Нүүр
Эрх зүйн акт 
Эрх зүйн актын орчуулга 
Нэмэлт өөрчлөлт 
Сонсох / Сонгосон утга сонсох
Pdf
Word
Хэвлэх
МОНГОЛ УЛСЫН ХУУЛЬ
2023 оны 07 сарын 07 өдөр
Төрийн ордон, Улаанбаатар хот
ДЭЭД БОЛОВСРОЛЫН ТУХАЙ
/Шинэчилсэн найруулга/
НЭГДҮГЭЭР БҮЛЭГ
НИЙТЛЭГ ҮНДЭСЛЭЛ
1 дүгээр зүйл.Хуулийн зорилт
1.1.Энэ хуулийн зорилт нь дээд боловсролын удирдлага, зохион байгуулалт, сургалт, судалгаа, санхүүжилт, тэдгээртэй холбогдсон харилцааг зохицуулахад оршино.
2 дугаар зүйл.Дээд боловсролын зорилго
2.1.Дээд боловсролын зорилго нь нийгэм, эдийн засгийн хөгжилд хувь нэмэр оруулах, дэвшилтэт шинэ санаа, судалгаа, инновацыг хөгжүүлэх, бүтээлчээр ашиглах, олон соёлын орчинд ажиллаж, амьдрах чадвартай, ёс суртахуунтай иргэнийг бэлтгэхэд оршино.
3 дугаар зүйл.Дээд боловсролын хууль тогтоомж
3.1.Дээд боловсролын хууль тогтоомж нь Монгол Улсын Үндсэн хууль, Боловсролын ерөнхий хууль, энэ хууль болон эдгээр хуультай нийцүүлэн гаргасан хууль тогтоомжийн бусад актаас бүрдэнэ.
3.2.Монгол Улсын олон улсын гэрээнд энэ хуульд зааснаас өөрөөр заасан бол олон улсын гэрээний заалтыг дагаж мөрдөнө.
4 дүгээр зүйл.Хуулийн нэр томьёоны тодорхойлолт
4.1.Энэ хуульд хэрэглэсэн дараах нэр томьёог доор дурдсан утгаар ойлгоно:
4.1.1."ахисан түвшний сургалт" гэж магистрын болон докторын хөтөлбөрийг хэрэгжүүлэх үйл ажиллагааг;
4.1.2."дээд боловсролын сургалтын байгууллагын суралцагч" /цаашид "суралцагч" гэх/ гэж дэд бакалаврын болон бакалаврын хөтөлбөрөөр суралцагч оюутан, магистрын хөтөлбөрөөр суралцагч магистрант, докторын хөтөлбөрөөр суралцагч докторантыг;
4.1.3."судалгааны грант" гэж Инновацийн тухай хуулийн 3.1.7-д зааснаас гадна байгууллага, судлаачийн судалгааны ажилд зориулж иргэн, хуулийн этгээд, олон улсын байгууллагаас урьдчилан нөхцөл, болзолтой буцалтгүй олгох мөнгөн болон мөнгөн бус хөрөнгийг;
4.1.4."судалгааны их сургууль" гэж судалгааны үйл ажиллагаа эрхэлдэг, бакалавр болон ахисан түвшний сургалтын хөтөлбөр хэрэгжүүлдэг дээд боловсролын сургалтын байгууллагыг;
4.1.5."суралцагчийн тэтгэлэг" гэж сургалтын төлбөр, судалгааны болон амьжиргааны зардлыг бүхэлд нь буюу тодорхой хэсгийг санхүүжүүлэхэд зориулан суралцагчид олгох мөнгөн тусламжийг;
4.1.6."сургалтын зээл" гэж сургалтын төлбөр, амьжиргааны зардлыг бүхэлд нь буюу зарим хэсгийг санхүүжүүлэхэд зориулан эргэн төлөгдөх хөнгөлөлттэй нөхцөлөөр суралцагчид олгох мөнгөн хөрөнгийг;
4.1.7."сургалтын төлбөрийн хөнгөлөлт" гэж дээд боловсролын сургалтын байгууллагын суралцагчийн сурлагын амжилт, төлбөрийн чадамжийг тооцож төлбөрөөс тодорхой хувиар чөлөөлөхийг;
4.1.8."шаталсан сургалт" гэж боловсролын бусад түвшний хөтөлбөрийг зэрэгцсэн болон дараалсан байдлаар хэрэгжүүлэх үйл ажиллагааг.
5 дугаар зүйл.Дээд боловсролын сургалтын байгууллага үйл ажиллагаандаа баримтлах зарчим
5.1.Дээд боловсролын сургалтын байгууллага нь үйл ажиллагаандаа Боловсролын ерөнхий хуульд зааснаас гадна дараах зарчмыг баримтална:
5.1.1.эрдмийн эрх чөлөөг эрхэмлэх;
5.1.2.оюуны бүтээл, судалгааны ёс зүйг дээдлэх;
5.1.3.дээд боловсролын сургалтын байгууллагын бие даасан байдлыг дэмжсэн байх;
5.1.4.хамтын удирдлагатай, улс төр, ашиг сонирхлын зөрчлөөс ангид байх.
ХОЁРДУГААР БҮЛЭГ
ДЭЭД БОЛОВСРОЛЫН СУРГАЛТЫН БАЙГУУЛЛАГА, ЗОХИОН БАЙГУУЛАЛТ
6 дугаар зүйл.Дээд боловсролын сургалтын байгууллага
6.1.Дээд боловсролын сургалтын байгууллага нь коллеж, дээд сургууль, их сургууль байна.
6.2."Монгол Улсын" болон "Үндэсний" гэсэн үг, түүний англи хэл дээрх орчуулга, барааны тэмдгийг зөвхөн төрийн өмчийн дээд боловсролын сургалтын байгууллагад хэрэглэнэ.
6.3.Энэ хуулийн 6.1, 7.4-т заасан дээд боловсролын сургалтын байгууллагын ангиллыг техникийн зохицуулалтад үндэслэн боловсролын асуудал эрхэлсэн Засгийн газрын гишүүн тогтооно.
6.4.Цэрэг, цагдаагийн мэргэжлийн чиглэлийн сургалтын үйл ажиллагааг Боловсролын ерөнхий хуулийн 3.1.18-д заасан төрийн өмчийн дээд боловсролын сургалтын байгууллага эрхэлнэ.
6.5.Энэ хуулийн 6.1, 7.4-т заасан дээд боловсролын сургалтын байгууллагад тавих техникийн зохицуулалтыг Засгийн газар батална.
6.6.Консерватор нь ерөнхий боловсрол, мэргэжлийн боловсрол, техникийн болон дээд боловсрол эзэмшүүлэх шаталсан сургалттай хөгжмийн дээд боловсролын сургалтын байгууллага байна.
6.7.Технологийн коллеж нь бүрэн дунд боловсрол, техникийн болон дээд боловсролын шаталсан сургалттай, дэд бакалавр, бакалаврын зэрэг олгох сургалтын хөтөлбөр хэрэгжүүлдэг дээд боловсролын сургалтын байгууллага байна.
7 дугаар зүйл.Их сургууль
7.1.Их сургууль нь дэд бакалавр, бакалавр, магистр, докторын зэрэг олгох сургалтын хөтөлбөр хэрэгжүүлдэг сургалт, судалгаа, туршилт-үйлдвэрлэлийн байгууллага байна.
7.2.Их сургууль нь ахисан түвшний сургалт дагнан эрхэлж болно.
7.3.Их сургууль нь харьяалалдаа коллеж, технологийн коллеж, политехник коллеж, мэргэжлийн боловсролын сургууль, судалгааны лаборатори, төв, хүрээлэн, ахлах сургууль, дадлагын баазтай байж болно.
7.4.Их сургуулийг үйл ажиллагааны хүрээ, сургалт, судалгааны чиглэл, сургалтын хөтөлбөр, суралцагч, төгсөгчийн тоо, холбогдох бусад үзүүлэлтэд үндэслэн судалгааны, сургалтын, мэргэжлийн гэж ангилна.
7.5.Их сургууль нь сургалт-эрдэм шинжилгээ-үйлдвэрлэлийн цогцолбор байж болно.
7.6.Багш бэлтгэх их сургууль нь харьяалалдаа цэцэрлэг, ерөнхий боловсролын сургуультай байж болно.
7.7.Соёл, урлаг, цэргийн мэргэжлийн чиглэлээр сургалтын үйл ажиллагаа эрхэлдэг их сургууль нь бүрэн дунд сургуультай /6-12 дугаар анги/ байж болно.
7.8.Судалгааны их сургуулийг Засгийн газрын өргөн мэдүүлснээр Улсын Их Хурал хуулиар байгуулна.
8 дугаар зүйл.Дээд сургууль
8.1.Дээд сургууль нь сургалт, эрдэм шинжилгээ, судалгааны ажил явуулж, дэд бакалавр, бакалавр, магистрын зэрэг олгох сургалтын хөтөлбөр хэрэгжүүлдэг сургалт, судалгааны байгууллага байна.
8.2.Дээд сургууль нь харьяалалдаа коллеж, мэргэжлийн боловсролын сургууль, ахлах сургуультай байж болно.
9 дүгээр зүйл.Коллеж
9.1.Коллеж нь дэд бакалавр, бакалавр, магистрын зэрэг олгох сургалтын хөтөлбөр хэрэгжүүлдэг сургалт-судалгаа, сургалт-үйлдвэрлэлийн байгууллага байна.
9.2.Коллеж нь харьяалалдаа политехник коллеж, мэргэжлийн боловсролын сургууль, ахлах сургуультай байж болно.
10 дугаар зүйл.Дээд боловсролын сургалтын байгууллагыг байгуулах, өөрчлөх, татан буулгах
10.1.Дээд боловсролын сургалтын байгууллагыг Боловсролын ерөнхий хуульд заасны дагуу байгуулж зөвшөөрөл олгоно.
10.2.Төрийн болон орон нутгийн өмчийн дээд боловсролын сургалтын байгууллагыг байгуулах, өөрчлөх, татан буулгах асуудлыг Засгийн газар шийдвэрлэнэ.
10.3.Төрийн бус өмчийн дээд боловсролын сургалтын байгууллага боловсролын асуудал эрхэлсэн төрийн захиргааны төв байгууллагын зөвшөөрснөөр харьяаллын сургууль байгуулна.
10.4.Дээд боловсролын сургалтын байгууллага татан буугдсан нөхцөлд суралцагчийг ижил мэргэжлийн сургуульд шилжүүлэн суралцуулах асуудлыг тухайн сургалтын байгууллагын эцсийн эзэмшигч буюу үүсгэн байгуулагч, Удирдах зөвлөл нь дээд боловсролын бусад байгууллагатай хамтран шийдвэрлэнэ.
10.5.Энэ хуулийн 10.4-т заасантай холбогдон гарах зардлыг татан буугдсан дээд боловсролын сургалтын байгууллагын үүсгэн байгуулагч, эцсийн эзэмшигч нь хариуцна.
10.6.Татан буугдcан дээд боловсролын сургалтын байгууллага үйл ажиллагаа явуулах хугацаандаа баталсан шийдвэр, суралцагчийн хувийн хэрэг, мэдээлэл, төгсөгчийн дипломын хуулбар, сургалтын төлөвлөгөө зэрэг дээд боловсролын сургалтын байгууллагын үйл ажиллагаатай холбогдох баримт бичгийг татан буугдах шийдвэр гарснаас хойш 6 сарын дотор Үндэсний төв архивт хүлээлгэн өгнө.
10.7.Татан буугдсан дээд боловсролын сургалтын байгууллага төгсөлт хийгээгүй суралцагчийг өөр сургуульд шилжүүлэхдээ түүнийг сургуульд анх элсүүлсэн шийдвэр, судалсан багц цаг, сурлагын дүн, шалгалттай холбоотой материалыг шилжүүлсэн шийдвэрийн хамт шилжин суралцах сургуулийн захиргаанд хүлээлгэн өгнө.
11 дүгээр зүйл.Дээд боловсролын сургалтын байгууллагын зохион байгуулалтын бүтэц
11.1.Дээд боловсролын сургалтын байгууллагын зохион байгуулалтын үндсэн нэгж нь тэнхим, лаборатори байна.
11.2.Их, дээд сургуульд Эрдмийн зөвлөл, Хөтөлбөрийн хороо, коллежид Сургалт, арга зүйн зөвлөл ажиллана.
11.3.Эрдмийн зөвлөл болон Хөтөлбөрийн хороо, Сургалт, арга зүйн зөвлөлийн бүрэлдэхүүн, ажиллах журмыг тухайн сургуулийн гүйцэтгэх удирдлага батална.
11.4.Анагаах ухааны чиглэлээр сургалтын үйл ажиллагаа эрхэлдэг их сургууль нь их сургуулийн эмнэлэгтэй байна.
11.5.Дээд боловсролын сургалтын байгууллагын харьяаллын сургууль нь хуулийн этгээд байх бөгөөд бие дааж магадлан итгэмжлэлд орно.
11.6.Дээд боловсролын сургалтын байгууллага нь боловсролын асуудал эрхэлсэн төрийн захиргааны төв байгууллагын зөвшөөрснөөр орон нутагт салбар сургууль байгуулж болно.
11.7.Боловсролын асуудал эрхэлсэн төрийн захиргааны төв байгууллага болон бусад холбогдох байгууллагын хамтарсан шийдвэрээр аж ахуйн нэгж, байгууллагыг сургалт, эрдэм шинжилгээ, туршилт үйлдвэрлэл, дадлагын түшиц газар болгож болно.
11.8.Дээд боловсролын байгууллагын зохион байгуулалтын бүтцийн үндсэн болон бусад нэгжийн эрх, үүрэг, хариуцлагыг тухайн сургалтын байгууллагын дүрмээр тогтооно.
11.9.Дээд боловсролын сургалтын байгууллага нь дотуур байртай байж болно. Дотуур байранд тавих шаардлагыг стандарт, техникийн зохицуулалтаар тогтооно.
11.10.Дээд боловсролын сургалтын байгууллага нь сургалтын хөтөлбөр боловсруулах, үнэлэх, сайжруулах дүгнэлт, санал гаргах чиг үүрэг бүхий орон тооны бус Хөтөлбөрийн хороотой байна.
11.11.Энэ хуулийн 11.4-т заасан их сургуулийн эмнэлэг нь эрүүл мэндийн тусламж, үйлчилгээ, сургалт-эрдэм шинжилгээний үйл ажиллагаа эрхэлж болно.
11.12.Энэ хуулийн 6.4-т заасан дээд боловсролын сургалтын байгууллага нь цэрэг, цагдаагийн тогтолцоонд хамаарах анги, байгууллага, цэргийн байртай байна.
12 дугаар зүйл.Дээд боловсролын чанарын баталгаажуулалт
12.1.Дээд боловсролын чанарын баталгаажуулалт нь сургуулийн сургалт, судалгааны гүйцэтгэлийн болон чанарын удирдлагыг сайжруулах зорилготой, нээлттэй, оролцогч талыг хамарсан тасралтгүй үйл ажиллагаа байна.
12.2.Дээд боловсролын чанарын баталгаажуулалт нь дараах хэлбэртэй байна:
12.2.1.дотоод чанарын баталгаажуулалт;
12.2.2.хөндлөнгийн үнэлгээ;
12.2.3.магадлан итгэмжлэл.
12.3.Дээд боловсролын сургалтын байгууллага нь өөрийн үнэлгээ, дотоод хяналт, хяналт-шинжилгээ, үнэлгээний үйл ажиллагааг тогтмол хэрэгжүүлэх замаар дотоод чанарын баталгаажуулалтыг хийнэ.
12.4.Хөндлөнгийн үнэлгээг Удирдах зөвлөл, гүйцэтгэх удирдлага, төр, эцэг эх, оюутан, хамтран ажиллагч түнш зэрэг дээд боловсролын сургалтын байгууллагын үйл ажиллагаанд оролцогч талын хүсэлтээр үндэсний, эсхүл олон улсын мэргэжлийн байгууллага, мэргэжлийн холбоо, төлөөллийн бусад байгууллага болон шинжээч олон улсад хүлээн зөвшөөрөгдсөн арга, аргачлалын дагуу хийнэ.
12.5.Магадлан итгэмжлэл нь дээд боловсролын сургалтын байгууллага болон хөтөлбөрийн чанарт эрх бүхий байгууллага мэргэжлийн, хараат бус үнэлгээ хийх үйл явц байна.
12.6.Дээд боловсролын сургалтын байгууллага, Боловсролын ерөнхий хуулийн 12.5, энэ хуулийн 12.11-д заасан хөтөлбөр, тэргүүлэх, эрэлттэй мэргэжлийн сургалтын хөтөлбөрийг 5 жил тутам магадлан итгэмжилнэ.
12.7.Хуульд өөрөөр заагаагүй бол дээд боловсролын сургалтын байгууллага нь сургалтын хөтөлбөрийн чанар, нийцлийг сайжруулах зорилгоор Боловсролын ерөнхий хуулийн 12.5, энэ хуулийн 12.6-д зааснаас бусад тохиолдолд сайн дурын үндсэн дээр магадлан итгэмжлүүлж болно.
12.8.Шинэ хөтөлбөрөөр сургалт эрхлэхийн өмнө тухайн хөтөлбөрт урьдчилсан магадлан итгэмжлэл хийлгэнэ.
12.9.Дээд боловсролын сургалтын байгууллагын үндэсний эрэмбэ, чансаа, хөтөлбөрийн чанарыг энэ хуулийн 12.13-т заасан цахим сангийн мэдээлэлд үндэслэн олон улсад хүлээн зөвшөөрөгдсөн үнэлгээний байгууллагатай хамтран 2 жил тутам тогтоон олон нийтэд мэдээлнэ.
12.10.Энэ хуулийн 12.2-т заасан хөндлөнгийн үнэлгээ зохион байгуулах журмыг боловсролын асуудал эрхэлсэн Засгийн газрын гишүүн батална.
12.11.Анагаах ухааны мэргэжлийн чиглэлийн сургалтын хөтөлбөрийг заавал магадлан итгэмжилнэ.
12.12.Хөтөлбөрийн магадлан итгэмжлэл, дээд боловсролын сургалтын байгууллагын эрэмбэ, чансааны үзүүлэлт тухайн байгууллагын суралцагчид хуульд заасан дэмжлэг, зээл, тэтгэлэг олгох үндэслэл болно.
12.13.Дээд боловсролын цахим мэдээллийн сан нь Боловсролын ерөнхий хуулийн 43.3-т зааснаас гадна магадлан итгэмжлэл, эрдэм шинжилгээний бүтээл, санхүүжилт, иргэний гадаад улсад эзэмшсэн боловсрол, үнэлгээ, хөдөлмөр эрхлэлт зэрэг мэдээллээс бүрдэнэ.
12.14.Энэ хуулийн 12.6-д заасан хугацаагаар гурван удаа магадлан итгэмжлэл хийлгэсэн дээд боловсролын сургалтын байгууллага цаашид 10 жил тутам магадлан итгэмжлэл хийлгэнэ.
ГУРАВДУГААР БҮЛЭГ
ДЭЭД БОЛОВСРОЛЫН ХАРИЛЦААНД ОРОЛЦОГЧИЙН ЭРХ, ҮҮРЭГ, НИЙГМИЙН БАТАЛГАА
13 дугаар зүйл.Дээд боловсролын сургалтын байгууллагын суралцагчийн эрх, үүрэг
13.1.Суралцагч нь Боловсролын ерөнхий хуульд зааснаас гадна дараах эрхтэй:
13.1.1.судалгааны ажилд оролцох, бусад сургуулийн суралцагч, багштай хамтран судалгаа хийх;
13.1.2.бүтээлээ хэвлүүлэх;
13.1.3.докторантаар суралцах хугацаандаа бакалаврын хөтөлбөрөөр суралцагчдад хичээл заах;
13.1.4.дадлага хийх;
13.1.5.инновац, шинэ мэдлэгийг хөгжүүлэх;
13.1.6.хичээлийн хөтөлбөр болон багшийг сонгох;
13.1.7.улиралд судлах багц цагийг сонгож, суралцах хугацааг төлөвлөх;
13.1.8.ижил түвшний бусад сургуулийн хичээл болон багшийг сонгон суралцах, багц цагийг дүйцүүлэх;
13.1.9.хуульд заасан бусад.
13.2.Суралцагч нь дараах үүрэгтэй:
13.2.1.хөтөлбөрийн агуулгыг бүрэн эзэмших, бие даан суралцах;
13.2.2.сургуулийн дотоод дүрэм, журмыг мөрдөх;
13.2.3.сургалтын төлбөрийг гэрээний дагуу төлөх;
13.2.4.хуульд заасан бусад.
14 дүгээр зүйл.Суралцагчийн нийгмийн баталгаа
14.1.Суралцагч нь Боловсролын ерөнхий хуульд зааснаас гадна дараах нийгмийн баталгаагаар хангагдана:
14.1.1.стандарт, эрүүл ахуй, аюулгүй байдлын шаардлага хангасан хичээлийн байр, лаборатори, номын сан, нийтийн хоол, биеийн тамирын заал, талбайгаар үйлчлүүлэх;
14.1.2.сургалтын зээл авах;
14.1.3.суралцагчийн тэтгэлэгт хамрагдах;
14.1.4.хууль тогтоомжид заасан сургалтын төлбөрийн хөнгөлөлт эдлэх;
14.1.5.хуульд заасан бусад.
15 дугаар зүйл.Дээд боловсролын сургалтын байгууллагын багш
15.1.Ахисан түвшний сургалтын хөтөлбөрийг хэрэгжүүлэх багш нь докторын зэрэгтэй байна.
15.2.Дээд боловсролын сургалтын байгууллагын багш нь магистр болон түүнээс дээш боловсролын зэрэгтэй байна.
15.3.Дээд боловсролын сургалтын байгууллагад семинар, дадлага, лабораторийн хичээлийг тухайн мэргэжлийн чиглэлээр мэргэшсэн, зөвлөх, дадлага, туршлагатай мэргэжилтэн удирдаж болно.
15.4.Дээд боловсролын сургалтын байгууллагын багшийн албан тушаал нь профессор, дэд профессор, ахлах багш, багш, дадлагажигч багшийн зэрэглэлтэй байна.
15.5.Дээд боловсролын сургалтын байгууллага нь тухайн сургалтын байгууллагын багшийн мэргэжлийн хөгжлийг хангах журмыг баталж, хэрэгжүүлнэ.
16 дугаар зүйл.Багшийн эрх, үүрэг
16.1.Багш нь Боловсролын ерөнхий хуульд зааснаас гадна дараах эрхтэй:
16.1.1.эрдмийн зэрэг, цолны нэмэгдэл авах;
16.1.2.бүтээлийн чөлөө авах;
16.1.3.зөвлөх үйлчилгээ үзүүлэх;
16.1.4.эрдэм шинжилгээ, судалгааны ажлын үр дүн, технологи, инновацын бүтээгдэхүүн, оюуны өмчөө хамгаалуулах, эдийн засгийн эргэлтэд оруулах.
16.2.Багш нь Боловсролын ерөнхий хуульд зааснаас гадна дараах үүрэгтэй:
16.2.1.мэргэжлээрээ нийгэмд үйлчлэх, соён гэгээрүүлэх, сурталчлах ажилд оролцох;
16.2.2.байгууллагын үндсэн үйл ажиллагааны чиглэлээр чанарын баталгаажуулалт, сургалтын хөтөлбөрийн сайжруулалтад оролцох;
16.2.3.судалгаа, эрдэм шинжилгээний ажил гүйцэтгэх.
17 дугаар зүйл.Багшийн нийгмийн баталгаа
17.1.Дээд боловсролын сургалтын байгууллагын багш нь дараах нийгмийн баталгаагаар хангагдана:
17.1.1.өөрийн эрдэм шинжилгээ, судалгааны ажлын үр дүнд байгуулагдсан гарааны компанийн инновацын бүтээгдэхүүн, үйлчилгээний орлогоос хувь, ногдол ашиг хүртэх;
17.1.2.мэргэжил, ур чадвараа дээшлүүлэхэд дэмжлэг авах;
17.1.3.судалгаа, эрдэм шинжилгээний ажил хийх боломж, орчин, нөхцөлөөр хангагдах.
17.2.Дээд боловсролын сургалтын байгууллагын багшид тухайн ажиллаж байгаа байгууллагаас дараах дэмжлэгийг үзүүлж болно:
17.2.1.орон нутаг дахь төрийн өмчийн дээд боловсролын сургалтын байгууллагад ажиллаж байгаа багш, ажилтанд орон нутагт тогтвор суурьшилтай ажилласны тэтгэмжийг 5 жил тутамд нэг удаа олгох;
17.2.2.дээд боловсролын сургалтын байгууллагын харьяа мэргэжлийн боловсролын сургууль, политехник коллежийн багшид Мэргэжлийн болон техникийн боловсрол, сургалтын тухай хуулийн 16.1.2-т заасан тэтгэмж олгох.
17.3.Энэ хуулийн 17.2.1, 17.2.2-т заасан дээд боловсролын сургалтын байгууллагын багш, ажилтны нийгмийн баталгааг хангахтай холбогдсон харилцааг тухайн сургалтын байгууллагын дотоод журмаар зохицуулна.
ДӨРӨВДҮГЭЭР БҮЛЭГ
ДЭЭД БОЛОВСРОЛЫН СУРГАЛТЫН ХӨТӨЛБӨР, АГУУЛГА
18 дугаар зүйл.Дээд боловсролын сургалтын байгууллагын элсэлт
18.1.Дээд боловсролын сургалтын байгууллагын дэд бакалавр, бакалаврын хөтөлбөрт бүрэн дунд боловсрол эзэмшсэн, элсэлтийн шаардлага хангасан хүнийг элсүүлнэ.
18.2.Политехник коллеж, шаталсан сургалттай дээд боловсролын сургалтын байгууллагын төгсөгч тухайн мэргэжлийн чиглэлээр дэд бакалавр, бакалаврын хөтөлбөрт элсэхэд энэ хуулийн 18.1 дэх хэсэг хамаарахгүй.
18.3.Боловсролын ерөнхий хуулийн 26.1.22, энэ хуулийн 18.8-д заасан үнэлгээ, элсэлтийн шалгалт зохион байгуулах журмыг боловсролын асуудал эрхэлсэн Засгийн газрын гишүүн батална.
18.4.Дэд бакалавр, бакалаврын хөтөлбөрт элсэгчийн элсэлтийн шалгалтын босго оноог өмчийн хэлбэр харгалзахгүйгээр боловсролын асуудал эрхэлсэн Засгийн газрын гишүүн ижил хэмжээгээр тогтооно.
18.5.Элсэлтийн шалгалтын босго оноог шинэчлэхэд өмнөх босго оноог бууруулахгүйгээр тогтооно.
18.6.Дээд боловсролын сургалтын байгууллага мэргэжил эзэмшихэд шаардагдах мэдлэг, ур чадварыг харгалзан элсэлтийн нэмэлт шалгалт зохион байгуулж болно.
18.7.Ахисан түвшний сургалтад элсэгч, суралцагчид тавих шаардлага, элсэлтийн шалгалтыг сургуулийн дотоод журмаар зохицуулна.
18.8.Элсэлтийн шалгалтын зохион байгуулалт, үнэлгээний арга зүйг олон улсын чиг хандлагад нийцүүлнэ.
19 дүгээр зүйл.Сургалтын зохион байгуулалт
19.1.Дээд боловсролын сургалтын байгууллага нь танхимын, танхимын бус, тэдгээрийн хосолсон хэлбэрээр сургалт зохион байгуулна.
19.2.Дээд боловсролын сургалтын байгууллага нь сургалт, судалгаа, туршилтын ажлын зарим хэсгийг эрдэм шинжилгээний хүрээлэн, үйлдвэрийн лаборатори, дадлагажих газрыг түшиглэн явуулж болно.
19.3.Дээд боловсролын хичээлийн жил нь улиралд хуваагдах бөгөөд 2-4 улиралтай байж болно. Суралцах хугацааг элсэлтийн шалгалттай уялдуулан сургалтын хөтөлбөр, төлөвлөгөөгөөр зохицуулна.
19.4.Суралцагч элссэн мэргэжлийн чиглэлийн хөтөлбөрт суралцах хугацаанд бусад мэргэжлийн чиглэлийн хөтөлбөрт давхар суралцаж хос мэргэжил эзэмшиж болно.
19.5.Дээд боловсролын сургалтын байгууллага нь ахисан түвшний сургалтын хөтөлбөрийг эрдэм шинжилгээний байгууллагатай хамтран хэрэгжүүлж болно.
19.6.Дээд боловсролын сургалтын байгууллага нь төгсөгчийн мэргэжлийн хөгжлийг хангах, насан туршийн суралцахуйн тогтолцоог бүрдүүлэх ажлыг зохион байгуулна.
19.7.Дээд боловсролын сургалтын байгууллага нь бие даан, эсхүл хамтран цахим сургалтын системийг бүрдүүлэн, сургалт зохион байгуулж болно.
20 дугаар зүйл.Сургалтын хөтөлбөр, агуулга
20.1.Дээд боловсролын сургалтын хөтөлбөрт тавих нийтлэг шаардлагыг боловсролын асуудал эрхэлсэн Засгийн газрын гишүүн батална.
20.2.Дээд боловсролын сургалтын байгууллага нь мэргэшлийн үндэсний шаталсан бүтэц, энэ хуулийн 20.1-д заасан нийтлэг шаардлагад нийцүүлэн сургалтын хөтөлбөр хэрэгжүүлнэ.
20.3.Сургалтын хөтөлбөрийг тухайн сургалтын байгууллага боловсруулж, энэ хуулийн 11.2-т заасан хорооны дүгнэлтийг үндэслэн гүйцэтгэх удирдлага батална.
20.4.Сургалтын хөтөлбөрийн агуулга нь харилцан уялдаа холбоотой ерөнхий суурь, мэргэжлийн суурь болон мэргэших хэсэгтэй байна.
20.5.Дэд бакалавр, бакалаврын сургалтын хөтөлбөрт Боловсролын ерөнхий хуульд зааснаас гадна доор дурдсан агуулгыг тусгана:
20.5.1.ерөнхий суурь хэсэгт дээд боловсрол эзэмшихэд зайлшгүй шаардлагатай шинжлэх ухааны суурь мэдлэг, ур чадвар, хандлага, төлөвшил;
20.5.2.мэргэжлийн суурь хэсэгт суралцах чиглэлийн шинжлэх ухааны суурь мэдлэг, чадвар эзэмшүүлэх, бүтээлчээр сэтгэх, мэргэжлийн ёс зүй, эрх зүйн суурь ойлголт;
20.5.3.мэргэших хэсэгт тодорхой мэргэжлийн мэдлэг, ур чадвар эзэмшүүлэх, тухайн салбар, чиглэлийн шинжлэх ухаан, арга, технологи.
20.6.Дээд боловсролын түвшин нь багц цагаар хэмжигдэх дэд бакалаврын, бакалаврын, магистрын, докторын зэрэгтэй байна.
20.7.Багц цагийн хэмжээ нь дэд бакалаврын зэрэгт 90 багц цагаас доошгүй, бакалаврын зэрэгт 120 багц цагаас доошгүй, магистрын зэрэгт 30 багц цагаас доошгүй, докторын зэрэгт 60 багц цагаас доошгүй байна.
20.8.Сургалтын агуулгыг багц цагаар тооцох, багц цагийг дүйцүүлэх журмыг боловсролын асуудал эрхэлсэн Засгийн газрын гишүүн батална.
20.9.Дээд боловсролын сургалтын байгууллага нь суралцагчийн хүсэлтээр энэ хуулийн 20.1-д заасан нийтлэг шаардлагын дагуу бакалавр-магистрын 150-иас, магистр-докторын 90-ээс доошгүй багц цаг бүхий нэгдмэл агуулгатай хөтөлбөрийг хэрэгжүүлж болно.
20.10.Энэ хуулийн 20.9-д заасан нэгдмэл хөтөлбөрөөр суралцсан төгсөгчид тухайн түвшин бүрийн боловсролын баримт бичгийг олгоно.
20.11.Бакалаврын хөтөлбөрт суралцаж 90 багц цаг судалсан боловч цаашид суралцах боломжгүй болсон суралцагчид дэд бакалаврын зэрэг олгоход тавих шаардлагыг хангасан тохиолдолд тухайн боловсролын баримт бичгийг дүйцүүлэн олгож болно.
20.12.Боловсролын ерөнхий хуулийн 3.1.4-т заасан багц цаг нь дээд боловсрол эзэмшихэд тавих шаардлага, сургалтын төлөвлөгөө, төлбөр, багшийн ажлын ачаалал зэргийг тогтоох үндэслэл болно.
20.13.Боловсролын ерөнхий хуулийн 26.1.7-д заасан дээд боловсролын мэргэжлийн чиглэл, хөтөлбөрийн индексийн жагсаалтыг 5 жил тутам шинэчлэн батална.
20.14.Сургалтын хөтөлбөрийг тухайн дээд боловсролын сургалтын байгууллага, мэргэжлийн холбоо, ажил олгогч, төгсөгчийн төлөөллөөс бүрдсэн энэ хуулийн 11.2-т заасан Хөтөлбөрийн хороо хэлэлцэж санал, дүгнэлт гаргана.
20.15.Мэргэжлийн болон техникийн боловсролын сургалтын байгууллагын төгсөгч эзэмшсэн мэргэжлийн чиглэлээр дээд боловсролын сургалтын байгууллагад суралцахад хөтөлбөрийн агуулга, багц цаг дүйцүүлэн тооцож болно.
21 дүгээр зүйл.Суралцагчийн үнэлгээ, төгсөлт
21.1.Суралцагчийн үнэлгээ нь суралцахуйн үр дүнг бататгах, бие даан суралцах үйл ажиллагаа, бүтээлч хандлагыг дэмжих, авьяас, ур чадварыг хөгжүүлж урамшуулахад чиглэнэ.
21.2.Дээд боловсролын сургалтын байгууллагын онцлогоос хамааран суралцагчийн судалгааны ажлын үр дүн, суралцаж байгаа мэргэжлийн чиглэлээр олон улсын тэмцээн, уралдаанд гаргасан амжилтыг багц цагт тооцож болно.
21.3.Дээд боловсролын сургалтын байгууллагын суралцагчийн үнэлгээний үлгэрчилсэн журмыг боловсролын асуудал эрхэлсэн Засгийн газрын гишүүн батална.
21.4.Дээд боловсролын сургалтын байгууллагын суралцагчийн суралцахуйн үр дүнг үнэлэх үйл ажиллагааг энэ хуулийн 21.3-т заасан журмаар Боловсролын ерөнхий хуулийн 17.11-д заасан байгууллага, мэргэжлийн холбоо, ажил олгогчийн төлөөлөл хамтран хэрэгжүүлнэ.
21.5.Дээд боловсролын сургалтын байгууллагын суралцагчид диплом олгох, хүчингүй болгох, гадаадын дээд боловсролын сургалтын байгууллагыг төгссөн төгсөгчийн дипломыг хүлээн зөвшөөрөх, бүртгэх, баталгаажуулахтай холбогдсон харилцааг Боловсролын ерөнхий хуулийн 26.1.22-т заасан журмаар зохицуулна.
21.6.Магистрын зэрэг хамгаалуулах зөвлөлийг тухайн дээд боловсролын сургалтын байгууллагын дотоод журмаар зохицуулах ба докторын зэрэг хамгаалуулах зөвлөлийн бүрэлдэхүүн болон дүрмийг боловсролын асуудал эрхэлсэн Засгийн газрын гишүүн батална.
ТАВДУГААР БҮЛЭГ
ЭРДЭМ ШИНЖИЛГЭЭ, ИННОВАЦ
22 дугаар зүйл.Эрдэм шинжилгээ, инновацын үйл ажиллагаа
22.1.Дээд боловсролын сургалтын байгууллага нь эрдэм шинжилгээ, инновацын үйл ажиллагаа эрхэлж, гарсан үр дүнг сургалт, үйлдвэрлэлд нэвтрүүлнэ.
22.2.Дээд боловсролын сургалтын байгууллага нь эдийн засаг, нийгмийн тэргүүлэх чиглэлээр болон ахисан түвшний хөтөлбөрийн холбогдох чиглэлээр бие дааж болон хамтарсан төсөл хэрэгжүүлнэ.
22.3.Дээд боловсролын сургалтын байгууллага нь оюуны өмчийг бүртгүүлэх, хамгаалах, эдийн засгийн эргэлтэд оруулах технологи дамжуулах бүтцийг бий болгож, их сургууль, аж үйлдвэрийн хамтын ажиллагааг дэмжсэн тогтолцоог бүрдүүлсэн байна.
22.4.Оюуны болон технологийн нөөцийг ашиглах, эрдэм шинжилгээ, судалгааны ажлын ололтыг үйлдвэрлэл, үйлчилгээнд нэвтрүүлэх зорилгоор их сургууль нь өөрийн үндсэн бүтцэд эрдэм шинжилгээний хүрээлэн, сургалт, судалгааны, бизнес инкубатор, технологи дамжуулах төв, гарааны компани, шинжлэх ухааны парк, технологи, инновацын кластер, туршилт үйлдвэрлэлийн болон эдгээртэй адилтгах нэгжийг бие даан, эсхүл хамтран байгуулж болно.
22.5.Ахисан түвшний сургалтын хөтөлбөрийн хүрээнд багш, суралцагчийн эрдэм шинжилгээ, судалгааны ажлын үр дүнг үнэлж, багшийн нэмэлт орлого олох, суралцагчийн сургалтын төлбөрийг хөнгөлөх эх үүсвэр болгон ашиглаж болно.
22.6.Суралцагчийг эрдэм шинжилгээний ур чадвараа хөгжүүлэх, гүнзгийрүүлэн суралцахад дэмжлэг үзүүлэх зорилгоор төсөл, хөтөлбөр хэрэгжүүлэх профессорын багт ажиллуулж, хамтран ажиллах боломжоор хангана.
22.7.Энэ хуулийн 22.4-т заасан нэгж нь удирдлага, санхүүгийн бие даасан үйл ажиллагаа явуулах ба холбогдох журмыг Дээд боловсролын Үндэсний зөвлөлөөс баталсан нийтлэг журам, бусад хууль тогтоомжид нийцүүлэн тухайн сургуулийн Удирдах зөвлөл батална.
22.8.Их сургууль салбар дундын судалгааны нээлттэй лаборатори болон технологийн туршилт, зүгшрүүлэлтийн нэгдсэн сүлжээг байгуулж ажиллуулах журмыг боловсролын асуудал эрхэлсэн Засгийн газрын гишүүн батална.
23 дугаар зүйл.Судалгааны ёс зүй
23.1.Дээд боловсролын сургалтын байгууллагын багш, суралцагчийн эрдэм шинжилгээний бүтээлийн нэгдсэн мэдээллийн сангийн бүртгэл, мэдээлэл солилцох, хадгалах, хамгаалах, баяжуулах, ашиглахтай холбогдох үйл ажиллагааг Үндэсний шинжлэх ухаан, технологийн сан хариуцна.
/Энэ хэсэгт 2024 оны 05 дугаар сарын 16-ны өдрийн хуулиар өөрчлөлт оруулсан./
23.2.Судалгааны ажлын хуулбарлалтыг шалгах журмыг боловсролын асуудал эрхэлсэн Засгийн газрын гишүүн батална.
23.3.Дээд боловсролын судалгааны ёс зүйг Боловсролын ерөнхий хуулийн 23.3-т заасан Судалгааны ёс зүйн дэд хороо хариуцна.
23.4.Энэ хуулийн 23.3-т заасан дэд хороо нь дараах чиг үүргийг хэрэгжүүлнэ:
23.4.1.судалгааны ажилд оюуны өмч, зохиогчийн эрхийг зөрчихгүй байх, зөрчигдөхөөс урьдчилан сэргийлэх талаар дээд боловсролын сургалтын байгууллагад мөрдөх журам, заавар, зөвлөмж боловсруулах, батлах, хэрэгжилтэд хяналт тавих;
23.4.2.судлаачийн ёс зүйн зөрчлийн талаарх гомдлыг холбогдох хууль тогтоомжийн хүрээнд хянан хэлэлцэх, хуульд заасан журмын дагуу шийдвэрлэх.
ЗУРГАДУГААР БҮЛЭГ
ДЭЭД БОЛОВСРОЛЫН УДИРДЛАГА
24 дүгээр зүйл.Дээд боловсролын удирдлага
24.1.Дээд боловсролын удирдлага нь Боловсролын ерөнхий хуулийн 23.1-д заасан байгууллагаас бүрдэнэ.
24.2.Дээд боловсролын удирдлага нь Боловсролын ерөнхий хуульд зааснаас гадна дараах чиг үүргийг хэрэгжүүлнэ:
24.2.1.төрийн захиргааны бусад байгууллагатай тухайн салбарт мэргэжилтэн бэлтгэх асуудлаар хамтран ажиллах;
24.2.2.төрийн захиргааны бусад байгууллага болон дотоод, гадаадын байгууллага, иргэнтэй санхүүгийн дэмжлэг олгох, суралцагчийн нийгмийн асуудлыг шийдвэрлэх чиглэлээр хамтран ажиллах;
24.2.3.судлаачид эрдмийн зэрэг, цол олгох нийтлэг шаардлага, шалгуур үзүүлэлтийг тогтоох.
24.3.Боловсролын асуудал эрхэлсэн төрийн захиргааны төв байгууллага төрийн өмчийн дээд боловсролын сургалтын байгууллагын хөрөнгийн удирдлагыг хэрэгжүүлэх харьяа нэгжтэй байж болно.
24.4.Энэ хуулийн 24.3-т заасан нэгжийг Засгийн газар байгуулж, бүтэц, ажиллах журмыг боловсролын асуудал эрхэлсэн Засгийн газрын гишүүн батална.
25 дугаар зүйл.Дээд боловсролын зөвлөл
25.1.Дээд боловсролын салбарт Боловсролын ерөнхий хуулийн 23.3-т заасан Мэргэжлийн зөвлөл нь Дээд боловсролын зөвлөл байна.
25.2.Дээд боловсролын зөвлөл /цаашид "Зөвлөл" гэх/ нь дээд боловсролын удирдлага, зохион байгуулалт, сургалт, судалгааны үйл ажиллагаа, үр дүнг хэлэлцэх, санал, зөвлөмж гаргах, оролцогч талуудын оролцоо, хамтын ажиллагааг дэмжих чиг үүрэг бүхий орон тооны бус байгууллага байна.
25.3.Зөвлөл нь төрийн, дээд боловсролын сургалтын байгууллага, эрдэм шинжилгээний байгууллага болон үйлдвэр, аж ахуйн нэгж, оюутны төлөөллөөс бүрдсэн 15 гишүүнтэй байна.
25.4.Зөвлөлийн бүрэлдэхүүн, дүрмийг Боловсролын ерөнхий хуулийн 23.5-д заасны дагуу боловсролын асуудал эрхэлсэн Засгийн газрын гишүүн батална.
26 дугаар зүйл.Дээд боловсролын сургалтын байгууллагын Удирдах зөвлөл
26.1.Дээд боловсролын сургалтын байгууллагын өөрийн удирдлага нь Удирдах зөвлөл байна.
26.2.Удирдах зөвлөл нь эцсийн өмчлөгч буюу үүсгэн байгуулагч, тухайн сургуулийн багш, суралцагч, төгсөгч, ажил олгогчийн төлөөлөл бүхий 15 хүний бүрэлдэхүүнтэй байна.
26.3.Төрийн өмчийн дээд боловсролын сургалтын байгууллагын Удирдах зөвлөлд үүсгэн байгуулагчийн төлөөлөл найм, багшийн төлөөлөл гурав, төгсөгч, ажил олгогчийн төлөөлөл гурав, суралцагчийн төлөөлөл нэг байна.
26.4.Удирдах зөвлөл нь энэ хуулийн 26.8-д заасан нийтлэг дүрэмд нийцүүлэн өөрийн дүрмийг батална.
26.5.Төрийн бус өмчийн дээд боловсролын сургалтын байгууллагын Удирдах зөвлөлийн бүрэлдэхүүн энэ хуулийн 26.3-т заасан төлөөллийн оролцоог хангасан байна.
26.6.Төрийн өмчийн дээд боловсролын сургалтын байгууллага дундын Удирдах зөвлөл байгуулж болно. Энэ тохиолдолд энэ хуулийн 26.3-т заасан төлөөллийг оролцуулсан байна.
26.7.Энэ хуулийн 26.6-д заасан Удирдах зөвлөл байгуулах тохиолдолд зөвлөлийн бүрэлдэхүүн, дүрмийг Засгийн газар батална.
26.8.Энэ хуулийн 26.1-д заасан Удирдах зөвлөлийн даргыг сонгох, гишүүнээр ажиллах, бүрэн эрхийн хугацаа дуусгавар болгох, дарга, гишүүнийг эгүүлэн татахтай холбогдсон харилцааг зохицуулах нийтлэг дүрмийг боловсролын асуудал эрхэлсэн Засгийн газрын гишүүн батална.
27 дугаар зүйл.Удирдах зөвлөлийн чиг үүрэг
27.1.Удирдах зөвлөл дараах чиг үүргийг хэрэгжүүлнэ:
27.1.1.холбогдох хууль тогтоомжид заасны дагуу тухайн дээд боловсролын сургалтын байгууллагыг хөгжүүлэх урт, дунд, богино хугацааны бодлого, төлөвлөгөө, дүрэм, журам, хөтөлбөрийг батлах, өөрчлөх;
27.1.2.дээд боловсролын сургалтын байгууллагын бүтэц, зохион байгуулалт, хөрөнгө оруулалт, тухайн жилийн төсвийг баталж, зарцуулалтад хяналт тавих;
27.1.3.аж ахуйн нэгж, байгууллага, иргэдээс хандив, тусламж авах журам тогтоох, зарцуулалтад хяналт тавих;
27.1.4.сургалтын төлбөр, оюутны үйлчилгээний зардал, дотуур байрны үйлчилгээний төлбөрийн хэмжээг зохих журмын дагуу төрөөс хараат бусаар тогтоох;
27.1.5.дээд боловсролын сургалтын байгууллагын үйл ажиллагааны тайлан хэлэлцэх, үнэлэлт, дүгнэлт өгөх;
27.1.6.Удирдах зөвлөлийн үйл ажиллагааны жилийн тайлан, сургуулийн үйл ажиллагааны тайланд хийсэн дүгнэлтийг үүсгэн байгуулагчид танилцуулах;
27.1.7.нээлттэй сонгон шалгаруулалтын дүнг үндэслэн дээд боловсролын сургалтын байгууллагын гүйцэтгэх удирдлагыг 5 жилийн хугацаагаар томилж, гэрээ байгуулах, хуульд заасан үндэслэлээр чөлөөлөх;
27.1.8.гүйцэтгэх удирдлагын ажлын үр дүнг үнэлэх, гэрээ дүгнэх журмыг батлах, өөрчлөх;
27.1.9.гүйцэтгэх удирдлагын гэрээг жил бүр дүгнэж, үр дүнд үндэслэн сунгах эсэхийг шийдвэрлэх;
27.1.10.дээд боловсролын үндэсний зөвлөлөөс гаргасан зөвлөмж, шийдвэрийг хэрэгжүүлэх, үр дүнг тайлагнах.
27.2.Удирдах зөвлөл нь үйл ажиллагаандаа туслах үүрэг бүхий орон тооны бус ажлын хэсэг байгуулан ажиллуулж болно.
28 дугаар зүйл.Эрдмийн зөвлөл
28.1.Эрдмийн зөвлөл нь 21-ээс доошгүй гишүүнээс бүрдэх бөгөөд гишүүнээр эрдмийн зэрэг, цолтой багшийг үндсэн орон тооны нийт багш нарын төлөөллөөс сонгоно.
28.2.Эрдмийн зөвлөл нь доор дурдсан чиг үүргийг хэрэгжүүлнэ:
28.2.1.сургалт, судалгааны чиглэлийг тогтоох, хэрэгжилтийн үр дүнг хэлэлцэх, дүгнэлт гаргах;
28.2.2.дэд профессор, профессор, хүндэт цол олгох;
28.2.3.судалгааны төсөл болон ахисан түвшний сургалт судалгааны үр дүнг хэлэлцэх, дүгнэх.
28.3.Эрдмийн зөвлөлийн үйл ажиллагаатай холбогдсон бусад харилцааг тухайн дээд боловсролын сургалтын байгууллагын Эрдмийн зөвлөлийн үйл ажиллагааны журмаар зохицуулна.
28.4.Эрдмийн зөвлөл нь сургалт, эрдэм шинжилгээний бодлого, үйл ажиллагааны чиглэлийг тодорхойлох чиг үүрэг бүхий орон тооны бус зөвлөл байна.
29 дүгээр зүйл.Дээд боловсролын сургалтын байгууллагын гүйцэтгэх удирдлага
29.1.Дээд боловсролын сургалтын байгууллагын гүйцэтгэх удирдлага нь дээд сургууль, коллежид захирал /цаашид "захирал" гэх/, их сургуульд ректор /цаашид "ректор" гэх/ байна.
29.2.Захирал, ректорыг гэрээний биелэлт, үр дүнд үндэслэн нэг удаа улируулан томилж болно.
29.3.Цэрэг, цагдаагийн дээд боловсролын сургалтын байгууллагын гүйцэтгэх удирдлагыг хууль зүй, дотоод хэргийн болон батлан хамгаалахын асуудал эрхэлсэн Засгийн газрын гишүүн томилж, хуульд заасан үндэслэлээр чөлөөлнө.
29.4.Төрийн болон орон нутгийн өмчийн дээд боловсролын сургалтын байгууллагын гүйцэтгэх удирдлагыг сонгон шалгаруулах журмыг боловсролын асуудал эрхэлсэн Засгийн газрын гишүүн батална.
30 дугаар зүйл.Гүйцэтгэх удирдлагын чиг үүрэг
30.1.Гүйцэтгэх удирдлага нь дараах чиг үүргийг хэрэгжүүлнэ:
30.1.1.дээд боловсролын сургалтын байгууллагыг улсын хөгжлийн бодлоготой уялдуулан хөгжүүлэх стратеги төлөвлөгөө, чиглэл, хөтөлбөрийг санаачлан Удирдах зөвлөлөөр батлуулж, хэрэгжилтийг хангах;
30.1.2.гадаад, дотоод хамтын ажиллагаа, түншлэлийг хөгжүүлэх, хамтарсан сургалт, хөтөлбөр, эрдэм шинжилгээ, судалгааны төсөл хэрэгжүүлэх асуудлаар гэрээ, хэлэлцээр байгуулах, хэрэгжилтийг хангах;
30.1.3.байгууллагын стратеги төлөвлөгөөний гүйцэтгэлийн шалгуур үзүүлэлт, зорилтот түвшний хэрэгжилтийн чанар, үр дүнг бүрэн хариуцах;
30.1.4.санхүүжилт, хөрөнгө оруулалтын эх үүсвэрийг бүрдүүлж, санхүү, төсвийг үр дүнтэй төлөвлөж зарцуулах;
30.1.5.сургуулийн хөгжлийг дэмжихэд үр нөлөөтэй, хөгжихүйн болон чадахуйн /мерит/ зарчмыг хангасан засаглал, менежментийн тогтолцоог бүрдүүлж, хэрэгжүүлэх;
30.1.6.хүний нөөцийг чадавхжуулах, өндөр мэдлэг ур чадвартай мэргэжилтнийг татан ажиллуулах нөхцөлийг бүрдүүлсэн хүний нөөцийн бодлогыг үр дүнтэй хэрэгжүүлж, багш, ажилтны нийгмийн баталгааг хангах;
30.1.7.дээд боловсролын сургалтын байгууллагын чанарын удирдлагын үйл ажиллагааг хэрэгжүүлэх;
30.1.8.багш, судлаач, эрдэм шинжилгээний ажилтан болон бусад ажилтны орон тоо, цалингийн сүлжээг баталж, сонгон шалгаруулалтыг чадахуйн /мерит/ болон хөгжихүйн зарчимд үндэслэн явуулж, томилох;
30.1.9.гүйцэтгэх удирдлагын чиг үүрэгтэй холбогдсон бусад харилцааг сургуулийн дүрмээр зохицуулна.
31 дүгээр зүйл.Дээд боловсролын сургалтын байгууллагын чиг үүрэг
31.1.Дээд боловсролын сургалтын байгууллага дараах чиг үүргийг хэрэгжүүлнэ:
31.1.1.дээд боловсрол, шинжлэх ухаан, технологи, инновац, сургуулийн үйл ажиллагааны чиглэлээр эрх бүхий этгээдийн баталсан бодлого, стратеги төлөвлөгөө, дүрэм, журмыг чанартай хэрэгжүүлэх, тайлагнах;
31.1.2.сургуулийн дотоод үйл ажиллагаатай холбоотой дүрэм, журмыг батлан хэрэгжүүлэх;
31.1.3.сургалтын хөтөлбөр, агуулга, арга, хэлбэр, судалгаа, туршилтын ажлын зорилт, чиглэлийг тодорхойлж, чанартай хэрэгжүүлэх;
31.1.4.зөвлөх үйлчилгээ, эрдэм шинжилгээ, судалгаа, хөрөнгө оруулалтын төсөл хэрэгжүүлэх, оролцох;
31.1.5.элсэлт, төгсөлтийн үйл ажиллагааг зохих журмын дагуу зохион байгуулах;
31.1.6.тусгай хэрэгцээ шаардлагатай суралцагчийг дэмжих хөтөлбөр баталж, шаардагдах орчин нөхцөлийг бүрдүүлэх;
31.1.7.багш, эрдэм шинжилгээний ажилтан бэлтгэх, давтан сургах, үйл ажиллагаандаа нийцүүлэн үйлдвэрлэл, үйлчилгээ эрхлэх, технологийн судалгаа хийх;
31.1.8.сургуулийн үйл ажиллагаа, сургалтад цахим технологи нэвтрүүлэх;
31.1.9.гадаад, дотоодын боловсрол, шинжлэх ухааны байгууллага, шинжлэх ухааны парк, бусад этгээдтэй өөрийн эрх хэмжээний асуудлаар гэрээ, хэлэлцээр байгуулах;
31.1.10.багш, ажилтан, суралцагчийг соён гэгээрүүлэх, олон нийтийн болон хүмүүнлэгийн чиглэлийн үйл ажиллагааг дэмжих хөтөлбөр батлан хэрэгжүүлэх;
31.1.11.багш, ажилтан, суралцагчийн эрүүл мэндийг хамгаалах, эрсдэлээс урьдчилан сэргийлэх болон нийтийн биеийн тамир, спортоор хичээллэх хөтөлбөр баталж, хэрэгжүүлэх;
31.1.12.амжилттай суралцаж, олон нийтийн болон хүмүүнлэгийн бүтээлч ажил гүйцэтгэсэн суралцагчид тухайн сургалтын байгууллага тэтгэлэг олгох, төлбөрийн хөнгөлөлт үзүүлэх асуудлыг сургуулийн дүрэмд тусган хэрэгжүүлэх;
31.1.13.аж ахуйн нэгж, байгууллагатай гэрээ байгуулан сургалт, эрдэм шинжилгээний ажилд амжилт гаргасан суралцагчид нэрэмжит тэтгэлэг олгох, сургалтын төлбөр, амьжиргааны зардлын болон эрдэм шинжилгээ, судалгааны ажлын дэмжлэг үзүүлэх;
31.1.14.статистикийн болон бусад шаардлагатай мэдээллийг тогтоосон хугацаанд нь үнэн зөв гаргаж холбогдох байгууллагад хүргүүлэх.
31.2.Дээд боловсролын сургалтын байгууллага доор дурдсан хамтын ажиллагааг хэрэгжүүлэх үүрэгтэй:
31.2.1.олон улсад өрсөлдөх чадвартай багшлах хүний нөөцийг бэлтгэх, дэмжих;
31.2.2.онцгой авьяастай суралцагчийг дэмжих, авьяасыг хөгжүүлэх хамтарсан хөтөлбөр хэрэгжүүлэх;
31.2.3.дээд боловсролын сургалтын байгууллага хооронд харилцан тохиролцсон бусад хэлбэр.
ДОЛДУГААР БҮЛЭГ
ДЭЭД БОЛОВСРОЛЫН САНХҮҮЖИЛТ
32 дугаар зүйл.Дээд боловсролын санхүүжилт
32.1.Дээд боловсролын сургалтын байгууллагын санхүүжилт нь Боловсролын ерөнхий хуульд зааснаас гадна дараах эх үүсвэрээс бүрдэнэ:
32.1.1.үүсгэн байгуулагчаас шилжүүлсэн хөрөнгө;
32.1.2.олон улсын байгууллага, хөрөнгө оруулалтын сангаас олгох хөгжлийн тусламж, хандивын хөрөнгө;
32.1.3.Засгийн газар хоорондын гэрээ, хэлэлцээрийн дагуу хэрэгжих төсөл, хөтөлбөрийн санхүүжилт;
32.1.4.дээд боловсролын сургалтын байгууллагын дэргэд байгуулсан гарааны компанийн үйл ажиллагаанаас орсон орлого;
32.1.5.технологи дамжуулалт, патент, ашигтай загвар, роялти, зөвлөх үйлчилгээнээс олсон орлого, гэрээт ажил, үйлчилгээ, түрээс, аж ахуйн үйл ажиллагаанаас орсон орлого;
32.1.6.сургуулийн нэрийн бүтээгдэхүүн болон бүртгэгдсэн барааны тэмдэг гаргах, бусдад ашиглуулах, түүний борлуулалтаас орох орлого;
32.1.7.хүүгийн орлого;
32.1.8.байгууллагын болон судалгааны грант;
32.1.9.өрсөлдөөнт төсөл;
32.1.10.их сургуулийн эмнэлгийн эрүүл мэндийн тусламж үйлчилгээнээс олсон орлого;
32.1.11.хөрөнгө оруулалтын зээл;
32.1.12.орон нутгийн төсвийн дэмжлэг;
32.1.13.хуульд заасан бусад эх үүсвэр.
32.2.Дээд боловсролын сургалтын байгууллагад улсын төсвөөс дараах дэмжлэг үзүүлнэ:
32.2.1.тэргүүлэх болон эрэлттэй мэргэжлийн чиглэлээр суралцагчид олгох сургалт, судалгааны тэтгэлэг;
32.2.2.улс орны нийгэм, эдийн засагт үзүүлэх ач холбогдол бүхий Засгийн газрын захиалгат судалгаа шинжилгээ, дэвшилтэт технологи дамжуулалт болон инновацын үйл ажиллагааны зардал;
32.2.3.төрийн өмчийн дээд боловсролын сургалтын байгууллагын эзэмшиж, ашиглаж байгаа хөрөнгийн төрийн өмчийн тогтмол зардал.
32.3.Энэ хуулийн 32.1.1, 32.1.2, 32.1.3, 32.1.4, 32.1.5, 32.1.6, 32.1.7, 32.1.8, 32.1.9, 32.1.10, 32.1.11, 32.1.12, 32.1.13-т заасан эх үүсвэрээс бүрдсэн орлогыг захиран зарцуулах журмыг тухайн дээд боловсролын сургалтын байгууллагын Удирдах зөвлөл батална.
32.4.Дээд боловсролын сургалтын байгууллагын эндаументын сангийн бүрдүүлэлт болон зарцуулалттай холбогдох нийтлэг журмыг боловсролын асуудал эрхэлсэн Засгийн газрын гишүүн батална.
32.5.Энэ хуулийн 6.6-д заасан дээд боловсролын сургалтын байгууллага нь хуулиар зөвшөөрсөн нийтлэг санхүүжилтийн эх үүсвэрээс гадна үйл ажиллагааны үр дүн, гүйцэтгэл, онцлогоос хамаарч улсын төсвийн нэмэлт санхүүжилтийн эх үүсвэртэй байж болох бөгөөд санхүүжүүлэх журмыг Засгийн газар батална.
32.6.Аймаг, нийслэлийн удирдлага дээд боловсролын сургалтын байгууллагын суралцагчид хуульд заасан санхүүгийн дэмжлэг олгож болох бөгөөд санхүүгийн дэмжлэгийн төрөл, хэмжээ, олгох нөхцөл, журмыг тухайн аймаг, нийслэлийн иргэдийн Төлөөлөгчдийн Хурал тогтоож, тухайн жилийн төсөвтөө тусган санхүүжүүлнэ.
32.7.Энэ хуулийн 32.2-т заасан зардлыг гүйцэтгэл, үр дүнд суурилан санхүүжүүлнэ.
32.8.Энэ хуулийн 32.2-т заасан зардлыг санхүүжүүлэх журмыг Засгийн газар батална.
33 дугаар зүйл.Бие даасан санхүүгийн үйл ажиллагаа
33.1.Дээд боловсролын сургалтын байгууллага нь санхүү, төсвийн хувьд бие даасан байдлаа хадгалах талаар дараах үйл ажиллагаа эрхэлнэ:
33.1.1.оюуны болон технологийн нөөцийг ашиглах, эрдэм шинжилгээ, судалгааны ажлын ололтыг үйлдвэрлэл, үйлчилгээнд нэвтрүүлэх зорилгоор өөрийн үндсэн бүтцэд харьяалагдах сургалт, судалгааны бизнес инкубатор, технологи дамжуулах төвийг дангаар болон үйлдвэрлэлийн иж бүрдэл тогтолцоогоор байгуулан ажиллуулах;
33.1.2.хөрөнгө оруулалтын төсөл хэрэгжүүлэх, сургалтын материаллаг орчныг сайжруулах зорилгоор зээл авах;
33.1.3.сургуулийн нэрийн бүтээгдэхүүн болон бүртгэгдсэн барааны тэмдэг гаргах, бусдад ашиглуулах, түүний борлуулалтаас орлого олох;
33.1.4.дээд боловсролын сургалтын байгууллагын үндсэн үйл ажиллагааг дэмжих зорилгоор мөнгөн хөрөнгийн удирдлагыг оновчтой зохион байгуулах.
НАЙМДУГААР БҮЛЭГ
БУСАД ЗҮЙЛ
34 дүгээр зүйл.Хууль зөрчигчид хүлээлгэх хариуцлага
34.1.Энэ хуулийг зөрчсөн үйлдэл нь гэмт хэргийн шинжгүй бол Төрийн албаны тухай, Хөдөлмөрийн тухай хуульд заасан хариуцлага хүлээлгэнэ.
34.2.Энэ хуулийг зөрчсөн хүн, хуулийн этгээдэд Эрүүгийн хууль, эсхүл Зөрчлийн тухай хуульд заасан хариуцлага хүлээлгэнэ.
МОНГОЛ УЛСЫН ИХ ХУРЛЫН ДАРГА Г.ЗАНДАНШАТАР
МОНГОЛ УЛСЫН ХУУЛЬ
2023 оны 07 сарын 07 өдөр
Төрийн ордон, Улаанбаатар хот
ДЭЭД БОЛОВСРОЛЫН ТУХАЙ
/Шинэчилсэн найруулга/
НЭГДҮГЭЭР БҮЛЭГ
НИЙТЛЭГ ҮНДЭСЛЭЛ
1 дүгээр зүйл.Хуулийн зорилт
1.1.Энэ хуулийн зорилт нь дээд боловсролын удирдлага, зохион байгуулалт, сургалт, судалгаа, санхүүжилт, тэдгээртэй холбогдсон харилцааг зохицуулахад оршино.
2 дугаар зүйл.Дээд боловсролын зорилго
2.1.Дээд боловсролын зорилго нь нийгэм, эдийн засгийн хөгжилд хувь нэмэр оруулах, дэвшилтэт шинэ санаа, судалгаа, инновацыг хөгжүүлэх, бүтээлчээр ашиглах, олон соёлын орчинд ажиллаж, амьдрах чадвартай, ёс суртахуунтай иргэнийг бэлтгэхэд оршино.
3 дугаар зүйл.Дээд боловсролын хууль тогтоомж
3.1.Дээд боловсролын хууль тогтоомж нь Монгол Улсын Үндсэн хууль, Боловсролын ерөнхий хууль, энэ хууль болон эдгээр хуультай нийцүүлэн гаргасан хууль тогтоомжийн бусад актаас бүрдэнэ.
3.2.Монгол Улсын олон улсын гэрээнд энэ хуульд зааснаас өөрөөр заасан бол олон улсын гэрээний заалтыг дагаж мөрдөнө.
4 дүгээр зүйл.Хуулийн нэр томьёоны тодорхойлолт
4.1.Энэ хуульд хэрэглэсэн дараах нэр томьёог доор дурдсан утгаар ойлгоно:
4.1.1."ахисан түвшний сургалт" гэж магистрын болон докторын хөтөлбөрийг хэрэгжүүлэх үйл ажиллагааг;
4.1.2."дээд боловсролын сургалтын байгууллагын суралцагч" /цаашид "суралцагч" гэх/ гэж дэд бакалаврын болон бакалаврын хөтөлбөрөөр суралцагч оюутан, магистрын хөтөлбөрөөр суралцагч магистрант, докторын хөтөлбөрөөр суралцагч докторантыг;
4.1.3."судалгааны грант" гэж Инновацийн тухай хуулийн 3.1.7-д зааснаас гадна байгууллага, судлаачийн судалгааны ажилд зориулж иргэн, хуулийн этгээд, олон улсын байгууллагаас урьдчилан нөхцөл, болзолтой буцалтгүй олгох мөнгөн болон мөнгөн бус хөрөнгийг;
4.1.4."судалгааны их сургууль" гэж судалгааны үйл ажиллагаа эрхэлдэг, бакалавр болон ахисан түвшний сургалтын хөтөлбөр хэрэгжүүлдэг дээд боловсролын сургалтын байгууллагыг;
4.1.5."суралцагчийн тэтгэлэг" гэж сургалтын төлбөр, судалгааны болон амьжиргааны зардлыг бүхэлд нь буюу тодорхой хэсгийг санхүүжүүлэхэд зориулан суралцагчид олгох мөнгөн тусламжийг;
4.1.6."сургалтын зээл" гэж сургалтын төлбөр, амьжиргааны зардлыг бүхэлд нь буюу зарим хэсгийг санхүүжүүлэхэд зориулан эргэн төлөгдөх хөнгөлөлттэй нөхцөлөөр суралцагчид олгох мөнгөн хөрөнгийг;
4.1.7."сургалтын төлбөрийн хөнгөлөлт" гэж дээд боловсролын сургалтын байгууллагын суралцагчийн сурлагын амжилт, төлбөрийн чадамжийг тооцож төлбөрөөс тодорхой хувиар чөлөөлөхийг;
4.1.8."шаталсан сургалт" гэж боловсролын бусад түвшний хөтөлбөрийг зэрэгцсэн болон дараалсан байдлаар хэрэгжүүлэх үйл ажиллагааг.
5 дугаар зүйл.Дээд боловсролын сургалтын байгууллага үйл ажиллагаандаа баримтлах зарчим
5.1.Дээд боловсролын сургалтын байгууллага нь үйл ажиллагаандаа Боловсролын ерөнхий хуульд зааснаас гадна дараах зарчмыг баримтална:
5.1.1.эрдмийн эрх чөлөөг эрхэмлэх;
5.1.2.оюуны бүтээл, судалгааны ёс зүйг дээдлэх;
5.1.3.дээд боловсролын сургалтын байгууллагын бие даасан байдлыг дэмжсэн байх;
5.1.4.хамтын удирдлагатай, улс төр, ашиг сонирхлын зөрчлөөс ангид байх.
ХОЁРДУГААР БҮЛЭГ
ДЭЭД БОЛОВСРОЛЫН СУРГАЛТЫН БАЙГУУЛЛАГА, ЗОХИОН БАЙГУУЛАЛТ
6 дугаар зүйл.Дээд боловсролын сургалтын байгууллага
6.1.Дээд боловсролын сургалтын байгууллага нь коллеж, дээд сургууль, их сургууль байна.
6.2."Монгол Улсын" болон "Үндэсний" гэсэн үг, түүний англи хэл дээрх орчуулга, барааны тэмдгийг зөвхөн төрийн өмчийн дээд боловсролын сургалтын байгууллагад хэрэглэнэ.
6.3.Энэ хуулийн 6.1, 7.4-т заасан дээд боловсролын сургалтын байгууллагын ангиллыг техникийн зохицуулалтад үндэслэн боловсролын асуудал эрхэлсэн Засгийн газрын гишүүн тогтооно.
6.4.Цэрэг, цагдаагийн мэргэжлийн чиглэлийн сургалтын үйл ажиллагааг Боловсролын ерөнхий хуулийн 3.1.18-д заасан төрийн өмчийн дээд боловсролын сургалтын байгууллага эрхэлнэ.
6.5.Энэ хуулийн 6.1, 7.4-т заасан дээд боловсролын сургалтын байгууллагад тавих техникийн зохицуулалтыг Засгийн газар батална.
6.6.Консерватор нь ерөнхий боловсрол, мэргэжлийн боловсрол, техникийн болон дээд боловсрол эзэмшүүлэх шаталсан сургалттай хөгжмийн дээд боловсролын сургалтын байгууллага байна.
6.7.Технологийн коллеж нь бүрэн дунд боловсрол, техникийн болон дээд боловсролын шаталсан сургалттай, дэд бакалавр, бакалаврын зэрэг олгох сургалтын хөтөлбөр хэрэгжүүлдэг дээд боловсролын сургалтын байгууллага байна.
7 дугаар зүйл.Их сургууль
7.1.Их сургууль нь дэд бакалавр, бакалавр, магистр, докторын зэрэг олгох сургалтын хөтөлбөр хэрэгжүүлдэг сургалт, судалгаа, туршилт-үйлдвэрлэлийн байгууллага байна.
7.2.Их сургууль нь ахисан түвшний сургалт дагнан эрхэлж болно.
7.3.Их сургууль нь харьяалалдаа коллеж, технологийн коллеж, политехник коллеж, мэргэжлийн боловсролын сургууль, судалгааны лаборатори, төв, хүрээлэн, ахлах сургууль, дадлагын баазтай байж болно.
7.4.Их сургуулийг үйл ажиллагааны хүрээ, сургалт, судалгааны чиглэл, сургалтын хөтөлбөр, суралцагч, төгсөгчийн тоо, холбогдох бусад үзүүлэлтэд үндэслэн судалгааны, сургалтын, мэргэжлийн гэж ангилна.
7.5.Их сургууль нь сургалт-эрдэм шинжилгээ-үйлдвэрлэлийн цогцолбор байж болно.
7.6.Багш бэлтгэх их сургууль нь харьяалалдаа цэцэрлэг, ерөнхий боловсролын сургуультай байж болно.
7.7.Соёл, урлаг, цэргийн мэргэжлийн чиглэлээр сургалтын үйл ажиллагаа эрхэлдэг их сургууль нь бүрэн дунд сургуультай /6-12 дугаар анги/ байж болно.
7.8.Судалгааны их сургуулийг Засгийн газрын өргөн мэдүүлснээр Улсын Их Хурал хуулиар байгуулна.
8 дугаар зүйл.Дээд сургууль
8.1.Дээд сургууль нь сургалт, эрдэм шинжилгээ, судалгааны ажил явуулж, дэд бакалавр, бакалавр, магистрын зэрэг олгох сургалтын хөтөлбөр хэрэгжүүлдэг сургалт, судалгааны байгууллага байна.
8.2.Дээд сургууль нь харьяалалдаа коллеж, мэргэжлийн боловсролын сургууль, ахлах сургуультай байж болно.
9 дүгээр зүйл.Коллеж
9.1.Коллеж нь дэд бакалавр, бакалавр, магистрын зэрэг олгох сургалтын хөтөлбөр хэрэгжүүлдэг сургалт-судалгаа, сургалт-үйлдвэрлэлийн байгууллага байна.
9.2.Коллеж нь харьяалалдаа политехник коллеж, мэргэжлийн боловсролын сургууль, ахлах сургуультай байж болно.
10 дугаар зүйл.Дээд боловсролын сургалтын байгууллагыг байгуулах, өөрчлөх, татан буулгах
10.1.Дээд боловсролын сургалтын байгууллагыг Боловсролын ерөнхий хуульд заасны дагуу байгуулж зөвшөөрөл олгоно.
10.2.Төрийн болон орон нутгийн өмчийн дээд боловсролын сургалтын байгууллагыг байгуулах, өөрчлөх, татан буулгах асуудлыг Засгийн газар шийдвэрлэнэ.
10.3.Төрийн бус өмчийн дээд боловсролын сургалтын байгууллага боловсролын асуудал эрхэлсэн төрийн захиргааны төв байгууллагын зөвшөөрснөөр харьяаллын сургууль байгуулна.
10.4.Дээд боловсролын сургалтын байгууллага татан буугдсан нөхцөлд суралцагчийг ижил мэргэжлийн сургуульд шилжүүлэн суралцуулах асуудлыг тухайн сургалтын байгууллагын эцсийн эзэмшигч буюу үүсгэн байгуулагч, Удирдах зөвлөл нь дээд боловсролын бусад байгууллагатай хамтран шийдвэрлэнэ.
10.5.Энэ хуулийн 10.4-т заасантай холбогдон гарах зардлыг татан буугдсан дээд боловсролын сургалтын байгууллагын үүсгэн байгуулагч, эцсийн эзэмшигч нь хариуцна.
10.6.Татан буугдcан дээд боловсролын сургалтын байгууллага үйл ажиллагаа явуулах хугацаандаа баталсан шийдвэр, суралцагчийн хувийн хэрэг, мэдээлэл, төгсөгчийн дипломын хуулбар, сургалтын төлөвлөгөө зэрэг дээд боловсролын сургалтын байгууллагын үйл ажиллагаатай холбогдох баримт бичгийг татан буугдах шийдвэр гарснаас хойш 6 сарын дотор Үндэсний төв архивт хүлээлгэн өгнө.
10.7.Татан буугдсан дээд боловсролын сургалтын байгууллага төгсөлт хийгээгүй суралцагчийг өөр сургуульд шилжүүлэхдээ түүнийг сургуульд анх элсүүлсэн шийдвэр, судалсан багц цаг, сурлагын дүн, шалгалттай холбоотой материалыг шилжүүлсэн шийдвэрийн хамт шилжин суралцах сургуулийн захиргаанд хүлээлгэн өгнө.
11 дүгээр зүйл.Дээд боловсролын сургалтын байгууллагын зохион байгуулалтын бүтэц
11.1.Дээд боловсролын сургалтын байгууллагын зохион байгуулалтын үндсэн нэгж нь тэнхим, лаборатори байна.
11.2.Их, дээд сургуульд Эрдмийн зөвлөл, Хөтөлбөрийн хороо, коллежид Сургалт, арга зүйн зөвлөл ажиллана.
11.3.Эрдмийн зөвлөл болон Хөтөлбөрийн хороо, Сургалт, арга зүйн зөвлөлийн бүрэлдэхүүн, ажиллах журмыг тухайн сургуулийн гүйцэтгэх удирдлага батална.
11.4.Анагаах ухааны чиглэлээр сургалтын үйл ажиллагаа эрхэлдэг их сургууль нь их сургуулийн эмнэлэгтэй байна.
11.5.Дээд боловсролын сургалтын байгууллагын харьяаллын сургууль нь хуулийн этгээд байх бөгөөд бие дааж магадлан итгэмжлэлд орно.
11.6.Дээд боловсролын сургалтын байгууллага нь боловсролын асуудал эрхэлсэн төрийн захиргааны төв байгууллагын зөвшөөрснөөр орон нутагт салбар сургууль байгуулж болно.
11.7.Боловсролын асуудал эрхэлсэн төрийн захиргааны төв байгууллага болон бусад холбогдох байгууллагын хамтарсан шийдвэрээр аж ахуйн нэгж, байгууллагыг сургалт, эрдэм шинжилгээ, туршилт үйлдвэрлэл, дадлагын түшиц газар болгож болно.
11.8.Дээд боловсролын байгууллагын зохион байгуулалтын бүтцийн үндсэн болон бусад нэгжийн эрх, үүрэг, хариуцлагыг тухайн сургалтын байгууллагын дүрмээр тогтооно.
11.9.Дээд боловсролын сургалтын байгууллага нь дотуур байртай байж болно. Дотуур байранд тавих шаардлагыг стандарт, техникийн зохицуулалтаар тогтооно.
11.10.Дээд боловсролын сургалтын байгууллага нь сургалтын хөтөлбөр боловсруулах, үнэлэх, сайжруулах дүгнэлт, санал гаргах чиг үүрэг бүхий орон тооны бус Хөтөлбөрийн хороотой байна.
11.11.Энэ хуулийн 11.4-т заасан их сургуулийн эмнэлэг нь эрүүл мэндийн тусламж, үйлчилгээ, сургалт-эрдэм шинжилгээний үйл ажиллагаа эрхэлж болно.
11.12.Энэ хуулийн 6.4-т заасан дээд боловсролын сургалтын байгууллага нь цэрэг, цагдаагийн тогтолцоонд хамаарах анги, байгууллага, цэргийн байртай байна.
12 дугаар зүйл.Дээд боловсролын чанарын баталгаажуулалт
12.1.Дээд боловсролын чанарын баталгаажуулалт нь сургуулийн сургалт, судалгааны гүйцэтгэлийн болон чанарын удирдлагыг сайжруулах зорилготой, нээлттэй, оролцогч талыг хамарсан тасралтгүй үйл ажиллагаа байна.
12.2.Дээд боловсролын чанарын баталгаажуулалт нь дараах хэлбэртэй байна:
12.2.1.дотоод чанарын баталгаажуулалт;
12.2.2.хөндлөнгийн үнэлгээ;
12.2.3.магадлан итгэмжлэл.
12.3.Дээд боловсролын сургалтын байгууллага нь өөрийн үнэлгээ, дотоод хяналт, хяналт-шинжилгээ, үнэлгээний үйл ажиллагааг тогтмол хэрэгжүүлэх замаар дотоод чанарын баталгаажуулалтыг хийнэ.
12.4.Хөндлөнгийн үнэлгээг Удирдах зөвлөл, гүйцэтгэх удирдлага, төр, эцэг эх, оюутан, хамтран ажиллагч түнш зэрэг дээд боловсролын сургалтын байгууллагын үйл ажиллагаанд оролцогч талын хүсэлтээр үндэсний, эсхүл олон улсын мэргэжлийн байгууллага, мэргэжлийн холбоо, төлөөллийн бусад байгууллага болон шинжээч олон улсад хүлээн зөвшөөрөгдсөн арга, аргачлалын дагуу хийнэ.
12.5.Магадлан итгэмжлэл нь дээд боловсролын сургалтын байгууллага болон хөтөлбөрийн чанарт эрх бүхий байгууллага мэргэжлийн, хараат бус үнэлгээ хийх үйл явц байна.
12.6.Дээд боловсролын сургалтын байгууллага, Боловсролын ерөнхий хуулийн 12.5, энэ хуулийн 12.11-д заасан хөтөлбөр, тэргүүлэх, эрэлттэй мэргэжлийн сургалтын хөтөлбөрийг 5 жил тутам магадлан итгэмжилнэ.
12.7.Хуульд өөрөөр заагаагүй бол дээд боловсролын сургалтын байгууллага нь сургалтын хөтөлбөрийн чанар, нийцлийг сайжруулах зорилгоор Боловсролын ерөнхий хуулийн 12.5, энэ хуулийн 12.6-д зааснаас бусад тохиолдолд сайн дурын үндсэн дээр магадлан итгэмжлүүлж болно.
12.8.Шинэ хөтөлбөрөөр сургалт эрхлэхийн өмнө тухайн хөтөлбөрт урьдчилсан магадлан итгэмжлэл хийлгэнэ.
12.9.Дээд боловсролын сургалтын байгууллагын үндэсний эрэмбэ, чансаа, хөтөлбөрийн чанарыг энэ хуулийн 12.13-т заасан цахим сангийн мэдээлэлд үндэслэн олон улсад хүлээн зөвшөөрөгдсөн үнэлгээний байгууллагатай хамтран 2 жил тутам тогтоон олон нийтэд мэдээлнэ.
12.10.Энэ хуулийн 12.2-т заасан хөндлөнгийн үнэлгээ зохион байгуулах журмыг боловсролын асуудал эрхэлсэн Засгийн газрын гишүүн батална.
12.11.Анагаах ухааны мэргэжлийн чиглэлийн сургалтын хөтөлбөрийг заавал магадлан итгэмжилнэ.
12.12.Хөтөлбөрийн магадлан итгэмжлэл, дээд боловсролын сургалтын байгууллагын эрэмбэ, чансааны үзүүлэлт тухайн байгууллагын суралцагчид хуульд заасан дэмжлэг, зээл, тэтгэлэг олгох үндэслэл болно.
12.13.Дээд боловсролын цахим мэдээллийн сан нь Боловсролын ерөнхий хуулийн 43.3-т зааснаас гадна магадлан итгэмжлэл, эрдэм шинжилгээний бүтээл, санхүүжилт, иргэний гадаад улсад эзэмшсэн боловсрол, үнэлгээ, хөдөлмөр эрхлэлт зэрэг мэдээллээс бүрдэнэ.
12.14.Энэ хуулийн 12.6-д заасан хугацаагаар гурван удаа магадлан итгэмжлэл хийлгэсэн дээд боловсролын сургалтын байгууллага цаашид 10 жил тутам магадлан итгэмжлэл хийлгэнэ.
ГУРАВДУГААР БҮЛЭГ
ДЭЭД БОЛОВСРОЛЫН ХАРИЛЦААНД ОРОЛЦОГЧИЙН ЭРХ, ҮҮРЭГ, НИЙГМИЙН БАТАЛГАА
13 дугаар зүйл.Дээд боловсролын сургалтын байгууллагын суралцагчийн эрх, үүрэг
13.1.Суралцагч нь Боловсролын ерөнхий хуульд зааснаас гадна дараах эрхтэй:
13.1.1.судалгааны ажилд оролцох, бусад сургуулийн суралцагч, багштай хамтран судалгаа хийх;
13.1.2.бүтээлээ хэвлүүлэх;
13.1.3.докторантаар суралцах хугацаандаа бакалаврын хөтөлбөрөөр суралцагчдад хичээл заах;
13.1.4.дадлага хийх;
13.1.5.инновац, шинэ мэдлэгийг хөгжүүлэх;
13.1.6.хичээлийн хөтөлбөр болон багшийг сонгох;
13.1.7.улиралд судлах багц цагийг сонгож, суралцах хугацааг төлөвлөх;
13.1.8.ижил түвшний бусад сургуулийн хичээл болон багшийг сонгон суралцах, багц цагийг дүйцүүлэх;
13.1.9.хуульд заасан бусад.
13.2.Суралцагч нь дараах үүрэгтэй:
13.2.1.хөтөлбөрийн агуулгыг бүрэн эзэмших, бие даан суралцах;
13.2.2.сургуулийн дотоод дүрэм, журмыг мөрдөх;
13.2.3.сургалтын төлбөрийг гэрээний дагуу төлөх;
13.2.4.хуульд заасан бусад.
14 дүгээр зүйл.Суралцагчийн нийгмийн баталгаа
14.1.Суралцагч нь Боловсролын ерөнхий хуульд зааснаас гадна дараах нийгмийн баталгаагаар хангагдана:
14.1.1.стандарт, эрүүл ахуй, аюулгүй байдлын шаардлага хангасан хичээлийн байр, лаборатори, номын сан, нийтийн хоол, биеийн тамирын заал, талбайгаар үйлчлүүлэх;
14.1.2.сургалтын зээл авах;
14.1.3.суралцагчийн тэтгэлэгт хамрагдах;
14.1.4.хууль тогтоомжид заасан сургалтын төлбөрийн хөнгөлөлт эдлэх;
14.1.5.хуульд заасан бусад.
15 дугаар зүйл.Дээд боловсролын сургалтын байгууллагын багш
15.1.Ахисан түвшний сургалтын хөтөлбөрийг хэрэгжүүлэх багш нь докторын зэрэгтэй байна.
15.2.Дээд боловсролын сургалтын байгууллагын багш нь магистр болон түүнээс дээш боловсролын зэрэгтэй байна.
15.3.Дээд боловсролын сургалтын байгууллагад семинар, дадлага, лабораторийн хичээлийг тухайн мэргэжлийн чиглэлээр мэргэшсэн, зөвлөх, дадлага, туршлагатай мэргэжилтэн удирдаж болно.
15.4.Дээд боловсролын сургалтын байгууллагын багшийн албан тушаал нь профессор, дэд профессор, ахлах багш, багш, дадлагажигч багшийн зэрэглэлтэй байна.
15.5.Дээд боловсролын сургалтын байгууллага нь тухайн сургалтын байгууллагын багшийн мэргэжлийн хөгжлийг хангах журмыг баталж, хэрэгжүүлнэ.
16 дугаар зүйл.Багшийн эрх, үүрэг
16.1.Багш нь Боловсролын ерөнхий хуульд зааснаас гадна дараах эрхтэй:
16.1.1.эрдмийн зэрэг, цолны нэмэгдэл авах;
16.1.2.бүтээлийн чөлөө авах;
16.1.3.зөвлөх үйлчилгээ үзүүлэх;
16.1.4.эрдэм шинжилгээ, судалгааны ажлын үр дүн, технологи, инновацын бүтээгдэхүүн, оюуны өмчөө хамгаалуулах, эдийн засгийн эргэлтэд оруулах.
16.2.Багш нь Боловсролын ерөнхий хуульд зааснаас гадна дараах үүрэгтэй:
16.2.1.мэргэжлээрээ нийгэмд үйлчлэх, соён гэгээрүүлэх, сурталчлах ажилд оролцох;
16.2.2.байгууллагын үндсэн үйл ажиллагааны чиглэлээр чанарын баталгаажуулалт, сургалтын хөтөлбөрийн сайжруулалтад оролцох;
16.2.3.судалгаа, эрдэм шинжилгээний ажил гүйцэтгэх.
17 дугаар зүйл.Багшийн нийгмийн баталгаа
17.1.Дээд боловсролын сургалтын байгууллагын багш нь дараах нийгмийн баталгаагаар хангагдана:
17.1.1.өөрийн эрдэм шинжилгээ, судалгааны ажлын үр дүнд байгуулагдсан гарааны компанийн инновацын бүтээгдэхүүн, үйлчилгээний орлогоос хувь, ногдол ашиг хүртэх;
17.1.2.мэргэжил, ур чадвараа дээшлүүлэхэд дэмжлэг авах;
17.1.3.судалгаа, эрдэм шинжилгээний ажил хийх боломж, орчин, нөхцөлөөр хангагдах.
17.2.Дээд боловсролын сургалтын байгууллагын багшид тухайн ажиллаж байгаа байгууллагаас дараах дэмжлэгийг үзүүлж болно:
17.2.1.орон нутаг дахь төрийн өмчийн дээд боловсролын сургалтын байгууллагад ажиллаж байгаа багш, ажилтанд орон нутагт тогтвор суурьшилтай ажилласны тэтгэмжийг 5 жил тутамд нэг удаа олгох;
17.2.2.дээд боловсролын сургалтын байгууллагын харьяа мэргэжлийн боловсролын сургууль, политехник коллежийн багшид Мэргэжлийн болон техникийн боловсрол, сургалтын тухай хуулийн 16.1.2-т заасан тэтгэмж олгох.
17.3.Энэ хуулийн 17.2.1, 17.2.2-т заасан дээд боловсролын сургалтын байгууллагын багш, ажилтны нийгмийн баталгааг хангахтай холбогдсон харилцааг тухайн сургалтын байгууллагын дотоод журмаар зохицуулна.
ДӨРӨВДҮГЭЭР БҮЛЭГ
ДЭЭД БОЛОВСРОЛЫН СУРГАЛТЫН ХӨТӨЛБӨР, АГУУЛГА
18 дугаар зүйл.Дээд боловсролын сургалтын байгууллагын элсэлт
18.1.Дээд боловсролын сургалтын байгууллагын дэд бакалавр, бакалаврын хөтөлбөрт бүрэн дунд боловсрол эзэмшсэн, элсэлтийн шаардлага хангасан хүнийг элсүүлнэ.
18.2.Политехник коллеж, шаталсан сургалттай дээд боловсролын сургалтын байгууллагын төгсөгч тухайн мэргэжлийн чиглэлээр дэд бакалавр, бакалаврын хөтөлбөрт элсэхэд энэ хуулийн 18.1 дэх хэсэг хамаарахгүй.
18.3.Боловсролын ерөнхий хуулийн 26.1.22, энэ хуулийн 18.8-д заасан үнэлгээ, элсэлтийн шалгалт зохион байгуулах журмыг боловсролын асуудал эрхэлсэн Засгийн газрын гишүүн батална.
18.4.Дэд бакалавр, бакалаврын хөтөлбөрт элсэгчийн элсэлтийн шалгалтын босго оноог өмчийн хэлбэр харгалзахгүйгээр боловсролын асуудал эрхэлсэн Засгийн газрын гишүүн ижил хэмжээгээр тогтооно.
18.5.Элсэлтийн шалгалтын босго оноог шинэчлэхэд өмнөх босго оноог бууруулахгүйгээр тогтооно.
18.6.Дээд боловсролын сургалтын байгууллага мэргэжил эзэмшихэд шаардагдах мэдлэг, ур чадварыг харгалзан элсэлтийн нэмэлт шалгалт зохион байгуулж болно.
18.7.Ахисан түвшний сургалтад элсэгч, суралцагчид тавих шаардлага, элсэлтийн шалгалтыг сургуулийн дотоод журмаар зохицуулна.
18.8.Элсэлтийн шалгалтын зохион байгуулалт, үнэлгээний арга зүйг олон улсын чиг хандлагад нийцүүлнэ.
19 дүгээр зүйл.Сургалтын зохион байгуулалт
19.1.Дээд боловсролын сургалтын байгууллага нь танхимын, танхимын бус, тэдгээрийн хосолсон хэлбэрээр сургалт зохион байгуулна.
19.2.Дээд боловсролын сургалтын байгууллага нь сургалт, судалгаа, туршилтын ажлын зарим хэсгийг эрдэм шинжилгээний хүрээлэн, үйлдвэрийн лаборатори, дадлагажих газрыг түшиглэн явуулж болно.
19.3.Дээд боловсролын хичээлийн жил нь улиралд хуваагдах бөгөөд 2-4 улиралтай байж болно. Суралцах хугацааг элсэлтийн шалгалттай уялдуулан сургалтын хөтөлбөр, төлөвлөгөөгөөр зохицуулна.
19.4.Суралцагч элссэн мэргэжлийн чиглэлийн хөтөлбөрт суралцах хугацаанд бусад мэргэжлийн чиглэлийн хөтөлбөрт давхар суралцаж хос мэргэжил эзэмшиж болно.
19.5.Дээд боловсролын сургалтын байгууллага нь ахисан түвшний сургалтын хөтөлбөрийг эрдэм шинжилгээний байгууллагатай хамтран хэрэгжүүлж болно.
19.6.Дээд боловсролын сургалтын байгууллага нь төгсөгчийн мэргэжлийн хөгжлийг хангах, насан туршийн суралцахуйн тогтолцоог бүрдүүлэх ажлыг зохион байгуулна.
19.7.Дээд боловсролын сургалтын байгууллага нь бие даан, эсхүл хамтран цахим сургалтын системийг бүрдүүлэн, сургалт зохион байгуулж болно.
20 дугаар зүйл.Сургалтын хөтөлбөр, агуулга
20.1.Дээд боловсролын сургалтын хөтөлбөрт тавих нийтлэг шаардлагыг боловсролын асуудал эрхэлсэн Засгийн газрын гишүүн батална.
20.2.Дээд боловсролын сургалтын байгууллага нь мэргэшлийн үндэсний шаталсан бүтэц, энэ хуулийн 20.1-д заасан нийтлэг шаардлагад нийцүүлэн сургалтын хөтөлбөр хэрэгжүүлнэ.
20.3.Сургалтын хөтөлбөрийг тухайн сургалтын байгууллага боловсруулж, энэ хуулийн 11.2-т заасан хорооны дүгнэлтийг үндэслэн гүйцэтгэх удирдлага батална.
20.4.Сургалтын хөтөлбөрийн агуулга нь харилцан уялдаа холбоотой ерөнхий суурь, мэргэжлийн суурь болон мэргэших хэсэгтэй байна.
20.5.Дэд бакалавр, бакалаврын сургалтын хөтөлбөрт Боловсролын ерөнхий хуульд зааснаас гадна доор дурдсан агуулгыг тусгана:
20.5.1.ерөнхий суурь хэсэгт дээд боловсрол эзэмшихэд зайлшгүй шаардлагатай шинжлэх ухааны суурь мэдлэг, ур чадвар, хандлага, төлөвшил;
20.5.2.мэргэжлийн суурь хэсэгт суралцах чиглэлийн шинжлэх ухааны суурь мэдлэг, чадвар эзэмшүүлэх, бүтээлчээр сэтгэх, мэргэжлийн ёс зүй, эрх зүйн суурь ойлголт;
20.5.3.мэргэших хэсэгт тодорхой мэргэжлийн мэдлэг, ур чадвар эзэмшүүлэх, тухайн салбар, чиглэлийн шинжлэх ухаан, арга, технологи.
20.6.Дээд боловсролын түвшин нь багц цагаар хэмжигдэх дэд бакалаврын, бакалаврын, магистрын, докторын зэрэгтэй байна.
20.7.Багц цагийн хэмжээ нь дэд бакалаврын зэрэгт 90 багц цагаас доошгүй, бакалаврын зэрэгт 120 багц цагаас доошгүй, магистрын зэрэгт 30 багц цагаас доошгүй, докторын зэрэгт 60 багц цагаас доошгүй байна.
20.8.Сургалтын агуулгыг багц цагаар тооцох, багц цагийг дүйцүүлэх журмыг боловсролын асуудал эрхэлсэн Засгийн газрын гишүүн батална.
20.9.Дээд боловсролын сургалтын байгууллага нь суралцагчийн хүсэлтээр энэ хуулийн 20.1-д заасан нийтлэг шаардлагын дагуу бакалавр-магистрын 150-иас, магистр-докторын 90-ээс доошгүй багц цаг бүхий нэгдмэл агуулгатай хөтөлбөрийг хэрэгжүүлж болно.
20.10.Энэ хуулийн 20.9-д заасан нэгдмэл хөтөлбөрөөр суралцсан төгсөгчид тухайн түвшин бүрийн боловсролын баримт бичгийг олгоно.
20.11.Бакалаврын хөтөлбөрт суралцаж 90 багц цаг судалсан боловч цаашид суралцах боломжгүй болсон суралцагчид дэд бакалаврын зэрэг олгоход тавих шаардлагыг хангасан тохиолдолд тухайн боловсролын баримт бичгийг дүйцүүлэн олгож болно.
20.12.Боловсролын ерөнхий хуулийн 3.1.4-т заасан багц цаг нь дээд боловсрол эзэмшихэд тавих шаардлага, сургалтын төлөвлөгөө, төлбөр, багшийн ажлын ачаалал зэргийг тогтоох үндэслэл болно.
20.13.Боловсролын ерөнхий хуулийн 26.1.7-д заасан дээд боловсролын мэргэжлийн чиглэл, хөтөлбөрийн индексийн жагсаалтыг 5 жил тутам шинэчлэн батална.
20.14.Сургалтын хөтөлбөрийг тухайн дээд боловсролын сургалтын байгууллага, мэргэжлийн холбоо, ажил олгогч, төгсөгчийн төлөөллөөс бүрдсэн энэ хуулийн 11.2-т заасан Хөтөлбөрийн хороо хэлэлцэж санал, дүгнэлт гаргана.
20.15.Мэргэжлийн болон техникийн боловсролын сургалтын байгууллагын төгсөгч эзэмшсэн мэргэжлийн чиглэлээр дээд боловсролын сургалтын байгууллагад суралцахад хөтөлбөрийн агуулга, багц цаг дүйцүүлэн тооцож болно.
21 дүгээр зүйл.Суралцагчийн үнэлгээ, төгсөлт
21.1.Суралцагчийн үнэлгээ нь суралцахуйн үр дүнг бататгах, бие даан суралцах үйл ажиллагаа, бүтээлч хандлагыг дэмжих, авьяас, ур чадварыг хөгжүүлж урамшуулахад чиглэнэ.
21.2.Дээд боловсролын сургалтын байгууллагын онцлогоос хамааран суралцагчийн судалгааны ажлын үр дүн, суралцаж байгаа мэргэжлийн чиглэлээр олон улсын тэмцээн, уралдаанд гаргасан амжилтыг багц цагт тооцож болно.
21.3.Дээд боловсролын сургалтын байгууллагын суралцагчийн үнэлгээний үлгэрчилсэн журмыг боловсролын асуудал эрхэлсэн Засгийн газрын гишүүн батална.
21.4.Дээд боловсролын сургалтын байгууллагын суралцагчийн суралцахуйн үр дүнг үнэлэх үйл ажиллагааг энэ хуулийн 21.3-т заасан журмаар Боловсролын ерөнхий хуулийн 17.11-д заасан байгууллага, мэргэжлийн холбоо, ажил олгогчийн төлөөлөл хамтран хэрэгжүүлнэ.
21.5.Дээд боловсролын сургалтын байгууллагын суралцагчид диплом олгох, хүчингүй болгох, гадаадын дээд боловсролын сургалтын байгууллагыг төгссөн төгсөгчийн дипломыг хүлээн зөвшөөрөх, бүртгэх, баталгаажуулахтай холбогдсон харилцааг Боловсролын ерөнхий хуулийн 26.1.22-т заасан журмаар зохицуулна.
21.6.Магистрын зэрэг хамгаалуулах зөвлөлийг тухайн дээд боловсролын сургалтын байгууллагын дотоод журмаар зохицуулах ба докторын зэрэг хамгаалуулах зөвлөлийн бүрэлдэхүүн болон дүрмийг боловсролын асуудал эрхэлсэн Засгийн газрын гишүүн батална.
ТАВДУГААР БҮЛЭГ
ЭРДЭМ ШИНЖИЛГЭЭ, ИННОВАЦ
22 дугаар зүйл.Эрдэм шинжилгээ, инновацын үйл ажиллагаа
22.1.Дээд боловсролын сургалтын байгууллага нь эрдэм шинжилгээ, инновацын үйл ажиллагаа эрхэлж, гарсан үр дүнг сургалт, үйлдвэрлэлд нэвтрүүлнэ.
22.2.Дээд боловсролын сургалтын байгууллага нь эдийн засаг, нийгмийн тэргүүлэх чиглэлээр болон ахисан түвшний хөтөлбөрийн холбогдох чиглэлээр бие дааж болон хамтарсан төсөл хэрэгжүүлнэ.
22.3.Дээд боловсролын сургалтын байгууллага нь оюуны өмчийг бүртгүүлэх, хамгаалах, эдийн засгийн эргэлтэд оруулах технологи дамжуулах бүтцийг бий болгож, их сургууль, аж үйлдвэрийн хамтын ажиллагааг дэмжсэн тогтолцоог бүрдүүлсэн байна.
22.4.Оюуны болон технологийн нөөцийг ашиглах, эрдэм шинжилгээ, судалгааны ажлын ололтыг үйлдвэрлэл, үйлчилгээнд нэвтрүүлэх зорилгоор их сургууль нь өөрийн үндсэн бүтцэд эрдэм шинжилгээний хүрээлэн, сургалт, судалгааны, бизнес инкубатор, технологи дамжуулах төв, гарааны компани, шинжлэх ухааны парк, технологи, инновацын кластер, туршилт үйлдвэрлэлийн болон эдгээртэй адилтгах нэгжийг бие даан, эсхүл хамтран байгуулж болно.
22.5.Ахисан түвшний сургалтын хөтөлбөрийн хүрээнд багш, суралцагчийн эрдэм шинжилгээ, судалгааны ажлын үр дүнг үнэлж, багшийн нэмэлт орлого олох, суралцагчийн сургалтын төлбөрийг хөнгөлөх эх үүсвэр болгон ашиглаж болно.
22.6.Суралцагчийг эрдэм шинжилгээний ур чадвараа хөгжүүлэх, гүнзгийрүүлэн суралцахад дэмжлэг үзүүлэх зорилгоор төсөл, хөтөлбөр хэрэгжүүлэх профессорын багт ажиллуулж, хамтран ажиллах боломжоор хангана.
22.7.Энэ хуулийн 22.4-т заасан нэгж нь удирдлага, санхүүгийн бие даасан үйл ажиллагаа явуулах ба холбогдох журмыг Дээд боловсролын Үндэсний зөвлөлөөс баталсан нийтлэг журам, бусад хууль тогтоомжид нийцүүлэн тухайн сургуулийн Удирдах зөвлөл батална.
22.8.Их сургууль салбар дундын судалгааны нээлттэй лаборатори болон технологийн туршилт, зүгшрүүлэлтийн нэгдсэн сүлжээг байгуулж ажиллуулах журмыг боловсролын асуудал эрхэлсэн Засгийн газрын гишүүн батална.
23 дугаар зүйл.Судалгааны ёс зүй
23.1.Дээд боловсролын сургалтын байгууллагын багш, суралцагчийн эрдэм шинжилгээний бүтээлийн нэгдсэн мэдээллийн сангийн бүртгэл, мэдээлэл солилцох, хадгалах, хамгаалах, баяжуулах, ашиглахтай холбогдох үйл ажиллагааг Шинжлэх ухаан, технологийн сан хариуцна.
23.2.Судалгааны ажлын хуулбарлалтыг шалгах журмыг боловсролын асуудал эрхэлсэн Засгийн газрын гишүүн батална.
23.3.Дээд боловсролын судалгааны ёс зүйг Боловсролын ерөнхий хуулийн 23.3-т заасан Судалгааны ёс зүйн дэд хороо хариуцна.
23.4.Энэ хуулийн 23.3-т заасан дэд хороо нь дараах чиг үүргийг хэрэгжүүлнэ:
23.4.1.судалгааны ажилд оюуны өмч, зохиогчийн эрхийг зөрчихгүй байх, зөрчигдөхөөс урьдчилан сэргийлэх талаар дээд боловсролын сургалтын байгууллагад мөрдөх журам, заавар, зөвлөмж боловсруулах, батлах, хэрэгжилтэд хяналт тавих;
23.4.2.судлаачийн ёс зүйн зөрчлийн талаарх гомдлыг холбогдох хууль тогтоомжийн хүрээнд хянан хэлэлцэх, хуульд заасан журмын дагуу шийдвэрлэх.
ЗУРГАДУГААР БҮЛЭГ
ДЭЭД БОЛОВСРОЛЫН УДИРДЛАГА
24 дүгээр зүйл.Дээд боловсролын удирдлага
24.1.Дээд боловсролын удирдлага нь Боловсролын ерөнхий хуулийн 23.1-д заасан байгууллагаас бүрдэнэ.
24.2.Дээд боловсролын удирдлага нь Боловсролын ерөнхий хуульд зааснаас гадна дараах чиг үүргийг хэрэгжүүлнэ:
24.2.1.төрийн захиргааны бусад байгууллагатай тухайн салбарт мэргэжилтэн бэлтгэх асуудлаар хамтран ажиллах;
24.2.2.төрийн захиргааны бусад байгууллага болон дотоод, гадаадын байгууллага, иргэнтэй санхүүгийн дэмжлэг олгох, суралцагчийн нийгмийн асуудлыг шийдвэрлэх чиглэлээр хамтран ажиллах;
24.2.3.судлаачид эрдмийн зэрэг, цол олгох нийтлэг шаардлага, шалгуур үзүүлэлтийг тогтоох.
24.3.Боловсролын асуудал эрхэлсэн төрийн захиргааны төв байгууллага төрийн өмчийн дээд боловсролын сургалтын байгууллагын хөрөнгийн удирдлагыг хэрэгжүүлэх харьяа нэгжтэй байж болно.
24.4.Энэ хуулийн 24.3-т заасан нэгжийг Засгийн газар байгуулж, бүтэц, ажиллах журмыг боловсролын асуудал эрхэлсэн Засгийн газрын гишүүн батална.
25 дугаар зүйл.Дээд боловсролын зөвлөл
25.1.Дээд боловсролын салбарт Боловсролын ерөнхий хуулийн 23.3-т заасан Мэргэжлийн зөвлөл нь Дээд боловсролын зөвлөл байна.
25.2.Дээд боловсролын зөвлөл /цаашид "Зөвлөл" гэх/ нь дээд боловсролын удирдлага, зохион байгуулалт, сургалт, судалгааны үйл ажиллагаа, үр дүнг хэлэлцэх, санал, зөвлөмж гаргах, оролцогч талуудын оролцоо, хамтын ажиллагааг дэмжих чиг үүрэг бүхий орон тооны бус байгууллага байна.
25.3.Зөвлөл нь төрийн, дээд боловсролын сургалтын байгууллага, эрдэм шинжилгээний байгууллага болон үйлдвэр, аж ахуйн нэгж, оюутны төлөөллөөс бүрдсэн 15 гишүүнтэй байна.
25.4.Зөвлөлийн бүрэлдэхүүн, дүрмийг Боловсролын ерөнхий хуулийн 23.5-д заасны дагуу боловсролын асуудал эрхэлсэн Засгийн газрын гишүүн батална.
26 дугаар зүйл.Дээд боловсролын сургалтын байгууллагын Удирдах зөвлөл
26.1.Дээд боловсролын сургалтын байгууллагын өөрийн удирдлага нь Удирдах зөвлөл байна.
26.2.Удирдах зөвлөл нь эцсийн өмчлөгч буюу үүсгэн байгуулагч, тухайн сургуулийн багш, суралцагч, төгсөгч, ажил олгогчийн төлөөлөл бүхий 15 хүний бүрэлдэхүүнтэй байна.
26.3.Төрийн өмчийн дээд боловсролын сургалтын байгууллагын Удирдах зөвлөлд үүсгэн байгуулагчийн төлөөлөл найм, багшийн төлөөлөл гурав, төгсөгч, ажил олгогчийн төлөөлөл гурав, суралцагчийн төлөөлөл нэг байна.
26.4.Удирдах зөвлөл нь энэ хуулийн 26.8-д заасан нийтлэг дүрэмд нийцүүлэн өөрийн дүрмийг батална.
26.5.Төрийн бус өмчийн дээд боловсролын сургалтын байгууллагын Удирдах зөвлөлийн бүрэлдэхүүн энэ хуулийн 26.3-т заасан төлөөллийн оролцоог хангасан байна.
26.6.Төрийн өмчийн дээд боловсролын сургалтын байгууллага дундын Удирдах зөвлөл байгуулж болно. Энэ тохиолдолд энэ хуулийн 26.3-т заасан төлөөллийг оролцуулсан байна.
26.7.Энэ хуулийн 26.6-д заасан Удирдах зөвлөл байгуулах тохиолдолд зөвлөлийн бүрэлдэхүүн, дүрмийг Засгийн газар батална.
26.8.Энэ хуулийн 26.1-д заасан Удирдах зөвлөлийн даргыг сонгох, гишүүнээр ажиллах, бүрэн эрхийн хугацаа дуусгавар болгох, дарга, гишүүнийг эгүүлэн татахтай холбогдсон харилцааг зохицуулах нийтлэг дүрмийг боловсролын асуудал эрхэлсэн Засгийн газрын гишүүн батална.
27 дугаар зүйл.Удирдах зөвлөлийн чиг үүрэг
27.1.Удирдах зөвлөл дараах чиг үүргийг хэрэгжүүлнэ:
27.1.1.холбогдох хууль тогтоомжид заасны дагуу тухайн дээд боловсролын сургалтын байгууллагыг хөгжүүлэх урт, дунд, богино хугацааны бодлого, төлөвлөгөө, дүрэм, журам, хөтөлбөрийг батлах, өөрчлөх;
27.1.2.дээд боловсролын сургалтын байгууллагын бүтэц, зохион байгуулалт, хөрөнгө оруулалт, тухайн жилийн төсвийг баталж, зарцуулалтад хяналт тавих;
27.1.3.аж ахуйн нэгж, байгууллага, иргэдээс хандив, тусламж авах журам тогтоох, зарцуулалтад хяналт тавих;
27.1.4.сургалтын төлбөр, оюутны үйлчилгээний зардал, дотуур байрны үйлчилгээний төлбөрийн хэмжээг зохих журмын дагуу төрөөс хараат бусаар тогтоох;
27.1.5.дээд боловсролын сургалтын байгууллагын үйл ажиллагааны тайлан хэлэлцэх, үнэлэлт, дүгнэлт өгөх;
27.1.6.Удирдах зөвлөлийн үйл ажиллагааны жилийн тайлан, сургуулийн үйл ажиллагааны тайланд хийсэн дүгнэлтийг үүсгэн байгуулагчид танилцуулах;
27.1.7.нээлттэй сонгон шалгаруулалтын дүнг үндэслэн дээд боловсролын сургалтын байгууллагын гүйцэтгэх удирдлагыг 5 жилийн хугацаагаар томилж, гэрээ байгуулах, хуульд заасан үндэслэлээр чөлөөлөх;
27.1.8.гүйцэтгэх удирдлагын ажлын үр дүнг үнэлэх, гэрээ дүгнэх журмыг батлах, өөрчлөх;
27.1.9.гүйцэтгэх удирдлагын гэрээг жил бүр дүгнэж, үр дүнд үндэслэн сунгах эсэхийг шийдвэрлэх;
27.1.10.дээд боловсролын үндэсний зөвлөлөөс гаргасан зөвлөмж, шийдвэрийг хэрэгжүүлэх, үр дүнг тайлагнах.
27.2.Удирдах зөвлөл нь үйл ажиллагаандаа туслах үүрэг бүхий орон тооны бус ажлын хэсэг байгуулан ажиллуулж болно.
28 дугаар зүйл.Эрдмийн зөвлөл
28.1.Эрдмийн зөвлөл нь 21-ээс доошгүй гишүүнээс бүрдэх бөгөөд гишүүнээр эрдмийн зэрэг, цолтой багшийг үндсэн орон тооны нийт багш нарын төлөөллөөс сонгоно.
28.2.Эрдмийн зөвлөл нь доор дурдсан чиг үүргийг хэрэгжүүлнэ:
28.2.1.сургалт, судалгааны чиглэлийг тогтоох, хэрэгжилтийн үр дүнг хэлэлцэх, дүгнэлт гаргах;
28.2.2.дэд профессор, профессор, хүндэт цол олгох;
28.2.3.судалгааны төсөл болон ахисан түвшний сургалт судалгааны үр дүнг хэлэлцэх, дүгнэх.
28.3.Эрдмийн зөвлөлийн үйл ажиллагаатай холбогдсон бусад харилцааг тухайн дээд боловсролын сургалтын байгууллагын Эрдмийн зөвлөлийн үйл ажиллагааны журмаар зохицуулна.
28.4.Эрдмийн зөвлөл нь сургалт, эрдэм шинжилгээний бодлого, үйл ажиллагааны чиглэлийг тодорхойлох чиг үүрэг бүхий орон тооны бус зөвлөл байна.
29 дүгээр зүйл.Дээд боловсролын сургалтын байгууллагын гүйцэтгэх удирдлага
29.1.Дээд боловсролын сургалтын байгууллагын гүйцэтгэх удирдлага нь дээд сургууль, коллежид захирал /цаашид "захирал" гэх/, их сургуульд ректор /цаашид "ректор" гэх/ байна.
29.2.Захирал, ректорыг гэрээний биелэлт, үр дүнд үндэслэн нэг удаа улируулан томилж болно.
29.3.Цэрэг, цагдаагийн дээд боловсролын сургалтын байгууллагын гүйцэтгэх удирдлагыг хууль зүй, дотоод хэргийн болон батлан хамгаалахын асуудал эрхэлсэн Засгийн газрын гишүүн томилж, хуульд заасан үндэслэлээр чөлөөлнө.
29.4.Төрийн болон орон нутгийн өмчийн дээд боловсролын сургалтын байгууллагын гүйцэтгэх удирдлагыг сонгон шалгаруулах журмыг боловсролын асуудал эрхэлсэн Засгийн газрын гишүүн батална.
30 дугаар зүйл.Гүйцэтгэх удирдлагын чиг үүрэг
30.1.Гүйцэтгэх удирдлага нь дараах чиг үүргийг хэрэгжүүлнэ:
30.1.1.дээд боловсролын сургалтын байгууллагыг улсын хөгжлийн бодлоготой уялдуулан хөгжүүлэх стратеги төлөвлөгөө, чиглэл, хөтөлбөрийг санаачлан Удирдах зөвлөлөөр батлуулж, хэрэгжилтийг хангах;
30.1.2.гадаад, дотоод хамтын ажиллагаа, түншлэлийг хөгжүүлэх, хамтарсан сургалт, хөтөлбөр, эрдэм шинжилгээ, судалгааны төсөл хэрэгжүүлэх асуудлаар гэрээ, хэлэлцээр байгуулах, хэрэгжилтийг хангах;
30.1.3.байгууллагын стратеги төлөвлөгөөний гүйцэтгэлийн шалгуур үзүүлэлт, зорилтот түвшний хэрэгжилтийн чанар, үр дүнг бүрэн хариуцах;
30.1.4.санхүүжилт, хөрөнгө оруулалтын эх үүсвэрийг бүрдүүлж, санхүү, төсвийг үр дүнтэй төлөвлөж зарцуулах;
30.1.5.сургуулийн хөгжлийг дэмжихэд үр нөлөөтэй, хөгжихүйн болон чадахуйн /мерит/ зарчмыг хангасан засаглал, менежментийн тогтолцоог бүрдүүлж, хэрэгжүүлэх;
30.1.6.хүний нөөцийг чадавхжуулах, өндөр мэдлэг ур чадвартай мэргэжилтнийг татан ажиллуулах нөхцөлийг бүрдүүлсэн хүний нөөцийн бодлогыг үр дүнтэй хэрэгжүүлж, багш, ажилтны нийгмийн баталгааг хангах;
30.1.7.дээд боловсролын сургалтын байгууллагын чанарын удирдлагын үйл ажиллагааг хэрэгжүүлэх;
30.1.8.багш, судлаач, эрдэм шинжилгээний ажилтан болон бусад ажилтны орон тоо, цалингийн сүлжээг баталж, сонгон шалгаруулалтыг чадахуйн /мерит/ болон хөгжихүйн зарчимд үндэслэн явуулж, томилох;
30.1.9.гүйцэтгэх удирдлагын чиг үүрэгтэй холбогдсон бусад харилцааг сургуулийн дүрмээр зохицуулна.
31 дүгээр зүйл.Дээд боловсролын сургалтын байгууллагын чиг үүрэг
31.1.Дээд боловсролын сургалтын байгууллага дараах чиг үүргийг хэрэгжүүлнэ:
31.1.1.дээд боловсрол, шинжлэх ухаан, технологи, инновац, сургуулийн үйл ажиллагааны чиглэлээр эрх бүхий этгээдийн баталсан бодлого, стратеги төлөвлөгөө, дүрэм, журмыг чанартай хэрэгжүүлэх, тайлагнах;
31.1.2.сургуулийн дотоод үйл ажиллагаатай холбоотой дүрэм, журмыг батлан хэрэгжүүлэх;
31.1.3.сургалтын хөтөлбөр, агуулга, арга, хэлбэр, судалгаа, туршилтын ажлын зорилт, чиглэлийг тодорхойлж, чанартай хэрэгжүүлэх;
31.1.4.зөвлөх үйлчилгээ, эрдэм шинжилгээ, судалгаа, хөрөнгө оруулалтын төсөл хэрэгжүүлэх, оролцох;
31.1.5.элсэлт, төгсөлтийн үйл ажиллагааг зохих журмын дагуу зохион байгуулах;
31.1.6.тусгай хэрэгцээ шаардлагатай суралцагчийг дэмжих хөтөлбөр баталж, шаардагдах орчин нөхцөлийг бүрдүүлэх;
31.1.7.багш, эрдэм шинжилгээний ажилтан бэлтгэх, давтан сургах, үйл ажиллагаандаа нийцүүлэн үйлдвэрлэл, үйлчилгээ эрхлэх, технологийн судалгаа хийх;
31.1.8.сургуулийн үйл ажиллагаа, сургалтад цахим технологи нэвтрүүлэх;
31.1.9.гадаад, дотоодын боловсрол, шинжлэх ухааны байгууллага, шинжлэх ухааны парк, бусад этгээдтэй өөрийн эрх хэмжээний асуудлаар гэрээ, хэлэлцээр байгуулах;
31.1.10.багш, ажилтан, суралцагчийг соён гэгээрүүлэх, олон нийтийн болон хүмүүнлэгийн чиглэлийн үйл ажиллагааг дэмжих хөтөлбөр батлан хэрэгжүүлэх;
31.1.11.багш, ажилтан, суралцагчийн эрүүл мэндийг хамгаалах, эрсдэлээс урьдчилан сэргийлэх болон нийтийн биеийн тамир, спортоор хичээллэх хөтөлбөр баталж, хэрэгжүүлэх;
31.1.12.амжилттай суралцаж, олон нийтийн болон хүмүүнлэгийн бүтээлч ажил гүйцэтгэсэн суралцагчид тухайн сургалтын байгууллага тэтгэлэг олгох, төлбөрийн хөнгөлөлт үзүүлэх асуудлыг сургуулийн дүрэмд тусган хэрэгжүүлэх;
31.1.13.аж ахуйн нэгж, байгууллагатай гэрээ байгуулан сургалт, эрдэм шинжилгээний ажилд амжилт гаргасан суралцагчид нэрэмжит тэтгэлэг олгох, сургалтын төлбөр, амьжиргааны зардлын болон эрдэм шинжилгээ, судалгааны ажлын дэмжлэг үзүүлэх;
31.1.14.статистикийн болон бусад шаардлагатай мэдээллийг тогтоосон хугацаанд нь үнэн зөв гаргаж холбогдох байгууллагад хүргүүлэх.
31.2.Дээд боловсролын сургалтын байгууллага доор дурдсан хамтын ажиллагааг хэрэгжүүлэх үүрэгтэй:
31.2.1.олон улсад өрсөлдөх чадвартай багшлах хүний нөөцийг бэлтгэх, дэмжих;
31.2.2.онцгой авьяастай суралцагчийг дэмжих, авьяасыг хөгжүүлэх хамтарсан хөтөлбөр хэрэгжүүлэх;
31.2.3.дээд боловсролын сургалтын байгууллага хооронд харилцан тохиролцсон бусад хэлбэр.
ДОЛДУГААР БҮЛЭГ
ДЭЭД БОЛОВСРОЛЫН САНХҮҮЖИЛТ
32 дугаар зүйл.Дээд боловсролын санхүүжилт
32.1.Дээд боловсролын сургалтын байгууллагын санхүүжилт нь Боловсролын ерөнхий хуульд зааснаас гадна дараах эх үүсвэрээс бүрдэнэ:
32.1.1.үүсгэн байгуулагчаас шилжүүлсэн хөрөнгө;
32.1.2.олон улсын байгууллага, хөрөнгө оруулалтын сангаас олгох хөгжлийн тусламж, хандивын хөрөнгө;
32.1.3.Засгийн газар хоорондын гэрээ, хэлэлцээрийн дагуу хэрэгжих төсөл, хөтөлбөрийн санхүүжилт;
32.1.4.дээд боловсролын сургалтын байгууллагын дэргэд байгуулсан гарааны компанийн үйл ажиллагаанаас орсон орлого;
32.1.5.технологи дамжуулалт, патент, ашигтай загвар, роялти, зөвлөх үйлчилгээнээс олсон орлого, гэрээт ажил, үйлчилгээ, түрээс, аж ахуйн үйл ажиллагаанаас орсон орлого;
32.1.6.сургуулийн нэрийн бүтээгдэхүүн болон бүртгэгдсэн барааны тэмдэг гаргах, бусдад ашиглуулах, түүний борлуулалтаас орох орлого;
32.1.7.хүүгийн орлого;
32.1.8.байгууллагын болон судалгааны грант;
32.1.9.өрсөлдөөнт төсөл;
32.1.10.их сургуулийн эмнэлгийн эрүүл мэндийн тусламж үйлчилгээнээс олсон орлого;
32.1.11.хөрөнгө оруулалтын зээл;
32.1.12.орон нутгийн төсвийн дэмжлэг;
32.1.13.хуульд заасан бусад эх үүсвэр.
32.2.Дээд боловсролын сургалтын байгууллагад улсын төсвөөс дараах дэмжлэг үзүүлнэ:
32.2.1.тэргүүлэх болон эрэлттэй мэргэжлийн чиглэлээр суралцагчид олгох сургалт, судалгааны тэтгэлэг;
32.2.2.улс орны нийгэм, эдийн засагт үзүүлэх ач холбогдол бүхий Засгийн газрын захиалгат судалгаа шинжилгээ, дэвшилтэт технологи дамжуулалт болон инновацын үйл ажиллагааны зардал;
32.2.3.төрийн өмчийн дээд боловсролын сургалтын байгууллагын эзэмшиж, ашиглаж байгаа хөрөнгийн төрийн өмчийн тогтмол зардал.
32.3.Энэ хуулийн 32.1.1, 32.1.2, 32.1.3, 32.1.4, 32.1.5, 32.1.6, 32.1.7, 32.1.8, 32.1.9, 32.1.10, 32.1.11, 32.1.12, 32.1.13-т заасан эх үүсвэрээс бүрдсэн орлогыг захиран зарцуулах журмыг тухайн дээд боловсролын сургалтын байгууллагын Удирдах зөвлөл батална.
32.4.Дээд боловсролын сургалтын байгууллагын эндаументын сангийн бүрдүүлэлт болон зарцуулалттай холбогдох нийтлэг журмыг боловсролын асуудал эрхэлсэн Засгийн газрын гишүүн батална.
32.5.Энэ хуулийн 6.6-д заасан дээд боловсролын сургалтын байгууллага нь хуулиар зөвшөөрсөн нийтлэг санхүүжилтийн эх үүсвэрээс гадна үйл ажиллагааны үр дүн, гүйцэтгэл, онцлогоос хамаарч улсын төсвийн нэмэлт санхүүжилтийн эх үүсвэртэй байж болох бөгөөд санхүүжүүлэх журмыг Засгийн газар батална.
32.6.Аймаг, нийслэлийн удирдлага дээд боловсролын сургалтын байгууллагын суралцагчид хуульд заасан санхүүгийн дэмжлэг олгож болох бөгөөд санхүүгийн дэмжлэгийн төрөл, хэмжээ, олгох нөхцөл, журмыг тухайн аймаг, нийслэлийн иргэдийн Төлөөлөгчдийн Хурал тогтоож, тухайн жилийн төсөвтөө тусган санхүүжүүлнэ.
32.7.Энэ хуулийн 32.2-т заасан зардлыг гүйцэтгэл, үр дүнд суурилан санхүүжүүлнэ.
32.8.Энэ хуулийн 32.2-т заасан зардлыг санхүүжүүлэх журмыг Засгийн газар батална.
33 дугаар зүйл.Бие даасан санхүүгийн үйл ажиллагаа
33.1.Дээд боловсролын сургалтын байгууллага нь санхүү, төсвийн хувьд бие даасан байдлаа хадгалах талаар дараах үйл ажиллагаа эрхэлнэ:
33.1.1.оюуны болон технологийн нөөцийг ашиглах, эрдэм шинжилгээ, судалгааны ажлын ололтыг үйлдвэрлэл, үйлчилгээнд нэвтрүүлэх зорилгоор өөрийн үндсэн бүтцэд харьяалагдах сургалт, судалгааны бизнес инкубатор, технологи дамжуулах төвийг дангаар болон үйлдвэрлэлийн иж бүрдэл тогтолцоогоор байгуулан ажиллуулах;
33.1.2.хөрөнгө оруулалтын төсөл хэрэгжүүлэх, сургалтын материаллаг орчныг сайжруулах зорилгоор зээл авах;
33.1.3.сургуулийн нэрийн бүтээгдэхүүн болон бүртгэгдсэн барааны тэмдэг гаргах, бусдад ашиглуулах, түүний борлуулалтаас орлого олох;
33.1.4.дээд боловсролын сургалтын байгууллагын үндсэн үйл ажиллагааг дэмжих зорилгоор мөнгөн хөрөнгийн удирдлагыг оновчтой зохион байгуулах.
НАЙМДУГААР БҮЛЭГ
БУСАД ЗҮЙЛ
34 дүгээр зүйл.Хууль зөрчигчид хүлээлгэх хариуцлага
34.1.Энэ хуулийг зөрчсөн үйлдэл нь гэмт хэргийн шинжгүй бол Төрийн албаны тухай, Хөдөлмөрийн тухай хуульд заасан хариуцлага хүлээлгэнэ.
34.2.Энэ хуулийг зөрчсөн хүн, хуулийн этгээдэд Эрүүгийн хууль, эсхүл Зөрчлийн тухай хуульд заасан хариуцлага хүлээлгэнэ.
МОНГОЛ УЛСЫН ИХ ХУРЛЫН ДАРГА Г.ЗАНДАНШАТАР
Монгол Улсын хууль, тогтоомжийн албан бус англи орчуулгыг зөвхөн судалгаа шинжилгээ болон мэдээллийн зорилгоор ашиглах боломжтой. Үүнээс үүдэх хууль зүйн аливаа үр дагаврыг ХЗДХЯ, ХЗҮХ хариуцахгүй болно.
(2023.11.15-ны өдрийн орчуулга) Unofficial translation
LAW OF MONGOLIA
July 07, 2023 Ulaanbaatar city
ON HIGHER EDUCATION
/Revised edition/
CHAPTER ONE
GENERAL PROVISIONS
Article 1.Purpose of the Law
1.1.The purpose of this Law shall be to regulate higher education management, organization, training/study, research, financing, and relations in connection with them.
Article 2.Purpose of Higher Education
2.1.The purpose of Higher Education shall be to prepare a citizen with morality and capability to make contribution to social and economic development, to develop and creatively use innovative new ideas, research and innovation, and to work and live in a multicultural environment.
Article 3.Higher Education Legislation
3.1.The Higher Education Legislation shall consist of the Constitution of Mongolia, the General Law on Education, this Law, and other legislative acts enacted in conformity therewith.
3.2.If an international treaty, to which Mongolia is a party, provides otherwise than this Law, then the provisions of the international treaty shall prevail.
Article 4.Definitions of the terms of the Law
4.1.The terms used in this Law shall have the following meanings:
4.1.1."graduate degree course/program" means activities for the implementation of master's and doctoral programs;
4.1.2."student of a higher education institution" /hereinafter referred to as "student"/ means a student studying in an associate bachelor's or bachelor's program, a master's student studying in a master's program, a doctoral student studying in a doctoral program;
4.1.3."research grant" means monetary and non-monetary funds with preconditions to be provided irrevocably by citizens, legal entities, and international organizations for the research work of organizations and researchers, in addition to sub-paragraph 3.1.7 of the Law on Innovation;
4.1.4."research university" means a higher education institution that conducts research activities and implements bachelor's and graduate degree curriculum;
4.1.5."student scholarship" means monetary assistance to be provided to a student for financing the whole or a certain part of tuition fees, research and living expenses;
4.1.6."educational loan" means monetary funds to be provided to a student on a concessional repayment basis to finance the whole or a certain part of tuition fees and living expenses;
4.1.7."tuition fee discount" means exempt a student from tuition fees at a certain percentage by taking into account of the academic achievement and payment capacity of the student of the higher education institution;
4.1.8."tertiary education" means the activities to implement the programs of other degree of education in the parallel or sequential manner.
Article 5.Principles to be adhered by the higher education institutions in their operations
5.1.In addition to the principles specified in the General Law on Education, the following principles shall be adhered to in the operation of the higher education institutions:
5.1.1.to value academic freedom;
5.1.2.to respect for intellectual creation and research ethics;
5.1.3.to have supported the independence of higher education institutions;
5.1.4.to have joint management, to be free from politics and conflicts of interest.
CHAPTER TWO
HIGHER EDUCATION INSTITUTIONS AND THEIR ORGANIZATION
Article 6.Higher education institutions
6.1.The higher education institutions shall be colleges, institutes and universities.
6.2.The words "of Mongolia" and "National" and their English translations and trademarks shall be used only in state-owned higher education institutions.
6.3.The classification of higher education institutions specified in paragraphs 6.1 and 7.4 of this Law shall be determined by the Cabinet member in charge of education matters based on technical regulations.
6.4.Military and police profession-oriented education activities shall be conducted by the state-owned higher education institution specified in sub-paragraph 3.1.18 of the General Law on Education.
6.5.The Government shall approve the technical regulations for higher education institutions specified in paragraphs 6.1 and 7.4 of this Law.
6.6.The Conservatory shall be a musical higher education institution with a tertiary education to be attained general education, professional education, technical and higher education.
6.7.Technological college shall be a higher education institution with a tertiary education of secondary education, technical and higher education that implements curriculum to award associate bachelor and bachelor's degree.
Article 7.University
7.1.University shall be an education, research, and experimental-production institution that implements curriculum for awarding associate bachelor's, bachelor's, master's, and doctorate degrees.
7.2.University may specialize in the graduate degree courses/programs.
7.3.University can have a college, a technological college, a polytechnic college, a vocational education school, a research laboratory, a center, an institution, a high school, and a training facility under its affiliation.
7.4.The university shall be classified as research, educational and professional based on the scope of activities, education and research areas, curriculum, number of students and graduates, and other relevant indicators.
7.5.University can be an education-academic-production complex.
7.6.Teacher preparing university can have kindergartens and general education schools under its affiliation.
7.7.University engaged in educational activities in the fields of culture, art, and military professions may have an upper secondary school (grades 6-12).
7.8.Research university shall be established by the State Great Khural through enactment of the law upon submission by the Government.
Article 8.Institute
8.1.Institute shall be an education and research institution that conducts education, academic, and research works and implements a curriculum for associate bachelor's, bachelor's, and master's degrees.
8.2.Institute can have a college, a vocational education school, and a high school under its affiliation.
Article 9.College
9.1.College shall be an education-research and education-production institution that implements curriculum for associate bachelor's, bachelor's, and master's degrees.
9.2.College can have a polytechnic college, a vocational education school, and a high school under its affiliation.
Article 10.Establishing, transforming, and dissolving the Higher Education Institution
10.1.Higher education institutions shall be established and granted a permit in accordance with the General Law on Education.
10.2.The Government shall decide matters on establishing, transforming, and dissolving of State and locally-owned higher education institutions.
10.3.Non-State-owned higher education institution shall establish an affiliated school with the approval from the state central administrative body in charge of education matters.
10.4.In case of dissolution of a higher education institution, a matter on transferring a student to the similar professional institution shall be decided by the ultimate beneficial owner or founder and the Management Board of the respective educational institution jointly with other higher education institutions.
10.5.The founder and ultimate beneficial owner of the dissolved higher education institution shall be responsible for the costs incurred in connection with the provisions of paragraph 10.4 of this Law.
10.6.The dissolved higher education institution shall hand over the documents related to the activities of the higher education institution including decisions enacted during the period of conducting its activities, personal files and information of students, copies of graduates' diplomas, and training plan to the National Central Archives within 6 months after the issuance of the decision to dissolve the higher education institution.
10.7.When transferring a student who has not completed graduation by a dissolved higher education institution to another school, it shall hand over the decision on the first admission to the school, credit hours studied, and materials related to academic results and the examination to the administration of the accepting school together with the transfer decision.
Article 11.Organizational structure of higher education institution
11.1.The main organizational units of higher education institutions shall be department/cabinet and laboratory.
11.2.The Academic Council and Curriculum Committee shall work within the universities and institutes, and the Teaching and Methodology Council shall work within the colleges.
11.3.The composition and working procedures of the Academic Council, the Curriculum Committee, and the Teaching and Methodology Council shall be approved by the executive management of the respective schools.
11.4.University that conducts teaching activities in the field of medicine shall have a university hospital.
11.5.The affiliated school of the higher education institution shall be a legal entity and shall undergo accreditation independently.
11.6.Higher education institution may establish a branch school in a local/rural area with the approval from the state central administrative body in charge of education matters.
11.7.By a joint decision of the state central administrative body in charge of education matters and other related organizations, business entities and organizations can be turned into base for education, academics, experimental production, and practice.
11.8.The rights, obligations and liabilities of the main and other units of the organizational structure of the higher education institution shall be determined by the charter of the respective educational institution.
11.9.Higher education institution may have a dormitory. Requirements for dormitory shall be determined by standard and technical regulations.
11.10.Higher education institution shall have a non-vacant Curriculum Committee with the functions of developing and evaluating the curriculum, and making conclusions and proposals to improve it.
11.11.The university hospital specified in paragraph 11.4 of this Law may engage in health care and services, training and academic activities.
11.12.The higher education institution specified in paragraph 6.4 of this Law shall have classrooms, organizations, and military buildings belonging to the military and police systems.
Article 12.Quality Assurance in Higher Education
12.1.Quality assurance in higher education shall be uninterrupted and open activities involving stakeholders with purpose of improving the performance and quality management of the education and research of a school.
12.2.Quality assurance in higher education shall have the following forms:
12.2.1.internal quality assurance;
12.2.2.external evaluation;
12.2.3.accreditation.
12.3.Higher education institution shall carry out internal quality assurance through regular implementation of self-assessment, internal monitoring, monitoring-analysis, and evaluation activities.
12.4.External evaluation shall be conducted at the request of the stakeholders involving in activities of the higher education institutions including Management Board, executive management, State, parents, student, and cooperative partners by the national or international professional organizations, professional associations, other representative bodies and experts in accordance with the internationally recognized methods and methodologies.
12.5.Accreditation shall be a process of conducting the professional and independent assessment of the quality of higher education institutions and their curriculums by competent authorities.
12.6.The accreditation shall be made every 5 years in the higher education institutions, a curriculum specified in paragraph 12.5 of the General Law on Education, a curriculum specified in paragraph 12.11 of this Law, as well as the curriculums of leading and in-demand professions.
12.7.Unless otherwise provided by law, a higher education institution may be accredited on a voluntary basis in order to improve the quality and consistency of the curriculum, except for the provisions specified in paragraph 12.5 of the General Law on Education and paragraph 12.6 of this Law.
12.8.Before starting education attainment with the new curriculum, pre-accreditation for that curriculum shall be required to be done.
12.9.The national ranking, value and quality of curriculum of higher education institutions shall be determined every two years based on the information of the electronic database specified in paragraph 12.13 of this Law in cooperation with an internationally recognized evaluation organization, and informed to the public.
12.10.The procedure for organizing the external evaluation specified in paragraph 12.2 of this Law shall be approved by the Cabinet member in charge of education matters.
12.11.Accreditation of curriculum in the field of medical profession shall be done mandatorily.
12.12.The accreditation of the curriculum, indicators of ranking and value of the higher education institution shall be the basis for providing support, loans and scholarships to the students of the respective institution.
12.13.In addition to information specified in paragraph 43.3 of General Law on Education, the electronic database of higher education shall consists of information such as accreditation, academic work, funding, citizen's education attained in a foreign country, evaluation and employment.
12.14.Higher education institution that has been accredited three times according to the period specified in paragraph 12.6 of this Law shall be accredited every 10 years further.
CHAPTER Three
Rights, obligations and social guarantees of participants in higher education relations
Article 13.Rights and obligations of student in Higher Education Institutions
13.1.In addition to the rights specified in the General Law on Education, the student shall have the following rights:
13.1.1.to participate in research work, conduct research in cooperation with students and teachers of other schools;
13.1.2.to publish his/her works;
13.1.3.to teach undergraduate students during doctoral studies;
13.1.4.to practice;
13.1.5.to develop innovation and new knowledge;
13.1.6.to choose the curriculum and teacher;
13.1.7.to choose a set of credit hours in the semester and to plan the study period;
13.1.8.to choose courses and teachers of other schools of the same level, to equate the credit hours;
13.1.9.others specified by law.
13.2.The student shall have the following obligations:
13.2.1.to attain curriculum content completely and study independently;
13.2.2.to follow the internal rules and procedures of the school;
13.2.3.to pay tuition fee according to the agreement;
13.2.4.others specified by law.
Article 14.Social guarantee of student
14.1.In addition to the social guarantees specified in the General Law on Education, the student shall be ensured the following social guarantees:
14.1.1.to be served with classrooms, laboratories, libraries, cafeterias, gymnasiums, and fields that meet standard, hygiene, and safety requirements;
14.1.2.to take tuition fee loan;
14.1.3.to apply for student scholarship;
14.1.4.to receive discounts on tuition fees as stipulated by law;
14.1.5.others specified by law.
Article 15.Teacher of higher education institution
15.1.The teacher implementing the graduate degree curriculum shall have a doctoral degree.
15.2.The teacher of a higher education institution shall have a master's degree or higher education degree.
15.3.In a higher education institution, the seminars, practice, and laboratory courses may be conducted by professionals specialized, advisory, practiced, experienced in the respective field of profession.
15.4.In a higher education institution, the academic positions of teacher shall have rankings including professor, associate professor, senior lecturer, lecturer and assistant lecturer.
15.5.The higher education institution shall approve and implement the procedures for the professional development of the teachers of the respective educational institution.
Article 16.Rights and obligations of teacher
16.1.In addition to the provisions specified in the General Law on Education, the teacher shall have the following rights:
16.1.1.to receive additional allowances on academic degree and titles;
16.1.2.to take a leave in order to create works;
16.1.3.to provide consulting services;
16.1.4.to get protection on the results of academic and research works, technology and innovative products, and intellectual property, and to put them into economic circulation.
16.2.In addition to the provisions specified in the General Law on Education, the teacher shall have the following obligations:
16.2.1.to participate in works to serve the society, enlighten and promote in their profession;
16.2.2.to participate in quality assurance and curriculum improvement in the field of main operations of the institution;
16.2.3.to conduct research and academic works.
Article 17.Social guarantee of teacher
17.1.Teacher of a higher education institution shall be provided with the following social guarantees:
17.1.1.to receive commissions and dividends from the income of innovative products and services of the start-up company established as a result of his/her own academic and research works;
17.1.2.to receive support in improving profession and skills;
17.1.3.to be provided with opportunities, environment and conditions for conducting research and academic works.
17.2.Teachers of higher education institutions may receive the following support from the institution where they work:
17.2.1.to grant the allowance once every 5 years for stable employment in the locality to the teachers and employees working in the state-owned higher education institutions located in the local area;
17.2.2.to provide allowances specified in sub-paragraph 16.1.2 of the Law on Vocational and Technical Education and Training to teachers of vocational schools and polytechnic colleges affiliated to higher education institutions.
17.3.Relations related to the provision of social guarantee for teachers and employees of higher education institutions specified in sub-paragraphs 17.2.1 and 17.2.2 of this Law shall be regulated by the internal regulations of the respective educational institution.
Chapter four
higher education institution curriculum and ITS content
Article 18.Enrollment of Higher Education Institution
18.1.Person who has completed secondary education and meets the admission requirements shall be enrolled to the associate bachelor's and bachelor's programs of higher education institutions.
18.2.Paragraph 18.1 of this Law shall not apply to the enrollment of a graduate of a polytechnic college or a higher education institution with tertiary education to an associate bachelor's or bachelor's program in the relevant field.
18.3.The Cabinet member in charge of education matters shall approve the evaluation and the procedure for organizing enrollment examination specified in sub-paragraph 26.1.22 of the General Law on Education and paragraph 18.8 of this Law.
18.4.The threshold score of the enrollment examination for the enrollers to the associate bachelor's and bachelor's programs shall be set by the Cabinet member in charge of education matters at the same level, regardless of the form of ownership.
18.5.When revising the enrollment examination threshold score, it shall be set without reducing the previous threshold score.
18.6.Higher education institution may organize an additional enrollment examination by taking into account of the knowledge and skills required to acquire a profession.
18.7.Requirements for applicants and students of graduate degree courses and enrollment examination shall be regulated by the internal procedure of the school.
18.8.The organization of the enrollment examination and evaluation methodology shall be in compliance with international trends.
Article 19.The organization of attainment of education
19.1.The higher education institution shall organize the attainment of education in the form of classroom, non-classroom, and a combination of both.
19.2.The higher education institution may carry out part of its educational, research and experimental work based on the academic institutes, laboratories of the manufactory, and practicing places.
19.3.The academic year of higher education shall be divided into quarters and it can have 2-4 quarters. The period of study shall be regulated by the curriculum and plan in coordination with the enrollment examinations.
19.4.During the period of study in a professional program enrolled, a student can attain a double professions by studying in other field of professional programs.
19.5.Higher education institutions may jointly implement a graduate degree curriculum with an academic institution.
19.6.Higher education institution shall organize the work of ensuring the professional development of the graduate and creating a system of lifelong learning.
19.7.Higher education institution can independently or jointly create an electronic learning system and organize the attainment of education.
Article 20.Curriculum and its content
20.1.The general requirements for the higher education curriculum shall be approved by the Cabinet member in charge of education matters.
20.2.The higher education institution shall implement the curriculum in accordance with the national qualifications tertiary framework and the general requirements specified in paragraph 20.1 of this Law.
20.3.The curriculum shall be developed by the respective education institution and approved by the executive management based on the committee's opinion specified in paragraph 11.2 of this Law.
20.4.The content of the curriculum shall consist of interrelated general background part, professional background part, and specialized part.
20.5.In addition to the provisions specified in the General Law on Education, the associate bachelor's and bachelor's curriculum shall include the following content:
20.5.1.basic scientific knowledge, skills, attitudes, and maturity necessary for attaining higher education shall be in the general background part;
20.5.2.acquisition of basic scientific knowledge and skills, creative thinking, professional ethics, and basic legal knowledge shall be in the professional background part;
20.5.3.acquisition of specific professional knowledge and skills, science, methods, and technology of the respective field of the profession shall be in the specialized part.
20.6.Higher education degrees shall have associate bachelor's, bachelor's, master's and doctorate degrees to be measured by credit hours.
20.7.The number of credit hours shall be at least 90 credit hours for an associate bachelor's, degree, at least 120 credit hours for a bachelor's degree, at least 30 credit hours for a master's degree, and at least 60 credit hours for a doctoral degree.
20.8.The Cabinet member in charge of education matters shall approve the procedure for calculating the content of training by credit hours and equating the credit hours.
20.9.Higher education institution at the request of a student may implement a unified content curriculum with at least 150 credit hours for bachelor-master's degree and 90 credit hours for master-doctoral degree according to the general requirements specified in paragraph 20.1 of this Law.
20.10.Graduates of the unified curriculum specified in paragraph 20.9 of this Law shall be issued educational degree documents at each level.
20.11.Students who studied 90 credit hours in a bachelor's program, but are no longer able to study further, can be issued equivalent educational documents if they meet the requirements for the associate bachelor's degree.
20.12.The credit hours specified in sub-paragraph 3.1.4 of the General Law on Education shall be the basis for determining requirements for attaining higher education, curriculum, tuition, and teacher workload.
20.13.The index list of curriculum and professional guidance of higher education specified in sub-paragraph 26.1.7 of the General Law on Education shall be updated every 5 years.
20.14.The Curriculum Committee stated in paragraph 11.2 of this Law, consisting of representatives of higher education institutions, professional associations, employers, and graduates, shall discuss the curriculum, and make a conclusion and proposal thereto.
20.15.Graduate of a vocational or technical educational institution may be considered equivalent in program content and credit hours when studying in a higher education institution in the specialty of their profession attained.
Article 21.Student assessment and graduation
21.1.Student assessment shall be aimed at strengthening learning outcomes, supporting independent learning activities and creative approaches, and developing and encouraging the talents and skills.
21.2.Depending on the characteristics of the higher education institution, the results of the student's research work and the success achieved in international competitions in the field of profession may be counted in the credit hours.
21.3.The model procedure for student assessment of higher education institutions shall be approved by the Cabinet member in charge of education matters.
21.4.The activities of evaluating the learning results of students of higher education institutions shall be carried out jointly by the representatives of the organizations, professional associations, and employer specified in paragraph 17.11 of the General Law on Education in accordance with the procedure specified in paragraph 21.3 of this Law.
21.5.Relations in connection with the issuance and revocation of diplomas to students of higher educational institutions, recognition, registration, and verification of diplomas of graduates of foreign higher educational institutions shall be governed by the procedure specified in sub-paragraph 26.1.22 of the General Law on Education.
21.6.The master's degree defense board shall be regulated by the internal procedures of the respective higher education institution, and the composition and rules of the doctor's degree defense board shall be approved by the Cabinet member in charge of education matters.
CHAPTER five
ACADEMICS AND INNOVATION
Article 22.Academic and innovation activities
22.1.Higher education institution shall engage in academic and innovation activities, and the results thereof shall be introduced into education and production.
22.2.Higher education institution shall implement independent and joint projects in priority areas of the economy and society and related areas of graduate degree programs.
22.3.Higher education institutions shall create a structure for the registration and protection of intellectual property, putting it into economic circulation, and transfer of technology, and shall have created a framework that supports cooperation between universities and industry.
22.4.In order to use intellectual and technological resources and introduce the results and findings of academic and research works into the production and services, the university may establish independently or jointly the academic institutes, education, research and business incubators, technology transfer centers, start-up companies, science parks, technology and innovation clusters, experimental and production unit and equivalent units thereto under its main structure.
22.5.Within the curriculum of the graduate degree programs, the results of academic and research work of teachers and students can be evaluated to be used as a source of additional income for teachers and tuition discounts for students.
22.6.The student shall be recruited to join a team of professors to implement projects and programs and provided with opportunity to cooperate with the purposes of supporting his/her development of academic skills and advanced learning.
22.7.The unit specified in paragraph 22.4 of this Law shall conduct independent management and financial activities, and the related procedures shall be approved by the Management Board of the respective school in accordance with the common procedures approved by the National Committee of Higher Education and other legislation.
22.8.The Cabinet member in charge of education matters shall approve the procedure for the university to establish and operate an open laboratory for inter-sectoral research and an integrated network of technological testing and guidance.
Article 23.Research ethics
23.1.The Science and Technology Fund shall be responsible for the registration, data exchange, storage, protection, enrichment, and use of the unified database of academic works of teachers and students of higher education institutions.
23.2.The Cabinet member in charge of education matters shall approve the procedure for checking the replication of research work,
23.3.Research ethics in higher education shall be carried out by the Research Ethics Sub-committee specified in paragraph 23.3 of the General Law on Education.
23.4.The sub-committee specified in paragraph 23.3 of this Law shall exercise the following obligations:
23.4.1.to develop, approve, and monitor the implementation of procedures, instructions, and recommendations to be adhered to in higher education institutions in regards with non-infringing the intellectual property and copyrights in the research work and prevention from the infringement thereof;
23.4.2.to review and discuss the complaints about researcher ethical violations within the framework of relevant legislation, and resolve it in accordance with procedure specified in the law.
chapter six
higher education management
Article 24.Higher Education Management
24.1.The management of higher education shall consist of organizations specified in paragraph 23.1 of the General Law on Education.
24.2.In addition to the provisions specified in the General Law on Education, the higher education management shall exercise the following functions:
24.2.1.to cooperate with other state administrative bodies on the issue of training specialists in the respective sector;
24.2.2.to cooperate with other state administrative bodies and domestic and foreign organizations and citizens in the field of providing financial support and solving social problems of students;
24.2.3.to establish common requirements and criteria for awarding academic degrees and titles to researchers.
24.3.The state central administrative body in charge of education matters may have an affiliated unit for managing the assets of state-owned higher education institutions.
24.4.The unit specified in paragraph 24.3 of this Law shall be established by the Government, and the structure and working procedures shall be approved by the Cabinet member in charge of education matters.
Article 25.Higher Education Council
25.1.In the field of higher education, the Professional Council specified in paragraph 23.3 of the General Law on Education shall be the Higher Education Council.
25.2.The Higher Education Council /hereinafter referred to as "Council"/ shall be a non-vacant organization with the function of discussing activities and results of higher education management, organization, education and research, issuing proposal and recommendations, supporting the participation and cooperation of stakeholders.
25.3.The Council shall have 15 members, consisting of representatives from the state bodies, higher education institutions, academic institutions, manufactory, business entities, and students.
25.4.The composition and rules of the Council shall be approved by the Cabinet member in charge of education matters in accordance with paragraph 23.5 of the General Law on Education.
Article 26.Management Board of the Higher Education Institute
26.1.The own management of the higher education institution shall be the Management Board.
26.2.The Management Board shall have 15 members consisting of the representatives from ultimate beneficial owner or founder, teachers, students, and graduates of the respective school, and employers.
26.3.The Management Board of state-owned High Education Institutions shall consist of eight representatives from the founder, three representatives from the teachers, three representatives from graduates and employers, and one representative from the students.
26.4.The Management Board shall adopt its rules in compliance with the general rules specified in paragraph 26.8 of this Law.
26.5.The composition of the Management Board of non-state-owned higher education institutions shall be ensured the participation of representatives specified in paragraph 26.3 of this Law.
26.6.A state-owned higher education institution may establish a joint Management Board. In this case, the representatives specified in paragraph 26.3 of this Law shall be involved.
26.7.In the case of the establishment of the Management Board specified in paragraph 26.6 of this Law, the composition and rules of the Board shall be approved by the Government.
26.8.The general rules governing relations in connection with the election of the Chairman of the Management Board, serving as a member, the termination of the term of office, and the recall of the Chairman and the member of the Board shall be approved by the Cabinet member in charge of education matters.
Article 27.Functions of Management Board
27.1.Management Board shall perform the following functions:
27.1.1.to approve and change the long, medium, and short-term policies, plans, rules, procedures, and programs for the development of higher education institutions in accordance with relevant legislation;
27.1.2.to approve the structure, organization, investment, the annual budget of the respective year of the higher education institutions, and control over the expenditures thereof;
27.1.3.to establish procedures for receiving donations and assistance from business entities, organizations, and citizens, and to monitor spending thereof;
27.1.4.to set tuition fees, student service costs, and dormitory service fees independently of the state in accordance with appropriate procedures;
27.1.5.to discuss, evaluate, and give opinions on reports of the activities of higher education institutions;
27.1.6.to present the results of the annual report on the activities of the Board and the report on the activities of the school to the founders;
27.1.7.to appoint the executive management of the higher education institution for a period of 5 years based on the results of the open selection process, to conclude agreement, and dismiss from position on the grounds specified in the law;
27.1.8.to approve and modify the procedures for evaluating the work performance results of executive management and assess the agreement;
27.1.9.to evaluate executive management agreement annually and to decide whether to renew based on performance results;
27.1.10.to implement recommendations and decisions made by the National Council of Higher Education and report the results.
27.2.The Management Board may establish and employ non-vacant working groups to assist in its operations.
Article 28.Academic Council
28.1.The academic council shall consist of at least 21 members and a teacher with an academic degree or title shall be selected from among all full-time teachers as the member.
28.2.Academic Council shall perform the following functions:
28.2.1.to determine the direction of education and research, to discuss the results of implementation, to make conclusions;
28.2.2.to grant the associate professor title, professor title, and honorary title;
28.2.3.to discuss and evaluate the results of research projects and graduate degree education and research.
28.3.Other relations related to the activities of the Academic Council shall be regulated by the Academic Council's operating procedure of the respective higher education institution.
28.4.The academic council shall be a non-vacant council with the function of determining education and academic policies, and direction of activities.
Article 29.Executive Management of Higher Education Institution
29.1.The executive management of a higher education institution shall be the director (hereinafter referred to as "director") in institutes and colleges, and the rector (hereinafter referred to as "rector") in universities.
29.2.The director and rector can be re-elected for once based on the performance of the agreement and results thereof.
29.3.The executive management of military and police higher education institutions shall be appointed by the Cabinet member in charge of legal, internal affairs and defense matters, and shall be dismissed on the grounds provided by law.
29.4.The procedure for selecting the executive management of state and locally-owned higher education institutions shall be approved by the Cabinet member in charge of education matters.
Article 30.Functions of Executive Management
30.1.Executive Management shall perform the following functions:
30.1.1.to initiate strategic plans, directions, and programs for the development of higher education institutions in line with the national development policy, to have approved them by the Management Board, and ensure their implementation;
30.1.2.to conclude contracts and agreements on the matters to develop the external and internal cooperation and partnerships, and to implement joint training, programs, academic and research projects, and ensure their implementation;
30.1.3.to be responsible for the quality and results of performance indicators and targeted levels of the strategic plan of the institution;
30.1.4.to provide financing and investment sources, to effectively plan and spend finances and budgets;
30.1.5.to formulate and implement a governance and management system that is effective in supporting the development of the school and meets the principles of development and ability /merit/;
30.1.6.to effectively implement human resources policies that create conditions for expanding the capabilities of human resources and employing specialists with high knowledge and skills, and ensure the social guarantee of teachers and employees;
30.1.7.to implement quality management activities of higher education institutions;
30.1.8.to approve the positions and salary network of teachers, researchers, academic employees and other employees, to carry out the selection process based on the principles of ability /merit/ and development, and appoint them;
30.1.9.other relations in connection with the functions of executive management shall be regulated by school charter.
Article 31.Functions of Higher Education Institution
31.1.Higher Education Institution shall perform the following functions
31.1.1.quality implementation and reporting of policies, strategic plans, rules, and procedures approved by the competent entity in the field of higher education, science, technology, innovation, and school operations;
31.1.2.to approve and implement the rules and procedures related to the school's internal activities;
31.1.3.to determine the goals and directions of the curriculum, content, methods, forms of the education, research and experimental work, and implement them efficiently;
31.1.4.to implement and participate in consulting services, academic works, research, and investment projects;
31.1.5.to organize enrollment and graduation activities in accordance with appropriate procedures;
31.1.6.to approve a program to support students with special educational needs and to create the necessary environment;
31.1.7.to provide training and retraining for teacher, research worker, and to engage in production and services, as well as to conduct the technology research in accordance with its activities;
31.1.8.to introduce electronic technology in school activities and education;
31.1.9.to enter into contracts and agreements with foreign and domestic educational and scientific organizations, scientific parks, and other entities on matters of their authority;
31.1.10.to approve a program to enlighten the teachers, employees, and students, and to support public and humanitarian field activities;
31.1.11.to approve and implement a program for the protection of health of teachers, employees, and students, prevention of them from risk, and engagement in public physical culture and sports by them;
31.1.12.to reflect and implement in school rules by the respective educational institution the issue of providing scholarships and tuition discounts to students who successfully study and carry out social and humanitarian creative work;
31.1.13.to grant dedicated scholarships to students who have achieved success in training and academic work, and to provide support for tuition fees, living expenses, and academic and research work by signing agreements with business entities and organizations;
31.1.14.to provide statistical and other necessary information to relevant authorities in a timely manner.
31.2.Higher Education Institutions shall be obliged to implement the following cooperation:
31.2.1.to prepare and support internationally competitive human resources for teaching;
31.2.2.to implement joint programs to support students with special talents and develop their talents;
31.2.3.other forms of mutual agreement between higher education institutions.
Chapter seven
financing of higher education
Article 32.Financing of Higher Education
32.1.In addition to the provisions specified in the General Law on Education, financing of higher education institutions shall consist of the following sources:
32.1.1.capital transferred by the founder;
32.1.2.development aid and donation funds to be given from international organizations and investment funds;
32.1.3.funding of projects and programs to be implemented in accordance with intergovernmental contracts and agreements;
32.1.4.income earned from the activities of a start-up company established next to a higher education institution;
32.1.5.income earned from technology transfer, patents, utility models, royalties, and consulting services, and income earned from contract work, services, rentals, and business activities;
32.1.6.income earned from the issuance school-branded products and registered trademarks, to be used them by others, and their sales;
32.1.7.interest income;
32.1.8.institutional and research grants;
32.1.9.competitive project;
32.1.10.income earned from university hospital health care and services;
32.1.11.investment loans;
32.1.12.support from the local budget;
32.1.13.other sources stipulated in laws.
32.2.The State budget shall provide the following support to higher education institutions:
32.2.1.education and research grants to be provided to students studying in leading and in-demand professional fields;
32.2.2.costs of research and analysis commissioned by the government, transfer of advanced technologies and innovation activities important to the country's society and economy;
32.2.3.state property fixed costs of assets being possessed and used by state-owned higher education institutions.
32.3.The Management Board of the respective higher education institution shall approve the procedure for managing the income from the sources specified in sub-paragraphs 32.1.1, 32.1.2, 32.1.3, 32.1.4, 32.1.5, 32.1.6, 32.1.7, 32.1.8, 32.1.9, 32.1.10, 32.1.11, 32.1.12, and 32.1.13 of this Law.
32.4.The general procedure related to the creation and spending of the endowment fund of the higher education institution shall be approved by the Cabinet member in charge of education matters.
32.5.In addition to the common sources of funding permitted by law, the higher education institution specified in paragraph 6.6 of this Law may have additional sources of funding from the state budget depending on the results, performance, and characteristics of the operation, and the financing procedure shall be approved by the Government.
32.6.Management of aimags and the Capital city may provide financial support to students of higher education institutions as prescribed by law, and the type and amount of the financial support, conditions and procedures for providing financial support shall be determined by the Citizens' Representatives Khurals of that aimag and the Capital city, and shall be financed upon reflecting it in the budget of the current year.
32.7.The expenses specified in paragraph 32.2 of this Law shall be financed based on performance and results.
32.8.The Government shall approve the procedures for financing the expenses specified in paragraph 32.2 of this Law.
Article 33.Independent financial activity
33.1.The higher education institution shall undertake the following activities in order to maintain its independence in terms of finances and budget:
33.1.1.to establish and operate educational and research business incubators and technology transfer centers to be affiliated under its main structure individually or as part of the production complex system with the purposes of using intellectual and technological resources, and of introducing the results and findings of academic and research works into production and services;
33.1.2.to obtain loans for the purpose of implementing investment projects and improving the material environment of education;
33.1.3.to create the school's branded products and registered trademarks, to be used them by others, and to earn income from the sale of them;
33.1.4.to organize optimally the monetary assets management in order to support the main activities of higher education institutions.
CHAPTER eight
MISCELLANEOUS
Article 34.Liability to be imposed on the violators of the Law
34.1.If the action violating this Law does not constitute a criminal nature, liabilities specified in the Law on Civil Service and Law on Labor shall be imposed.
34.2.Any person or legal entity who violates this Law shall be held liable as provided for in the Criminal Code or the Law on Violations.
THE CHAIRMAN OF THE STATE GREAT KHURAL OF MONGOLIA
ZANDANSHATAR.G
