Нүүр
Эрх зүйн акт 
Эрх зүйн актын орчуулга 
Нэмэлт өөрчлөлт 
Сонсох / Сонгосон утга сонсох
Pdf
Word
Хэвлэх
МОНГОЛ УЛСЫН ХУУЛЬ
2022 оны 07 сарын 01 өдөр
Төрийн ордон, Улаанбаатар хот
ХУУЛЬ ЗҮЙН ТУСЛАЛЦААНЫ ТУХАЙ
/Шинэчилсэн найруулга/
НЭГДҮГЭЭР БҮЛЭГ
НИЙТЛЭГ ҮНДЭСЛЭЛ
1 дүгээр зүйл.Хуулийн зорилт
1.1.Энэ хуулийн зорилт нь Монгол Улсын хууль, олон улсын гэрээнд заасан эрх, эрх чөлөө, хууль ёсны ашиг сонирхол нь зөрчигдсөн, хөндөгдсөн хүний хууль зүйн туслалцаа авах эрхийг хангах, төрөөс хууль зүйн туслалцааг үнэ төлбөргүй үзүүлэх хүрээ, тогтолцоо, зохион байгуулалт, эрх зүйн үндсийг тогтооход оршино.
2 дугаар зүйл.Хууль зүйн туслалцааны хууль тогтоомж
2.1.Хууль зүйн туслалцааны хууль тогтоомж нь Монгол Улсын Үндсэн хууль, Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хууль, Зөрчил шалган шийдвэрлэх тухай хууль, Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хууль, Захиргааны хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хууль, Хуульчийн эрх зүйн байдлын тухай хууль, Өмгөөллийн тухай хууль, энэ хууль болон эдгээр хуультай нийцүүлэн гаргасан хууль тогтоомжийн бусад актаас бүрдэнэ.
2.2.Монгол Улсын олон улсын гэрээнд энэ хуульд зааснаас өөрөөр заасан бол олон улсын гэрээний заалтыг дагаж мөрдөнө.
3 дугаар зүйл.Хуулийн үйлчлэх хүрээ
3.1.Төрөөс хууль зүйн туслалцааг үнэ төлбөргүй үзүүлэхтэй холбогдох харилцааг энэ хуулиар зохицуулна.
3.2.Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 5.3 дугаар зүйлийн 1.6-д зааснаас бусад үндэслэлээр эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагаанд өмгөөлөгчийг томилон оролцуулахтай холбогдох харилцааг Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хууль, Өмгөөллийн тухай хуульд заасны дагуу зохицуулна.
4 дүгээр зүйл.Хууль зүйн туслалцааны зарчим
4.1.Хууль зүйн туслалцааг үнэ төлбөргүй үзүүлэх /цаашид "хууль зүйн туслалцаа" гэх/ үйл ажиллагаанд хуульчийн мэргэжлийн болон өмгөөллийн үйл ажиллагааны зарчмаас гадна дараах зарчмыг баримтална:
4.1.1.мэргэшсэн, тогтвортой байх;
4.1.2.чанартай, хүртээмжтэй байх;
4.1.3.ашиг сонирхлын зөрчлөөс ангид байх;
4.1.4.улс төрийн нам, эвслийн үйл ажиллагаанаас ангид байх.
ХОЁРДУГААР БҮЛЭГ
ХУУЛЬ ЗҮЙН ТУСЛАЛЦАА
5 дугаар зүйл.Хууль зүйн туслалцааны төрөл
5.1.Хууль зүйн туслалцаа нь дараах төрөлтэй байна:
5.1.1.хууль зүйн зөвлөгөө өгөх;
5.1.2.өмгөөллийн үйлчилгээ үзүүлэх;
5.1.3.эрх зүйн мэдээлэл, сургалт, сурталчилгаа хийх.
5.2.Хууль зүйн зөвлөгөө нь дараах хэлбэртэй байна:
5.2.1.хууль зүйн асуудлаар биечлэн, цахимаар болон харилцаа холбооны хэрэгслээр зөвлөгөө, мэдээлэл өгөх;
5.2.2.хууль зүйн ач холбогдол бүхий баримт бичгийн эх боловсруулах.
Тайлбар: Энэ хуульд заасан "хууль зүйн ач холбогдол бүхий баримт бичиг" гэж өргөдөл, гомдол, хүсэлт, нэхэмжлэл, тайлбарыг ойлгоно.
5.3.Энэ хуулийн 5.1.3-т заасан хууль зүйн туслалцааг хуульд харшлахгүй арга, хэлбэрээр явуулах бөгөөд хууль зүйн туслалцаа үзүүлэх журмыг хууль зүйн асуудал эрхэлсэн Засгийн газрын гишүүн батална.
6 дугаар зүйл.Хууль зүйн туслалцааг үнэ төлбөргүй авах хүн
6.1.Доор дурдсан хүн /цаашид "үйлчлүүлэгч" гэх/-д энэ хуульд заасан журмын дагуу өмгөөллийн үйлчилгээ үнэ төлбөргүй үзүүлнэ:
6.1.1.Эрүүгийн хуулийн Арван хоёрдугаар бүлэг /Хүний бэлгийн эрх чөлөө, халдашгүй байдлын эсрэг гэмт хэрэг/, Арван дөрөвдүгээр бүлгийн 14.1 дүгээр зүйл /Ялгаварлан гадуурхах/, Арван зургадугаар бүлэг /Хүүхдийн эсрэг гэмт хэрэг/-т заасан гэмт хэргийн 18 насанд хүрээгүй хохирогч, түүний эцэг, эх, асран хамгаалагч, харгалзан дэмжигч хүсэлт гаргасан, эсхүл шаардлагатай тохиолдолд хүүхэд хамгаалах байгууллага, нийгмийн ажилтан, мөрдөгч, прокурор, шүүгч хүсэлт гаргасан;
6.1.2.Эрүүгийн хуулийн 11.7 дугаар зүйл /Гэр бүлийн хүчирхийлэл үйлдэх/, 13.1 дүгээр зүйл /Хүн худалдаалах/-д заасан гэмт хэргийн хохирогч төлбөрийн чадваргүй, эсхүл хохирогч нь 18 насанд хүрээгүй бол түүний эцэг, эх, асран хамгаалагч, харгалзан дэмжигч хүсэлт гаргасан, эсхүл шаардлагатай тохиолдолд хүүхэд хамгаалах байгууллага, нийгмийн ажилтан, мөрдөгч, прокурор, шүүгч хүсэлт гаргасан;
6.1.3.төлбөрийн чадваргүй сэжигтэн, яллагдагч, шүүгдэгч, ялтан;
6.1.4.хүүхдийн тэтгэлэг гаргуулах нэхэмжлэгч төлбөрийн чадваргүй бол;
6.1.5.үл хөдлөх эд хөрөнгө, газар өмчлөх эрх нь зөрчигдсөн захиргааны хэргийн оролцогч төлбөрийн чадваргүй бол;
6.1.6.Хүүхэд хамгааллын тухай хуулийн 4.1.1-д заасан эрсдэлт нөхцөлд байгаа хүүхэд.
6.2.Доор дурдсан хүүхдэд түүний эцэг, эх, асран хамгаалагч, харгалзан дэмжигчийн хүсэлт, эсхүл шаардлагатай тохиолдолд хүүхэд хамгаалах байгууллага, нийгмийн ажилтан, мөрдөгч, прокурор, шүүгчийн хүсэлтээр өмгөөллийн үйлчилгээ үнэ төлбөргүй үзүүлж болно:
6.2.1.гэмт хэргийн гэрч хүүхэд;
6.2.2.Зөрчлийн тухай хуулийн 5.4 дүгээр зүйл /Гэр бүлийн хүчирхийлэлтэй тэмцэх тухай хууль зөрчих/, 6.20 дугаар зүйл /Хүүхдийн эрхийг зөрчих/-д заасан зөрчлийн улмаас эрх нь зөрчигдсөн хүүхэд.
6.3.Гэрч, хохирогчийг хамгаалах тухай хуульд заасны дагуу хамгаалалтад байгаа гэрч, хохирогчид хүсэлтийн дагуу хууль зүйн туслалцаа үзүүлж болно.
6.4.Ахмад настан, хөдөлмөрийн чадвараа бүрэн алдсан хүн, олон хүүхэдтэй өрх толгойлсон эцэг, эх энэ хуулийн 6.1.4, 6.1.5-д заасан хэрэг, маргаанд хууль зүйн туслалцаа авч болно.
6.5.Энэ хуулийн 6.4-т заасан хүнд хууль зүйн туслалцаа үзүүлэх журмыг хууль зүй, санхүү, төсвийн болон нийгмийн хамгааллын асуудал эрхэлсэн Засгийн газрын гишүүн хамтран батална.
6.6.Төлбөрийн чадваргүй гадаадын иргэн, харьяалалгүй хүнд энэ хуулийн 6.1.1, 6.1.2, 6.1.3-т заасан хүрээнд хууль зүйн туслалцаа үзүүлж болно.
6.7.Төлбөрийн чадваргүй гадаадын иргэн, харьяалалгүй хүний төлбөрийн чадваргүй байдлыг тогтоох, үнэ төлбөргүй хууль зүйн туслалцаа үзүүлэх журмыг хууль зүйн болон гадаад харилцааны асуудал эрхэлсэн Засгийн газрын гишүүн хамтран батална.
6.8.Энэ хуулийн 5.2.1-д заасан хууль зүйн зөвлөгөөг хүний төлбөрийн чадваргүй эсэхээс үл хамааран, энэ хуулийн 5.2.2-т заасан хууль зүйн зөвлөгөөг төлбөрийн чадваргүй хүнд үнэ төлбөргүй үзүүлж болно.
7 дугаар зүйл.Үйлчлүүлэгчийн төлбөрийн чадваргүй байдлыг тодорхойлох
7.1.Төлбөрийн чадваргүй үйлчлүүлэгчийг дараах байдлаар тодорхойлно:
7.1.1.Нийгмийн халамжийн тухай хуулийн 3.1.2-т заасан өрхийн мэдээллийн нэгдсэн санд орсон, нийгмийн халамжийн дэмжлэг, туслалцаа зайлшгүй шаардлагатай өрхийн гишүүн-иргэн;
7.1.2.энэ хуулийн 7.1.1-д заасан өрхийн мэдээллийн нэгдсэн санд бүртгэлгүй боловч ядуурлын шугамаас доогуур орлоготой болох нь тухайн иргэний өргөдөл болон баг, хорооны Засаг даргын тодорхойлолт, бусад нотлох баримтаар тогтоогдсон иргэн.
7.2.Хууль зүйн туслалцаа хүсэх өргөдлийн загварыг хууль зүйн туслалцаа үзүүлэх байгууллагын захирал батална.
7.3.Энэ хуулийн 7.1.2-т заасан үйлчлүүлэгч төлбөрийн чадваргүй болохоо үнэн зөв мэдүүлэх үүрэгтэй.
7.4.Төлбөрийн чадваргүй болохоо үнэн зөв мэдүүлээгүй тохиолдолд хүлээлгэх хариуцлагын талаар үйлчлүүлэгчид урьдчилан бичгээр, эсхүл цахим хэлбэрээр сануулна.
/Энэ хэсэгт 2024 оны 01 дүгээр сарын 12-ны өдрийн хуулиар нэмэлт оруулсан./
7.5.Хууль зүйн туслалцаа үзүүлэх байгууллага нь үйлчлүүлэгчийн төлбөрийн чадваргүй байдал, эсхүл энэ хуульд заасан хууль зүйн туслалцаа авах хүнд хамаарах өргөдлийн мэдээллийг шалгах зорилгоор Улсын бүртгэлийн ерөнхий хуулийн 3.1.5-д заасан улсын бүртгэлийн мэдээллийн нэгдсэн сан, Нийгмийн халамжийн тухай хуулийн 3.1.2-т заасан өрхийн мэдээллийн нэгдсэн санг хуульд заасны дагуу ашиглах, шаардлагатай тохиолдолд хүн, хуулийн этгээд, байгууллага, албан тушаалтнаас мэдээлэл, лавлагаа авах эрхтэй.
7.6.Энэ хуулийн 7.5-д заасан мэдээлэл, лавлагааг холбогдох хүн, хуулийн этгээд, байгууллага, албан тушаалтан үнэн зөв, үнэ төлбөргүй, ажлын гурван өдрийн дотор гаргаж өгөх үүрэгтэй.
7.7.Хүн, хуулийн этгээд, байгууллага, албан тушаалтан энэ хуулийн 7.6-д заасан мэдээлэл, лавлагааг үнэн зөв гаргаж өгөх үүргээ биелүүлээгүй бол хууль зүйн туслалцаа үзүүлэхтэй холбогдон гарсан зардлыг нөхөн төлөх үүрэгтэй.
7.8.Үйлчлүүлэгч төлбөрийн чадвартай болох нь нотлогдвол улсын өмгөөлөгч хууль зүйн туслалцаа үзүүлэхээс татгалзах шийдвэрийг бичгээр, эсхүл цахим хэлбэрээр гаргаж, хувийг үйлчлүүлэгчид өгнө.
/Энэ хэсэгт 2024 оны 01 дүгээр сарын 12-ны өдрийн хуулиар нэмэлт оруулсан./
7.9.Энэ хуулийн 7.8-д заасан хууль зүйн туслалцаа үзүүлэхээс татгалзсан шийдвэр гаргахтай холбогдох харилцааг хууль зүйн туслалцаа үзүүлэх байгууллагын дүрмээр зохицуулна.
8 дугаар зүйл.Өмгөөллийн үйлчилгээ авахад бүрдүүлэх баримт бичиг
8.1.Энэ хуулийн 6 дугаар зүйлд заасан үйлчлүүлэгч өмгөөллийн үйлчилгээ авах бол хууль зүйн туслалцаа үзүүлэх байгууллагад өргөдөл гаргах бөгөөд дараах баримт бичгийг хавсаргана:
8.1.1.энэ хуулийн 7.1.1-д заасан мэдээллийн нэгдсэн санд бүртгэлгүй үйлчлүүлэгчийн хувьд баг, хорооны Засаг даргын тодорхойлолт, бусад нотлох баримт бичиг;
8.1.2.энэ хуулийн 6.4, 6.6-д заасан хүний хувьд холбогдох нотлох баримт бичиг;
8.1.3.энэ хуулийн 6.1.6-д заасан эрсдэлт нөхцөлд байгаа хүүхэд бол эрх бүхий байгууллагын тодорхойлолт;
8.1.4.энэ хуулийн 6.1.1, 6.1.2, 6.2-т заасан хүүхдийн эцэг, эх, асран хамгаалагч, харгалзан дэмжигч, эсхүл шаардлагатай тохиолдолд хүүхэд хамгаалах байгууллага, нийгмийн ажилтан, мөрдөгч, прокурор, шүүгчийн хүсэлт;
8.1.5.энэ хуулийн 6.3-т заасан гэрч, хохирогчийн хүсэлт;
8.1.6.хууль тогтоомж болон хууль зүйн туслалцаа үзүүлэх байгууллагын дүрэмд заасан бусад.
8.2.Хууль зүйн туслалцаа үзүүлэх байгууллага энэ хуулийн 7.1.1-д заасан мэдээллийг өрхийн мэдээллийн нэгдсэн сангаас татан авч, бүрдүүлэх бөгөөд үйлчлүүлэгчээс шаардахгүй.
8.3.Хуульд өөрөөр заагаагүй бол улсын өмгөөлөгчөөс бусад өмгөөлөгч төлбөрийн чадваргүй хүнд хууль зүйн туслалцааг үнэ төлбөргүй үзүүлэхдээ энэ хуульд заасан журмыг баримталж болно.
9 дүгээр зүйл.Үйлчлүүлэгчийн эрх, үүрэг
9.1.Үйлчлүүлэгч дараах эрхтэй:
9.1.1.хууль зүйн туслалцааг үнэ төлбөргүй авах;
9.1.2.улсын өмгөөлөгчийн хууль зүйн туслалцаа үзүүлэхээс татгалзсан шийдвэрийн талаар хууль зүйн туслалцаа үзүүлэх байгууллагад, өмгөөллийн үйлчилгээний талаар холбогдох эрх бүхий байгууллагад, хууль зүйн туслалцаа үзүүлэх байгууллагын шийдвэр, үйл ажиллагааны талаар хууль зүйн асуудал эрхэлсэн төрийн захиргааны төв байгууллагад тус тус гомдол гаргаж шийдвэрлүүлэх, шийдвэрийг эс зөвшөөрвөл гомдлоо шүүхэд гаргах;
9.1.3.хуульд заасан бусад.
9.2.Үйлчлүүлэгч энэ хуулийн 7.3-т заасан үүргээ биелүүлээгүй бол хууль зүйн туслалцаа үзүүлэхтэй холбогдон гарсан зардлыг нөхөн төлөх үүрэгтэй.
ГУРАВДУГААР БҮЛЭГ
ХУУЛЬ ЗҮЙН ТУСЛАЛЦАА ҮЗҮҮЛЭХ ТОГТОЛЦОО
10 дугаар зүйл.Хууль зүйн туслалцаа үзүүлэх байгууллагын удирдлага, зохион байгуулалт
10.1.Хууль зүйн туслалцаа үзүүлэх байгууллага хууль зүйн асуудал эрхэлсэн төрийн захиргааны төв байгууллагын харьяанд байна.
10.2.Хууль зүйн туслалцаа үзүүлэх байгууллага ажлын алба, салбараас бүрдэнэ.
10.3.Хууль зүйн туслалцаа үзүүлэх байгууллага чиг үүргээ хэрэгжүүлэхэд шаардлагатай хууль зүйн зөвлөгөө өгөх, эрх зүйн мэдээлэл, сургалт, сурталчилгаа явуулах болон судалгааны нэгжтэй байж болно.
10.4.Хууль зүйн туслалцаа үзүүлэх байгууллагын ажлын алба /цаашид "ажлын алба" гэх/ хууль зүйн туслалцаа үзүүлэх үйл ажиллагааг удирдан зохион байгуулна.
10.5.Хууль зүйн туслалцаа үзүүлэх байгууллагын салбар /цаашид "салбар" гэх/ энэ хуулийн 5 дугаар зүйлд заасан хууль зүйн туслалцааг үзүүлнэ.
10.6.Салбарт улсын ахлах өмгөөлөгч, улсын өмгөөлөгч, улсын өмгөөлөгчийн туслах ажиллах бөгөөд салбарыг улсын ахлах өмгөөлөгч удирдана.
10.7.Улсын өмгөөлөгч нь ажил үүргийн болон хуульчийн мэргэжлийн өөрөө удирдах ёсны зарчмаар зохион байгуулагдан ажиллана.
10.8.Хууль зүйн туслалцаа үзүүлэх байгууллага тогтоосон журмаар үйлдсэн тамга, тэмдэг, албан бичгийн хэвлэмэл хуудас хэрэглэнэ.
10.9.Салбар нь албан бичгийн хэвлэмэл хуудастай байна.
10.10.Улсын өмгөөлөгч хувийн тэмдэг болон салбарын албан бичгийн хэвлэмэл хуудас хэрэглэнэ.
10.11.Хууль зүйн туслалцаа үзүүлэх байгууллага нь хууль зүйн туслалцаа үзүүлэх үйл ажиллагаатай холбоотой асуудлыг уялдуулан зохицуулах зорилгоор хууль зүйн асуудал эрхэлсэн төрийн захиргааны төв байгууллага, Шүүхийн ерөнхий зөвлөл, Монгол Улсын Хүний эрхийн Үндэсний Комисс, прокурор болон цагдаагийн байгууллага, Монголын Нотариатчдын Танхим, Хуульчдын холбоо, Монголын Өмгөөлөгчдийн Холбоо, хууль зүйн туслалцааны чиглэлээр үйл ажиллагаа явуулдаг төрийн бус байгууллагын төлөөллийг оролцуулсан орон тооны бус зөвлөлтэй байж болно.
10.12.Энэ хуулийн 10.11-д заасан орон тооны бус зөвлөлийн ажиллах журмыг хууль зүйн асуудал эрхэлсэн Засгийн газрын гишүүн батална.
10.13.Хууль зүйн туслалцаа үзүүлэх байгууллагын үйл ажиллагаа ил тод байна.
11 дүгээр зүйл.Хууль зүйн туслалцаа үзүүлэх байгууллагын чиг үүрэг
11.1.Хууль зүйн туслалцаа үзүүлэх байгууллага дараах чиг үүргийг хэрэгжүүлнэ:
11.1.1.үнэ төлбөргүй хууль зүйн туслалцаа үзүүлэх үйл ажиллагааг удирдлага, зохион байгуулалтаар хангах;
11.1.2.хууль зүйн туслалцааны хууль тогтоомж, дүрэм, журмын хэрэгжилтийг хангах;
11.1.3.улсын өмгөөлөгчийг сонгон шалгаруулах ажлыг зохион байгуулах;
11.1.4.улсын өмгөөлөгчийн хуульчийн үргэлжилсэн болон мэргэшүүлэх сургалтыг холбогдох байгууллагатай хамтран зохион байгуулах;
11.1.5.салбар байгуулагдаагүй нутаг дэвсгэрт хууль зүйн туслалцаа үзүүлэх ажлыг эрх бүхий байгууллагатай хамтран зохион байгуулах;
11.1.6.улсын өмгөөлөгчдийн нэгдсэн бүртгэл хөтлөх, үйл ажиллагааг уялдуулан зохицуулах;
11.1.7.хүний нөөц, дэд бүтэц, техник тоног төхөөрөмжөөр хангах бодлого боловсруулж, хэрэгжүүлэх;
11.1.8.хууль зүйн туслалцаа үзүүлэх үйл ажиллагааны тайлан, статистик мэдээг улсын хэмжээнд нэгтгэн гаргах, дүн шинжилгээ хийх, нийтэд мэдээлэх;
11.1.9.чиг үүргийн хүрээнд гадаад, дотоодын байгууллагатай хамтран ажиллах, олон улсын төсөл, хөтөлбөр хэрэгжүүлэх;
11.1.10.хууль зүйн туслалцааны үйл ажиллагааг нийтэд сурталчлах;
11.1.11.эрх зүйн мэдээлэл, сургалт, сурталчилгааг зохион байгуулах, бусад байгууллагатай хамтран ажиллах;
11.1.12.хуульд заасан бусад.
11.2.Хууль зүйн туслалцаа үзүүлэх байгууллагын дүрэмд дараах зүйлийг тусгана:
11.2.1.ажлын алба болон салбарын чиг үүрэг;
11.2.2.хууль зүйн туслалцаа үзүүлэх байгууллагын удирдлага, бүтэц, зохион байгуулалт;
11.2.3.хууль зүйн туслалцаа үзүүлэх байгууллагын захирал, салбарын улсын ахлах өмгөөлөгчийн захиргааны чиг үүрэг;
11.2.4.улсын өмгөөлөгчийг сонгон шалгаруулах ажлын зохион байгуулалт;
11.2.5.хууль зүйн туслалцаа үзүүлэх байгууллагын бэлгэдэл, энгэрийн тэмдэг хэрэглэх заавар;
11.2.6.хуульд заасан бусад.
12 дугаар зүйл.Хууль зүйн туслалцаа үзүүлэх байгууллагын захирал, түүний бүрэн эрх
12.1.Хууль зүйн туслалцаа үзүүлэх байгууллагын захирал энэ хууль болон хууль зүйн туслалцаа үзүүлэх байгууллагын дүрмээр олгогдсон эрх хэмжээний хүрээнд байгууллагын өдөр тутмын үйл ажиллагааг удирдан зохион байгуулна.
12.2.Хууль зүйн туслалцаа үзүүлэх байгууллагын захирал дараах бүрэн эрхийг хэрэгжүүлнэ:
12.2.1.хууль зүйн туслалцаа үзүүлэх байгууллагын дүрмийг боловсронгуй болгох санал боловсруулж, шийдвэрлүүлэх;
12.2.2.тухайн нутаг дэвсгэр дэх хүн амын тоо, гэмт хэргийн гаралт, төлбөрийн чадваргүй, хууль зүйн туслалцаа авах шаардлагатай хүний эзлэх хувь, улсын өмгөөлөгчийн ажлын ачаалал зэргийг харгалзан салбарт ажиллах улсын өмгөөлөгчийн орон тоог тогтоох, салбар байгуулах, өөрчлөн байгуулах, татан буулгах зэрэг асуудлаар санал боловсруулж, шийдвэрлүүлэх;
12.2.3.ажлын алба, салбарын үйл ажиллагаанд хяналт тавьж, чиглэл өгөх;
12.2.4.хууль зүйн туслалцаа үзүүлэх байгууллагын үйл ажиллагааг хэвийн явуулах, сайжруулахтай холбоотой арга хэмжээний санал боловсруулж, шийдвэрлүүлэх;
12.2.5.улсын ахлах өмгөөлөгч, улсын өмгөөлөгч, улсын өмгөөлөгчийн туслах, ажлын алба, нэгжийн удирдах, гүйцэтгэх болон туслах албан тушаалтныг томилох, чөлөөлөх;
12.2.6.өмгөөллийн үйлчилгээний хувийн хэрэг бүрдүүлэх, тайлагнах журам, өмгөөллийн үйлчилгээний тайлангийн загварыг батлах;
12.2.7.улсын өмгөөлөгчийн хууль зүйн туслалцаа үзүүлэхээс татгалзсан шийдвэрийг хянах, энэ талаарх гомдлыг хүлээн авч шийдвэрлэх;
12.2.8.хууль зүйн туслалцаа үзүүлэх байгууллагын дотоод дүрэм, журмыг хууль тогтоомжид нийцүүлэн баталж, хэрэгжилтийг хангуулах, биелэлтэд хяналт тавих;
12.2.9.улсын өмгөөлөгчийн цалин хөлс, нэмэгдэл, нэмэгдэл хөлсний талаар санал боловсруулж, хууль зүйн асуудал эрхэлсэн Засгийн газрын гишүүнд танилцуулж, шийдвэрлүүлэх;
12.2.10.хууль зүйн туслалцааны үйл ажиллагааг хэвийн явуулахтай холбоотой гэрээ байгуулах;
12.2.11.улсын өмгөөлөгчийн тухайн нутаг дэвсгэрт нүүдэллэн ажиллах хуваарь, удирдамжийг салбарын саналыг үндэслэн батлах;
12.2.12.энэ хуулийн 12.2.5-д заасан ажилтантай хөдөлмөрийн гэрээ байгуулах, цуцлах, олгох урамшуулал, хөнгөлөлт, тусламж, тэтгэмжийн хэмжээг хууль тогтоомжид заасны дагуу тогтоох;
12.2.13.хууль зүйн туслалцаа үзүүлэх байгууллагын дотоод зохион байгуулалтын асуудлыг шийдвэрлэх;
12.2.14.хуульд заасан бусад.
13 дугаар зүйл.Хууль зүйн асуудал эрхэлсэн төрийн захиргааны төв байгууллагын чиг үүрэг
13.1.Хууль зүйн асуудал эрхэлсэн төрийн захиргааны төв байгууллага хууль зүйн туслалцааны талаар дараах чиг үүргийг хэрэгжүүлнэ:
13.1.1.хууль зүйн туслалцаа үзүүлэх байгууллагыг нэгдсэн удирдлагаар хангаж, хяналт тавих;
13.1.2.хууль зүйн туслалцаа үзүүлэх үйл ажиллагаанд хяналт шинжилгээ, үнэлгээ хийх, боловсронгуй болгох санал боловсруулах;
13.1.3.хууль зүйн туслалцааны хууль тогтоомж, дүрэм, журмын биелэлтийг хангуулах;
13.1.4.хуульд заасан бусад.
14 дүгээр зүйл.Хууль зүйн асуудал эрхэлсэн Засгийн газрын гишүүний бүрэн эрх
14.1.Хууль зүйн асуудал эрхэлсэн Засгийн газрын гишүүн хууль зүйн туслалцааны талаар дараах бүрэн эрхийг хэрэгжүүлнэ:
14.1.1.хууль зүйн туслалцаа үзүүлэх байгууллагын бүтэц, орон тоог батлагдсан төсвийн хүрээнд тогтоох;
14.1.2.хууль зүйн туслалцаа үзүүлэх байгууллагын захирлыг томилох, чөлөөлөх;
14.1.3.хууль зүйн туслалцаа үзүүлэх байгууллагын саналыг үндэслэн батлагдсан төсвийн хүрээнд салбарын тоо, байршил, орон тоог тогтоох, салбарыг шинээр байгуулах, өөрчлөн зохион байгуулах, татан буулгах;
14.1.4.улсын өмгөөлөгч үйлчлүүлэгчтэй болон хууль зүйн туслалцаа үзүүлэх байгууллага хувийн өмгөөлөгчтэй байгуулах гэрээний загвар, хууль зүйн туслалцаа үзүүлэхээс татгалзах шийдвэрийн загварыг батлах;
14.1.5.хууль зүйн туслалцаа үзүүлэх байгууллагын үйл ажиллагаанд хяналт шинжилгээ, үнэлгээ хийх аргачлалыг батлах;
14.1.6.хууль зүйн туслалцаа үзүүлэх байгууллагын дүрэм, улсын өмгөөлөгчийг сонгон шалгаруулах журам болон хууль зүйн туслалцаа үзүүлэх үйл ажиллагаанд дагаж мөрдөх бусад дүрэм, журмыг батлах;
14.1.7.хуульд заасан бусад.
15 дугаар зүйл.Засгийн газрын бүрэн эрх
15.1.Засгийн газар хууль зүйн туслалцааны талаар дараах бүрэн эрхийг хэрэгжүүлнэ:
15.1.1.хууль зүйн туслалцааны хууль тогтоомжийн хэрэгжилтэд хяналт тавих;
15.1.2.улсын ахлах өмгөөлөгч, улсын өмгөөлөгчийн албан тушаалын цалингийн хэмжээг прокурорын албан тушаалын цалинтай дүйцүүлэх зарчмыг баримтлан цалингийн хэмжээг тогтоох итгэлцүүрийг батлах;
15.1.3.хууль зүйн туслалцаа үзүүлэх байгууллагын удирдах, гүйцэтгэх болон туслах албан тушаал, улсын өмгөөлөгчийн туслахын албан тушаалын ангилал, зэрэглэлийг төрийн албаны төв байгууллагын саналыг үндэслэн тогтоох;
15.1.4.энэ хуулийн 19.1.3-т заасан мөнгөн урамшуулал олгох журмыг батлах.
ДӨРӨВДҮГЭЭР БҮЛЭГ
УЛСЫН ӨМГӨӨЛӨГЧ, ТҮҮНИЙ ЧИГ ҮҮРЭГ, БАТАЛГАА, ҮЙЛ АЖИЛЛАГААНД ХОРИГЛОХ ЗҮЙЛ
16 дугаар зүйл.Улсын өмгөөлөгч
16.1.Улсын өмгөөлөгч энэ хуульд заасны дагуу хууль зүйн туслалцаа үзүүлэх үндсэн үүрэгтэй, эрх, үүргээ хэрэгжүүлсний төлөө төрөөс цалин хөлс авч, ажиллах нөхцөл, баталгаагаар хангагдан ажиллаж байгаа, өмгөөллийн үйл ажиллагаа эрхлэх эрхтэй, хууль зүйн туслалцаа үзүүлэх байгууллагатай хөдөлмөрийн гэрээ байгуулсан албан хаагч байна.
16.2.Улсын өмгөөлөгч нь мэргэжлийн үйл ажиллагааг хараат бусаар явуулах бөгөөд аливаа этгээд хөндлөнгөөс оролцохыг хориглоно.
17 дугаар зүйл.Улсын өмгөөлөгчийн чиг үүрэг
17.1.Улсын өмгөөлөгч дараах чиг үүрэгтэй:
17.1.1.үйлчлүүлэгчид хууль зүйн туслалцааг үнэ төлбөргүй үзүүлэх;
17.1.2.хууль зүйн туслалцаа үзүүлэх гэрээ байгуулах, холбогдох бүртгэлийг хөтлөх;
17.1.3.холбогдох журмын дагуу хэргийн хувийн хэргийг бүрдүүлж, өмгөөллийн үйлчилгээний тайланг баталсан маягтын дагуу гаргаж, тогтоосон хугацаанд тайлагнах;
17.1.4.хуульд заасан бусад.
18 дугаар зүйл.Улсын өмгөөлөгчийн үйл ажиллагаанд хориглох зүйл
18.1.Улсын өмгөөлөгчид дараах үйл ажиллагааг хориглоно:
18.1.1.энэ хуульд заасан үндэслэл, журмаас гадуур өмгөөллийн үйл ажиллагаа явуулах;
18.1.2.хууль зүйн чиглэлээр багшлах, эрдэм шинжилгээний болон хуульчийн мэргэжлийн өөрөө удирдах ёсны байгууллагын сонгуульт ажилд хамаарахаас бусад ажил, албан тушаал эрхлэх;
18.1.3.мэдээлэл, лавлагааг энэ хуулийн 7.5-д зааснаас бусад зорилгоор ашиглах;
18.1.4.үйлчлүүлэгчээс үйлчилгээ үзүүлсний төлөө өмгөөллийн хөлс, бусад төлбөр шаардах, авах;
18.1.5.хуульд заасан бусад.
18.2.Улсын өмгөөлөгч мэргэжлийн үйл ажиллагааг холбогдох хууль тогтоомжид заасны дагуу явуулна.
19 дүгээр зүйл.Улсын өмгөөлөгчийн ажиллах нөхцөл, баталгаа
19.1.Улсын өмгөөлөгч нь Төрийн албаны тухай хууль болон холбогдох бусад хуульд заасан баталгаанаас гадна дараах нэмэлт баталгаагаар хангагдана:
19.1.1.өмгөөлөгчийн чиг үүргээ хэрэгжүүлэхэд шаардлагатай ажиллах нөхцөлөөр хангагдах;
19.1.2.жил бүр эрүүл мэндийн үзлэг, шинжилгээ, оношилгоонд төрийн зардлаар хамрагдах;
19.1.3.аймгийн төвөөс бусад суманд тасралтгүй тав болон түүнээс дээш жил ажиллаж байгаа улсын өмгөөлөгчид таван жил тутамд 12 сарын, аймгийн төв, алслагдсан дүүрэгт тасралтгүй тав болон түүнээс дээш жил ажиллаж байгаа улсын өмгөөлөгчид таван жил тутамд 6 сарын үндсэн цалинтай тэнцэх хэмжээний мөнгөн урамшууллыг олгох;
19.1.4.хуульд заасан үндэслэл, журмын дагуу хуульчийн мэргэжлийн үйл ажиллагаа явуулсны төлөө хариуцлага хүлээхгүй байх;
19.1.5.Хуульчийн эрх зүйн байдлын тухай хууль, Өмгөөллийн тухай хуульд заасан гишүүний татвар, өмгөөлөгчийн хариуцлагын даатгалын хураамж, хуульчийн үргэлжилсэн сургалтын төлбөрөөс улсын өмгөөлөгчөөр ажиллах хугацаанд чөлөөлөгдөх.
19.2.Энэ хуулийн 19.1.5-д заасан зардлыг төр хариуцна.
19.3.Улсын өмгөөлөгч нь ажиллаж байх хугацаандаа хуульчийн үргэлжилсэн сургалтад үнэ төлбөргүй хамрагдана.
19.4.Улсын өмгөөлөгчөөр гурван жил тасралтгүй ажилласан албан хаагчийг цэргийн албыг дүйцүүлэн хаасанд тооцно.
19.5.Улсын өмгөөлөгчөөр үүрэгт ажилд нь үл хамаарах ажил, үүрэг гүйцэтгүүлэхийг хориглоно.
ТАВДУГААР БҮЛЭГ
ХУВИЙН ӨМГӨӨЛӨГЧИЙГ ОРОЛЦУУЛАХ
20 дугаар зүйл.Хувийн өмгөөлөгчийг оролцуулах нөхцөл
20.1.Доор дурдсан нөхцөл байдал үүссэн бөгөөд улсын өмгөөлөгч хүрэлцээгүй үед хувийн өмгөөлөгчийг ажиллуулж болно:
20.1.1.Өмгөөллийн тухай хуулийн 15.2-т заасан үндэслэлээр улсын өмгөөлөгч үйлчлүүлэгчид хууль зүйн мэргэжлийн туслалцаа үзүүлэх боломжгүй бол;
20.1.2.нэг хэрэгт харилцан эсрэг сонирхолтой хоёр ба түүнээс дээш үйлчлүүлэгч хууль зүйн туслалцаа хүсэх өргөдөл гаргасан бол;
20.1.3.үйлчлүүлэгч нь холбогдох хуульд заасан үндэслэл, журмын дагуу улсын өмгөөлөгчөөс татгалзсан бол.
20.2.Тухайн нутаг дэвсгэрт салбар байгуулагдаагүй, эсхүл улсын өмгөөлөгчийн ажлын дундаж ачаалал хоёр дахин болон түүнээс дээш хэмжээгээр нэмэгдсэн тохиолдолд хувийн өмгөөлөгчтэй гэрээ байгуулан ажиллуулж болно.
20.3.Хууль зүйн туслалцаа үзүүлэх байгууллага өмгөөллийн үйлчилгээг үнэ төлбөргүй үзүүлэх өмгөөлөгчдөөс сонгон, гэрээ байгуулсны үндсэн дээр хувийн өмгөөлөгчийг ажиллуулна.
20.4.Энэ хуулийн 20.3-т заасан өмгөөлөгч байхгүй бол тухайн орон нутгийн өмгөөлөгчдийн салбар зөвлөлийн гишүүн өмгөөлөгчдөөс, эсхүл нээлттэй сонгон шалгаруулалтын үндсэн дээр хувийн өмгөөлөгчийг сонгоно.
20.5.Өмгөөллийн тухай хуулийн 29.1-д заасан өмгөөлөгчийн нийтэд тустай мэргэжлийн үйл ажиллагааг хувийн өмгөөлөгчийн энэ хуулийн 20.3-т заасан хууль зүйн туслалцааг үнэ төлбөргүй үзүүлэх үйл ажиллагаатай уялдуулан зохицуулна.
20.6.Энэ хуулийн 20.4-т заасны дагуу хууль зүйн туслалцаа үзүүлэх хувийн өмгөөлөгчийн өмгөөллийн хөлсний жишгийг улсын өмгөөлөгчийн цалин хөлсний жишгийг харгалзан хууль зүйн болон санхүү, төсвийн асуудал эрхэлсэн Засгийн газрын гишүүн хамтран тогтооно.
21 дүгээр зүйл.Хувийн өмгөөлөгчийн өмгөөллийн хөлс
21.1.Хувийн өмгөөлөгч нь хууль зүйн туслалцаа үзүүлэх байгууллагатай байгуулсан гэрээний үндсэн дээр хийсэн өмгөөллийн хувийн хэргийг холбогдох журмын дагуу бүрдүүлж, тайланг батлагдсан маягтын дагуу гаргаж, тогтоосон хугацаанд хууль зүйн туслалцаа үзүүлэх байгууллагад ирүүлнэ.
21.2.Хууль зүйн туслалцаа үзүүлэх байгууллага нь энэ хуулийн 21.1-д заасан баримт бичгийг үндэслэн гэрээг дүгнэх бөгөөд энэ нь өмгөөллийн хөлс олгох үндэслэл болно.
21.3.Хувийн өмгөөлөгчийн өмгөөллийн хөлсийг энэ хуулийн 22 дугаар зүйлд заасан эх үүсвэрээс санхүүжүүлнэ.
ЗУРГАДУГААР БҮЛЭГ
ХУУЛЬ ЗҮЙН ТУСЛАЛЦАА ҮЗҮҮЛЭХ ҮЙЛ АЖИЛЛАГААНЫ САНХҮҮЖИЛТ, БУСАД БАЙГУУЛЛАГЫН ОРОЛЦОО
22 дугаар зүйл.Санхүүжилтийн эх үүсвэр
22.1.Хууль зүйн туслалцаа үзүүлэх үйл ажиллагааг улсын төсвөөс санхүүжүүлэх бөгөөд төсөв нь хууль зүйн туслалцааны үйл ажиллагааг хүртээмжтэй, шуурхай, тасралтгүй, үр дүнтэй явуулах шаардлагыг хангасан байна.
22.2.Хууль зүйн туслалцаа үзүүлэх байгууллага нь хууль зүйн туслалцаа үзүүлэх үйл ажиллагаанд зориулан хуулиар хориглоогүй бусад эх үүсвэрээс буцалтгүй тусламж, хандив авч болно.
23 дугаар зүйл.Аймаг, сум, нийслэл, дүүргийн Засаг даргаас хууль зүйн туслалцаа үзүүлэх байгууллагатай харилцах
23.1.Аймаг, сум, нийслэл, дүүргийн Засаг дарга хууль зүйн туслалцаа үзүүлэх үйл ажиллагаанд дараах байдлаар дэмжлэг үзүүлнэ:
23.1.1.салбарыг стандартын шаардлага хангасан ажлын байр, техник, тоног төхөөрөмж, тээврийн хэрэгслээр хангах;
23.1.2.хууль зүйн туслалцаа үзүүлэх чиг үүргийг хэрэгжүүлэх нөхцөлийг бүрдүүлэх зорилгоор тухайн нутаг дэвсгэрт ажиллахаар томилогдсон улсын өмгөөлөгчийг орон байраар хангахад дэмжлэг үзүүлэх.
23.2.Бүх шатны иргэдийн Төлөөлөгчдийн Хурал, Засаг дарга иргэний эрх, эрх чөлөө, хууль ёсны ашиг сонирхлыг хамгаалах чиг үүргийг хэрэгжүүлэх нөхцөлийг бүрдүүлэх зорилгоор хууль зүйн туслалцаа үзүүлэх байгууллагын салбарын өмгөөлөгч, ажилтныг орон сууц, тээврийн хэрэгслээр хангах, улсын өмгөөлөгч, түүний гэр бүлийн гишүүнд дэмжлэг үзүүлэхэд шаардагдах зардлыг орон нутгийн төсөвт тусган санхүүжүүлж болно.
24 дүгээр зүйл.Хуульчдын холбооноос хууль зүйн туслалцаа үзүүлэх байгууллагатай харилцах
24.1.Хуульчдын холбоо нь хууль зүйн туслалцаа үзүүлэх үйл ажиллагаанд дараах байдлаар хамтран ажиллана:
24.1.1.улсын өмгөөлөгчийг хуульчийн үргэлжилсэн болон мэргэшүүлэх сургалт зохион байгуулахад хөнгөлөлт, дэмжлэг үзүүлж, хамтран ажиллах;
24.1.2.хууль зүйн туслалцаа үзүүлэх байгууллагын үйл ажиллагааг бэхжүүлэх, хууль зүйн туслалцааны хүртээмжийг нэмэгдүүлэх чиглэлээр хамтран ажиллах.
24.2.Улсын өмгөөлөгчийн хуульчийн мэргэжлийн үйл ажиллагаа эрхлэх эрхийг хүчингүй болгосон, түдгэлзүүлсэн бол шийдвэрийг гарсан өдрөөс хойш ажлын гурван өдрийн дотор хууль зүйн туслалцаа үзүүлэх байгууллагад ирүүлнэ.
25 дугаар зүйл.Монголын Өмгөөлөгчдийн Холбооноос хууль зүйн туслалцаа үзүүлэх байгууллагатай харилцах
25.1.Монголын Өмгөөлөгчдийн Холбоо хууль зүйн туслалцаа үзүүлэх үйл ажиллагаанд дараах байдлаар хамтран ажиллана:
25.1.1.Монголын Өмгөөлөгчдийн Холбооноос өмгөөлөгчийн нийтэд тустай мэргэжлийн үйл ажиллагааг энэ хуульд заасны дагуу хууль зүйн туслалцаа үзүүлэх байгууллагын үйл ажиллагаатай уялдуулах;
25.1.2.улсын өмгөөлөгчид үзүүлэх хөнгөлөлт, урамшууллын тогтолцоог бий болгох.
25.2.Энэ хуулийн 25.1.1-д заасан үйл ажиллагааг хэрэгжүүлэх журмыг хууль зүйн туслалцаа үзүүлэх байгууллагын захирал, Монголын Өмгөөлөгчдийн Холбооны ерөнхийлөгч хамтран батална.
25.3.Улсын өмгөөлөгчийн өмгөөллийн үйл ажиллагаа эрхлэх зөвшөөрлийг хүчингүй болгосон, дуусгавар болгосон, түдгэлзүүлсэн бол шийдвэрийг гарсан өдрөөс хойш ажлын гурван өдрийн дотор хууль зүйн туслалцаа үзүүлэх байгууллагад ирүүлнэ.
ДОЛДУГААР БҮЛЭГ
БУСАД ЗҮЙЛ
26 дугаар зүйл.Хууль зүйн туслалцааны мэдээллийн сан
26.1.Хууль зүйн туслалцаа үзүүлэх байгууллага нь хууль зүйн туслалцааны мэдээллийн сантай байна.
26.2.Энэ хуулийн 26.1-д заасан мэдээллийн санг бүрдүүлэх, ашиглах, хамгаалах, мэдээлэл солилцох журмыг хууль зүйн асуудал эрхэлсэн Засгийн газрын гишүүн батална.
26.3.Мэдээллийн санд холбогдох байгууллага болон өмгөөлөгчийн үнэ төлбөргүй хууль зүйн туслалцаа үзүүлсэн тухай мэдээллийг оруулах үүрэгтэй.
26.4.Өмгөөлөгчийн өмгөөллийн үйл ажиллагааг тогтмол эрхлэх нутаг дэвсгэр, ажлын байрны хаяг, утас, цахим шуудангийн хаягийг Монголын Өмгөөлөгчдийн Холбооноос хууль зүйн туслалцаа үзүүлэх байгууллагад тухай бүр мэдэгдэнэ.
27 дугаар зүйл.Хууль зөрчигчид хүлээлгэх хариуцлага
27.1.Энэ хуулийг зөрчсөн албан тушаалтны үйлдэл нь гэмт хэргийн шинжгүй бол Төрийн албаны тухай хуульд заасан хариуцлага хүлээлгэнэ.
27.2.Энэ хуулийг зөрчсөн хүн, хуулийн этгээдэд Эрүүгийн хууль, эсхүл Зөрчлийн тухай хуульд заасан хариуцлага хүлээлгэнэ.
27.3.Энэ хуулийн 18 дугаар зүйлд заасан хориглосон үйл ажиллагаа явуулсан улсын өмгөөлөгчтэй байгуулсан хөдөлмөрийн гэрээг цуцалж, хуульчийн мэргэжлийн үйл ажиллагааны зөрчилтэй холбогдсон аливаа үйлдэл, эс үйлдэхүйг холбогдох байгууллагад мэдэгдэнэ.
28 дугаар зүйл.Хууль хүчин төгөлдөр болох
28.1.Энэ хуулийг 2022 оны 10 дугаар сарын 01-ний өдрөөс эхлэн дагаж мөрдөнө.
МОНГОЛ УЛСЫН ИХ ХУРЛЫН ДАРГА Г.ЗАНДАНШАТАР
МОНГОЛ УЛСЫН ХУУЛЬ
2022 оны 07 сарын 01 өдөр
Төрийн ордон, Улаанбаатар хот
ХУУЛЬ ЗҮЙН ТУСЛАЛЦААНЫ ТУХАЙ
/Шинэчилсэн найруулга/
НЭГДҮГЭЭР БҮЛЭГ
НИЙТЛЭГ ҮНДЭСЛЭЛ
1 дүгээр зүйл.Хуулийн зорилт
1.1.Энэ хуулийн зорилт нь Монгол Улсын хууль, олон улсын гэрээнд заасан эрх, эрх чөлөө, хууль ёсны ашиг сонирхол нь зөрчигдсөн, хөндөгдсөн хүний хууль зүйн туслалцаа авах эрхийг хангах, төрөөс хууль зүйн туслалцааг үнэ төлбөргүй үзүүлэх хүрээ, тогтолцоо, зохион байгуулалт, эрх зүйн үндсийг тогтооход оршино.
2 дугаар зүйл.Хууль зүйн туслалцааны хууль тогтоомж
2.1.Хууль зүйн туслалцааны хууль тогтоомж нь Монгол Улсын Үндсэн хууль, Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хууль, Зөрчил шалган шийдвэрлэх тухай хууль, Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хууль, Захиргааны хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хууль, Хуульчийн эрх зүйн байдлын тухай хууль, Өмгөөллийн тухай хууль, энэ хууль болон эдгээр хуультай нийцүүлэн гаргасан хууль тогтоомжийн бусад актаас бүрдэнэ.
2.2.Монгол Улсын олон улсын гэрээнд энэ хуульд зааснаас өөрөөр заасан бол олон улсын гэрээний заалтыг дагаж мөрдөнө.
3 дугаар зүйл.Хуулийн үйлчлэх хүрээ
3.1.Төрөөс хууль зүйн туслалцааг үнэ төлбөргүй үзүүлэхтэй холбогдох харилцааг энэ хуулиар зохицуулна.
3.2.Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 5.3 дугаар зүйлийн 1.6-д зааснаас бусад үндэслэлээр эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагаанд өмгөөлөгчийг томилон оролцуулахтай холбогдох харилцааг Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хууль, Өмгөөллийн тухай хуульд заасны дагуу зохицуулна.
4 дүгээр зүйл.Хууль зүйн туслалцааны зарчим
4.1.Хууль зүйн туслалцааг үнэ төлбөргүй үзүүлэх /цаашид "хууль зүйн туслалцаа" гэх/ үйл ажиллагаанд хуульчийн мэргэжлийн болон өмгөөллийн үйл ажиллагааны зарчмаас гадна дараах зарчмыг баримтална:
4.1.1.мэргэшсэн, тогтвортой байх;
4.1.2.чанартай, хүртээмжтэй байх;
4.1.3.ашиг сонирхлын зөрчлөөс ангид байх;
4.1.4.улс төрийн нам, эвслийн үйл ажиллагаанаас ангид байх.
ХОЁРДУГААР БҮЛЭГ
ХУУЛЬ ЗҮЙН ТУСЛАЛЦАА
5 дугаар зүйл.Хууль зүйн туслалцааны төрөл
5.1.Хууль зүйн туслалцаа нь дараах төрөлтэй байна:
5.1.1.хууль зүйн зөвлөгөө өгөх;
5.1.2.өмгөөллийн үйлчилгээ үзүүлэх;
5.1.3.эрх зүйн мэдээлэл, сургалт, сурталчилгаа хийх.
5.2.Хууль зүйн зөвлөгөө нь дараах хэлбэртэй байна:
5.2.1.хууль зүйн асуудлаар биечлэн, цахимаар болон харилцаа холбооны хэрэгслээр зөвлөгөө, мэдээлэл өгөх;
5.2.2.хууль зүйн ач холбогдол бүхий баримт бичгийн эх боловсруулах.
Тайлбар:Энэ хуульд заасан "хууль зүйн ач холбогдол бүхий баримт бичиг" гэж өргөдөл, гомдол, хүсэлт, нэхэмжлэл, тайлбарыг ойлгоно.
5.3.Энэ хуулийн 5.1.3-т заасан хууль зүйн туслалцааг хуульд харшлахгүй арга, хэлбэрээр явуулах бөгөөд хууль зүйн туслалцаа үзүүлэх журмыг хууль зүйн асуудал эрхэлсэн Засгийн газрын гишүүн батална.
6 дугаар зүйл.Хууль зүйн туслалцааг үнэ төлбөргүй авах хүн
6.1.Доор дурдсан хүн /цаашид "үйлчлүүлэгч" гэх/-д энэ хуульд заасан журмын дагуу өмгөөллийн үйлчилгээ үнэ төлбөргүй үзүүлнэ:
6.1.1.Эрүүгийн хуулийн Арван хоёрдугаар бүлэг /Хүний бэлгийн эрх чөлөө, халдашгүй байдлын эсрэг гэмт хэрэг/, Арван дөрөвдүгээр бүлгийн 14.1 дүгээр зүйл /Ялгаварлан гадуурхах/, Арван зургадугаар бүлэг /Хүүхдийн эсрэг гэмт хэрэг/-т заасан гэмт хэргийн 18 насанд хүрээгүй хохирогч, түүний эцэг, эх, асран хамгаалагч, харгалзан дэмжигч хүсэлт гаргасан, эсхүл шаардлагатай тохиолдолд хүүхэд хамгаалах байгууллага, нийгмийн ажилтан, мөрдөгч, прокурор, шүүгч хүсэлт гаргасан;
6.1.2.Эрүүгийн хуулийн 11.7 дугаар зүйл /Гэр бүлийн хүчирхийлэл үйлдэх/, 13.1 дүгээр зүйл /Хүн худалдаалах/-д заасан гэмт хэргийн хохирогч төлбөрийн чадваргүй, эсхүл хохирогч нь 18 насанд хүрээгүй бол түүний эцэг, эх, асран хамгаалагч, харгалзан дэмжигч хүсэлт гаргасан, эсхүл шаардлагатай тохиолдолд хүүхэд хамгаалах байгууллага, нийгмийн ажилтан, мөрдөгч, прокурор, шүүгч хүсэлт гаргасан;
6.1.3.төлбөрийн чадваргүй сэжигтэн, яллагдагч, шүүгдэгч, ялтан;
6.1.4.хүүхдийн тэтгэлэг гаргуулах нэхэмжлэгч төлбөрийн чадваргүй бол;
6.1.5.үл хөдлөх эд хөрөнгө, газар өмчлөх эрх нь зөрчигдсөн захиргааны хэргийн оролцогч төлбөрийн чадваргүй бол;
6.1.6.Хүүхэд хамгааллын тухай хуулийн 4.1.1-д заасан эрсдэлт нөхцөлд байгаа хүүхэд.
6.2.Доор дурдсан хүүхдэд түүний эцэг, эх, асран хамгаалагч, харгалзан дэмжигчийн хүсэлт, эсхүл шаардлагатай тохиолдолд хүүхэд хамгаалах байгууллага, нийгмийн ажилтан, мөрдөгч, прокурор, шүүгчийн хүсэлтээр өмгөөллийн үйлчилгээ үнэ төлбөргүй үзүүлж болно:
6.2.1.гэмт хэргийн гэрч хүүхэд;
6.2.2.Зөрчлийн тухай хуулийн 5.4 дүгээр зүйл /Гэр бүлийн хүчирхийлэлтэй тэмцэх тухай хууль зөрчих/, 6.20 дугаар зүйл /Хүүхдийн эрхийг зөрчих/-д заасан зөрчлийн улмаас эрх нь зөрчигдсөн хүүхэд.
6.3.Гэрч, хохирогчийг хамгаалах тухай хуульд заасны дагуу хамгаалалтад байгаа гэрч, хохирогчид хүсэлтийн дагуу хууль зүйн туслалцаа үзүүлж болно.
6.4.Ахмад настан, хөдөлмөрийн чадвараа бүрэн алдсан хүн, олон хүүхэдтэй өрх толгойлсон эцэг, эх энэ хуулийн 6.1.4, 6.1.5-д заасан хэрэг, маргаанд хууль зүйн туслалцаа авч болно.
6.5.Энэ хуулийн 6.4-т заасан хүнд хууль зүйн туслалцаа үзүүлэх журмыг хууль зүй, санхүү, төсвийн болон нийгмийн хамгааллын асуудал эрхэлсэн Засгийн газрын гишүүн хамтран батална.
6.6.Төлбөрийн чадваргүй гадаадын иргэн, харьяалалгүй хүнд энэ хуулийн 6.1.1, 6.1.2, 6.1.3-т заасан хүрээнд хууль зүйн туслалцаа үзүүлж болно.
6.7.Төлбөрийн чадваргүй гадаадын иргэн, харьяалалгүй хүний төлбөрийн чадваргүй байдлыг тогтоох, үнэ төлбөргүй хууль зүйн туслалцаа үзүүлэх журмыг хууль зүйн болон гадаад харилцааны асуудал эрхэлсэн Засгийн газрын гишүүн хамтран батална.
6.8.Энэ хуулийн 5.2.1-д заасан хууль зүйн зөвлөгөөг хүний төлбөрийн чадваргүй эсэхээс үл хамааран, энэ хуулийн 5.2.2-т заасан хууль зүйн зөвлөгөөг төлбөрийн чадваргүй хүнд үнэ төлбөргүй үзүүлж болно.
7 дугаар зүйл.Үйлчлүүлэгчийн төлбөрийн чадваргүй байдлыг тодорхойлох
7.1.Төлбөрийн чадваргүй үйлчлүүлэгчийг дараах байдлаар тодорхойлно:
7.1.1.Нийгмийн халамжийн тухай хуулийн 3.1.2-т заасан өрхийн мэдээллийн нэгдсэн санд орсон, нийгмийн халамжийн дэмжлэг, туслалцаа зайлшгүй шаардлагатай өрхийн гишүүн-иргэн;
7.1.2.энэ хуулийн 7.1.1-д заасан өрхийн мэдээллийн нэгдсэн санд бүртгэлгүй боловч ядуурлын шугамаас доогуур орлоготой болох нь тухайн иргэний өргөдөл болон баг, хорооны Засаг даргын тодорхойлолт, бусад нотлох баримтаар тогтоогдсон иргэн.
7.2.Хууль зүйн туслалцаа хүсэх өргөдлийн загварыг хууль зүйн туслалцаа үзүүлэх байгууллагын захирал батална.
7.3.Энэ хуулийн 7.1.2-т заасан үйлчлүүлэгч төлбөрийн чадваргүй болохоо үнэн зөв мэдүүлэх үүрэгтэй.
7.4.Төлбөрийн чадваргүй болохоо үнэн зөв мэдүүлээгүй тохиолдолд хүлээлгэх хариуцлагын талаар үйлчлүүлэгчид урьдчилан бичгээр сануулна.
7.5.Хууль зүйн туслалцаа үзүүлэх байгууллага нь үйлчлүүлэгчийн төлбөрийн чадваргүй байдал, эсхүл энэ хуульд заасан хууль зүйн туслалцаа авах хүнд хамаарах өргөдлийн мэдээллийг шалгах зорилгоор Улсын бүртгэлийн ерөнхий хуулийн 3.1.5-д заасан улсын бүртгэлийн мэдээллийн нэгдсэн сан, Нийгмийн халамжийн тухай хуулийн 3.1.2-т заасан өрхийн мэдээллийн нэгдсэн санг хуульд заасны дагуу ашиглах, шаардлагатай тохиолдолд хүн, хуулийн этгээд, байгууллага, албан тушаалтнаас мэдээлэл, лавлагаа авах эрхтэй.
7.6.Энэ хуулийн 7.5-д заасан мэдээлэл, лавлагааг холбогдох хүн, хуулийн этгээд, байгууллага, албан тушаалтан үнэн зөв, үнэ төлбөргүй, ажлын гурван өдрийн дотор гаргаж өгөх үүрэгтэй.
7.7.Хүн, хуулийн этгээд, байгууллага, албан тушаалтан энэ хуулийн 7.6-д заасан мэдээлэл, лавлагааг үнэн зөв гаргаж өгөх үүргээ биелүүлээгүй бол хууль зүйн туслалцаа үзүүлэхтэй холбогдон гарсан зардлыг нөхөн төлөх үүрэгтэй.
7.8.Үйлчлүүлэгч төлбөрийн чадвартай болох нь нотлогдвол улсын өмгөөлөгч хууль зүйн туслалцаа үзүүлэхээс татгалзах шийдвэрийг бичгээр гаргаж, хувийг үйлчлүүлэгчид өгнө.
7.9.Энэ хуулийн 7.8-д заасан хууль зүйн туслалцаа үзүүлэхээс татгалзсан шийдвэр гаргахтай холбогдох харилцааг хууль зүйн туслалцаа үзүүлэх байгууллагын дүрмээр зохицуулна.
8 дугаар зүйл.Өмгөөллийн үйлчилгээ авахад бүрдүүлэх баримт бичиг
8.1.Энэ хуулийн 6 дугаар зүйлд заасан үйлчлүүлэгч өмгөөллийн үйлчилгээ авах бол хууль зүйн туслалцаа үзүүлэх байгууллагад өргөдөл гаргах бөгөөд дараах баримт бичгийг хавсаргана:
8.1.1.энэ хуулийн 7.1.1-д заасан мэдээллийн нэгдсэн санд бүртгэлгүй үйлчлүүлэгчийн хувьд баг, хорооны Засаг даргын тодорхойлолт, бусад нотлох баримт бичиг;
8.1.2.энэ хуулийн 6.4, 6.6-д заасан хүний хувьд холбогдох нотлох баримт бичиг;
8.1.3.энэ хуулийн 6.1.6-д заасан эрсдэлт нөхцөлд байгаа хүүхэд бол эрх бүхий байгууллагын тодорхойлолт;
8.1.4.энэ хуулийн 6.1.1, 6.1.2, 6.2-т заасан хүүхдийн эцэг, эх, асран хамгаалагч, харгалзан дэмжигч, эсхүл шаардлагатай тохиолдолд хүүхэд хамгаалах байгууллага, нийгмийн ажилтан, мөрдөгч, прокурор, шүүгчийн хүсэлт;
8.1.5.энэ хуулийн 6.3-т заасан гэрч, хохирогчийн хүсэлт;
8.1.6.хууль тогтоомж болон хууль зүйн туслалцаа үзүүлэх байгууллагын дүрэмд заасан бусад.
8.2.Хууль зүйн туслалцаа үзүүлэх байгууллага энэ хуулийн 7.1.1-д заасан мэдээллийг өрхийн мэдээллийн нэгдсэн сангаас татан авч, бүрдүүлэх бөгөөд үйлчлүүлэгчээс шаардахгүй.
8.3.Хуульд өөрөөр заагаагүй бол улсын өмгөөлөгчөөс бусад өмгөөлөгч төлбөрийн чадваргүй хүнд хууль зүйн туслалцааг үнэ төлбөргүй үзүүлэхдээ энэ хуульд заасан журмыг баримталж болно.
9 дүгээр зүйл.Үйлчлүүлэгчийн эрх, үүрэг
9.1.Үйлчлүүлэгч дараах эрхтэй:
9.1.1.хууль зүйн туслалцааг үнэ төлбөргүй авах;
9.1.2.улсын өмгөөлөгчийн хууль зүйн туслалцаа үзүүлэхээс татгалзсан шийдвэрийн талаар хууль зүйн туслалцаа үзүүлэх байгууллагад, өмгөөллийн үйлчилгээний талаар холбогдох эрх бүхий байгууллагад, хууль зүйн туслалцаа үзүүлэх байгууллагын шийдвэр, үйл ажиллагааны талаар хууль зүйн асуудал эрхэлсэн төрийн захиргааны төв байгууллагад тус тус гомдол гаргаж шийдвэрлүүлэх, шийдвэрийг эс зөвшөөрвөл гомдлоо шүүхэд гаргах;
9.1.3.хуульд заасан бусад.
9.2.Үйлчлүүлэгч энэ хуулийн 7.3-т заасан үүргээ биелүүлээгүй бол хууль зүйн туслалцаа үзүүлэхтэй холбогдон гарсан зардлыг нөхөн төлөх үүрэгтэй.
ГУРАВДУГААР БҮЛЭГ
ХУУЛЬ ЗҮЙН ТУСЛАЛЦАА ҮЗҮҮЛЭХ ТОГТОЛЦОО
10 дугаар зүйл.Хууль зүйн туслалцаа үзүүлэх байгууллагын удирдлага, зохион байгуулалт
10.1.Хууль зүйн туслалцаа үзүүлэх байгууллага хууль зүйн асуудал эрхэлсэн төрийн захиргааны төв байгууллагын харьяанд байна.
10.2.Хууль зүйн туслалцаа үзүүлэх байгууллага ажлын алба, салбараас бүрдэнэ.
10.3.Хууль зүйн туслалцаа үзүүлэх байгууллага чиг үүргээ хэрэгжүүлэхэд шаардлагатай хууль зүйн зөвлөгөө өгөх, эрх зүйн мэдээлэл, сургалт, сурталчилгаа явуулах болон судалгааны нэгжтэй байж болно.
10.4.Хууль зүйн туслалцаа үзүүлэх байгууллагын ажлын алба /цаашид "ажлын алба" гэх/ хууль зүйн туслалцаа үзүүлэх үйл ажиллагааг удирдан зохион байгуулна.
10.5.Хууль зүйн туслалцаа үзүүлэх байгууллагын салбар /цаашид "салбар" гэх/ энэ хуулийн 5 дугаар зүйлд заасан хууль зүйн туслалцааг үзүүлнэ.
10.6.Салбарт улсын ахлах өмгөөлөгч, улсын өмгөөлөгч, улсын өмгөөлөгчийн туслах ажиллах бөгөөд салбарыг улсын ахлах өмгөөлөгч удирдана.
10.7.Улсын өмгөөлөгч нь ажил үүргийн болон хуульчийн мэргэжлийн өөрөө удирдах ёсны зарчмаар зохион байгуулагдан ажиллана.
10.8.Хууль зүйн туслалцаа үзүүлэх байгууллага тогтоосон журмаар үйлдсэн тамга, тэмдэг, албан бичгийн хэвлэмэл хуудас хэрэглэнэ.
10.9.Салбар нь албан бичгийн хэвлэмэл хуудастай байна.
10.10.Улсын өмгөөлөгч хувийн тэмдэг болон салбарын албан бичгийн хэвлэмэл хуудас хэрэглэнэ.
10.11.Хууль зүйн туслалцаа үзүүлэх байгууллага нь хууль зүйн туслалцаа үзүүлэх үйл ажиллагаатай холбоотой асуудлыг уялдуулан зохицуулах зорилгоор хууль зүйн асуудал эрхэлсэн төрийн захиргааны төв байгууллага, Шүүхийн ерөнхий зөвлөл, Монгол Улсын Хүний эрхийн Үндэсний Комисс, прокурор болон цагдаагийн байгууллага, Монголын Нотариатчдын Танхим, Хуульчдын холбоо, Монголын Өмгөөлөгчдийн Холбоо, хууль зүйн туслалцааны чиглэлээр үйл ажиллагаа явуулдаг төрийн бус байгууллагын төлөөллийг оролцуулсан орон тооны бус зөвлөлтэй байж болно.
10.12.Энэ хуулийн 10.11-д заасан орон тооны бус зөвлөлийн ажиллах журмыг хууль зүйн асуудал эрхэлсэн Засгийн газрын гишүүн батална.
10.13.Хууль зүйн туслалцаа үзүүлэх байгууллагын үйл ажиллагаа ил тод байна.
11 дүгээр зүйл.Хууль зүйн туслалцаа үзүүлэх байгууллагын чиг үүрэг
11.1.Хууль зүйн туслалцаа үзүүлэх байгууллага дараах чиг үүргийг хэрэгжүүлнэ:
11.1.1.үнэ төлбөргүй хууль зүйн туслалцаа үзүүлэх үйл ажиллагааг удирдлага, зохион байгуулалтаар хангах;
11.1.2.хууль зүйн туслалцааны хууль тогтоомж, дүрэм, журмын хэрэгжилтийг хангах;
11.1.3.улсын өмгөөлөгчийг сонгон шалгаруулах ажлыг зохион байгуулах;
11.1.4.улсын өмгөөлөгчийн хуульчийн үргэлжилсэн болон мэргэшүүлэх сургалтыг холбогдох байгууллагатай хамтран зохион байгуулах;
11.1.5.салбар байгуулагдаагүй нутаг дэвсгэрт хууль зүйн туслалцаа үзүүлэх ажлыг эрх бүхий байгууллагатай хамтран зохион байгуулах;
11.1.6.улсын өмгөөлөгчдийн нэгдсэн бүртгэл хөтлөх, үйл ажиллагааг уялдуулан зохицуулах;
11.1.7.хүний нөөц, дэд бүтэц, техник тоног төхөөрөмжөөр хангах бодлого боловсруулж, хэрэгжүүлэх;
11.1.8.хууль зүйн туслалцаа үзүүлэх үйл ажиллагааны тайлан, статистик мэдээг улсын хэмжээнд нэгтгэн гаргах, дүн шинжилгээ хийх, нийтэд мэдээлэх;
11.1.9.чиг үүргийн хүрээнд гадаад, дотоодын байгууллагатай хамтран ажиллах, олон улсын төсөл, хөтөлбөр хэрэгжүүлэх;
11.1.10.хууль зүйн туслалцааны үйл ажиллагааг нийтэд сурталчлах;
11.1.11.эрх зүйн мэдээлэл, сургалт, сурталчилгааг зохион байгуулах, бусад байгууллагатай хамтран ажиллах;
11.1.12.хуульд заасан бусад.
11.2.Хууль зүйн туслалцаа үзүүлэх байгууллагын дүрэмд дараах зүйлийг тусгана:
11.2.1.ажлын алба болон салбарын чиг үүрэг;
11.2.2.хууль зүйн туслалцаа үзүүлэх байгууллагын удирдлага, бүтэц, зохион байгуулалт;
11.2.3.хууль зүйн туслалцаа үзүүлэх байгууллагын захирал, салбарын улсын ахлах өмгөөлөгчийн захиргааны чиг үүрэг;
11.2.4.улсын өмгөөлөгчийг сонгон шалгаруулах ажлын зохион байгуулалт;
11.2.5.хууль зүйн туслалцаа үзүүлэх байгууллагын бэлгэдэл, энгэрийн тэмдэг хэрэглэх заавар;
11.2.6.хуульд заасан бусад.
12 дугаар зүйл.Хууль зүйн туслалцаа үзүүлэх байгууллагын захирал, түүний бүрэн эрх
12.1.Хууль зүйн туслалцаа үзүүлэх байгууллагын захирал энэ хууль болон хууль зүйн туслалцаа үзүүлэх байгууллагын дүрмээр олгогдсон эрх хэмжээний хүрээнд байгууллагын өдөр тутмын үйл ажиллагааг удирдан зохион байгуулна.
12.2.Хууль зүйн туслалцаа үзүүлэх байгууллагын захирал дараах бүрэн эрхийг хэрэгжүүлнэ:
12.2.1.хууль зүйн туслалцаа үзүүлэх байгууллагын дүрмийг боловсронгуй болгох санал боловсруулж, шийдвэрлүүлэх;
12.2.2.тухайн нутаг дэвсгэр дэх хүн амын тоо, гэмт хэргийн гаралт, төлбөрийн чадваргүй, хууль зүйн туслалцаа авах шаардлагатай хүний эзлэх хувь, улсын өмгөөлөгчийн ажлын ачаалал зэргийг харгалзан салбарт ажиллах улсын өмгөөлөгчийн орон тоог тогтоох, салбар байгуулах, өөрчлөн байгуулах, татан буулгах зэрэг асуудлаар санал боловсруулж, шийдвэрлүүлэх;
12.2.3.ажлын алба, салбарын үйл ажиллагаанд хяналт тавьж, чиглэл өгөх;
12.2.4.хууль зүйн туслалцаа үзүүлэх байгууллагын үйл ажиллагааг хэвийн явуулах, сайжруулахтай холбоотой арга хэмжээний санал боловсруулж, шийдвэрлүүлэх;
12.2.5.улсын ахлах өмгөөлөгч, улсын өмгөөлөгч, улсын өмгөөлөгчийн туслах, ажлын алба, нэгжийн удирдах, гүйцэтгэх болон туслах албан тушаалтныг томилох, чөлөөлөх;
12.2.6.өмгөөллийн үйлчилгээний хувийн хэрэг бүрдүүлэх, тайлагнах журам, өмгөөллийн үйлчилгээний тайлангийн загварыг батлах;
12.2.7.улсын өмгөөлөгчийн хууль зүйн туслалцаа үзүүлэхээс татгалзсан шийдвэрийг хянах, энэ талаарх гомдлыг хүлээн авч шийдвэрлэх;
12.2.8.хууль зүйн туслалцаа үзүүлэх байгууллагын дотоод дүрэм, журмыг хууль тогтоомжид нийцүүлэн баталж, хэрэгжилтийг хангуулах, биелэлтэд хяналт тавих;
12.2.9.улсын өмгөөлөгчийн цалин хөлс, нэмэгдэл, нэмэгдэл хөлсний талаар санал боловсруулж, хууль зүйн асуудал эрхэлсэн Засгийн газрын гишүүнд танилцуулж, шийдвэрлүүлэх;
12.2.10.хууль зүйн туслалцааны үйл ажиллагааг хэвийн явуулахтай холбоотой гэрээ байгуулах;
12.2.11.улсын өмгөөлөгчийн тухайн нутаг дэвсгэрт нүүдэллэн ажиллах хуваарь, удирдамжийг салбарын саналыг үндэслэн батлах;
12.2.12.энэ хуулийн 12.2.5-д заасан ажилтантай хөдөлмөрийн гэрээ байгуулах, цуцлах, олгох урамшуулал, хөнгөлөлт, тусламж, тэтгэмжийн хэмжээг хууль тогтоомжид заасны дагуу тогтоох;
12.2.13.хууль зүйн туслалцаа үзүүлэх байгууллагын дотоод зохион байгуулалтын асуудлыг шийдвэрлэх;
12.2.14.хуульд заасан бусад.
13 дугаар зүйл.Хууль зүйн асуудал эрхэлсэн төрийн захиргааны төв байгууллагын чиг үүрэг
13.1.Хууль зүйн асуудал эрхэлсэн төрийн захиргааны төв байгууллага хууль зүйн туслалцааны талаар дараах чиг үүргийг хэрэгжүүлнэ:
13.1.1.хууль зүйн туслалцаа үзүүлэх байгууллагыг нэгдсэн удирдлагаар хангаж, хяналт тавих;
13.1.2.хууль зүйн туслалцаа үзүүлэх үйл ажиллагаанд хяналт шинжилгээ, үнэлгээ хийх, боловсронгуй болгох санал боловсруулах;
13.1.3.хууль зүйн туслалцааны хууль тогтоомж, дүрэм, журмын биелэлтийг хангуулах;
13.1.4.хуульд заасан бусад.
14 дүгээр зүйл.Хууль зүйн асуудал эрхэлсэн Засгийн газрын гишүүний бүрэн эрх
14.1.Хууль зүйн асуудал эрхэлсэн Засгийн газрын гишүүн хууль зүйн туслалцааны талаар дараах бүрэн эрхийг хэрэгжүүлнэ:
14.1.1.хууль зүйн туслалцаа үзүүлэх байгууллагын бүтэц, орон тоог батлагдсан төсвийн хүрээнд тогтоох;
14.1.2.хууль зүйн туслалцаа үзүүлэх байгууллагын захирлыг томилох, чөлөөлөх;
14.1.3.хууль зүйн туслалцаа үзүүлэх байгууллагын саналыг үндэслэн батлагдсан төсвийн хүрээнд салбарын тоо, байршил, орон тоог тогтоох, салбарыг шинээр байгуулах, өөрчлөн зохион байгуулах, татан буулгах;
14.1.4.улсын өмгөөлөгч үйлчлүүлэгчтэй болон хууль зүйн туслалцаа үзүүлэх байгууллага хувийн өмгөөлөгчтэй байгуулах гэрээний загвар, хууль зүйн туслалцаа үзүүлэхээс татгалзах шийдвэрийн загварыг батлах;
14.1.5.хууль зүйн туслалцаа үзүүлэх байгууллагын үйл ажиллагаанд хяналт шинжилгээ, үнэлгээ хийх аргачлалыг батлах;
14.1.6.хууль зүйн туслалцаа үзүүлэх байгууллагын дүрэм, улсын өмгөөлөгчийг сонгон шалгаруулах журам болон хууль зүйн туслалцаа үзүүлэх үйл ажиллагаанд дагаж мөрдөх бусад дүрэм, журмыг батлах;
14.1.7.хуульд заасан бусад.
15 дугаар зүйл.Засгийн газрын бүрэн эрх
15.1.Засгийн газар хууль зүйн туслалцааны талаар дараах бүрэн эрхийг хэрэгжүүлнэ:
15.1.1.хууль зүйн туслалцааны хууль тогтоомжийн хэрэгжилтэд хяналт тавих;
15.1.2.улсын ахлах өмгөөлөгч, улсын өмгөөлөгчийн албан тушаалын цалингийн хэмжээг прокурорын албан тушаалын цалинтай дүйцүүлэх зарчмыг баримтлан цалингийн хэмжээг тогтоох итгэлцүүрийг батлах;
15.1.3.хууль зүйн туслалцаа үзүүлэх байгууллагын удирдах, гүйцэтгэх болон туслах албан тушаал, улсын өмгөөлөгчийн туслахын албан тушаалын ангилал, зэрэглэлийг төрийн албаны төв байгууллагын саналыг үндэслэн тогтоох;
15.1.4.энэ хуулийн 19.1.3-т заасан мөнгөн урамшуулал олгох журмыг батлах.
ДӨРӨВДҮГЭЭР БҮЛЭГ
УЛСЫН ӨМГӨӨЛӨГЧ, ТҮҮНИЙ ЧИГ ҮҮРЭГ, БАТАЛГАА, ҮЙЛ АЖИЛЛАГААНД ХОРИГЛОХ ЗҮЙЛ
16 дугаар зүйл.Улсын өмгөөлөгч
16.1.Улсын өмгөөлөгч энэ хуульд заасны дагуу хууль зүйн туслалцаа үзүүлэх үндсэн үүрэгтэй, эрх, үүргээ хэрэгжүүлсний төлөө төрөөс цалин хөлс авч, ажиллах нөхцөл, баталгаагаар хангагдан ажиллаж байгаа, өмгөөллийн үйл ажиллагаа эрхлэх эрхтэй, хууль зүйн туслалцаа үзүүлэх байгууллагатай хөдөлмөрийн гэрээ байгуулсан албан хаагч байна.
16.2.Улсын өмгөөлөгч нь мэргэжлийн үйл ажиллагааг хараат бусаар явуулах бөгөөд аливаа этгээд хөндлөнгөөс оролцохыг хориглоно.
17 дугаар зүйл.Улсын өмгөөлөгчийн чиг үүрэг
17.1.Улсын өмгөөлөгч дараах чиг үүрэгтэй:
17.1.1.үйлчлүүлэгчид хууль зүйн туслалцааг үнэ төлбөргүй үзүүлэх;
17.1.2.хууль зүйн туслалцаа үзүүлэх гэрээ байгуулах, холбогдох бүртгэлийг хөтлөх;
17.1.3.холбогдох журмын дагуу хэргийн хувийн хэргийг бүрдүүлж, өмгөөллийн үйлчилгээний тайланг баталсан маягтын дагуу гаргаж, тогтоосон хугацаанд тайлагнах;
17.1.4.хуульд заасан бусад.
18 дугаар зүйл.Улсын өмгөөлөгчийн үйл ажиллагаанд хориглох зүйл
18.1.Улсын өмгөөлөгчид дараах үйл ажиллагааг хориглоно:
18.1.1.энэ хуульд заасан үндэслэл, журмаас гадуур өмгөөллийн үйл ажиллагаа явуулах;
18.1.2.хууль зүйн чиглэлээр багшлах, эрдэм шинжилгээний болон хуульчийн мэргэжлийн өөрөө удирдах ёсны байгууллагын сонгуульт ажилд хамаарахаас бусад ажил, албан тушаал эрхлэх;
18.1.3.мэдээлэл, лавлагааг энэ хуулийн 7.5-д зааснаас бусад зорилгоор ашиглах;
18.1.4.үйлчлүүлэгчээс үйлчилгээ үзүүлсний төлөө өмгөөллийн хөлс, бусад төлбөр шаардах, авах;
18.1.5.хуульд заасан бусад.
18.2.Улсын өмгөөлөгч мэргэжлийн үйл ажиллагааг холбогдох хууль тогтоомжид заасны дагуу явуулна.
19 дүгээр зүйл.Улсын өмгөөлөгчийн ажиллах нөхцөл, баталгаа
19.1.Улсын өмгөөлөгч нь Төрийн албаны тухай хууль болон холбогдох бусад хуульд заасан баталгаанаас гадна дараах нэмэлт баталгаагаар хангагдана:
19.1.1.өмгөөлөгчийн чиг үүргээ хэрэгжүүлэхэд шаардлагатай ажиллах нөхцөлөөр хангагдах;
19.1.2.жил бүр эрүүл мэндийн үзлэг, шинжилгээ, оношилгоонд төрийн зардлаар хамрагдах;
19.1.3.аймгийн төвөөс бусад суманд тасралтгүй тав болон түүнээс дээш жил ажиллаж байгаа улсын өмгөөлөгчид таван жил тутамд 12 сарын, аймгийн төв, алслагдсан дүүрэгт тасралтгүй тав болон түүнээс дээш жил ажиллаж байгаа улсын өмгөөлөгчид таван жил тутамд 6 сарын үндсэн цалинтай тэнцэх хэмжээний мөнгөн урамшууллыг олгох;
19.1.4.хуульд заасан үндэслэл, журмын дагуу хуульчийн мэргэжлийн үйл ажиллагаа явуулсны төлөө хариуцлага хүлээхгүй байх;
19.1.5.Хуульчийн эрх зүйн байдлын тухай хууль, Өмгөөллийн тухай хуульд заасан гишүүний татвар, өмгөөлөгчийн хариуцлагын даатгалын хураамж, хуульчийн үргэлжилсэн сургалтын төлбөрөөс улсын өмгөөлөгчөөр ажиллах хугацаанд чөлөөлөгдөх.
19.2.Энэ хуулийн 19.1.5-д заасан зардлыг төр хариуцна.
19.3.Улсын өмгөөлөгч нь ажиллаж байх хугацаандаа хуульчийн үргэлжилсэн сургалтад үнэ төлбөргүй хамрагдана.
19.4.Улсын өмгөөлөгчөөр гурван жил тасралтгүй ажилласан албан хаагчийг цэргийн албыг дүйцүүлэн хаасанд тооцно.
19.5.Улсын өмгөөлөгчөөр үүрэгт ажилд нь үл хамаарах ажил, үүрэг гүйцэтгүүлэхийг хориглоно.
ТАВДУГААР БҮЛЭГ
ХУВИЙН ӨМГӨӨЛӨГЧИЙГ ОРОЛЦУУЛАХ
20 дугаар зүйл.Хувийн өмгөөлөгчийг оролцуулах нөхцөл
20.1.Доор дурдсан нөхцөл байдал үүссэн бөгөөд улсын өмгөөлөгч хүрэлцээгүй үед хувийн өмгөөлөгчийг ажиллуулж болно:
20.1.1.Өмгөөллийн тухай хуулийн 15.2-т заасан үндэслэлээр улсын өмгөөлөгч үйлчлүүлэгчид хууль зүйн мэргэжлийн туслалцаа үзүүлэх боломжгүй бол;
20.1.2.нэг хэрэгт харилцан эсрэг сонирхолтой хоёр ба түүнээс дээш үйлчлүүлэгч хууль зүйн туслалцаа хүсэх өргөдөл гаргасан бол;
20.1.3.үйлчлүүлэгч нь холбогдох хуульд заасан үндэслэл, журмын дагуу улсын өмгөөлөгчөөс татгалзсан бол.
20.2.Тухайн нутаг дэвсгэрт салбар байгуулагдаагүй, эсхүл улсын өмгөөлөгчийн ажлын дундаж ачаалал хоёр дахин болон түүнээс дээш хэмжээгээр нэмэгдсэн тохиолдолд хувийн өмгөөлөгчтэй гэрээ байгуулан ажиллуулж болно.
20.3.Хууль зүйн туслалцаа үзүүлэх байгууллага өмгөөллийн үйлчилгээг үнэ төлбөргүй үзүүлэх өмгөөлөгчдөөс сонгон, гэрээ байгуулсны үндсэн дээр хувийн өмгөөлөгчийг ажиллуулна.
20.4.Энэ хуулийн 20.3-т заасан өмгөөлөгч байхгүй бол тухайн орон нутгийн өмгөөлөгчдийн салбар зөвлөлийн гишүүн өмгөөлөгчдөөс, эсхүл нээлттэй сонгон шалгаруулалтын үндсэн дээр хувийн өмгөөлөгчийг сонгоно.
20.5.Өмгөөллийн тухай хуулийн 29.1-д заасан өмгөөлөгчийн нийтэд тустай мэргэжлийн үйл ажиллагааг хувийн өмгөөлөгчийн энэ хуулийн 20.3-т заасан хууль зүйн туслалцааг үнэ төлбөргүй үзүүлэх үйл ажиллагаатай уялдуулан зохицуулна.
20.6.Энэ хуулийн 20.4-т заасны дагуу хууль зүйн туслалцаа үзүүлэх хувийн өмгөөлөгчийн өмгөөллийн хөлсний жишгийг улсын өмгөөлөгчийн цалин хөлсний жишгийг харгалзан хууль зүйн болон санхүү, төсвийн асуудал эрхэлсэн Засгийн газрын гишүүн хамтран тогтооно.
21 дүгээр зүйл.Хувийн өмгөөлөгчийн өмгөөллийн хөлс
21.1.Хувийн өмгөөлөгч нь хууль зүйн туслалцаа үзүүлэх байгууллагатай байгуулсан гэрээний үндсэн дээр хийсэн өмгөөллийн хувийн хэргийг холбогдох журмын дагуу бүрдүүлж, тайланг батлагдсан маягтын дагуу гаргаж, тогтоосон хугацаанд хууль зүйн туслалцаа үзүүлэх байгууллагад ирүүлнэ.
21.2.Хууль зүйн туслалцаа үзүүлэх байгууллага нь энэ хуулийн 21.1-д заасан баримт бичгийг үндэслэн гэрээг дүгнэх бөгөөд энэ нь өмгөөллийн хөлс олгох үндэслэл болно.
21.3.Хувийн өмгөөлөгчийн өмгөөллийн хөлсийг энэ хуулийн 22 дугаар зүйлд заасан эх үүсвэрээс санхүүжүүлнэ.
ЗУРГАДУГААР БҮЛЭГ
ХУУЛЬ ЗҮЙН ТУСЛАЛЦАА ҮЗҮҮЛЭХ ҮЙЛ АЖИЛЛАГААНЫ САНХҮҮЖИЛТ, БУСАД БАЙГУУЛЛАГЫН ОРОЛЦОО
22 дугаар зүйл.Санхүүжилтийн эх үүсвэр
22.1.Хууль зүйн туслалцаа үзүүлэх үйл ажиллагааг улсын төсвөөс санхүүжүүлэх бөгөөд төсөв нь хууль зүйн туслалцааны үйл ажиллагааг хүртээмжтэй, шуурхай, тасралтгүй, үр дүнтэй явуулах шаардлагыг хангасан байна.
22.2.Хууль зүйн туслалцаа үзүүлэх байгууллага нь хууль зүйн туслалцаа үзүүлэх үйл ажиллагаанд зориулан хуулиар хориглоогүй бусад эх үүсвэрээс буцалтгүй тусламж, хандив авч болно.
23 дугаар зүйл.Аймаг, сум, нийслэл, дүүргийн Засаг даргаас хууль зүйн туслалцаа үзүүлэх байгууллагатай харилцах
23.1.Аймаг, сум, нийслэл, дүүргийн Засаг дарга хууль зүйн туслалцаа үзүүлэх үйл ажиллагаанд дараах байдлаар дэмжлэг үзүүлнэ:
23.1.1.салбарыг стандартын шаардлага хангасан ажлын байр, техник, тоног төхөөрөмж, тээврийн хэрэгслээр хангах;
23.1.2.хууль зүйн туслалцаа үзүүлэх чиг үүргийг хэрэгжүүлэх нөхцөлийг бүрдүүлэх зорилгоор тухайн нутаг дэвсгэрт ажиллахаар томилогдсон улсын өмгөөлөгчийг орон байраар хангахад дэмжлэг үзүүлэх.
23.2.Бүх шатны иргэдийн Төлөөлөгчдийн Хурал, Засаг дарга иргэний эрх, эрх чөлөө, хууль ёсны ашиг сонирхлыг хамгаалах чиг үүргийг хэрэгжүүлэх нөхцөлийг бүрдүүлэх зорилгоор хууль зүйн туслалцаа үзүүлэх байгууллагын салбарын өмгөөлөгч, ажилтныг орон сууц, тээврийн хэрэгслээр хангах, улсын өмгөөлөгч, түүний гэр бүлийн гишүүнд дэмжлэг үзүүлэхэд шаардагдах зардлыг орон нутгийн төсөвт тусган санхүүжүүлж болно.
24 дүгээр зүйл.Хуульчдын холбооноос хууль зүйн туслалцаа үзүүлэх байгууллагатай харилцах
24.1.Хуульчдын холбоо нь хууль зүйн туслалцаа үзүүлэх үйл ажиллагаанд дараах байдлаар хамтран ажиллана:
24.1.1.улсын өмгөөлөгчийг хуульчийн үргэлжилсэн болон мэргэшүүлэх сургалт зохион байгуулахад хөнгөлөлт, дэмжлэг үзүүлж, хамтран ажиллах;
24.1.2.хууль зүйн туслалцаа үзүүлэх байгууллагын үйл ажиллагааг бэхжүүлэх, хууль зүйн туслалцааны хүртээмжийг нэмэгдүүлэх чиглэлээр хамтран ажиллах.
24.2.Улсын өмгөөлөгчийн хуульчийн мэргэжлийн үйл ажиллагаа эрхлэх эрхийг хүчингүй болгосон, түдгэлзүүлсэн бол шийдвэрийг гарсан өдрөөс хойш ажлын гурван өдрийн дотор хууль зүйн туслалцаа үзүүлэх байгууллагад ирүүлнэ.
25 дугаар зүйл.Монголын Өмгөөлөгчдийн Холбооноос хууль зүйн туслалцаа үзүүлэх байгууллагатай харилцах
25.1.Монголын Өмгөөлөгчдийн Холбоо хууль зүйн туслалцаа үзүүлэх үйл ажиллагаанд дараах байдлаар хамтран ажиллана:
25.1.1.Монголын Өмгөөлөгчдийн Холбооноос өмгөөлөгчийн нийтэд тустай мэргэжлийн үйл ажиллагааг энэ хуульд заасны дагуу хууль зүйн туслалцаа үзүүлэх байгууллагын үйл ажиллагаатай уялдуулах;
25.1.2.улсын өмгөөлөгчид үзүүлэх хөнгөлөлт, урамшууллын тогтолцоог бий болгох.
25.2.Энэ хуулийн 25.1.1-д заасан үйл ажиллагааг хэрэгжүүлэх журмыг хууль зүйн туслалцаа үзүүлэх байгууллагын захирал, Монголын Өмгөөлөгчдийн Холбооны ерөнхийлөгч хамтран батална.
25.3.Улсын өмгөөлөгчийн өмгөөллийн үйл ажиллагаа эрхлэх зөвшөөрлийг хүчингүй болгосон, дуусгавар болгосон, түдгэлзүүлсэн бол шийдвэрийг гарсан өдрөөс хойш ажлын гурван өдрийн дотор хууль зүйн туслалцаа үзүүлэх байгууллагад ирүүлнэ.
ДОЛДУГААР БҮЛЭГ
БУСАД ЗҮЙЛ
26 дугаар зүйл.Хууль зүйн туслалцааны мэдээллийн сан
26.1.Хууль зүйн туслалцаа үзүүлэх байгууллага нь хууль зүйн туслалцааны мэдээллийн сантай байна.
26.2.Энэ хуулийн 26.1-д заасан мэдээллийн санг бүрдүүлэх, ашиглах, хамгаалах, мэдээлэл солилцох журмыг хууль зүйн асуудал эрхэлсэн Засгийн газрын гишүүн батална.
26.3.Мэдээллийн санд холбогдох байгууллага болон өмгөөлөгчийн үнэ төлбөргүй хууль зүйн туслалцаа үзүүлсэн тухай мэдээллийг оруулах үүрэгтэй.
26.4.Өмгөөлөгчийн өмгөөллийн үйл ажиллагааг тогтмол эрхлэх нутаг дэвсгэр, ажлын байрны хаяг, утас, цахим шуудангийн хаягийг Монголын Өмгөөлөгчдийн Холбооноос хууль зүйн туслалцаа үзүүлэх байгууллагад тухай бүр мэдэгдэнэ.
27 дугаар зүйл.Хууль зөрчигчид хүлээлгэх хариуцлага
27.1.Энэ хуулийг зөрчсөн албан тушаалтны үйлдэл нь гэмт хэргийн шинжгүй бол Төрийн албаны тухай хуульд заасан хариуцлага хүлээлгэнэ.
27.2.Энэ хуулийг зөрчсөн хүн, хуулийн этгээдэд Эрүүгийн хууль, эсхүл Зөрчлийн тухай хуульд заасан хариуцлага хүлээлгэнэ.
27.3.Энэ хуулийн 18 дугаар зүйлд заасан хориглосон үйл ажиллагаа явуулсан улсын өмгөөлөгчтэй байгуулсан хөдөлмөрийн гэрээг цуцалж, хуульчийн мэргэжлийн үйл ажиллагааны зөрчилтэй холбогдсон аливаа үйлдэл, эс үйлдэхүйг холбогдох байгууллагад мэдэгдэнэ.
28 дугаар зүйл.Хууль хүчин төгөлдөр болох
28.1.Энэ хуулийг 2022 оны 10 дугаар сарын 01-ний өдрөөс эхлэн дагаж мөрдөнө.
МОНГОЛ УЛСЫН ИХ ХУРЛЫН ДАРГА Г.ЗАНДАНШАТАР
Монгол Улсын хууль, тогтоомжийн албан бус англи орчуулгыг зөвхөн судалгаа шинжилгээ болон мэдээллийн зорилгоор ашиглах боломжтой. Үүнээс үүдэх хууль зүйн аливаа үр дагаврыг ХЗДХЯ, ХЗҮХ хариуцахгүй болно.
(2023.08.04-ний өдрийн орчуулга) Unofficial translation
LAW OF MONGOLIA
July 1, 2022 Ulaanbaatar city
ON LEGAL ASSISTANCE
/Revised edition/
CHAPTER ONE
GENERAL PROVISIONS
Article 1.Purpose of the Law
1.1.The purpose of this Law is to ensure the right to receive legal assistance of a person whose rights, freedoms, and legal interests specified in the law of Mongolia and international treaties are violated or affected, and determine the framework, system, organization and legal basis for providing free legal assistance by the State.
Article 2.Legislation on legal assistance
2.1.The legislation on Legal assistance shall consist of the Constitution of Mongolia, the Law on Criminal Procedure, the Law on Violation Resolving Procedure, the Law on Civil Procedure, the Law on Administrative Procedure, the Law on the Legal Status of Lawyers, the Law on Advocacy, this Law, and other legislative acts issued in conformity with them.
2.2.If an international treaty, to which Mongolia is a party, stipulates otherwise than this Law, the provisions of the international treaty shall prevail.
Article 3.Scope of application of the Law
3.1.Relations in connection with the provision of free legal assistance by the state shall be regulated by this Law.
3.2.Relations related to the appointing an advocate in criminal proceedings on grounds other than those specified in sub-paragraph 1.6 of Article 5.3 of the Law on Criminal Procedure shall be regulated in accordance with the Law on Criminal Procedure and the Law on Advocacy.
Article 4.Principles of legal assistance
4.1.In addition to the principles of activities on legal profession and advocacy, the following principles shall be adhered to in the activities of providing the free legal assistance /hereinafter referred to as "legal assistance"/:
4.1.1.to be qualified and stable;
4.1.2.to have quality and accessibility;
4.1.3.to be free from conflict of interest;
4.1.4.to be free from the activities of political parties and coalitions.
CHAPTER TWO
LEGAL ASSISTANCE
Article 5.Types of legal assistance
5.1.Legal assistance shall have the following types:
5.1.1.provide legal advice;
5.1.2.provide advocacy services;
5.1.3.provide legal information, training and promotion.
5.2.Legal advice shall be in the following forms:
5.2.1.provide advice and information on legal matters in person, electronically and by communications means;
5.2.2.prepare original documents with legal significance.
Interpretation: "Documents with legal significance" specified in this Law shall mean petitions, complaints, requests, claims, and explanations.
5.3.Legal assistance specified in sub-paragraph 5.1.3 of this Law shall be provided in a manner and form that does not contradict with the law, and the procedure for providing legal assistance shall be approved by the Cabinet member in charge of legal affairs.
Article 6.Person to be received free legal assistance
6.1.Advocacy services shall be provided free of charge to the person mentioned below /hereinafter referred to as "client"/ in accordance with the procedure stipulated in this Law:
6.1.1.if the request is made by minor victims under 18 years old or their parents, guardians, and custodians, or if necessary, by a child protection organization, social worker, detective, prosecutor, or judge of the crimes specified in Chapter Twelve /Crimes against human sexual freedom and inviolability/, Article 14.1 of the Chapter Fourteen /Discrimination/, and Chapter Sixteen /Crimes against Children/ of the Criminal Code,;
6.1.2.If the request is made by the insolvent victim, or victim under 18 years old or their parents, guardians, and custodians, or if necessary, by a child protection organization, social worker, detective, prosecutor, or judge of the crimes specified in Article 11.7 /Domestic violence/ and Article 13.1 /Human trafficking/ of the Criminal Code,;
6.1.3.if the suspect, accused, defendant, or convict is insolvent;
6.1.4.if the claimant for child support is insolvent;
6.1.5.if the participant in the administrative case whose rights to immovable property or land is violated is insolvent;
6.1.6.a child in a risky situation specified in sub-paragraph in 4.1.1 of the Law on Children Protection.
6.2.Advocacy services shall be provided free of charge to the children mentioned below at the request by their parents, guardians, custodians, or if necessary, by a child protection organization, social worker, detective, prosecutor, or judge:
6.2.1.a child witness of crime;
6.2.2.a child whose rights have been violated due to violations specified in Article 5.4 /Violation of the Law on Combating Domestic Violence/ and Article 6.20 /Violation of Children's Rights/ of the Law on Violations.
6.3.According to the Law on the Protection of Witnesses and Victims, legal assistance may be provided to witnesses and victims under protection upon their request.
6.4.Elderly, people who have lost their ability to work, and single parents with many children may receive legal assistance in the cases and disputes specified in sub-paragraphs 6.1.4 and 6.1.5 of this Law.
6.5.The procedure for providing legal assistance to a person specified in paragraph 6.4 of this Law shall be jointly approved by the Cabinet members in charge of legal, financial, budgetary and social protection issues.
6.6.Insolvent foreigners and stateless persons may be provided with legal assistance within the scope specified in sub-paragraphs 6.1.1, 6.1.2, and 6.1.3 of this Law.
6.7.The procedure for determining the insolvency of foreigners and stateless persons who are insolvent and providing free legal assistance to them shall be jointly approved by the Cabinet members in charge of legal and foreign relations affairs.
6.8.The legal advice specified in sub-paragraph 5.2.1 of this Law can be provided free of charge to an insolvent person, regardless of whether the person is insolvent or not.
Article 7.Determining the client's insolvency
7.1.An insolvent client shall be defined as follows:
7.1.1.a citizen-member of a family in mandatory need of social welfare support and assistance, included in the integrated database of families specified in sub-paragraph 3.1.2 of the Law on Social Welfare;
7.1.2.a citizen who is determined by the citizen's application, the definition of the Governor of the baghs or khoroos, and other evidence that his/her income is below the poverty line, but who is not registered in the integrated database of families specified in sub-paragraph 7.1.1 of this Law.
7.2.The director of the legal assistance providing organization shall approve the application form for legal assistance.
7.3.The client specified in sub-paragraph 7.1.2 of this Law shall be obliged to accurately declare his/her insolvency.
7.4.The client shall be warned in advance in writing about the liability to be imposed in case of not accurately reporting his/her insolvency.
7.5.In order to verify the information of the application related to the insolvency of the client or the person receiving legal assistance specified in this Law, the legal assistance providing organization shall use the integrated state registration database specified in sub-paragraph 3.1.5 of the General Law on State Registration and integrated database of families specified in sub-paragraph 3.1.2 of the Law on Social Welfare in accordance with laws, and shall have a right to receive information and inquiries from people, legal entities, organizations and officials when necessary.
7.6.The relevant person, legal entity, organization, and official shall provide the information and inquiries specified in paragraph 7.5 of this Law accurately, free of charge, and within three working days.
7.7.If a person, legal entity, organization, or official fails to fulfill the obligation to accurately provide information and inquiries specified in paragraph 7.6 of this Law, they shall be responsible for compensating the costs incurred in connection with the provision of legal assistance.
7.8.If the client's ability to pay is proven, the state attorney shall issue a written decision to refuse to provide legal assistance and give the copy to the client.
7.9.The relations in connection with making a decision to refuse to provide legal assistance specified in paragraph 7.8 of this Law shall be regulated by the rules of the legal assistance providing organization.
Article 8.Documents to be submitted for obtaining advocacy services
8.1.In order to obtain advocacy services, the client specified in Article 6 of this Law shall submit an application to the legal assistance providing organization and attach the following documents:
8.1.1.for the clients who are not registered in the integrated database specified in sub-paragraph 7.1.1 of this Law, definition of the Governor of bagh or khoroo and other evidences;
8.1.2.relevant evidences for the person specified in paragraph 6.4 and 6.6 of this Law;
8.1.3.definition of the competent authority if the child is in a risky situation specified in sub-paragraph 6.1.6 of this Law;
8.1.4.request of the parents, guardian, custodian, or if necessary, a child protection organization, social worker, detective, prosecutor, or judge in regards with the child specified in sub-paragraphs 6.1.1, 6.1.2, and paragraph 6.2 of this Law;
8.1.5.request of a witness or victim specified in paragraph 6.3 of this Law;
8.1.6.others prescribed by legislation and rules of legal assistance providing organizations.
8.2.Legal assistance providing organization shall download and compile the information specified in sub-paragraph 7.1.1 of this Law from the integrated database of families and shall not require it from the client.
8.3.Unless otherwise provided by law, an advocate other than a state attorney may follow the procedure specified in this Law when providing free legal assistance to an insolvent person.
Article 9.Rights and obligations of the client
9.1.The client shall have the following rights:
9.1.1.get free legal assistance;
9.1.2.file a complaint to be decided in regards with the decision of the state attorney's refusal to provide legal assistance to the legal assistance providing organization; in regards with advocacy service to the relevant competent authority; and in regards with the decision and activities of the legal assistance providing organization to the state central administrative body in charge of legal affairs, respectively, if the decision made is not accepted, file a complaint to the court;
9.1.3.others provided in laws.
9.2.If the clients failed to fulfill the obligations specified in paragraph 7.3 of this Law, they shall be obliged to compensate the costs incurred in connection with the provision of legal assistance.
CHAPTER THREE
LEGAL ASSISTANCE PROVIDING SYSTEM
Article 10.Management and organization of legal assistance providing organization
10.1.Legal assistance providing organization shall be under the jurisdiction of the state central administrative body in charge of legal affairs.
10.2.Legal assistance providing organization shall consist of offices and branches.
10.3.Legal assistance providing organization may have unit for providing legal advice, conducting legal information, training, and promotion, and research unit necessary for the implementation of its functions.
10.4.The office of the legal assistance providing organization /hereinafter referred to as "the office"/ shall manage and organize legal assistance providing activities.
10.5.The branch of the organization providing legal assistance /hereinafter referred to as "branch"/ shall provide legal assistance specified in Article 5 of this Law.
10.6.A senior state attorney, a state attorney, and a state attorney's assistant shall work in the branch, and the branch will be managed by a senior state attorney.
10.7.The state attorney shall be organized and work according to the principles of official duty and self-management of the legal profession.
10.8.Legal assistance providing organization shall use stamps, symbols, and printed forms of official documents issued in accordance with the established procedure.
10.9.The branch shall have an official letterhead.
10.10.The state attorneys shall use their personal stamp and official letterhead of the branch.
10.11.In order to coordinate the issues related to legal assistance providing activities, the legal assistance providing organization may have a non-staff board with representatives of the state central administrative body in charge of legal affairs, the General Council of the Judiciary, the National Human Rights Commission of Mongolia, the prosecutor and the police office, the Chamber of Notaries of Mongolia, Mongolian Lawyer's Association, the Mongolian Advocates' Association, non-governmental organizations operating in the field of legal assistance.
10.12.The working procedure of the non-staff board specified in paragraph 10.11 of this Law shall be approved by the Cabinet member in charge of legal affairs.
10.13.Activities of the legal assistance providing organization shall be transparent.
Article 11.Functions of the legal assistance providing organization
11.1.Legal assistance providing organization shall carry out the following functions:
11.1.1.provide with management and organization on the free legal assistance providing activities;
11.1.2.ensure the implementation of legal assistance legislation, rules and procedures;
11.1.3.organize the selection of the state attorney;
11.1.4.organize continuous and professional training of the state attorney in cooperation with relevant organizations;
11.1.5.organize the work of providing legal assistance in the territories where the branch has not been established in cooperation with the competent organization;
11.1.6.maintain an integrated register of state attorneys and coordinate their activities;
11.1.7.develop and implement a policy for providing human resources, infrastructure, and technical equipment;
11.1.8.compile, analyze and publicize reports and statistics on legal assistance providing activities at the national level;
11.1.9.cooperate with foreign and domestic organizations, implement international projects and programs within the scope of its functions;
11.1.10.promote legal assistance activities publicly;
11.1.11.organize legal information, training and promotion, and cooperate with other organizations;
11.1.12.others provided in laws.
11.2.The rules of the legal assistance providing organization shall include the following:
11.2.1.functions of office and branch;
11.2.2.management, structure and organization of legal assistance providing organization;
11.2.3.administrative functions of the director of the legal assistance providing organization and the senior state attorney of the branch;
11.2.4.organization of the selection of the state attorney;
11.2.5.instructions for using symbol and badges of legal assistance providing organization;
11.2.6.others provided in laws.
Article 12.Director of the legal assistance providing organization and its powers
12.1.The director of the legal assistance providing organization shall manage and organize the day-to-day activities of the organization within the scope of the powers granted by this Law and the rules of the legal assistance providing organization.
12.2.The director of the legal assistance providing organization shall exercise the following powers:
12.2.1.develop and resolve proposals for improving the rules of legal assistance providing organizations;
12.2.2.determine the number of state attorneys to be employed in the branch by taking into account the number of population in the respective territory, the incidence of crime, the proportion of people who are insolvent and of people required to receive legal assistance, and the workload of the state attorney, develop proposals and be made decisions on issues such as establishment, reorganization, liquidation of the branch;
12.2.3.monitor and give direction to the activities of the office and branches;
12.2.4.develope and be decided measures related to the normal operation and improvement of the legal assistance providing organization;
12.2.5.appoint and dismiss senior state attorney, state attorney, state attorney's assistant, management, executive, and assistant officials of office and units;
12.2.6.approve the procedures for creating and reporting personal files for advocacy services, and the template for advocacy service reports;
12.2.7.review the decision of the state attorney to refuse to provide legal assistance, and receive and resolve complaints about this;
12.2.8.approve the internal rules and procedures of the legal assistance providing organization in accordance with the legislation, ensure their implementation, and supervise their implementation;
12.2.9.prepare proposals for the salary, allowances and additional fees of the state attorney, present them to the Cabinet member in charge of legal affairs, and to be made a decision;
12.2.10.conclude an agreement related to the normal conduct of legal assistance activities;
12.2.11.approve the schedule and guidelines for the state attorney's migration to the respective territory based on branch's proposals;
12.2.12.establish and terminate labor contract with employees specified in sub-paragraph 12.2.5 of this Law, and determine the amount of incentives, discounts, assistance and allowances to be provided them in accordance with the legislation;
12.2.13.solve internal organizational issues of legal assistance providing organizations;
12.2.14.others provided in laws.
Article 13.Functions of the state central administrative body in charge of legal affairs
13.1.The state central administrative body in charge of legal affairs shall implement the following functions regarding legal assistance:
13.1.1.provide unified management of legal assistance providing organizations and monitor it;
13.1.2.monitor, analyze, evaluate and develop suggestions for improvement of legal assistance providing activities;
13.1.3.ensure compliance with legislation, rules and procedures of legal assistance;
13.1.4.others provided in laws.
Article 14.The Cabinet member in charge of legal affairs and its powers
14.1.The Cabinet member in charge of legal affairs shall exercise the following powers regarding legal assistance:
14.1.1.determine the structure and staff of the legal assistance providing organization within the approved budget;
14.1.2.appoint and dismiss the director of the legal assistance providing organization;
14.1.3.determine the number, location, and staff of branches within the approved budget based on the proposal of the legal assistance providing organization, establish new branches, reorganize, and liquidate them;
14.1.4.approve the model contract between the state attorney and the client, and the legal assistance providing organization and the private advocate, and model of the decision to refuse to provide legal assistance;
14.1.5.approve the methodology for monitoring and evaluating the activities of legal assistance providing organizations;
14.1.6.approve the rules of the legal assistance providing organization, the procedure for the selection of state attorneys, and other rules and procedures to be followed in legal assistance providing activities;
14.1.7.others provided in laws.
Article 15.The Government and its powers
15.1.The Government shall exercise the following powers regarding legal assistance:
15.1.1.monitor the implementation of legislation on legal assistance;
15.1.2.approve the coefficient for determining the salary amount based on the principle of equating the salary of the position of the chief state attorney and the state attorney with the salary of the prosecutor's position;
15.1.3.determine the classification and rank of management, executive and assistant positions of legal assistance providing organizations and the positions of state attorney's assistant based on the proposal of the central civil service organization;
15.1.4.approve the procedure for awarding monetary incentives specified in sub-paragraph 19.1.3 of this Law.
CHAPTER FOUR
THE STATE ATTORNEY, HIS/HER FUNCTIONS, GUARANTIES AND PROHIBITIONS IN THE ACTIVITIES
Article 16.State attorney
16.1.State attorney shall be an employee who has the primary duty to provide legal assistance in accordance with this Law, receives a salary from the state for exercising his/her rights and duties, is provided with working conditions and guarantees, has the right to engage in advocacy, and has entered into an employment contract with a legal assistance providing organization.
16.2.State attorney shall conduct professional activities independently and it shall be prohibited to interfere to him/her by any person.
Article 17.Functions of the state attorney
17.1.State attorney shall have the following functions:
7.1.1.provide free legal assistance to clients;
17.1.2.conclude a contract for legal assistance and maintain relevant records;
17.1.3.prepare a basic records of the case in accordance with the relevant regulations, submit the advocacy service report according to the approved form, and report within the specified period;
17.1.4.others provided in laws.
Article 18.Prohibition in the activities of the state attorney
18.1.The following activities shall be prohibited for the State attorneys:
18.1.1.conduct advocacy activities outside the grounds and procedures specified in this Law;
18.1.2.engage in job and positions except teaching in the field of law, research work and the elective work of self-governing organizations of legal profession;
18.1.3.use information and inquiries for purposes other than those specified in paragraph 7.5 of this Law;
18.1.4.demand and receive advocacy service fees and other payments from the client for providing services;
18.1.5.others provided in laws.
18.2.State attorney shall conduct professional activities in accordance with the relevant legislation.
Article 19.Working conditions and guarantees of the state attorney
19.1.In addition to the guarantees specified in the Law Civil Service and other relevant laws, the state attorney shall be provided with the following additional guarantees:
19.1.1.be provided with the working conditions necessary to perform the functions of an advocate;
19.1.2.undergo annual medical examination, analysis and diagnosis with the state expense;
19.1.3.provide with monetary incentives to state attorneys who have been working continuously for five or more years in soums other than the center of the aimag, an amount equal to 12 months of basic salary every five years, and to state attorneys who have been working continuously for five or more years in the center of the aimag center and remote districts, an amount equal to 6 months of basic salary every five years';
19.1.4.not to be held responsible for conducting legal professional activities in accordance with the grounds and procedures provided by law;
19.1.5.exemption from the membership fees, advocates' liability insurance fee, and lawyer's continuing legal training fees during the period of working as a state attorney as stipulated in the Law on the Legal Status of Lawyers and the Law on Advocacy.
19.2.The State shall be responsible for the costs specified in sub-paragraph 19.1.5 of this Law.
19.3.State attorneys shall participate in continuing legal training for free during their working period.
19.4.An official who has worked continuously for three years as a state attorney shall be considered to have completed his military service.
19.5.It shall be prohibited to perform tasks and duties that do not belong to the state attorney's scope of work.
CHAPTER FIVE
ENGAGEMENT OF PRIVATE ADVOCATES
Article 20.Conditions for the participation of private advocates
20.1.Private advocate may be employed when the following circumstances are arisen when the state attorney is not available:
20.1.1.if the state attorney is unable to provide professional legal assistance to the client based on the grounds specified in paragraph 15.2 of the Law on Advocacy;
20.1.2.if two or more clients with opposing interests are in the same case applied for legal assistance;
20.1.3.if the client refuses the state attorney according to the grounds and procedures specified in the relevant law.
20.2.Private advocate may be employed if branch has not been established in that area, or if the average workload of the state attorney has doubled or more.
20.3.Legal assistance providing organization selects from the advocates who will provide legal services free of charge and hire a private advocate based on a contract.
20.4.If there is no advocate specified in paragraph 20.3 of this Law, a private advocate shall be selected from among the advocates of the local branch council of advocates or on the basis of open selection.
20.5.The professional pro-bono activity of the advocate that is beneficial to the public as stipulated in paragraph 29.1 of the Law on Advocacy shall be regulated in coordination with the provision of free legal assistance provided by the private advocate in paragraph 20.3 of this Law.
20.6.The standard of legal assistance fee for a private attorney who provides legal assistance in accordance with paragraph 20.4 of this Law, shall be jointly determined by the Cabinet members in charge of legal and financial and budgetary matters by taking into account the standard of the state attorney's salary.
Article 21.Advocacy service fees of private advocates
21.1.Private advocates shall prepare the basic records of the case made on the basis of the contract with the legal assistance providing organization in accordance with the relevant regulations, submit the report to it according to the approved form within the specified time.
21.2.Legal assistance providing organization shall evaluate the contract based on the documents specified in paragraph 21.1 of this Law, and this shall be the basis for awarding advocacy service fees.
21.3.Advocacy service fees of a private advocate shall be financed from the sources specified in Article 22 of this Law.
CHAPTER SIX
FUNDING OF LEGAL ASSISTANCE PROVIDING ACTIVITIES AND PARTICIPATION OF OTHER ORGANIZATIONS
Article 22.Funding sources
22.1.Legal assistance providing activities shall be financed from the State budget, and the respective budget shall meet the requirements for conducting legal assistance activities accessibly, promptly, continuously and effectively.
22.2.Legal assistance providing organization may receive grants and donations from other sources that is not prohibited by law for legal assistance providing activities.
Article 23.Communicating with legal assistance providing organizations from Governors of Aimags, soums, the Capital city, and districts
23.1.Governors of aimags, soums, the Capital city, and districts shall support legal assistance providing activities as follows:
23.1.1.provide the branch with workplaces, techniques, equipment and vehicles that meet standard requirements;
23.1.2.support to provide housing for the state attorney appointed to work in the territory in order to create conditions for the implementation of legal assistance functions.
23.2.In order to create conditions to exercise the functions of protecting civil rights freedoms and legitimate interests by the Citizens' Representatives Khurals and the Governor of all levels, the costs of providing housing and transportation for advocates and employees of legal assistance providing organizations, and providing support to state attorneys and their family members may be reflected and financed from the local budget.
Article 24.Communicating with legal assistance providing organization by the Mongolian Lawyer's Association
24.1.Mongolian Lawyer's Association shall cooperate in providing legal assistance activities as follows:
24.1.1.provide discounts, support and cooperate in organizing continuing and professional training for state attorneys;
24.1.2.cooperate in strengthening the activities of legal assistance providing organizations and increasing access to legal assistance.
24.2.If the state attorney's right to practice law is revoked or suspended, it shall submit the decision to the legal assistance providing organization within three working days from the date of the decision.
Article 25.Communicating with legal assistance providing organization by the Mongolian Advocates' Association
25.1.Mongolian Advocates' Association shall cooperate in providing legal assistance as follows:
25.1.1.coordinate the professional pro-bono activities on behalf of public of advocates with the activities of legal assistance providing organizations in accordance with this Law by the Mongolian Advocates' Association;
25.1.2.create a system of discounts and incentives for state attorneys.
25.2.The procedure for carrying out the activities specified in sub-paragraph 25.1.1 of this Law shall be jointly approved by the director of the legal assistance providing organization and the president of the Mongolian Advocates' Association.
25.3.If the state attorney's permit to practice law is revoked, terminated, or suspended, it shall submit the decision to the legal assistance providing organization within three working days from the date of the decision.
CHAPTER SEVEN
MISCELLANEOUS
Article 26.Database of legal assistance
26.1.Legal assistance providing organization shall have a legal assistance database.
26.2.The procedure for creating, using, protecting, and exchanging information specified in paragraph 26.1 of this Law shall be approved by the Cabinet member in charge of legal affairs.
26.3.It is the duty to enter information about free legal assistance provided by relevant organizations and advocates in the database.
26.4.The territory, workplace address, phone number, and e-mail address of the advocates in which they regularly conducts their advocacy activities shall be notified by the Mongolian Advocates' Association to the legal assistance providing organization.
Article 27.Liabilities to be imposed on the violators of the Law
27.1.If the actions of officials who violate this Law are not in criminal nature, they shall be held liable as provided in the Law on Civil Service.
27.2.Any person and legal entity who violates this Law shall be held liable as provided for in the Criminal code or the Law on Violations.
27.3.The labor contract made with the state attorney who is engaged in the prohibited activities specified in Article 18 of this Law shall be terminated, and any actions or inactions in connection with the violations of the legal professional activities shall be notified to the relevant authorities.
Article 28.Entry into force of the law
28.1.This Law shall enter into force on October 1, 2022.
THE CHAIRMAN OF THE STATE GREAT KHURAL OF MONGOLIA ZANDANSHATAR.G
