Хүнс, хөдөө аж ахуй, хөнгөн үйлдвэрийн сайдын 2023 оны 08 сарын 14-ны өдрийн А/405 дугаар тушаалын 2 дугаар хавсралт

МОНГОЛ УЛСАД ҮРЖҮҮЛЖ БАЙГАА МАЛ СҮРГИЙН КОД

МОНГОЛ УЛСАД ҮРЖҮҮЛЖ БАЙГАА МАЛЫН ҮҮЛДЭР, ОМОГ ТЭДГЭЭРИЙН ЭРЛИЙЗ БОЛОН САЙЖИРСАН МАЛЫН КОД
 

   Энэхүү хүснэгт нь Монгол улсад анх бий болгон баталгаажуулсан  унаган үүлдэр, омгийн мал болон импортлон үржүүлж буй малын тоо, тэдгээрийн эрлийз ба сайжирсан малын тоо гэсэн үзүүлэлтүүдээс бүрдэнэ.

Малын үүлдэр, омгийг дээрх төрлийн дагуу бүртгэхдээ "Монгол улсад үржүүлж буй малын үүлдэр, омгийн код"-ыг ашиглана. Малын код болох 4 болон 6 оронтой тоог хүснэгтийн нүд бүхэнд нэг нэгээр тавихыг анхаарна уу.

Монгол улсад баталгаажсан унаган үүлдэр, омгийн малд сайжирсан гэсэн томьёоллыг,  харин импортлон үржүүлж байгаа үүлдрийн малд зөвхөн  эрлийз гэсэн томьёог ашиглан бүртгэнэ.

Жич: Унаган үүлдэр, омгийн малын удамзүйн онцлогоос хамаарч дараах үүлдэр, омгийн малд эрлийз гэсэн  томьёоллыг ашиглана. Үүнд:

Үхэр:

1. Сэлэнгэ үүлдрийн үхэр

Хонь:

2. Хангай үүлдэр

3. Орхон үүлдэр

4. Тал нутгийн цагаан үүлдэр

5. Ерөө үүлдрийн хэсэг

6. Жаргалант үржлийн хэсэг

7. Сүмбэр үүлдэр

Мөн  аль ч үүлдрийн үхэр, сарлаг хоёрын дундаас гарсан малыг "хайнаг" (Сарлагийн үнээ х Монгол үхрийн бух = Саран хайнаг), (Монгол үхрийн үнээ х Сарлагийн бух = Наран хайнаг)  гэдэг боловч ямар үүлдрийн үхрийн оролцоотойг үл харгалзан бүх хайнагийг зөвхөн   "сайжирсан сарлаг" гэсэн  код бүхий   томьёоллыг ашиглан бүртгэнэ. Өөрөөр хэлбэл бүх хайнаг нь сайжирсан сарлаг байх болно.

Малын үүлдэр, омгийн кодыг нөхөхдөө:

1. Сүргийн код - эхний хоёр оронтой тоо

2. Тухайн малын үүлдэр, омгийн код -сүүлийн хоёр оронтой тоог ашиглан нөхнө.

3.Сайжирсан болон эрлийз гэх үзүүлэлтийг тухайн эрлийзжүүлсэн буюу сайжруулсан үүлдэр, омгийн хувийн кодыг эхэлж тавина.

Жишээлбэл:  Монгол үүлдрийн адууг Англи үүлдрийн адуугаар эрлийзжүүлсэн тохиолдолд:

1. Сүргийн код – 01

2. Англи үүлдрийн адууны код 0112, Монгол үүлдрийн адууны код 0101 тул  эрлийз гэсэн үзүүлэлтэд 6 оронтой тоо буюу (Сүргийн код – 01)  + (Англи үүлдрийн адууны кодны сүүлчийн хоёр орон – 12)  + (Монгол үүлдрийн адууны кодны сүүлчийн хоёр орон – 01)  = 011201 гэж бичнэ.

Харин Монгол үүлдрийн адууг Галшар үүлдрийн адуугаар сайжруулсан тохиолдолд:

 1. Сүргийн код – 01

 2. Галшар үүлдрийн адууны код 0102, Монгол үүлдрийн адууны код 0101 тул сайжирсан  гэсэн үзүүлэлтэд 6 оронтой тоо буюу (Сүргийн код – 01)  + (Галшар үүлдрийн адууны кодны сүүлчийн хоёр орон – 02)  + (Монгол үүлдрийн адууны кодны сүүлчийн хоёр орон – 01)  = 010201 гэж бичнэ.

Шинээр үүлдэр, омог бүртгэгдсэн тохиолдолд:

1. Сүргийн код

2. Тухайн малын үүлдэр, омгийн кодын сүүлийн дугаараас цааш үргэлжлүүлэн кодлож, шинээр бүртгэгдсэн үүлдэр, омгийн тохиромжтой хэвшлийн шаардлага хангасан хээлтэгч, хээлтүүлэгч малын тоог нэгтгэн Үндэсний статистикин хороонд ирүүлэхийг сайтар анхаарна уу.

            Жишээлбэл: Монгол улсад шинэ үүлдэр, омгийн ямаа бүртгэгдсэн тохиолдолд:

  Сүргийн код – 05

1. Шинээр баталгаажсан үүлдэр, омгийн ямааг кодлож бүртгэхдээ сүүлийн кодын дугаар 0511 байгаа тул 0512-оор үргэлжлүүлэн кодлох.

Гадаадаас импортолсон үүлдрийн ямааг шинээр  бүртгэх тохиолдолд:

1. Сүргийн код – 05

2. Импортолсон үүлдрийн ямааг шинээр кодлож бүртгэхдээ сүүлийн кодын дугаар 0552 байгаа тул 0553-аар кодлох. .. гэх мэт.

Үүлдэр, омог тэдгээрийн эрлийз болон сайжирсан малын тоог бүртгэхдээ бүгд дүн,  үүнээс хээлтэгч, хээлтүүлэгч, бусад гэсэн ангиллаар задалж бүртгэнэ.

1. Цэвэр үүлдрийн мал

2. Сайжирсан мал

3. Эрлийз мал

Цэвэр үүлдрийн малд монгол улсад баталгаажуулж бүртгэгдсэн болон гадны орноос импортоор орж ирсэн мал амьтныг цэврээр үржүүлж буйг хэлнэ.

Сайжирсан гэж: Монгол үүлдэр омгийн малд сайжруулагч болж чадахуйц дотоодын баталгаажсан үүлдэр омгийн малын хээлтүүлэгч тавьсан бол түүний үр төлийг хэлнэ.

Эрлийз мал гэж: Монгол улсад баталгаажсан үүлдэр омгийн малд гадны орноос импортоор орж ирсэн хээлтүүлэгч ашигласан тохиолдолд гарсан үр төлийг эрлийз гэж үзнэ.

МОНГОЛ УЛСАД ҮРЖҮҮЛЖ БАЙГАА МАЛЫН ҮҮЛДЭР, ОМОГ ТЭДГЭЭРИЙН ЭРЛИЙЗ БОЛОН САЙЖИРСАН МАЛЫН КОД

1. Адуу: 01

2. Тэмээ: 02 

3. Үхэр:03

4. Хонь: 04

5.Ямаа: 05

6. Гахай: 06

7. Шувуу: 07

8. Зөгий: 08

9. Цаа буга: 09