining measures;

2.13. to be present at trials of first, appellate, and cessation instance courts;

2.14. to submit a proposal on the compensation of losses and damages incurred to the participants during criminal proceedings due to illegal acts of investigators, prosecutors, and/or courts and a proposal on charging with responsibility for illegal acts of such persons;

2.15. other rights specified in this law.

3. An advocate shall arrive on time as informed by the court, prosecutor, and investigator and attend relevant criminal proceedings. If the advocate is not able to attend due to reasonable excuses, he/she should notify of it in advance.

4. When representing an individual or a legal entity, an advocate shall have a written request of the client as verification and shall notify about the representation to the relevant court, prosecutor, and investigator in writing.

/This section was amended by the law dated October 18, 2019/

5. An advocate should not withdraw from advocate service or legal counsel related contractual responsibilities without a reasonable excuse.

Article 5.2. Selecting an advocate

1. A suspect, accused, defendant, victim, civil claimant, and civil respondent shall select their advocates by themselves.

2. Legal representative, family member, or relative of a suspect, accused, defendant, victim, civil claimant, and civil respondent may select an advocate for them with the consent or request of such participants.

3. When providing a suspect, accused, defendant, victim, civil claimant, or civil respondent with the opportunity to select his/her advocate, a judge, prosecutor, and an investigator should not demand or coerce them to select a certain advocate.

4. If suspect, accused, defendant, victim, civil claimant, or civil respondent refused from his/her advocate, an opportunity to select another advocate shall be given.

5. Rules about guaranteeing the rights of indigent suspects and accused shall be regulated by law.

6. In the event that a suspect, accused, and defendant did not select an advocate within the given period, an appointed advocate shall participate in the proceedings.

7. If it is found that an advocate selected by a suspect, accused, or a victim is unavailable to arrive in a certain criminal proceeding without providing a reasonable excuse and it would obstruct the proceeding, the court, prosecutor, and investigator may decide to involve an appointed advocate in the court hearing to be held during the investigative operation, and/or investigation.

Article 5.3. Mandatory involvement of advocate

1. It shall be prohibited to proceed without a defense advocate if the following suspect, accused, or defendant are party to such proceeding:

1.1. who are unable to exercise their right to self-representation, or right to legal counsel due to a disability, mental disorder, or severe illness;

1.2. who are juvenile;

1.3. who do not know the Mongolian language, and script;

1.4. whom a life imprisonment penalty can be imposed;

1.5. other suspects, accused, or defendants who have contradicting interests in the same case in case one of the multiple suspects, accused, or defendants of such case has an advocate;

1.6 who have requested for defense advocate due to indigence.

2. If an advocate was not selected upon the request or acceptance of a suspect, accused, or defendant who are stated in section 1 of this Article or the participants failed to select an advocate according to section 2 of above Article 5.2, an appointed advocate shall be involved in criminal proceedings by the decision of the court, or prosecutor.

3. Except circumstances provided in section 1 of this Article, criminal proceedings may be carried out without the participation of an advocate if a suspect, accused, or defendant submitted a request for self-representation in writing.

Article 5.4. Guarantees for the advocates' operation

1. It shall be prohibited to testify, and/or carry out undercover investigative operation on an advocate, in relation to the criminal case in which the advocates is providing legal assistance.

2. Unless it is provided otherwise in law, a judge, prosecutor, or investigator shall be prohibited to request for the legal assistance agreement concluded by an advocate and the client.

/This section was amended by the law dated October 18, 2019/

CHAPTER SIX

ORGANIZATIONS AND OFFICIALS THAT ARE AUTHORIZED TO CARRY OUT INVESTIGATIVE OPERATION

Article 6.1 Organization that carries out investigative operations

1. Intelligence organization shall carry out inquiry and investigation of the following crimes:

1.1. crimes stated in Article 14.5 /Obstructing citizen's right to vote, and an election committee operation/, 14.6 /Multiple voting in the same election or national referendum/, Article 14.7 /Illegal interference in an election or national referendum, or fraudulent tabulation of the voting result/, Article 14.8 /Dissemination of apparently false information during an election/, Article 14.9 /Plotting illegal election/, Article 19.1 /Treason/, Article 19.2 /Illegal acquisition and obstructing of state power/, Article 19.3 /Attacking or killing a high-ranking state official/, Article 19.4 /Illegal collaboration with a foreign intelligence service, organization, or citizen/, Article 19.5 /Organizing an armed riot/, Article 19.6 /Sabotage/, Article 19.7 /Preparing for sabotage/, Article 19.8 /Illegal extremist activity/, Article 19.9 /Violation of the National Solidarity/, Article 19.10 /Espionage/, Article 19.11 /Illegal acquisition of state secret/, Article 19.12 /Disclosure of state secret/, Article 19.13 /Loosing state secret/, Article 19.14 /Illegal crossing the border of Mongolia/, Article 20.1 /Intentional false report of terrorist act/, Article 20.2 /Provoking, publicly justifying and stimulating terrorist activities/, Article 21.13 /Violation of Law on Undercover Operation/, section 3 of Article 27.7 /Violating of aviation safety/, Article 29.1 /Planning, preparing for, or provoking, and commencing tyranny or war/, Article 29.3 /Processing, producing, accumulating, acquisition, and sales of weapon of mass destruction/, Article 29.5 /Genocide/, Article 29.6 /Use of mercenaries/, Article 29.7 /Attack against persons enjoying international protection/, Article 29.8 /Committing terrorist act/, Article 29.9 /Preparation for terrorism/, Article 29.10 /Terrorism financing/, and Article 29.11/Financing proliferation of weapons of mass destruction/ of the Criminal Code;

/This section was amended by the law dated October 10, 2019/

/This section was amended by the law dated December 20, 2019/

/This section was amended by the law dated May 01, 2020/

1.2. crimes stated in Article 13.1 /Human trafficking/, Article 18.2 /Artificially influence on national currency or foreign currency rate/, Article 18.5 /Illegal transportation of goods across the state border/ 18.6 /Money laundering/, and section 3.3 of Article 20.7 of the Criminal Code in case the Intelligence organization detected such crimes by itself.

/This section was amended by the law dated January10, 2020/

2. Anti-corruption organization shall carry out inquiry and investigation of the following crimes:

2.1. crimes stated in Article 22.1 /Abusive exercise of power, and official position/, 22.3 /Abuse of power by an officer of a foreign state organization or international organization/, Article 22.4 /Accepting a bribe/, Article 22.5 /Offering a bribe/, Article 22.6 /Bribing an officer of a foreign state organization or an international organization/, Article 22.7 /Illegal expenditure, or loss of state reserve/, Article 22.8 /Misuse of budget funds/, Article 22.9 /Misuse of non-budgetary state properties/, Article 22.10 /Unjustified enrichment/, Article 22.11/Arbitrariness/, Article 22.12 /Abuse of the power of a legal entity/ of the Criminal Code;

2.2. Crime stated in Article 18.6 /Money laundering/ in case such crime is detected during the inquiry and investigation of corruption crimes included in Chapter 22 of the Criminal Code.

3. Police organization shall carry out the inquiry and investigation of crimes other than those specified in section1 and 2 of this Article.

4. Prosecutor shall determine the jurisdiction of inquiry and investigation of crimes committed by officers of intelligence, police, and anti-corruption organizations.

Article 6.2. Investigator

1. Investigator shall carry out investigative operations on crimes during the inquiry and investigation stages if such crimes are within the investigator's competence as provided in law or if the prosecutor ordered to carry out investigative operation on certain criminal cases under investigator's jurisdiction.

2. Investigator shall have the following rights:

2.1. Open an inquiry case;

2.2. Submit his/her proposal for accusation to relevant prosecutor;

2.3. Arrest the suspect according to this law;

2.4. unless it is an urgent circumstance, to submit a proposal to the prosecutors on carrying out investigative operation that should be initiated by the prosecutor's approval;

2.5. to carry out investigative operations on his/her own to detect crimes, to detect, identify individuals or legal entities that perpetrated such crimes except for circumstances in which investigation should legally be carried out upon the approval of the prosecutor;

2.6. Summon witness, victim, civil claimant, civil respondent, expert witness, and defendant;

2.7. to appoint expert witness to have its opinion issued;

2.8. to submit proposal to the prosecutor on taking restraining measures which an investigator may take according to law, and terminating such restraining measures, or proposal on taking restraining measures which should be taken upon decision of a prosecutor or court, an terminating or changing such measures;

2.9. to submit proposal to a prosecutor for an approval of arresting a suspect;

2.10. to resolve requests submitted by participants;

2.11. to carry out investigative operations according to the order of a prosecutor, or to submit proposal within 3 working days to the upper-level prosecutor of relevant prosecutor's office in case the investigator does not agree with the order of such prosecutor. However, aforementioned proposal of the investigator to the upper-level prosecutor shall be submitted only once.

/This section was amended by the law dated January 10, 2020/

2.12. to submit proposal to the upper-level prosecutor in writing within 5 days if the investigator does not agree with a prosecutor's decision on closing an inquiry case, repealing a criminal case, and annulling the order of accusation;

2.13. to write an assignment of an undercover investigative operation upon approval of a prosecutor to the authorized organization, and to have such operation is carried out;

2.14 to write an assignment for carrying out certain investigative operation or searching for an alleged criminal when such actions are necessary to be held on the territory that is out of the investigator's jurisdiction, and the investigation organization that received such assignment shall carry out operations within the period stated in the assignment and deliver the reply of such assignment together with collected evidence;

/This section was amended by the law dated January 10, 2020/

2.15. other rights specified in this law.

3. In case the search for a suspect, accused, defendant and/or investigation are necessary to be carried out by an organizations out of the proper jurisdiction, the investigator shall deliver a proposal to the prosecutor about the necessity. When such investigation organization receives the assignment from the prosecutor it shall carry out operations within the period stated in the assignment and deliver the reply of such assignment together with collected evidence.

4. Investigator shall carry out investigative operations stated in this law to establish the facts of criminal cases, detect crimes, and identify the persons and legal entities that perpetrated the crime.

5. The investigator who acquired special expertise may exercise the rights of an expert witness stated in this law and may issue conclusion about expert analysis.

6. The investigator who exercises the rights specified in section 5 of this Article, may also cooperate with an appointed expert witness in expertise.

7. Investigator may use coercive measures during the inquiry and investigation stage based on rules and grounds set forth by law.

8. Section 2.14 of this Article shall not be applicable to assignments that are given between the investigation organizations referred in sections 1, 2, 3, and 4 of Article 6.1 of this Code.

/This section was amended by the law dated January 10, 2020/

Article 6.3. Power of the head of an investigation unit

1. Head of an investigation unit shall exercise the following rights during the inquiry and investigation:

1.1. to make prompt coordination of crime detection and identifying the persons who committed them by way of providing organizational and professional guidance on investigative operations;

1.2. to give the assignment of investigative operations to one or several investigators;

1.3. to transfer a criminal case from one investigator to another by delivering a notification to the prosecutor, when it is considered necessary;

1.4. to review materials of a criminal case on its own, to take part in investigative operations, or to give a written instruction to an investigator as support and to ensure the implementation of such instruction;

1.5. to exercise powers of an investigator when necessary;

1.16. to take preventive measures against illegal actions of investigators which actions may potentially affect participants during the criminal proceedings.

CHAPTER SEVEN

ACCUSED

Article 7.1. Accused

1. An accused is a suspect to whom a order of accusation is introduced.

2. Rights and duties specified in this chapter shall be equally applicable to defendant of criminal proceedings.

Article 7.2. Prohibiting the presumption of guilt

1. A judge, prosecutor, advocate, investigator, authorized official, and expert witness should not presume that any evidence indisputably proves or negates the guilt of an accused.

2. The court shall be prohibited to tentatively express an opinion and/or position on any decision about to be made by such court or on the guilt of an accused; and a court, prosecutor, advocate, investigator, expert witness, and a specialist shall also be prohibited to publicly announce an accused as guilty of committing any crime before the legally binding court decision is made.

Article 7.3. Right to know accusation against oneself

1. An accused shall have the right to know for what offense he/she is accused of.

2. An accused shall have the right to be introduced with the decision about considering him/her as accused and/or decision about taking restraining measures on him/her.

3. An accused shall have the right to give a verbal or written explanation about the criminal penalty brought against him/her.

4. Accused shall have the right to present evidence and to submit a request about examination of evidence.

Article 7.4. Interrogation and right to remain silent

1. An accused shall have the right to be interrogated in his/her mother language or a language with good command of, to get assistance from translator, and interpreter, and/or to refuse from interrogation.

2. An accused shall not have obligation to give testimony against himself/herself, or to prove he/she is not guilty of a crime, or to prove facts of the crime.

3. It shall be prohibited to obtain a forced confession from an accused.

Article 7.5. Right to be informed

1. An accused shall have the right to obtain information about criminal proceedings from the court, prosecutor, or investigator provided that such information is accessible for the accused under this law.

2. If an accused does not know Mongolian language and script, the accused shall have right to obtain the information stated in section 1 of this Article in his/her mother language or language that he/she has a good command of, and if the accused has hearing, visual, and/or speaking disability, he/she shall have right to obtain such information through assistance of translator or interpreter using sign language, gesture, and/or special signs.

3. An accused shall have the right to be present in the investigative operation which is performed upon his/her own request, to be introduced with the note of the operation, and to request to make corrections in the note of such operation.

4. An accused shall have the right to be introduced with the order of appointing an expert witness, and expert opinion, and to be introduced with the case file after the completion of the investigation.

Article 7.6. Relationship with an advocate

1. Accused shall have the right to meet advocate in private and to communicate with advocate free of hindrance verbally or in writing.

2. The room where an advocate meets the accused in detention, should ensure that the privacy of their communication would not be hindered.

3. During criminal proceedings, the court, prosecutor, and investigator shall provide the accused with the opportunity to exercise the right to self-representation, right to legal assistance, and right to legal aid.

Article 7.7. Right to lodge complaint and request

1. Arrested suspect, and detained accused or defendant shall have the right to complain to the court concerning whether the detention or arrest was legal, and request the release from the detention when the detention or arrest is found to illegal.

2. Accused shall have the right to demand to forward the case of conviction to the court for adjudication, and to complain about the proceeding.

3. Accused shall have the right to complain about the actions taken and decisions made by the court, prosecutor, advocate, and investigator.

4. Accused shall also have the right to be introduced with any complaint and objection against the court decision submitted by other persons, and provide explanations about such complaint and/or objection.

5. to submit application for the recusal against the investigator, prosecutor, translator, interpreter, judge, citizens' representative of the court, and secretary of a court trial.

6. to submit a complaint about the compensation of losses and damages incurred to the participants during criminal proceedings due to illegal acts of investigators, prosecutors, and/or courts and a complaint about charging with responsibility for illegal acts of such persons.

Article 7.8. Participating in the trial

1. Accused shall participate in the trial of the court of first instance in person.

2. In case an accused requests to take part in a judicial adversary proceeding, the court shall decide based on examination of proposals of the parties.

3. The participation of the accused in adversary proceeding and trial from a different location through the use of audio-video equipment can be allowed based on grounds stated in this law.

Article 7.9. Duties of accused

1. Accused shall bear the following duties:

1.1. to be present on time in response to summoning order of court and prosecutor;

1.2. to obey the trial rules;

1.3. to implement the legally made decisions, demands of the court, prosecutor, and investigator;

1.4. to refrain from intentionally obstructing the criminal proceedings;

1.5. to refrain from influencing any participant or Other participant.

2. Accused's failure to perform duties stated in section 1 of this Article shall serve as grounds for the application of coercive measures and for imposing penalties or changing the restraining measures taken for him/her.

CHAPTER EIGHT

VICTIM, CIVIL CLAIMANT, AND CIVIL RESPONDENT

Article 8.1. Victim

1. A victim shall be an individual and/or legal entity that has suffered damage to their life, health, other rights, and freedoms, or physical or non-physical damage caused to them due to a crime.

2. The decision on recognizing a person to be a victim shall be formalized by the decision of the investigator or prosecutor, or the court.

3. Victim may exercise his/her rights stated in this law through legal representation, and advocate.

Article 8.2. Rights of victim

1. In the criminal proceedings, victim shall have the following rights:

1.1. right to self-representation, to have advocate service, and legal assistance;

1.2. to present items, objects, documents, information, and other evidence necessary for establishing facts of the case, and get them authenticated and reflected in the case file;

1.3. to submit a request for carry out of certain investigative action, and to have evidence examined;

1.4. Participate in court hearing, preliminary hearing, and court trial;

1.5. to ask questions from defendant, witness, and expert witness with permission of the presiding judge;

1.6. to complain against the actions and decisions of an court, prosecutor, and investigator in accordance with rules set forth in this law;

1.7. Make statement in his/her mother tongue or in a language well known to him/her and to be assisted by translator or interpreter;

1.8. to be introduced with all the materials of the case relevant to him/her after the completion of the investigation, and to submit request for additional investigative actions;

1.9. to claim for the damage occurred and loss incurred due to crime, and to submit a request for compensation;

1.10. to have a copy of court decision on acquittal or sentencing;

1.11. to submit application for the recusal of the judge, prosecutor, investigator, interpreter, expert witness, specialist, and secretary of a court trial.

1.12. to submit a complaint about the compensation of losses and damages incurred to the participants during criminal proceedings due to illegal acts of investigators, prosecutors, and/or courts and a complaint about charging with responsibility for illegal acts of such persons.

1.13. to be introduced with sections of order of appointing expert witness, and expert opinion which sections are relevant to him/her.

/This section was amended by the law dated January 10, 2020/

1.14. right to refuse to testify against family members, parents, and children;

/This section was amended by the law dated January 10, 2020/

1.15. other rights specified in this law.

/This section was amended by the law dated January 10, 2020/

2. In case the victim is deceased, or legally incapable, or not able to defend his/her rights and legal interests, the rights stated in this Article shall be exercised by his/her legal representative.

3. Victim shall bear the following duties:

3.1. to be present on time in response to summoning order of court and prosecutor;

3.2. to testify the truth of the criminal case;

3.3. to refrain from disclosure of information about the case which has become known to him/her;

3.4. to obey rules of criminal proceedings.

4. If a victim obstructs criminal proceedings, or gives false testimony, the victims shall be liable as provided by the Law on Infringement, or the Criminal Code of Mongolia.

/This section was amended by the law dated January 10, 2020/

Article 8.3. Right to be informed

1. In response to request of victim, his/her legal representative, or advocate, the prosecutor shall notify about the following actions before three days to the commencement of such actions:

1.1. Court hearing on modifying pre-trial detention and other restraining measures taken for the accused;

1.2. Transferring inquiry, and investigation to the proper jurisdiction;

1.3. Court trial on resolving early release of convict from imprisonment.

2. In response to request made by the victim, his/her legal representative, and advocate, the investigator shall inform of the restraining measures taken on the accused, any modification, termination of such measures, opening and closure of the inquiry case, suspension, and restoring of the investigation, transferring criminal case to the prosecutor.

3. Prosecutor, and investigator shall not provide any information to the victim, his/her legal representative, and advocate if such information is related to state, corporate, and personal confidentiality.

4. If there is a reasonable suspicion about the threat against the safety of victim, witness, suspect, and accused, or about the obstruction of the investigative operation, then the prosecutor, and investigator may refuse to disclose other information as confidential in addition to the information set forth in section 3 of this Article.

Article 8.4. Right to protection

1. Victim, his/her legal representative, advocate or persons associated with the victim can submit request to the court, prosecutor, and investigator for receiving assistance of safeguarding their security as stated in the Law on Protection of Witness and Victim, and this law.

Article 8.5. Civil claimant

1. Civil claimant shall be an individual or legal entity that is claiming for compensation or restoration of physical or non-material damage caused by a crime.

2. If an individual and/or legal entity that has suffered physical or non-physical damage caused to them due to a crime shall have the right to submit a civil claim against the suspect, accused, and defendant of the crime, or the person who is responsible for such physical or non-physical damage caused by them, and the court shall resolve this civil claim together with the criminal case.

3. The investigator, prosecutor, court by issuing order, or a judge by issuing directive, shall formally recognize a civil claimant.

A civil claim submitted in connection to criminal case shall be exempt from paying the stamp duty.

5. Rights stated in sections 1.1, 1.2, 1.4, 1.5, 1.6, 1.8, 1.10, and 1.11 of Article 8.2 of this law, and duties stated in this Chapter shall be equally applicable to a civil claimant.

6. A civil claim submitted in connection to the damage caused by a crime shall not be resolved by a civil court according to civil procedural rules before the relevant criminal case is adjudicated.

7. Only referring to the civil claim related parts of first instance or appellate instance criminal court decisions, a civil claimant can file a motion under the appellate instance and cessation instance rules.

8. If the grounds specified in section 2 of this Article are not satisfied, the relevant civil claim of claiming individual and/or legal entity can be rejected by well-reasoned formal decision, and then the procedure for appealing against such decision should be explained to the civil claimant.

9. Refusal to recognize as a civil claimant at the inquiry and investigation stage shall not become the ground for restricting the right to re-apply at the stage of court proceedings for the same claim.

10. A civil claimant shall have the right to withdraw his/her civil claim.

11. An application to withdraw his/her civil claim should be reflected in the records of inquiry, or investigation, or trial records, and the application should be attached in the case file if it was submitted in writing.

12. An application to withdraw a civil claim shall be received by the investigator or prosecutor at any stage of the criminal proceedings, and an order to this effect shall be issued.

13. During the adjudication of criminal case by a court, an application to withdraw the claim can be made before the court enters the deliberation room and the application shall be agreed by the court.

14. If the investigator, prosecutor or court considers that the withdrawal of the civil claim violates the law or the rights and legal interest of any person, such investigator, prosecutor or court may reject the relevant application of withdrawal and make well-reasoned decision to that effect.

Article 8.6. Civil respondent

1. Parent, guardian, trustee, and other individual or legal entity that should be legally responsible for the physical and non-physical damage caused by a juvenile defendant can be involved in criminal proceedings as a civil respondent.

2. When involving as a civil respondent, the investigator, prosecutor, and court shall issue their order, and a judge shall issue a directive.

3. Civil respondents and their representatives shall have the following rights:

3.1. to provide explanation about the civil claim;

3.2. to provide evidence, and to make request;

3.3. rights stated in sections 1.4, 1.5, 1.6, 1.7, 1.8, 1.10, 1.11, and 1.12 of Article 8.2 of this law.

4. A civil respondents and their representatives shall bear the duties stated in this Chapter.

5. Rules stated in section 4 of Article 8.5 of this law shall be equally applicable to a civil respondent.

CHAPTER NINE

OTHER PARTICIPANTS

Article 9.1. Expert witness

1. The prosecutor and investigator on their own initiative or if they consider that request from participants is reasonable, shall appoint expert witness to clarify issues that inevitably require special expertise for resolving the criminal case, or to valuate items and properties.

2. Based on the expertise conducted, an expert witness shall issue an expert opinion within scope of the specialized field on his/her own name, and shall be responsible for the result of the expert opinion.

3. Decision to appoint an expert witness shall include the rationale for expertise, name of expert organization and expert witness, questions asked from the expert, period given for expertise, and information about the physical evidence transferred to the expert.

4. When conducting expertise and producing expert opinion, an expert shall follow the rules stated in this law and the Law on Forensics.

5. Expert shall be present as summoned by the investigator, prosecutor, and court in relation to his/her expert opinion and give testimony.

Article 9.2. Rights and duties of expert witness

2. An expert witness shall have the following rights:

1.1. to be introduced with the part of the materials of the case file provided that such part is relevant to the examination;

1.2. to participate in the investigative operation upon permission of the prosecutor, and investigator, to ask questions from participants in connection to the expertise, to submit proposal to amend the records of investigative operation;

1.3. to request for additional pieces of evidence which is necessary to produce expert opinion, to have them provided by the court, prosecutor, and investigator;

1.4. to remove oneself from the case and to refuse from producing expert opinion in case the question of expertise is not applicable to or out of the scope of such expert witness's specialized field, or there is a potential conflict of interest with the individual or organization associated with the evidence to be assessed;

1.5. to have remunerations and reimbursement for the costs of the expertise If appointed as an expert witness aside from the forensics or professional organization;

1.6. to submit a request for protection of one's security to the court, prosecutor, and investigator.

2. An expert witness shall conduct the expertise using his/her specialized knowledge by examining provided evidence fully and objectively from all available aspects, and shall issue an expert opinion in writing based on scientific grounds within the given period.

3. If an expert fails to be present on time as summoned by the court or prosecutor without reasonable excuse, the expert witness shall be brought coercively according to this law based on the court decision.

4. If an expert intentionally failed to answer the question for expertise, or exceeded the given period of expertise without reasonable reason, or produced false opinion, then the expert shall be responsible as stated in law.

Article 9.3. The specialist

1. In case it is necessary to have assistance of specialized person in identifying, authenticating, and protecting trace or evidence of a crime, and in the application and operating of technical devices and equipment, or in case it is necessary to secure explosives, chemicals, and other objects that can potentially harm human life, health, or the environment, or necessary to have suggestion of specialized person during the investigative operations or court trials, an individual with no private interest in the criminal matter who has specialized knowledge and expertise can be involved by decision of the court, prosecutor, or investigator.

2. The specialist shall have the following rights:

2.1. to ask questions in relation to criminal proceeding activities when involved in;

2.2. to operate technical devices and equipment;

2.6. to be introduced with the records of investigative operations, and trial recordsin which the specialist was involved, and to submit a request to make corrections;

2.4. to have remunerations and reimbursement of costs for the specialist's work (this section shall not be applicable to the specialist who was involved under one's official duty);

2.5. to submit request for protection measures to be taken for oneself or others safety.

3. The Specialist shall bear the following duties:

3.1. to be present as summoned by the court, prosecutor, and investigator, and give testimony in connection to the investigative operation which the specialist was involved;

3.2. to answer questions of participants and give explanations in connection to the operation which the specialist was involved;

3.3. to refrain from disclosure of confidentiality of operation which the specialist was involved;

Article 9.4. Translator, interpreter

1. In circumstances stated in section 2 of Article 1.3 of this law, the court, prosecutor, and investigator shall appoint a an individual who has knowledge and skills of translation and interpretation as a translator or interpreter.

2. Translator and interpreter shall have the following rights:

2.1. to be introduced with the records of investigative operations, and trial records in which the specialist was involved, and to submit a request to make corrections;

2.2. to refuse from appointment if his/her interpretation and translation skill is insufficient;

2.3. to have remunerations and reimbursement of costs for their work;

3. Translator and interpreter shall bear the following duties:

3.1. to be present on time as summoned by the court, prosecutor, and investigator, and to make translation or interpretation;

3.2. to translate and interpret correctly;

3.3. to sign in the relevant record or court record by verifying that the translation of documents, or translation or interpretation was made correctly during the investigative operation or court trial by such translator or interpreter;

3.4. to refrain from disclosing any state, corporate, and personal confidentiality, and evidence and information that became know during translation and interpretation;

3.5. to obey the rules of criminal investigation proceedings, and the court trial rules;

4. In case a translator or interpreter fails to fulfill his/her duty without reasonable ground, or intentionally violates their duties, such a translator or interpreter shall be held responsible according to law.

5. Regulations of this Article shall be equally applicable to a sign language interpreter assisting the persons with speaking and hearing disabilities.

Article 9.5. Legal representative

1. The investigator, and prosecutor shall determine the following individual as a legal representative:

1.1. Biological or step parents, guardians, and trustees of suspect, accused, and defendants who are juvenile or victims under 18 years old;

1.2. An authorized person to represent or legal representative of a victim or legal entity;

1.3. Biological or step parents, guardians, and trustees of a victim in case the victim is deceased, or unable to express his/her intended interests due to mental or health reasons.

2. In case there is no legal representative for the individual under under 18 years old specified in section 1.1 of this Article or the legal representative has conflict of interest, then an authorized person of government organization responsible for children's issues may be appointed as a legal representative.

3. Any disputes related to determining a legal representative shall be resolved by court or prosecutor.

4. During the criminal proceedings, a legal representative shall exercise rights and bear duties of the participant that is being represented.

Article 9.6. The witness

1. The witness shall be an individual who knows certain circumstance that is important for the resolution of the criminal case.

2. Witness shall have obligation to be present as summoned by the court, and prosecutor and give true and correct testimony regarding the case.

3. If a witness fails to be present without reasonable excuse, the witness shall be coercively brought by the court decision.

4. If a witness obstructs criminal proceedings, or gives false testimony, the witness shall be liable as provided by the Law on Infringement, or the Criminal Code of Mongolia.

/This section was amended by the law dated January 10, 2020/

5. A witness shall have the right to refuse to testify against oneself or family members, parents, and children.

6. If a witness considers that testimony can serve against him/herself, or testifying him/her as guilty of committing a crime, then the witness shall have the right to get this reflected in the recording, to refuse from giving testimony, and to give testimony with presence of an advocate.

7. Witness shall have the right to get reimbursed for the cost for being present for testimony and have oneself protected as stated in this law.

8. Before the testimony, the court, prosecutor, and investigator shall explain the rights and duties of witness specified in this law to the witness.

Article 9.7. Third party witness

1. The prosecutor and investigator shall involve no less than two third party witnesses in order to verify the process and result of investigative operations stated in this law.

2. Third party witness shall be an individual who has no personal interests in the case.

3. A third party witness shall have the right to submit a complaint about the investigative action where he/she was involved and to be introduced with the recordings of such actions, and to submit a proposal to make corrections in such recordings.

4. A third party witness shall be have obligation to be present as summoned by the court, prosecutor, and investigator, to follow the rules of investigative proceedings, and to keep the confidentiality.

5. In case any third party witness is unavailable, the process and result of the investigative action shall be authenticated as an audio-video recording.

CHAPTER TEN

GROUNDS FOR PRECLUDING THE PARTICIPATION IN THE CRIMINAL PROCEDURE

Article 10.1. Grounds for disqualifying judge from criminal proceedings

1. A judge shall be disqualified to participate the criminal procedure if one of the following grounds is satisfied:

1.1. if the judge is taking part or probably be participating in the criminal procedure as a participant;

1.2. if the prosecutor, investigator, advocate, or participant of the case is the judge's family member, close relative, or relative;

1.3. if the judge previously participated in the same case as the prosecutor, investigator, participant, other participant, judicial assistant, or secretary of a court;

1.4. if the judge himself/herself considers that there is another ground of direct or indirect personal interest in the case associated to such judge.

2. Judges who are family members, close relatives, or relatives shall not be in composition of the judicial panel adjudicating the criminal case.

3. A family member, close relative, or a relative of a judge who was participated in the judicial panel of the first instance adjudication of a case shall not participate in the judicial panel of appellate or cessation instance adjudication of the same case.

4. Upon knowing the grounds stated in sections 1.1, 1.2, and 1.3 of this Article, a judge should disqualify himself/herself from the criminal procedure of the case, and if the judge fails to perform this duty, the decision made by such judge shall be annulled according to ground and rules set forth in law.

Article 10.2. Grounds for the debarment of a judge from criminal proceedings upon former participation

1. The judge who participated at the first, appellate, or cessation instance adjudication of a case shall not participate in the adjudication of the same case at other instances.

2. A judge who made a decision to recognize an individual as a cooperating defendant under Article 13.5 of this law, shall not participate the adjudication of crimes committed by the same individual.

/This section was amended by the law dated January 10, 2020/

3. A judge who is a family member, close relative, or relative of the judge stated in section 1 of this Article shall not participate in adjudicating the same case at other instances.

Article 10.3. Challenging a judge

1. The prosecutor, and a participant may submit a peremptory challenge to a judge of the judicial panel on the grounds stated in articles 10.1, and 10.2 of this law.

2. The challenge to a judge shall be resolved prior to the commencement of the trial. In case the ground for the challenge to a judge is discovered after commencement of the trial, a request for recusal can be submitted before the court enters the deliberation room.

Article 10.4. Resolving a challenge to judge

1. If a judge adjudicates the case on his/her own is challenged on the grounds stated in articles 10.1, and 10.2 of this law, the trial shall be postponed and the challenge shall be introduced to and resolved by the Chief Justice of the relevant court.

2. The peremptory challenge to the chief justice on the grounds stated in articles 10.1, and 10.2 of this law shall be presented to and resolved by the meeting of all judges of the relevant court.

3. The peremptory challenge to a judge of a judicial panel made on the grounds stated in articles 10.1, and 10.2 of this law shall be resolved by the same judicial panel in the deliberation room, and if the votes are equal, the judge shall be considered as disqualified.

4. The peremptory challenge to a judge made according to section 3 of this Article shall be resolved by the same judicial panel without the presence of the challenged judge, however, the judge who was challenged may give explanation to the judicial panel.

5. If the majority of judges of a judicial panel are challenged on the grounds stated in articles 10.1, and 10.2 of this law, the challenge shall be introduced by presiding judge to the Chief Justice of the relevant court and resolved by such Chief Justice.

6. In case the Chief Justice is in the judicial panel which is challenged as stated in section 5 of this Article, or the peremptory challenge was made to all judges of the judicial panel, this challenge shall be introduced to and resolved by the meeting of all judges of the relevant court.

7. During the resolution of the challenge to a Chief Justice, the Chief Justice may give explanation to the meeting of all judges, but shall not exercise the right to vote.

8. The decision made according to sections 1, 2, 3, 5, and 6 of this Article shall be final.

9. For the cessation instance court, the challenge stated in sections 1, 2, 5, and 6 of this Article shall be resolved by the meeting of the Criminal Chamber of the Supreme Court.

Article 10.5. Recusal of citizens' representative of the court

1. A motion for the recusal of the prosecutor, and participating citizens' representative of the court can be filed on grounds set forth in Article 10.1 of this law.

2. The motion for the recusal of a citizens' representative of the court shall be decided by judicial panel in the deliberation room. If considers as necessary, the judicial panel may hear the explanation of the citizens' representative of the court who is being recused.

Article 10.6. Recusal of a secretary of a court

1. Regulation set forth in sections 10.1, 10.2, and 10.3 of this law shall be equally applicable to secretary of a court, but the fact that the secretary participated in the same adjudication as a secretary of a court shall not serve as a ground for recusal.

2. Motion for the recusal of a secretary of a court shall be decided by the judge or judicial panel adjudicating the case and the decision shall be final.

Article 10.3. Recusal of a prosecutor

1. The recusal of a prosecutor shall be regulated by a rules set forth in articles 10.1, and 10.3 of this law.

2. A participant may submit a motion for recusal of a prosecutor from a criminal procedure on the grounds stated in section 1 of this Article.

3. A motion for recusal of a prosecutor who is participating in a court hearing, preliminary hearing, and court trial shall be resolved by the court adjudicating the case.

/This section was amended by the law dated October 18, 2019/

4. Motion for recusal of a prosecutor filed during the inquiry and investigation process shall be resolved by upper-level prosecutor.

5. If a ground for recusal of a prosecutor specified in this law is satisfied, or the court made its decision to recuse the prosecutor according to section 3 of this Article, then upper-level prosecutor shall appoint another prosecutor.

6. The decision made according to sections 3, 4, and 5 of this Article shall be final.

Article 10.8. Preclusion of the participation of an advocate

1. An advocate shall not participate the criminal procedure for the following circumstances:

1.1. The decision that suspended or terminated his/her right to represent at the court is remaining valid;

1.2. If previously participated in the same criminal proceedings as a judge, prosecutor, investigator, witness, or expert witness;

1.3. If his/her family member, close relative, or relative is participating as an advocate of the other participant who has conflicting interest in the same case.

2. Same advocate may not serve for several suspects, accused, defendants, or legal entities that have conflicting interests in the same case.

3. Unless an advocate recuses himself/herself on the ground stated in section 1 of this Article, the court shall resolve the motion for recusal of such an advocate upon the request of suspect, accused, defendant, another advocate, or prosecutor who is participating in the same proceeding.

Article 10.9. Preclusion of the participation of an investigator

1. In case one of the grounds stated in Article 10.1 of this law is satisfied, an investigator shall not participate in the inquiry and investigation of a crime.

2. A participants may submit a request about preclusion of the participation of an investigator to the prosecutor supervising the case on grounds stated in section 1 of this Article.

3. The prosecutor shall resolve the preclusion of the participation of an investigator either at his/her own discretion or in base upon the request of a participant, and the prosecutor's decision shall be final.

Article 10.10. Preclusion of the participation of a translator or interpreter

1. In case one of the grounds stated in Article 10.1 of this law or other circumstances where a translator or interpreter should not make translation or interpretation, the participation of such translator or interpreter shall not be allowed in criminal procedure.

2. A participants may submit a request about preclusion of the participation of a translator or interpreter to the prosecutor on grounds stated in section 1 of this Article.

3. Previous participation in the same case as a translator or interpreter shall not be a ground for preclusion of their participation.

4. A participant shall file its motion for recusal of a translator or interpreter to the investigator during the inquiry and investigation of criminal case, or to the prosecutor if the investigator disagrees the motion.

5. If a motion for the recusal of a translator or interpreter is filed during the court trial, the judge or the judicial panel considering the case shall resolve.

6. Despite any ground to recuse a translator or interpreter, application of this Article can be dismissed if the translator or interpreter, the prosecutor, investigator, and participants of the criminal proceeding accepted the participation of such translator or interpreter. However, application of this section of this Article shall not serve as the ground for releasing the translator or interpreter from criminal obligation.

7.The process of criminal proceedings in which the translator or interpreter participated according to section 6 of this Article shall be written as a record, and authenticated as an audio-video recording.

Article 10.11. Preclusion of the participation of an expert witness

1. An expert witness shall not participate the criminal procedure for the following circumstances:

1.1. If the expert witness participated in the proceedings of the same case as an investigator, prosecutor, judge, citizens' representative of the court, participant, and/or other participant;

1.2. If the expert witness is a family member, close relative, or relative of any participant of the criminal proceeding;

1.3. The expert witness is under the influencing power of any participant in terms of official position and other aspects;

1.4. The expert witness has a personal relationship with a participant;

1.5. If the question of expertise is not applicable to or out of the scope of such expert witness's specialized field, or the question cannot be answered by using scientific methods and tools.

2. In case one of the grounds stated in section 1 of this Article is satisfied, the expert witness shall recuse oneself from the case, refuse from producing expert opinion and shall Immediately inform of it to the court, prosecutor, or investigator who appointed such expert witness.

3. If the court, prosecutor, or investigator considers that expert's refusal from expertise is reasonably grounded, such court, prosecutor, or investigator shall appoint another expert witness.

4. A participant shall file its motion for recusal of an expert witness to the investigator during the inquiry and investigation of criminal case, or to the prosecutor if the investigator disagrees the motion.

Article 10.12. Sequence of resolving motion for recusals and challenges

1. In case motions for recusals or challenges related to several persons are simultaneously filed during a criminal proceeding, the challenge to a judge or judicial panel shall be resolved at first.

2. After resolving challenge to a judge or judicial panel, motions for recusal of the prosecutor, advocate, and other participants shall be resolved.

III PART

COMMON RULES OF CRIMINAL PROCEDURE

CHAPTER ELEVEN

PERIOD, COSTS, AND DOCUMENTS OF CRIMINAL PROCEDURE

Article 11.1. Calculation of period

1. Period of time stated in this law shall be calculated by hours, days, months, and years.

2. In calculating a time period, the minute, hour and day at which such time period starts shall not be counted.

3. In calculating a time period by hours, the time period shall end at the last minute of the last hour.

4. In calculating a time period by days the time period shall end at 24th hour of the last day.

5. In calculating a time period by months the time period shall end on the same day of the last month. If there is no corresponding day in the ending month, the term shall expire on the last day of the ending month.

6. In calculating a time period by years, the time period shall end on the same day of the same month of the following year. If the ending day of the time period is not a working day, the first subsequent working day of the ending time period shall be considered as the last day.

7. If a complaint or any other document is received by a post office or is officially submitted to the administration of an detention center by arrested, detained individual before the end of a time limit, the time period shall not be considered as expired.

Article 11.2. Extending a time period

1. A time limit stated in this law can be extended according to rules set by this Law.

Article 11.3. Restoration of expired time limit

1. If the failure of observing the time limit is reasonably excusable, then the court or prosecutor may decide to restore the expired time limit based upon the request of an interested person.

2. If a complaint to appellate instance court was submitted after the expiry of required time limit, the enforcement of the relevant court decision may be suspended until the restoration of the time limit is resolved upon the request of an interested person.

3. A decision of court or prosecutor on the refusal from restoration of expired time limit and suspension of the enforcement of relevant decision shall not be appealed.

Article 11.4. Costs of procedural activities

1. Costs of procedural activities shall consist of the following expenses:

1.1. Expenses payable to a victim, his/her legal representative, witness, third party witness, expert witness, translator, interpreter, and advocate;

1.2. Expenses incurred for storing, transferring, and examining physical evidence;

1.3. Expenses incurred for the search for suspect, accused, or defendant who fled from the inquiry, investigation, prosecution, or court;

1.4. Expenses incurred for coercively bringing a suspect, accused, or defendant, as well as expenses incurred due to postponing of court trial because of the non-appearance of a defendant without reasonable excuse;

1.5. Any other expenses incurred in direct connection to criminal proceedings.

2. The Government shall approve the regulation for calculation of costs of the criminal procedure.

Article 11.5. Reimbursement of the costs for witness, expert, specialist, translator, and interpreter

1. An individual who was summoned at the court as a witness, expert witness, specialist, translator, and interpreter shall have the right to be reimbursed for any cost associated with the summoning.

2. An expert witness, specialist, translator, and interpreter shall have the right to be remunerated.

3. Section 2 of this Article shall not be applicable to an expert witness, specialist, translator, and interpreters who participated in the criminal proceedings according to their official duty.

Article 11.4. The exaction of costs of the criminal procedure

1. If the court finds that a defendant is guilty, costs of the criminal procedure shall be exacted from the defendant based on supporting financial records.

2. In case several defendants are found guilty, costs of the criminal procedure stated in section 1 of this Article shall be exacted from defendants in proportion to the criminal participation and culpability of each defendant.

3. In case a defendant is found guilty but was discharged according to the Criminal Code, the court shall exact costs of the criminal procedure from the defendant.

4. If a criminal case is repealed as provided in section 1.1 of Article 1.5 of this Law, the order of accusation is annulled, the defendant was acquitted, or convicted individual or legal entity has been found insolvent, they shall be exempted from exaction of costs of criminal procedure and such costs shall be paid by the state.

Article 11.7. The trial record

1. The process of court trail stated in this law shall be written by a secretary of a court as a trial record, and verified by audio or audio-video recording.

2. The trial record should include the place, date, time of commencement and completion of the trial, given and last names of judge, judges of judicial panel, participants, case number, personal identification of the defendant, and the whole trial process starting from the commencement to the completion of the trial.

3. If the presiding judge, or secretary of a court trial is not able to sign on the trial record for a reasonable excuse, a court clerk shall write relevant explanation and attach in the trial record.

4. This Article shall equally apply to both of a court hearing record and preliminary hearing record.

Article 11.8. Introducing with the trial record

1. After the court decision is read out, the trial record should be ready within 7 days signed by presiding judge and the secretary of a court, and shall be introduced to the prosecutor, and participants.

2. Participants, other participants, and prosecutor shall have the right to submit proposal or request to make correction in a trial record within 5 days after they are introduced with the trial record.

3. The court that received the proposal or request stated in section 2 of this Article shall resolve it within 3 days.

4. Where necessary, the person who have submitted the proposal or request about making correction in a trial record can be allowed to be present during the discussion of such proposal or request.

5. Upon the request of a participant, the audio, and audio-video recording of the trial shall be introduced.

6. This Article shall equally apply to both of a court hearing record and preliminary hearing record.

Article 11.9. Delivering document

1. Decisions of the court, prosecutor, and investigator, and other document to be delivered to a individuals and legal entities according to this law shall be delivered by administrative officers of the court, prosecutors offices, and organizations that carry out investigative operations to the recipient in person or through such recipient's postal address and shall verify the delivery.

2. If the recipient of the decision of the court, prosecutor, or investigator, or other document refused or avoided to receive, it shall be verified. Decisions made by the court and prosecutor shall be posted on the relevant organization's website within 3 days from approval.

3. In case the person who received decision of the court or prosecutor or other document was not able to sign on the receipt for a reasonable excuse, the delivery of such document should be verified in other possible means and forms.

Article 11.10. Documents of the criminal procedure

1. The Prosecutor General of Mongolia shall approve templates of the records and decisions to be made during the inquiry, investigation, and prosecutor's supervision stages of the criminal procedure.

2. The Judicial General Council shall approve templates of court records to be made during court hearings and trials, and judicial decisions.

Article 11.11. Criminal case file

1. File of a criminal case (criminal case file) shall include decisions made and documents issued during the criminal procedure, other documents attached to the case file, and other items.

2. The investigator, prosecutor, and court trial secretary shall reflect and attach requests, complaints, and reports submitted by participants, decisions of criminal procedure, other documents, and items in the case file by making note about such documents and items or performing registration according to the rule on pubic records.

3. Documents approved by a legal entity and authorized person or submitted by a citizens shall be directly attached to the case file.

4. If some items and documents that cannot be reflected in the case file due to size and other reasons, they shall be included as reflected in a note according to grounds and rules set forth in this law.

5. A criminal case file shall be kept by the investigator during the inquiry and investigation, by the prosecutor if a case file is transferred to prosecutor according to grounds of this law or taken by prosecutor for review, and by the court if criminal case is in adjudication process.

CHAPTER TWELVE

SUMMONNING, COERCIVE APPEARANCE, AND SEARCHING FOR PARTICIPANTS

Article 12.1. Summoning

1. The investigator may summon a witness, victim, civil claimant, civil respondent, expert witness, and defendant to have testimony, introduce decisions, and involve them in investigative operation. Failure to appear as summoned by the investigator shall not serve as a grounds for taking coercive measure for appearance or being responsible.

1. In case the investigator inevitably needs to have testimony, introduce decisions and involve a participant in investigative operation, the investigator shall summon a witness, victim, civil claimant, civil respondent, expert witness, and defendant based on the summoning order of the prosecutor.

3. Participants and other participants shall be brought by summoning order of the court at the adjudication stage.

4. When the court hearing or court trial ends, a witness, victim, the expert witness who issued an expert opinion, accused, and defendant shall be reminded to arrive as summoned and such reminder shall be noted in the court records.

5. If an accused or defendant is detained, they shall be testified in the detention center or shall be brought at the organization that is carrying out relevant criminal proceeding for testimony.

6. Juvenile accused, and defendant, or witness and victim under 18 years old shall be brought through their legal representatives.

/This section was amended by the law dated January 10, 2020/

7. In case a witness, victim, accused, and defendant agreed to appear voluntarily for the testimony, rules stated in this Article can be dismissed.

8. Participants stated in section 1 of this Article can be noticed about summon by the use of communication means of the summoning organization.

Article 12.2. Summoning order

1. A summoning order of the prosecutor and court shall include the following:

1.1. name and position of person issued the summoning order;

1.2. given and last name, and residential address of the individual who was ordered to summon;

1.3. purpose of the summon;

1.4. time and location to appear;

1.5. legal consequences of failure to appear without reasonable excuse;

1.6. signature and stamp.

2. Summoning order addressed to detained accused or defendant shall be delivered to the administration of the detention center.

3. If a witness, victim, civil respondent, expert witness, accused, and defendant avoided to receive the summoning order, it shall be handed over to their advocate or family member who is over 18 years old.

Article 12.3. Coercive appearance

1. If a witness, victim, civil respondent, expert witness, accused, and defendant fails to arrive without reasonable excuse when ordered to summon, the court, on its own initiative or upon the prosecutor's request, shall make a decision on coercive appearance.

2. Decision to coercively bring a witness, victim, civil respondent, the expert witness who issued an expert opinion, accused, and defendant shall include the following:

2.1. The name of the court and judge that made the decision on coercive appearance;

1.2. given and last names, and residential addresses of the witness, victim, expert witness, accused, and defendant;

2.3. legal grounds for the decision on coercive appearance;

2.4. date of coercive appearance;

2.5. the name of organization to implement coercive appearance;

2.6. signature and stamp.

3. In case a witness, victim, civil respondent, the expert witness who issued an expert opinion, accused, and defendant appears voluntarily, the decision on coercive appearance shall not be implemented.

4. Police organization shall implement the decision on coercive appearance of a witness, victim, civil respondent, the expert witness who issued an expert opinion, accused, and defendant to the court.

5. At the stages of inquiry and investigation, the organization investigating the case shall implement the coercive appearance based on a court decision.

6. Any official or person who is under the state special protection shall summon according to the court decision on coercive arrival.

7. It shall be prohibited to coercively bring witness and victim under age 16 or person who is not able to arrive due to serious illness.

Article 12.4. Search for a participant

1. Investigator shall execute search operations either at his/her own will, or according to court decision or prosecutor's assignment, in order to find the following persons, legal entities, object, and property:

1.1. Suspect, accused, defendant, victim, civil defendant or witness whose whereabout is unknown;

1.2 Suspect, accused and defendant who has fled;

1.3. Victim of human trafficking or victim who was taken as hostage;

1.4. Identifying deceased individual;

1.5. person with mental disorders who escaped from hospital;

1.6. Items, livestock, animal, document, and vehicles that are important for criminal procedure.

/This section was amended by the law dated January 10, 2020/

2. Authorized organization shall organize search for accused and defendant and shall report the results within the period set by the court and/or prosecutor.

/This section was amended by the law dated January10, 2020/

CHAPTER THIRTEEN

PROTECTING WITNESS AND VICTIM

Article 13.1. Grounds for court decision on protect the safety of witness and victim

1. During the inquiry and investigation stage, the prosecutor based on the proposal from investigator and request from witness, victim, advocate and legal representatives, and at the adjudication stage, a judge, based on proposal from prosecutor and request from witness, victim, advocate and legal representatives, shall make the decision to take the following protective measures as stated in the Law on Victim and Witness Protection:

1.1. restrict certain acts;

1.2. provide bodyguard;

1.3.ensure confidentiality of information;

1.4.provide with personal safety devices and communication devices.

2. Within the scope of protective measures stated in section 1 of this Article, prosecutor and court may make a decision to take the following measures in conformity with the goal of the criminal proceeding:

2.1.conceal, change, or erase name, residential and work addresses, occupation, and other information that can be used to recognize the witness and victim from the information to be disclosed to public;

2.2. prohibit the disclosure of and search for the information about victim and witness whose names are concealed;

2.3. prohibit the disclosure of information within the period set by the court;

2.4. give pseudo-name to witness and victim for protection until the official disclosure of their names.

3. If the prosecutor's provided opinion on and/or an advocate submitted request about reasonable suspicion about danger to the life or health of victim and witness or their family members and the court considers that suspicion as reasonably grounded, then the court may take the following additional measures:

3.1. allow the witness and victim to be present at the court hearing through the communication means without their actual presence;

3.2. without presence of the witness, to examine the notes of testimony given by witness and/or victim with presence of the defense advocate, or audio and audio-video recordings;

3.3.if a witness, victim has refused to be testified with presence of the defendant or they are not likely giving truth statement when the defendant remains in the courtroom, then the defendant can be ordered to leave the courtroom temporarily.

4. When taking measures stated in section 3 of this Article, the court shall not give any privilege to the accusing party or shall not degrade the rights and legal interests of the defendant and shall provide for the competitiveness and the equality of the parties.

5. On the grounds stated in section 2 of this Article, the court may decide to conduct hearing, trial as wholly or partially closed to public.

6. If authorized official proposed or witness and/or victim requested to annul protection of witness and victim and it is found reasonably grounded, the court or prosecutor may annul or change his/her decision on taking protective measures for witness and victim.

/This section was amended by the law dated January 10, 2020/

7. Court may issue a decision to protect the security of a defendant or an expert witness who is giving testimony to support the detection of the crime and/or to prove the guilt of other defendants based on legal grounds stated in provision 2 of this Article.

8. Prosecutor's decision on taking protective measures for witness and victim and court decision on annulling previous decision to protect witness and victim shall be challengeable.

/This section was amended by the law dated January 10, 2020/

9.In order to ensure protection of confidentiality and safety of witness and/or victim, the investigator, on his/her own initiative or based on reasonably grounded request of a victim, shall not reflect the victim's personal information except his/her first and last names. Such withheld information shall be written and enclosed in separate file and included in the case file as concealed.

10. Withheld information stated in provision 9 of this Article shall be disclosed during the trial.

11. Other protective measures specified in the Law on Victim and Witness Protection shall be applied according to the procedure provided in this law.

/This section was amended by the law dated January 10, 2020/

Article 13.2. Issuing decision to protect the safety of witness and victim

1. Decision on taking safeguarding measures stated in the Law on Witness and Victim Protection shall include the following:

1.1.type of the protective measures to take;

1.2. period for taking protective measures;

1.3. the organization that should implement protective measures;

1.4. legally allowed coercive measures which authorized organization and/or authorized official may use in during the protective measures.

2. In case the life or health of witness and/or victim is threatened, or such threat is attempted, prepared or an attack has been commenced, the organization and/or official that carry out investigative operations shall take protective measures according to the Law on Witness and Victim Protection, they shall immediately address the court to have its decision made according to provision 1 of this Article.

3. The court may take protective measures to ensure the safety of a prosecutor, an advocate or investigator as stated in Article 13.1 of this law.

Article 13.3. Determining as cooperating defendant

1. In the following circumstances, the court may determine a person who committed a crime as a cooperating defendant:

1.1. Member of an organized crime group has voluntarily pleaded guilty and expressed to support detecting the crime committed by such organized group, provide relevant information, and cooperate with authorized organization;

1.2. If there is a ground for acquittal from criminal punishment as stated in the explanations of Article 19.4 /Illegal collaboration with a foreign intelligence service, organization, or citizen/, Article 19.7 /Preparing for sabotage/, Article 20.7 /Illegal usage of narcotic drugs and psychotropic substances/, and Article 29.9 /Preparing for terrorist act/ of the Criminal Code.

2. Defendant shall submit the requests stated in provision 1 of this Article before the prosecutor transfers the case together with his/her sentencing recommendation to the court.

3. The following persons shall not be determined as a cooperating defendant:

3.1. defendant accused of the crime stated in Chapter 29 of the Criminal Code;

3.2. organizer of an organized crime;

3.3. perpetrator of crimes of homicide, and intentional infliction of serious bodily injury;

Article 13.4. Submitting a proposal to be determined as a cooperating defendant to the court

1. Prosecutor shall examine and evaluate crime committed by and the evidence to be provided by the defendant who submitted a proposal of cooperation, and the condition of the crime of which such defendant has expressed to support detection.

2. Prosecutor, before submitting his/her proposal on determining as cooperating defendant, shall take measures to protect the legitimate interests of the victim.

3. Prosecutor shall submit its proposal for determining the defendant as a cooperating defendant to the court as sealed.

4. The court, after receiving the proposal stated in provision 2 of this Article, shall promptly transfer the proposal to the specially authorized judge.

5. Proposal for determining as the cooperating defendant shall include the following:

5.1. name of the court that will resolve the proposal;

5.2. name of a cooperating defendant;

5.3. information about crimes that the person was previously punished, and accused;

5.4. information about crime of which the defendant is accused of;

5.5. the crime on which the defendant willing to cooperate;

5.6. guarantee of the cooperation and giving testimony as witness;

5.7. guarantee of providing evidence of the crime on which the defendant is cooperating.

6. The defendant who is seeking cooperation shall provide the guarantees stated in provision 5.6 and 5.7 of this Article in writing.

7. Prosecutor may submit request to the court about concealing the proposal stated in provision 3 and guarantees stated in 5.6 and 5.7 of this Article without informing the advocate.

8. If the court considers that the request and explanation stated in provision 7 of this Article is reasonably grounded, the court may issue a decision to keep it confidential.

9. Cooperating defendant and associated persons shall be provided by protective measures as specified in this law.

Article 13.5. Court hearing on determining as a cooperating defendant

1. After receiving a proposal stated in provision 3 of Article 13.4 of this law, the judge shall set the date of the court hearing and notify the date to the prosecutor, the defendant seeking cooperation, his/her legal representative, and advocate within 72 hours.

2. Court hearing on determining as a cooperating defendant shall be a closed hearing.

3. In addition to the defendant seeking cooperation, his/her legal representative, and advocate, the participation of anyone shall be prohibited in the hearing on determining as a cooperating defendant except the necessary court official, judge, and police officer responsible for court security.

4. During the court hearing, the defendant seeking cooperation, legal representatives, advocate, and prosecutor may ask questions.

5. The person seeking cooperation shall be reminded about the potential penalty to be imposed for a false testimony.

6. The testimony, explanations, and comments made by the defendant seeking cooperation during the court hearing shall not be used against him/her as evidence.

7. The court shall make a decision whether to determine the person as a cooperating defendant or not.

8. Court decision shall include the following:

8.1. discharge or mitigation of criminal penalty specified in the Criminal Code of Mongolia for the crime which was committed by the defendant seeking cooperation;

8.2. conditions of cooperation on detection of a crime with cooperating defendant;

8.3. consequences that may arise from terminating the court decision on determining as cooperating defendant;

8.4. consequences of false testimony including criminal punishment stated in Article 21.2 of the Criminal Code;

8.5. the cooperating defendant's duty to refuse any conditions, demand, and bonus offered by other persons, and obligation to notify about such incidents or any other potential danger and threat to the investigator and prosecutor;

8.6. the court decision on cooperation with the defendant shall not be applied to a crime that is not specified in the court decision;

8.7. name and signature of the judge.

9. The court decision on determining as cooperating defendant shall be delivered to the prosecutor.

Article 13.6. Record of the court hearing on determining as a cooperating defendant

1. The process of court hearing on determining as a cooperating defendant shall be recorded as court hearing record according to Article 11.7 of this law.

2. Record, minutes and notes, and other related materials of the closed court hearing shall be kept confidential and enclosed separately from the case file as sealed.

3. Only the judge prosecutor and investigator shall be able to access the confidential documents and information to resolve complaint about the criminal proceeding of related criminal case as specified in this law.

Article 13.7. Annulment of the court decision on determining as a cooperating defendant

1. Prosecutor may propose the court to annul a court decision on determining as a cooperating defendant.

2. When resolving the proposal on termination of decision on determining as a cooperating defendant, court hearing shall be a closed hearing.

3. The following circumstance shall serve as grounds for annulment of the court decision on determining as cooperating defendant:

3.1. it is found that the testimony given by the cooperating defendant was false;

3.2. a cooperating defendant intentionally failed to perform his/her duties to give testimony;

3.3. a cooperating defendant failed to provide items, objects, documents, and other evidence which the defendant previously agreed to provide;

3.4. a cooperating defendant is dead or became legally incompetent.

4. In case a court decision on determining as cooperating defendant is annulled according to sections 3.1, 3.2 and 3.3 of this Article, a criminal case shall be commenced based on Article 21.2 of the Criminal Code and the cooperating defendant shall be accused.

5. If an investigation commenced based on Article 21.2 of the Criminal Code, section 6 of Article 13.5 of this law shall no more be applicable to the defendant.

CHAPTER FOURTEEN

RESTRAINING MEASURES

Article 14.1. Restraining measures

1. The following measures shall be applied to accused or defendant according to rules and grounds set forth in this law:

1.1. personal guarantee;

1.2. suspend certain actions or performance of official functions;

1.3. restriction of action or movement;

1.4. bail;

1.5. pre-trial detention;

1.6 transferring to the custody of military unit;

2. During the investigation, restraining measures stated in sections 1.1, 1.4, and 1.6 of this Article shall be taken by a prosecutor, and the restraining measures stated in section 1.1 shall be taken by an investigator.

2. During the investigation, restraining measures stated in sections 1.2, 1.3, and 1.5 of this Article shall be taken upon permission by the court; and during adjudication of a criminal case, restraining measures stated in sections 1.1, 1.2, 1.3, 1.4, 1.5, and 1.6 shall be taken by the court.

4. Restraining measures stated in sections 1.1, 1.2, and 1.3 of this Article can be taken separately or together. Restraining measures stated in sections 1.4, 1.5, and 1.6 of this Article shall not be taken together with other restraining measures.

Article 14.2. Personal guarantee

1. Personal guarantee shall be taken to ensure the normal performance of the criminal proceedings considering the nature of crime and personal characteristics of the accused by the decision of the court, prosecutor, or investigator.

2. Accused shall give personal guarantee in writing and sign on it by expressing that he/she will arrive at the time of summoning order issued by the investigator and prosecutor, and will not commit a crime or obstruct the criminal proceedings.

Article 14.3. Enforcement of personal guarantee

1. An accused who is giving personal guarantee according to section 1.1 of Article 14.1 of this law shall be a person who has stable residential address and stable job or employment.

/This section was annulled by the law dated January 10, 2020/

2. Accused who has given personal guarantee shall immediately notify the court, prosecutor and investigator about any change or proposed changes in his/her employment, residential address, phone number, or mailing address.

3. The court, prosecutor and investigator shall explain the accused that violation of personal guarantee shall serve as ground for changing the restraint measure.

Article 14.4. Suspending certain actions or performance of official functions

1. In order to ensure that an accused does not obstruct the criminal proceedings, the restraining measure can be taken to suspend the accused's employment in public service, professional act, licensed businesses or business on the name of a legal entity, or performance of his/her official duties for a certain period upon the issuance of court decision based on the proposal of the prosecutor.

2. Prosecutor or investigator shall promptly deliver the court decision stated in section 1 of this Article to the relevant accused, organization and legal entity.

3. Organization and legal entity that received the court decision stated in section 1 of this Article, shall notify the prosecutor and investigator about the enforcement of such decision within 3 days after the receipt.

4. Rights of legal entity to conduct certain activities may be suspended according to regulations of this law.

5. When the duration of the suspension is over for certain actions or performance of official functions, or such restraint measure is annulled or changed by a court decision, the prosecutor or the investigator shall immediately deliver the decision to the accused, relevant organization and legal entity.

/This section was amended by the law dated January 10, 2020/

Article 14.5. Restriction of action or movement

1. In order to ensure that an accused does not obstruct the criminal proceedings and to prevent such accused from committing a crime, the court, based on proposal of the prosecutor, can make decision to restrict the accused to leave specified or certain territory, to prohibit him/her to cross the border of Mongolia, visit certain places or see certain individual, and to order the accused to follow a specifically set route.

2. Court decision about taking or annulling the restraint measure specified in section 1 of this Article shall be notified to the organization supervising the enforcement of such restraining measure promptly by the prosecutor or investigator.

3. Court decision shall specify locations which the accused should reach, reside, work, and visit, and individuals with whom the accused should not meet and communicate, and shall order the authorized organization to oversee the enforcement of such restraining measures.

4. When specified in the court decision, the organization enforcing the restriction of action or movement can use a movement control device to control the accused.

5. If the accused is controlled by a movement control device stated in section 4 of this Article, consequences of the violation of regime shall be reminded to the accused in advance.

6. Person or legal entity who has known about failure of obligation stated in section 1 of this Article shall inform of the situation to the authorized organization that is overseeing the enforcement of restraining measures.

Article 14.6. Bail

1. Prosecutor and the court may take monetary bail as restraining measure.

2. Bail can be paid by the accused or by other persons and legal entities on behalf of the accused.

3. Legal entity owned by or with partial ownership of state or local government shall be prohibited to pay bail on behalf of others.

4. Amount of bail shall be set based on the nature of the crime and personal characteristics of the accused.

5. When the bail is taken as restraint measure, the accused shall be obliged to arrive at the time as summoned by court and prosecutor and to refrain obstructing the criminal proceedings.

6. Money paid as bail shall be deposited in a special bank account.

7. If a bailer refuses from its duties and requests to return paid amount of bail, it shall become the ground to change the bail as pre-trial detention.

8. Chief justice of the Supreme Court, the Attorney General of Mongolia, and the Cabinet member in charge of finance shall jointly approve the rule for depositing, transferring, and settlement of money paid for bail stated in section 6 of this Article.

/This section was amended by the law dated January 10, 2020/

Article 14.7. Enforcing bail as restraining measure

1. Amount of money to be paid as bail shall be transferred to the special bank account through bank transactions or by the use of electronic bank cards, and the transaction receipt shall be attached to the minutes.

2. Copies of the transaction receipt stated in section 1 of this Article shall be handed to the accused and the bailer.

3. If the accused released by bail has to leave the place of residence temporarily due to reasonable excuses or is not able to arrive at the time of summoning, he/she should notify about it in advance to the court in adjudication stage, and to prosecutor or investigator in investigation stage.

Article 14.8. Consequences of the violation of bail conditions

1. It shall be explained to the accused and the payer of the bail that violation of duties stated in section 3 of Article 14.7 of this law shall serve as ground for changing the bail as the pre-trial detention and confiscating the bailed amount as the state income, and the process of explanation shall be reflected in the record.

2. If the order of accusation was annulled or the criminal procedure is completed, the bail taken as restraint measure shall be terminated and secured amount of bail shall be returned.

Article 14.9. Pre-trial detention as restraining measure

1. The court shall make a decision to take pre-trial detention for the accused in case one of the following conditions is fulfilled:

1.1. attempted to flee or fled from criminal proceedings;

1.2. threatened, pressured the judge, prosecutor, investigator, victim, expert witness, witness, and accomplices, or there is reasonable suspicion and information that the life or health of such persons is in danger;

1.3. reasonably grounded evidence or information about probable crime has been provided;

/This section was amended by the law dated January 10, 2020/

1.4. Previously taken restraining measure was violated, and failed to be present by summoning order of the prosecutor and court without any valid reason.

2. In conformity with the goals of the criminal procedure, the pre-trial detention can be taken as restraining measure for an accused considering the personal characteristics of the accused of a criminal offenses that is punishable by imprisonment of more than 8 years according to the Special Part of the Criminal Code and the nature of the crime.

Article 14.10. Length of pre-trial detention

1. Basic length of pre-trial detention shall be 1 month for an accused.

2. Considering the complexity of the case and/or when it is necessary to continue the detention, the court may decide to extend the duration of the pre-trial detention up to 1 month for each extension, and total length of pre-trial detention of an accused shall not exceed 12 months for crimes punishable by up to 5 years of imprisonment as stated in the Criminal Code and shall not exceed 18 months for crimes punishable by more than 5 years of imprisonment as stated in the Criminal Code.

3. In case the individual is accused of crime stated in section 2 of Article 10.1 /Homicide with aggravating circumstance/, section 3 of Article 17.1 /Theft with aggravating circumstance/, Article 19.6 /Sabotage/, and/or Article 29.5 /Genocide/ of the Criminal Code and it is necessary to detain the accused longer than the period stated in section 2 of this Article, the court may extend the duration of pre-trial detention by up to 6 months.

4. If an accused is detained again for the same crime or detained for another separated or a consolidated crime, previously detained period shall be included into the calculation of total duration of pre-trial detention.

5. Duration of arrest as being suspect shall be included into the calculation of total duration of pre-trial detention. Up to 24 hours of arrest shall be counted as 1 day of pre-trial detention.

Article 14.11. Prohibition of pre-trial detention as restraining measure

1.Taking pre-trial detention measure again on the same ground shall be prohibited for the accused who was released by termination of previous pre-trial detention.

2. Pre-trial detention measure shall be applicable to a juvenile accused, breastfeeding and pregnant accused on the grounds set forth in Article 14.9 of this law, or if they violated the previously taken restraining measure and/or committed another crime during the duration of restraining measure.

Article 14.12. Prosecutor's decision to take restraining measures

1. The prosecutor shall make a decision to take, change, or terminate the restraining measures stated in sections 1.1,1.4, and 1.6 of Article 14.1 of this law either at his/her own initiative or based on the proposal from the investigator within 24 hours after the receipt when considering such proposal as reasonable.

2. During the investigation stage, accused, his/her legal representative, and/or advocate may submit a request to change or terminate restraining measure taken addressing the prosecutor.

Article 14.13. Court hearing on restraining order

1. At any time of the criminal proceeding, the prosecutor, accused, his/her legal representative, and advocate may submit a request to the court about taking, changing, terminating, and extending restraining measures stated in sections 1.2, 1.3, 1.5 of Article 14.1 of this law.

2. Within 24 hours after receiving the request stated in section 1 of this Article, the court shall notify the date of the court hearing on restraining order to the prosecutor, and advocate.

3. Court hearing shall ensure presence of the prosecutor, legal representative of accused, and defense advocate; and the accused shall be present upon his/her request.

4. If defense advocate failed to be present at the court hearing, an appointed advocate can be involved.

5. The prosecutor, accused, his/her legal representative, and advocate shall introduce the grounds of their proposal to the court.

6. Process of the court hearing shall be recorded as court hearing record according to articles 11.7 and 11.8 of this law and shall be presented.

7. Court decision about annulling the restraining measure taken for the accused shall be enforced immediately.

8. Court decision shall include the following:

8.1. personal information of the accused who was taken the restraining measure;

8.2. given and family names, official position of the person who submitted the proposal or request;

8.3. grounds stated in the request or proposal;

8.4. ground that court accepted the request/proposal or refused from accepting the request/proposal, and relevant evidence;

8.5. given and family names, and signature of the judge;

8.6. date.

9. The court shall explain to the accused, his/her legal representative, advocate, and prosecutor that they have right to appeal the court decision on taking, changing, terminating, and extending restraining measures.

10. In case the court makes decision to take pre-trial detention measure for the accused:

10.1. within 2 hours after the court decision is made, the detention shall be informed to a member of the accused's family who is over 18 years old, or defense advocate. In case the detainee is a foreign citizen, it shall be informed to the relevant diplomatic mission, or shall be informed to the Central state administrative body in charge of external affairs if diplomatic mission of such country is not established in Mongolia;

10.2. court decision shall state that the accused to be detained in the detention center located in the territory of such court's jurisdiction.

11. Based on proposal from prosecutor, the court may make decision to change the detention center and transfer the accused or defendant for the following cases:

11.1. when investigating a corruption crime or a crime committed by organized crime group;

11.2. when investigating crimes stated in Article 10.1 /Homicide/, Article 19.4 /Illegal collaboration with a foreign intelligence service, organization, or citizen/, Article 19.7 /Preparing for sabotage/, Article 20.7 /Illegal usage of narcotic drugs and psychotropic substances/, and Article 29.9 /Preparing for terrorist act/ of the Criminal Code;

11.3. if there is reasonable suspicion and information about probability of danger to the life and health of the accused;

11.4. when it is necessary to verify testimony of the accused on the spot in the territory of other court's jurisdiction.

12. Decision on transferring to another detention center shall be notified according to section 10.1 of this Article.

Article 14.14 Transferring to the custody of military unit

1. Military personnel who became accused or defendant shall be transferred to the custody of relevant military unit by order of prosecutor or decision of a court.

2. Higher ranking officer of military unit shall be obliged to bring the personnel as summoned by the investigator, prosecutor, and court.

CHAPTER FIFTEEN

LODGING REQUEST AND COMPLAINT

Article 15.1. Lodging request and compliant

1. Participants of criminal procedure shall have the right to submit request about ensuring protection of their rights and legal interests to court, prosecutor, and investigator.

2. Any participant, other participant, and legal entity of which legal interests are affected due to criminal proceedings, shall have the right to lodge complaint about actions taken and decisions made by the court, prosecutor, and investigator.

Article 15.2. Rules for making requests and complaints

1. Requests and complaints can be lodged at any time of criminal proceedings.

2. Appeal against decisions made by court, and prosecutor can be submitted within the periods specified in this law.

3. Request should clearly indicate facts to be established, and the decision to be made.

4. Requests should be addressed to the court, prosecutor, and investigator who is carrying out the relevant proceeding, and complaints shall be lodged to authorized organization or official who has power to oversee and make decision as stated in laws.

5. Requests and complaints shall be made in verbal or written forms, and it shall be recorded and reflected in minutes if made verbally, and officer received and person made shall sign on the minutes.

6. In case any request or compliant is not satisfied, it shall not become ground to restrict the rights to submit request or complaint again during the criminal proceedings and other processes.

Article 15.3. Transferring request and complaints submitted by arrested suspect, detained accused and defendant

1. If arrested suspect or detained accused, and defendant submitted request or complaint according to the rules of this law, the administration of detention center shall deliver them to the addressee within 12 hours.

2. A suspect who was summoned shall have right to lodge request and compliant stated in this law in connection to the summoning.

Article 15.4. Resolving request

/This section was amended by the law dated January 10, 2020/

1. If a legally lodged request is important for protecting rights and legitimate interests of a participant, other participant, or legal entity the court, prosecutor, investigator shall make decision to satisfy such request wholly or partially, otherwise decision to decline the request shall made.

2. A request shall be resolved immediately where the ground for satisfaction is clear and shall be resolved within 5 working days from the date lodged when further examination is necessary.

Article 15.5. Suspending the enforcement of decision in relation to lodging complaint

1. Where necessary, an official who is responsible for resolving the complaint may suspend the enforcement of decision made by the court, prosecutor, and investigator until the compliant is resolved.

Article 15.6. General rules for resolving complaint

1. A complaint about the official specified in section 2 of Article 15.1 of this law shall be reviewed by an authorized person who should supervise such official's decisions and actions. The authorized person shall review grounds stated in the complaint fully and objectively from all available aspects and shall have the right to request additional evidence or explanations if necessary.

2. Authorized person reviewing a complaint shall be obliged to take prompt measures within its authority in order to protect the violated rights and legitimate interests of a complainant.

3. In case it is found that the complainant has suffered by property and/or health damages due to unlawful decision or action resolving person should explain that the complainant has the right to reparations according to rules set forth in this Law.

Article 15.7. Resolving complaint about decision or action of investigator or prosecutor

1. Complaint about decision or action of investigator shall be lodged to the supervising prosecutor, and complaint about decision or action of the supervising prosecutor shall be lodged to respective upper-level prosecutor.

/This section was amended by the law dated January 10, 2020/

2. Prosecutor shall resolve a complaint within 14 days after the receipt or within 21 days if additional materials needed to be reviewed and other measures should be taken.

3. An authorized person or a prosecutor who has reviewed a complaint shall make decision to revoke, terminate, or change the decision and/or action of investigator or prosecutor, otherwise may decide to refuse to receive the complaint.

4.The decision about the complaint shall be informed to the complainant and it shall be explained to the complainant that he/she has the right to complain about the decision to the upper-level prosecutor's office within 3 days after receiving the decision.

/This section was amended by the law dated January 10, 2020/

Article 15.8. Complaining about a court decision

1. If prosecutor or participant does not agree with the court decision stated in Articles 12.3, 13.1, 13.2, 13.5, 13.7, 14.4, 14.5, 14.13, 19.2 and 19.3, section 1 of Article 21.2, and section 1 of Article 21.5 of this law, they may lodge a complaint within 3 days.

2. Court decision made during the first instance, appellate instance, and cessation instance proceedings shall not applicable to section 1 of this Article.

3. If complaint is about a court decision made by a judge on his/her own during the inquiry and investigation stages, it shall be resolved by the Chief Justice of the relevant court or appointed judge when the Chief Justice is away and such decision shall be the final decision.

/This section was amended by the law dated January 10, 2020/

4. A complainant shall have the right to participate in the process of reviewing and resolving his/her complaint, and to present the evidence and necessary document.

5. The court, after reviewing the complaint, shall make one of the following decisions:

5.1. to satisfy the complaint and modify the court decision;

5.2. to leave the compliant unsatisfied.

6. If the person who lodged complaint failed to be present at the court, it shall not serve as grounds for postponing the court hearing.

Article 15.9. Enclosing request and complaint in case file

1. All requests, complaints submitted according to this law and documents, notes that can evidence the resolution, and other relevant materials shall be enclosed in the case file.

CHAPTER SIXTEEN

EVIDENCE

Article 16.1. Evidence

1. Any evidenced information obtained according to grounds and rules stated in this law that is important for resolution of the criminal case, shall be considered as evidence.

2. Evidenced information shall include testimonies of witness, victim, civil claimant, civil respondent, suspect, accused, and defendant, physical evidence, documents, opinion and testimony of expert witness, conclusion of investigator, and movie, photo, sketch, audio recording, video and audio-video recording which were authenticated according to regulation of this law, molded trace, records, minutes, and notes of investigation and trials, complaint and information about crime submitted by individuals, legal entities, and officials, and other evidence stated in this law.

3. Evidenced information collected and authenticated according to grounds and rules stated in this law during the resolving of complaint, information, and request of citizens, and legal entities lodged to the prosecutor, investigator, and government organization or during the resolving procedure of infringement, civil, administrative and other cases except criminal cases or during the inspection of professional organization, and evidenced information delivered from foreign countries according to rules set forth in Article 42 of this law can be considered as evidence.

4. Investigator shall collect, document and verify the evidenc according to grounds and rules set forth in this law.

5. Considering evidenced information as evidence according to section 2 of this Article shall not serve as the ground to restrict conducting investigative operation to verify such evidence.

6. It is prohibited to collect and authenticate evidence by using illegal means and ways.

7. Any evidence collected in way of violating grounds and rules set forth in this law shall be considered as inadmissible.

8. Evidence that is examined by court hearing and/or court trail shall serve as the grounds for the court decision.

9. Any evidence that is not included in the case file shall nor serve as the grounds for the court decision.

10. Items, objects, documents, complaints, information, and other evidence provided by the victim, his/her legal representative, and advocates shall be received by investigator or prosecutor and reflected in the case file.

11. Items, objects, documents, complaints, information, and other evidence given by the participants to the prosecutor and investigator shall not be considered as evidence if the sources are not provided.

12. Any information about communication related legal aid and advocate's services shall not be considered as evidence.

13. After ensuring that evidence is collected and authenticated legally and relevant to the criminal case, judge, prosecutor, and investigator shall evaluate if all evidence is adequate for resolving the case as a whole.

14. If the relevance and/or importance of any evidence is found questionable during examination of the evidence, such evidence shall not be used as ground for the decision of court or prosecutor.

15. Evidence reflected in the case file shall be examined by court trial and the court shall decide which evidence should serve as the grounds for the court decision.

Article 16.2. Circumstances subject to proving

1. In the course of inquiry, investigation, and adjudication the following circumstances shall be subject to proving:

1.1. the circumstance in which the crime is committed (time, place, mode and other circumstances stated in the Criminal Code);

1.2. the person committed the crime;

1.3. the motives, goal, and form of guilt of the crime;

1.4. aggravating or mitigating factors of the sentence of accusing crime stated in the Criminal Code;

1.5. the character and the size of the damage caused by the crime;

1.6. reason and cause of the crime.

Article 16.3. Testimony

1. Investigator may take testimony from suspect, accused, defendant, victim, civil claimant, civil respondent, and other participants in order to clarify the circumstances that are important for resolving criminal case, and take testimony from expert witness to have clarification or explanation about the expert opinion issued by him/her.

2. Testimony of suspect, accused, and defendant shall be considered as evidence, but the testimony alone shall not serve as grounds for accusation.

3. In case testified person could not provide the source of his/her testimony, such testimony shall not serve as evidence alone.

4. It is prohibited to take testimony from the following persons:

4.1. judge and prosecutor who previously resolved the same case;

4.2. advocate, lawyer who obtained knowledge about the case while performing professional duty of providing legal assistance;

4.3. mediator who obtained knowledge about the case in the course of performing legally imposed duties;

4.4. person who is identified as incapable to understand circumstances of the case clearly and to testify correctly due to disease;

4.5. Psychologist who obtained knowledge about crime allegedly perpetrated by suspect, accused, and defendant during a treatment;

4.6. witness and victim who refused to give testimony against oneself or family member.

5. Notes made during interaction with suspect, accused and defendant as stated in section 4.5 of this article, audio, video and audio-video recording shall not be evidence, and they can be considered as evidence with written permission from suspect, accused and defendant.

6. Witness testimony can be taken from person stated in 4.5 of this Article based on written consent from suspect, accused, and defendant.

7. If a witness testifies that he/she heard about the conversation between the persons stated in section 4.5 of this Article and a suspect, accused, or defendant from the suspect, accused, or defendant himself/herself, then such testimony can be considered as evidence.

8. The following testimonies shall not become grounds for court decision or proof of a person's commission of a crime or guilt:

8.1. testimony of an anonymous witness;

8.2. testimony of a cooperating defendant;

8.3. guilty plea of accused and defendant;

8.4. testimony by witness and victim that was identified as incapable to clearly understand the case the correctly testify due to disease.

9. Court shall compare the testimonies reflected in the file with the testimony at the trial and shall decide if such testimony can be the ground for the court decision.

Article 16.4. Physical evidence

1. Vehicles, transportation means, arms and tools used to commit crimes, or money, valuables, other items and documents obtained through criminal offense, and written or electronic materials and other items that contain traces of crimes and that are important for detecting crime and identifying individual and/or legal entity committed the crime, establishing the facts of a criminal case, or negating or mitigating the guilt of suspect, accused, or defendant, shall be considered as physical evidence.

Article 16.5. Opinion and testimony of expert witness

1. In case special expertise is required or in order to find the value of item and property during criminal proceedings, expert's analyses shall be conducted.

2. If several expert witnesses are appointed, they shall consult before producing expert opinion and all shall sign if everyone agrees with the outcome.

3.Expert who disagrees the outcome shall provide written comments and attach it to the expert opinion.

4. Court, prosecutor, investigator and advocates are not obliged to agree with expert opinion during the criminal procedure, but if they don't agree with it, the grounds for disagreement must be specified.

5. In case multiple expert opinions and investigator's conclusions are provided, such conclusions and opinions shall be review by court and the court shall decide which opinion and conclusions to be used as evidence.

Article 16.6. Documents

1. Documents approved and written by the legal entity, officials, and citizens and documents that are important for resolving the criminal case verified by the respective government organizations can be considered as evidence.

2. If written evidence has characteristics stated in Article 16.4 of this law, it shall become evidence.

3. The original written evidence shall be kept, but if it is not possible, prosecutor and investigator shall keep its copy by providing note.

4. The truthfulness of evidences stated in section 3 of Article 16.1 of this law shall be verified by government when it is to be submitted for criminal proceedings.

Article 16.7. Note of investigation, prosecutor's supervision, and records of court trial

1. Note of investigation, prosecutor's supervision, and trial records, attached audio, video, and audio-video recordings, photos, hand drawing, and molded trace shall become evidence.

2. If the conditions reflected in the notes of investigation, prosecution, and trial records contradict with audio, video, and audio-video recordings, the court and prosecutor shall consider the audio, video, and audio-video recording as the evidence.

3. In order to establish conditions specified in section 2 of this Article, the court may summon a person who participated in the investigation process as a witness and examine the evidence upon the request of prosecutor or participants.

Article 16.8. Considering results of undercover investigative action as an evidence

1. Results of undercover investigative action executed according to grounds and rules set forth in the law shall be considered as evidence, and methods, tools, source of evidence, and evidence collection and authentication shall be kept confidential.

2. Prosecutor and investigator shall comply with section 1 of this Article when attaching their decision to execute undercover investigative action and its results in the case file.

3. Issues related to the organization responsible for undercover operations, principles to be adhered by relevant officials, and determining rights and obligations of such officials which are not specified in this law, shall be regulated by Law on Undercover Operations.

4. Investigator shall make conclusions on the documents and information demonstrating the results of the undercover operations as stated in section 1 of this article, followed by verification by the prosecutor and attach in the file.

5. In case the case file does not include them, it shall be prohibited to present the evidence, information, and results of undercover operation, and other information related to undercover operation at the court hearing, preliminary hearing, and court trial.

Article 16.9. Refusing from examination of evidence

1. For the following occasions, the court shall not examine the evidence again:

1.1. publicly recognized facts and facts of the case that were previously proven by the legally binding court decisions;

1.2. provided to clarify circumstances that is irrelevant to the case;

1.3. facts and evidences that are provided in order to obstruct the criminal proceedings.

Article 16.10. Resolving request about providing evidence, request to get evidence examined, and request to execute investigative action

1. Items, objects, documents, information, and other evidence provided by victim, civil claimant, civil respondent, accused, their legal representatives, and advocates shall be received by investigator by taking notes and attached, reflected in the case file.

2. victim, civil claimant, civil respondent, accused, their legal representatives, and advocates have the right to lodge request to the court, prosecutor, and investigator to have circumstances that are important for the resolution of the case checked and established.

3. Request should indicate facts to be established, and investigative actions to be executed.

4. If the request stated in section 2 of this Article is important for resolving the case fully and objectively from all available aspects, the court, prosecutor, or investigator shall make a decision to satisfy such request wholly or partially, otherwise decision to decline the request shall made.

5. In case victim, civil claimant, civil respondent, accused, their legal representative and advocates consider that investigator's decision to decline the request stated in section 2 of this Article is ill-grounded, such participants shall lodge a complaint to the prosecutor. A challenge against prosecutor's decision to decline the request shall be lodged to the upper-level prosecutor.

6. Requests, complaints, and documents related to satisfying or not satisfying such requests and complaints stated in this Article shall be reflected in the case file.

7. Items, objects, documents, information, and other evidence submitted according to this Article can be considered as evidence by discussion of the preliminary hearings and examined at the court trial upon request of participants.

Article 16.11. Inadmissibility of evidence

1. For the following occasions, the court shall resolve prosecutor's opinion and participants' request about inadmissibility of the testimony of suspect, accused, and defendant given against themselves and make decision to determine if such testimony is admissible:

1.1. interrogation violated this law;

1.2. Article 5.3 of this law violated;

1.3. right to have the lawyer with him during interrogation was violated.

2. Court shall review the prosecutor's proposal and participants' request for qualifying evidence wholly or partially inadmissible considering that evidence was collected and authenticated in violation of the grounds and rules set forth in this law may not meet the goal of the criminal procedure or their request for qualifying some evidence collected through investigation as inadmissible, then the court shall make the following decisions:

2.1. refuse from accepting their proposal and request;

2.2. qualify evidence wholly or partially inadmissible;

2.3. qualify some evidence which was collected and authenticated through investigation.

3. Court shall resolve the prosecutor's proposal and participant's request for qualifying evidence as inadmissible which evidence is collected and authenticated based on evidence stated in sections 1 and 2 of this Article.

Article 16.12 Inadmissibility evidence collected through torture

1. if it is found that torture, cruel treatment and other inhumane ways of interrogation are used, such testimony shall be considered as evidence inadmissible under the rules set forth in Article 16.11 of this law.

2. Testimony stated in section 1 of this Article can be qualified as admissible evidence for the resolving of the crime of torture.

Article 16.13. Evidence that is refused from examination and considered as inadmissible

1. The court shall reflect about the evidences that were rejected and considered as inadmissible according to articles 16.9 and 16.11 of this law in the court decision and trial records.

Article 16.14. Collecting and authenticating evidence

1. Evidence shall be collected through the investigave actions stated in this law, physical evidence and evidenced information collected shall be reflected and authenticated in the minutes of investigative actions, court hearing, and trial.

2. During the authentication of evidence note shall be made and methods complied with principles of criminal procedure for evidencing information shall be used including audio, video, audio-video recording, photographing, hand drawing, taking pattern, mould, and other methods.

3. In collecting and authenticating evidence, investigator shall take all necessary measures to ensure that evidence is protected and not destructed, vanished, or damaged.

4. In collecting and authenticating evidence, it is prohibited to use unlawful methods including causing danger to lives or health of citizens, defaming their reputation, treating cruel and inhumane, threatening, forcing to give testimony, comments and conclusions, and deceiving.

Article 16.15. Examining the evidence

1. In collecting and authenticating evidence, investigator shall evaluate if such process is implemented according to laws and if collected evidence is relevant and important for the crime.

2. The court, prosecutor and investigator shall be guided by law and legal consciousness and shall evaluate evidence with their own truthful belief from all available aspects carefully, fully, and objectively.

3. Evidence collected for the case shall be authenticated by using methods of compared analysis, comparing with other evidence, collecting new evidence, and verifying the source of the evidence.

PART IV

SPECIAL RULES OF CRIMINAL PROCEEDING

CHAPTER SEVENTEEN

SIMPLIFIED PROCEDURE FOR CRIMINAL PROCEEDING

Article 17.1. Accused's request for simplified criminal procedure

1. Accused may voluntarily plead guilty of committing a crime and may submit request for resolution of the case by simplified criminal procedure to the prosecutor.

2. Accused and his/her advocates shall make the request stated in section 1 of this Article before the case is transferred to the court.

3. Accused shall submit the request stated in section 1 of this Article together with the document that shows the payment for damages is paid.

/This section was amended by the law dated January 10, 2020/

4. It is prohibited to force or demand the accused to plead guilty.

5. Criminal cases punishable by imprisonment of more than 8 years according to the Special Part of the Criminal Code shall not be resolved through simplified procedure.

Article 17.2. Resolving request [for simplified criminal procedure]

1. In case an accused voluntarily pleaded guilty of committing a crime and submit request for simplified criminal proceedings of the case, the prosecutor shall explain grounds and rules of sentencing, discharging, and reprieve with compulsory measures as stated in section 4 of Article 5.5, and Article 6.7 of the Criminal Code, and regulations about resolving criminal case stated in this Chapter to the accused.

/This section was amended by the law dated January 10, 2020/

2. The prosecutor shall make decision to satisfy the request or refuse.

3. If the prosecutor considers that the case can be resolved by simplified criminal procedure, the investigator shall complete the investigation of such case within 14 days.

Article 17.3. Prosecutor's supervision

1. Prosecutor shall review the case materials and verify if the following circumstances were established:

1.1. if the accused voluntarily pleaded guilty;

1.2. conditions stated in section 4 of Article 5.3, section 2 of Article 5.4, section 4 of Article 5.5, and Article 6.7 of the Criminal Code are satisfied;

/This section was amended by the law dated January 10, 2020/

1.3. criminal offense is proved by evidence.

2. In case the accused requested for additional investigative actions, or refused from the request for simplified procedure, disagreed with sentence and criminal punishment, or or any of circumstances stated in section 1 of this Article has not been established, the criminal case shall be resolved by usual procedure upon the prosecutor's decision.

3. If the prosecutor considers that the case can be resolved by simplified criminal procedure, sentencing, types and severity of criminal punishment or discharge or reprieve with compulsory measures shall be proposed to the accused, his/her advocate. If the accused agrees with this proposal, the prosecutor shall have his/her signature on such proposal and shall promptly transfer the case to the court together with his/her sentencing recommendation.

/This section was amended by the law dated January 10, 2020/

4. In case the process stated in section 3 of this Article is implemented, rules stated in Chapter Thirty Three of this law shall not be applicable to such process.

Article 17.4. Rules of simplified procedure at the adjudication stage

1. When criminal case is being resolved by simplified procedure, the court may apply the special procedure stated in this Chapter at the adjudication stage apart from the usual procedure stated in this law.

2. If the court considers that the criminal case can be resolved immediately, trial of such case can be announced as soon as the court receives the case or within 7 days from the receipt.

/This section was amended by the law dated January 10, 2020/

3. At the trial, the prosecutor, defendant, his/her advocate, or legal representative shall take part. The presence of victim, his/her legal representative, and advocate shall be allowed upon request.

4. The following circumstances shall be examined during the trial:

4.1. if the defendant's criminal offense is proved by evidence;

4.2. if guilty was pleaded voluntarily;

4.3. if sentence and compulsory measures proposed by prosecutor are agreed;

/This section was amended by the law dated January 10, 2020/

4.4. if criminal punishment is accepted;

/This section was annulled by the law dated January 10, 2020/

4.5. if the defendant paid or expressed to pay losses and damages caused by the crime;

/This section was amended by the law dated January 10, 2020/

4.6. if legal consequences of pleading guilty was acknowledged.

5. In case grounds for resolving case by simplified process are found, the court shall consider the defendant as guilty and shall make decision to punish the defendant without degrading the legal status of the defendant within the scope of the prosecutor's sentencing recommendation based on rules stated in section 4 of Article 5.3, section 2 of Article 5.4, section 4 of Article 5.5, and Article 6.7 of the Criminal Code.

/This section was amended by the law dated January 10, 2020/

6. In case the defendant refused from the request for simplified procedure or any of circumstances stated in section 4 of this Article has not been established, the court shall make decision to return the case to the prosecutor.

Article 17.5. Simplified procedure for some crimes

/This section was annulled by the law dated January 10, 2020/

Article 17.6. Consequences of failure to be present of victim, defendant, prosecutor, and advocate at the court trial

1. In case a defendant, prosecutor, advocate, or the victim who requested to attend at the trial failed to arrive, it shall serve as the grounds for postponing the trial.

2. Advocate and prosecutor shall arrive at the trail unless there is a reasonable excuse.

CHAPTER EIGHTEEN

CRIMINAL PROCEDURE AGAINST JUVENILE SUSPECT, ACCUSED, AND DEFENDANT

Article 18.1. Rules of criminal procedure against juvenile suspect, accused, and defendant

1. Apart from the usual rules stated in this law, the special rules described in this Chapter shall be applied to criminal proceedings of crimes committed by juvenile suspects, accused, and defendants.

2. During the criminal procedure against juvenile defendant, advocate's presense shall be mandatory and when necessary, the presence of an educator or an officer of government organization responsible for children can be ensured.

3. If the court, prosecutor or investigator considers that the legal representative of a juvenile suspect, accused, and defendant possibly pose danger to their legal interests, legal representatives shall not be allowed in criminal proceedings.

4. If juvenile suspect, accused, defendant, and their legal representatives failed to select an advocate, the an appointed advocate can be involved in criminal proceedings according to Article 25 of this law.

Article 18.2. Common requirements of criminal procedure against juvenile defendant

1. When the court, in adjudicating the criminal cases allegedly commited by juveniles and making decision, shall ensure that their rights and legal interests are respected.

2. When dealing and communicating with juvenile defendants, their dignity and reputation shall be respected, age related characteristics shall be taken into account, and they should be provided with opportunities to fix their wrongdoings.

3. Trial against juvenile defendants should be closed to the public and their rights, legal interests, and other potential damages to them shall be specifically taken into account when publicizing court decisions.

4. The court shall ensure that criminal procedure against juvenile defendant to be more expedient and shorter than usual criminal procedure.

Article 18.3. Determining the personal characteristics of the juvenile accused, and defendants

1. The following information about the juvenile accused and defendants shall be established in connection to determining their personal characteristics:

1.1. date of birth, age;

1.2. Information about their living conditions and upbringing;

1.3. reason and cause of the criminal offence;

1.4. if there was a co-accomplice in the case;

1.5. an expert opinion witness can be issued if it is doubtful that juvenile accused or defendant, due to lack of cognitive development, may not clearly understand the consequences of their acts even though there is no symptom of mental illness.

2. Age of the juvenile accused and defendant shall be identified based on the civil registration documents obtained according to law.

3. An expert witness shall be appointed in the following cases in order to identify the age of the juvenile accused and defendant:

3.1. if there is a ground to consider that document stated in section 2 of this Article is forged;

3.2. if document stated in section 2 of this Article is not available;

3.3. if civil registration belongs to other country and it is unable to obtain the document stated in section 2 of this Article.

4. If the age of juvenile accused or defendant is identified in different ways than those stated in section 3 of this Article, the court shall decide whether the evidencing document of age identification should be examined by the court or not.

5. During the adjudication process, the court may demand the prosecutor to provide the following information:

5.1. defendant's behavior, characteristics, and mood before and after the crime;

5.2. condition of the defendant at the time of committing a crime.

6. The court may demand the prosecutor to provide the information stated in section 5 of this Article for adjudicating the case against sentenced juvenile.

Article 18.4. Separation of case against juvenile

1. Criminal offence allegedly commited by a juvenile shall be separated from criminal case at the stage of investigation.

2. If separation of a juvenile's offence may obstruct thorough, complete, and objective establishment of the case, it can be decided not to separate.

Article 18.5. Participation of legal representative in the investigation

1. Prosecutor, and investigator shall identify the legal representatives of the juvenile and explain their rights exerciseable during the investigation.

2. Legal representative of juvenile suspect and accused shall exercise the following rights:

2.1. be informed of what crime the juvenile suspect and accused is accused of;

2.2. be present at the time the defendant is introduced to the order of accusation;

2.3. be present during interrogation of juvenile suspect and accused, and other activities with presence of accused and advocate upon the permission of prosecutor;

2.4. lodge request and complaint;

2.5. request for examination of items that can be considered as evidence.

Article 18.6. Procedure for summoning and arresting juvenile suspect and accused

1. If the suspect to be arrested is a juvenile, procedures set forth in this Article shall be complied with.

2. A juvenile suspect or accused shall be summoned through his/her legal representative, guardian.

3. If it is reasonably believed that the criminal procedure would be obstructed, section 2 of this Article shall not be applicable.

4. Within six hours from coercively bringing, arresting, or pre-trial detention of juvenile suspect, it shall be notified to family member, legal representative, or advocate of such juvenlie.

5. Arrested or detained juveniles shall be kept separate from arrested individual who is over 18 years old and suspects, accused, and defendants who are over 18 years old.

Article 18.7. Court hearing of juvenile cases

1. Court hearings on taking restraining measures on juvenile accused organized in accordance with rules set forth in Article 14.13 of this law shall be closed to public and the presence of advocate and legal representative shall be pertimitted.

2. Legal representative's failure to arrive at the hearing shall not serve as ground to postpone the hearing.

Article 18.8. Pre-trial detention of a juvenile

1. Court hearing on taking pre-trial detention measure for a juvenile organized in accordance with Article 14.13 of this law shall ensure participation of advocate; and the presence of the legal representative, guardian of the accused can be permitted upon request.

2. The principal length of pre-trial detention of a juvenile accused shall be 1 month and total length of pre-trial detention shall not exceed 3 months for crimes punishable by up to 5 years of imprisonment as stated in the Criminal Code and shall not exceed 6 months for for crimes punishable by more than 5 years of imprisonment as stated in the Criminal Code.

Article 18.9. Introducing case materials to juvenile defendant, his/her legal representative

1. The presence of legal representative and advocate shall be ensured when case materials are introduced to a juvenile defendant.

2. If the investigator considers that the presence of legal representative may violate the rights and legal interests of the juvenile defendant, his/her legal representative shall not be allowed when case materials are introduced to a juvenile defendant.

Article 18.10. Participation of legal representatives of juvenile defendant at trials

1. Legal representatives of a juvenile defendant shall have the right to participate at trials, to take part in examining evidence, to recuse of the participants of a trial and these rights shall be explained to them at the opening of the trial by the presiding judge.

2. If it is necessary to interrogate the legal representatives of the defendant as witnesses, they shall be testified after the victim has been testified.

3. Legal representatives of the defendant shall be present during the entire trial.

4. If it is reasonably believed that legal representative's presence at the trial can be harmful to the interests of juvenile defendant, the presence of the legal representative's can be restricted fully during trials or for some particular parts of a trial.

5. If the court does not consider that the presence of legal representatives of the defendant is necessary, their failure to be present at the trial shall not serve as a reason to postpone the trial.

Article 18.11. Removal of juvenile from courtroom

1. If it is found that any condition may have a negative influence on the juvenile defendant, upon requests of the participants, the presiding judge of the trial may order to remove the juvenile from the courtroom.

CHAPTER NINETEEN

RULES OF THE APPLICATION OF COMPULSORY MEDICAL MEASURES

Article 19.1. Grounds for using compulsory medical measures

1. Special rules set forth in this Chapter shall be applicable apart from rules of the usual procedure stated in this law when compulsory medical measures are applied to a accused and defendant who committed crime in mental state that is not capable of being responsible for the criminal offense or who has contracted a such mental illness after committing the crime.

2. If it is proved that the accused who committed a crime when he/she was incapable to be responsible for the criminal offencse and the mental status of the accused is currently not dangerous to himself/herself or to others, the prosecutor shall repeal the case.

3. The decision of the prosecutor on recommending compulsory medical measures and transferring case to the court shall include the establishment of proved criminal offense, and grounds for applying compulsory medical measures.

Article 19.2. Use of psychiatric diagnosis

1. For the accused stated in section 1 of Article 19.1 of this law, the previous history of mental illness, in addition, the status of mental illness, behavior, and severity of illness when he/she was committing the crime or during the investigation of the crime shall be established.

2. If the prosecutor, accused's legal representative, and advocate have reasonable suspicion about the mental health of the accused, they shall submit a request for appointing an expert witness to identify if the accused is competent to be responsible for the crime.

3. If the request stated in section 2 of this Article is considered as grounded, court shall appoint an expert witness.

4. If the accused should be hospitalized in medical institution, observed under psychiatric surveillance in order to have expert opinion is issued, the court shall make decision to transfer the accused to medical institution to the observation of doctor based on the request of the expert witness.

5. Period spent in medical institution under observation of psychiatrist as stated in section 4 of this Article shall be included into the calculation of the duration of pre-trial detention.

6. In case an accused is incapable to understand the investigation process and circumstances, the court may refuse to introduce decision about diagnosis of mental illness and the expert opinion to the accused.

Article 19.3. Resolution of the case by trial

1. The presence of [mentally ill] defendant who committed crime can be allowed at the trial considering the condition of his/her illness.

2. In occasions specified in sections 3 and 4 of Article 6.3 of the Criminal Code, the case shall be resolved by a trial with presence of the public prosecutor and advocate.

3. During the trial, information that evidences or negates the defendant's guilt shall be examined, the expert opinion about the mental condition of the defendant shall be heard, and other facts that are important for the application of compulsory medical measures shall be reviewed.

4. The court shall make the following decision:

4.1. impose criminal penalties or return the case to prosecutor if the court considers that defendant mentally capable to be responsible for the offensive acts;

4.2. apply compulsory medical measures, or transfer to psychiatric hospital treatment or to the guardianship in case it is found that the mental situation of the defendant who has contracted mental illness after committing the crime may pose danger to himself/herself or to others;

4.3. repeal the criminal case or annul the order of accusation if the mental situation of the defendant who committed crime in mental state that is not capable of being responsible for the criminal offense, would not pose danger to him/herself or to others;

4.4. postpone the trial and make decision stated in section 4.2 of this Article if it is considered that defendant is incapable to be responsible for the criminal offense, but the illness possibly be treated.

/This section was amended by the law dated January 10, 2020/

5. In case it has not proved that the defendant is guilty of a crime or a circumstance in which criminal proceeding should not be carried out, the order of accusation shall be annulled regardless if the defendant is mentally ill or not.

6. Type and length of compulsory medical measures shall be set by the court based on expert opinion and recommendation the prosecutor.

7. Prosecutor shall supervise the enforcement of compulsory medical measures, and shall recommend the court to make decision on terminating or extending such measures, or imposing penalties if it is established by expert opinion that the defendant has recovered from mental illness.

8. Period spent under compulsory medical measures shall be included into the served term of the sentence.

CHAPTER TWENTY

CRIMINAL PROCEDURE AGAINST LEGAL ENTITIES

Article 20.1. Conducting criminal proceedings of criminal case allegedly committed by a legal entity

1. In resolving the criminal cases committed by the legal entity, special rules stated in this Chapter shall be applied in addition to usual rules stated in this law.

2. Criminal proceedings of a crime allegedly committed by a legal entity shall be conducted together with criminal proceedings of the official who represents the legal entity or the person who acted on behalf of the legal entity for the interests of such legal entity.

3. Criminal proceedings of a crime allegedly committed by a legal entity can be commenced regardless any responsible person is accused of the same crime or not.

Article 20.2. Representing a legal entity in the criminal procedure

1. The following persons shall not represent the legal entity in the criminal procedure against such legal entity:

1.1. if a person is taking part at the trial as the witness who testifies against the legal entity;

1.2. if the person representing legal entity is also an accused of the crime.

2. If there is no representative of the legal entity except the accused, section 1.2 of this Article shall not apply.

3. The court, prosecutor, and investigator shall notify in writing to the legal entity to appoint another person as a legal representative of the legal entity within the set period if there is no person to represent the entity.

4. If the legal entity fails to appoint a legal representative within the set period, the court and prosecutor may appoint a legal representative for the legal entity.

5. The court, and prosecutor shall send notification to the relevant organizations not to change or modify the state registration, permission, license, and other similar information of the legal entity during the criminal procedure.

Article 20.3. Rights and duties of the legal entity

1. Legal representative of the legal entity shall exercise the rights and duties of the accused as stated in this law.

Article 20.4. Advocate of the legal entity

1. Legal entity may have an advocate. Advocate of the legal entity shall exercise the rights and duties stated in this law.

Article 20.5. Delivery of document to the legal entity

1. Decision of the court, prosecutor, and investigator in relation to the criminal procedure and other documents shall be delivered to the address of the legal entity or shall be handed over to the legal representatives of the legal entity.

2. In delivering the decision of the court, prosecutor and investigator and handing over documents, rules set forth in Article 11.9 of this law shall be conformed.

Article 20.6. Sentencing recommendation and court decision

1. Sentencing recommendation and court decision connected to the criminal cases allegedly committed by a legal entity shall include the following additional parts:

1.1. the name of the legal entity;

1.2. official address of the legal entity.

CHAPTER TWENTY ONE

DEALING WITH SEIZED PROPERTY, INCOME, AND EVIDENCE

Article 21.1. Storing property, income, and physical evidence seized

1. The court, prosecutor and investigator, and authorized official shall be responsible for keeping and protecting of seized property, income, and physical evidence.

2. Seized property, income, and physical evidence shall be stored in special premises and relevant document shall be attached to the case file until the court decision comes into force, or the order of accusation is annulled, otherwise the period for submitting appeal or complaint against the decision on repealing the criminal case expires.

3. When national or foreign currencies are seized, it shall be placed in special bank accounts.

4. Based upon the request of participants about storaging of seized property, income, and items, the court or prosecutor may specify the place of storage in their decisions.

5. In case national or foreign currencies that contain the traces of a crime, are seized as evidence, then the regulation stated in section 3 of this Article shall not be applicable.

6. If seized income, property, physical evidence, and objects of expert analysis require special storage condition, those can be stored at different institutions based upon proposal of the court, prosecutor, investigator, authorized official, and/or expert witness of expert organization.

7. Institution and officials who are obliged to ensure storage, protection, and supervision of seized property, income, physical evidence, and objects of expert analysis stated in section of this Article shall be responsible for the soundness thereof.

Article 21.2. Sealing of property

1. For the purpose of securing reimbursement for loss, redressing the damage, and ensure the enforcement of coercive measures of seizing property and income, property of accused and defendant can be sealed by the decision of the court and prosecutor.

2. If the physical evidence seized by order of court and prosecutor is unable to be stored due to large size or for other reasons, the investigator shall seal them on the place of existence.

3. After sealing a property, the transfer, destruction, change, disposal, or movement of such property should prohibited and duty of protection and storage shall be imposed on the possessor or to other persons as available.

4. Investigator shall assign the property to the individual stated in the section 3 who is responsible for keeping and protecting such property and shall explain his/her legal obligations and have the evidencing document signed.

5. Products of essential daily needs stated in the Law on Enforcement of Court Decisions shall not be sealed during the sealing of properties.

6. Sealing of property can be executed simultaneously with the seizure and search.

Article 21.3. Length of keeping property, income, and physical evidence in seizure

1. Seized property, income, and physical evidence shall be stored untill the court decision comes into force or the period for submitting appeal or complaint against the decision on repealing the criminal case expires.

2. If the dispute over the possession of seized property, income, and physical evidence is subject to civil court procedure, they shall be stored until the civil court decision comes into force.

Article 21.4. Delivery of seized property, income and physical evidence

1. When a criminal case is transferred to the other investigator or to court, seized and sealed property, income, and physical evidence shall be delivered together.

2. If it is unable to deliver property, income, and physical evidence due to large size or for other reasons, they shall be kept until the court decision is made, and evidencing document shall be attached in the case file.

3. In case an object of expert analysis cannot be delivered or transported to the expert witness, the authorized organization and official who appointed the expert shall be obliged to ensure that expert witness is allowed to freely enter the place of the object and is provided with all necessary conditions to conduct expert analysis.

Article 21.5. Resolving seized, sealed property, income, and physical evidence

1. If prosecutor made a proposal that property, income, and physical evidence are reasonably believed to cause toxic effect on human health, environment, animals, and livestock or to affect the public security, or property, income, and physical evidence may quickly detoriate, degrade, get damaged or destructed before the case is resolved, but such property, income, and physical evidence should not be returned to their possessor, then, the court shall make one of the following decisions if the court considers the proposal of prosecutor as reasonably grounded:

1.1. transfer to the respective institution for the designated purposes;

1.2. transfer to respective institution for storage;

1.3. sell and deposit income of sales in the special account;

1.4. transfer to respective institution for disposal or destruction.

2. In case property, income, and physical evidence is transferred, sold, or disposed according to section 1 of this Article, the court shall make a decision to give items of same type and quality to the possessor or to pay the price.

3. Prosecutor and specialists shall participate in the operations stated in section 1 of this Article, and they shall take all necessary notes and attach the list of property, income, physical evidence that are sold, transferred, and/or disposed in the case file.

4. Biological evidence such as blood, semen, saliva, urine, gastric fluid, hair, nail, bone and organs and tissue which degraded in quality and/or lost their analytical importance or of which sample was taken into archive shall be disposed of by the forensic organization upon the permission of the prosecutor afther the analysis.

5. Expert witness shall inform of destruction, disposal or transfer for destruction, disposal implemented according to section 4 of this Article to the prosecutor.

6. Procedural rules for receiving, keeping, storing, transferring materials of criminal cases, property, income, and physical evidence, or returning property, income, and physical evidence to the possessor or seizing them as the state income, and procedural rules for actions stated in sections 1.1, 1.2, 1.3, and 1.4 of this Article shall be approved jointly by the Chief justice of the Supreme Court, and the Attorney General of Mongolia. When prosecutor made decision to close an inquiry case or to repeal a criminal case, the prosecutor shall submit proposal to court about returning seized, sealed property, income, physical evidence and other similar items to the possessor or seizing them as the state income and to have such actions taken by court decision.

/This section was amended by the law dated January 10, 2020/

PART V

RULES OF INVESTIGATIVE OPERATIONS

CHAPTER TWENTY TWO

COMMON GROUNDS FOR INVESTIGATIVE OPERATIONS

Article 22.1. Investigative operation

1. During the inquiry and investigation stages, the investigative operations shall be held and evidence shall be collected and authenticated according to this law by the investigator.

2. Investigative operation shall consist of the operations to be executed under permission of the prosecutor and independent investigation of the investigator.

3. When the investigator performs operations including undercover examination, search, seizure of document, control, limit, oversee property movement and transfers, control through the communication network, getting the content of information in the communication network from respective service providers, getting information about the user of communication device, his/her location, equipment, and access from a respective service provider, getting information that is not relevant to; content passed through the communication network from respective institutions, limiting the possibilities to access to a communication network, collecting biological samples from human body, commissioning mental and physiological analysis, analyzing the deceased individual, analyzing a buried body, demanding section of information and data, making investigative purchase, undercover experiment for investigation, undercover observation/surveillance and finding through identification, only with permission of the prosecutor.

4. Operations except those stated in section 3 of this Article, shall be independently carried out by the investigator.

5. Investigators shall submit a proposal on executing the operations stated in section 3 of this Article to the prosecutor.

6. After receiving the prosecutor's rejection from the proposal made according to section 5 of this Article, the investigator may appeal the decision to the upper-level prosecutor within 48 hours after the receipt of the decision.

7. Before commencing investigative operations, the investigator shall be obliged to explain the rights and responsibilities to all parties of the operation and give opportunities to exercise their rights.

8. Section 7 of this Article shall not apply to the undercover investigative operations.

9. Investigator, prosecutor and the court shall inform relevant advocates within a feasible period about the place, time of criminal operations which mandatorily require advocate's participation.

10. Rules of investigative operations shall be approved by the Prosecutor General of Mongolia.

Article 22.2. General grounds for giving prosecutor's permission

1. If there is a legal ground for carrying investigative operations as stated in this Law, the investigator shall submit a proposal to execute such operations stated in section 3 of Article 22.1 to the prosecutor at any stage of the criminal proceeding, and a participant shall submit a proposal in writing about commencing investigative operations stated in sections 3 and 4 of Article 22.1 to the investigator.

2. The investigator shall present the proposal stated in section 1 of this Article to the prosecutor within 24 hours.

3. The proposal stated in section 1 of this Law shall not apply to undercover investigative operations.

Article 22.3. Prosecutor's permission

1. The proposal of the investigator on executing the investigation stated in section 3 of Article 22.1 of this Law shall include the following:

1.1. name of proposing investigator;

1.2. type of operation;

1.3. the goal and grounds for operation;

1.4. individual, legal entity, organization or facility to be involved in the operation;

1.5. the place of operation, and position of residence or location of land to enter or to be used to pass;

1.6. time and period of the operation;

1.7. reasonable grounds if the operation is executed during nighttime.

2. After receiving the proposal stated in section 1 of this Article, the prosecutor shall make a decision to give permission or not.

3. Permission of the prosecutor for the operations stated in section 3 of Article 22.1 of this Law shall include the following:

3.1. name of operation;

3.2. the goal of operation;

3.3. organization and official to execute the operation;

3.4. the place of operation, and position of residence or location of land to enter or to be used to pass;

3.5. individual, legal entity, organization or facility to be involved in the operation;

3.6. time and period of operation;

3.7. measures of ensuring human rights to be taken during operation;

3.8. the valid duration the permission;

3.9.name of the prosecutor, and date.

4. Prosecutor's permission for undercover investigative operation may limit information stated in section 3 of this Article in order to ensure the confidentiality of state secrets.

5. In case the place, location, or period is changed for the operation to be executed with permission of the prosecutor, the investigator shall promptly notify it to the prosecutor except for urgent circumstances.

6. Prosecutor's permission stated in section 3 of this Article may include whether the operation can be executed during nighttime, whether the public movement will be restricted, and whether a copy of the permission should be handed.

Article 22.4. Investigative operation executed without permission of the prosecutor

1. In an urgent circumstance, investigator may execute the investigative operation stated in section 3 of Article 22.1 of this law without seeking permission of prosecutor.

2. Before executing operation stated in section 1 of this Article, investigator shall notify it immediately in wrting to the prosecutor and shall submit a proposal to validate the operations together with clear reasons for urgent operations within 24 hours after the operations.

3. After receiving document and explanations specified in section 2 of this Article, the prosecutor shall make decision within 24 hours whether the investigative operation to be validated or not.

4. In order to clarify if there was a reasonable risk that evidence would be damaged, destructed, transported, or concealed unless the operation is executed urgently, the prosecutor may get testimony from persons involved in the operation and demand the investigator to provide additional document and materials.

5. After reviewing the evidence and explanation submitted by the investigator, prosecutor shall make one of the following decisions:

5.1. validate the investigative operation;

5.2. invalidate the investigative operation and evidence.

6. Prosecutor's decision stated in section 5.2 of this Article shall indicate that seized property, items, and document should be returned to the possessor.

CHAPTER TWENTY THREE

PAT DOWN SEARCH AND INVESTIGATIVE EXPERIMENT

Article 23.1. Pat down search

1. For establishing the circumstances of the crime, finding traces and physical evidence, and clarifying the circumstances significant to the crime, the investigator shall execute the pat down search of an individual, items, objects, documents, vehicles, luggage, animal and livestock, and examination of a crime scene.

2. Items to be searched may be taken on voluntary basis from the related individual, searcher may look at the surface of the individual's body or grope by hand, or use special devices for the search.

3. In case search requires longer period of time, the search can be made at the organization that carries out inquiry and investigation in order to meet with the goal of the criminal proceeding.

4. If pat down search is necessary or pat down search may be obstructed, items and vehicles can be moved for executing the pat down search.

5. During the pat down search of items, objects, documents, cargo, animal, livestock, and vehicles, it shall ensure that the owner is present. In case it is impossible to ensure the presence of the owner, two third party witnesses shall be present or the pat down search shall be documented by audio-video recording.

6. If pat down search is executed without presence of the possessor, it shall be notified to owner within three days or it shall be notified to the Governor of relevant bagh or khoroo if communication with the possessor is unavailable.

7. In case there is a need for urgent collection of mould or sample, sealing, and seizure during the pat down search, such actions shall be executed in compliance with rules stated in Article 22.4 of this law.

8. During the pat down search of vehicles and other equipment, parts thereof may be disassembled when necessary.

9. A pat down search may be executed secretly upon the permission of prosecutors.

10. Sections 5 and 6 of this Article shall not apply to the secretly executed pat down search.

Article 23.2. Pat down search of an individual

1. When it is reasonably suspected that the trace and/or specific features of a crime is on the body of an individual or an individual is carrying items and/or documents important for resovling the case, the individual can be pat down.

2. During pat down search of an individual, his/her clothes, carrying items can be searched too, and vehicles or other transportation can also be searched.

3. If it is necessary to undress or grope the individual by hand during the pat down search, a same sex official shall execute the pat down search. If necessary, a physician and/or nurse can be involved in the pat down search.

4. The pat down search that requires undressing or grope the individual by hand shall be executed in a separated environment that meets requirements of protecting person's health, security, dignity, reputation, and privacy.

5. During the pat down search that requires undressing an individual, the presence of others shall be prohibited except those stated in section 3 of this Article.

Article 23.3. Crime scene examination

1. If the investigator reasonably believes that the crime has been committed or might be committed there, the investigator shall execute crime scene examination by determining a dwelling, other places, or part of a public areas as crime scene in order to identify potential evidence and clarify circumstances that are important for detection of the crime.

2. In addition to a dwelling and other places determined as the crime scene, the scope of examination shall cover individuals, items, objects, documents, vehicles, animals, livestock, and corpse inside the protection zone of crime scene.

3. During the crime scene examination, the investigator shall take the following measures:

3.1. set the protection zone for the crime scene and take protection measures, and terminate the protection;

3.2. ensure security of himself/herself and others in the crime scene;

3.3. notify the owner, residents, and where necessary to other people about about the protection zone of crime scene, or place signs that can be understood clearly;

3.4. prohibit individuals who were at the crime scene or entered in the crime scene to leave the scene until the end of the examination, and prohibit to communicating with others and each others, and demand them not to obstruct the operation;

3.5. prohibit entering of individuals and vehicles to the crime scene or limit the exit from the crime scene, and demand leaving or coerce to leave the protection zone;

3.6. Inspect the identification documents of individuals who are in the protection zone or the crime scene, pat down search of an individual, items, and vehicles;

3.7. detect, collect, and authenticate trace, physical evidence and seize, seal, or keep any items wholly or partially;

3.8. collect mould and/or samples from human body, items, animal, livestock and corpse at the crime scene;

3.9. demand to unlock locked items which contain traces of a crime;

3.10. make audio-video recordings and take photos to authenticate the crime scene and conditions of items at the crime scene;

3.11. prevent from loss of information classified as state or private secret, and protect from disposal and destruction of properties.

4. If deemed necessary, take measures to provide medical and psychological first aid to the victim and other persons at the crime scene and reflect such actions in the notes taken.

5. If investigator considers necessary, a specialist may be brought into the examination.

6. In case investigator encounters demand to take measures stated in sections 3.6 and 3.8 of this Article, such measures shall be taken according to the rules set forth in Article 22.4 of this law.

Article 23.4 Post-mortem examination

1. Investigator shall examine the surface of a body, clothes, belongings, and documents.

2. During the post-mortem examination,an expert witness or medical doctor shall participate.

3. Before transporting or undressing the corpse, general condition of the corpse shall be documented by photo and audio-video recording.

4. Minutes of post-mortem examination shall include age, sex, length, weight, form of body, organs that are present, clothes, birthmark, injuries, scars, other unique identification, type, form, location, size of injury, any changes, and characteristic, including anatomical, mobility or death related, characteristics.

5. In case investigator exhumes a corpse from the place of burial, investigator shall have permission of the prosecutor and exhumation shall be executed with the presence of a forensic expert.

6. Third party witness can be involved in the operation stated in section 1 of this Article.

7. The operation stated in section 1 of this Article shall be documented by audio-video recordings.

8. Before conducting expert analysis on the corpse that is exhumed, the post-mortem examination stated in this Article shall be executed.

Article 23.5. Investigative experiment

1. An investigative experiment can be carried out by the investigator if it is necessary to reproduce certain circumstances and events that are important for resolution of the case.

2. Two individuals shall be present during an investigative experiment as third party witnesses, and a defendant, victim and witness may be allowed to participate. If necessary, assistance from other institutions and specialists shall be invited.

3. It is prohibited to ask leading or suggestive questions from a person participating in the investigative experiment.

4. In the investigative experiment, it is prohibited to defame reputation and dignity of an individual, to cause damage to life and health, and instigate others to commit a crime.

5. Investigator may execute undercover investigative experiment upon the permission of prosecutor.

6. Section 2 of this Article shall not be applicable to undercover investigative experiment.

CHAPTER TWENTY FOUR

SEARCH AND SEIZURE

Article 24.1. Search

1. If there are sufficient grounds to believe that physical evidence, evidencing items, and written evidence of a case or the individual and items searched for are there, the investigator shall search the dwelling, other places, and body specified in the permission of the prosecutor.

2. Before the search, the investigator shall provide opportunity to voluntarily give items and documents, and indicate the person searched for to the person subject to the search.

3. In executing a search, rules set forth in sections 2, 3, 4, 5, 6, 7 and 8 of Article 23.1 of this law shall be complied with.

4. It is prohibited to execute search to discover items not stated in the permission of prosecutor. When object of the search is discovered, the search shall be stopped immediately.

5. If items that are prohibited to possess, use, store, and carry by persons and legal entities were found during the search, those shall be seized and reflected in the note.

Article 24.2. Body search

1. In case it is reasonably believed that a person is hiding an important item for the resolution of the case, investigator shall execute body search upon the permission of prosecutor.

2. Body search may be executed using special tools and devices.

3. Body search procedures shall be executed in compliance with the rules stated in Article 23.2 and 24.1 of this law.

4. Upon the following grounds, body search may be executed without permission of prosecutor:

4.1. during arrest and pre-trial detention measure;

4.2. it is reasonably believed that a person who were in the dwelling or other places subject to the search is hiding item or document that are important for the resolution of the case.

Article 24.3. Search in dwelling and other places

1. During the search in dwelling and other places permitted by prosecutor, the investigator may enter the place, open any locked items, and detach or disassemble wall, floor, or ceiling when necessary.

2. During the search in dwellings and other places, rules set forth in Article 23.3 of this law shall be complied with.

Article 24.4. Seizure of physical evidence

1. Investigator shall temporarily seize the physical evidence upon the permission of prosecutor.

2. Physical evidence that contains state secret information shall be seized after notifying to the leader of the respective organization.

3. For the items sent by postal and telegraphic service, investigator may examine or seize upon the permission of prosecutor while the item is at the postal and telegraphic organization.

4. Before starting the seizure of physical evidence, investigator shall introduce the prosecutor's decision about seizure and allow the respective person to voluntarily give or indicate the physical evidence to be seized.

5. During the seizure specific unique items, valuables, and historic and cultural artifacts, assistance of a specialist can be involved.

6. Documents shall be seized as original or the original shall be returned to the owner and a copy can be attached to the case file when necessary.

7. List if seized physical evidence and notes of seizure shall be signed by person whose items are seized and by person attended during the seizure, and copy shall be given to the owner of items or his/her legal representative or advocate.

8. The seizure of physical evidence shall be executed in compliance with rules set forth in articles 24.1, 24.2 and 24.3 of this law.

9. In case electronic evidence that is important for the case cannot be copied or access and deletion of such document is not limitable, the electronic device may be seized.

10. The seizure explosives and toxic substances can be executed with the presence of a specialist or such seizure can be performed by a professional organization.

Article 24.5. Provision of information and documents

1. Investigator shall have necessary information, and documents provided by relevant organization, official, or individual upon the permission of prosecutor in case those are relevant to state secret and confidentiality or personal health and correspondence.

/This section was amended by the law dated January 10, 2020/

2. Investigator can also have information and documents other than those stated in section 1 of this Article provided by relevant organization, official, or individual.

/This section was amended by the law dated January 10, 2020/

3. The organization, official, or individual stated in section 2 of this Article shall provide the information and documents stated in the prosecutor's decision within the given period, and shall keep confidentiality.

CHAPTER TWENTY FIVE

INTERROGATION, CONFRONTATIONAL INTERROGATION, VERIFICATION OF TESTIMONY, AND VISUAL IDENTIFICATION

Article 25.1. Interrogation

1. An interrogation of the witness, victim, civil claimant, civil respondent, expert witness, suspect and accused shall be complied with common rules set forth in this Chapter.

2. Investigator shall conduct interrogation in the room that satisfies the requirements of interrogation. The person may be interrogated in the place where he/she stays when necessary.

3. Investigator may summon the individual to be testified and expert witness for interrogation according to articles 12.1 and 12.2 of this law, or may coercively bring them for interrogation according to Article 12.3 of this law.

4. Individuals subject to interrogation shall be kept and interrogated separately, and the investigator shall take measures to ensure that individuals to be interrogated for same case have no opportunity to communicate with each other.

5. Before starting the interrogation, investigator shall check personal identification documents of the individual to be interrogated and explain the purpose of the interrogation, then shall introduce name of the prosecutor made decision to summon and date of such decision, and explain his/her rights and duties, and a reflect such processes to the note of the operation.

6. The investigator shall remind the individual to be interrogated about privilege against self-incrimination and right to refuse to testify against family members, parents, and children, and shall explain that deliberate false testimony is punishable under the Criminal Code of Mongolia.

7. In the interrogation, the testifier shall tell the circumstances of a case known to him/her which are important for resolution of the case. After that, clarifying questions may be asked in connection to what was told.

8. Testifier can use documents and/or recordings. Items, hand drawings, tabled information, and pictures used during interrogation by the testifier can be attached to the notes and it shall be reflected in the note.

9. During the next interrogations, the investigator may display evidence, documents, and other physical evidence to the testifier in connection to the previous interrogations, and such process shall be reflected in the note.

10. In case translator and interpreter participate in the interrogation, their rights and duties shall be explained, and punishment for the deliberate incorrect and false translation/interpretation shall be reminded, and they shall sign on the note.

11. In case it is impossible to have an interpreter during an interrogation of a person with speaking and hearing disabilities, questions may be asked and answered in writing upon the permission of such the person.

12. Except the urgent circumstances stated in law or in case the testifier makes requests, it shall be prohibited to interrogate a person during nighttime.

13. Leading or suggestive questions shall be prohibited during a interrogation.

14. Interrogation process may be authenticated by notes, audio, video or audio-video recordings.

15. When the testimony is to be authenticated by audio, video or audio-video recording, it shall be notified to the testifier in advance.

16. If a testifier requests, an opportunity to write down the testimony shall be given and this shall be recorded in the notes.

17. Requirements for the interrogation room stated in section 2 of this Article shall be approved by the Prosecutor General of Mongolia.

Article 25.2. The length of interrogation

1. Interrogation may continue for up to 4 hours, and if it takes longer, 1 hour of break should be taken. Total length of a separate interrogation shall not exceed 8 hours.

2. Interrogation of a juvenile may continue for up to 2 hours, and if it takes longer, 30 minutes of break shall be taken. Total length of a separate interrogation of a juvenile shall not exceed 4 hours.

Article 25.3. Interrogation of under 18 years old person

1. Before interrogation of a person under 18 years old, the investigator shall explain the importance of testifying all he/she knows about the case correctly. Victim and witness under 16 shall not be warned of the liabilities for the deliberate false testimony.

2. In the interrogation of under 18 years old witness, his/her legal representative or relative and educator shall be present and they shall be explained of their rights and duties and this process shall be reflected in the note.

3. If is is reasonably believed that the rights of a testifier under 18 year old, the the presence of persons stated in section 2 of this Article may not be allowed and advocates shall be present during the interrogation.

4. Persons participating in the interrogation may ask questions from a witness under 18 years old.

5. With consent from investigator, legal representative and educator may clarify if the person under 18 years old understood the question clearly and may provide explanation.

6. After the interrogation, testimony shall be presented to participants verifying if it is written correctly, and get signed by such pershon.

7. It is prohibited to interrogate a person under 18 years old during nighttime.

Article 25.4. Confrontational interrogation

1. If there are serious differences in testimonies of two persons other than the accused, the investigator shall have the right to execute a confrontational interrogation between such previously interrogated persons.

2. In case witness, victim and other accused agreed confrontational interrogation requested by the accused, confrontational interrogation may be executed.

3. Before confrontational interrogation a witness and victim shall be reminded of responsibility for giving deliberately false testimony and this process shall be reflected in the note.

4. When starting an confrontational interrogation each testifier shall be asked whether they know each other and what relation they have to each other, then each of them shall be asked about circumstances to be clarified.

5. The persons being confronted may ask questions from each other upon the consent of investigator.

6. If the testimony given during confrontational interrogation is different than a previous testimony, the previous testimony shall be read after the testimony given by confrontational interrogation is recorded in note and explanations shall be taken.

7. Testimony of the persons interrogated during confrontational interrogation shall be written down in the record in the order in which it is given and each person interrogated shall sign each page of his/her testimony.

Article 25.5. Special rules of interrogation

1. In case witness, victim and expert witness are not able to appear and give testimony at the trial, prosecutor may assign investigator to interrogate such witness, victim, and expert witness using audio-video recordings if prosecutor considers that the proposal of investigator or request of advocate is reasonably grounded.

2. Operations stated in section 1 of this Article shall not restrict the rights to testify at the trial of witness, victim, and expert witness.

Article 25.6. On-spot verification of testimony

1. Testimony of a accused may be verified on the spot in order to verify new circumstances, traveled route or check the indicated place, or to compare and qualify the truthfulness of a previous testimony with permission of accused, or by the initiative of the investigator.

2. During the action set forth by section1 if this Article, the person whose testimony is being verified shall indicate some specific items, documents, or traces which are important for the case, and reproduce perform certain activities, or clearly explain his/her previous testimony in detail by indicating the role of items in the event being analyized and how the spot of event has been changed.

3. After the testifier has freely spoken and reproduced activities, questions may be asked.

4. It shall be prohibited to verify testimonies of several persons at the same time and at the same spot.

5. Any interference, suggestion, reminder, or questions during the on-spot verification of a testimony.

Article 25.7. Visual identification

1. Investigator may have a person, animal, livestock, corpse, items, certain place, and dwelling visually identified by witness, victim, and accused.

2. The witness, victim, or suspect who is subject to visual identification shall be questioned beforehand about what features or singularities of a person, an animal, livestock, corpse, or an item such person will be able to identify, and the answer shall be reflected in the note.

3. If the witness, victim or accused who has identified and indicated the person, livestock, animal, item, place, or dwelling presented to such person, he/she shall be asked to explain by which features or singuliarities such person has recognized them and the answer shall be reflected in the note.

4. Leading or suggestive questions shall be prohibited to witness, victim or accused.

5. The process of visual identification shall be documented by note and audio-video recordings. The note shall include personal identity of witness, victim, and accused, and reflect the process of visual identification including the speech about a person, livestock, animal, item, and dwelling along with processes of other activities by word by word according to the order.

6. A person shall be identified from more than two other people.

7. The person to be identified shall be shown together with more than 2 persons with similar appearance. Before the identification, the person shall be asked to take a position among others, and the process shall be documented as note.

8. Visual identification may be executed without preparing special people in the public places and the witness, victim, and accused shall be asked if the person is there.

9. In the following cases in which visual identification is unable to be executed as stated in sections 7 and 8 of this Article, photo, audio, video or audio-video recording may be used for visual identification:

9.1. person to be identified may obstruct the visual identification;

9.2. appearance of the person to be identified has changed drastically;

9.3. physical appearance of such person is unavailable.

10. Animal, livestock, and items may be visually identified alone. When necessary, animals, livestock, and items may be identified from more than two other similar or alike animals or items.

11. Corpse may be identified visually from physical presence or from video footage or photograph.

12. In case victim, witness, and accused requests, opportunity to identify visually without seen or noticed by the person to be identified.

13. Visual identification can be executed secretly upon the permission of prosecutor.

CHAPTER TWENTY SIX

OTHER INVESTIGATION PROCESSES

Article 26.1. Control and restriction of the transfer and movement of property

1. In there is reasonable suspicion that the property or objects that can be used for crime or obtained as as result of crime or those important for the case would be concealed, destructed, or transferred to other's possession or ownership, the following measure shall be taken upon the permission of prosecutor:

1.1. controlling the movement, transfer, transaction of immovable and intangible properties, financial and debt instruments, state registration, copyrights, patents, certificates, licenses, permits, and vehicle registration; and monitor the flow of monetary assets deposited in banks and other financial institutions;

/This section was amended by the law dated January 10, 2020/

1.2. assigning relevant organizations to restrict movement, transfer, transaction of immovable and intangible properties, financial and debt instruments, state registration, copyrights, patents, certificates, licenses, permits, and vehicle registration, and freeze monetary assets deposited in banks and other financial institutions;

/This section was amended by the law dated January 10, 2020/

2. Operations stated in section 1.1 of this Article may be executed secretly upon the permission of prosecutor.

Article 26.2. Establishing surveillance over communication network

1. If the investigator considers that there is adequate grounds to have information and evidence that are important for the case, the investigator may take the following measures with permission of prosecutor:

1.1. have information provided by respective organizations including information about the owner, and user of communication network, their location, time, equipment, devices, and access used for the connection;

1.2. to have other information that is not relevant to the content of information passed through the communication network from respective organizations;

1.3. assign respective organizations to restrict the access to communication network;

2. Following operations may be executed secretly upon the permission of prosecutor:

2.1. Access to communication network and take surveillance measures.

2.2. have the content of information passed through communication network provided by respective organizations.

Article 26.3. Surveillance operations

1. In order to identify information and evidence that is important for the case, the investigator shall execute the following covert surveillance operations upon the permission of prosecutor:

1.1. enter dwelling and set surveillance equipment;

1.2. enter other places and set surveillance equipment;

1.3. Enter the vehicles and set surveillance equipment.

2. A surveillance shall be executed on other persons and objects when suspect, accused, or defendant flees.

Article 26.4. Observation

1. In order to identify the circumstances that might be important for the criminal proceeding, investigator may execute observation and covert observation on certain territories, public places, individuals, and objects.

2. Undercover investigative operation stated in section 1 of this Article shall be executed upon the permission of prosecutor.

Article 26.5. Delivery under surveillance

1. In order to detect crime, and identify the person or legal entity that committed the crime, investigator may execute surveillance on delivery of illegal or suspicious goods through the state border or passing certain areas upon the permission of prosecutor.

2. In case delivery under surveillance should be passed through the border or certain areas of the country, such operation shall be executed upon the permission of prosecutor in conformity with international treaties that Mongolia is a party to.

Article 26.6. Investigative purchase

1. In order to detect crime, and identify the person or legal entity that committed the crime, investigator may execute the investigative purchase of goods, services, banknotes, items, arms, substances and document or making deals to purchase upon the permission of prosecutor.

2. Goods, items and other documents purchased as part of undercover investigative operation shall be stored and safeguarded in compliance with rules set forth in Chapter Twenty of this law.

Article 26.7. Rules of undercover investigative operation

1. It shall be prohibited to execute the undercover investigative actions stated in section 2 of Article 26.2, and section 1.1 of Article 26.3 in urgent circumstances.

2. It shall be prohibited to carry our undercover investigative operation in a detention center except detecting crimes committed by organized crime groups or crimes stated in articles 10.1 /Homicide/, section 4 of Article 12.1 /rape/, section 2 and 3 of Article 17.1 /theft/, section 2 and 3 of Article 17.12 /theft of livestock/, Chapter 19 /Crimes against National Security/, Article 20.7 /Illegal usage of narcotic drugs and psychotropic substances/, Article 20.8 / Providing with accommodation for narcotic drug and psychotropic substance use/, and Article 20.9 / Misappropriation of narcotic drugs and psychotropic substances/, Article 20.10 /Illegal growing of plants with narcotic effects/, Chapter 22 /Corruption related crimes/, Chapter 29 /Crimes against security of the mankind and peace/ of the Criminal Code.

/This section was amended by the law dated January 10, 2020/

3. Undercover investigative operations stated in section 9 of Article 23.1, section 5 of Article 23.5, section 13 of Article 25.7, section 2 of Article 26.1, section 2 of Article 26.2, sections 2 of Article 26.3 and sections 2 of Article 26.4, Article 26.5, and Article 26.6 shall be executed by the authorized organization for undercover investigative operation or an investigator authorized by such organization.

4. Prosecutor's permission shall state the government organization, and other legal entities that should support the execution of the operation stated in articles 26.5 and 26.6 of this law.

6. Chairman of Central Intelligence Agency jointly with the Prosecutor General shall approve the rules of undercover investigative operations stated in section 9 of Article 23.1, section 5 of Article 23.5, section 13 of Article 25.7, section 2 of Article 26.1, section 2 of Article 26.2, sections 2 of Article 26.3 and sections 2 of Article 26.4, Article 26.5, and Article 26.6 of this law.

Article 26.8. Conclusion of the undercover investigative operation

1. Conclusion of undercover investigative operation which the investigator produces as stated in section 4 of Article 16.8, shall include the following:

1.1. name and position of the investigator;

1.2. number and date of the permission of prosecutors for the undercover investigative operation;

1.3. type of undercover investigative operation;

1.4. evidence discovered by the undercover investigative operation;

1.5. list of document and materials attached;

1.6. name and position of the prosecutor that approved the conclusion.

Article 26.9. Prosecutor's supervision over the undercover investigative operation

1. The Prosecutor General and a prosecutor that authorized by the Prosecutor General shall supervise the undercover investigative operation.

2.Prosecutor shall carry out the following supervision over the undercover investigative operations set forth in section 9 of Article 23.1, section 5 of Article 23.5, section 13 of Article 25.7, section 2 of Article 26.1, section 2 of Article 26.2, sections 2 of Article 26.3 and sections 2 of Article 26.4, Article 26.5, and Article 26.6 of this law:

2.1. if the operation is complied by investigator with legal grounds and rules set forth in the law;

2.2. registration of investigative operation and registration of equipment used in such operation are maintained according to respective rules;

2.3. issue or refuse to issue any permission during operations, extend the duration of operation or cease the operation within his/her legal powers;

2.4. to be introduced with respective information and materials and results of the undercover investigative operation;

2.5. review complaints about violation of human rights occurred during undercover investigative operation, and ensure liability is imposed on the guilty persons.

3. Operations stated in Article 4.3 of this law shall not be considered as supervision stated in this Article.

CHAPTER TWENTY SEVEN

EXPERT ANALYSIS

Article 27.1. Rules of expert analysis

1. The court , prosecutor and investigator shall appoint expert witness for the appraisal of the items and property or when it is necessary to be assisted by special expertise in the criminal proceedings.

2. Analysis shall be mandatory in the following cases:

2.1. identify the reason for a death of an individual when the death has external influence or there is suspicious condition;

2.2. identify the nature and characteristics of the damage inflicted to human health;

2.3. have mentality status identified if it is doubtful that witness, victim, suspect, accused, or defendant is capable of providing correct and truthful testimony by subjectively understanding the conditions of the crime;

2.4. identify the mental situation of defendant who is accused of a crime punishable by the life imprisonment sentence;

2.5. identifying age when document that can evidence age of suspect, accused and defendant is missing and it is important to identify such person's age.

3. Decision to appoint an expert witness shall indicate the grounds, expert organization, name of expert witness, question to be answered by the expert witness, duration of analysis, and information about the object to be analyzed.

4. Decision to appoint an expert witness shall be introduced to the suspect, defendant, accused, their legal representatives, and advocate.

5. In case the suspect, accused, and defendant are not capable of understanding the circumstances of the case due to mental illness, procedure of introducing such person with the decision about appointing an expert witness can be ignored.

6. It is prohibited to appoint an expert witness for the purpose of defining the application of law and providing commentaries on the clauses sections and articles of legislations.

7. Expert witness shall complete the expert analysis within the period set by decision of the court, prosecutor, and investigator and shall produce opinion.

8. If the expert witness is not able to complete expert opinion within the set period due to scope and specific features of the analysis, the expert witness shall submit a request for extension to the court, prosecutor, or investigator who appointed him/her.

Article 27.2. Rights of participants during the expert analysis

1. During the expert analysis, participants shall exercise the following rights:

1.1. make request about recusing from the expert witness;

1.2. ask additional questions from expert witness;

1.3. give additional documents to the expert witness and submit explanations;

1.4. be present during the expert analysis upon the permission of investigator or prosecutor

1.5. to be introduced with the expert opinion.

2. If it is considered that the request made by participant stated in sections 1.1, 1.2, and 1.3 of this Article is reasonably grounded, the court, prosecutor, and investigator may change or amend their decision about appointing an expert witness.

3. If the request from participants is denied, a decision with reasonable ground should be issued and introduced to all participants, and the process of introduction should be documented and signed by participants.

Article 27.3. Analysis by the forensic organization

1. The court, prosecutor and investigator shall deliver its decision to have analysis made by forensics organization together with the object to be analyzed.

2.Forensic organization shall assign an expert witness or team of experts to carry out analysis as soon as receiving the order from the court, prosecutor, or investigator.

3. Experts' team may include person does not work for the forensics organization but has special expertise.

4. In circumstance stated in section 3 of this Article, the forensics organization shall notify about inlusion of such person to the court, prosecutor, and investigator who made decision to have analysis.

Article 27.4. Expert analysis aside from the forensic organization

1. To have expert analysis, the court, prosecutor and investigator may invite individuals or organizations that have special expertise ability and have no private interests in the case.

2. In case the court, prosecutor and investigator appoints the person stated in section 1 of this Article, they shall verify the document that certifies the special expertise and check whether there is any ground for refusing from those individuals and clarify if the person is willing to work as expert witness in advance.

3. The court, prosecutor and investigator shall hand over the decision about having analysis to the person specified in section 1 of this Article and shall remind the rights and duties, then shall have their signature on the decision.

4. Costs associated with the expert witness shall be resolved according to rules set forth in this law.

Article 27.5. Analysis by team of experts

1. If it is considered that special expertise of several sectors are required, the court , prosecutor and investigator may have the analysis by a team of experts consisted of the experts of the same field or those of different fields.

Article 27.6. Expert opinion

1. Expert opinion shall include the following:

1.1. date and place of analysis;

1.2. grounds for analysis;

1.3. organization and official appointed the expert witness;

1.4. names, educational and academic qualifications, occupation, specialization, position, and practice of employment of the expert witness;

1.5. information about the object of analysis;

1.6. methods and methodologies, process, results of analysis, and question asked and answer provided by the expert witness.

2. If the expert witness discovers any important findings about the case, the expert opinion shall specify about it regardless such findings are asked or not.

3. Expert opinion shall be made in writing and shall be signed by expert witness. If several experts participated in the analysis and agreed on the final findings all of them shall sign on the expert opinion, however, relevant comments shall be attached to the expert opinion if an expert witness disagrees with any finding.

Article 27.7. Presenting the expert opinion

1. Expert opinion, or expert witness's comment about unavailability of producing expert opinion, and testimony of the expert witness shall be presented to participants.

2. Participants may submit request about disagreement with the opinion and comments of expert witness, providing relevant explations, asking questions from expert, or request for additional or repeated expert analysis.

3. The record of the process must specify whether the expert opinion, testimony, and comment of the expert witness is presented to the participants, and requests, and questions asked by participants and relevant answers.

Article 27.8. Additional and repeated expert analysis

1. In case the opinion of the expert witness who was appointed by the investigator is unclear, incomplete, or new circumstances arise in relation to the analysis, then the prosecutor and investigator shall assign the same expert witness or another expert witness to conduct additional expert analysis.

2. In case expert opinion is found doubtful, prosecutor shall appoint another expert for repeated expert analysis.

Article 27.9. Collecting mould and sample

1. For the analytical purpose, mould and samples may be collected from human body, corpse, organs thereof, livestock and animals, objects, items, and documents.

2. Security measures shall be taken in advance when collecting samples and molds from animals, livestock, explosive or toxic substances, and other dangerous objects.

3. Collecting molds and samples may be implemented during the investigative operations.

Article 27.10. Collecting biological samples from human body for analysis

1. The process of collecting biological samples from human body shall be conducted upon permission of prosecutor with the assistance of the expert witness or specialists.

2. If a respective person allows the process stated in section 1 of this Article, prosecutor's permission shall not be required.

3. When collecting biological samples from human body, it shall be prohibited to violate the human rights, deceive, threaten and use illegal ways and methods, and doing experiment on human body.

4. Biological sample collected from human body shall be deposited in the Unified Fund of Analysis in order to have the sample be ready for the investigative operation.

Article 27.11. Investigator's conclusion about expert analysis

1. In case investigator considers that the analysis stated in Article 27.1 of this law is not necessarily be conducted by expert witness and same outcome can be identified by investigative actions or such investigator can conduct such expert analysis within his/her own knowledge and expertise, the the investigator may issue a conclusion about expert analysis.

2. If the features of the object of analysis might be changed, destroyed, or damaged during investigator's analysis, an expert witness should be appointed.

3. Conclusion about expert analysis issued by the investigator shall include those stated in sections 1.1, 1.2, 1.4, 1.5 and 1.6 of Article 27.6 of this law.

4. If prosecutor considers the conclusion about expert analysis issued by the investigator as ill-grounded, the prosecutor, at his/her intiiation or based on the request of participants, may appoint an expert witness.

5. Investigator shall introduce his/her conclusion about expert analysis to the prosecutor and participants according to Article 27.2 of this law.

6. In making conclusions and presenting conclusions according to sections 5 and 6 of Article 6.2 of this law, rules set forth in this Chapter shall be applicable.

CHAPTER TWENTY EIGHT

NOTES OF INVESTIGATIVE OPERATIONS

Article 28.1. Taking note of investigative operations

1. During the investigation process, investigatory shall take minutes and shll reflect the process, order of acts, identified circumstances, measures taken, result and the in the note. In addition, the following shall be reflected in the note:

1.1. name and position of an officer who executed the operation and took the note;

1.2. place of operation, starting and ending date and time in hour and minute, reason for break or gap taken during the operation if available, and total length;

1.3. If executed upon the permission of the court and prosecutor, reference number of the permission and valid period;

1.4. reasonable grounds and supporting circumstances if executed as urgent circumstance;

1.5. given and family names of the participant and other persons who were present, their residential addresses;

1.6. information about the personal identification documents participant and other persons who were present;

1.7. information about explaining the rights and duties of the participants;

1.8. any request or compliant that was lodged by participants and other persons, and about how they were resolved.

2. the discussion of the testifier and participants of the investigative operation shall be written down as expressed by the first person form, word by word, according to the questions and answers.

3. the testifier may write down his/her own testimony and this process shall be reflected in the note.

4. The note of investigative operation shall include quantity, type, form, color, sample, specific appearance, quality, and weight of supporting items and documents, one by one or as a list for multiple items and documents, and shall be attached to the case file.

5. In the note, the way conduct themselves and behavior of the testifier and people participating in the investigative operation.

6. If other methods of investigation such as audio, video, audio-video recording, taking photos, making hand drawing, taking measures, taking mould from traces, taking prints, are used in compliance with the principles of criminal procedure, processes shall be reflected in the note and attached if possible.

7. In the note, the name, type, specification of equipment and devices used in investigative operation should be reflected and the length of audio, video, audio-video recordings and quantity of photos should be written.

8. The note of the investigative operation shall be signed by officials who executed the operation and took the note.

9. In case testimony of a person and/or evidence handed over during the testimony are not reflected in the note or content of the testimony is changed, but the request for correction is not accepted, the testifier shall write about it at the end of the note by hand or with assistance from other if he/she is not able to write.

10. Rules of taking the note of the undercover investigative operations stated in section 9 of Article 23.1, section 5 of Article 23.5, section 13 of Article 25.7, section 2 of Article 26.1, section 2 of Article 26.2, Article 26.3, section 2 of Article 26.4, Article 26.5 and Article 26.6 shall be regulated by the rules set forth in section 6 of Article 26.7 of this law.

Article 28.2. Audio-video recording

1. Investigator shall document the following investigative operations by photo or audio-video recordings:

1.1. operations would be executed in the dwelling and other places when the possessor is absent;

1.2. crime scene examination;

1.3. temporary seizure of items;

1.4. sealing property;

1.5. if any third-party witness is unable to attend in the investigative operation that requires the attendance of third-party witness.

2. Process and results of investigative operations other than those stated in section 1 of this Article can be authenticated by audio-video recording.

3. Before commencing the investigative operation, the investigator shall notify about taking audio-video recording to the participants of the operation and shall introduce the designated purpose of the recording.

4. Investigator shall ensure all necessary conditions of the continuity of non-stop audio-video recording during the investigation. If the audio-video recording is interrupted, it shall be notified to persons participating in the operations and investigative operation shall be paused. Such interruption should be clearly reflected in the note.

5. Audio-video recording must include the goal, date, location, starting and ending time.

6. Investigator and prosecutor shall be responsible for the safety and soundness of the audio-video recording.

Article 28.3. Introducing the note of investigative operation

1. When the investigation is complete, minutes of investigation shall be introduced to the participants, and get it signed by them. If the minutes contain multiple pages, persons participating in the operation shall sig on each page.

2. The note of the investigative operation shall be read out to or read by the participants and other persons during the investigative operation. In presenting the note, investigator shall warn to read and inspect well because the note of the investigative operation shall be attached to the case file.

3. When being introduced the note of the investigative operation, participants of the operation shall inspect if processes of such operation is recorded according to the sequence, and the circumstances, measures, and results of the operation are reflected fully and correctly.

4. If the participant or other person who was present in the operation requested to fix or correct any missing, incorrect, or unclear entry to the note to investigator, the investigator shall add the note by specifying how the request is satisfied.

5. Template of the note of investigative operation shall include a section where comments and requests of testifier should be written.

6. In case a participant of the investigative operation is unable sign on the note due to reasonable excuse, the investigator shall record relevant comments and attach it to the note.

PART VI

INQUIRY AND INVESTIGATION

CHAPTER TWENTY NINE

THE GENERAL CONDITIONS OF INQUIRY AND INVESTIGATION

Article 29.1. Rules of extending inquiry and investigation

1. When extending period for inquiry and investigation, the prosecutor shall take into account previous investigative operations, grounds for extension, and investigation operations necessary to carry out during extension.

2. Investigator shall issue an order to extend the duration of inquiry or investigation, and shall submit the order to the prosecutor at least 7 days from the end of current period.

3. In case the prosecutor returned a case for additional investigation or restored previously suspended investigation, case of which the order of accusation was annulled, or a repealed case, then the duration of investigation or inquiry shall be counted continuously from the previous period, and such period can be extended under the rules of usual ёжштшийл procedure.

Article 29.2. Consolidating or separating criminal cases

1. In case several persons have committed one or several crimes in complicity, or one person has committed several crimes, then each of such offensive acts shall be subject to separate inquiry, investigation, and accusation.

2. In case several persons have committed one or several crimes in complicity, or one person has committed several crimes, then such cases may be consolidated for investigation.

3. Unless it causes obstruction for full and objective investigation of a crime, crimes related to some accused can be separated.

4. In consolidating criminal cases, criminal act with less sever punishment shall be consolidated into the criminal act with more sever punishment.

5. When consolidating criminal acts with the same severity and type of punishment as stated in the Criminal Code, cases should be consolidated into the criminal case which was initiated before the others.

6. In case some criminal offences allegedly commited by an accused has not been proved as a result of investigation, each relevant order of accusation of such criminal offences should be annulled and should be separated and returned to inquiry as a separate criminal cases.

7. Consolidation and separation of criminal cases shall be implemented by reasonably grounded decision of prosecutor.

8. In case prosecutor considers that the guilt of an accused has been proved adequately during the investigation and the case can be furthered to the court, some criminal cases allegedly commited by the accused can be separated and furthered to the court.

9. If more than one inquiry cases were opened for single criminal action, such cases should be consolidated and inquired as a single inquiry case.

/This section was amended by the law dated January 10, 2020/

Article 29.3. Confidentiality of inquiry and investigation

1. Organizations and officials authorized to carry out inquiry and investigation shall ensure the confidentiality of plan, process, and result of the inquiry and investigation.

2. Investigator shall not disclose any state, corporate, or individual confidentiality that is known to him/her during the investigation, and shall take measures to protect relevant documents.

3. Investigator shall warn persons who participated in operations related to state, corporate, or individual confidentiality not to disclose such confidentiality and shall have a written guarantee issied by participants.

4. In case it is found the issue is relevant to state secret during the investigation, the investigator shall notify it to the head of authorized organization and shall get an officer responsible to be present.

5. Materials of the inquiry and investigation may be publicized only upon the permission of prosecutor and to the extent that prosecutor permitted for public.

Article 29.4. Cooperation

1. During inquiry and investigation process, investigator may cooperate with the investigation organizations and officials in the following ways:

1.1. exchange and retrieve information;

1.2. receiving support for inquiry and investigation;

1.3. jointly carry out the inquiry and investigation by the decision of authorized organization.

Article 29.5. Prohibited actions during inquiry and investigation

1. The following actions shall be prohibited during the inquiry and investigation:

1.1. defame human reputation and dignity, inflict damage to life and health of person, and torture;

1.2. execute investigation during nighttime except urgent circumstances and undercover investigative operations;

1.3. instigate others to crime and infringement.

Article 29.6. Measures to eliminate reason and cause of the criminal offense

1. When an investigation establishes causes and conditions facilitated the commission of a crime, investigator or prosecutor shall deliver to the concerned legal entity a statement to take measures to eliminate such causes and conditions. A copy of the statement shall be attached to the case file.

2. The legal entity shall be obliged to take the necessary measures within a period of 1 month, and to notify the investigator or prosecutor about it.

CHAPTER THIRTY

INQUIRY

Article 30.1. Inquiry

1. Inquiry means an operation carried out by the investigator during the period starting from the receiveal of complaint or information about crime and ending at the initiation of criminal case and accusation in order to detect the crime and identify the person and legal entity that committed a crime.

Article 30.2. Receiving information and complaint about a crime

1. For the following occasions, investigator and prosecutor shall receive information and complaint about crime and shall carry out inquiry:

1.1. individuals, legal entities and officials lodged a complaint about a crime or informed about crime;

1.2. on his/her own identified the nature and characteristics of criminal offense;

1.3. person who committed a crime appeared confessing a crime.

2. Prosecutor and investigator shall be obliged to receive information about crime committed or an intention, or a preparation to commit a crime.

3. When receiving information, informant shall be warned deliberately false information shall be subject to sanctions stated in the law.

4. if the receival of the information and compliant in crime is refused, the person who informed or complained may lodge a request according to rules set forth in Chapter Fifteen of this law.

Article 30.3. Lodging compliant and informing about crime

1. The complaint or information filed by a citizen on a crime can be in form of oral or written.

2. The complaint filed orally or by means of communication shall be recorded as a note, and signed by the person who has taken the note.

/This section was amended by the law dated January 10, 2020/

3. In a written information or complaint about crime, the person who informed or complained should sign.

/This section was amended by the law dated January 10, 2020/

4. Legal responsibility of making a deliberately false report must be explained to the person who files the complaint, and explaining process shall be reflected in the note which should be signed by such person.

/This section was amended by the law dated January 10, 2020/

Article 30.4. Report about crime submitted by legal entities and officials

1. Report about crime submitted by legal entities and officials must be in written form and relevant documents may be attached to it.

Article 30.5. Rewarding for information about crime

1. Organization responsible for investigation may publicly announce that following information shall be rewarded:

1.1. information about preparation, or intention of a crime, or a committed crime;

1.2. information about persons, items, vehicles and documents that are searched for.

2. In case individuals and legal entities requested a reward for information that is not publicly announced as rewardable, the head of the investigative organization shall resolve whether to reward for the information.

Article 30.6. Confession

1. A person who has committed a crime may voluntarily give information about a crime committed by him/herself orally or in writing.

Article 30.7. Inquiry of the information and compliant about crime

1. Upon reviewing the information or compliant about a crime, the following investigative actions can be taken within 5 days after the receipt of information or complaint if the investigator considers that it is necessary to identify criminal elements thereof:

/This section was amended by the law dated January 10, 2020/

1.1. execute pat down search or other type of examination;

1.2. collect samples, fingerprints, and trace moulds for analysis;

1.3. interrogate victim and/or witness;

/This section was amended by the law dated January 10, 2020/

1.4. seize vehicles, money, and other items that are important for the case;

1.5. seal properties.

1.6. appoint expert witness.

/This section was amended by the law dated January 10, 2020/

2. The following authorized officials shall execute investigative operations stated in section 1 of this Article in urgent circumstances and promptly transfer to the prosecutor:

2.1. investigator, officers of intelligence and anti-corruption organization in case it is reasonably suspected that crime is committed or being committed during the review of information and complaint;

2.2. captain of a ship or airplane that are carrying flag of Mongolia for crimes committed on board of ships or air planes that are outside of the border of Mongolia;

2.3. officer in charge of consulate affairs of diplomatic missions of Mongolia to foreign countries for crimes committed on land owned by a diplomatic representative office;

2.4. authorized official of a prison for crimes committed by prisoner on the land of the prison unit;

2.5. commander of a military unit for crimes committed by the military personnel in the territory of such military units;

2.6. authorized official of the border protection organization for crimes committed at the border line;

2.7. authorized officer of the military team for crimes committed between military personnels during the peacekeeping and other international operations;

2.8. state customs inspector for crimes revealed during the customs control and check-up.

3. Head of an investigation unit may extend the period stated in section 1 of this Article one time by 14 days when necessary.

/This section was amended by the law dated January 10, 2020/

Article 30.8. Decision to be issued after reviewing complaints and information about a crime

1. As sson as the investigator reveiws the complaint and information about a crime or after making one of the following decisions upon executing investigative operations stated in section 1 of Article 30.7 of this law, the investigator shall notify about the decision to the person who lodged complaint or informantion:

1.1. open an inquiry case;

1.2. submit a proposal to prosecutor about refusing from opening an inquiry case;

1.3. submit a proposal to prosecutor about transferring the case to the respective jurisdiction.

2. Authorized official shall submit his/her proposal to the prosecutor of proper jurisdiction requesting to execute the investigative operations stated in section 1 of Article 30.7 of this law and/or to have decisions set forth in section 1 of this law made.

3. The investigator shall submit the proposal stated in section 1.2 of this Article to the prosecutor within 72 hours.

/This section was amended by the law dated January 10, 2020/

Article 30.9. Opening an inquiry case

1. if the investigator opens an inquiry case, he/she shall promptly notify it to the prosecutor, get the inquiry case registered in the unified database of prosecutor's organization and shall introduce the relevant order to the prosecutor within 72 hours.

2. Opening an inquiry case shall serve as the grounds for commencing the criminal procedure stated in this law.

3. Investigator's order on opening an inquiry case shall include case number, title of a crime, time and place of a crime, and the grounds for opening inquiry case. It shall be prohibited to write the name of the person or legal entity allegedly commited the crime in the order. 4. In case prosecutor considered that opening an inquiry case had no legal ground, the prosecutor shall annul the order of the investigator.

Article 30.10. Refusing from opening an inquiry case

30.10 дугаар зүйл.Хэрэг бүртгэлтийн хэрэг нээхээс татгалзах

1. In case complaint and information about a crime does not contain ground to open a inquiry case or any circumstance in which criminal proceeding should not be carried out is satisfied, the prosecutor shall refuse from opening an inquiry case.

/This section was amended by the law dated January 10, 2020/

2. During the prosecutor's supervision stage or based upon the request stated in section 1.2 of Article 30.8 of this law, the prosecutor shall make decision to refuse from opening an inquiry case.

3. The person who complained and reported about a crime should be notified about the refusal from opening an inquiry case. If such person does not agree with the prosecutor's decision specified in section 2 of this Article, he/she may file a complaint to the the upper-level prosecutor within seven days from the date of receipt of the decision.

/This section was amended by the law dated January 10, 2020/

4. The prosecutor shall review the investigator's proposal to refuse from opening an inquiry case, and make decide within 7 days.

/This section was amended by the law dated January 10, 2020/

5. After reviewing the investigator's proposal to refuse from opening an inquiry case within the period specified in section 4 of this Article, the prosecutor shall make one of the following decisions if considers the proposal is ill-grounded:

/This section was amended by the law dated January 10, 2020/

5.1. to return the complaint and reports about a crime to repeated inquiry;

5.2 to open an inquiry case;

5.3. to accuse the accused.

Article 30.11. Transferring complaint and information about a crime to the relevant jurisdiction

1. If the issue specified in complaint and information about a crime is found to be out of the jurisdiction of received investigative organization, the investigator shall immediately submit a proposal to the prosecutor about transferring the case to the relevant jurisdiction.

2. In case information and complaint about a crime is transferred to the relevant jurisdiction, investigator shall take measures to cease the crime and protect, authenticate traces and evidence of the crime.

3. Prosecutor, on his/her initiative or consiering that the proposal of investigator as reasonably grounded, shall make a decision to transfer the case to organization of proper jurisdiction within 24 hours.

Article 30.12. Duration of inquiry

1. Principal duration of inquiry shall be 1 month from the opening of inquiry case.

2. Total duration of inquiry shall be within the statute of limitations specified in Article 1.10 of the Criminal Code.

3. Prosecutor may extend the duration of inquiry by up to 3 months each time.

4. Duration specified in section 1 of Article 30.7 of this law shall be included in the duration of inquiry.

Article 30.13. Completing the inquiry

1. Upon completion of the inquiry, the investigator shall submit the following proposals to the prosecutor within 3 working days:

/This section was amended by the law dated January 10, 2020/

1.1. close the inquiry case;

1.2. accuse the suspect.

Article 30.14. Closure of an inquiry case

1. If it is found that crime is not committed or the act or omission has characteristics of infringement, the investigator shall submit a proposal to close the inquiry case to the prosecutor.

2. If prosecutor considers the investigator's proposal as grounded, the prosecutor shall assign the investigator to close the inquiry case, and to transfer the case to the organization or official authorized to resolve infringement cases if the act or omission has characteristics of infringement.

3. If the prosecutor considers that the investigator's proposal to close the inquiry case is ill-grounded, the prosecutor shall make decision to return the case for additional investigation or to accuse

4. If the grounds set forth in section 1 of Article 1.5 of this law is found, the prosecutor, on his/her own initiative or upon the proposal of investigator, shall make a decision to close the inquiry case, and shall notify it to the victim, his/her legal representative, and advocate.

5. In case victim disagrees with the decision stated in section 4 of this Article, the victim may lodge a complaint to the upper-level prosecutor within 7 days after the receipt of the decision.

6. If the upper-level prosecutor considers that the inquiry case was closed without valid grounds, the upper-level prosecutor shall terminate the prosecutor's decision and may transfer the case to the relevant jurisdiction for inquiry or investigation.

7. If the victim or his/her advocate requests so, they shall have access to the inquiry case file after the decision about closing inquiry case is made.

Article 30.15. Delivering a proposal about accusation

1. In case it is found during the inquiry process that the conditions stated in Article 1.5 of this law not satisfied, it is reasonably believed that person or legal entity committed a crime, and location of such person or legal entity is clear, the investigator shall submit a proposal of accusation to the prosecutor.

2. After receiving the proposal stated in section 1 of this Article, the prosecutor shall make the following decision with reasonable grounds within 3 working days:

/This section was amended by the law dated January 10, 2020/

2.1. return the case for additional inquiry;

2.2. issue the order of accusation;

2.3. close the inquiry case.

Article 30.16. Returning the case for additional inquiry

1. In case prosecutor considers that the conditions to accuse a person or legal entity has not been established fully, the prosecutor shall return the case to the investigator for additional inquiry.

Article 30.17. Issuance of the order of accusation

1. In case prosecutor considers the proposal of the investigator stated in section 1 of Article 30.15 of this law as reasonably grounded, the prosecutor shall issue the order of accusation and have such decision registered in the unified database of prosecutor's organization.

2. If the location of person or a legal entity to be accused is clear in addition to the occoasion specified in section 1 of Article 30.2 of this law, and the inquiry is not necessary, then the prosecutor, at his/her own initiative or based upon the proposal of investigator, shall issue the order of accusation and have such decision registered in the unified database of prosecutor's organization.

3. In the resolving section of the order of accusation, the name of prosecutor, position, title of a crime, time and place of a crime, given and family names of the suspect, and relevant article of the Criminal Code that determines the crime which the suspect is accused of. If a legal entity is accused as accused, the name of the legal entity shall be specified.

4. In the describing section of the order of accusation, the prosecutor shall reflect the list of evidence of the crime and amount of evidencing information included in each evidence.

CHAPTER THIRTY ONE

INVESTIGATION

Article 31.1. Investigation

1. Investigation means operation stated in this law executed for the purpose of establishing circumstances subject to proving within the period from the issuance of the order of accusation until the furtherance of the case to the court.

Article 31.2. Operations to be executed after the issuance of the order of accusation

1. The person who has been arrested according to this law or summoned to be introduced with

2. After issuance of the order of accusation, the prosecutor shall assign the investigator to summon the suspect and introduce the order.

3. When summoning the suspect to have the the order of accusation introduced, rules set forth in Article 12.1 of this law shall be applicable.

4. The prosecutor may postpone the time for presenting the order of accusation for up to 24 hours in case the suspect who received the summoning order immediately notified about reasonable excuse for being unavailable to arrive and submitted evidencing document.

5. In handing over the summoning order, time and minutes received the order shall be recorded and the order shall be signed by the recipient.

6. in case the suspect who is subject to introducing with the order of accusation has failed to arrive at the time of summoning without reasonable excuse, or refused to receive the summoning order, it shall serve as a ground to arrest the suspect upon the court warrant.

8. The summon of a suspect to be introduced with the order of accusation stated in this Article shall not be applicable to participants stated in Article 12.1 of this law.

Article 31.3. Presenting the order of accusation

1. Immediately after receiving a prosecutor's order of accusation, the investigator shall present the the order of accusation to the suspect by summoning him/her.

2. In case the suspect refused to be introduced with the order of accusation, the decision shall be read out to him/her and a note shall be taken. This process shall be authenticated by audio-video recording when necessary.

3. After the order of accusation is presented to the suspect, rights of the accused stated in Chapter Seven of this law, shall be explained and the explaining process should be reflected in the note and get signed by the accused.

4. Investigator shall execute the operations of determining personal characteristics of the suspect and interrogating the accused within 12 hours.

/This section was amended by the law dated January 10, 2020/

5. After introducing the order of initiating criminal case and accusation to the suspect, restraining measures can be taken if necessary.

Article 31.4. Arresting a suspect

1. The prosecutor, after receiving a proposal of the investigator about arresting the suspect, shall immediately further such proposal to the court for the following grounds:

1.1. if the suspect, without reasonable excuse, failed to arrive as summoned according to Article 31.2 of this law or the suspect refused to receive the summoning order;

1.2. suspect has fled or likely to flee when summoning order is delivered;

1.3. if it is reasonably suspected that the suspect will pressure or threaten the investigator, prosecutor, witness, victim and/or accomplices, or may damage the health and life of such persons by attacking;

1.4. If there are sufficient grounds to consider that the suspect committed the crime, and it is reasonably believed that the suspect will commit another crime or complete the commenced crime;

1.5. if the suspect probably destroy, alter, change, or falsify the evidence of the crime or unlawfully influence the victim, witness, and/or accomplices.

2. The prosecutor's proposal to arrest the suspect shall include the following:

2.1. name and position of the proposing prosecutor, date, and signature;

2.2. given and family names, residential address of the suspect;

2.3. grounds stated in section 1 of this Article and relevant evidence.

3. Within 24 hours after receiving a proposal of the prosecutor, the court shall decide whether to arrest the suspect or not.

4. The court warrant for arrest of suspect shall specify the following:

4.1. given and family names of suspect;

4.2. Grounds for arrest as set forth in section 1 of this article;

4.3. organization responsible for enforcement of the warrant for arrest;

4.4. issued date and time of warrant;

4.5. valid duration of the warrant;

4.6. signature and seal of the judge.

5. Duration of arrest under court warrant shall not exceed 48 hours.

Article 31.5. Arrest of suspect without court warrant

1. In the following cases, the investigator may arrest the suspect without a court warrant:

1.1. suspect arrested at the time of or right after committing the crime;

1.2. urgent circumstances stated in this law;

1.3. victim and witness directly identified as perpetrator;

1.4. the trace of crime is found on clothes, body, dwelling, items, and vehicle of the suspect.

2. Immediately after arresting the suspect, investigator shall notify it to the prosecutor, and the prosecutor shall immediately deliver the decision to arrest to the court.

3. In case investigator arrests the suspect according to section 1 of this Article, court shall make decision about it within 24 hours.

4. In case the investigator has established the grounds stated in section 2 of Article 30.17 of this law, the investigator, to the prosecutor, shall immediately submit the proposal to initiate a criminal case and accuse the suspect who was arrested without court warrant.

5. In case prosecutor considers the proposal of the investigator as grounded, prosecutor shall make decision within 6 hours after receipt whether to initiate a criminal case and accuse the suspect or not.

6. Prosecutor shall immediately release the suspect that is arrested illegally.

Article 31.6. Operations to be carried out after the arrest

1. Before presenting the arrest warrant issued by the court to the suspect or as soon as arresting the suspect if the suspect is arrested without such warrant, the investigator shall introduce the following to the suspect:

1.1. for what crime he/she is suspected;

1.2. right to legal assistance;

1.3. warn any act or statement made by suspect shall serve against him/her as evidence at the trial;

1.4. warn potential use of coercive measures according to law if the suspect fails to perform the duties stated in law.

2. In case of suspect is arrested by court warrant or after executing the operations set forth in section 1 of this Article, the investigator shall present the court warrant and its grounds to the suspect.

3. During or after the arrest of suspect, investigator shall execute a body search and seize the following items:

3.1. items that may pose danger to human health and life;

3.2. items and documents that may be used to flee;

3.3. items that may be obtained by criminal act, or items that may be used for committing a crime;

3.4. items and document that are important for resolving the case;

3.5. items and documents that are legally prohibited for persons and legal entities to possess, own, use, store and carry.

4. Within 6 hours after the arrest, investigator shall execute operations of determining personal characteristics of the suspect and to interrogation.

5. Within 6 hours from the arrest, the investigator shall notify about the arrest to over 18 years old family member of the suspect, advocate, or to the relevant diplomatic mission if the suspect is a foreign citizen.

6. Investigator may use coercive measures during the arrest according to rules and grounds set forth in the respective laws.

Article 31.7. Taking a note

1. When arresting the suspect, the investigator shall take a note to authenticate the process. If taking note is unable during the arresting operation, it shall be taken immediately after the operation.

2. In the note, the investigator shall reflect the following in addition to the process of arrest:

2.1. name and position of the investigator who made the arrest;

2.2. date and place which the arrest commenced;

2.3. time (in hours and minutes) when the suspect was introduced with his/her rights;

2.4. time in hours and minutes when arrested suspect is delivered to the detention center;

2.5. request and proposal made by the arrested suspect and how they were resolved;

2.6. indicate person to whom the arrest was informed, indicate place and time (in hours and minutes) informed so according to section 5 of Article 31.6 of this law.

3. Time (in hours and minute) when the suspect was introduced to his/her rights shall be reflected and get signed. In case the suspect was not able to sign or did not sign, the process shall be documented as note.

Article 31.8. Rights of suspects

/This section was amended by the law dated January 10, 2020/

1.A suspect shall have the following rights:

/This section was amended by the law dated January 10, 2020/

1.1. to be introduced with the grounds for arrest;

1.2. to be introduced with court warrant within the period set by law and to have a copy unless the arrest is executed without warrant of the court;

1.3. right to self-representation or access to advocate services, and to be provided with opportunities to communicate with his/her advocate and family members;

1.4. lodge complaint to the court about the decision of arrest and the process of arrest;

1.5. refuse to testify against oneself;

1.6. get medical assistance;

1.7. lodge complaint demanding reparation for the damages caused by illegal arrest;

1.8. lodge complaint about the illegal actions of authorized officials, investigator, and prosecutor.

2. Arrested suspect, his/her legal representative, and advocate shall exercise right to access to the order of accusation, to have copy such order and to have explanations about grounds for arrest given by the investigator.

Article 31.9. Counting the duration of arrest

1. The duration of arrest shall be counted from the time that court decision on arrest of suspect is introduced or from the time that section 1 of Article 31.6 of this law is introduced to the suspect if the suspect is arrested without a court warrant.

2. Investigator shall reflect about the time stated in section 1 of this Article in the note.

Article 31.10. Determining personal characteristics

1. Investigator shall execute the following operations in order to determine the personal characteristics according to section 4 of Article 31.3 and section 4 of Article 31.6:

1.1. check personal identification document, get additional information when necessary;

1.2. authenticate the face and appearance, body form, and other profiles by photograph, audio, video, or audio-video recordings;

1.3. authenticate fingerprint, palm print, or other forms and patterns;

1.4. collect biological sample from body for analysis when necessary;

1.5. execute body search;

1.6. conduct comparative analysis.

2. In case the suspect obstructs determining his/her personal characteristics, the investigator shall take coercive measures according to rules and grounds set forth in this law.

3. Information about determining of personal characteristics stated in section 1 of this Article shall be attached to the case file.

Article 31.11. Interrogating a suspect

1. Before taking testimony from the suspect, investigator shall introduce him/her for that crime he/she is testifying and shall explain the following rights:

1.1. right to refuse to testify against family members, parents, and children;

1.2. right to self-representation, select an advocate;

1.3. right to meet advocate in private and give testimony with presence of the advocate;

1.4. right to be interrogated in his/her mother language or a language with good command of;

1.5. get assistance from translator, and interpreter;

1.6. refuse from testimony;

1.7. challenge or recuse from investigator, prosecutor, translator, and interpreter;

1.8. other rights specified in Chapter Seven of this law.

2. Rules specified in articles 25.1, 25.2 and 25.3 of this law shall apply to interrogation of a suspect.

3. In case the advocate that the suspect selected fails to arrive within two hours, or suspect refuses to have an advocate, an advocate shall be involved according to section 2 of Article 5.3 of this law.

4. Rules stated in section 2 of Article 25.2, Article 25.3 and this Article shall apply interrogation of juvenile defendant who is arrested.

Article 31.12. Release of arrested suspect

1. Judge shall make a decision to release the suspect, which are arrested without warrant by court, in the following cases:

1.1. evidence of criminal offence is not satisfactory;

1.2. arrested in violation of section 1 of Article 31.5 of this law.

2. In case prosecutor's decision on initiating criminal case and accusation or court decision about pre-trial decision has not arrived within 48 hours from the arrest, the head of the detention center shall release the suspect by notifying it to the investigator, prosecutor, and judge.

3. When a suspect is released, the suspect should be provided with a document that certifies on what grounds, where, when, and upon whose decision the suspect was arrested and when and upon whose decision he/she was released.

4. When releasing the suspect, all items seized, except those prohibited to keep according to laws, shall be returned.

5. When releasing a juvenile suspect, he/she shall be transferred to one of his/her parents, guardians, caretakers, or legal representative.

6. Investigator shall deliver the note about release of a suspect and other materials related to the arrest to the prosecutor within 24 hours.

7. When releasing the suspect whose arrest was found illegal, the investigator, prosecutor, and court shall explain such suspect that he/she has a right to lodge a complaint demanding reparations for the illegal arrest according to this law.

8. Suspect who is released upon the grounds stated in section 1 of this Article shall not bear any obligations in relation to the criminal procedure.

Article 31.13. Duration of investigation

1. The duration of investigation shall not be extended if the duration equal to doubled the statute of limitations specified in section 1 of Article 1.10 of the Criminal Code has passed since the commission of the crime. If the investigation is suspended according to section 1 of Article 31.14 of this law, or the case is transferred to the prosecutor, the duration of investigation shall be interrupted. The duration of investigation shall continue from the time when a suspended case is reopened, or when a prosecutor returns a case to the investigator for additional investigation.

/This section was amended by the law dated January 10, 2020/

2. The duration of suspension of investitation under to this law shall not be included in the duration of investigation.

3. Investigation of less grave crimes stated in the Criminal Code shall be completed within 14 days, the investigation of grave crimes shall be completed within 1 month, and the materials of criminal cases shall be presented to the participants after the investigations.

4. Considering the situations including the complexity of the case, excessiveness of actions required, or if multiple accused or multiple criminal acts involved, the duration of investigation may be extended as follows:

4.1. the duration of investigation of cases supervised by the soum or Intersoum prosecutor's office may be extended by period of up to 5 months by a soum or inter-soum general prosecutor or senior intersoum prosecutor and by period of up to 7 months by general prosecutor of aimag;

4.2. the duration of investigation of cases supervised by the aimag prosecutor's or specialized prosecutor's office, prosecutor of aimag or the general prosecutor of the specialized prosecutor's office may extend by the period of up to 16 months;

4.3. the duration of investigation of cases supervised by the district prosecutor's office, general prosecutor of the district may extend by the period of up to 5 months, and general prosecutor of the capital city by the period of up to 7 months;

4.4. the duration of investigation of cases supervised by the capital city prosecutor's office can be extended by the general prosecutor of the capital city by the period of up to 16 months.

5. Any further extension of investigation period shall be resolved by the Prosecutor General.

6. Accused, his/her legal representative, and advocate shall submit their complaint the upper-level prosecutor if any investigative operation has not executed during the expended period of the investigation.

Article 31.14. Suspending or restoring the investigation

1. The prosecutor, upon the reasonably grounded proposal of the investigator, shall suspend the investigation in the following cases:

1.1. an expert opinion or a certification of a medical institution proves that the respective person is not able to appear due to mental disease or severe illness;

1.2. Accused has fled from investigation;

1.3. diplomatic immunity of the accused under the diplomatic or international organizations or other immunity of the accused stated in the law has not been suspended;

2. before suspending the investigation, investigator should have executed all investigative activities that can be exectued without presence of the accused and taken all measures to detect the persons who committed the crime and those who fled from investigation.

3. If the grounds for suspending the investigation of a case that accuses two or more accused, are not applicable to all accused, cases related to some accused might be separated and suspended.

4. Decision to suspend the investigation shall specify the following:

4.1. name and position of the prosecutor;

4.2. date of suspension;

4.3. case number and description of the case;

4.4. given and family names of accused;

4.5. grounds for suspending the investigation;

4.6. if the restraining measures should be changed, or not.

5. In case the conditions set forth in section 1 of this Article are no more applicable or additional investigation is required, prosecutor shall issue an order to restore the investigation.

6. Decision to restore the investigation shall specify the following:

6.1. name and position of the prosecutor that restored the investigation;

6.2. grounds for restoring the investigation;

6.3. duration of investigation.

CHAPTER THIRTY TWO

COMPLETING THE INVESTIGATION

Article 32.1. Introducing the materials of case file

1. If the investigator considers that all investigative actions are completed and fully identified and proved the facts of the crime, investigator shall remind the accused, victim, civil claimant, civil respondent, their legal representatives, and advocates to get acquainted with case file materials.

2. After informing the completion of the investigation, accused, victim, civil claimant, civil respondent, and their advocates shall be introduced with the case file and the process shall be documented as note.

3. Participants stated in section 1 of this Article shall get acquainted with the case file within the period set by the investigator, and the investigator shall provide all necessary conditions and opportunities.

4. Investigator shall take measures to satisfy the requests of participants to get acquainted with the evidence reflected in the case file, and audio, video, and audio-video recording reflected in the note of investigative operations.

5. If participants submitted relevant request, investigator shall provide the with opportunities to copy evidence reflected in the case file at their own costs except those classified as state secret which should be discussed only by the court. In case the copied materials are used for purposes other than court trial, penalties stated in the law shall be imposed.

6. Note about introducing participants with materials of the case file shall include the following:

6.1. requests and complaints related to the investigation;

6.2. request for resolving the case by simplified procedure;

6.3. list of victims, witnesses, and experts to be brought at the trial and list of evidence to be examined.

7. Investigator shall respond to request or complaint lodged by participants stated in section 6 of this Article during the process of getting acquainted with the materials by satisfying the request or by denying the request.

8. In case the investigator denied the request and compliant reflected in note and submitted by a participant after being introduced with the case file, such participant may lodge complaint to the prosecutor.

9. In the event of additional investigation was carried out, materials of the additional investigation shall be introduced to relevant participants of such additional investigation.

10. Evidence presented by the advocate that is not introduced to the participants or not attached to the case file shall not be examined during the trial.

11. Participants may lodge a complaint to prosecutor about unlawful acts of investigator violated this Article by not providing an opportunity, time, and conditions to get acquainted with case file.

12. Document, which is specified in Article 16.8 of this law, relates to the state secret, section 4 of this Article shall not apply.

Article 32.2. Transferring criminal case to prosecutor

1. After completion of the operations set forth in Article 32.1 of this law, case shall be transferred to prosecutor within 3 days together with relevant proposal.

/This section was amended by the law dated January 10, 2020/

Article 32.3. Issues should be supervised by prosecutor regarding investigated case

1. Regarding the case transferred by investigator, the prosecutor shall be obliged to review the following:

1.1. whether investigator provided the participants with an opportunity to get acquainted with the file of case, whether the requests and complaint made by participants after getting acquainted with the case file, were resolved;

1.2. whether the characteristics of crime was proved comprehensively;

1.3. if there is a ground to annul the order of accusation;

1.4. whether the requirements stated in Article 16.2 of this law were satisfied;

1.5. if the articles, sections, and clauses of the Criminal Code and this law were used correctly;

1.6. if legislations were violated in applying restraining measures;

1.7. if all perpetrators are accused;

1.8. if measures of property securing was taken for the compensation of damages;

1.9. If the reason and cause of the criminal offence was identified, and measures to eliminate these reason and cause were taken.

1.10. If it was fully proved that the accused is guilty for the crime.

Article 32.4. Prosecutor's decision on the case investigated

1. Prosecutor shall complete the supervision on the case of which the investigation has completed within 14 days and this period may be extended by the upper-level prosecutor by the period of up to 14 days each time only when extension is unavoidable.

2. After reviewing the case, prosecutor shall make one of the following decisions:4.5. grounds for suspending the investigation;

2.1. suspend the investigation;

2.2. transfer the criminal case to the relevant jurisdiction;

2.3. consolidate or separate the criminal cases;

2.4. annul the order of accusation, and return the case to inquiry;

2.5. repeal the case;

2.6. return case to investigation for taking additional investigative action;

2.7. transfer the case to the court.

Article 32.5. Repealing the case and terminating order of accusation

1. Prosecutor shall repeal the case on the following grounds:

1.1. any statutory element of a criminal offense is absent;

1.2. act or omission is no longer considered as a crime.

1.3. the court and prosecutor's decision resolving the case earlier still remain valid;

1.4. suspect and accused died;

1.5. criminal case was initiated and accusation made after the expiry of statute of limitation;

1.6. crime has been proved, however, the accused has not reached the punishable age.

2. In case the investigation fails to prove the guilt of the accused, order of accusation shall be annulled and the case file of the case shall be returned to the inquiry.

3. In case several people were accused and the grounds for terminating the order of accusal are not applicable to all accused, accused or some acts related to the respective accused shall be repealed or respective part of the order shall be annulled.

4. If one of consolidating criminal cases is not proved, the prosecutor shall annul the relevant order of accusation, then shall separate the case and return the case to the investigation.

5. Decision about repealing the case on the grounds stated in sections 1.1, 2, 3, and 4 of this Article shall specify that accused shall have a right to lodge a complaint demanding reparation for the damages occurred to him/her.

6. If the victim, his/her legal representative, and advocate disagree with repealing of a proved crime according to 1.6 of this Article and submitted complaint about it, investigation process shall be carried out by usual procedure [TN: by usual rules means not by special rules stated in Part XVII and exceptional rules stated in Part IX of this law].

Article 32.6. Introducing prosecutor's order about repealing case, and order about terminating the order of accused

1. Prosecutor's orders that repealed the case, or terminated the order on accusation, shall be handed over to the accused, victim, and their legal representatives and advocates within 7 days.

2. Prosecutor's decision stated in section 1 of this Article shall specify the rules for complaining about such decisions.

3. If a case related to state secret is repealed, the decision may be introduced to the accused, his/her legal representative, and advocate without handing over the decision according to section 1 of this Article.

4. Other participants aside from those stated in section 1 of this Article who requested to receive the decision of prosecutor shall be notified by prosecutor to arrive and receive the decision within 7 days.

5. If participants failed to receive the decision of the prosecutor within the period specified in sections 1 and 4 of this Article, the decision shall be delivered according to Article 11.9 of this law.

Article 32.7. Complaining about prosecutor's decision to repeal criminal case and annulment of the order of accusation

1. If a participant disagrees with prosecutor's decision to repeal the criminal case and or annulment of the order of accusation, he/she shall have a right to lodge compliant to the upper-level prosecutor within 14 days after the receipt of the decision.

2. Accused may submit a request to the upper-level prosecutor for reopening the case that is repealed in order to have himself/herself acquitted as not guilty by court decision.

Article 32.8. Reopening repealed criminal case

1. In case new circumstances stated in section 1 of Article 41.1 of this law is discovered, prosecutor's decision about repealing the criminal case and annulment of the order of accusation shall be invalidated by the upper-level prosecutor and the case shall be transferred to the investigation.

2. In case criminal case is initiated and another person is accused, section 1 of this Article shall not be applicable to occasion stated in section 2.4 of Article 32.4.

Article 32.9. Modifying the order of accusation during development of the order of accusation

1. If the prosecutor is about to replace or add the relevant articles, sections of the Criminal Code written in the order of accusation during the development of the bill of indictment, the prosecutor shall accordingly modify the order of accusation and assign the investigator to introduce the modification to the accused.

2. If the prosecutor replaced the criminal punishment with more severe criminal punishment during the modification of the order of accusation, the accused should be interrogated again.

/This section was amended by the law dated January 10, 2020/

Article 32.10. Producing the bill of indictment and furthering case to the court

1. If prosecutor considers that it is reasonable to further the case to the court, the prosecutor shall prepare the bill of indictment and transfer the case to the court of proper jurisdiction.

2. The bill of indictment shall consist of noticing and establishing parts, and annex.

3. The noticing part of the bill of indictment shall indicate the following:

3.1. family name and first name of the accused, and other personal information about identification documents;

3.2. summary of the crime allegedly committed, place and time of the crime, damages caused by the crime, and other unavoidable evidence as required.

4. The establishing part shall include the following:

4.1. article, section, sub-section of the Criminal Code which are applicable to sentencing of the criminal offense allegedly committed by the accused;

4.2. the court of proper jurisdiction;

4.3. name and official position of the prosecutor who issued the bill of indictment and date of the indictment.

5. Annex of the bill of indictment shall include the following:

5.1. the list of evidence to be examined and name of other participants to be summoned for questioning at the trial;

5.2. whether any restraining measure is taken, the duration of such measure;

5.3. information about damages and consequences of the crime;

5.4. physical evidence and seized and sealed property.

6. Prosecutor shall hand over a copy of the bill of indictment to the accused and shall notify the accused or his/her legal representative, advocate about the furtherance of the case to the court of relevant jurisdiction.

7. If the accused refuses to receive the bill of indictment, it shall be recorder as a note, and such process can be evidenced by an audio-video recording when necessary, and the case shall be transferred to the court.

/This section was amended by the law dated January 10, 2020/

8. After handing over the bill of indictment, any request and complaint about the case shall be transferred to the court.

/This section was amended by the law dated January 10, 2020/

PART VII

PROCEEDINGS IN THE COURT OF FIRST INSTANCE

CHAPTER THIRTY THREE

TRANSFERRING ACCUSED TO THE COURT, PREPARATION FOR THE COURT TRIAL

Article 33.1 Resolving transfer of the accused to court

1. On the criminal case transferred from the prosecutor to the court, the judge within 15 days from the receipt shall make one of the following decisions:

1.1. transfer the accused to the court;

1.2. return case to the prosecutor's supervision;

1.3. suspend the case;

1.4. transfer the criminal case to the court of proper jurisdiction.

2. If it is unable to resolve the transfer of the accused to court within the period stated in section 1 of this Article, this period can be extended by the period of up to 30 days by the decision of the Chief justice of such court.

3. The decision stated in section 1 of this Article shall indicate the following:

3.1. place and time of the decision made;

3.2. name of the judge who made the decision;

3.3. grounds of the decision.

4. If the parties did not submit request for preliminary hearing, the court may skip preliminary hearing.

5. The preliminary hearing of the court can be closed to public based on grounds stated in this law.

6. By the preliminary hearing, the following issues shall be discussed upon request or complaint submitted by parties or on the owin initiative of the judge, and decision shall be made:

6.1. request about implementation of right to legal assistance;

6.2. request or proposal about appointment or replacement of legal representative of the victim;

6.3. request about suspension of the criminal case or about circumstances stated in sections 1.2, 1.3, 1.4, and 1.5 of Article 1.5 of this law;

6.4. request for correcting clerical mistakes such as typographical or calculation errors showed in the bill of indictment;

6.5. request made by defendant about paying for damages of the crime as compensation;

6.6. request for resolution of the criminal case by simplified procedure;

6.7. request about voluntary conciliation of the parties;

6.8. complaint about failure of official delivery of the bill of indictment;

6.9. request or proposal about set the date of the court trial;

6.10. request or proposal submitted by prosecutor or participant about victim, witness, expert witness to be summoned or evidence to be examined at the trial;

6.11. request for closed to public trial;

6.12. request or proposal related to restraining measures;

6.13. complaint about violation of rules of this law during collection and authentication of evidence;

6.14. complaint about violation or unlawful limitation of participant's rights during inquiry, investigation;

6.15. request for additional investigative operation;

6.16. request or proposal about seizure of property;

6.17. complaint about failure of introducing with the order of accusation or unclear statement in the order of accusation;

7. In case the court considers that request stated in section 6.5, 6.6, or 6.7 is reasonably grounded, then the criminal case can be resolved by simplified procedure immediately.

8. The participation of victim, his/her legal representative, and advocate can be allowed at the preliminary hearing upon their request. The failure to appear of victim, his/her legal representative, and advocate shall not serve as a ground to postpone the preliminary hearing.

9. The date of the preliminary hearing shall be set by court considering the proposals of the prosecutor and advocate, and the date shall be notified to the participants at least 3 days before the hearing.

10. The preliminary hearing shall be conducted by a judge on his/her own, and hearing record shall be written down by the secretary of court according to articles 11.7 and 11.8 of this law, and the prosecutor and participants shall be introduced to the hearing record.

11. At the preliminary hearing, the guilt of the accused or imposing of criminal penalties shall not be discussed.

12. In case it is unable to resolve requests and/or complaints stated in sections 6.13, 6.14, 6.15, and 6.16, then such requests and/or complaints shall not be discussed during the hearing and shall be resolved by the first instance trial.

Article 33.2. Bringing accused to the trial

1. The decision to bring the accused to the trial shall indicated the following:

1.1. The place and time of the trial;

1.2. whether the trial will be conducted by a single judge or by a judicial panel;

1.3. names of person to be brought to the trial;

1.4. whether to conduct a partially closed or wholly closed trial;

1.5. resolving the restraining measure taken for the accused;

1.6. whether any criminal offence will be separated or consolidated;

1.7. how the requests and complaints stated in section 4 of Article 33.1 of this law were resolved;

1.8. persons and ways to ensure preparation for the trial.

2. The court shall try the case within 14 days after the court decision to bring accused to trial is made and the court shall notify the parties about date and time set for the trial at least to 3 days before the trial.

Article 33.3. Returning the case to prosecutor's supervision

1. On the following grounds, the court, on its own initiative or upon proposal of prosecutor or request made by defendant, victim, their legal representatives, and advocates, shall decide to return the case to prosecutor's supervision:

1.1. incorrect separation of a case;

1.2. additional investigative operation which is impossible to execute during the trial, is necessary;

1.3. a serious violation of the Law on Criminal Procedure found to be conducted during any investigative operation.

2. In case the prosecutor, accused, his/her legal representative, and advocate disagreed with the court decision to return case to the prosecutor's supervision, they shall have right to file objection or complaint within 5 days from the receipt of such decision.

/This section was amended by the law dated January 10, 2020/

Article 33.4. Suspending the case

1. In the following conditions, judge shall suspend the criminal case:

1.1. if whereabouts of the accused is unknown;

1.2. if the accused is not capable to arrive due to mental or other severe illness which is confirmed by an opinion of expert witness or by examination of a medical institution;

1.3. if Constitutional Court has initiated a case and is resolving a complaint about the relevant regulation of the Criminal Code that is applicable for the criminal case violates human rights and freedoms provided by the Constitution;

1.4. if the court has approached the Supreme Court in order to have determined if the law should be used to resolve the case violates the Constitution of Mongolia;

1.5. if the Supreme Court has approached the Constitutional Court in order to have determined if the law should be used to resolve the case violates the Constitution of Mongolia.

2. The judge shall issue an order and restore the case if the conditions described in section 1 of this law have been eliminated.

CHAPTER THIRTY FOUR

GENERAL CONDITIONS OF THE TRIAL

Article 34.1. First instance trial of criminal case

1. After the first instance trial proves or negates the guilt of the defendant, the court shall make decision to impose criminal penalty stated in the Criminal Code if the defendant is found guilty, or make decision to acquit if the defendant is not guilty.

2. After presenting grounds of its decision in which the defendant is considered as guilty where the defendant argues on his/her guilt, the court shall continue the trial by discussing issues related to imposing criminal penalties stated in the Criminal Code.

3. Based on request or proposal of defendant, his/her legal representative, and advocate about about paying damages or loss incurred by the crime as compensation, the court may adjourn the trial.

4. Decision about adjournment shall specify the duration of adjournment and time to continue the trial should be notified to parties, defendant, and his/her legal representative.

5. In case the trial is adjourned on the grounds stated in section 3 of this Article, the total duration of the adjournment shall not exceed 5 working days.

Article 34.2. Courtroom

1. Trial shall be conducted in the courtroom where the state emblem and the state flag of Mongolia are placed.

Article 34.3. Continuity of trial

1. The trial shall be conducted during the daytime continuously without interruption except for unavoidable adjournments for the purpose to rest.

Article 34.4. Conducting open to public trial

1. Trial shall be conducted open to public.

2. In the following occasions, trial shall be conducted partially or wholly closed:

2.1. trying a case related to state, corporate, and/or personal secrets;

2.2. trying a case against juvenile defendant if the legal representative or advocate lodges a request;

2.3. trying a case with victim under 18 years old and when it is necessary to protect the legal interest and rights of the victim;

2.4. reading aloud the testimony of the witness who is currently under protective measures, and analyzing the evidence obtained through undercover search for a participant or undercover investigative operation.

3. The court shall decide the persons to be present or to participate in the closed trial.

4. When presenting the information related to undercover investigative operations of which disclosure is prohibited, to the court, respective legislations shall be implemented.

5. In case the trial is conducted as closed to public, the resolution part of the court decision shall be read aloud as open to public.

6. In order to protect the rights and legal interests of juvenile defendant and victims under 18 years old, court hearings may be conducted open to the public at the request of the prosecutor, or legal representative and/or advocate of the victim.

/This section was amended by the law dated January 10, 2020/

Article 34.5. Power of the presiding judge

1. The presiding judge shall direct the trial by ensuring thorough, complete, and objective examination of the case from all available aspects, and take all measures provided by this law to establish facts of the case.

2. The presiding judge shall be obliged to take measures for ensuring implementation the court trial rules and shall explain rights and obligations of participants.

3. The presiding judge shall ensure conditions for the competitive argument of the court trial by parties with equal rights who have the function to accuse or defend.

Article 34.6. Inalterableness of judicial panel during examination of a case at trial

1. A case must be considered by one and the same judicial panel.

2. If any one of the judges is prevented from continuing to participate at the trial for respectful reasons, he/she shall be replaced by another judge, and examination of the case shall commence from the beginning.

Article 34.7. Participation of prosecutor at trial

1. A prosecutor shall participate at trial as the public prosecutor, and shall analyze the evidence, give proposal about issues arisen during the trial, and shall present to the court the prosecutor's conclusion about the articles and sections of the Criminal Code to be applied for sentencing the defendant, type and severity of criminal punishment, regime for serving imprisonment, discharging, reprieving, taking coercive measures, and other issues.

/This section was amended by the law dated January 10, 2020/

2. The public prosecutor shall support the indictment based on legal grounds, facts of the case, and evidence, and shall be guided by his/her own truthful belief.

3. When supporting the indictment, the public prosecutor shall consider proposals about imposing more severe punishment or aggravating the criminal penalties proposed by the victim, his/her legal representative, and advocate.

4. In case several public prosecutors are taking part at the trial, one pubic prosecutor shall represent the others during the argument on certain issues.

5. The public prosecutor who is representing the others according to section 4 of this Article may request for an adjournment of the trial for the purpose to consult with other prosecutors.

6. For the following cases, the public prosecutor shall refuse to indict the defendant and submit such proposal to the court in writing:

6.1. if believes that the defendant is not guilty;

6.2. if considers that the criminal case should be returned to the prosecutor's supervision.

7. The public prosecutor may refuse from the indictment before the judicial panel leaves for deliberation room.

8. A prosecutor shall have a right to lodge a civil claim or to support the civil claim if the prosecutor considers that the state and/or public interest should be protected.

Article 34.8. Participation of victim at the trial

1. In case the victim submitted a written request to participate at the trial of first instance court, the presence of the victim shall be allowed at trial.

2. Non-appearance of victim shall not serve as grounds for postponing the trial.

3. Victim shall be provided with an opportunity to freely communicate with his/her advocate, if necessary with public prosecutor too, without disturbing the normal process of the trial.

4. Victim may make a request and proposal to indict the defendant and aggravate the criminal penalty at any time during the trial.

Article 34.9. Participation of defendant at trial

1. The participation of the defendant shall be ensured at the trial of a court of first instance. Defendant's failure to appear at the trial shall serve as grounds for postponing the trial.

2. Defendant shall be provided with opportunity to freely communicate with his/her advocate and meet individually without obstructing the normal judicial proceedings.

3. A court may take restraint measures for the defendant who has failed to appear or may change a restraining measures taken.

4. In resolving the application of compulsory medical measures by the court, the court may resolve without the presence of defendant but with participation of the defendant's legal representative, advocate, and guardian considering the physical conditions of the defendant.

Article 34.10. Participation of advocate at the trial

1. The defense advocate shall take part in the trial, examine evidence, and shall submit request about issues arisen during the trial, and shall provide his conclusion about acquittal or mitigating circumstances of the criminal responsibility to be imposed on the defendant.

2. In case a defendant is defended by several advocates, one advocate may represent the others during the argument on certain issues.

3. Advocate who is representing other advocates according to section 2 of this Article may request for an adjournment of the trial for the purpose to consult with other advocates.

4. Except for events specified in section 1 of Article 5.3 of this law, the court may proceed the trial upon the request about self-representation submitted by the defendant in writing.

5. Rights and duties of advocate stated in this Chapter shall also be applicable to the advocate of the victim, civil claimant, civil respondent.

Article 34.11. Participation of civil claimant and civil respondent at the trial

1. In case civil claimant and/or civil respondent submitted a written request to participate at the trial of first instance court, the presence of such persons shall be allowed at trial.

2. Nonappearance of advocate and citizens' representative of the court shall serve as grounds for postponing a trial.

Article 34.12. Consequences of the failure to appear of the public prosecutor, advocate, and citizens' representative of the court

1. If the public prosecutor, advocate, or citizens' representative of the court is not able to appear at the court trial, they shall notify the court in writing. In case the public prosecutor, advocate, or citizens' representative of the court have not appear at the court, the trial shall be postponed.

2. If a civil claimant, civil respondent, and their advocate is unable to continue their presence at the trial, they can be replaced. In this case, the trial of first instance shall be started over and they shall be introduced to the case file. The court shall set length of period for getting familiarized with the case file considering their requests.

3. If public prosecutor, advocate, and citizens' representative of the court have failed to appear at the trial without reasonable excuse, it shall become the ground to impose penalties.

4. Section 1 of this Article shall not be applicable when a defendant represents himself/herself at court.

Article 34.13. Consequences of failure to appear of victim, witness, and expert witness at the court trial

1. If a victim, civil claimant, civil respondent, or their legal representative, witness, or expert witness failed to appear at at the court trial, the presiding judge shall decide to proceed or postpone the trial considering proposals of the public prosecutor, defendant, his/her legal representative or advocate about continuing the trial without their presence.

Article 34.14. Limitations of criminal adjudication

1. The first instance adjudication of a criminal case shall only consider issues that are within the scope of the criminal case which was submitted by the prosecutor regarding the specific defendant.

2. The court may mitigate the proposed sentence based on established facts of the case.

Article 34.15. Adjournment of the trial

The court may decide to adjourn the trial for the following grounds:

1.1. working hours ended;

1.2. the public prosecutor who is representing other prosecutors requested to consult with others, or advocate requested to consult with other advocates;

1.3. a request was submitted according to section 3 of Article 34.1 of this law;

1.4. in case there is another reasonable ground.

Article 34.16. Postponement of the trial

The court may decide to postpone the trial for the following grounds:

1.1. parties who should be present at the trial, victim, his/her legal representative, witness, or expert witness is not present;

1.2. parties agreed to carry out additional expert analysis, experiment, and/or examination of a place and premises;

1.3. a public prosecutor or an advocate was replaced or added to the adjudication of the case;

1.4. other reasonable grounds for postponing the court trial.

2. When the court trial is postponed, the court shall set the date of the next trial considering the proposals and requests of the parties and shall take measures to ensure the preparation of the next trial.

3. In case the grounds stated in section 1 of this Article were repeated two or more times and it is considered as the deliberate obstruction to the criminal adjudication, the court may refuse to postpone the court trial.

4. In case the defendant has committed another crime during the adjudication of the case or his/her previously committed crime has been discovered, it shall not serve as the ground to postpone the court trial.

/This section was amended by the law dated January 10, 2020/

34.17 Suspension of the criminal proceedings

1. The court shall suspend the criminal proceedings for the following defendants and continue the adjudication process for other defendants who allegedly committed the crime:

1.1. if the defendant has fled, until he/she is found;

1.2. if the defendant is unable to appear due to mental or other severe illnesses as verified by expert opinion or certification of medical institution, until he/she recovers.

2. Search for a fled defendant shall be assigned to the authorized organization by court decision.

3. If the separation of a criminal act of the defendant who has escaped or has severe illness may obstruct thorough, complete, and objective establishment of the criminal acts of other defendants, then the criminal proceedings shall be suspended for the whole case.

4. In case a complaint is filed to the Constitutional Court questioning the compliance with the Constitution of the law that the court shall apply, the proceedings shall be suspended.

5. If the court considers that the law to be applied does not comply with the Constitution of Mongolia, it shall suspend relevant proceedings of the case and submit its proposal about the noncompliance to the Supreme Court.

6. If grounds for the postponement stated in this Article are eliminated, the court shall restore the proceedings of the case.

/This section was amended by the law dated January 10, 2020/

34.18 Separate adjudication of criminal case

1. For the following cases, the court shall separate a criminal case based on proposal of the public prosecutor and/or request from advocate and shall make its final decision on whether to proceed the court trial:

1.1. some criminal acts allegedly committed by the defendant as stated in the bill of indictment has not been firmly established;

1.2. some defendants are not able to appear at the trial for reasonable excuse and separating the case would not influence the full and objective establishment of the facts of such case.

34.19 Repealing criminal case

1. The court shall repeal the case on the following grounds:

1.1. any statutory element of a criminal offense is absent;

1.2. criminal case was initiated and accusation made after the expiry of statute of limitation;

1.3. the defendant died;

1.4. previously issued court decision that resolved the case is still remain valid;

1.5. act or omission is no longer considered as a crime;

1.6. the defendant has not reached the punishable age;

1.7. it is found that the defendant was incompetent at the time of committing a crime;

1.8. a condition that negates crime has been established.

2. Criminal cases that has been repealed according to section 1.1 of this Article shall be returned to the inquiry.

/This section was annulled by the law dated January 10, 2020/

Article 34.20. The court trial rules

1. When judge or a judicial panel enters the courtroom, and the court decision is read aloud, all individuals present in a courtroom shall stand and show respect.

2. All participants of the court trial shall stand when addressing the court, giving their testimony and making statements.

3. If participant of the court trial has reasonable excuse, he/she may give testimony or make a speech while sitting upon the permission of the presiding judge.

4. The public prosecutor and advocate shall be present when the court decision is read aloud.

5. All participants of the court trial, as well as all individuals present in the courtroom shall obey the presiding judge's decision that sets the court trial rules.

Article 34.21. Liabilities for violating the court trial rules

1. If during court trial a defendant has violated court trial rules or disobeyed decisions of the presiding judge or demand of the person who is keeping order in the courtroom, such defendant shall be warned of removal from the courtroom, and if violation is repeated, the defendant shall be removed from the courtroom and only be allowed to be present in the courtroom when the court decision is read aloud.

2. In case a defendant is removed from the courtroom as stated in section 1 of this Article, the defendant can be kept in a specially equipped room where such defendant may get acquainted with the process of court trial and give testimony.

3. In case the public prosecutor, advocate, expert witness, translator, or interpreter violated the court trial rules or disobeyed decision of the presiding judge, they shall be warned and if the violation is repeated such person shall be punished by the penalty provided in Article 15.5 of the Law on Infringement.

4. In case any other individual who is present in the courtroom commit violation stated in section 1 of this Article, such individual shall be removed from the courtroom by decision of judge and shall be punished by penalty specified in Article 15.6 of the Law on Infringement.

5. The court decision stated in this Article may be appealed.

CHAPTER THIRTY FIVE

CRIMINAL COURT PROCEEDINGS

Article 35.1. Opening of the court trial

1. The presiding judge shall open the court trial at the time assigned for consideration of the case and shall announce name of the defendant and the brief information about the case which is subject to review and resolution.

2. The secretary shall report about the appearance in court of the parties and summoned persons, other participants, and shall report the causes of the nonappearance of those who are absent.

3. The presiding judge shall clarify the reasons for failures to appear of the public prosecutor, participants and other participants and shall decide whether to postpone the trial.

Article 35.2. Explaining duties of translator and interpreter

1. The presiding judge shall explain the translator, interpreter about his/her duty to translate or interpret the testimony and statements made, and documents, the decision of the court and decisions made by the presiding judge during the trial to individuals who do not have command of the Mongolian language or who has visual, hearing, or speaking disability and to translate, interpret testimony and statements made by such persons to the court and other participants.

2. The translator or interpreter shall be warned about the responsibility for making deliberately false translation or interpretation and they shall sign the trial record.

Article 35.3. Removing witnesses from courtroom

1. Witness shall be removed from the courtroom until his/her testimony is heard.

2. The presiding judge shall take measures so that witnesses who have given testimony to the court trial do not communicate with witnesses who have not given testimony.

Article 35.4. Establishing the fact of timely introducing the order of accusation and handing the copy of bill of indictment to defendant

1. The presiding judge shall establish the identity of the defendant, ascertaining his/her first name, surname name, place, year, month, day of birth, citizenship, and place of residence, occupation, education, profession, and marriage status and shall ask the defendant when the order of accusation was introduced and the copy of the bill of indictment was handed to him/her.

Article 35.5. Announcing judicial panel and explaining right to challenge a judge

1. The presiding judge shall announce the judicial panel and inform names of the public prosecutor, advocate, citizens' representative of the court, secretary of the court, expert witness, translator, and interpreter and shall explain to the defendant and other participants in the court trial who has the right to challenge a judge that they have the right to submit peremptory challenge according to regulations of this law.

2. If a participant of the trial specified in section 1 of this Article submits a request to challenge the issue shall be resolved according to rules provided by Chapter 10 of this Law.

Article 35.6. Explaining of rights and duties of participants

1. The presiding judge shall explain their rights and duties provided in this Law to the defendant, victim, civil claimant, civil respondent, expert witness, and other participants.

2. Presiding judge shall clarify if the defendant and victim if their right to legal assistance has been ensured.

3. In case any participant has failed to appear at the court, it shall be resolved as provided in this law.

Article 35.7. Setting the order of events in trial

1. Presiding judge shall set the sequence for reviewing the case within the scope of the evidence that the parties submitted for examination, and shall notify the witness, victim and expert witness to arrive on time.

2. Parties shall have a right to propose exclude examination of an evidence submitted to the court, remove evidence from the list of evidence or to request change of the sequence of evidence examination.

Article 35.8. Adversary proceeding of trial

1. The adversary proceeding shall be held based on the equal adversarial argument between the prosecuting and defending parties.

2. During the judicial adversary proceeding, indicting evidence shall be examined at first and acquitting evidence shall be examined next.

3. Adversary proceeding of the trial shall start with the hearing of the bill of indictment proposed by the public prosecutor.

4. The presiding judge shall ask each defendant if they clearly understood the content of the bill of indictment, potential criminal penalties and may assign the public prosecutor to provide explanation in response to request from defendants.

5. After public prosecutor reads aloud the bill of indictment, the presiding judge shall ask if defendants would give testimony. If they agrees to testify, the presiding judge shall decide to hear such testimony.

6. Defense advocate may make a speech in relation to the bill of indictment made by the public prosecutor.

7. Party that requested to take testimony from defendant, witness and expert witness and examine evidence shall first ask questions and examine.

8. In case questions asked from defendant and/or witness requires giving testimony against him/her or his/her family member, parents, and children, then advocate or public prosecutor may ask permission to remain silent for such question from the court.

9. If a same question is asked by parties repeatedly from defendant, witness and expert witness or if the court considers that objection made by parties to remain silent is reasonably grounded, the the presiding judge may cease such questions and answering.

10. Public prosecutor and advocate may request permission to ask more questions from defendant, victim, witness, and expert witness who gave testimony during adversary proceeding of the trial or to hold another examination of certain evidence that has been previously examined.

11. When holding additional examination of certain evidence and taking additional testimony from defendant, victim, witness, and expert witness, rules set forth in law shall be applied.

12. Judge, and citizens' representative of the court shall have a right to take part in the examination of evidence and ask questions for clarification at any time.

13. When hearing testimonies of defendant, witness, victim, and expert witness and examining evidence are over, the presiding judge shall announce the end of the adversary proceeding of the trial.

Article 35.9. Testifying defendant at trial

1. After the public prosecutor reads aloud the bill of indictment, the presiding judge shall ask if defendants would give testimony. If they agrees to testify, the presiding judge shall decide to hear such testimony.

2. After the defendant gives testimony, the public prosecutor shall ask question first and then advocate shall ask.

3. Parties may ask questions from defendant according to sequence set by the presiding judge.

4. The defendant may be testified without presence of other defendants based on request of parties when the court considers that it is important for establishing facts of the case.

5. If the testimony is heard as stated in section 4 of this Article, the presiding judge shall introduce the brief content of such testimony to defendants who were removed from courtroom during the testimony and shall give them opportunity to ask questions from defendant who gave testimony when they were out of the courtroom.

6. With permission of the presiding judge, a defendant may give additional testimony at any time during the adversary proceeding of the trial.

7. Regulation stated in section 4 of this Article shall also apply for a juvenile defendant.

Article 35.10. Testifying victim, civil claimant, and civil respondent at trial

1. When testifying defendants is over, testimony of victim, civil claimant, and civil respondent shall be heard at the trial according to rules set forth in articles 35.14 and 35.15 of this law.

2. In case any testimony is significantly differs from the testimony that was given during the inquiry and investigation stages or victim, civil claimant, or civil respondent failed to appear at the court, the testimony given during the inquiry and investigation stages shall be read aloud.

Article 35.11. Reminding law to witness

1. Before taking testimony from the witness, the presiding judge shall clarify his/her personal identity and relation with defendant and victim, then explain that witness is obliged to testify the truth of the criminal case, and warn about potential penalty for refusal from testimony or deliberate false testimony, and shall have the witness's signature on the trial record.

2. The presiding judge shall explain to the juvenile witness about the importance of truthful testimony, but shall not remind about penalties for a false testimony.

Article 35.12. Accompanying witness during testimony at trial

1. Considering that witness may feel uncomfortable during the court trial due to mental and/or personal conditions or for other reasons and considering the request and proposal of the public prosecutor or advocate, the court may permit a family member of the witness or persons who have close relationship with the following witnesses to accompany such witness at the trial:

1.1. person whose mentality has not become mature for reasons that are not related to mental illness;

1.2. person who has suffered mentally or physically due to the crime.

2. The presiding judge shall warn the accompanying person of the witness stated in section 1 of this Article not to intervene or influence the witness during testimony, and shall remove such accompanying person from the courtroom if such warning is violated.

Article 35.13. Examining personal identification of witness under protection

1. If testimony will be taken from a witness who is under the protection stated in Article 13.1 of this law, the presiding judge shall examine the personal identification of the witness and his/her relationship with the defendant and victim in advance.

2. Witness shall be reminded to notify of the change in his/her residential address.

Article 35.14. Hearing testimony of witness

1. In case the court decided to summon a witness at the trial based on the request of either party, such witness shall appear at the court trial and give testimony.

2. Testimony shall start with questions of the party who requested the testimony of the witness, or by the questions of the accusing party if the witness's testimony is not requested by any party.

3. When testifying a witness according to sequence set by presiding judge, rules set forth in sections 6,7,8,9,10,11, and 12 of Article 35.8 of this law shall be applied.

4. When testifying a witness, it shall be prohibited to refuse from testifying such witness for the fact that the witness was present in the courtroom during the testimony of another witness.

5. When testifying a witness is over, the presence of such witness in the courtroom can be allowed, and such witness can be testified again when necessary.

Article 35.15. Testifying witness who is under 18 years old at trial

1. When a witness who is under 18 years old is necessary to be testified, the public prosecutor and advocate shall check the mental and intellectual state of the witness and conditions to prevent from potential negative influence.

2. The court, according to the request of the public prosecutor or advocate, may enable the presence of the legal representative of witness, or teacher, or psychologist when testifying witness who is under 18 years old.

3. The presiding judge shall warn the person accompanying a witness who is under 18 years old not to interfere and influence during the testimony of such witness and shall impose penalty stated in Article 34.21 of this law if the warning is violated.

Article 35.16. Introducing with testimony of witness, and evidence

1. In case witness's testimony differs from his/her testimony that was given during the inquiry and investigation stages, the testimony given during the inquiry and investigation stages shall be read aloud in order to establish facts of the case by fully and objectively examining such facts from all available aspects.

2. A witness may use written notes when giving testimony at the court trial.

3. A witness shall be allowed to read documents related to his/her testimony, however, such documents shall be provided to the court.

4. During the testimony of a witness, the public prosecutor and advocate may introduce and demonstrate the necessary evidence.

Article 35.17. Reading testimony aloud

1. The previously given testimony of a witness can be read aloud from the minutes or can be introduced to the parties as audio, video, or audio-video recording based on request of parties.

2. If the court considers that the request of parties as grounded, the witness may be testified and or questioned through audio-video equipment without his/her physical presence at the trial if such witness is under protection according to Article 13.1 of this law or in order to protect the witness from mental pressure or external influence.

3. In order to ensure the implementation of goals of the criminal procedure, the court, considering the request and proposal of parties as reasonably grounded or on its own initiative, may testify and question a witness during the trial through audio-video equipment by separating him/her in a specially equipped room.

4. In case operations stated in sections 2 and 3 of this Article is implemented, personal identification of the witness shall be established and relevant laws shall be reminded.

5. In case expert opinion or certification of medical institution proves that the witness has died or is physically unable to give testimony in person, audio, video, or audio-video recording that reflects the testimony of such witness shall be presented or manuscript of the witness shall be examined.

Article 35.18. Protecting witness and victim

1. When taking witness and victim protection measures in compliance with Article 13.1 of this law during the court trial, personal characteristics of the witness and victim, circumstances of the crime shall be considered and the court shall examine if crime committed with any discrimination,or committed against sexual inviolability, child safety.

2. Before testifying witness and victim whose identity and names were concealed according to Article 13.1 of this law, witness and victim shall be disclosed.

3. The court shall decide if the trial in which the witness and victim stated in section 2 of this Article testify, should be closed or open to public by holding a preliminary hearing as stated in section Article 33.1 of this law.

4. In case the grounds for protecting the witness and victim who testified at the trial remains valid or such grounds have newly emerged, then protective measures shall be taken as stated in Chapter 13 of this law.

Article 35.19. Examination of physical evidence and written evidence

1. During the examination of evidence at trial, parties shall introduce the physical evidence and written evidence of the case file to the court, defendant, witness, and expert witness.

2. After being introduced with physical and written evidence, participants may request the court to ask clarifications from defendant, witness, and expert witness.

3. In case an evidence that is unable to be brought to the trial should be examined, this process shall be noted in trial record and the judicial panel may arrive at the place of evidence and examine it with presence of the parties.

4. Based on the request of participants, written evidence included in the case file may be examined and read aloud for participants.

5. As requested by participants, the presence of expert witness, specialist, and other witnesses may be ensured during the examination of the physical and written evidence.

6. When testifying participants stated in section 5 of this Article, regulations set forth in articles 35.10, 35.11, 35.12, 35.13, 35.14, 35.15, and 35.16 shall be applied.

Article 35.20. Examining the results of the investigative action

1. Results of the investigative actions stated in this law shall be examined and analyzed by way of checking the investigation minutes, audio, video, and audio-video recordings, and testifying witness and expert witness at the courtroom.

2. Examination of the results of investigative actions shall be limited by information reflected in the minutes, audio, video, and audio-video recordings.

3. When testifying participants stated in section 1 of this Article, rules set forth in articles 35.11, 35.12, 35.13, 35.14, 35.15, 35.16, and 35.17 shall be applied.

4. After the investigator introduces the conclusion stated in Article 26.8 of this law, the parties may ask questions from investigator to have the conclusion explained and clarified.

Article 35.21. Examining expert opinion, testifying expert witness, carrying out additional or repeated expert analysis

1. Sequence for the examination of a conclusion of investigator and expert opinion of several expert witnesses shall be set by the court based upon proposals of the parties.

2. After expert witness reading aloud its expert opinion, the parties may ask questions from the expert witness to have the expert opinion explained and clarified and may request the court to carry out an additional expert analysis.

3. When testifying the expert witness, rules set forth in articles 35.11, 35.12, 35.13, 35.14, 35.15, 35.16, and 35.17 shall be applied.

Article 35.22. Examination of places and dwellings

1. If there is no other way to establish facts of the case, the court may organize an examination of crime scene or dwelling where the crime was committed with the presence of the parties, witness, expert witness, and other participants.

2. Upon arrival at the place of the examination, the presiding judge shall announce that the trial continues hereafter, and parties may ask questions from the defendant, victim, witness, and expert witness in connection with the examination.

3. Participants of the examination may explain everything that can be significant for establishing facts of the case to the court.

4. Examination shall be carried out according to rules set forth in this law.

Article 35.23. Carrying out investigative experiment

1. An experiment can be carried out by the court upon the request of either party if it is necessary to reproduce certain circumstances and events in order to examine evidence that is included in the case file.

2. Parties, witnesses and other participants shall be present during an experiment.

4. Experiment shall be carried out according to rules set forth in this law.

Article 35.24. Presentation of conclusion by public prosecutor and advocate

1. After the chief justice announces the end of adversary proceeding of trial, the public prosecutor and advocate shall issue their conclusions. Their conclusions can be submitted to the court in writing.

2. Before presenting their conclusions, the public prosecutor and advocate may request for a break from the court. The court shall set the duration of the break.

3. After the public prosecutor and advocate finish presenting their conclusions, they may make a counter comment to each other within the content of their conclusions.

4. Any new evidence that has not reviewed by the court trial shall not be used in their conclusions.

5. The court, in conformity with goals of criminal procedure, shall determine the duration of time for presenting conclusions and counter commenting by public prosecutor and advocate considering requests and proposals of the parties.

6. In case the defendant is representing him/herself at the court, he/she shall have a rights to provide conclusions and comments specified in this Article.

7. After public prosecutor and advocate present their concussions, the presiding judge shall announce the end of the presentation of conclusions at the trial.

Article 35.25. Final statement of the defendant to the court

1. After completion of conclusion by the public prosecutor and opinion by the advocate and their comments, the presiding judge shall allow the defendant to give the final statement, and questions to shall not be allowed during the final statement of the defendant.

2. Time limit shall not be applicable for the final statement of the defendant.

Article 35.26. Hearing opinion of citizens' representative of the court

1. After the completion of the process stated in Article 35.24 of this law, citizens' representative of the court may read aloud his/her opinion about the guilt of the defendant which opinion is submitted to the court.

Article 35.26. Departing of the judicial panel to consultation room

1. After the final statement of the defendant is presented, the judicial panel shall depart to the deliberation room to issue the court decision, and the presiding judge shall announce this process.

CHAPTER THIRTY SIX

COURT DECISION

Article 36.1. Consultation for issuing the court decision

1. The court shall make its decision by consulting in the deliberation room. The presiding judge shall facilitate voting and decision making in the deliberation room and shall make the decision based on the majority of votes.

2. During the consultation in the deliberation room, all judges shall have equal right and duty of vote and shall express, explain their positions and proposals.

3. Judge who forms minority of the votes in the deliberation room shall have right to explain his/her grounds and to carry out another voting.

4. Judge who forms minority of the votes in the deliberation room shall write his/her special proposal and attach it to the court decision, and such special proposal shall not be announced when of the court decision is read aloud.

5. When making decision on the guilt of the defendant, the court shall discuss each of the following issues in the deliberation room:

5.1. if elements of the crime established by the trial constitutes a crime or not;

5.2. whether the defendant is guilty of committing the crime;

5.3. article, section, sub-section of the Criminal Code applicable to sentencing of the criminal offense committed by the defendant;

5.4. determined the amount of compensation for damages and loss incurred by the crime for each defendant.

6. After the court introduces its decision resolving that the defendant is guilty of committing the crime and has the decision reflected in the trial record, the court may continue the trial to discuss about imposing criminal penalty according to Criminal Code.

7. In case the court decided to adjourn the trial according to section 3 of Article 34.1 of this law and decided to proceed the trial with imposing criminal penalty after the adjournment, general conditions of the court proceedings set forth in Chapter Forty four shall be applicable to the court trial proceedings.

8. When deciding whether to impose criminal penalty to the defendant according to the Criminal Code, the court shall discuss each of the following issues in the deliberation room:

8.1. presence of aggravating and mitigating conditions specified in articles 6.5 and 6.6 of the Criminal Code;

8.2. type and severity of criminal punishment, and if the defendant should serve time in prison or not;

8.3. the regime of the prison facility if imprisonment is imposed as criminal penalty;

8.4. calculation of the duration of arrest and other restraining measures when such durations should be included in the criminal penalty;

8.5. process of dealing with physical evidence;

8.6. calculation of the cost of the criminal procedure;

8.7. change or termination of the restraining measures taken for the defendant;

8.8. process of dealing with seized and sealed properties.

9. The presence of any individual except judges shall be prohibited in the deliberation room during the consultation of judges.

10. Issues consulted by judges in the deliberation room should not be disclosed.

Article 36.2. Form and structure of court decision

1. The court decision made on the name of Mongolia shall have forms of convicting or acquitting.

2. The court decision shall consist of introduction, description, and resolution parts.

3. The court decision should be written in clear and comprehensible language, and shall be unambiguously enforceable.

4. If the defendant is found guilty during the court trial, the court shall make convicting decision.

5. If the act or omission of the defendant does not constitute a crime or he/he is not found guilty, the court shall make acquittal decision.

6. The acquittal decision of the court shall specify that the defendant has the right to lodge a complaint according to this law claiming for the reparation.

Article 36.3. Resolving civil claim by the court decision

1. When making conviction decision on criminal case, the court shall decide to satisfy or repeal the civil claim fully or partly considering grounds of the civil claim and established facts of the case.

2. When making acquittal decision on criminal case, the court shall resolve the following:

2.1. repeal the civil claim if the commission of any crime or defendant's participation in the crime has not proven;

2.2. decide not to discuss the civil claim if the defendant was acquitted because his/her action or omission does not constitute a crime.

3. In case certain amount of civil claim cannot be calculated without postponing the court proceedings, the court may transfer the civil claim to the jurisdiction of civil court procedure by specifying that the civil claimant has the right to have the claim resolved.

Article 36.4. Consequence of leaving civil claim without consideration

1. In case a civil claim was repealed during the criminal procedure, the civil claimant shall not have right to submit the same civil claim according to the civil court procedure.

2. In case civil claim was not considered during the criminal procedure, the civil claimant shall have the right to submit the same civil claim according to the civil court procedure.

Article 36.5. Satisfying civil claim

1. In case the court decided to satisfy the civil claim and there has not been any other measures taken to satisfy such claim, the court may take measures to satisfy the claim until the court decision comes into force.

2. In case any civil claim has not been submitted but it is found that damage has incurred due to the criminal act, the court shall specify in its convicting decision that the person has the right to submit civil claim according to the civil court procedure.

Article 36.6. Introduction part of court decision

4. The introduction part of court decision shall include the following:

1.1. the court made decision on the name of Mongolia;

1.2. place and time of the decision made;

1.3. name of the court, composition of judicial panel, citizens' representative of the court, and secretary of the trial, parties, and participants;

1.4. case number;

1.5. Given and family names, place and date of birth, residential and work addresses, position, education, marriage status, and other relevant identification information of the defendant;

1.6. article, section, sub-section of the Criminal Code the case applicable to allegedly committed crime of the defendant.

Article 36.7. Description part of conviction decision of the court

1. Description part of the conviction decision of the court shall consist of two sections which are section about considering the defendant as guilty and section about imposing criminal penalty.

2. The section about considering the defendant guilty shall specify the following:

2.1. date, time and place, method and motivation of the crime, goal, reasons and causes for committing the crime, type of guilt, facts of the crime established during the determining of amount and characteristics of damages inflicted by the crime;

2.2. if the court considers a case that involves several defendants, the act, participation, and type of accomplice of each defendant;

2.3. content of the evidence that served as the ground for proving the guilt of the defendant, conclusion of the public prosecutor which the court considered such conclusion as relevant, important, and legitimate for the case, evidence that served as the grounds for the proposal of the advocate, and grounds that denied and negated the conclusion of the citizens' representative of the court;

2.4. legal conclusion that is made on facts of the case established by the court trial;

2.5. if some of the defendants are acquitted or some criminal acts are repealed for one defendant, grounds that negated the convicting evidence and content of the evidence that supports the negation.

3. The section about imposing criminal penalty to the defendant shall specify the following:

3.1. content of the evidence that serves as the ground for imposing criminal penalty to the defendant, aggravating and mitigating conditions, types, severity, and grounds of criminal penalty;

3.2. the regime of the prison facility if imprisonment is imposed as penalty;

3.3. grounds and content of evidence applicable to the mitigation of previously imposed criminal sentence;

3.4. grounds for or using compulsory measures according to section 1 of Article 7.2 of the Criminal Code if the defendant was acquitted from serving imprisonment;

3.5. grounds for satisfying the claim for compensation for the damages and losses incurred by the crime wholly or partly or the grounds for repealing such claim or leaving the claim without consideration;

3.6. grounds for seizing property and income obtained as as result of a crime, vehicles, firearms, and other specially improvised weapons used for crime.

Article 36.8. Resolution part of conviction decision of the court

1. The resolution part of the conviction decision shall include the following:

1.1. clause, section or article of the Criminal Code for which the defendant is guilty of committing a crime;

1.2. restraining measures taken for the defendant, type and severity of sentence, degree and severity of the criminal punishment to be served as determined in the Article 6.1 of the Criminal Code;

1.3. the regime of the prison facility if imprisonment is imposed as a penalty;

1.4. calculation of how the duration of arrest and other restraining measures included in calculation of the criminal penalty in case such arrest or other restraining measure were taken for the defendant before the court makes the conviction decision;

1.5. specify if restraining measures taken for the defendant should remain valid until the court decision comes into force;

1.6. the amount and schedule of the compensation and monetary payment in case fine is imposed as penalty or the defendant should compensate the damages and losses of the crime to the victim;

1.7. grounds for satisfying civil claim for compensation for the damages and losses incurred by to the crime wholly or partly or the grounds for repealing the civil claim or leaving the claim without consideration;

1.8. resolving seized and sealed property, income, and the physical evidence;

8.6. allocation of the cost of the criminal procedure.

2. In case the defendant is accused of several crimes that are specified in multiple articles, sections, sub-sections of the Criminal Code, then each of criminal acts that are acquitted or convicted shall be indicated in the court decision.

3. In case the defendant is acquitted as released from criminal penalty, it shall be specified.

4. The court decision should specify that the public prosecutor, defendant, victim and their legal representatives and advocates shall have right to appeal or submit protest within 14 days after the receipt of the conviction decision of the court.

5. The presiding judge and judicial panel shall sign on the conviction decision of the court.

Article 36.9. Acquittal decision of the court

1. The description part of the acquittal decision shall include the following:

1.1. facts of the case established by the court, content of the evidence used in establishment;

1.2. content of the evidence that served as the ground for acquittal, grounds that the court considered such evidence as relevant, important, and legitimate for the negation or grounds that negated the conclusion of the public prosecutor, and proposals of advocate, civil representative of the court.

2. The resolution part of the acquittal decision shall include the following:

2.1. grounds for acquittal;

2.2. annulling restraining measures if any such measure was taken;

2.3. annulling any measures taken to ensure satisfaction of civil claim or probability to seizure of property if any such measures are taken;

2.4. right to claim for the damage occurred, and the time limit and judicial jurisdiction for submitting such claim;

2.5. resolution of physical evidence;

2.6. rules for appealing and protesting the court decision;

3. Grounds for the decision on damage occurred and loss incurred due to the crime made by the court shall be reflected in the description part of the court decision.

4. In case it is not proven that the defendant has committed the crime and the acquittal decision of the court was made based on such ground, then the criminal case shall be returned to the prosecutor's inspection.

/This section was amended by the law dated January 10, 2020/

5. The court decision should specify that the public prosecutor, defendant, victim and their legal representatives and advocates shall have right to appeal or submit protest within 14 days after the receipt of the conviction decision of the court.

Article 36.10. Reading the court decision aloud

1. If the open court trial is held, the presiding judge shall read the court decision aloud specifying each issue stated in sections 5.1, 5.2, 5.3, and 5.4 of Article 36.1 of this law.

2. The presiding judge shall read aloud the content of the court order together with the resolution part of the decision and close the proceeding after explaining other necessary issues.

3. The defendant and other individuals who are present in the courtroom shall stand while hearing the court decision.

4. The order shall come into force once it is read aloud.

5. In case the defendant does not have the command of Mongolian language, a translator or interpreter shall translate or interpret the court decision to his/her mother language or a language that he/she has good command of, after the court decision is read aloud.

6. In case the trial is conducted as closed to public, the resolution part of the court decision shall be read aloud as open to public.

Article 36.11. Releasing detained defendant

1. In case defendant is acquitted, released from serving criminal penalty, imposed probation without detention, imposed penalties other than imprisonment, or case is repealed, the defendant who was detained shall be released from detention.

Article 36.12. Changing restraining measures

1. Once a court decision is made by proving that defendant is guilty of committing the crime, the court may change the restraining measures taken for the defendant based on proposal of the public prosecutor, the defendant, his/her legal representative and advocate.

Article 36.13. Handing over the court decision

1. After reading the court decision aloud, acquittal or conviction decision of the original version of the court shall be produced in writing within 15 days and shall be handed over to the public prosecutor, defendant, victim, civil claimant, civil respondent, and advocate.

2. Other participants aside from those stated in section 1 of this Article who requested to receive the court decision shall be notified by the court to arrive and receive the decision within 7 days from the issuance.

3. The court decision shall be translated into his/her mother language or a language that he/she has good command of, for the defendant who does not have command of Mongolian language and shall be handed over together with the original Mongolian version of the decision within the period set forth in section 1 of this Article.

4. If participants failed to receive the court decision within the period specified in sections 1 and 2 of this Article, the decision shall be delivered according to Article 11.9 of this law.

Article 36.9. Correcting clerical error of the court decision

1. Clerical errors including typographical errors, mistakenly written words, figures, and calculations in the court decision can be corrected upon the proposal of the public prosecutor or request of the defendant, his/her legal representative or advocate submitted to the court, or by the court on its own initiative.

2. The court shall immediately discuss and review the clerical errors stated in section 1 of this Article shall and make correction.

3. The presence of participants and the public prosecutor may be allowed in the discussion of review stated in section 2 of this Article.

4. In case the court decision is corrected, it shall be handed over according to Article 36.10 of this law.

5. Decision on correcting clerical errors of the court decision shall specify how the errors were corrected and judicial panel shall sign on it.

CHAPTER THIRTY SEVEN

ENFORCEMENT OF COURT DECISION

Article 37.1. Court decision comes into force

1. Decision of the first instance court shall come into force in the following occasions:

1.1. at the expiration of the period for filing appeal or protest in case parties and participants have not lodge appeal or protest within the period set forth in Article 38.2 of this law;

1.2. appellate instance court reviewed appellate complaint and/or protest and decided to affirm the decision of the first instance court or modified the decision.

2. In case the decision of the first instance court is appealed, the enforcement of the court decision shall be suspended.

Article 36.2. Enforcement of court decision

1. In case no appeal and protest is lodged within the period set forth in this law, the court decision shall be enforced as soon as such period expires.

2. If an appeal or protest is lodged against the court decision, the court decision shall be enforced from the day that the decision of the appellate instance court comes into force.

Article 36.2. Implementing of court decision

1. Corporation, organization, officials, individuals, and legal entities shall implement the legally valid court decision.

Article 37.4. Delivery of the legally valid court decision

1. The court decision shall be delivered to the organization for enforcement of court decisions within 5 working days once the decision comes into force according to this law.

2. Organization and officials that received the court decision which is stated in section 1 of this Article, shall immediately notify of the receipt to the prosecutor.

Article 37.5. Deferral of the implementation of a conviction decision of the court

/This section was amended by the law dated January 10, 2020/

1. The court may defer the enforcement of its conviction decision up to 2 years in case the decision convicts a juvenile, pregnant woman, mother of a child under the age of three, or single father who has committed a crime for the first time. During this deferral period, the court decision enforcement organization shall monitor the convict.

2. When deferring the enforcement of the conviction decision of the court for the juvenile defendant who has committed a crime for the first-time, the court may apply compulsory measures specified in sections 2 and 3 of Article 7.3 of the Criminal Code by assigning an obligation or restricting their rights.

3. In case the juvenile convict whose sentence is deferred has failed to fulfill assigned obligations or violated restrictions during period of deferral, the court shall terminate the decision on deferral of the enforcement of conviction decision of the court based on the prosecutor's conclusion and make decision to impose imprisonment as penalty to serve.

4. If an convicted parent avoids his/her parental duty to care their child, the court shall terminate the deferral of the enforcement of the conviction decision of the court based on the prosecutor's conclusion and make decision to impose imprisonment as penalty to serve.

5. If a convict intentionally commits a crime during the deferral period, the court shall impose a penalty under Article 6.9 of the Criminal Code.

6. If a person stated to section 1 of this Article has not violated obligations and restrictions assigned by the court during the period of deferral of enforcement of the court decision, the court shall release him/her from penalty upon the prosecutor's conclusion.

Article 37.6. Early release from imprisonment and setting surveillance

1. Issues related to early release from imprisonment specified in Article 6.12 of the Criminal Code shall be resolved by the court of the territorial jurisdiction of the prison facility upon the submission of prosecutor's conclusion which is based on recommendation of the prison administration.

2. When a convict is released early from imprisonment, surveillance shall be set for the duration equal to the unserved term.

3. During the surveillance period, an obligation may be assigned to the convict who is released early from imprisonment, but violation of such obligation shall be subject to termination of the court decision on setting surveillance based upon conclusion of the prosecutor, then the court shall decide to continue serving the remainder of the term in imprisonment.

4. If a person released from the imprisonment commits intentional crime during the surveillance period, the court shall impose penalty for the newly committed crime in addition to unserved term according to procedures set forth in Article 6.9 of the Criminal Code.

6. Once the decision on early release from imprisonment is made, the defendant shall be immediately released, and the release shall be notified and the personal file shall be delivered to the organization for enforcement of court decision of the residential territory of the released person.

6. Once the decision on early release from imprisonment is made, the convict shall be immediately released, and the release shall be notified and the personal file shall be delivered to the organization for enforcement of court decision of the residential territory of the released person.

7. An advocate may lodge a complaint and prosecutor may submit a protest against the court decision on early release from imprisonment.

Article 37.7. Release from imprisonment or restriction on the freedom of movement sentence due to illness

1. In case criminal penalty is not applicable due to the grounds stated in Article 6.13 of the Criminal Code, the prosecutor shall have an expert opinion issued according to rules set forth in Chapter 26 of this law based upon the proposal of the organization for enforcement of court decision.

2. Grounding on the prosecutor's conclusion issued upon the expert's conclusion and proposal of the organization stated in section 1 of this Article, a judge shall make decision to apply compulsory medical measures by keeping the convict in specialized psychological facility or other medical institutions or to release the convict from serving the remainder of the term of imprisonment to which the convict was sentenced.

3. Once the court makes decision to release from the sentence due to illness, the convict shall be immediately released.

4. Based on the conclusion made by the prosecutor, the court shall resolve the issues related to imprisonment of the defendant specified in sections 4 and 5 of Article 7.4 of the Criminal Code.

Article 37.8. Discharge and mitigation of criminal sentence

1. In case a criminal penalty for certain crimes has been reduced or certain act or omission is no longer considered as a crime, the court shall discharge the convict or mitigate the sentence.

Article 37.9. Release of convict who is sentenced to life imprisonment

1. After 25 years has been served by the convict who is sentenced to life imprisonment, the court shall decide whether to release the convict considering the circumstances of the committed crime, losses and damages incurred by the crime, characteristics of the damage, and personal characteristics of the convict.

2. In case the convict is not released according to decision set forth in section 1 of this Article, the release shall be discussed every two years.

3. The administration of the prison facility shall submit a proposal about release of a convict who is sentenced to life imprisonment one month prior to the term set forth in section 6 of Article 56 of the Criminal Code.

4. After reviewing the proposal stated in section 3 of this Article, the prosecutor shall submit conclusion about the following to the court:

4.1. release from imprisonment; or

4.2. refusal from the release.

5. When deciding to release a convict who is sentenced to life imprisonment, the court shall comply with rules set forth in Article 37.6 of this law.

Article 37.10. Changing the sentenced regime of prison facility

1. Based on the conclusion of the prosecutor, the court shall decide to transfer a convict from open prison facility to closed one or vice versa considering the open and closed regimes of the prison facilities are stated in Article 5.6 of Criminal Code.

2. The court decision stated in section 1 of this Article shall be made by the court of the territorial jurisdiction where the court decision is enforced.

Article 37.11. Common grounds for resolving issues related to enforcement of the conviction decision of the court

1. Replacement of the fine or community service sentence with imprisonment sentence, or other unclear issues related to the enforcement of the conviction decision of the court shall be resolved or clarified by the court that made the conviction decision within 15 days from the notification of the issue to such court.

/This section was amended by the law dated January 10, 2020/

2. In case the conviction decision of the court is enforced in a territory that is not in the territorial jurisdiction of the court that made such decision, the court of same competence that has the proper territorial jurisdiction over the enforcement of the conviction decision shall resolve issues stated in section 1 of this Article, or the issue shall be resolved by higher instance court if any court with same competence is not available for the territorial unit, and the decision shall be delivered to the court that made the initial decision.

3. Replacement of the fine, community service, or restriction on the freedom of movement sentence with imprisonment sentence, early release from imprisonment and setting surveillance, and release from imprisonment or deprivation of travel rights sentence due to illness shall be resolved by the court of territorial jurisdiction where the enforcement of the court decision takes place notwithstanding what court made the initial decision.

/This section was amended by the law dated January 10, 2020/

Article 37.12. Procedure for resolving issues related to enforcement of the conviction decision of the court

1. Issues related to execution of the conviction decision of the court shall be resolved by the court that made such decision within 15 days after the notification of the issue to such court. If the convict, his/her advocate requests to be present at the trial, such request shall be satisfied.

2. The presence of the victim can be allowed during the court trial held to resolve the unclarity of in the part of a court decision which determines compensation for the damages and losses incurred by the crime.

3. When resolving issues related to release of the defendant from imprisonment or restriction on the freedom of movement sentence due to illness, or transferring convict to medical institutions, the court may ensure the presence of the expert witness who issued relevant expert opinion according to rules set forth in Chapter 27 of this law.

4. When resolving issues related to changing the fine, community service, or restriction on the freedom of movement sentence with the imprisonment sentence, early release from imprisonment and setting surveillance, a representative of the organization for enforcement of court decision shall be present.

/This section was amended by the law dated January 10, 2020/

5. The process of resolution of the case shall start with the information provided by the judge, and the court shall make its decision after hearing the request of participants and conclusion of the prosecutor.

6. In case the prosecutor, defendant and his/her advocate disagree with the court decision on the execution of the conviction decision of the court, they may lodge appeal or submit a protest.

PART VIII

PROCEEDINGS IN COURTS OF APPELLATE AND CESSATION INSTANCES

CHAPTER THIRTY EIGHT

APPEALING THE COURT DECISION

Article 38.1. Right to appeal or protest

1. Defendant, victim, their advocates and legal representative shall have the right to appeal and the public prosecutor or an upper-level prosecutor shall have a right to protest against the court decision.

2. An advocate shall have the appeal familiarized by his/her customer before the advocate submit the appellate complaint to the court.

3. The prosecutor, upper-level prosecutor, victim, his/her legal representative, defendant, his/her legal representative, and their advocates shall clearly write their grounds for protest and appellate complaint.

4. A person who is acquitted shall have the right to appeal against reasons and grounds of acquittal specified in the acquittal decision of the court.

5. The right to appeal of civil claimant, civil respondent, their representative and advocate shall only be applicable to parts of the court decision that is relevant to the civil claim.

Article 38.2. Process of appeal or protest to the court of appellate instance

1. Appeal and protest against the court decision shall be filed in writing by the prosecutor, upper-level prosecutor, and participants of the criminal procedure to the court of first instance which made such decision, within 14 days after handing over the decision of the court of first instance or since such decision is delivered according to Article 11.9 of this law.

2. In case a detained convict files an appellate complaint, the administration of the detention center shall verify the complaint and send it to the court of proper jurisdiction within the following working day.

3. The court shall not receive complaint that is submitted after the expiration of the period stated in section 1 of this Article.

4. If the failure to observe the time limit for appeal is reasonably excusable, then persons who have right to lodge appellate complaint and protest shall submit their request about restoration of expired period to the court that made the initial decision.

5. When resolving the request for restoration of the expired period, the court may summon the person to have the explanation. Person who has submitted such request shall have obligation to prove the reasonable excuse for expiration of term.

6. In case there is a reasonable excuse, the court shall make a decision to restore the expired period.

7. In case the court decision on repealing the request for restoration of expired period is not agreed, a compliant may be lodged to the court of appellate instance.

8. If the court of appellate instance restored the expired period for lodging appellate complaint or protest, the court shall deliver relevant decision to the court that made the first instance decision to have the case resolved according to the complaint and/or protest or to implement measures stated in Article 38.3 of this law.

Article 38.2. Notifying about the appellate complaint or protest by the court

1. The court that received appellate complaint and/or protest, shall deliver the copy of the complaint and/or protest to the prosecutor and participants within the following working day.

2. The copy of appellate complaint and/or protest shall be delivered to a detained defendant.

3. The prosecutor and participant may provide appellate argument within 7 days after handing over the copy of the complaint and protest lodged through appellate procedures.

4. The content of the appellate argument stated in section 3 of this Article shall be within the scope of the appellate complaint or protest.

5. The court shall notify about the appellate argument to the persons who has lodged appellate complaint and protest within the next working day.

Article 38.4. Furthering case to the court of appellate instance

1. As soon as the period for appealing, protesting against the decision of the court of first instance and providing appellate argument against such appeal and protest expires, the court of first instance shall further the case file to the court of appellate instance according to proper jurisdiction by attaching appellate complaint, protest, and relevant appellate argument.

2. Cases furthered to the court of appellate instance shall be distributed to judges according to to the case distribution rule set by the meeting of all judges of such court.

/This section was amended by the law dated January 10, 2020/

Article 38.2. Withdrawal of appellate complaint or protest submitted to the court of appellate instance

1. The prosecutor, upper-level prosecutor, and participant may withdraw their appellate complaint or protest submitted to the court of appellate instance before the case is presented to the court by a judge.

2. An advocate should not withdraw the appellate complaint without permission of his/her client.

3. The court shall notify the parties about the withdrawal of appellate compliant and protest within the following working day.

CHAPTER THIRTY NINE

PROCEEDINGS IN THE COURT OF APPELLATE INSTANCE

Article 39.1. Competence of the court of appellate instance

1. When reviewing appellate complaints and protests, the court of appellate instance shall review the all processes and the whole decision.

2. The court of appellate instance shall not use facts that were not reviewed, established and/or evidence that is not examined by the court of first instance as the ground for its decision.

3. The court shall consider the case as a whole without limiting its competence by the issues reflected in the appellate compliant and protest and regardless of the event that any other convict or person acquitted has submitted appellate complaint or protest.

4. The court of appellate instance may reduce the sentence imposed to the defendant by changing the criminal punishment stated in relevant article, section, and sub-section of the Criminal Code or reduce the sentence without changing the such parts of the Criminal Code.

/The Constitutional Court of Mongolia concluded that the part of this section states "... increase the sentence ..." is not compliant with the Constitution of Mongolia by its conclusion number 3 dated March 13, 2019 and such conclusion was accepted by the parliament of Mongolia by the State Great Khural's Resolution number 27 dated March 26, 2019.

/This section was amended by the law dated April 25, 2019/

5. The court of first instance, prosecutor, and investigator shall be obliged to enforce the decision of the court of appellate instance made in relation to the criminal procedure.

6. Upon reviewing the appellate complaint and protest, the court, shall set the date for the court trial if such court considers that there is a ground to review the case at the court trial.

7. In case the following grounds are established, the court shall not review the case at the trial of court of appellate instance and make relevant decision:

7.1. person who submitted appellate complaint or protest is not an individual or legal entity that has legal competence to submit such complaint and protest to the court of appellate instance;

7.2. period for submitting appellate complaint and protest has expired;

7.3. issue does not fall under the jurisdiction of the court of appellate instance;

7.4. previous court decision that resolved the same case by appellate instance rules, remains valid;

7.5. person who submitted appellate complaint or protest has withdrawn such complaint and protest.

8. The decision stated in section 7 of this Article is not agreed, the prosecutor and participants may lodge complaint according to rules set forth in sections 3 and 4 of Article 15.8 of this law.

Article 39.2. Time limit for resolving case in the court of appellate instance

1. An appellate instance court shall consider and make decision on a case within 30 days after the receipt of appellate complaint or protest from the first instance court.

2. The chief justice may extend the time limit by up to 30 days considering the complexity of the case.

3. The date and place of the appellate instance court trial shall be notified at least 3 days before the trial to the prosecutor and participants who requested to be present at the trial.

Article 39.3. Presence at the appellate instance court trial

1. The presence of the prosecutor and participants shall be ensured at the appellate instance court trial upon their written request.

2. Except for the event stated in section 1 of this Article, the failure to appear at the appellate instance court trial by the prosecutor and participant shall not obstruct its consideration of the case.

3. If a person stated in section 1 of Article 5.3 of this law is participating in the trial, the presence of an advocate shall be ensured for such person.

4. In case court trial is postponed on the grounds specified in sections 1.1, 1.2, 1.3 and 1.4 of Article 34.15 of this law, it shall be notified immediately to the prosecutor and participants.

5. On the ground stated in section 2 of Article 34.4 of this law, the court may decide to hold a closed to public appellate instance trial.

Article 38.4. Proceedings at the appellate instance court trial

1. Opening part of proceedings at the appellate instance court trial shall be held according to rules set forth in articles 35.1, 35.2, and 35.5 of this law.

2. Presiding judge shall set the sequence for reviewing the case at the appellate instance court trial considering proposal and request of the parties.

3. Reporting judge shall report about the case under review by presenting the content of court decision, grounds of appellate complaint and/or protest without including own subjective judgments.

/This section was amended by the law dated January 10, 2020/

4. According to the sequence set by the presiding judge, grounds for appellate complaint or protest shall be explained by the person who submitted such complaint or protest, evidence shall be examined, then arguments of the participants, the conclusion of the prosecutor, the comment of the defendant, and the opinion of defense advocate shall be heard by the court.

5. When presenting their conclusions and proposals, the parties may use the records of the first instance court trial, audio-video recording, and evidence included in the case, and the parties shall also be allowed to provide new evidence related to personal characteristics of the defendant and reduction of the sentence imposed to the defendant.

6. The court may ask questions in relation to complaint, protest, and argument submitted by parties.

7. The presiding judge shall announce the end of the adversary proceeding of the trial and judicial panel shall enter the deliberation room.

8. When enforcing liability for the violation of the court trial rules, Article 33.19 of this law shall be applicable.

9. The appellate instance court trial shall be recorded according to Article 11.7 of this law.

Article 39.5. Grounds for terminating or modifying the court decision

1. In case one of the following grounds is found, the court of appellate instance shall terminate or modify the decision of the first instance court:

1.1. ground stated in the judicial decision is not supported by established facts of the case;

1.2. incorrect application of the Criminal Code;

1.3. serious violation of the Law on Criminal Procedure.

Article 39.6. When conclusion stated in the court decision is not supported by established facts of the case

1. In case one of the following grounds is found, the court shall consider that the conclusion stated in the decision of first instance court is not supported by established facts of the case:

1.1. if the conclusion is not proven by the evidence examined at the court trial;

1.2. if the court failed to consider circumstances which could have substantially influenced the conclusion;

1.3. if the court failed to provide enough grounds for the exclusion when the court decided to use one of the several contradicting evidence that has substantial significance, as the ground for the conclusion and decided to excluded the others;

1.4. if the conclusion made by the court contains substantial contradiction that have influenced or could have influenced the establishment of the guilt, the proper application of the Criminal Code, or sentencing.

Article 39.7. Incorrect application of the Criminal Code

1. In case one of the following conditions is found, it shall be considered as incorrect application of the Criminal Code:

1.1. the court failed to use properly applicable law;

1.2. the court used the law that is not applicable to the case;

1.3. the court applied law by incorrectly explaining relevant article, section, and sub-section of such law.

Article 39.8. Serious violation of the Law on Criminal Procedure

1. In case one of the following circumstances is found, it shall be considered that the court seriously violated the Law on Criminal Procedure in making decision:

1.1. the decision was made by illegal composition of the judicial panel;

1.2. the court made decision without reviewing the request about the jurisdiction of the case which request is submitted upon grounds provided by the law;

1.3. judge who should be disqualified or debarred according to articles 10.1 and 10.2 of this law participated at the trial;

1.4. regulations of articles 35.13 and 35.14 of this law were violated;

1.5. the court used evidence stated in section 8 of Article 16.3, articles 16.11 and 16.12 of this law as ground for its decision;

1.6. the court decision fails to meet requirements stated in articles 36.2, 36.3, 36.4, 36.5, and 36.6 of this law;

1.7. the case file did not include the court trial record and/or evidence attached to such record;

1.8. the resolution part of the court decision that was read aloud at the court trial is different from the resolution part of the court decision that is handed over;

1.9. the record of the first instance court trial contradicts with audio-video recording;

1.10. case was repealed for explicitly ill ground.

Article 39.9. Decision of the court of appellate instance

1. The court of appellate instance shall make one of the following decisions:

1.1. repeal appellate complaint and/or protest and affirm the decision of the first instance court;

1.2. wholly or partially terminate the decision of the first instance court and repeal the criminal case;

1.3. wholly or partially terminate the decision of the first instance court based upon grounds stated in section 1 of Article 33.3 and/or section 6.2 of Article 34.7 of this law and return the case to the prosecutor or to the first instance proceedings;

/This section was amended by the law dated April 25, 2019/

1.4. modify the court decision without increasing the criminal punishment stated in the Criminal Code and the sentence;

/The Constitutional Court of Mongolia concluded that the part of this section states "... or increase the sentence ..." is not compliant with the Constitution of Mongolia by its conclusion number 3 dated March 13, 2019 and such conclusion was accepted by the parliament of Mongolia by the State Great Khural's Resolution number 27 dated March 26, 2019.

/This section was amended by the law dated April 25, 2019/

1.5. modify decisions stated in sections 1.3, 1.4, 1.5, 1.6, 1.7, 1.8, and 1.9 of Article 36.8 of this law.

/This section was annulled by the law dated January 10, 2020/

2. The decision of appellate instance court shall include the following:

2.1. date, addressed organization, and submitted person of the appellate complaint or protest;

2.2. names of judicial panel of the appellate instance court, names of the prosecutor, and advocate;

2.3. name of first instance court, date and reference number of the court decision;

2.4. the summary of the decision of the court of first instance;

2.5. grounds of appellate complaint and/or protest;

2.6. the content of appellate argument against appellate complaint or protest;

2.7. conclusion of the appellate instance court and grounds for such conclusion;

2.8. signatures of judicial panel.

Article 39.10. Reading aloud the decision of the appellate instance court

1. The presiding judge of the appellate instance court trial shall read the court decision aloud.

2. The presiding judge shall provide explanation about the grounds of termination or modification of convicting court decision of the first instance court and the sentence imposed.

3. In case the court decided to affirm or modify the convicting decision of the first instance court, the period of the restraining measures served by the convict shall be included into the calculation of total duration of served sentence.

4. Once the decision of the appellate instance court is read aloud, the decision shall be issued in writing within 15 days and shall be handed over to the prosecutor and participants according to Article 36.10 of this law.

Article 39.11. Enforcement of the decision of appellate instance court

1. The decision of the appellate instance court shall come into force once such decision is read aloud.

Article 39.12. Correcting clerical error of the court decision [made by the court of appellate instance]

1. Prosecutor and participants may make a request for correcting clerical errors including typographical errors, mistakenly written words, figures, and calculations in the decision of the court of appellate instance, or the court, on its own initiative, shall correct the errors according to rules set forth in Article 36.14 of this law.

CHAPTER FORTY

CRIMINAL PROCEEDINGS IN THE CESSATION INSTANCE COURT

Article 40.1. Lodging complaint or protest for cessation instance proceedings

1. Based on the following grounds against the decision of the court of appellate instance, participants of criminal procedure may submit complaint or the prosecutor or upper-level prosecutor may file a protest for cessation instance proceedings:

1.1. incorrect application of the Criminal Code by the court;

1.2 serious violation of the Law on Criminal Procedure have influenced or could have influenced the decision of the court.

/This section was amended by the law dated January 10, 2020/

2. Complaints and/or protest for cessation instance proceedings shall be submitted within 14 days after the decision of the court of appellate instance is handed over or delivered according to section 4 of Article 39.10 of this law.

/This section was amended by the law dated January 10, 2020/

3. Complaints and/or protest for cessation instance proceedings shall be submitted based on the following grounds:

3.1. incorrect application of the Criminal Code by the court;

3.2 serious violation of the Law on Criminal Procedure have influenced or could have influenced the decision of the court.

/This section was annulled by the law dated January 10, 2020/

4. Person who submitted complaint or protest for cessation instance proceedings may withdraw such complaint or protest before the cessation instance court starts adversary proceeding of the trial.

5. Submitting complaint or protest for cessation instance proceedings shall not serve as grounds to suspend the enforcement of the decision of appellate instance court.

6. Complaint and protest protest for cessation instance proceedings shall specify the following:

6.1. name of the court that will resolve the complaint or protest;

6.2. given and family names, and residential addresses of the individual who lodged protest, name, address, and current location of legal entity;

6.3. given and family names, official position of the person who submitted the protest;

6.4. given and last names, residential address, and other necessary information of the individual who will be present as advocate;

6.5. which decision of which court is being complained or protested;

6.6. brief content of the case as stated in the decision of first and appellate instance courts;

6.7. legal grounds and evidencing proof of the complaint and protest;

6.8. proposal and request of complaining or protesting person;

6.9. documents attached and the list of attachments.

7. In case the period for submitting complaint and protest for cessation instance proceedings has expired for a reasonable excuse, request for restoration of period shall be resolved according to rules set forth in sections 5, 6, 7 and 8 of Article 38.2 of this law.

8. The Prosecutor General and the prosecutor appointed by the Prosecutor General shall have the right to get familiarized with the case file materials in order to write a protest for cessation instance proceedings.

9. An advocate shall have the complaint for the cessation instance proceedings introduced to his/her client before delivering it to the court.

/This section was amended by the law dated January 10, 2020/

10. An advocate should not withdraw the complaint for cessation instance proceedings without permission of his/her client.

/This section was amended by the law dated January 10, 2020/

Article 40.2. Receiving complaint and protest for cessation instance proceedings

1. The court that concerned the case by the rules of the first instance procedure shall receive the complaint and protest for cessation instance proceedings and shall execute the operations stated in Article 38.3 of this law.

2. The court that received complaint and protest shall deliver the case to the Supreme Court together with complaint, protest and comments.

33. Upon receipt of complaints and protests, the court of cessation instance shall discuss them by the meeting of all judges within 21 days and the cases which four or more judges voted to review by cessation instance rules, shall be reviewed based upon resolution [of the meeting of all judges].

/This section was amended by the law dated January 15, 2021/

4. In case complaint or protest was not included in the resolution [of the meeting of all judges] stated in section 3 of this Article, it shall be considered that the court of cessation instance refused to review such complaint or protest by cessation instance rules and a resolution shall be issued accordingly.

/This section was amended by the law dated January 15, 2021/

5. The resolutions stated in sections 3 and 4 of this Article shall come into force as soon as it is signed by judges. Such decision shall be the final and non-appealable.

/This section was amended by the law dated January 15, 2021/

5.1. complaint or protest fails to satisfy requirements set forth in section 6 of Article 40.1 of this law;

5.2. the person who submitted complaint or protest for cessation instance proceedings is not an individual or legal entity that has legal competence to submit such complaint and protest;

5.3. period for submitting complaint and protest has expired;

5.4. issue does not fall under the jurisdiction of the court of cessation instance;

5.5. previous court decision that resolved the same case by cessation instance rules, remains valid;

5.6. complaint or protest for cessation instance proceedings has been withdrawn.

6. During the discussion [by the meeting of all judges] whether to review a complaint or protest by cessation instance rules, the presence of any participant or prosecutor shall not be allowed. This decision shall be the final decision.

Article 40.3. Time limit for reviewing and resolving a case at the court of cessation instance

1. After the receipt of the case file, the court shall review the case by the cessation instance proceedings within 30 days and this time limit may extended once by the meeting of all judges of the Criminal Chamber of the Supreme Court of Mongolia considering the proposal of a judge.

/This section was amended by the law dated January 15, 2021/

Article 40.4. Date of the trial [of cessation instance court]

1. The trial date of the cessation instance court trial shall be notified to the prosecutor and participants who lodged the complaint and participants who requested to be present at the court trial according to rules set forth in Article 11.9 of this law.

2. Failure to appear at court by participants of criminal procedure, except the prosecutor, shall not serve as the ground for postponing the court trial.

Article 40.5. Competence of the court of cessation instance

1. The court that is reviewing a case by cessation instance rules shall not have the right to establish any fact which was not established or which was negated by decisions made by courts of first and appellate instances or consider that such fact was proven, or to consider that any evidence more significant than others, and also shall not have right to resolve in advance any issue related to what article, section, sub-section of the Criminal Code should be applied by or what sentence should be imposed by courts of first and appellate instance courts.

2. Cessation instance court shall review whether the courts of first and appellate instances applied the Criminal Code incorrectly or serious violation of the Criminal Procedure Code by such lower instance courts have influenced the court decision or if such courts have used law by explaining such law differently than the official interpretation issued by the Supreme Court.

/This section was amended by the law dated January 15, 2021/

3. Incorrect application of Criminal Code and serious violation of Criminal Procedure Law shall refer to the statements provided in articles 39.7 and 39,8 of this law.

4. The court of cessation instance shall not review a case on the grounds other than those stated in section 3 of Article 40.1 of this law.

5. When reviewing a case by cessation instance rules, the court shall review all the proceedings and all the decisions fully.

Article 40.6. Criminal proceedings at the court of cessation instance

1. Judicial panel for reviewing a case by cessation instance rules shall be composed of five judges of the Supreme Court, and the composition of judicial panel and the presiding judge shall be appointed by preset rules.

/This section was amended by the law dated January 15, 2021/

2. The presiding judge shall open the trial by announcing names of alleged defendant and victim, the brief of the case, and ask the prosecutor and participants if they have any challenge or recusal of the judicial panel or other participants or if they have other proposals and request about the case.

3. Reporting judge shall report about the case under review and present the content of court decision, grounds of complaint and/or protest for cessation instance proceedings without including own subjective judgments.

/This section was amended by the law dated January 10, 2020/

4. The prosecutor or advocate who submitted complaint or protest for the cessation instance proceedings shall present the grounds for his/her complaint or protest.

5. Judicial panel shall ask questions and have answers from parties with permission of the presiding judge.

6. After the prosecutor introduces legal conclusion and advocate presents his/her opinion, the judicial panel shall make their decision in the deliberation room.

Article 40.7. Consultation for issuing the court decision

1. The court shall make its decision by holding closed to public consultation in the deliberation room. The presiding judge shall facilitate voting and decision making in the deliberation room and each issue shall be resolved based on the majority of votes.

2. During the consultation in the deliberation room, all judges shall have equal right of vote and shall freely express, explain their positions and proposals.

3. Judge who forms minority of the votes in the deliberation room shall have right to explain his/her grounds and to carry out another voting.

Article 40.8. Decision of the court of cessation instance

1. The court of cessation instance shall make one of the following decisions:

1.1. repeal complaint and/or protest for cessation instance proceedings and affirm the decision of the first instance court;

/This section was amended by the law dated April 25, 2019/

1.2. wholly or partially terminate the decisions of the first instance and appellate instance courts and repeal the criminal case;

/This section was amended by the law dated April 25, 2019/

1.3. wholly or partially terminate decisions of first instance and appellate instance courts based upon grounds stated in section 1 of Article 33.3 and/or section 6.2 of Article 34.7 of this law and return the case to the prosecutor or to the lower instance proceedings;

/This section was amended by the law dated April 25, 2019/

1.4. modify first and appellate instance court decisions without increasing the criminal punishment stated in the Criminal Code and the sentence;

/This section was amended by the law dated April 25, 2019/

1.5. leave the complaint and protest without reviewing based on the grounds stated in section 5 of Article 40.2 of this law;

1.6. In case the court considers that the law to be applied by the court is not compliant with the Constitution of Mongolia, a proposal about submission of a request to the Constitutional Court shall be submitted to the meeting of all judges of the Supreme Court;

1.7. modify decisions stated in sections 1.3, 1.4, 1.5, 1.6, 1.7, 1.8, and 1.9 of Article 36.8 of this law.

/This section was annulled by the law dated January 10, 2020/

2. The Presiding judge of the cessation instance trial shall introduce the content of court decisions stated in sections 1.1, 1.2 and 1.3 of this Article.

3. Within 30 days after presenting the decision of the cessation instance court, the reporting judge shall issue the decision in writing.

5. The presiding judge and judicial panel shall sign on the decision of the court of cessation instance.

5. Decision of the cessation instance court shall be attached to case file together with special proposal of a judge, and the copy of the decision shall be handed over according to Article 36.10 of this law to the persons who complained or protested.

Article 40.9. Correcting clerical error of the court decision

1. Prosecutor and participants may make a request for correcting clerical errors including typographical errors, mistakenly written words, figures, and calculations in the decision of the court of cessation instance, or the court, on its own initiative, shall correct the errors according to rules set forth in Article 36.14 of this law.

Article 40.10. Appealing the decision of the court of cessation instance

1. If such person considers that cessation instance court decision violated law, persons stated in Article 40.1 of this law may submit a complaint to the Chief Justice of Supreme Court within 30 days after handing over the decision of the court of cessation instance.

2. Complaint made regarding the decision of the cessation instance court may be submitted to the Supreme Court through the first instance court that initially resolved the case.

3. In case the Chief justice of the Supreme Court finds the compliant as well grounded, the Chief justice shall make a conclusion to get the complaint reviewed by the United session of cessation instance criminal judges of the Supreme Court. The conclusion of the Chief justice shall indicate characteristics of proceedings that resolved the case and the grounds to consider the court decision has violated law.

4. In case the Chief justice of the Supreme Court considers that the complaint should not be reviewed by the United session of cessation instance criminal judges of the Supreme Court, the Chief justice shall reply to the persons who lodged compliant or protest according to Article 11.9 of this law within 30 days.

Article 40.11. United session of cessation instance criminal judges of the Supreme Court

1. In case two judges who was in the composition of judicial panel of the cessation instance trial that made the court decision submitted special proposal or the Chief Justice of Supreme Court made conclusion or the Prosecutor General submitted protest, then the case shall be reviewed and resolved by the United session of cessation instance criminal judges of the Supreme Court /hereinafter the "United session of cessation instance criminal judges"/ within 30 days.

2. In the event stated in section 1 of this law, the Chief Justice of Supreme Court shall make a decision to arrange the United session of cessation instance criminal judges and set the date of the session.

3. The session stated in section 1 of this Article shall be presided by the Chief Justice of Supreme Court.

4. The United session of cessation instance criminal judges shall be considered as operative when the Chief Justice of Supreme Court and at least three quarter of all judges of the Criminal chamber of the Supreme Court participate the session.

Article 40.12. Decision of the United session of cessation instance criminal judges

1. The United session of cessation instance criminal judges, by its majority of vote, shall decide whether to terminate or modify the decision made by the cessation instance court.

/This section was amended by the law dated January 10, 2020/

2. During the consultation for decision making, Article 36.1 of this law shall be applicable.

3. In case the votes of all criminal judges are found equal, decision of the cessation instance court shall remain valid.

4. The United session of cessation instance criminal judges shall be conducted according to the rules set forth in articles 40.3, 40.4, 40.5, and 40.6 of this law, and shall make decision as stated in section 1 of Article 40.7 of this law.

5. Decision stated in section 1 of this Article shall shall come into force once such decision is read aloud.

6. Decision made by the United session of cessation instance criminal judges in which the Chief Justice of Supreme Court participated, shall be the final decision.

PART IX

EXCEPTIONAL RULES OF CRIMINAL PROCEEDING

CHAPTER FORTY ONE

REVIEWING COURT DECISION BASED ON NEWLY DISCOVERED CIRCUMSTANCES

Article 41.1. Grounds for reviewing court decision due to newly discovered circumstances

1. If following circumstances are established it shall be considered as newly discovered circumstance and a previously issued court decision that has come into force may be annulled and the criminal case can be restored:

1.1. it is established that the court made decision based on deliberately false testimony of a witness, false opinion of an expert witness or deliberately false translation or interpretation of a translator or interpreter or fraudulent, falsified, forged physical evidence, records, or documents;

1.2. it is established by legally valid court decision that an investigator, prosecutor, authorized official, or the court has gravely abused their power;

1.3. new circumstances of the case are discovered and such circumstances could have served as grounds to prove that the person who has been acquitted was actually guilty or an innocent person or legal entity has been sentenced, or such new circumstances were unknown to the court when the relevant court decision is made and could have served as grounds to apply an article, section, or sub-section [of the Criminal Code] that contains less or more severe criminal penalty;

1.4. if a human right was seriously violated due to the court decision in which application of law by the court was obviously wrong.

2. In case it is impossible to issue the court decision because the statute of limitations has expired, the Amnesty law has come into force, individual has been granted by pardon [of the President of Mongolia], or the sentenced has died, newly discovered circumstances as stated in section 1 of this Article shall be established by the rules set forth in this law.

Article 41.2. Request for review of court decision

1. The prosecutor shall receive a complaint or request about newly discovered circumstances. The prosecutor shall issue an order to initiate a criminal case by considering that a new circumstance is discovered if one of the grounds specified in Article 41.1 of this law has been established, then the prosecutor on his/her own shall notify the participants about the initiation of the criminal case and further examine newly discovered circumstances or shall assign the investigator to notify and examine so.

2. During the examination of newly discovered circumstances, the investigator shall carry out necessary investigative operations according to the rules set forth in this law.

3. In case the prosecutor considers that a criminal case should not be initiated in connection to the newly discovered circumstances, the prosecutor shall decide to reject the complaint or request about newly discovered circumstances and shall issue well-reasoned order, but the order can be appealed to the upper-level prosecutor.

4. Once the investigation of newly discovered circumstances is commenced, the duration of criminal proceedings shall be started over and the rules set forth in Article 31.13 of this law shall be applicable to extension of such period.

Article 41.3. Time limit for restitution of a criminal case due to newly discovered circumstances

1. If it is necessary to review an acquittal decision of the court or necessary to apply legal regulation [of the Criminal Code] with more severe criminal penalty to the sentenced, it shall be reviewed and applied only when one year has not passed after the discovery of the new circumstances and when the statute of limitations stated in Article 1.10 of the Criminal Code has not expired.

2. If the review of a conviction decision of the court is based on newly discovered circumstances and in favor of the defendant, then no time limit shall be applicable.

3. The death of a convict shall not obstruct the restitution of the case based on newly discovered circumstances if the case is reopened to acquit the convict.

Article 41.4. Resolving a request for restitution of criminal case proceedings due to newly discovered circumstances

1. Upon examining grounds described by Article 41.1 of this Law, the prosecutor shall issue a conclusion about the restitution of criminal proceedings due to newly discovered circumstances and shall submit the conclusion in writing to the following courts:

1.1. to the appellate instance court if the case resolved by a first instance court;

1.2. to the cessation instance court if the case resolved by a appellate instance court;

2. The court that received the conclusion about the restitution of criminal proceedings due to newly discovered circumstances, shall review the case and make decision on majority of votes.

3. If the court decides to refuse the conclusion of the prosecutor, it shall be notified to the person who requested.

4. In case court considers the conclusion of the prosecutor is reasonably grounded, the court shall terminate relevant court decision and shall make one of the following decisions:

4.1. set the jurisdiction of the court and return for another resolution;

4.2. return the case to the prosecutor's supervision.

5. The decision specified in section 4 of this Article shall be delivered to the prosecutor and participants according to Article 11.9 of this law.

Article 41.3. Criminal procedure of case restored due to newly discovered circumstances

1. Once the previous court decision is terminated on the grounds stated in section 3 of Article 41.4 of this law and criminal proceedings are restored, the criminal proceedings shall be carried out according to the usual criminal procedures for the case.

2. If the previous court decision is terminated due to newly discovered circumstances, the first instance court shall not be guided by any section of such court decision in resolving the same case.

CHAPTER FORTY TWO

MUTUAL LEGAL ASSISTANCE IN CRIMINAL MATTERS

Article 42.1. Requesting for investigative operation

1. If it is necessary to execute interrogation, examination, search, experiment, seizure of property, or other criminal procedure activities provided in this law on the territory of foreign country, the matter shall be executed according to bilateral and mutual legal assistance agreements or other international agreements and treaties.

2. Request for executing investigative action shall be made through the organizations stated in the relevant international agreement or treaty.

3. Except it is otherwise provided in the relevant international agreement, the request shall be made in the language of the addressed state.

Article 42.2. Content of request for procedural actions

1. Request for execution of certain procedural action shall be made in writing and shall include the following:

1.1. name and address of the requesting organization;

1.2. name and address of the requested organization;

1.3. the description of the assistance requested;

1.4. the description of the criminal case, relevant facts that has been established during investigative operations, and the purpose of seeking legal assistance;

1.5. grounds for executing the legal assistance;

1.6. citizenship, occupation, residential address, and location of the person who is stated in the request, or the name and address if stated person is a legal entity;

1.7. physical and other evidence;

1.8. information about criminal punishment for the crime, and also the amount of damage incurred by the crime where necessary;

1.9. description of certain investigative actions to be carried out on the territory of requested state.

2. The documents and evidence attached to the request shall be translated into official language of the requested state and authorized official shall sign. Such documents and evidence can also be stamped when necessary.

Article 42.3. Summoning and interrogation of witness, victim, and expert witness

1. Unless otherwise stated in the international agreements and treaties, victim, witness, expert witness, civil claimant, and civil respondent who has citizenship of Mongolia can be summoned through the diplomatic mission of Mongolia of the relevant state when such person is temporarily or permanently residing in such country.

2. Unless otherwise stated in the international agreements and treaties, witness, victim, expert witness, civil claimant, or civil respondent who has citizenship of other country can be summoned through central state administrative body in charge of foreign affairs and competent organization of the relevant country.

3. Following penalties and compulsory measures shall not be applicable to witness, victim, and other participants stated in section 1 of this Article:

3.1. coercively bringing;

3.2. imposing penalty for their refusal or avoidance from testimony;

3.3. imposing criminal penalty for false testimony or false expert opinion.

Article 42.4. Executing request for investigative actions sought by competent organization of foreign state

1. Request for investigative actions of competent organization or official of foreign state shall be executed by the court, prosecutor, and investigator according to common rules [of criminal procedure] provided in this law.

2. If it is applicable according to international agreements, norms and normative of investigative actions of foreign state can be applied during the execution of a request.

3. If it is allowed by international agreements, the presence of a representative of relevant organization of a foreign state may be allowed in the execution of the request.

4. Unless it is stated otherwise in international agreements, a reasonable refusal together with received documents shall be returned through the Prosecutor General's Office to the requested organization of a foreign state for the following events in which the request for assistance is not executable:

4.1. if the request doesn't meet the requirements of this law and respective international agreement;

4.2. if the execution of the request would impair the sovereignty, security of Mongolia;

4.3. if the execution of the request would violate laws of Mongolia.

Article 42.5. Delivering materials of a case file to ensure continuity of inquiry or investigation

1. In case it is established that a foreign citizen has left Mongolia after committing a criminal offense on the territory of Mongolia, materials and documents collected during the inquiry or investigation shall be delivered to the relevant organization of a foreign country according to rules provided by laws and international agreements.

Article 42.6. Conducting criminal proceedings upon request

1. In case Mongolian citizen has returned to Mongolia after committing a crime on the territory of a foreign state and competent organization of such state has made request to conduct further criminal proceedings of the case in Mongolia, criminal proceedings shall be conducted according to the rules provided in this law.

2. Materials collected by competent investigative organization of a foreign country with respect to the person stated in section 1 of this Article shall be retrieved according to rules provided by laws and international agreements, and the court shall resolve if such evidence would be admissible.

CHAPTER FORTY THREE

TRANSFER OF A PERSON FOR IMPELEMTATION OF CONVICTION DECISION OF THE COURT

Article 43.1. Making request for transfer of the citizen of Mongolia

1. In case a citizen of Mongolia has left for a foreign country after committing a crime on the territory of Mongolia, the request for the transfer of such person shall be made to the competent organization of the foreign state according to rules provided by law and international agreements.

2. The request shall specify the following:

2.1. first and given names, date of birth along with evidencing documents of the person to transfer;

2.2. citizenship, description of appearance, and a photo;

2.3. the brief of the crime committed by the person, section of applicable law, and sentence imposed by court if such person is convicted;

2.4. date of the conviction decision of the court or date of the order of accusation;

2.5. certified copies of documents attached to the request.

Article 43.2. Executing the request for transfer of foreign citizen [made by a foreign state]

1. The request made by competent organization of a foreign state for the transfer of a foreign citizen or stateless person who has committed a crime or has been sentenced on the territory of foreign country shall be executed according to rules provided by laws and international agreements.

2. If the person stated in section 1 of this Article who is subject to transfer is serving an imprisonment sentence on the territory of Mongolia, the transfer may be postponed until the person completes the remainder of the sentence or is released from the sentence.

3. If such postponement of transfer would result expiration of the statute of limitation or obstruct investigation of the crime, the person can be transferred.

Article 43.3. Refusal of transfer

1. In the following occasions a transfer shall be refused:

1.1. if the person is a citizen of Mongolia;

1.2. if the person was granted by asylum in Mongolia;

1.3. if the alleged action or omission of the person would not constitute an offense in Mongolia;

1.4. the person to be transferred has previously served sentence for the same offense or the same criminal case was repealed earlier;

1.5. if the statute of limitation for the particular offense has been expired according to laws of Mongolia or circumstance which criminal proceedings should not be initiated, carried out, or the person should not be sentenced, has been established;

1.6. if there is potential danger of torture after the the transfer of the person;

1.7. if the person would be sentenced by death penalty for the crime committed under the law of the requesting county.

Article 43.4. Transfer of a person with dual citizenship or stateless person

1. Transfer of a person with dual citizenship or stateless person shall be resolved as provided by this law and international agreements and treaties.

Article 43.5. Taking pre-trial detention measure for the purpose of transfer

1. If there is legal ground for executing the request for transfer of the competent organization of foreign state, the court, upon the proposal of the prosecutor, shall resolve if such person would be arrested and detained until the transfer.

2. Date, time, and place of the transfer shall be notified by the prosecutor to the competent organization of the requesting state.

3. If the detained person who is stated in section 1 of this Article is not transferred within 30 days, the person shall be released by the court decision.

4. The person who was released as stated in section 3 of this Article can be detained again if another request has been made.

Article 43.6. Transfer of property and other evidence

1. Arms and tools used by criminals, other items that contain traces of crimes and/or obtained through criminal activities, and other necessary evidence shall be transferred along with the person when transferring a foreign citizen or stateless person to a foreign state according to rules provided in this law.

2. If the evidence described in section 1 of this Article is required for resolution of another criminal case, the transfer of evidence can be refused.

3. Regardless of requirement stated in section 2 of this Article, the evidence stated in section 1 of this Article shall be transferred when the relevant organization of foreign state has issued a guarantee to return the evidence upon resolution of the case.

CHAPTER FORTY FOUR

TRANSFER OF FOREIGN PRISONER TO THE STATE OF CITIZENSHIP FOR EXECUTION OF THE SENTENCE AND REQUESTING FOR THE TRANSFER OF MONGOLIAN CITIZEN

Article 44.1. Grounds for transfer of prisoner to the state of citizenship

1. The transfer of foreign citizen who is sentenced to imprisonment by the court of Mongolia to the country of his/her citizenship or the transfer of Mongolian citizen who is sentenced to imprisonment by a foreign court to Mongolia shall be resolved according to the terms and conditions of bilateral agreements of Mongolia concluded with respective countries or multi-lateral agreements and treaties to which Mongolia is a party.

2. Unless it is otherwise provided by laws and international agreements to which Mongolia is a party, the decision on the transfer of foreign citizen who is sentenced to imprisonment by the court of Mongolia to the country of his/her citizenship shall be made by the Prosecutor General of Mongolia and the decision shall be informed to the court that made the conviction decision and the court decision enforcement organization.

Article 44.2. Refusing the transfer of prisoner to the state of their citizenship

1. The transfer of foreign citizen who is sentenced to imprisonment by the court of Mongolia to the country of his/her citizenship can be refused for the following events:

1.1. in case none of the offensive actions for which the person has been sentenced, is constitute a crime by laws of the state of which the person is citizen;

1.2. if the sentence imposed to the person is not executable in the state of his/her citizenship because the statute of limitation has expired according to the laws of the state or for other reasons;

1.3. if the convict or the state that has requested for transfer has not implemented the civil claim of related section of the court decision or has not a guaranteed to implement so;

1.4. if agreement about transferring the sentenced person has not been reached based on terms and conditions provided by international agreements;

1.5. if the convict was a permanent resident of Mongolia;

1.6. if the convict can be sentenced by death penalty under the law of the requesting county for the crime committed.

Article 44.3. Resolving the request for the transfer of Mongolian citizen to complete the sentence in Mongolia

1. Unless it is otherwise provided by law or international agreement to which Mongolia is party, the request for the transfer of Mongolian citizen who is sentenced to imprisonment by a foreign court to Mongolia shall be presented to the Prosecutor General of Mongolia by the convict, his/her legal representative or relative, or upon the consent of the convict, by the diplomatic mission of Mongolia residing in the respective state or the competent organization of such state.

2. The Prosecutor General of Mongolia shall review the request. If the Prosecutor General proposes that the request can be satisfied, a soum, inter-soum, or district court shall make the relevant decision based on such proposal according to jurisdiction set by the Chief Justice of the Supreme Court.

3. The court decision shall specify the following:

3.1. name of the foreign court, place and date of the court decision;

3.2. location where the person last resided and was last employed in Mongolia;

3.3. the crime committed by the convict and articles, section, and subsection of law applied by the foreign court;

3.4. articles, section, and subsection of the Criminal Code of Mongolia applicable to the action of the convict;

3.5. period of term sentenced by the foreign court to the convict, type of prison unit, period of sentence to be completed in Mongolia, type of prison unit, and for compensation of damages by the convict.

4. If the period of sentence imposed by the foreign court is greater than the maximum term of imprisonment imposable by the Criminal Code of Mongolia, the term to be served in Mongolia shall be determined as the maximum term imposable by the Criminal Code of Mongolia for the particular crime.

5. In case the imprisonment sentence has been imposed by a foreign court, but imprisonment penalty is not applicable for such crime according to laws of Mongolia, the court shall resolve the case by imposing other type of criminal penalty analogous to the type and period imposed by the foreign court.

6. In case the convict was sentenced for committing several crimes by the foreign court, but none of them would constitute a crime according to the laws of Mongolia, the court shall repeal the criminal case and the person shall be discharged.

7. The court decision shall come into force once it is made and the prosecutor may submit protest against such decision.

8. The Prosecutor General of Mongolia shall deliver the court decision to the competent organization of the respective state and shall arrange the transfer of the person to Mongolia according to agreements and treaties entered by the requested state.

9. Early release, the replacement of the sentence with less severe sentence, inclusion in amnesty or granting by pardon [of the President], and other matters related to the enforcement of the court decision shall be resolved by the laws of Mongolia for the person who was transferred to Mongolia to complete the sentence according to this Article.

10. If an amnesty law has been adopted in the relevant foreign state, the law shall be applicable to a person who has been sentenced there and transferred to Mongolia, and the decision to such effect shall be made by the judge of the first instance court that has proper jurisdiction over the territory where the sentence is enforced.

Article 44.4. Limitation for the application of laws and international agreements

1. When resolving the request for the transfer of Mongolian citizen to complete the sentence in Mongolia, laws and international agreements that would degrade the legal status of such person should not be applied.

CHAPTER FORTY FIVE

REPARATION OF DAMAGES CAUSED BY UNLAWFUL ACTIONS OF THE JUDGE, PROSECUTOR, AND INVESTIGATOR DURING CRIMINAL PROCEEDINGS

/This section was amended by the law dated January 10, 2020/

Article 45.1. The right to reparations

1. Citizen of Mongolia, foreign citizen, and stateless person shall have the right to compensation for the property damages, and reparation for damages of reputation, dignity, business reputation, health and mental consequences caused by unlawful action of the investigator, prosecutor, judge and to have restored the right to pension, benefits, possession of dwelling, and other rights.

/This section was amended by the law dated January 10, 2020/

Article 45.2. Grounds for reparation of damages

1. Regardless of the guilt of the investigator, prosecutor, and judge, the state shall be responsible for eliminating the damages incurred as a result of unlawful conviction, arrest, detention, the suspension of specific activities and official duties, confinement in medical institution, the imposition of compulsory medical measures, and torture of a person.

/This section was amended by the law dated January 10, 2020/

2. The right to compensation shall be ensured for the following occasions:

2.1. it is established that the person is unlawfully arrested, detained, or engagement of the person in specific activity and official duty has been suspended illegally;

2.2. the person is acquitted and the acquittal decision of the court has been made;

2.3. the case is repealed because the act or omission does not constitute a crime, the commission of the crime by the person has not been established;

2.4. an unlawful court decision on imposing compulsory medical measures has been terminated;

2.5. it has been established that the accused was tortured.

/This section was amended by the law dated January 10, 2020/

3. Section 1 of this Article shall not be applicable in case the convict was discharged or the criminal case was repealed under the amnesty law, or the person granted by the pardon, the statute of limitation has expired, the accused has not reached the punishable age, or the act or omission is no longer considered as a crime, discharged because criminal penalty or compulsory measure has been reduced or changed by a newly adopted law.

4. The investigator, authorized official, prosecutor, or judge who has caused damages to a person shall be punished under law.

5. In case it is established that an individual has been damaged by the unlawful act or omission the person who is described in section 4 of this Article and such act or omission is found to be a crime, the property damages shall be compensated by such guilty person.

Article 45.3. Compensation of property damages

1. Following property damages shall be compensated:

1.1. salary, wage or other labor incomes that served as the main source of living for the person who did not have them due to unlawful actions;

1.2. income of the legal entity;

1.3. pensions and benefits terminated due to unlawful imprisonment sentence;

1.4. property, item, and income that are confiscated and appropriated to the state budget by a court decision, or those are retrieved by an inquiry and/or investigation organization;

1.5. fine paid for the enforcement of the conviction decision of the court, costs of procedural activities, and other costs paid by an individual or legal entity;

1.6. fee for legal assistance.

2. Damages described in sections 1.1, 1.2, 1.5 and 1.6 of this Article shall be compensated from the sources stated in law.

3. When determining the compensable amount of property damages, the salary and wages received during the service of the sentence or salary and wages received during employment in other positions after being dismissed from the previous position shall be deducted.

4. Pensions and benefits lost due to sentencing shall be paid by social insurance organization or other relevant agencies.

5. Property described in subsection 1.4 of section 1 of this Article shall be returned physically by inquiry and investigation organization, prosecutor's office, or the court. If such property is physically not available, its initial value shall be determined and compensated accordingly from sources stated in law.

6. Value of the property shall be determined by the value of the time of making decision for compensation.

7. If the property is damaged, the damages shall be fully compensated.

Article 45.4. Elimination of consequences of mental damage

1. The monetary compensation of mental damage and non-material damages shall be claimed according to rules provided by the Civil Procedure Law.

Article 45.5. Compensation of damages caused to legal entity

1. As provided in this Chapter, the state shall be responsible for damages caused to a legal entity by unlawful actions of inquiry and investigation organization, prosecutor, the court, or other officials.

Article 45.6. Providing inquiry about illegal or unlawful actions

/This section was amended by the law dated January 10, 2020/

1. In case the relevant criminal case is repealed because the acquittal decision of court has been issued, the crime was not committed, action or omission did not constitute a crime, or an accomplice in the crime was not established, then the court and prosecutor shall be obliged to explain the citizen and legal entity [which was damaged by unlawful actions] about rules of reparation of violated rights and compensation for other damages and shall provide an inquiry about the decision made by such court or prosecutor upon request of the citizen or legal entity addressing the organization where he/she works as soon as the request is received.

/This section was amended by the law dated January 10, 2020/

2. In case the conviction, arrest, detention, the suspension of specific activities and official duties, confinement in medical institution, or the imposition of compulsory medical measures is found to be unlawful after such procedural action was publicly announced in media, relevant inquiry and investigation organization, prosecutor, or court shall make correction of the announcement through public media within 7 days after the relevant decision is made.

/This section was amended by the law dated January10, 2020/

Article 45.7. Explaining the rights to compensation

1. The copy of acquittal decision of the court or the order about termination or change of unlawful decisions shall be handed over or sent by mail in compliance with Article 11.9 of this law to the person who considers that such unlawful decision has violated his/her rights and legal interests.

/This section was amended by the law dated January 10, 2020/

2. An information sheet that explains the rules of compensation for damages shall be sent together with the copy of acquittal decision of the court or order described in section 1 of this Article, and the sheet shall clearly explain the right to claim for the damage caused by actions that violated law, the statute of limitation for submitting claim to the court, and the judicial jurisdiction.

Article 45.8. Claiming for elimination of damages

1. The claim for the compensation of damages caused by unlawful actions can be brought [to the court] by the individual or legal entity on their own or legal representative or authorized representative of such person or their advocate.

2. In case a juvenile has been acquitted, the claim for the compensation of damages shall be brought by his/her legal representative or advocate.

3. The claim for compensation of property damages can be submitted within 10 years from the receipt of the acquittal decision or order on refusal of accusation.

4. The claim for restoration of other rights can be submitted within 10 years from the information sheet that explains the relevant rights is handed over to the individual.

5. In case the time limits described in sections 3 and 4 of this Article were exceeded for a reasonable excuse, the court may restore the limit based upon the request of the interested person.

6. The victim shall bring the claim to the court of the territory where he/she resides.

7. In case the claiming individual has died, his/her right to compensation of property damages shall be passed to his/her descendant and his/her non-received pension and benefits shall be passed to a family member who has the right to receive pension due to loss of the breadwinner.

8. The claim for the compensation of property damages caused to the state by unlawful actions of the inquiry or investigation organization, prosecutor, and/or court shall be brought to the court by the prosecutor against the guilty person according to rules of the Civil Procedure Law.

9. The claimant stated in this Chapter who is claiming for compensation of damages shall be exempt from the payment of any judicial cost.

Article 45.9. Resolving claim for compensation of damages

/This section was amended by the law dated January 10, 2020/

1. The claim for compensation of damages caused by actions that violated law shall be resolved under the exceptional rules stated in the Civil Procedure Law.

CHAPTER FORTY SIX

MISCELLANEOUS

Article 46.1. Entry into force of this law

1. This law shall come into force on July 01, 2017.

TS.NYAMDORJ VICE-CHAIRMAN OF THE STATE GREAT KHURAL

/P.S. Translated as of the date 27-Aug-2020/

Шүүлтүүр

Сонсох:

Эрх зүйн актууд

Санал хүсэлт