Татварын ерөнхий газрын даргын

2023 оны 02 дугаар сарын 28-ны өдрийн

А/34 дүгээр тушаалын 1 дүгээр хавсралт

ТАТВАРЫН ХЯНАЛТ ШАЛГАЛТЫН ҮЙЛ АЖИЛЛАГААНЫ ЖУРАМ

Нэг.Нийтлэг үндэслэл

1.1.Татварын алба нь татвар төлөгчийн татварын хууль тогтоомжоор хүлээсэн үүргийн хэрэгжилтэд Татварын ерөнхий хуулийн 41 дүгээр зүйлд заасныг баримтлан татварын хяналт шалгалт хийх үйл ажиллагааг зохион байгуулах, татварын хууль тогтоомжийн биелэлтийг хангуулах, татвар төлөгчид хууль тогтоомжийг тайлбарлан таниулах, сурталчлах, цаашид үүсэж болзошгүй эрсдэлийг бууруулахад энэ журмын зорилго оршино.

1.2.Татварын алба, татварын улсын байцаагч нь татварын хяналт шалгалтын үйл ажиллагааг хэрэгжүүлэхдээ Татварын ерөнхий хуулийн 76.7-д заасан зарчмыг баримтална.

1.3.Олон улсын гэрээ, татварын хууль тогтоомж, түүнд нийцүүлэн гаргасан нийтээр дагаж мөрдөх эрх зүйн баримт бичиг, татварын албаны баталсан дүрэм, журам, заавар, зөвлөмжийг мөрдлөг болгон татвар төлөгчийн хууль тогтоомжоор хүлээсэн үүргийн биелэлтэд татварын хяналт шалгалт /цаашид "хяналт шалгалт" гэх/ хийнэ.

1.4.Татварын алба нь  хяналт шалгалтын явцад Татварын ерөнхий хуулийн 19 дүгээр зүйлд заасны дагуу нийтлэг үйл ажиллагааг хэрэгжүүлж болно.

1.5.Хяналт шалгалт хийж байгаа татварын улсын байцаагч нь хяналт шалгалтын үе шат бүрт хэрэгжүүлсэн үйлдэл, үйл ажиллагааны мэдээ, мэдээлэл, баримт, тайлбар, үндэслэл, нотолгоо, дүгнэлт, шийдвэр зэрэг холбогдох баримт бичгийг татварын бүртгэл, мэдээллийн нэгдсэн санд тухай бүр бүртгэнэ. 

1.6. Бүх нийтийг хамарсан гамшиг, байгалийн гамшиг, давагдашгүй хүчин зүйл бий болсон, Улсын онцгой комисс, эрх бүхий байгууллагаас зарласан бэлэн байдлын зэрэг тогтоосон, шаардлагатай бусад үед төрийн албаны тасралтгүй байх зарчмыг хангах үүднээс тухайн нөхцөл байдалд тохируулан татвар төлөгчийн эрсдэлийн үнэлгээнд үндэслэн цахимаар хяналт шалгалтыг хийж болно.

Хоёр.Татварын хяналт шалгалтын хэлбэр, ангилал, харьяалал

2.1.Татварын алба Татварын ерөнхий хуулийн 41.4-т заасны дагуу дараах үндэслэлээр татвар төлөгчийн хууль тогтоомжоор хүлээсэн үүргийн биелэлтийг хянан шалгана.

2.1.1.татвар төлөгчийн эрсдэлийн үнэлгээнд суурилсан;

2.1.2.татвар төлөгчийн хүсэлтээр;

2.2."Татварын албаны эрсдэлийн удирдлагын үйл ажиллагаа, хорооны ажиллах журам"-д заасны дагуу эрсдэлийн үнэлгээнд үндэслэн энэ журмын 2.1.1-д заасан хяналт шалгалтыг хийнэ.

2.3.Татвар төлөх үүрэг дуусгавар болох, эрх шилжих, татварын ногдуулалт, төлөлт, алдагдал, илүү төлөлтийг баталгаажуулахтай холбоотойгоор татвар төлөгчөөс ирүүлсэн хүсэлтийн дагуу татварын асуудал хариуцсан төрийн захиргааны байгууллагын эрсдэлийн удирдлагын нэгжийн эрсдэлийн үнэлгээнд үндэслэн энэ журмын 2.1.2-т заасан хяналт шалгалтыг хийнэ.

2.4.Татварын ерөнхий хуулийн 41.2-т заасны дагуу бүрэн хяналт шалгалтыг бүх төрлийн татварын ногдуулалт, төлөлтийн байдалд, хэсэгчилсэн хяналт шалгалтыг нэг буюу хэд хэдэн төрлийн татварын ногдуулалт, төлөлтийн байдалд хийнэ.

2.5.Нэмэгдсэн өртгийн албан татварын ногдуулалт, төлөлтийг баталгаажуулахдаа албан татвар суутган төлөгчийн татварын ногдуулалт, төлөлтийн байдалд бүрэн хяналт шалгалтанд хамрагдсан  хугацаагаар тасалбар болгон үлдэгдлийг "Нэмэгдсэн өртгийн албан татварын ногдуулалт, төлөлтийг баталгаажуулсан тооцоо" ХШ-12 маягтаар" баталгаажуулна.

2.6. Албан татвар суутган төлөгчийн нэмэгдсэн өртгийн албан татварын тайлангаар тайлагнасан илүү төлөлтийг буцаан авах, бусад татварын өрөнд суутган тооцуулах хүсэлтэд үндэслэн нэмэгдсэн өртгийн албан татварын ногдуулалт, төлөлтийг баталгаажуулах хяналт шалгалт хийж, хяналт шалгалтад хамрагдсан хугацааны албан татварын илүү төлөлтийг баталгаажуулан "Нэмэгдсэн өртгийн албан татварын ногдуулалт, төлөлтийг баталгаажуулсан акт" үйлдэх, хяналт шалгалтаар зөрчил илэрч хариуцлага хүлээлгэхээр бол  "Нөхөн ногдуулалтын акт" үйлдэнэ.

2.7.Хэсэгчилсэн хяналт шалгалтын үед илэрсэн зөрчил нь бусад татварын төрөлд нөлөөлж байвал тухайн татварын төрлийг хяналт шалгалтад хамруулах, эсхүл бүрэн хяналт шалгалт хийх саналыг татварын асуудал хариуцсан төрийн захиргааны байгууллагын хяналт шалгалтын асуудал хариуцсан нэгжээр дамжуулан татварын асуудал хариуцсан төрийн захиргааны байгууллагын  эрсдэлийн удирдлагын асуудал хариуцсан нэгжид хүргүүлнэ.

2.8. Хэсэгчилсэн хяналт шалгалт хийсэн нь тухайн хугацааны албан татварын ногдуулалт, төлөлтийн байдалд бүрэн хяналт шалгалт хийхгүй байх үндэслэл болохгүй.

2.9.Энэ журмын 2.1-д заасан хяналт шалгалтыг гүйцэтгэх ажлын цар хүрээнээс хамаарч дараах төрлөөр хийнэ:

2.9.1.энгийн хяналт шалгалт;

2.9.2.хялбаршуулсан хяналт шалгалт;

2.9.3.нарийн төвөгтэй хяналт шалгалт;

2.10.Энэ журмын 2.9.3-т заасан хяналт шалгалтад бусад салбарын мэргэжилтэн, гадаад улсын эрх бүхий байгууллагатай хамтран ажиллах, үнэ шилжилт, татвараас зайлсхийхийн эсрэг ерөнхий дүрэм хэрэгжүүлэх зэрэг нарийн төвөгтэй ажиллагаа хийгдэх хяналт шалгалтыг хамааруулна.

2.11.Энгийн хяналт шалгалтад нь энэ журмын 2.9.2, 2.9.3-т зааснаас бусад хяналт шалгалтыг хамааруулна.

2.12. Хялбаршуулсан хяналт шалгалтыг татварын бүртгэл, мэдээллийн нэгдсэн сангийн мэдээлэл болон холбогдох бусад мэдээлэлд үндэслэн цахим болон бусад хэлбэрээр хийнэ. Шаардлагатай тохиолдолд татвар төлөгчийг дуудан ирүүлж, ярилцлага хийх, холбогдох баримт материалыг гаргуулан авч болно.

    2.12.1.хяналт шалгалтыг татварын асуудал хариуцсан төрийн захиргааны байгууллагын эрсдэлийн удирдлагын нэгжээс ирүүлсэн хяналт шалгалтад хамрагдах татвар төлөгчийн жагсаалтыг үндэслэн энэ журмын 3.6-д заасан томилолт олгогдсоноор хийнэ. 

   2.12.2.хяналт шалгалт хийх явцад энэ журмын 3.7, 4.4.10, 4.4.11, 4.4.12, 4.4.13-т заасан үйл ажиллагааг хэрэгжүүлэн зөрчлийг тогтоох шаардлага үүссэн тохиолдолд татварын асуудал хариуцсан төрийн захиргааны байгууллагын татварын хяналт шалгалтын асуудал хариуцсан нэгжийн даргад танилцуулна. Хяналт шалгалтын асуудал хариуцсан нэгжийн дарга томилолтод өөрчлөлт оруулах саналыг татварын асуудал хариуцсан төрийн захиргааны байгууллагын эрсдэлийн удирдлагын асуудал хариуцсан нэгжид хүргүүлэн шийдвэрлүүлнэ.

       2.13.Татварын албаны хяналт шалгалтын асуудал хариуцсан нэгж нь татвар төлөгчийн харьяаллын дагуу хяналт шалгалтыг хийж гүйцэтгэнэ.

        2.14.Энэ журмын 2.13-т заасныг үл харгалзан дараах тохиолдолд хяналт шалгалтын харьяаллыг тогтоож болно. Татварын ерөнхий хуулийн 41.6-д заасан үндэслэлээр татварын асуудал хариуцсан төрийн захиргааны байгууллагын дарга хяналт шалгалтын харьяаллыг тогтоох.

     2.14.1.Татварын асуудал хариуцсан төрийн захиргааны байгууллагын хяналт шалгалтын асуудал хариуцсан нэгж нь Татварын ерөнхий хуулийн 41.2-т заасан ерөнхий болон тусгай удирдамжийн хүрээнд татвар төлөгчийн харьяалал харгалзахгүйгээр хяналт шалгалт хийх;

     2.14.2. Нийслэлийн татварын газрын хяналт шалгалтын асуудал хариуцсан нэгж нь дүүргийн татварын хэлтэст харьяалагдах татвар төлөгчид Татварын ерөнхий хуулийн 41.2-т заасан ерөнхий болон тусгай удирдамжийн хүрээнд хяналт шалгалт хийх;

     2.14.3. Шүүх болон Маргаан таслах зөвлөлөөс маргаан бүхий нөхөн ногдуулалтын актыг түдгэлзүүлж буцаасан тохиолдолд Татварын ерөнхий хуулийн 47.11-д заасны дагуу дээд шатны татварын алба хяналт шалгалт хийх;

Гурав. Хяналт шалгалтын удирдамж, томилолт, хугацаа

3.1.  Татварын алба хяналт шалгалтыг Татварын ерөнхий хуулийн 41 дүгээр зүйлд заасны дагуу хийж гүйцэтгэх бөгөөд хяналт шалгалтын ерөнхий болон тусгай удирдамжийг Татварын асуудал хариуцсан төрийн захиргааны байгууллагын дарга батална.

3.2.  Татварын асуудал хариуцсан төрийн захиргааны байгууллагын даргын зөвшөөрснөөр татварын асуудал хариуцсан төрийн захиргааны байгууллагын хяналт шалгалтын асуудал хариуцсан нэгжийн дарга энэ журмын 3.1-д заасан тусгай удирдамжийг баталж болно. 

3.3.  Хяналт шалгалтыг ерөнхий удирдамжаар хийж гүйцэтгэнэ.

3.4.  Хяналт шалгалтыг шаардлагатай тохиолдолд тусгай удирдамжаар хийж гүйцэтгэнэ. Тусгай удирдамжид хяналт шалгалтын бүрэлдэхүүн түүнд тавигдах шаардлага, хамтарч гүйцэтгэх байгууллагын нэр, гүйцэтгэх хяналт шалгалтын цар хүрээ зэрэг бусад шаардлагатай мэдээллийг тусгана.

3.5.  Төрийн албаны бусад байгууллагуудтай тусгай удирдамжаар хамтарсан хяналт шалгалт хийж болно.

3.6.  Татварын алба хяналт шалгалтыг зөвхөн томилолттойгоор гүйцэтгэх бөгөөд энгийн болон хялбаршуулсан хяналт шалгалт хийх томилолт /цаашид "томилолт" гэх/-ыг татварын асуудал хариуцсан төрийн захиргааны байгууллагын эрсдэлийн удирдлагын асуудал хариуцсан нэгжээс ирүүлсэн хяналт шалгалтад хамрагдах татвар төлөгчийн жагсаалтад үндэслэн тухайн албаны хяналт шалгалтын асуудал хариуцсан нэгжийн дарга олгоно.

3.7.  Нарийн төвөгтэй хяналт шалгалт хийх татварын улсын байцаагчийг тухайн хяналт шалгалтыг удирдан зохион байгуулж байгаа хяналт шалгалтын нэгжийн дарга татварын асуудал хариуцсан төрийн захиргааны байгууллагын хяналт шалгалтын нэгжийн даргад санал болгоно. 

3.8.  Энгийн болон хялбаршуулсан хяналт шалгалтын явцад дараах нөхцөл үүссэн тохиолдолд хяналт шалгалтыг энэ журмын 2.9.3-т заасан төрлөөр өөрчлүүлэх саналыг татварын асуудал хариуцсан төрийн захиргааны байгууллагын хяналт шалгалтын нэгжид танилцуулгын хамт хүргүүлнэ.

3.8.1. харилцан хамаарал бүхий этгээд хооронд хийгдсэн ажил гүйлгээний үнэ, нөхцөл нь ижил төрлийн бие даасан ажил гүйлгээний үнэ, нөхцөлөөс ялгаатай байгаагаас татварын суурь буурсан байж болзошгүй;

3.8.2. Татварын ерөнхий хуулийн 16 дугаар зүйлд заасан Татвараас зайлсхийхийн эсрэг ерөнхий дүрэм хэрэгжүүлэхтэй холбоотой нарийн, төвөгтэй нөхцөл байдал үүссэн;

3.9.  Энэ журмын 3.8-д заасан нарийн төвөгтэй нөхцөл байдал үүссэн бол энэ талаарх танилцуулгыг тухайн нөхцөл байдлыг тогтоосноос хойш ажлын 5 өдрийн дотор дараах агуулгын хүрээнд бичиж татварын асуудал хариуцсан төрийн захиргааны байгууллагын хяналт шалгалтын нэгжид хүргүүлнэ.

3.9.1. хяналт шалгалтад хамрагдсан хугацаа, үндэслэл;

3.9.2. харилцан хамаарлыг тогтоосон байдал /гадаад харилцан хамаарлыг мэдээллийн бааз ашиглан тодорхойлох/;

3.9.3. татвар ногдох орлого, хөрөнгийн дүнг бууруулсан гэж үзсэн гол үндэслэл, тайлбар, тооцоолол;

3.9.4. Татварын ерөнхий хуулийн 16.6-д заасан татварын ашиг хүртсэн эсэхийг тогтоосон үндэслэл;

3.9.5. тухайн нөхцөл байдлыг тодорхойлох анхан шатны баримт, гэрээ, холбогдох бусад баримт материал;

3.10. Нарийн төвөгтэй хяналт шалгалтыг татварын асуудал хариуцсан төрийн захиргааны байгууллагын хяналт шалгалтын нэгж нь бусад нэгжтэй хамтран хяналт шалгалт хийх, эсхүл мэргэжил, арга зүйн туслалцаа үзүүлж, хяналт шалгалтын явцад хяналт тавьж ажиллана.

3.11. Хяналт шалгалтыг хоёр ба түүнээс дээш татварын улсын байцаагчийн бүрэлдэхүүнтэйгээр хийнэ. Ажлын цар хүрээ, нарийн төвөгтэй ажиллагаа, шаардлагатай тусгай мэргэжил, техник хэрэгсэл, тусгай мэргэшлийн ур чадвар зэргээс хамаарч багийн бүрэлдэхүүнтэйгээр хийж болно.

3.12. Тайлант хугацааны татварын ногдуулалт төлөлттэй холбоотой татварын хяналт шалгалтыг бусад чиг үүргийн  нэгжтэй хамтран гүйцэтгэж болно.

3.13. Хяналт шалгалт хийх явцад Татвараас зайлсхийхийн эсрэг ерөнхий дүрэм хэрэгжүүлэх, үнэ шилжилт хийгдсэн эсэхийг тодорхойлох, мэдээлэл харилцан солилцох зэрэг ажиллагааг хэрэгжүүлэхэд цаг хугацаа зарцуулахаар нөхцөл үүссэн бол тухайн ажил гүйлгээг тусад нь салгаж, тухайн татварын төрлөөр дахин томилолт үүсгэх энэ талаар шийдвэрийн тэмдэглэх хэсэгт дурдан, хэсэгчилсэн хяналт шалгалт хийж болно.

3.14. Татварын асуудал хариуцсан төрийн захиргааны байгууллагын хяналт шалгалтын нэгж нь хяналт шалгалтын хэлбэр, татвар төлөгчийн ангилал үйл ажиллагааны цар хүрээнд үндэслэн татвар төлөгчийн нэг жилийн үйл ажиллагаанд хяналт шалгалт хийхэд зарцуулах хүн өдрийг жил бүрийн эхэнд хялбаршуулсан, энгийн, нарийн төвөгтэй хяналт шалгалт бүрээр тогтоож татварын асуудал хариуцсан төрийн захиргааны байгууллагын эрсдэлийн удирдлагын нэгжид хүргүүлнэ.

3.15. Татварын асуудал хариуцсан төрийн захиргааны байгууллагын эрсдэлийн удирдлагын нэгж нь энэ журмын 3.14-т заасан хүн өдрийг үндэслэн хяналт шалгалт хийх хугацааг тогтооно.

3.16. Энэ журмын 2.9.3-т заасан хяналт шалгалтын томилолтын хугацааг тогтооход журмын 3.14-т заасныг баримтлахгүй байж болох бөгөөд тусгай удирдамж гарсан тохиолдолд түүнд заасан хугацаатай уялдуулна. Энэ журмын 2.9.1-д заасан хяналт шалгалтыг журмын 3.7-д заасан үндэслэлээр өөрчилсөн тохиолдолд хяналт шалгалтын хугацааг дахин тодорхойлно.

3.17. Хяналт шалгалтын асуудал хариуцсан нэгжийн дарга дараах тохиолдолд хяналт шалгалт хийх томилолтын хугацааг сунгаж, нотлох баримтыг хавсаргана.  

3.17.1.ажлын цар хүрээ нэмэгдсэн;

3.17.2.удирдлагын шийдвэрээр татварын улсын байцаагч өөр ажилд томилогдсон;

3.17.3.Татварын ерөнхий хуулийн 6.1.41-д заасан хүндэтгэн үзэх шалтгаан үүссэн;

3.17.4.Татварын ерөнхий хуулийн 18 дугаар зүйлд заасан мэдээлэл харилцан солилцох хүсэлт гаргасан;

3.17.5.бусад байгууллагаас мэдээлэл гаргуулахаар хүсэлт гаргасан

3.17.6.Төрийн бусад байгууллагаас ирүүлсэн лавлагаа тодорхойлолтонд үндэслэн;

3.18.   Хяналт шалгалтын асуудал хариуцсан нэгжийн дарга дараах тохиолдолд томилолтыг өөрчилж болно.

3.18.1.   хяналт шалгалтын төрөл, хэлбэрийг өөрчлөх шийдвэр гарсан;

3.18.2.   татварын улсын байцаагч татварын алба, нэгж хооронд сэлгэн ажилласан, бусад байгууллагад шилжсэн, албан ажлаас түр болон бүрэн чөлөөлөгдсөн;

3.18.3.   татвар төлөгчийг хамгийн сүүлд шалгасан татварын улсын байцаагчид дахин томилолт олгогдсон;

3.18.4.   нарийн төвөгтэй хяналт шалгалт хийх багийн бүрэлдэхүүнд журмын 3.18.3-т заасан заалт хамаарахгүй;

3.18.5.   татварын улсын байцаагч Нийтийн албанд нийтийн болон хувийн ашиг сонирхлыг зохицуулах, ашиг сонирхлын зөрчлөөс урьдчилан сэргийлэх тухай хуулийн хүрээнд ашиг сонирхлын зөрчилтэй мэдүүлэг гаргасан;

3.18.6.   Энэ журмын 3.11-д заасан хяналт шалгалтын багийн бүрэлдэхүүнд нэмэлт өөрчлөлт оруулах нөхцөл байдал үүссэн;

3.19.   Хяналт шалгалтын асуудал хариуцсан нэгжийн дарга дараах тохиолдолд томилолтыг цуцалж болно.

3.19.1.            татвар төлөгч хувь хүн нас барсан, нас барсанд тооцсон;

3.19.2.            татвар төлөгчийг эрэн сурвалжлах шүүхийн тогтоолыг үндэслэн цагдаагийн байгууллагаас ажиллагаа явуулсан талаар тодорхойлолт гаргасан;

3.19.3.            илүү төлсөн татвараа буцаан авах хүсэлт ирүүлсэн татвар төлөгч нь шалгалтад шаардлагатай баримт бичгийг хүсэлтийг шийдвэрлэх хугацаанд гарган ирүүлээгүй байгаа тохиолдолд шалгах боломжгүй байгаа талаар татвар төлөгчид албан тоот болон цахим хаягаар мэдэгдсэн; 

                 3.19.4 Татварын ерөнхий хуулийн 47.12-т заасан  нөхцөл байдал үүссэн;

3.20.  Энэ журмын 3.19-д зааснаас бусад тохиолдолд томилолтыг татварын асуудал хариуцсан төрийн захиргааны байгууллагын хяналт шалгалтын асуудал хариуцсан нэгжээс зөвшөөрөл авч цуцална.

3.21.  Хяналт шалгалтын томилолтыг цуцалсан нь татвар төлөгчийг дахин хяналт шалгалтад хамруулахгүй байх үндэслэл болохгүй.

Дөрөв. Татварын хяналт шалгалтын үйл ажиллагаа

4.1.  Татварын хяналт шалгалтын ажлыг бэлтгэх, гүйцэтгэх, дуусгах гэсэн гурван үе шаттайгаар хийж гүйцэтгэнэ. Үе шат бүрт ажлын төлөвлөгөө гаргаж, төлөвлөгөөний дагуу хийгдсэн ажлын гүйцэтгэлийг татварын бүртгэл, мэдээллийн нэгдсэн санд тухай бүр бүртгэн, өдөр тутам хийсэн ажлын тэмдэглэл хөтөлнө.

4.2.  Хяналт шалгалтын асуудал хариуцсан нэгжийн дарга нь татварын улсын байцаагчийн гаргасан ажлын төлөвлөгөө, төлөвлөгөөний дагуу хийгдсэн ажлын гүйцэтгэл, өдөр тутам хийсэн ажлын тэмдэглэлтэй тухай бүр танилцаж, баталгаажуулж, зөвлөмж, арга зүйгээр хангасан талаар татварын бүртгэл, мэдээллийн нэгдсэн санд тэмдэглэл үйлдэнэ.

4.3.  Бэлтгэх үе шатанд татварын улсын байцаагч дараах үйл ажиллагааг хэрэгжүүлнэ: 

4.3.1.   хяналт шалгалт хийх талаар татварын бүртгэл, мэдээллийн нэгдсэн сангийн татвар төлөгчийн бүртгэлтэй утас болон цахим хаягт мэдээлэл хүргүүлсэн нь Татварын ерөнхий хуулийн 41.5-д заасны дагуу мэдэгдсэнд тооцно. Хялбаршуулсан хяналт шалгалтын үед татварын албанаас тайлан залруулах шаардлага хүргүүлсэн өдрийг Татварын ерөнхий хуулийн 41.5-д заасны дагуу татвар төлөгчид мэдэгдсэн өдөр гэж тооцно.

4.3.2.   хяналт шалгалтад шаардлагатай баримт бичиг, мэдээ, мэдээллийг ирүүлэх талаар "Баримт бичгийн хүсэлт"-ийг татвар төлөгчид биечлэн болон шуудангаар, төрийн байгууллагын цахим шуудан болон татварын улсын байцаагч өөрийн албаны цахим хаягаар хүргүүлж, хүргүүлсэн тухай тэмдэглэлийг татварын бүртгэл, мэдээллийн нэгдсэн санд бүртгэнэ.

4.3.3.   татвар төлөгчид хүргүүлсэн "Баримт бичгийн хүсэлт"-д заасан баримт бичиг, мэдээ, мэдээллийг "Хүлээн авсан баримт бичгийн бүртгэл"-ээр хүлээн авна. Хяналт шалгалтын явцад нэмж шаардсан баримт бичиг ирүүлсэн тохиолдолд тухай бүр нь бүртгэж хүлээн авна.

4.3.4.   "Баримт бичгийн хүсэлт"-ээр шаардсан баримт бичиг, мэдээ мэдээллийг татвар төлөгч тогтоосон хугацаанд ирүүлээгүй бол энэ талаар ярилцлагын тэмдэглэл хөтөлж, тайлбар гаргуулан авна.

4.3.5.   татвар төлөгч энэ журмын 1.6-д заасан нөхцөл байдал үүссэн, татвар төлөгчтэй биечлэн уулзах боломжгүй болсон шаардлагатай бусад тохиолдолд татварын улсын байцаагчаас цахимаар ирүүлсэн хяналт шалгалт хийх томилолт, баримт бичгийн хүсэлт зэрэгтэй танилцан хяналт шалгалтын үйл ажиллагаанд аль болох хүндрэл учруулахгүйгээр үйл ажиллагааныхаа талаар ярилцлага өгөх, шаардсан баримт бичгийг цахим хэлбэрээр ирүүлж болно.

4.3.6.   татвар төлөгчтэй биечлэн уулзах боломжгүй тохиолдолд ярилцлагыг утсаар, цаасан болон цахим хэлбэрээр хийж, тэмдэглэлийг гарын үсэг болон цахим эсхүл тоон гарын үсгээр баталгаажуулж татварын бүртгэл, мэдээллийн нэгдсэн санд бүртгэнэ.

4.3.7.   татварын улсын байцаагч нь хяналт шалгалтыг цахимаар болон 4.4.2–т заасан хяналт шалгалт хийхдээ Татварын ерөнхий газрын Мэдээллийн технологийн асуудал хариуцсан нэгжээс гаргасан "Ажлын байрны гаднаас татварын албаны мэдээллийн системд ажиллах зөвлөмж"- ийг хэрэгжүүлэн ажиллана.

4.3.8.   татвар төлөгчийн хувийн хэрэг, санхүү, татварын тайлан, тодруулга, үйл ажиллагааны талаарх холбогдох дараах мэдээллүүдийг дотоод, гадаад эх үүсвэрээс цуглуулж, харьцуулсан судалгаа шинжилгээг хийнэ.

4.3.8.а.татвар төлөгчийн эрхэлж буй өөрийн болон салбарын үйл ажиллагааны ерөнхий мэдээлэл, эдийн засаг, зах зээлийн төлөв байдлын мэдээлэлд;

4.3.8.б.татвар төлөгчийн татварын бүртгэл, мэдээллийн нэгдсэн сан дахь бүртгэл, ногдуулалт, төлөлт, хяналт шалгалтын мэдээлэлд;

4.3.8.в.санхүү, татварын тайлан, хувьцаа, хөрөнгө оруулалтын мэдээлэлд;   

4.3.8.г.хөндлөнгийн мэдээлэлд;

4.3.8.д.хяналт шалгалтад хамрагдсан байдал, маргаан бүхий актны шийдвэрлэлтийн байдалд;

4.3.8.е.татварын албаны эрсдэлийн үнэлгээний үзүүлэлт болон татварын асуудал хариуцсан төрийн захиргааны байгууллагын эрсдэлийн удирдлагын нэгжээс ирүүлсэн бусад мэдээлэлд;

4.3.8.ё.тухайн салбарын онцлог, хяналт шалгалтын цар хүрээнээс хамаарч мэргэжлийн шинжээчийн гаргасан зөвлөмж, дүгнэлтэд;

4.3.8.ж.бусад шаардлагатай мэдээлэлд.

4.3.9.   татварын улсын байцаагч энэ журмын 4.3.8-д заасан судалгаа, шинжилгээ, цуглуулсан мэдээлэлд үндэслэн хяналт шалгалтын үйл ажиллагааг ач холбогдлоор нь эрэмбэлэн, дарааллыг нарийвчлан тогтоож, гүйцэтгэх үе шатанд хэрэгжүүлэх "Татварын хяналт шалгалтын ажлын төлөвлөгөө /цаашид "ажлын төлөвлөгөө" гэх/-г гаргана.

4.4.  Гүйцэтгэх үе шатанд татварын улсын байцаагч дараах үйл ажиллагааг хэрэгжүүлнэ:

4.4.1.   хяналт шалгалтыг энэ журмын 4.3.9-д заасан ажлын төлөвлөгөөний дагуу хийж гүйцэтгэх бөгөөд хяналт шалгалтын асуудал хариуцсан нэгжийн дарга шаардлагатай тохиолдолд ажлын төлөвлөгөөнд нэмэлт өөрчлөлт оруулах;

4.4.2.   хяналт шалгалт хийхээр томилогдсон татварын улсын байцаагч хяналт шалгалтыг өөрийн ажлын байранд хийнэ. Хэрэв хяналт шалгалтыг татвар төлөгч болон татварын албаны хүсэлтээр татвар төлөгчийн ажлын байранд хийхээр бол хяналт шалгалтын асуудал хариуцсан нэгжийн даргад танилцуулж, татвар төлөгчөөр ажлын түр байр гаргуулан хийж болно.

4.4.3.   хяналт шалгалтын явцад татварын ногдуулалт төлөлттэй холбоотой зөрчилтэй байж болзошгүй гэж үзсэн мэдээ, мэдээллийг татвар төлөгчөөс тодруулах, тооцоо нийлэх, баримтын тулгалт хийх, нэмэлт баримт бичиг, тооцоо судалгаа гаргуулах, шаардлагатай тохиолдолд гуравдагч этгээдээс баримт материал гаргуулан авч баримтжуулах, зөрчлийг нотлох, тогтоох ажиллагааг гүйцэтгэх;

4.4.4.   хяналт шалгалтын явцад зөрчилтэй байж болзошгүй гэж үзсэн мэдээллийг нотлох зорилгоор гол харилцагч татвар төлөгчдийн талаар тайлбар, тодруулга, мэдээлэл, лавлагааг бусад татварын албанд хүсэлт хүргүүлэн авах;

4.4.5.   хяналт шалгалтын явцад илрүүлсэн зөрчлийг баримтжуулах, тодруулах, хяналт шалгалтын хугацаанд шаардлагатай мэдээллийг олж авах, нэмэлт мэдээллийн эх сурвалжийг илрүүлэх, мэдээллийн сангийн мэдээллийн үнэн зөв эсэхийг нотлох зорилгоор татвар төлөгч болон холбогдох хүмүүстэй ярилцлага хийж, тухай бүр "Ярилцлагын тэмдэглэл" хөтлөх;

4.4.6.   татварын улсын байцаагч татвар төлөгчтэй зөвхөн ажлын цагаар татварын албаны байр эсхүл татвар төлөгчийн ажлын байранд ярилцлага хийх;

4.4.7.   хяналт шалгалттай холбоотой асуудлаар биечлэн уулзах хүсэлтэй иргэн, албан тушаалтныг ажлын цагаар хүлээн авч, мэдээлэл, санал, хүсэлтийн талаар "Ярилцлагын тэмдэглэл" хөтлөх;

4.4.8.   хяналт шалгалтын явцад цуглуулсан холбогдох баримт бичигт үндэслэн хяналт шалгалтыг хийж, илэрсэн зөрчил бүрт дэлгэрэнгүй жагсаалт, тэмдэглэл хөтлөх, шаардлагатай баримт бичгийг хувилан авах, тайлбар тодруулга гаргуулах зэргээр зөрчлийг баримтжуулах;

4.4.9.   хяналт шалгалтад хамрагдсан татварын төрөл тус бүрийн ногдуулалт, төсөвт төлсөн, суутган тооцсон татварын дүнг үндсэн баримтаар нь хянан шалгаж илүү, дутуу төлөлтийн тооцоог тулган баталгаажуулах;

4.4.10.  шаардлагатай тохиолдолд Татварын ерөнхий хуулийн 34 дүгээр зүйлд заасны дагуу холбогдох мэргэжлийн байгууллагаас лавлагаа тодруулга гаргуулах, шинжилгээ хийлгэх, мэргэжлийн туслалцаа авах зэргээр хамтран ажиллах;

4.4.11.  энэ журмын 4.4.4-т заасан мэдээллийг тодруулах шаардлага үүссэн тохиолдолд Татварын ерөнхий хуулийн 21.4-т заасан мэдээ, мэдээлэл, баримтыг гуравдагч этгээдээс гаргуулах, мөн хуулийн 41.10.1-т заасны дагуу харилцагч этгээдээс тайлбар авах;

4.4.12.  хяналт шалгалтын явцад татвар төлөгчийн ногдлыг шууд тодорхойлох боломжгүй нөхцөл үүссэн тохиолдолд Татварын ерөнхий хуулийн 28 дугаар зүйлийн 28.3, 36 дугаар зүйл, мөн "Татварын ногдлыг жишиг үнийн аргаар тодорхойлох журам"-ыг баримтлан ажиллах;      

4.4.13.     олон улсын татвартай холбоотой асуудлыг дараах байдлаар хянан шалгана:

                 4.4.13.а.Монгол Улсаас бусад улстай байгуулсан "Орлого ба хөрөнгийн татварыг давхардуулж ногдуулахгүй байх, татвар төлөхөөс зайлсхийх явдлаас урьдчилан сэргийлэх тухай хэлэлцээр" (цаашид "Давхар татварын гэрээ" гэх) –ийн хүрээнд талуудын татварын зорилгоор аль улсад байнга оршин суугч болохыг тодорхойлж, татвар ногдуулах орлогын төрөл, эцсийн ашиг хүртэгчийг тодорхойлох;

4.4.13.б.албан татвар төлөгчийг Монгол Улсад байнга оршин суугч эсхүл Монгол Улсад оршин суугч бус ангиллын алинд нь хамаарахыг тодорхойлох;

4.4.13.в.Монгол Улсад байрладаггүй албан татвар төлөгчийн үйл ажиллагааг Монгол Улсад бүрэн болон хэсэгчлэн явуулж байгаа этгээд нь Аж ахуйн нэгжийн орлогын албан татварын хуулийн 6 дугаар зүйл болон Давхар татварын гэрээнд заасны дагуу Төлөөний газрын шаардлага хангаж байгаа эсэхийг тодорхойлж, төлөөний газарт хамаарах орлогод албан татвар ногдуулах;

 4.4.13.г.Татварын ерөнхий хуулийн 16 дугаар зүйлд заасан нөхцөлийг бүрдүүлж байгаа татвар төлөгчийн үйлдлийг тогтоосон тохиолдолд холбогдох нотлох баримтыг нэгжийн удирдлагад танилцуулан Эрсдэлийн удирдлагын хороонд хүсэлт гаргах;

 4.4.13.д.харилцан хамааралтай этгээд хооронд хийгдсэн ажил гүйлгээг бүрэн тайлагнасан эсэх, тухайн ажил гүйлгээний нөхцөл, үнэ нь бие даасан ажил гүйлгээний нөхцөл үнээс ялгаатай байгаагаас татварын суурь багассан тохиолдолд үнэ шилжилтийн хяналт шалгалтыг "Үнэ шилжилтийн тохируулга хийх хамгийн тохиромжтой аргыг сонгох, хэрэглэх журам"-д заасныг баримтлан хийж гүйцэтгэх; 

 4.4.13.е.хяналт шалгалтад шаардлагатай баримт, мэдээллийг татвар төлөгч гаргаж өгөөгүй, Монгол Улсын хэмжээнд олж авах боломжгүй нөхцөл байдал үүссэн тохиолдолд Татварын ерөнхий хуулийн 18 дугаар зүйл, "Гадаад улсын эрх бүхий этгээдтэй татварын зорилгоор хүсэлтээр болон сайн дураар мэдээлэл харилцан солилцох журам"-ын дагуу хүсэлтийн маягтыг бөглөж, баримтын хамт Татварын асуудал эрхэлсэн төрийн захиргааны байгууллагын Харилцан мэдээлэл солилцох ажиллагаа хариуцсан нэгжид хүргүүлэх;

  4.4.13.ё.гадаад улсын эрх бүхий байгууллагаас ирүүлсэн хүсэлтэд хамаарах мэдээлэл нь татварын албаны татварын бүртгэл мэдээллийн нэгдсэн санд байхгүй тохиолдолд хэсэгчилсэн хяналт шалгалтыг хийнэ. Хяналт шалгалтаар олж авсан мэдээллийг татварын асуудал эрхэлсэн төрийн захиргааны байгууллагын Харилцан мэдээлэл солилцох ажиллагаа хариуцсан нэгжид хүргүүлэх;

4.4.14.  энэ журмын 4.4.1- 4.4.13-т заасан үйл ажиллагааг хэрэгжүүлсний үр дүнд нотлогдсон зөрчлийг бүртгэж, нөхөн татвар ногдуулах, торгууль, алданги тооцох;

4.4.15.  татвар төлөгчийн тайлагнасан, хяналт шалгалтаар тогтоосон татварын ногдуулалт төлөлтийн тооцоог хяналт шалгалтад хамрагдсан татварын төрөл, он тус бүрээр хийх;

4.4.16.  энэ журмын 4.4.9-д заасан баталгаажуулалтаар хуулийн хугацаанд  төлөөгүй татварт торгууль, алданги тооцох;

4.5.     Дуусгах үе шатанд татварын улсын байцаагч дараах үйл ажиллагааг хэрэгжүүлнэ:

4.5.1.   энэ журмын 4.4.12, 4.4.13-т заасан зөрчил, түүний хууль эрх зүйн үндэслэл, тооцооллыг хяналт шалгалтын асуудал хариуцсан нэгжийн даргад танилцуулж, хянуулах;

4.5.2.   шаардлагатай тохиолдолд татварын асуудал хариуцсан төрийн захиргааны байгууллагын хяналт шалгалтын нэгж, хуулийн хэрэгжилтийг хангах нэгжээс мэргэжил арга зүйн чиглэл авах;

4.5.3.   хяналт шалгалтын үр дүнг тодорхойлоход мэдээлэл хангалттай эсэх, нотлох баримт, тооцооллыг нягталж  шийдвэр гаргахад бэлтгэх;

4.5.4.   хяналт шалгалтын асуудал хариуцсан нэгжийн дарга татварын улсын байцаагчийн хянан баталгаажуулахаар хүргүүлсэн шийдвэрийг эрсдэл тооцсон дэлгэрэнгүй үнэлгээнээс хэт зөрүүтэй шийдвэр гарахаар ирүүлсэн тохиолдолд эрсдэлийн шинжилгээнд үндэслэн хяналт шалгалт хийж буй татварын улсын байцаагчид буцаан нягтлуулах эсхүл хяналт шалгалтын багийн бүрэлдэхүүнийг өөрчлөх;

4.5.5.   энэ журмын 4.5.4-т заасан эрсдэл тооцсон дэлгэрэнгүй үнэлгээний зөрүү нь нотлогдохгүй тохиолдолд татварын улсын байцаагч холбогдох баримт материалыг татварын удирдлагын нэгдсэн системд бүртгэж, хяналт шалгалтын асуудал хариуцсан нэгжийн даргад танилцуулан Татварын ерөнхий газрын Эрсдэлийн удирдлагын асуудал хариуцсан  нэгжид холбогдох тайлбарыг  хүргүүлж хяналт шалгалтын ажлыг дуусгах;

4.5.6.   хяналт шалгалт хийж байгаа татварын улсын байцаагч нь энэ журмын 1.5-д заасан баримт бичгийн бүрдлийг бүрэн хангаж, "Хяналт шалгалтын ажлын чанарын баталгаажуулалтын хуудас"-ыг /ХШ-13/ үйлдэн хяналт шалгалтын асуудал хариуцсан нэгжийн даргаар хянан баталгаажуулах;

4.5.7.      хяналт шалгалтын ажлын үр дүнгээр нөхөн ногдуулалтын акт, нэмэгдсэн өртгийн албан татварын ногдуулалт, төлөлтийг баталгаажуулсан акт, илтгэх хуудас үйлдэж, хяналт шалгалт хийсэн татварын улсын байцаагч гарын үсэг зурж, тэмдэг дарж, хяналт шалгалтын асуудал хариуцсан нэгжийн дарга хянан баталгаажуулж гарын үсэг зурж, тэмдэг дарснаар шийдвэр хүчин төгөлдөр болно;

4.5.8.      Татварын ерөнхий хуулийн 44 дүгээр зүйлд заасны дагуу хяналт шалгалтыг хийх явцад Зөрчлийн тухай хуульд заасан зөрчил илэрсэн тохиолдолд Зөрчил шалган шийдвэрлэх тухай хуулийн дагуу шийдвэрлэх;

4.5.9.   татварын алба, татварын улсын байцаагч эцэслэн баталгаажуулаагүй шийдвэрийг татвар төлөгчид урьдчилан танилцуулахгүй;

4.5.10.   нөхөн ногдуулалтын акт,  нэмэгдсэн өртгийн албан татварын ногдуулалт, төлөлтийг баталгаажуулсан акт, илтгэх хуудсыг хүчин төгөлдөр болсноос хойш ажлын 7 өдрийн дотор татвар төлөгч, түүний итгэмжлэгдсэн төлөөлөгчид гардуулж, гардуулсан тухай тэмдэглэл үйлдэх;

4.5.11.   нөхөн ногдуулалтын акт,  нэмэгдсэн өртгийн албан татварын ногдуулалт, төлөлтийг баталгаажуулсан акт, илтгэх хуудсыг энэ журмын 4.5.10-д заасан хугацаанд гардуулах боломжгүй, эсхүл гардан аваагүй бол уг хугацаа өнгөрснөөс хойш 7 хоногийн дотор татвар төлөгчийн татварын албанд бүртгэлтэй хаягаар шуудангаар илгээх; 

4.5.12.   энэ журмын 4.5.11-д заасан шуудангаар илгээсэн боловч хаяг байршилдаа байхгүй болон бусад шалтгаанаар буцаж ирсэн нөхөн ногдуулалтын акт,  нэмэгдсэн өртгийн албан татварын ногдуулалт, төлөлтийг баталгаажуулсан акт, илтгэх хуудсыг Татварын ерөнхий хуулийн 42.8-д заасны дагуу татвар төлөгчид гардуулсанд тооцон, татварын улсын байцаагч тэмдэглэл үйлдэн, татварын бүртгэл, мэдээллийн нэгдсэн санд бүртгэж, баталгаат шуудангийн холбогдох баримтыг хавсаргах;

4.5.13.  нөхөн ногдуулалтын акт, нэмэгдсэн өртгийн албан татварын ногдуулалт, төлөлтийг баталгаажуулсан актыг хууль тогтоомжид заасны дагуу гомдол, хүсэлт гаргах эрхтэйг танилцуулан гарын үсэг зуруулж, зөвлөмж /маягт ҮББ-18/-ийн хамт гардуулах;

4.5.14.   хяналт шалгалтын ажил  дууссан тохиолдолд энэ журмын 4.3.3-т заасан баримт бичгийг татвар төлөгчид "Хүлээлгэн өгсөн баримт бичгийн бүртгэл"-ээр хүлээлгэн өгч, гарын үсэг зуруулах;

4.5.15.     "Татвар төлөгчийн талаар хөндлөнгийн мэдээлэл цуглуулах, санг бүрдүүлэх, ашиглах, сангийн нууцыг хамгаалах журам"-д заасан шаардлагыг хангасан мэдээллийг нотлох баримтын хамт хавсарган татварын бүртгэл мэдээллийн нэгдсэн санд бүртгэх.

       4.6 Төрийн бус байгууллагын татварын ногдуулалт, төлөлтийн байдалд эрсдэлд суурилсан хяналт шалгалт хийх тохиолдолд баталсан зааврыг дагаж мөрдөнө.

      4.7.Татварын хяналт шалгалтын явцад татвар төлөгч нь мөнгө угаах, терроризмыг санхүүжүүлэх, үй олноор хөнөөх зэвсэг дэлгэрүүлэхийг санхүүжүүлэхтэй холбоотой үйл ажиллагаа хэрэгжүүлсэн байж болзошгүй тохиолдолд журмын 4.3-т заасан цуглуулсан, боловсруулсан мэдээллийг холбогдох хууль, хяналтын байгууллагад нэн даруй хүргүүлнэ.

Тав. Нэмэгдсэн өртгийн албан татварын илүү төлөлтийг баталгаажуулах

 хяналт шалгалт хийх

      5.1. Албан татвар суутган төлөгч нь албан татварын тооцоо хийж, тайлан тушаах үедээ нэмэгдсэн өртгийн албан татварын илүү төлөлтөө буцаан авах албан хүсэлтийг харьяа татварын албанд цаасан болон цахим хэлбэрээр гаргана.

      5.2.Том татвар төлөгчийн газар, Аймаг, нийслэл, дүүргийн татварын албаны хяналт шалгалтын асуудал хариуцсан нэгж нь дараах ажлыг хийж гүйцэтгэнэ.

  5.2.1. албан татвар суутган төлөгчийн Том татвар төлөгч хариуцсан нэгж /цаашид ТТТХН гэх/-ийн хяналт шалгалтаар баталгаажуулснаас хойших хугацааны, өмнө нь хяналт шалгалт хийгдээгүй бол нэмэгдсэн өртгийн албан татвар суутган төлөгч болсон өдрөөс хойших хугацааны нэмэгдсэн өртгийн албан татварын тайлан бүрэн баталгаажсан эсэх, тайлангаарх илүү төлөлтийг Татварын удирдлагын нэгдсэн системийн мэдээлэл болон цахим төлбөрийн баримтын системтэй тохирч байгааг ажлын 2 хоногт багтаан нягтална.

5.2.2. нягтлах ажиллагааны явцад энэ журмын 5.2.1-д заасан хамрагдах хугацаанд албан татвар ногдох орлого тайлагнаагүй, зөвхөн бараа, ажил, үйлчилгээг импортоор оруулах, худалдан авахад төлсөн нэмэгдсэн өртгийн албан татвараар илүү төлөлт үүссэн байвал албан татвар суутган төлөгчийн хүсэлтийг буцааж, албан татварыг буцаан олгох боломжгүй талаар татвар төлөгчид мэдэгдэнэ.

      5.3. Энэ журмын 5.2.1, 5.2.2-т заасан нягтлах үйл ажиллагааг бүрэн хийж гүйцэтгэсэн тохиолдолд батлагдсан маягтын дагуу хянан баталгаажуулах саналыг албан бичгээр албан татвар суутган төлөгчийн хүсэлтийн хамт ТТТХН-д хүргүүлнэ.

      5.4. ТТТХН нь татвар төлөгчийн хүсэлт, харьяа албадын саналыг нягтлан Татварын асуудал хариуцсан төрийн захиргааны байгууллагын хяналт шалгалтын асуудал хариуцсан нэгж, эрсдэлийн удирдлагын асуудал хариуцсан нэгжид тус тус хүргүүлнэ.

      5.5. Эрсдэлийн үнэлгээгээр хүлээн зөвшөөрөхүйц  бага эрсдэлтэй бичил болон жижиг ангилалд хамаарах албан татвар суутган төлөгчийн  нэмэгдсэн өртгийн албан татварын ногдуулалт, төлөлтийг баталгаажуулах шалгалтыг хялбаршуулсан хэлбэрээр хийж  болно.

      5.6. Энэ журмын 5.5-д зааснаас бусад албан татвар суутган төлөгчийг нэмэгдсэн өртгийн албан татварын ногдуулалт, төлөлтийг баталгаажуулах энгийн хяналт шалгалтад хамруулна.

      5.7. ТТТХН-ийн хяналт шалгалтын асуудал хариуцсан нэгж нь албан татвар суутган төлөгчөөс ирүүлсэн хүсэлт, аймаг, нийслэл, дүүргийн татварын албанаас ирүүлсэн саналын дагуу албан татварын ногдуулалт, төлөлтийн байдалд хяналт шалгалт хийж, буцаан авах болон төсөвт төлөх нэмэгдсэн өртгийн албан татварын хэмжээг баталгаажуулна.

               5.8. ТТТХН нь энгийн хяналт шалгалтыг ажлын 14 хоногт, хялбаршуулсан хяналт шалгалтыг ажлын 3 хоногт багтаан хийж, нэмэгдсэн өртгийн албан татварын ногдуулалт, төлөлтийг баталгаажуулсан акт, нөхөн ногдуулалтын акт үйлдэнэ.

      5.9. Нэмэгдсэн өртгийн албан татвар суутган төлөгчийн албан татварын ногдуулалт, төлөлтийг шалгаж баталгаажуулаагүй нөхцөлд илүү төлсөн албан татварын үлдэгдлийг буцаан олгох болон бусад төрлийн татварын өрөнд суутган тооцохгүй.

      5.10. "Нэмэгдсэн өртгийн албан татвар суутган төлөгчийн ногдуулалт, төлөлтийг баталгаажуулсан акт"-ыг албан татвар суутган төлөгч эс зөвшөөрч Татварын маргаан таслах зөвлөл, шүүх, холбогдох хууль хяналтын байгууллагад хандсан тохиолдолд уг маргааныг эцэслэн шийдвэрлэснээс хойш дараагийн хугацааны албан татварын ногдуулалт, төлөлтийг баталгаажуулах хяналт шалгалтыг хийнэ.

       5.11. Хяналт шалгалтад хамрагдсан албан татвар суутган төлөгчийн худалдан авалт, түүнд төлсөн албан татвар нь Татварын ерөнхий хуулийн 28.5-д заасан төлбөрийн баримт цахим төлбөрийн системд баталгаажсан байна.

5.12. Энэ журмын 5.13 дахь хэсэгт заасан үзүүлэлтийг "Нэмэгдсэн өртгийн албан татварын ногдуулалт, төлөлтийг баталгаажуулсан тооцоо" /ХШ-12 маягт/-ны  3, 4 дэх хэсэгт дэлгэрэнгүй тусгана.

          5.13. Импортын бараанд төлсөн албан татварын дүнг гаалийн мэдээ, гаалийн бүрдүүлэлтийн баримтад үндэслэн төлбөр төлснийг нотолно.

          5.14. Хяналт шалгалтад хамрагдсан хугацааны Нэмэгдсэн өртгийн албан татварын тайлангийн үзүүлэлтийг цахим баримтын систем, санхүүгийн тайлан, бусад төрлийн татварын тайлан болон Татварын удирдлагын нэгдсэн систем дэх үзүүлэлт, мэдээлэлтэй тулган, нөлөөллийг тодорхойлж, илэрсэн зөрчлийг холбогдох хууль тогтоомжийн дагуу шийдвэрлэнэ.

          5.15. Албан татвар суутган төлөгч нь үйлдвэрлэл, үйлчилгээний зориулалтаар импортоор оруулсан болон худалдан авсан бараа, ажил, үйлчилгээний зарим хэсгийг албан татвар ногдох, үлдсэн хэсгийг албан татвараас чөлөөлөгдөх орлого олоход, эсхүл албан татвар ногдох орлого олоход хамааралгүй үйлдвэрлэл, үйлчилгээнд зориулсан тохиолдолд түүний худалдан авалтад төлсөн нэмэгдсэн өртгийн албан татварын тооцоог Сангийн сайдын тушаалаар батлагдсан "Нэмэгдсэн өртгийн албан татварын хасалт хийх, буцаан олгох, тэдгээрийг нягтлан бодох бүртгэлд тусгах журам"-д заасны дагуу шийдвэрлэнэ.

Зургаа.Татварын хяналт шалгалтын үйл ажиллагаанд татвар төлөгчийн оролцоо

          6.1.Татвар төлөгч нь хяналт шалгалтын удирдамж, томилолттой танилцсанаар энэ журмын 4.3.3-т заасан баримт бичгийг татварын албаны тогтоосон хугацаанд бэлтгэж хүргүүлнэ.

6.2.Энэ журмын 6.1-д заасан баримт, бичиг нь гадаад хэл дээр үйлдэгдсэн бол Татварын ерөнхий хуулийн 29.1.4-т заасны дагуу татвар төлөгч монгол хэл дээр орчуулж татварын албанд ирүүлнэ.

         6.3.Татвар төлөгч нь хяналт шалгалт хийх талаар мэдэгдсэнээс хойш ажлын 10 хоногийн дотор татварын албанд дараах хүсэлтийг гаргаж болно.

                  6.3.1.Татварын ерөнхий хуулийн 6.1.41-д заасан хүндэтгэн үзэх шалтгаан үүссэн тохиолдолд  хяналт шалгалтыг хойшлуулах;

                  6.3.2.Хяналт шалгалт хийх татварын улсын байцаагчтай Нийтийн албанд нийтийн болон хувийн ашиг сонирхлыг зохицуулах, ашиг сонирхлын зөрчлөөс урьдчилан сэргийлэх тухай хуульд заасан зөрчил үүссэн бол татварын улсын байцаагчийг өөрчлүүлэх;

         6.4.Татвар төлөгч нь хяналт шалгалтыг томилолтын хугацаанд шуурхай хийх нөхцөл боломжоор хангана.

         6.5.Хяналт шалгалт хийхээр татвар төлөгчид мэдэгдсэнээс хойш Татварын ерөнхий хуулийн 31.4-т заасны дагуу хяналт шалгалтад хамрагдаж буй хугацаанд хамаарах татварын тайланг залруулах болон хугацааг сунгуулах хүсэлт гаргахгүй.

         6.6.Татвар төлөгч нь энэ журмын 4.3, 4.4-т заасан үйл ажиллагааг хэрэгжүүлэх явцад татварын улсын байцаагчид тайлбар, нотлох баримтыг шаардсан тухай бүр цахим болон цаасан хэлбэрээр гаргаж өгнө.

         6.7.Татвар төлөгч нь татварын албанаас гаргасан шийдвэрийг эс зөвшөөрвөл гардан авснаас хойш 30 хоногийн дотор захиргааны болон шүүхийн журмаар гомдлоо гаргана.

         6.8.Татвар төлөгчийн татвар ногдуулалт, төлөлттэй холбоотой шинээр үүссэн нөхцөл, хөндлөнгийн мэдээлэл нь хяналт шалгалтад дахин хамруулах үндэслэл болно.

         6.9.Татварын асуудал хариуцсан төрийн захиргааны байгууллагын хяналт шалгалтын асуудал хариуцсан нэгж нь татварын улсын байцаагчийн гаргасан шийдвэрт татварын асуудал хариуцсан төрийн захиргааны байгууллагын эрсдэлийн асуудал хариуцсан нэгжээс ирүүлсэн эрсдэлийн үнэлгээнд үндэслэн дахин хяналт шалгалт хийх харьяаллыг тогтооно.

Долоо. Нөхөн ногдуулалтын акт, нэмэгдсэн өртгийн албан татвар ногдуулалт, төлөлтийг баталгаажуулсан акт, илтгэх хуудас үйлдэх,

түүний биелэлтийг хангуулах

7.1.    "Нөхөн ногдуулалтын акт", "Илтгэх хуудас", "Нэмэгдсэн өртгийн албан татвар ногдуулалт, төлөлтийг баталгаажуулсан акт"-ын загвар маягтыг татварын асуудал хариуцсан төрийн захиргааны байгууллагын дарга батална.

7.2.  Энэ журмын 4.5.7-д заасан акт, илтгэх хуудас нь татварын бүртгэл, мэдээллийн нэгдсэн сангаас олгосон нэгдсэн дугаартай байх бөгөөд хавсралтын хамт хүчинтэй байна.

7.3.  Нөхөн ногдуулалтын акт, нэмэгдсэн өртгийн албан татварын ногдуулалт, төлөлтийг баталгаажуулсан акт,илтгэх хуудсыг тус бүр 3 хувь үйлдэж, хувийг архив, татвар төлөгч, татвар төлөгчийн хувийн хэрэг хариуцсан нэгжид тухай бүр шилжүүлнэ.

7.4.  Харьяа нэгж нэмэгдсэн өртгийн албан татварын ногдуулалт, төлөлтийг хянан баталгаажуулсан саналыг том татвар төлөгч хариуцсан нэгжид, том татвар төлөгч хариуцсан нэгж нь "Нэмэгдсэн өртгийн албан татварын ногдуулалт, төлөлтийг хянан шалгаж баталгаажуулсан акт"-ыг 4 хувь үйлдэж, Санхүү төсвийн асуудал эрхэлсэн төрийн захиргааны төв байгууллага, харьяа нэгж, архив, татвар төлөгчид тус тус хүргүүлнэ.

7.5.  "Нэмэгдсэн өртгийн албан татварын ногдуулалт, төлөлтийг баталгаажуулсан тооцоо" /ХШ-12 маягт/ нь "Нэмэгдсэн өртгийн албан татварын ногдуулалт, төлөлтийг баталгаажуулсан акт"-ын салшгүй хэсэг байна.

7.6.  Нөхөн ногдуулалтын акт нь тэмдэглэх болон тогтоох, илтгэх хуудас нь тэмдэглэх хэсгээс бүрдэнэ.

7.6.1. тэмдэглэх хэсэгт: хяналт шалгалтад хамрагдаж байгаа татвар төлөгчийн мэдээлэл, хяналт шалгалт хийх үндэслэл, өмнөх хяналт шалгалтад хамрагдсан байдал шийдвэрлэлт, татвар төлөгчийн татварын ногдуулалт, төлөлтийн байдал /татварын төрөл, он тус бүрээр/, хөндлөнгийн мэдээллийн ашиглалт, хяналт шалгалтаар илэрсэн зөрчлийн утга, дүн, зөрчсөн хууль тогтоомж, эрх зүйн баримт бичиг, Нөхөн ногдуулалтын акт, Нэмэгдсэн өртгийн албан татварын ногдуулалт, төлөлтийг баталгаажуулсан акт, Илтгэх хуудас үйлдэх үндэслэл;

7.6.2. тогтоох хэсэгт: Татварын хууль тогтоомж зөрчсөн татвар төлөгчид хариуцлага хүлээлгэсэн хуулийн зүйл, хэсэг, заалт, баталгаажуулсан үлдэгдлийн дүн, төлүүлэхээр шийдвэрлэсэн нөхөн татвар, алданги, торгуулийн дүн, төлбөрийг хүлээн авах Татварын алба, банкны нэр, дансны дугаар, төлбөр хийх хугацаа;

7.6.3. тогтоох хэсгийн төгсгөлд: нөхөн ногдуулалтын акт, илтгэх хуудас үйлдсэн татварын алба, татварын улсын байцаагчийн нэр, гарын үсэг, танилцсан татвар төлөгч, түүний итгэмжлэгдсэн төлөөлөгчийн нэр, гарын үсэг, хянан баталгаажуулсан хяналт шалгалтын асуудал хариуцсан нэгжийн даргын нэр, огноо, гарын үсэг, тэмдэг дарна.

7.7.  Нөхөн ногдуулалтын акт, Нэмэгдсэн өртгийн албан татварын ногдуулалт, төлөлтийг баталгаажуулсан акт, Илтгэх хуудсанд дараах баталгаажуулсан маягтыг хавсаргана:

7.7.1.  "Татварын хяналт шалгалт хийх томилолт" Маягт-ХШ01;

7.7.2.  "Ярилцлагын тэмдэглэл" Маягт-ХШ03;

7.7.3.  "Татварын хяналт шалгалтын ажлын карт" Маягт-ХШ06/01/;

7.7.4.  "Татварын хяналт шалгалтаар илрүүлсэн зөрчил, ногдуулсан төлбөрийн тооцоо" Маягт-ХШ06/02/;

7.7.5.  "Татвар /төлбөр/-ын ногдуулалт, төлөлтийн тооцоо" Маягт-ХШ07/01-12/;

7.7.6.  "Хуулийн хугацаанд төлөөгүй татварт торгууль, алданги ногдуулсан тооцоо" Маягт-ХШ08;

7.7.7.  "Нөхөн ногдуулалтын акт, /илтгэх хуудас/-ийг танилцуулсан  тухай тэмдэглэл" Маягт-ХШ09;

7.7.8.  "Аж ахуйн нэгжийн тайлангаар гарсан алдагдлыг баталгаажуулсан тооцоо" Маягт-ХШ11;

7.7.9.  "Татварын хяналт шалгалтын зөвлөмж" Маягт ҮББ-18;

7.7.10.   "Нэмэгдсэн өртгийн албан татварын ногдуулалт, төлөлтийг баталгаажуулсан тооцоо" Маягт ХШ12

7.7.11.    "Хяналт шалгалтын ажлын чанарын баталгаажуулалтын хуудас" Маягт-ХШ13 үйлдэнэ.

7.7.12.         хялбаршуулсан хяналт шалгалтын гүйцэтгэх үе шатанд хийгдэх энэ журмын 7.7.5, 7.7.6, 7.7.8, 7.7.10-д заасан маягтыг хөтлөхгүй байж болно.

7.8. Нарийн төвөгтэй хяналт шалгалт хийсэн тохиолдолд хяналт шалгалтын ажлын тайлан бичнэ. Тайлан нь дараах мэдээллийг багтаасан байна.

7.8.1. хяналт шалгалтын зорилго, агуулга, үндэслэл;

7.8.2. татвар төлөгчийн үйл ажиллагааны талаар /бизнесийн үйл ажиллагаа, салбарын тойм, санхүүгийн үйл ажиллагаа/;

7.8.3. Татварын ерөнхий хуулийн 37 дугаар зүйлд заасан үнэ шилжилтийн ерөнхий зарчмыг хэрэгжүүлэхтэй холбоотой татвар төлөгчийн харилцан хамаарал бүхий талтайгаа хийсэн ажил гүйлгээний харьцуулагдах байдлын шинжилгээ;

7.8.4. Татварын ерөнхий хуулийн 16 дугаар зүйлд заасан татвараас зайлсхийхийн эсрэг ерөнхий дүрмийг хэрэгжүүлж ажилласан талаарх дүгнэлт /схем, ашиг хүртсэн байдал, нөхцөл байдлыг тогтоосон/;

7.8.5. хяналт шалгалтаар илэрсэн бусад зөрчлийн утга /хууль тогтоомжийг мөрдөж ажилласан байдал/;

7.8.6. татварын хууль тогтоомжийг зөрчсөн эсэх талаарх үндэслэл, дүгнэлт;

7.8.7. шинжилгээ, дүгнэлттэй холбоотой хавсралт материал;

7.9. Хяналт шалгалт хийсэн нэгж болон татварын улсын байцаагч нь хяналт шалгалтын шийдвэрийг татварын бүртгэл, мэдээллийн нэгдсэн санд үнэн зөв бүртгэгдсэн, хяналт шалгалтын ногдол бүрэн үүссэн эсэхэд хяналт тавьж, хариуцаж ажиллана.

7.10.            Хяналт шалгалтаар баталгаажуулсан алдагдал, илүү төлөлтийн тооцооллыг татварын бүртгэл, мэдээллийн нэгдсэн сангийн тооцоололд бүртгэгдсэн эсэхэд хяналт шалгалтын асуудал хариуцсан нэгжийн дарга  хяналт тавих;

7.11. Хяналт шалгалтын асуудал хариуцсан нэгж нь "Татварын хяналт шалгалтаар илрүүлсэн зөрчил, ногдуулсан төлбөрийн тооцоо" Маягт-ХШ06(2)-аар үүссэн хяналт шалгалтын ногдлыг албан татварын тайлангийн илүү үлдэгдлээс суутган тооцоолол хийх тооцоог гарган тайлангийн эцсийн үлдэгдлийг залруулсан бичилтийг хийнэ.

7.12. Хяналт шалгалтаар буцаан олгох дүнг нэмэгдүүлсэн бол "Татварын хяналт шалгалтаар илрүүлсэн зөрчил, ногдуулсан төлбөрийн тооцоо" Маягт-ХШ06(2)-ын "буцаан олгох" хэсгийн дүнгээр татвар хураалтын асуудал хариуцсан нэгж дансны хөдөлгөөний бичилт хийж, тайлангийн эцсийн үлдэгдлийг залруулна.

7.13. Татвар төлөгчийн илүү төлөлтийн суутган тооцооллын бүртгэл, хяналтыг татвар төлөгчийн харьяалагдах татварын албаны орлогын чиг үүрэг хариуцсан нэгж, нэгдсэн хяналтыг Татварын асуудал эрхэлсэн төрийн захиргааны байгууллагын орлогын чиг үүрэг хариуцсан нэгж тус тус хэрэгжүүлнэ.

7.14. Маргаан бүхий актын шийдвэрлэлтийн явцад хяналт шалгалт хийсэн татварын улсын байцаагч, татварын хяналт шалгалтын нэгжийн дарга биечлэн оролцох бөгөөд хяналт шалгалт хийсэн татварын улсын байцаагч ажлаас гарах, өөр байгууллагад шилжсэн, маргаанд оролцох боломжгүй бусад тохиолдолд хяналт шалгалтын асуудал хариуцсан нэгжийн дарга холбогдох байцаагчийг томилон,  хариуцаж ажиллана.

7.15. Татвар төлөгч татварын алба хооронд шилжсэн тохиолдолд маргаан бүхий актын шийдвэрлэлтийн биелэлтэд Татварын ерөнхий хуулийн 43.4-т заасны дагуу шилжүүлэн авсан татварын албаны хяналт шалгалтын асуудал хариуцсан нэгж хяналт тавих ба холбогдох чиг үүргийн нэгж хамтран оролцоно.