A

A

A

Бүлэг: 1979

МОНГОЛ УЛСЫН ХУУЛЬ

2023 оны 07 сарын 07 өдөр

Төрийн ордон, Улаанбаатар хот

УЛС ТӨРИЙН НАМЫН ТУХАЙ

/Шинэчилсэн найруулга/

НЭГДҮГЭЭР БҮЛЭГ

НИЙТЛЭГ ҮНДЭСЛЭЛ

1 дүгээр зүйл.Хуулийн зорилт

Хэвлэх

1.1.Энэ хуулийн зорилт нь Монгол Улсын иргэний эвлэлдэн нэгдэх эрхийг хангах зорилгоор улс төрийн нам /цаашид "нам" гэх/ үүсгэн байгуулах, намын бүртгэлд бүртгэх, өөрчлөн байгуулах, татан буулгах, намын бүтэц, зохион байгуулалт, үйл ажиллагааны журам, хяналт, санхүүжилт, хариуцлагын эрх зүйн үндсийг тогтоохтой холбогдон үүсэх харилцааг зохицуулахад оршино.

2 дугаар зүйл.Улс төрийн намын хууль тогтоомж

Хэвлэх

2.1.Улс төрийн намын хууль тогтоомж нь Монгол Улсын Үндсэн хууль, энэ хууль болон эдгээртэй нийцүүлэн гаргасан хууль тогтоомжийн бусад актаас бүрдэнэ.

3 дугаар зүйл.Хуулийн нэр томьёоны тодорхойлолт

Хэвлэх

3.1.Энэ хуульд хэрэглэсэн дараах нэр томьёог доор дурдсан утгаар ойлгоно:

3.1.1."намын гишүүн" гэж намын зорилго, үзэл баримтлал, намын хөтөлбөр, дүрмийг хүлээн зөвшөөрч, сайн дурын үндсэн дээр намд эвлэлдэн нэгдэж элссэн, гишүүний татвар төлдөг, тухайн намын үйл ажиллагаанд саналын болон сонгох, сонгогдох эрхтэйгээр оролцох иргэнийг;

3.1.2."намын гишүүнээс түдгэлзэх" гэж намын гишүүний эрхгүй, намын гишүүний, эсхүл намын дэмжигчийн хувиар намын үйл ажиллагаанд оролцохгүй байхыг;

3.1.3."намын дэмжигч" гэж намын зорилго, үзэл баримтлалыг сайн дурын үндсэн дээр дэмжин намын үйл ажиллагаанд идэвхтэй оролцдог иргэнийг;

3.1.4."намын сонгуулийн мөрийн хөтөлбөр" гэж намын хөтөлбөрт үндэслэсэн тухайн төлөөлөгчдийн байгууллага, албан тушаалтны бүрэн эрхийн хугацаанд хэрэгжүүлэхээр дэвшүүлсэн бодлого, үйл ажиллагааны чиглэлийг;

3.1.5."намын санхүүгийн тайлан" гэж тайлант хугацаанд намаас энэ хуульд заасны дагуу гаргасан болон Нягтлан бодох бүртгэлийн тухай хуулийн 8.1-д заасан тайлангийн цахим болон хэвлэмэл мэдээллийн бүрдлийг;

3.1.6."намын харьяа байгууллага" гэж намын зорилго, зорилтыг биелүүлэх хүрээнд намын үйл ажиллагааг хэрэгжүүлэх, дэмжлэг үзүүлэхэд чиглэсэн үйл ажиллагаа эрхэлдэг, эсхүл намын үйл ажиллагааны хүрээнд үүсгэн байгуулагдсан, намтай холбоотой сан, холбоо болон төрийн бус байгууллагыг;

3.1.7."намын хөтөлбөр" гэж намын үзэл баримтлал, үнэт зүйл, зарчимд тулгуурлан үйл ажиллагааны үндсэн чиглэл, зорилгыг тодорхойлсон бодлогын баримт бичгийг;

3.1.8."сонгуульт гишүүн" гэж намаас төрийн улс төрийн албан тушаалд нэр дэвшин сонгогдсон, томилогдсон болон намын бүх шатны удирдах, төлөөллийн, гүйцэтгэх байгууллага, удирдах албан тушаалд сонгогдсон намын гишүүнийг;

3.1.9."төрөөс үзүүлэх санхүүгийн дэмжлэг" гэж энэ хуульд заасан нөхцөлийг хангасан намд олгох төрийн санхүүжилт болон төрөөс үзүүлэх шууд бус дэмжлэгийг;

3.1.10."төрөөс үзүүлэх шууд бус дэмжлэг" гэж төрөөс намд олгож байгаа мөнгөн бус хөрөнгө, үйлчилгээний хэлбэрээр үзүүлэх санхүүгийн дэмжлэгийг;

3.1.11."төрийн санхүүжилт" гэж нам чиг үүргээ хэрэгжүүлэхэд зориулж, санхүүжилтийн зохих хэсэгт нь төрөөс мөнгөн хэлбэрээр олгож байгаа санхүүгийн дэмжлэгийг;

3.1.12."төрийн санхүүжилтийн эрх үүсэх жил" гэж Улсын Их Хурлын ээлжит болон ээлжит бус сонгуулийн дараа жилийн 01 дүгээр сарын 01-ний өдрөөс эхлэх жилийг;

3.1.13."хандив" гэж иргэн, хуулийн этгээдээс намын өмчлөлд хариу төлбөргүйгээр шилжүүлсэн мөнгөн болон мөнгөн бус хөрөнгө, үйлчилгээ, төлбөрийн хөнгөлөлт, чөлөөлөлтийг.

4 дүгээр зүйл.Улс төрийн нам, түүний чиг үүрэг

Хэвлэх

4.1.Нам нь иргэдийн улс төрийн хүсэл зоригийг илэрхийлдэг, улсын хэмжээний бодлого дэвшүүлэн сонгуульд оролцдог, хамтын шийдвэр гаргаж, сайн дураараа эвлэлдэн нэгдсэн Монгол Улсын иргэдийн нэгдэл мөн.

4.2.Нам нь Үндсэн хуульт байгуулал, ардчилсан тогтолцооны зайлшгүй бүрэлдэхүүн хэсэг болохын хувьд дараах чиг үүргийг хэрэгжүүлнэ:

4.2.1.иргэдийн улс төрийн хүсэл зориг, олон нийтийн үзэл бодлыг илэрхийлэх;

4.2.2.төр, иргэдийн хооронд байнгын, тогтвортой, идэвхтэй холбоо харилцаа үүсгэх;

4.2.3.иргэдийн улс төрийн боловсрол, идэвхтэй оролцоог хөхиүлэн дэмжих;

4.2.4.төрийн улс төрийн алба хаах хариуцлагатай иргэнийг бэлтгэх;

4.2.5.Монгол Улсын хөгжлийн бодлого, төлөвлөлтөд оролцох;

4.2.6.сонгуульд нэр дэвшүүлэн шударгаар өрсөлдөх.

5 дугаар зүйл.Улс төрийн намд эвлэлдэн нэгдэх иргэний эрх

Хэвлэх

5.1.Монгол Улсын сонгуулийн эрх бүхий иргэн сайн дурын үндсэн дээр эвлэлдэн нэгдэх, нам байгуулах, намд элсэх, намаас гарах, хууль тогтоомж болон тухайн намын дүрэм, намын хөтөлбөрт нийцүүлэн түүний үйл ажиллагаанд оролцох, намыг дэмжих, эс дэмжих эрхтэй.

5.2.Аль нэг намд эвлэлдэн нэгдсэний төлөө болон намын гишүүний хувьд иргэнийг аливаа хэлбэрээр мөрдөн мөшгих, заналхийлэх, дарамтлах, ялгаварлан гадуурхахыг хориглоно.

5.3.Намын гишүүн төрийн жинхэнэ албан хаагчаар томилогдвол уг албыг хаах хугацаанд намын гишүүнээс түдгэлзэнэ.

5.4.Иргэнийг өөрийнх нь зөвшөөрөлгүйгээр, эсхүл намд албадан элсүүлэх, эсхүл ийм зорилгоор хууль бус нөлөөлөл, шахалт үзүүлэхийг хориглоно.

5.5.Хуульд зааснаас бусад тохиолдолд намын гишүүн байх нь түүний эрх, эрх чөлөөг хязгаарлах, давуу байдал олгох үндэслэл болохгүй.

5.6.Хуульд зааснаас бусад тохиолдолд иргэний хувийн байдлыг тодорхойлсон албаны баримт бичигт тухайн иргэний зөвшөөрөлгүйгээр аль нэг намын гишүүн болох талаар тодорхойлохыг хориглоно.

5.7.Намын гишүүн хэдийд ч өөрийн хүсэл зоригийн үндсэн дээр намаас гарах эрхтэй. Намын гишүүн намаас гарах тухай өргөдөл гаргаснаар түүнийг намаас гарсанд тооцно.

5.8.Төр иргэдийн сайн дураараа эвлэлдэн нэгдэх, нам байгуулах, үзэл бодлоо чөлөөтэй илэрхийлэх үндсэн эрхийг хүндэтгэх, хангах, хамгаалах үүрэгтэй.

5.9.Үндэсний аюулгүй байдал, нийгмийн хэв журам, нийтийн ёс суртахуун, хүн амын эрүүл мэнд, эсхүл хүний бусад үндсэн эрх, эрх чөлөөг хамгаалахад зайлшгүй, тохирсон бөгөөд хуульд зааснаас өөр хязгаарлалтыг эвлэлдэн нэгдэх, нам байгуулах, үзэл бодлоо чөлөөтэй илэрхийлэх болон холбогдох бусад үндсэн эрх, эрх чөлөөг эдлэхэд тавьж үл болно.

5.10.Энэ хуулийн 5.9-д зөвшөөрсөн хязгаарлалт нь хүнийг үндэс, угсаа, хэл, арьсны өнгө, нас, хүйс, нийгмийн гарал, байдал, хөрөнгө чинээ, эрхэлсэн ажил, албан тушаал, шашин шүтлэг, үзэл бодол, боловсрол зэргээр нь ялгаварлан гадуурхаж үл болно.

5.11.Хуульд өөрөөр заагаагүй бол намын зүгээс төрийн байгууллага, албан тушаалтан албаны бүрэн эрхээ хэрэгжүүлэхэд хөндлөнгөөс оролцохыг хориглоно.

5.12.Төрийн байгууллага, албан тушаалтан хуульд зааснаас бусад тохиолдолд намын үйл ажиллагаанд хөндлөнгөөс оролцож үл болно.

5.13.Гадаадын иргэн, харьяалалгүй хүн нам үүсгэн байгуулах, гишүүнээр элсэхийг хориглоно.

6 дугаар зүйл.Улс төрийн намын нэр, бэлгэ тэмдэг

Хэвлэх

6.1.Нам нь оноосон нэртэй байх бөгөөд түүний төгсгөлд "нам" гэсэн ерөнхий нэрийг заавал хэрэглэнэ.

6.2.Нам сонгуулийн сурталчилгаа болон бусад үйл ажиллагаанд зөвхөн намын бүртгэлд бүртгүүлсэн бүтэн болон товчилсон нэрийг хэрэглэнэ.

6.3.Сонгуульд эвсэл байгуулан оролцож байгаа намууд сонгуулийн үйл ажиллагаанд эвслийн гэрээнд заасан нэрийг хэрэглэнэ.

6.4.Намын бүтэн болон товчилсон нэр, бэлгэ тэмдэг нь төрийн байгууллага, нутгийн өөрөө удирдах байгууллага, сүм хийд, өөр хуулийн этгээд, бусад намын нэр, бэлгэ тэмдэгтэй давхардсан буюу бусдыг төөрөгдүүлэхээр ижил, төсөөтэй байж болохгүй.

6.5.Орон нутаг дахь салбар нэгж нь намынхаа нэрийн өмнө тухайн засаг захиргаа, нутаг дэвсгэрийн нэгжийг заасан тодотголыг хэрэглэнэ.

6.6.Нам татан буугдсан, нэгдэх замаар өөрчлөн байгуулагдсан, нам нэрээ өөрчилсөн бол тэдгээрийн бүтэн болон товчилсон нэр, бэлгэ тэмдгийг шинээр байгуулагдах болон өөр бусад нам 12 жилийн турш дахин хэрэглэхийг хориглоно.

6.7.Намаас бусад хуулийн этгээд өөрийн оноосон нэрд "нам" гэсэн үг хэрэглэхийг хориглоно.

6.8.Улсын дээд шүүхийн Тамгын газар намын нэрийн санг хөтөлж, лавлагаа олгоно.

7 дугаар зүйл.Улс төрийн намын эрх, үүрэг

Хэвлэх

7.1.Нам дараах эрхийг эдэлнэ:

7.1.1.үзэл бодлоо чөлөөтэй илэрхийлэх, тайван жагсаал, цуглааныг хуулийн хүрээнд санаачлан зохион байгуулах;

7.1.2.намын болон гишүүнийхээ эрх, хууль ёсны ашиг сонирхлыг хамгаалах;

7.1.3.хуульд өөрөөр заагаагүй бол намын бүтэц, зохион байгуулалт, зорилт, арга хэлбэрээ чөлөөтэй сонгох;

7.1.4.хуульд заасны дагуу орлогын эх үүсвэрийг бүрдүүлэх, өөрийн өмчтэй байх;

7.1.5.Монгол Улсын Их Хурлын болон аймаг, нийслэл, сум, дүүргийн иргэдийн Төлөөлөгчдийн Хурлын сонгуульд оролцох;

7.1.6.бусад намтай эвсэл байгуулах;

7.1.7.олон улсын байгууллага, бусад орны нам, байгууллагатай хамтран ажиллах, улс төрийн намуудын олон улсын байгууллагад гишүүнээр элсэх;

7.1.8.хуулийн төслийн тухай саналаа хууль санаачлагчид уламжлах;

7.1.9.хууль тогтоомжид заасан журмын дагуу намын сонгуулийн мөрийн хөтөлбөрийг боловсруулж, сонгогчдод танилцуулах, сурталчлах;

7.1.10.хуульд заасан бусад эрх.

7.2.Улсын Их Хурлын сонгуульд тухайн нам, эвслээс нэр дэвшиж сонгогдсон Улсын Их Хурлын гишүүн бүхий нам, эвслийг Улсын Их Хуралд суудал бүхий нам гэж ойлгоно.

7.3.Намыг дараах тохиолдолд Улсын Их Хуралд суудал бүхий намд тооцохгүй:

7.3.1.Улсын Их Хуралд төлөөлөлгүй болсон;

7.3.2.нам татан буугдсан.

7.4.Улсын Их Хуралд суудал бүхий нам дараах эрхтэй:

7.4.1.Монгол Улсын Ерөнхийлөгчид нам дангаараа буюу хамтран нэр дэвшүүлэх;

7.4.2.хууль, Улсын Их Хурлын бусад шийдвэрийн төсөл болон бодлогын талаарх асуудлыг Улсын Их Хурал дахь намын бүлгээрээ, хэрэв намын бүлэггүй бол Улсын Их Хурлын гишүүнээрээ дамжуулан Улсын Их Хуралд оруулах;

7.4.3.Улсын Их Хурал дахь намын бүлгээрээ дамжуулан улс төрийн албан тушаалд нэр дэвшүүлэх санал тавих;

7.4.4.Улсын Их Хурал дахь намын бүлгээрээ дамжуулан Улсын Их Хурлын чуулганы нээлтийн ажиллагаанд улс орны бодлогын асуудлаар байр сууриа илэрхийлэх.

7.5.Нам нь Монгол Улсын Үндсэн хууль, бусад хуулийг сахин биелүүлэх үүрэгтэй.

8 дугаар зүйл.Улс төрийн намын дотоод зохион байгуулалт, үйл ажиллагааг ардчилсан зарчимд нийцүүлэх

Хэвлэх

8.1.Нам гишүүдээ намын удирдах байгууллага, албан тушаал, сонгуульд нэр дэвших, сонгох, томилоход аливаа хэлбэрээр ялгаварлан гадуурхахгүй байж, тэгш боломж олгоно.

8.2.Энэ хуулийн 16.1-д заасан байгууллагыг бүрдүүлэхдээ дараах шаардлагыг хангана:

8.2.1.нууц санал хураалт явуулах;

8.2.2.гишүүдийн оролцоо, ил тод байдлыг хангах;

8.2.3.нэр дэвшүүлэхдээ аль нэг хүйсийн төлөөлөл 30 хувиас доошгүй байх.

8.3.Энэ хуулийн 16.1-д заасан байгууллагын болон намын бусад хуралдаанд оролцсон гишүүдийн олонхын саналаар асуудлыг шийдвэрлэх, цөөнхийн саналыг хэлэлцэх боломж олгож хүндэтгэн үзэх бөгөөд тодорхой асуудлыг дийлэнх олонхын саналаар шийдвэрлэхээр намын дүрэмд зааж болно.

8.4.Намын дүрэм, хөтөлбөрийг батлах, түүнд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах болон сонгуульд нэр дэвшигчийг санал болгоход намын гишүүдийн оролцоог хангаж, саналыг сонсоно.

8.5.Нам бодлого, үйл ажиллагаандаа эмэгтэй, ахмад, залуу, хөгжлийн бэрхшээлтэй иргэд зэрэг нийгмийн сонирхлын бүлгүүдийн төлөөлөл, оролцоог хангаж ажиллана.

8.6.Нам бодлого, үйл ажиллагаандаа хувь хүн болон нийгмийн бүлгийг аливаа хэлбэрээр ялгаварлан гадуурхахыг хориглоно.

8.7.Жендэрийн эрх тэгш байдлыг хангах тухай хуулийн 8.4-т заасны дагуу намын үйл ажиллагаа дахь жендэрийн эрх тэгш байдлын талаарх тайланг Жендэрийн үндэсний хороонд хүргүүлнэ.

8.8.Жендэрийн үндэсний хороо энэ хуулийн 8.2.3, 17.7-д заасан шаардлагыг хангасан эсэх талаарх дүгнэлтийг жил бүрийн 08 дугаар сарын 01-ний өдрийн дотор сонгуулийн төв байгууллагад хүргүүлнэ.

8.9.Сонгуулийн төв байгууллага энэ хуулийн 8.8-д заасан дүгнэлтийг үндэслэн зөрчлийг арилгах талаарх шаардлагыг тухайн намд хүргүүлэх бөгөөд хүргүүлсэн өдрөөс хойш зургаан сарын дотор уг зөрчлийг арилгаагүй бол тухайн зөрчлийг арилгах хүртэл төрийн санхүүжилтийг зогсооно.

9 дүгээр зүйл.Улс төрийн намын үйл ажиллагааг цахимаар явуулах, ил тод байдлыг хангах

Хэвлэх

9.1.Хуульд өөрөөр заагаагүй бол намын үйл ажиллагааг ил тод, нээлттэй явуулна.

9.2.Нам өөрийн дүрэм, хөтөлбөр, бусад журам, санхүүгийн тайлан болон үйл ажиллагааны товч тайланг ил тод, нээлттэй байлгаж, нийтэд тогтмол мэдээлэх, мэдээлэл авах боломжоор хангана.

9.3.Нам өөрийн бүх шатны байгууллагын хуралдаан, санал хураалт, сургалт, зөвлөгөөн, гишүүн элсүүлэх, гишүүний татвар хураах, хандив цуглуулах болон бусад ажиллагаа, нийгэмд болон гишүүдэд чиглэсэн арга хэмжээг аюулгүй байдлыг хангасан программ хангамж ашиглан намын дүрэмд заасны дагуу цахимаар явуулж болно.

9.4.Нам цахим хуралдаан, санал хураалтыг зохион байгуулахдаа цахим системийн бүрэн бүтэн, нууцлагдсан, хүртээмжтэй байдлыг хангах боломжит арга хэмжээг авах бөгөөд нууц санал хураалтыг цахимаар явуулсан тохиолдолд түүний нууцлалыг алдагдуулахгүй.

9.5.Нам албан ёсоор нийтэд зарласан цахим хуудас, нийгмийн сүлжээний хаягтай бол тэдгээрийг Харилцаа холбооны зохицуулах хороо, сонгуулийн төв байгууллагад бүртгүүлнэ.

9.6.Нам цахим хуудсандаа дараах баримт бичиг, мэдээллийг ил тод, байршуулж, тухай бүр шинэчилнэ:

9.6.1.намын бүтэн болон товчилсон нэр, бэлгэ тэмдэг;

9.6.2.намын дүрэм;

9.6.3.намын хөтөлбөр;

9.6.4.намын сонгуулийн мөрийн хөтөлбөр;

9.6.5.намын гүйцэтгэх төв байгууллага оршин байгаа газрын хаяг;

9.6.6.намын даргын ургийн овог, эцэг /эх/-ийн нэр, өөрийн нэр;

9.6.7.намын ерөнхий нарийн бичгийн дарга, санхүүгийн асуудал хариуцсан удирдах ажилтны ургийн овог, эцэг /эх/-ийн нэр, өөрийн нэр;

9.6.8.намын удирдах дээд, төлөөллийн төв, гүйцэтгэх төв болон хяналтын байгууллагын дарга, гишүүний ургийн овог, эцэг /эх/-ийн нэр, өөрийн нэр;

9.6.9.намын утасны дугаар, цахим шуудангийн хаяг;

9.6.10.намын гишүүний тоо;

9.6.11.намын болон харьяа байгууллагын санхүүгийн тайлан;

9.6.12.намын үйл ажиллагааны товч тайлан;

9.6.13.нам аймаг, сум, нийслэл, дүүрэгт салбар нэгжтэй бол тэдгээрийн нэгжийн даргын ургийн овог, эцэг /эх/-ийн нэр, өөрийн нэр;

9.6.14.намын бүтэц, зохион байгуулалт;

9.6.15.намын үйл ажиллагааны мэдээлэл;

9.6.16.бусад мэдээлэл.

9.7.Намын дансанд хүлээж авсан хандивын болон бусад мэдээллийг холбогдох хуульд заасны дагуу цахим хуудсанд байршуулна. Хандивлагчийг мэдээлэхдээ энэ хуулийн 43.8-д заасныг баримтална.

9.8.Нам жилийн эцсийн санхүүгийн тайланд аудит хийлгэж, жил бүрийн нэгдүгээр улиралд багтаан цахим хуудсандаа байршуулж олон нийт, гишүүд, дэмжигчдээ нээлттэй танилцуулж байна.

9.9.Нам энэ хуулийн 9.6.1, 9.6.3, 9.6.4, 9.6.5, 9.6.7, 9.6.8, 9.6.9, 9.6.10, 9.6.11, 9.6.12-т заасан баримт бичиг, мэдээлэлд өөрчлөлт оруулснаас хойш 30 хоногийн дотор сонгуулийн төв байгууллагад хүргүүлнэ.

9.10.Сонгуулийн төв байгууллага цахим хуудсандаа тухайн намын цахим хуудас, нийгмийн сүлжээний хаяг, энэ хуулийн 9.6.1, 9.6.2, 9.6.3, 9.6.4, 9.6.5, 9.6.6, 9.6.7, 9.6.8, 9.6.9, 9.6.10, 9.6.11, 9.6.12-т заасан намын баримт бичиг, мэдээллийг байршуулж, тухай бүр шинэчилнэ.

10 дугаар зүйл.Улс төрийн намын үйл ажиллагаанд хориглох зүйл

Хэвлэх

10.1.Нам дараах үйл ажиллагаа явуулахыг хориглоно:

10.1.1.Монгол Улсын тусгаар тогтнол, бүрэн эрхт байдал, нутаг дэвсгэрийн бүрэн бүтэн байдал, үндэсний эв нэгдэлд ноцтой аюул учруулах;

10.1.2.Yндсэн хуулийн бус аргаар төрийн эрхийг авах аливаа үйл ажиллагаа явуулах;

10.1.3.зэвсэглэх, эсхүл цэрэгжих, цэрэгжсэн бүтэцтэй болох, зорилгоо хүчирхийллийн замаар гүйцэлдүүлэх үйл ажиллагаа явуулах;

10.1.4.хүнийг үндэс, угсаа, хэл, арьсны өнгө, нас, хүйс, нийгмийн гарал, байдал, хөрөнгө чинээ, эрхэлсэн ажил, албан тушаал, шашин шүтлэг, үзэл бодол, боловсрол зэргээр нь ялгаварлан гадуурхах;

10.1.5.энэ хуулийн 34.6-д заасан хориглосон этгээдээс хандив, тусламж, санхүүжилт шууд болон шууд бусаар авах;

10.1.6.сонгуульд нэр дэвших эрх олгохдоо намын гишүүн, дэмжигчээсээ барьцаа, дэнчин болон бусад аливаа хэлбэрээр мөнгө болон мөнгөн бус хөрөнгө, үйлчилгээ өгөхийг шаардах, авах;

10.1.7.намаас бусад байгууллага, хуулийн этгээдийн бүтэц, үйл ажиллагааны хүрээнд намын салбар нэгж байгуулах;

10.1.8.хуульд заасан бусад.

10.2.Шашны, цэргийн болон цэрэгжсэн, фашист, түүнчлэн гадаад улсын намын салбар нэгжийг Монгол Улсын нутаг дэвсгэрт байгуулахыг хориглоно.

10.3.Энэ хуулийн 10.1.7-д заасан зөрчлийг арилгах шаардлагыг сонгуулийн төв байгууллага намд үндэслэл бүхий хугацаа зааж хүргүүлэх бөгөөд уг шаардлагыг заасан хугацаанд биелүүлээгүй тохиолдолд уг зөрчлийг арилгах хүртэл сонгуульд намын нэрээ дэвшүүлэн оролцох эрхийг түдгэлзүүлнэ.

ХОЁРДУГААР БҮЛЭГ

УЛС ТӨРИЙН НАМ ҮҮСГЭН БАЙГУУЛАХ

11 дүгээр зүйл.Улс төрийн нам үүсгэн байгуулах

Хэвлэх

11.1.Намыг зохион байгуулах Их Хурал /цаашид "үүсгэн байгуулах хурал" гэх/-аар үүсгэн байгуулна.

11.2.Намыг үүсгэн байгуулах хурлын бэлтгэлийг урьдчилан хангах бөгөөд зохион байгуулах газар, хугацааг нэг сарын өмнө төлөөлөгчдөд мэдэгдсэн байна.

11.3.Намыг үүсгэн байгуулах хуралд орон нутгаас төлөөлөх төлөөлөгчдийг оролцуулан зохион байгуулна.

11.4.Намыг үүсгэн байгуулах хурлаар дараах асуудлыг хэлэлцэн шийдвэрлэнэ:

11.4.1.намын бүтэн болон товчилсон нэр, бэлгэ тэмдгийн загварыг батлах;

11.4.2.намын хөтөлбөр, дүрмийг батлах;

11.4.3.төлөөллийн төв, гүйцэтгэх төв болон хяналтын байгууллагын бүрэлдэхүүнийг сонгон байгуулах, түүний зохион байгуулалтын бүтэц, эрх, үүргийг тогтоох;

11.4.4.намын даргыг сонгох;

11.4.5.нам үүсгэн байгуулсан тухай шийдвэрийг батлах.

11.5.Намыг үүсгэн байгуулах хурлаас нам үүсгэн байгуулсан тухай шийдвэр гарсан өдрийг тухайн нам үүсэн байгуулагдсан өдөрт тооцох бөгөөд энэ тухай нийтэд зарлан мэдээлнэ.

11.6.Монгол Улсын иргэд нам үүсгэн байгуулахад аливаа байгууллага, албан тушаалтны зүгээс заналхийлэх, дарамт, шахалт үзүүлэх, хөндлөнгөөс оролцохыг хориглоно.

12 дугаар зүйл.Улс төрийн намыг бүртгүүлэх өргөдөл

Хэвлэх

12.1.Энэ хуулийн 11.4.4-т заасан намын даргаар сонгогдсон гишүүн, эсхүл түүний итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч нам үүсгэн байгуулагдсан өдрөөс хойш 30 хоногийн дотор намыг бүртгүүлэх өргөдлийг энэ хуулийн 12.3-т заасан баримт бичгийн хамт Улсын дээд шүүхэд бичгээр хүргүүлнэ.

12.2.Намыг бүртгүүлэх өргөдлийг Улсын дээд шүүхийн баталсан маягтын дагуу гаргаж, дараах мэдээллийг тусгах бөгөөд өргөдөл гаргагч гарын үсэг зурна:

12.2.1.өргөдөл гаргасан он, сар, өдөр;

12.2.2.намын нэр;

12.2.3.намын гүйцэтгэх төв байгууллагын хаяг;

12.2.4.намын үүсгэн байгуулагчийн талаарх мэдээлэл;

12.2.5.өргөдөл гаргагчийн талаарх мэдээлэл.

12.3.Намыг бүртгүүлэх өргөдөлд дараах баримт бичгийг хавсаргана:

12.3.1.нам үүсгэн байгуулах тухай шийдвэр, уг шийдвэрт хуралдаан даргалагч, эсхүл тэргүүлэгчид гарын үсэг зурсан байна;

12.3.2.намын бүтэн болон товчилсон нэрийн бичвэр, намын нэр, бэлгэдэл, далбааны зургийг тайлбарын хамт;

12.3.3.намын дүрэм;

12.3.4.намын хөтөлбөр;

12.3.5.намын гүйцэтгэх төв байгууллага оршин байгаа газрын хаягийн мэдээлэл;

12.3.6.намын 801-ээс доошгүй гишүүний бүртгэл /ургийн овог, эцэг /эх/-ийн нэр, өөрийн нэр, регистрийн дугаар, оршин суугаа газрын хаяг, утасны дугаар, цахим шуудангийн хаяг, гарын үсэг/;

12.3.7.намын дарга, намын санхүүгийн асуудал хариуцсан ажилтны бүртгэл /ургийн овог, эцэг /эх/-ийн нэр, өөрийн нэр, регистрийн дугаар, оршин суугаа газрын хаяг, утасны дугаар, цахим шуудангийн хаяг, гарын үсэг, иргэний үнэмлэхийн хуулбар/;

12.3.8.намын хөрөнгийн жагсаалт, намд өгсөн хандивын жагсаалт, намыг үүсгэн байгуулахтай холбогдон гарсан зардлын эх үүсвэр зэргийг тусгасан намын хөрөнгийн мэдээлэл;

12.3.9.нам үүсгэн байгуулах хурлын тов, байршлыг энэ хуулийн 11.2-т заасны дагуу мэдэгдэж, зарласан тухай баримт;

12.3.10.шаардлагатай тохиолдолд итгэмжлэл.

12.4.Энэ хуулийн 12.3.8-д заасан намын хөрөнгийн мэдээлэлд намыг бүртгүүлэх өргөдөл гаргахаас өмнө тухайн намын аль нэг үүсгэн байгуулагчийн нэр дээр банкны түр данс нээж намын хөдлөх болон үл хөдлөх хөрөнгө, мөнгөн болон мөнгөн бус хөрөнгө, гишүүний татвар, хандив, намыг үүсгэн байгуулахтай холбогдсон зардлыг тусгаж тайлагнана.

12.5.Хүндэтгэн үзэх шалтгааны улмаас энэ хуулийн 12.1-д заасан хугацааг хэтрүүлсэн тохиолдолд уг хугацаа дууссанаас хойш 30 хоногийн дотор намыг бүртгүүлэх өргөдлийг энэ хуулийн 12.3-т заасан баримт бичгийн хамт Улсын дээд шүүхэд хүргүүлж болно.

12.6.Энэ хуулийн 12.3.6, 12.3.7, 12.3.8-д заасан мэдээллийн маягтыг Улсын дээд шүүх батална.

13 дугаар зүйл.Улс төрийн намыг бүртгүүлэх өргөдөл, баримт бичгийг нягтлан шалгах

Хэвлэх

13.1.Улсын дээд шүүх намыг бүртгүүлэх өргөдлийг хүлээн авснаас хойш 21 хоногийн дотор тухайн өргөдөл, хавсаргасан баримт бичгийг бүрэн гүйцэд эсэхийг нягтлан шалгана.

13.2.Улсын дээд шүүх намыг бүртгүүлэх өргөдөл, түүнд хавсаргасан баримт бичигт дараах зөрчил илэрсэн тохиолдолд 30 хоногийн дотор уг зөрчлийг арилгаж, нэмэлт мэдээллийг ирүүлэх тухай өргөдөл гаргагчид мэдэгдэнэ:

13.2.1.энэ хуулийн 12.3-т заасан баримт бичгийн бүрдэл дутуу;

13.2.2.намын дүрэм энэ хуулийн 15.2-т заасан хэлбэрийн шаардлагыг хангаагүй;

13.2.3.намын гишүүдийн тоо энэ хуулийн 12.3.6-д заасан тоонд хүрээгүй, бүртгэлд орсон гишүүн нь өөр намын харьяалалтай, эсхүл өөр хүн төлөөлсөн;

13.2.4.намын бүтэн болон товчилсон нэр, бэлгэдэл, далбаа энэ хуулийн 6 дугаар зүйлд заасан шаардлагыг хангаагүй.

13.3.Улсын дээд шүүх намыг бүртгүүлэх өргөдөл, баримт бичгийг хүлээн авч, нягтлан шалгахдаа энэ хуулийн 12.3-т болон хуульд зааснаас бусад баримт бичиг шаардахыг хориглоно.

13.4.Намын бүртгэлийн жагсаалт, бүртгэлийн хувийн хэрэг, холбогдох мэдээллийг Улсын дээд шүүх эрхлэн хариуцна.

13.5.Улсын дээд шүүх намын нэр энэ хуулийн 6 дугаар зүйлд заасан шаардлагад нийцсэн эсэхийг нягтлан шалгахдаа Хуулийн этгээдийн улсын бүртгэлийн тухай хуулийн 8.1.5 дахь заалт, энэ хуулийн 6.8-д заасан нэрийн санг ашиглана.

13.6.Хуулийн этгээдийн улсын бүртгэлийн асуудал эрхэлсэн төрийн захиргааны байгууллага энэ хуулийн 13.5-д заасан нэрийн санг ашиглах нөхцөлийг бүрдүүлнэ.

13.7.Нам хуулийн этгээд болохын хувьд оршин байгаа газрын албан ёсны хаяг, хөрөнгө, түүний өөрчлөлттэй холбоотой бүртгэлийг холбогдох шийдвэр гарснаас хойш 60 хоногийн дотор Улсын дээд шүүхэд бүртгүүлнэ.

14 дүгээр зүйл.Улс төрийн намыг бүртгэх, бүртгэхээс татгалзах

Хэвлэх

14.1.Улсын дээд шүүхийн нийт шүүгчийн хуралдаанаар энэ хуулийн 13.1, 13.2-т заасан хугацаа дууссанаас хойш 30 хоногийн дотор хэлэлцэн тухайн намыг намын бүртгэлд бүртгэх, эсхүл бүртгэхээс татгалзах тухай шийдвэр гаргаж, Улсын дээд шүүхийн Тамгын газар ажлын гурван өдрийн дотор өргөдөл гаргагчид бичгээр болон цахимаар хүргүүлж, нийтэд мэдээлнэ.

14.2.Улсын дээд шүүх энэ хуулийн 14.4-т зааснаас бусад тохиолдолд намыг улс төрийн намын бүртгэлд бүртгэх тухай шийдвэр гаргана.

14.3.Намыг улс төрийн намын бүртгэлд бүртгэх шийдвэрийг нийтэд мэдээлснээс хойш ажлын таван өдрийн дотор Улсын дээд шүүхийн Тамгын газар гэрчилгээ, тамга тэмдгийн хяналтын дугаар олгоно. Улсын дээд шүүхийн Тамгын газар тухайн намын зорилго, үнэт зүйл, үзэл баримтлалын товч, гүйцэтгэх төв байгууллага, албан тушаалтны мэдээлэл, намын оршин байгаа газрын хаяг, утасны дугаар, цахим шуудангийн хаягийн талаарх мэдээлэл багтаасан танилцуулгыг нийтэд ил тод байршуулна.

14.4.Улсын дээд шүүх намыг дараах үндэслэлээр намын бүртгэлд бүртгэхээс татгалзана:

14.4.1.намын дүрэм, хөтөлбөр нь Монгол Улсын Yндсэн хууль болон бусад хуульд харшилсан;

14.4.2.энэ хуулийн 10.1.1, 10.1.2, 10.1.3-т заасан үндэслэл байгаа бол;

14.4.3.гишүүдийн тоо энэ хуулийн 12.3.6-д заасан тоонд хүрээгүй, бүртгэлд орсон гишүүн нь өөр намын харьяалалтай, эсхүл өөр хүн төлөөлсөн;

14.4.4.энэ хуулийн 6 дугаар зүйлийг зөрчин нэр хэрэглэсэн.

14.5.Улсын дээд шүүх тухайн намыг бүртгэхээс татгалзсан тухай шийдвэрийг энэ хуулийн 14.1-д заасан хугацаанд гаргах бөгөөд уг шийдвэрт татгалзсан үндэслэлээ тодорхой заана. Энэ шийдвэрийг зохих этгээдэд албан ёсоор мэдэгдэж, нийтэд мэдээлнэ.

14.6.Улсын дээд шүүх энэ хуулийн 14.1-д заасан шийдвэр гаргахаас өмнө өргөдөл гаргагч, сонгуулийн төв байгууллага, хуулийн этгээдийн улсын бүртгэлийн асуудал эрхэлсэн төрийн захиргааны байгууллага болон бусад этгээдээс тайлбар авах, нэмэлт баримт бичиг, лавлагаа, мэдээлэл гаргуулан авч болно.

14.7.Энэ хуулийн 12.2, 12.3, 12.4, 13.7, 15.3, 21.1, 21.4-т заасан болон бусад мэдээлэл, баримт бичиг, түүнд оруулсан өөрчлөлтийг холбогдох байгууллагад хүргүүлэх журмыг Улсын дээд шүүхийн Ерөнхий шүүгч, сонгуулийн төв байгууллагын дарга хамтран батална.

14.8.Энэ хуулийн 14.1-д заасны дагуу гаргасан Улсын дээд шүүхийн шийдвэр эцсийн байна.

14.9.Улсын дээд шүүх энэ хуулийн 14.5-д заасан шийдвэр гаргасан тохиолдолд уг зөрчлийг арилгасан этгээд энэ хуульд заасны дагуу намыг бүртгүүлэх өргөдлийг энэ хуулийн 12, 13 дугаар зүйлд заасан журмыг үндэслэн дахин гаргах эрхтэй.

14.10.Улсын Их Хурлын сонгуулийн санал хураалт болохоос 90 хоногийн дотор намыг бүртгүүлэх өргөдлийг Улсын дээд шүүх хүлээн авахгүй бөгөөд энэ хуулийн 12.1, 13.1, 14.1-д заасан хугацаа түдгэлзэнэ.

14.11.Улсын дээд шүүх намыг бүртгэхтэй холбоотой журмыг сонгуулийн төв байгууллага, улсын бүртгэлийн асуудал эрхэлсэн төрийн захиргааны байгууллагын саналыг харгалзан энэ хууль болон бусад хуульд нийцүүлэн батална.

ГУРАВДУГААР БҮЛЭГ

УЛС ТӨРИЙН НАМЫН БҮТЭЦ, ЗОХИОН БАЙГУУЛАЛТ

15 дугаар зүйл.Улс төрийн намын дүрэм

Хэвлэх

15.1.Намын бүтэц, зохион байгуулалт, удирдлагын тогтолцоог энэ хуульд заасны дагуу намын дүрмээр зохицуулна.

15.2.Намын дүрэмд дараах нийтлэг зүйлийг тусгана:

15.2.1.намын үзэл баримтлал, үнэт зүйл, зорилго;

15.2.2.намын бүтэн болон товчилсон нэр, бэлгэ тэмдэг;

15.2.3.намын гишүүнээр элсэх, намын гишүүнээс түдгэлзэх, намын гишүүний эрх, үүрэг, намын гишүүнээс хасах болон бусад сахилгын шийтгэл ногдуулах үндэслэл;

15.2.4.намын удирдах дээд байгууллага, төлөөллийн төв байгууллага, гүйцэтгэх төв байгууллага, хяналтын байгууллага болон бусад байгууллага, тэдгээрийн бүрэлдэхүүн, бүрэн эрхийн хугацаа, эрх хэмжээ, хуралдуулах, шийдвэр гаргах журам;

15.2.5.намын даргыг сонгох, чөлөөлөх, огцруулах, түүний бүрэн эрхийн хугацаа, эрх хэмжээ;

15.2.6.намын дүрэмд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах журам;

15.2.7.намыг өөрчлөн байгуулах, үйл ажиллагааг нь зогсоох арга, журам;

15.2.8.төрийн улс төрийн албан тушаалд болон намын удирдах албан тушаалд нэр дэвшигчийг сонгох, томилох, чөлөөлөх, тэдгээрт жендэрийн тэгш байдлыг хангах журам;

15.2.9.намын хөрөнгө, орлогыг бүрдүүлэх, зарцуулах, тайлагнах журам;

15.2.10.намын салбар болон бүтцийн нэгжийг байгуулах, татан буулгах үндэслэл, журам.

15.3.Намын дүрэмд оруулсан нэмэлт, өөрчлөлт, намын даргыг томилсон шийдвэрийг 60 хоногийн дотор Улсын дээд шүүхэд албан ёсоор хүргүүлнэ.

15.4.Улсын дээд шүүхийн Тамгын газар энэ хуулийн 15.3-т заасан шийдвэртэй холбоотой мэдээллийг бүртгэж энэ тухай нийтэд мэдээлж, сонгуулийн төв байгууллагад хүргүүлнэ.

15.5.Улсын дээд шүүх энэ хуулийн 15.3-т заасны дагуу гаргасан хүсэлтийг 30 хоногийн дотор шийдвэрлэх бөгөөд Улсын дээд шүүхийн шийдвэр эцсийн байна.

16 дугаар зүйл.Улс төрийн намын бүтэц, зохион байгуулалт

Хэвлэх

16.1.Нам нь намын удирдах дээд байгууллага, төлөөллийн төв байгууллага, гүйцэтгэх төв байгууллага болон хяналтын байгууллагатай байна.

16.2.Намын бүтцийн нэгжийг намын дүрмээр зохицуулах бөгөөд энэ хуулийн 16.1-д зааснаас бусад байгууллагыг намын дүрмээр байгуулж болно.

17 дугаар зүйл.Улс төрийн намын удирдах байгууллага

Хэвлэх

17.1.Намын гишүүдийн, эсхүл тэдгээрийн төлөөлөгчдийн хурал нь намын удирдах дээд байгууллага мөн бөгөөдтүүнийг дөрвөн жилийн хугацаанд нэгээс доошгүй удаа хуралдуулна.

17.2.Намын удирдах дээд байгууллага дараах асуудлыг өөрийн онцгой бүрэн эрхэд хадгалж шийдвэрлэнэ:

17.2.1.намын дүрэм, хөтөлбөрийг батлах, түүнд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах;

17.2.2.намын төлөөллийн төв байгууллагын бүрэлдэхүүнийг дөрвөн жилээс илүүгүй хугацаагаар сонгох, эсхүл батламжлах, хяналтын байгууллагын бүрэлдэхүүнийг дөрвөн жилээс илүүгүй хугацаагаар сонгох, эдгээр байгууллагын тайланг дөрвөн жилийн хугацаанд нэгээс доошгүй удаа хэлэлцэх;

17.2.3.намын нэрийг өөрчлөх, намыг өөрчлөн байгуулах, үйл ажиллагааг нь зогсоох;

17.2.4.намын дүрэмд заасан бусад асуудал.

17.3.Нам нь намын удирдах дээд байгууллагын чөлөө цагт ажиллах намын төлөөллийн төв байгууллагатай байх бөгөөд түүнийг жил тутам нэгээс доошгүй удаа хуралдуулна.

17.4.Намын төлөөллийн төв байгууллагын гишүүдийн гуравны хоёроос доошгүй нь санал гаргавал намын дүрэмд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах асуудлыг хэлэлцэн шийдвэрлэж болно. Энэ нэмэлт, өөрчлөлт нь намын дүрмийн гуравны нэгээс хэтрэхгүй байна.

17.5.Намын дүрэмд заасны дагуу намын удирдах дээд байгууллага, эсхүл төлөөллийн төв байгууллага нь намын гүйцэтгэх төв байгууллагыг дөрвөн жилээс илүүгүй хугацаагаар сонгоно. Гүйцэтгэх төв байгууллага нь гурваас доошгүй тооны гишүүнтэй байна.

17.6.Намын дүрэмд заасны дагуу намын даргыг удирдах дээд байгууллага, эсхүл төлөөллийн төв байгууллага, санхүүгийн асуудал хариуцсан удирдах ажилтныг гүйцэтгэх төв байгууллага тус тус сонгоно.

17.7.Намын төлөөллийн төв байгууллага, гүйцэтгэх төв байгууллага болон хяналтын байгууллагын бүрэлдэхүүнд аль нэг хүйсийн төлөөлөл 40 хувиас доошгүй байна.

18 дугаар зүйл.Улс төрийн намын хяналтын байгууллага

Хэвлэх

18.1.Нам нь намын дүрмийн хэрэгжилтэд хяналт тавих, намын дүрмээр зохицуулах дотоод маргааныг хянан шийдвэрлэх чиг үүрэг бүхий хяналтын байгууллагатай байна.

18.2.Намын хяналтын байгууллагын гишүүнээр намын төлөөллийн байгууллага болон гүйцэтгэх төв байгууллагын гишүүн, орон тооны ажилтныг сонгохыг хориглоно.

18.3.Намын хяналтын байгууллага хараат бусаар ажиллах бөгөөд түүний үйл ажиллагаанд хөндлөнгөөс нөлөөлөхийг хориглоно.

18.4.Намын хяналтын байгууллага дараах маргааныг хянан шийдвэрлэж, шийдвэртээ үндэслэлээ тодорхой бичнэ:

18.4.1.намын дүрэм зөрчсөн эсэх;

18.4.2.нам болон түүний гишүүн хооронд үүссэн;

18.4.3.намын дотоод сонгуультай холбогдон үүссэн;

18.4.4.намын санхүүгийн үйл ажиллагаатай холбоотой.

18.5.Энэ хуулийн 18.4-т заасан маргааныг хянан шийдвэрлэх журмыг намын дүрэмд заасны дагуу батална. Энэ журам нь маргагч талаас тайлбар, нотлох баримт гаргаж өгөх, маргааныг шийдвэрлэх хуралдаанд биечлэн оролцох зэргээр шударгаар хянан шийдвэрлүүлэх эрхийн баталгааг хангасан байна.

19 дүгээр зүйл.Улс төрийн намын бусад байгууллага

Хэвлэх

19.1.Намын бодлого боловсруулахад зөвлөх, судалгаа хийх, намын гишүүдийг сургаж бэлтгэх, иргэдийн улс төрийн боловсролыг дэмжих үүрэг бүхий бодлогын судалгааны байгууллага намын дэргэд ажиллана.

19.2.Намын бодлогын судалгааны байгууллага сангийн хэлбэртэй байж болох бөгөөд үйл ажиллагаа, санхүүгийн тайланг энэ хуульд заасан журмын дагуу тайлагнах үүрэгтэй.

19.3.Энэ хуульд заасан намын бүтэц, зохион байгуулалтаас гадна нийгэм, эдийн засгийн болон бусад салбарын бодлогын асуудлаар зөвлөлдөх, намын бодлого, үйл ажиллагаа нь хүний эрх болон жендэрийн эрх тэгш байдалд нийцэж байгаа эсэхийг үнэлэх зэрэг чиг үүрэгтэй бүтцийн нэгж байгуулах эсэхийг нам дүрмээрээ зохицуулж болно.

19.4.Нам Монгол Улсын Их Хурлын сонгуульд намаас нэр дэвшигчийг сонгох ажлыг зохион байгуулах хороотой байж болно. Хорооны бүрэлдэхүүнд тавих шаардлага, түүнийг байгуулах, ашиг сонирхлын зөрчлийг зохицуулах болон үйл ажиллагааны журмыг энэ хуулийн 8 дугаар зүйл, намын дүрэмд нийцүүлнэ.

19.5.Монгол Улсын Их Хурлын сонгуульд намаас нэр дэвшигчийг сонгохдоо энэ хуулийн 8.2.1, 8.2.2, 8.3-т заасныг баримталж, тухайн албан тушаалыг хаших ёс зүйн болон хууль тогтоомж, холбогдох журмаар тогтоосон бусад шаардлагад үндэслэнэ.

19.6.Энэ хуулийн 19.4, 19.5-д заасан журмыг намын төлөөллийн төв байгууллага батална.

20 дугаар зүйл.Улс төрийн намын гишүүний эрх, үүрэг, баталгаа

Хэвлэх

20.1.Намын гишүүн дараах эрхтэй байна:

20.1.1.намын үйл ажиллагаанд тэгш эрхтэй оролцох;

20.1.2.намын бүтцийн байгууллагад сонгох, сонгогдох;

20.1.3.намын дүрэмд заасан бусад эрх.

20.2.Намын гишүүн дараах үүрэгтэй байна:

20.2.1.намын дүрэмд заасан татвар төлөх;

20.2.2.хууль тогтоомж, намын дүрэмд захирагдах;

20.2.3.намын дүрэмд заасан бусад үүрэг.

20.3.Намын гишүүнээс хасах асуудлыг тогтоосон журмын дагуу намын хяналтын байгууллага шийдвэрлэнэ.

20.4.Намын дүрмийг санаатай зөрчсөн, эсхүл намын үнэт зүйл, зарчмыг ноцтой зөрчсөнөөс бусад тохиолдолд намын гишүүнээс хасахыг хориглоно.

20.5.Нам намын гишүүний бүртгэлийг Хүний хувийн мэдээлэл хамгаалах тухай хуульд нийцүүлэн хөтөлж, жил бүр шинэчилнэ.

ДӨРӨВДҮГЭЭР БҮЛЭГ

УЛС ТӨРИЙН НАМЫГ ИДЭВХГҮЙД ТООЦОХ, ӨӨРЧЛӨН БАЙГУУЛАХ, ТАТАН БУУЛГАХ

21 дүгээр зүйл.Улс төрийн намыг идэвхгүйд тооцох

Хэвлэх

21.1.Улсын дээд шүүх сонгуулийн төв байгууллагаас ирүүлсэн мэдээлэлд үндэслэн дараах тохиолдолд намыг идэвхгүйд тооцох тухай шийдвэрийг гаргана:

21.1.1.Улсын Их Хурлын ээлжит сонгуульд хоёр удаа дараалан нэр дэвшүүлэн оролцоогүй;

21.1.2.энэ хуулийн 37.2-т заасан үүргээ зөрчин хоёр жил дараалан санхүүгийн тайлангаа сонгуулийн төв байгууллагад хүргүүлээгүй;

21.1.3.намын удирдах дээд байгууллагыг, эсхүл төлөөллийн төв байгууллагыг таван жилийн хугацаанд хуралдуулаагүй.

21.2.Намыг идэвхгүйд тооцсон бол тухайн намд олгох төрийн санхүүжилтийг зогсоох бөгөөд зөрчлийг арилгах хүртэл нам бүх шатны сонгуульд оролцох эрхгүй болно. Энэ хугацаанд намын гишүүнийг аливаа сонгуульд бие даан нэр дэвших эрхийг үл хязгаарлана.

21.3.Энэ хуулийн 21.1.1-д заасан зөрчил гаргасан намын эрх бүхий байгууллага сонгуульд оролцох шийдвэр гаргаж, сонгуулийн төв байгууллагад бүртгүүлсэн, эсхүл энэ хуулийн 21.1.2, 21.1.3-т заасан зөрчлөө арилгасан талаар холбогдох нотлох баримтыг сонгуулийн төв байгууллагад албан ёсоор хүргүүлнэ.

21.4.Энэ хуулийн 21.3-т заасан нотлох баримтыг сонгуулийн төв байгууллага хүлээн авснаас хойш ажлын таван өдрийн дотор Улсын дээд шүүхэд хүргүүлэх бөгөөд Улсын дээд шүүх хүлээн авсан өдрөөс хойш 60 хоногийн дотор хянан үзэж, намыг идэвхтэйд тооцох эсэх асуудлыг шийдвэрлэнэ.

21.5.Сонгуулийн жилийн 01 дүгээр сарын 01-ний өдрөөс хойш санал хураалт явагдаж дуусах хүртэл намыг идэвхтэй, эсхүл идэвхгүйд тооцох шийдвэрийг Улсын дээд шүүх гаргахгүй.

21.6.Энэ зүйлд заасны дагуу гаргасан Улсын дээд шүүхийн шийдвэр эцсийн байна.

22 дугаар зүйл.Улс төрийн намыг татан буулгах

Хэвлэх

22.1.Намын удирдах дээд байгууллагын шийдвэрээр намыг өөрчлөн байгуулах, түүний үйл ажиллагааг зогсоох, эсхүл Улсын дээд шүүхийн шийдвэрээр намыг тараах замаар энэ хуульд заасны дагуу намыг татан буулгана.

22.2.Улсын дээд шүүх энэ хуулийн 23.1, 24.1-д заасан шийдвэрийг хүлээн авснаас хойш, эсхүл 25.3-т заасан шийдвэрийг гаргаснаас хойш ажлын таван өдрийн дотор тухайн намыг бүртгэлээс хасаж гэрчилгээ, тамга тэмдгийн хяналтын дугаарыг хүчингүй болгоно.

22.3.Улсын дээд шүүхийн Тамгын газар энэ хуульд заасны дагуу намыг татан буулгасан тухай шийдвэр, шаардлагатай бусад мэдээллийг сонгуулийн төв байгууллага болон бусад этгээдэд хүргүүлж, нийтэд мэдээлнэ.

22.4.Татан буугдсан намын хөрөнгийг гишүүдэд хуваарилахыг хориглоно.

22.5.Энэ хуулийн 23.6-д заасныг зөрчиж өөрчлөн байгуулагдсан намын өмч, хөрөнгийг эзэмшил, өмчлөлдөө байлгасан, эсхүл 22.4-т заасныг зөрчин гишүүддээ хуваарилсан тохиолдолд хуульд өөрөөр заагаагүй бол сонгуулийн төв байгууллага уг хөрөнгийг хураан авч, улсын орлого болгоно.

22.6.Энэ хуульд өөрөөр заагаагүй бол татан буулгах комисс томилох зэрэг намыг татан буулгахтай холбогдсон бусад харилцааг Иргэний хуулиар зохицуулна.

23 дугаар зүйл.Улс төрийн намыг өөрчлөн байгуулах

Хэвлэх

23.1.Нам энэ хуульд заасны дагуу нийлэх, нэгдэх замаар өөрчлөн байгуулагдаж болох бөгөөд энэ тухай шийдвэрийг намын удирдах дээд байгууллага гаргаснаас хойш ажлын 10 өдрийн дотор Улсын дээд шүүхэд хүргүүлнэ.

23.2.Нийлсэн намуудын эрх, үүрэг, хариуцлага, эд хөрөнгө нь нийлэх замаар өөрчлөн байгуулагдсан намд шилжих бөгөөд уг нам энэ хуульд заасны дагуу шинээр бүртгүүлнэ.

23.3.Нийлэх замаар өөрчлөн байгуулагдаж байгаа намууд нь аль нэг намынхаа нэрийг шинээр байгуулсан намын нэр болгон хэрэглэж болно.

23.4.Нийлэх замаар өөрчлөн байгуулагдсан намуудаас хамгийн эхэнд байгуулагдсан намын өдрөөр төлөөлүүлэн уг намын үүсгэн байгуулагдсан өдрийг тодорхойлно.

23.5.Нам үйл ажиллагаагаа зогсоож өөр намтай нэгдсэн бол тэр намын эрх, үүрэг, хариуцлага, намын гишүүдийн харьяалал, эд хөрөнгө нэгтгэн авсан намд шилжинэ.

23.6.Нам энэ хуульд заасны дагуу өөрчлөн байгуулагдсан тохиолдолд түүний өмч, хөрөнгийг дээрх шийдвэртэй санал нийлээгүй тус намын гишүүн болон бусад иргэн, хуулийн этгээд аливаа хэлбэрээр өмчлөх, үргэлжлүүлэн хэрэглэхийг хориглоно.

23.7.Намыг өөрчлөн байгуулахтай холбогдсон бусад харилцааг Иргэний хуулийн холбогдох заалтаар зохицуулна.

24 дүгээр зүйл.Улс төрийн намын үйл ажиллагааг зогсоох

Хэвлэх

24.1.Намын үйл ажиллагааг зогсоох тухай шийдвэрийг намын удирдах дээд байгууллага гаргаснаас хойш ажлын 10 өдрийн дотор Улсын дээд шүүхэд хүргүүлнэ.

24.2.Энэ хуулийн 22.2-т заасны дагуу шийдвэр гарсан бол татан буулгах комисс намын өр төлбөрийг барагдуулж дууссаны дараа үлдсэн хөрөнгийг сонгуулийн төв байгууллагад шилжүүлнэ.

24.3.Сонгуулийн төв байгууллага энэ хуулийн 24.2-т заасны дагуу шилжүүлсэн хөрөнгийг иргэдийн улс төрийн боловсролыг дээшлүүлэхэд зарцуулна.

25 дугаар зүйл.Улс төрийн намыг тараах

Хэвлэх

25.1.Энэ хуулийн 10.1.1, 10.1.2, 10.1.3-т заасан хориглолтыг зөрчсөн байж болзошгүй нөхцөл байдал илэрсэн бол сонгуулийн төв байгууллага намыг тараах тухай үндэслэл бүхий санал гаргаж, холбогдох нотлох баримт, хуралдааны тэмдэглэлийн хамт Улсын дээд шүүхэд хүргүүлнэ.

25.2.Энэ хуулийн 25.1-д заасан саналыг сонгуулийн төв байгууллага нийт гишүүнийхээ дөрөвний гурвын саналаар гаргана.

25.3.Намыг тараах тухай сонгуулийн төв байгууллагын саналыг хүлээн авснаас хойш 30 хоногийн дотор Улсын дээд шүүхийн нийт шүүгчийн хуралдаанаар хянан хэлэлцэх бөгөөд энэ хуулийн 25.1-д заасан үндэслэл тогтоогдвол намыг тараах тухай шийдвэр гаргаж, Улсын дээд шүүхийн Тамгын газар ажлын 10 өдрийн дотор сонгуулийн төв байгууллагад хүргүүлнэ.

25.4.Энэ хуулийн 25.3-т заасны дагуу гаргасан Улсын дээд шүүхийн шийдвэр эцсийн байна.

ТАВДУГААР БҮЛЭГ

УЛС ТӨРИЙН НАМЫН САНХҮҮЖИЛТ

26 дугаар зүйл.Улс төрийн намын орлогын эх үүсвэр

Хэвлэх

26.1.Намын орлого дараах эх үүсвэртэй байна:

26.1.1.төрөөс үзүүлэх санхүүгийн дэмжлэг;

26.1.2.гишүүний татвар;

26.1.3.хандив;

26.1.4.намын өөрийн хөрөнгө, түүнээс олсон орлого;

26.1.5.энэ хуулиар зөвшөөрсөн бусад орлого.

26.2.Монгол Улсын Үндсэн хуулийн Арван ес1дүгээр зүйлийн 3 дахь хэсэгт заасны дагуу төрөөс намд үзүүлэх санхүүгийн дэмжлэг нь энэ хуулийн 27 дугаар зүйлд заасны дагуу олгох төрийн санхүүжилт болон энэ хуулийн 30 дугаар зүйлд заасны дагуу төрөөс үзүүлэх шууд бус дэмжлэгээс бүрдэнэ.

26.3.Намд олгох жил бүрийн төрийн санхүүжилтийн дараах хувийг доор дурдсан зориулалтаар зарцуулна:

26.3.1.төрийн санхүүжилтийн 20-оос доошгүй хувийг эмэгтэй, ахмад, залуу, хөгжлийн бэрхшээлтэй иргэд зэрэг нийгмийн бүлгүүдийн улс төрийн оролцоог дэмжих, сургаж бэлтгэх;

26.3.2.төрийн санхүүжилтийн 15-аас доошгүй хувийг намын гишүүдийн болон иргэдийн улс төрийн боловсролыг дээшлүүлэх, ардчилал, хүний эрхийн үнэт зүйлийг нийтэд таниулах;

26.3.3.төрийн санхүүжилтийн 15-аас доошгүй хувийг намын хөтөлбөр, бодлого боловсруулахад чиглэсэн судалгаа хийх, төсөл, хөтөлбөр хэрэгжүүлэх, намын дотоод ардчиллыг хөгжүүлэх.

26.4.Энэ хуулийн 26.3.1, 26.3.2, 26.3.3-т заасан зорилтот санхүүжилт тус бүрийн гуравны нэгээс доошгүйг намын бодлогын судалгааны байгууллагын үйл ажиллагаанд зарцуулна.

26.5.Энэ хуулийн 26.3-т заасан санхүүжилтийг тухайн зорилгоос өөр зориулалтаар зарцуулахыг хориглоно.

26.6.Төрийн санхүүжилтийн холбогдох хувийг энэ хуулийн 26.3-т заасныг зөрчин зарцуулсан бол сонгуулийн төв байгууллага хууль бусаар зарцуулсан хөрөнгийг улсын төсөвт буцаан төвлөрүүлэх, эсхүл дараагийн төрийн санхүүжилтээс хасаж тооцно.

26.7.Нам энэ хуулийн 26.1-д заасан орлогыг зөвхөн нэг банкны дансаар хүлээн авах бөгөөд өөр харилцах данстай байхыг хориглоно.

26.8.Нам энэ хуулийн 26.1-д заасан орлогыг цахим мөнгөөр хүлээн авахыг хориглоно.

27 дугаар зүйл.Төрийн санхүүжилт

Хэвлэх

27.1.Улсын Их Хурлын ээлжит, эсхүл ээлжит бус сонгуулиар сонгогчдын нэрийн жагсаалтад бүртгэгдсэн нийт сонгогч /цаашид "нийт сонгогч" гэх/-ийн тоог нэг сарын хөдөлмөрийн хөлсний доод хэмжээний 0.7 хувиар үржүүлснээс илүүгүй төгрөгийг улсын төсвөөс намуудад энэ хуульд заасны дагуу хуваарилах замаар төрийн санхүүжилт олгоно.

27.2.Төрийн санхүүжилтийн хэмжээ энэ хуулийн 27.1, 27.8-д зааснаас хэтрэхгүй байна.

27.3.Нийт сонгогчийн нэг ба түүнээс дээш хувийн санал авсан намд төрийн санхүүжилт олгоно.

27.4.Энэ хуулийн 27.3-т заасан шаардлагыг хангаагүй намд төрийн санхүүжилт олгохыг хориглоно.

27.5.Сонгуулийн төв байгууллага энэ хуулийн 27.3-т заасан шаардлагыг хангасан намд дараах томьёогоор төрийн санхүүжилтийг жил бүр олгоно:

Н = /С1 х Т1/ + /С2 х Т2/

27.6.Энэ хуулийн 27.5-д заасан томьёо дахь дараах тэмдэглэгээг доор дурдсан утгаар ойлгоно:

27.6.1."Н" гэж нийт сонгогчийн нэг ба түүнээс дээш хувийн дэмжлэг авсан намд хуваарилах нийт санхүүжилтийг;

27.6.2."С1" гэж Улсын Их Хурлын сонгуулиар тухайн намын авсан саналын тоог;

27.6.3."С2" гэж Улсын Их Хуралд тухайн намын авсан суудлын тоог;

27.6.4."Т1" гэж нэг сарын хөдөлмөрийн хөлсний доод хэмжээний 0.5 хувьтай тэнцэх хэмжээний төгрөгийг;

27.6.5."Т2" гэж нэг сарын хөдөлмөрийн хөлсний доод хэмжээг 25 дахин нэмэгдүүлсэнтэй тэнцэх хэмжээний төгрөгийг.

27.7.Сонгуулийн төв байгууллага энэ хуулийн 27.3-т заасан шаардлагыг хангасан намд Монгол Улсын Их Хурлын сонгуулийн хууль тогтоомжид заасан нэр дэвшигчийн хүйсийн квотоос илүү нэр дэвшүүлсэн эмэгтэй улс төрчийн тоог болон хөгжлийн бэрхшээлтэй нэр дэвшигчийн тоог энэ хуулийн 27.6.5-д заасан дүнгээр үржүүлсэнтэй тэнцэх төрийн санхүүжилтийг тухайн ээлжит сонгуулийн дараагийн жил зөвхөн нэг удаа олгоно.

27.8.Улсын төсвөөс нэг намд олгох санхүүжилтийн нийт хэмжээ нь тухайн намын энэ хуулийн 36.3.1, 36.3.2, 36.3.3, 36.3.4-т заасан орлогын нийлбэрээс хоёр дахин их, эсхүл түүнээс илүү байж болохгүй.

27.9.Хоёр буюу түүнээс дээш хэд хэдэн нам эвсэл болж сонгуульд оролцсон тохиолдолд энэ хуулийн 27.5-д заасан төрийн санхүүжилтийг эвсэлд олгоно. Эвсэлд олгосон санхүүжилтийг энэ хууль болон эвслийн гэрээгээр хуваарилна.

27.10.Эвслийн гэрээнд өөрөөр заагаагүй бол энэ хуулийн 27.5-д заасан төрийн санхүүжилтийн /С1 х Т1/ хэсгийг эвсэлд нэгдсэн намуудад тэнцүү хувааж, төрийн санхүүжилтийн /С2 х Т2/ хэсгийг тухайн суудалд сонгогдсон гишүүнийг нэр дэвшүүлсэн намд олгоно.

27.11.Намыг идэвхгүйд тооцсон, татан буулгасан, эсхүл эвсэл тарсан бол энэ тухай шийдвэр хүчин төгөлдөр болсон өдрөөс тухайн нам, эвсэлд олгох төрийн санхүүжилтийг сонгуулийн төв байгууллага зогсооно.

27.12.Намд олгох төрийн санхүүжилтийг жил бүр сонгуулийн төв байгууллагын төсвийн багцад суулгаж, батлуулна.

27.13.Төрөөс үзүүлэх санхүүгийн дэмжлэгийг сонгуулийн төв байгууллагын шийдвэрийн дагуу намын төв байгууллагад олгох бөгөөд салбар болон бүтцийн нэгжид хуваарилах асуудлыг намын дүрмээр зохицуулна.

28 дугаар зүйл.Төрийн санхүүжилт авах тухай хүсэлт гаргах

Хэвлэх

28.1.Төрийн санхүүжилтийн эрх үүсэх жилд төрийн санхүүжилт авах зорилгоор уг санхүүжилтийн хэмжээг тогтоолгох, санхүүжилт авах тухай хүсэлтээ нам тухайн жилийн өмнөх жилийн 08 дугаар сарын 01-ний өдрөөс өмнө сонгуулийн төв байгууллагад гаргана. Хүндэтгэн үзэх шалтгааны улмаас энэ хугацаанд хүсэлт гаргаагүй бол сонгуулийн төв байгууллага энэ тухай сануулж, долоо хоногийн дотор хүсэлт гаргах боломж олгоно.

28.2.Намын санхүүгийн асуудал хариуцсан удирдах ажилтан энэ хуулийн 28.1-д заасан хүсэлтийг сонгуулийн төв байгууллагаас баталсан маягтын дагуу гаргана. Энэ маягтад намын шуудангийн хаяг, намын дансны дугаар зэрэг мэдээллийг бичихээр тусгана.

28.3.Намын төв байгууллага нь нийт намыг төлөөлж нэгдсэн хүсэлт гаргана.

28.4.Төрийн санхүүжилтийн эрх үүсэх жилийн өмнөх онд сонгуулийн төв байгууллага төрийн санхүүжилтийн хэмжээг тогтоосон шийдвэр гаргасан бол төрийн санхүүжилтийн эрх үүсэх жилд нам шинээр хүсэлт гаргах шаардлагагүй. Төрийн санхүүжилтийн хэмжээнд нөлөөлөх өөрчлөлт гарсан бол сонгуулийн төв байгууллагад даруй мэдэгдэх бөгөөд энэ талаар цаг тухайд нь мэдэгдээгүйн үр дагаврыг нам хариуцна.

28.5.Нам энэ хуулийн 27.5-д заасны дагуу үүссэн эрхээсээ татгалзах эрхтэй бөгөөд ийнхүү татгалзсан тохиолдолд тухайн намд олговол зохих төрийн санхүүжилт улсын төсөвт үлдэнэ.

29 дүгээр зүйл.Төрийн санхүүжилтийн хэмжээг тогтоох

Хэвлэх

29.1.Сонгуулийн төв байгууллага жил бүрийн 09 дүгээр сарын 15-ны өдрөөс өмнө төрийн санхүүжилт авах эрх бүхий нам бүрд төрийн санхүүжилтийн эрх үүсэх жилийн санхүүжилтийн хэмжээг энэ хуульд заасны дагуу тогтоож, нийтэд мэдээлнэ.

29.2.Энэ хуулийн 29.1-д заасан шийдвэрийн дагуу олгох санхүүжилтийг дараа жилийн 01 дүгээр сарын 01-ний өдрөөс эхлэн энэ хуульд өөрөөр заагаагүй бол ээлжит болон ээлжит бус сонгуулийн үр дүнгээр байгуулагдсан тухайн Улсын Их Хурлын бүрэн эрхийн хугацаа дуусгавар болох хүртэл хугацаанд жил бүр олгоно.

29.3.Сонгуулийн төв байгууллага нь намаас энэ хуулийн Зургадугаар бүлэгт заасан шаардлагыг хангаж ирүүлсэн санхүүгийн тайланг үндэслэн энэ хуулийн 27 дугаар зүйлд заасныг баримтлан төрийн санхүүжилтийн хэмжээг тогтоож олгоно.

29.4.Сонгуулийн төв байгууллага энэ хуулийн 39 дүгээр зүйлд заасны дагуу намын санхүүгийн тайланг хянасны дараа санхүүжилтийн хэмжээг эцэслэн тогтооно.

29.5.Төрийн санхүүжилтийн хэмжээг тогтоох үндэс нь төрийн санхүүжилтийн эрх үүсэх жилээс өмнө хамгийн сүүлд явагдсан Улсын Их Хурлын сонгуулиар авсан хүчинтэй саналын тоо болон энэ хуулийн 27.5-д заасан бусад үзүүлэлт байна.

29.6.Энэ хуулийн 37.2-т заасан хугацаанд хагас жилийн санхүүгийн тайланг ирүүлээгүй бол энэ хуулийн 27.5-д заасан төрийн санхүүжилтийн /С1 х Т1/ хэсгийг тухайн намд дараагийн жилд олгохгүй.

29.7.Санхүүгийн тайлангаа энэ хуулийн 36 дугаар зүйлд заасан бүтэц, хэлбэрээр 38.10-т заасан аудитын дүгнэлтийн хамт тогтоосон хугацаанд ирүүлбэл хугацаа баримталсанд тооцно.

29.8.Бусад намд олгох төрийн санхүүжилтийн хэмжээ, олголт нь тухайн нэг намын үйлдлээс шалтгаалан өөрчлөгдөхгүй.

29.9.Энэ хуулийн 27.8-д заасан хязгаарыг тооцоолоход тайлант жилд авч, санхүүгийн тайланд тусгасан намын орлогын хэмжээг энэ хуулийн 36.3.1, 36.3.2, 36.3.3, 36.3.4-т үндэслэнэ.

29.10.Төрийн санхүүжилтийн хэмжээг тогтоохдоо эхлээд нам бүрээр энэ хуулийн 27.8-д заасан хязгаарыг, дараа нь энэ хуулийн 27.1-д заасан хязгаарыг баримтална. Төрийн санхүүжилт энэ хуулийн 27.1-д заасан хязгаараас хэтрэх тооцоо гарсан бол уг хязгаартай тэнцүү санхүүжилтийг намуудад ногдох хувь хэмжээгээр нь олгоно.

29.11.Төрийн санхүүжилтийг хуваарилахад харгалзан үзэх тухайн намд өгсөн хүчинтэй саналын тоо нь түүнд нөхөн болон дахин сонгуулийн дүн, шүүхийн хүчин төгөлдөр шийдвэрийн дагуу өөрчлөлт орсноос бусад тохиолдолд тухайн Улсын Их Хурлын бүрэн эрхийн хугацаанд өөрчлөгдөхгүй.

30 дугаар зүйл.Төрөөс үзүүлэх шууд бус дэмжлэг

Хэвлэх

30.1.Нийт сонгогчийн нэг ба түүнээс дээш хувийн санал авсан нам нь сонгуулийн бус жилд төрөөс үзүүлэх шууд бус дэмжлэгийг дараах хэлбэрээр авах эрхтэй:

30.1.1.намын удирдах дээд байгууллагыг хуралдуулах, гишүүд, дэмжигчидтэй хийх уулзалт, хурал зохион байгуулах, иргэдийг мэдээллээр хангах, соён гэгээрүүлэх зорилгоор төрийн болон төрийн өмчийн оролцоотой хуулийн этгээдийн уулзалтын танхим, хурлын заал, бусад танхимыг жилд нэг удаа үнэ төлбөргүй ашиглах;

30.1.2.намын хөтөлбөр, үйл ажиллагааны талаарх нэвтрүүлгийг олон нийтийн радио, телевизээс гаргасан хуваарийн дагуу 30 минутаар улирал тутам үнэ төлбөргүй нэвтрүүлэх.

30.2.Энэ хуулийн 30.1-д заасан шууд бус дэмжлэг авах тухай намын хүсэлтийг 30 хоногийн дотор сонгуулийн төв байгууллага шийдвэрлэнэ.

30.3.Энэ хуулийн 30.1.1-д заасан байгууллага уулзалтын танхим, хурлын заал, бусад танхимаа үнэ төлбөргүй ашиглуулах, энэ хуулийн 30.1.2-т заасны дагуу олон нийтийн радио, телевиз үнэ төлбөргүй нэвтрүүлэх үүрэгтэй.

30.4.Энэ хуулийн 30.1.2-т заасан нэвтрүүлгийн эхлэл, төгсгөлд төрөөс үзүүлсэн шууд бус дэмжлэгийг дурдана.

30.5.Сонгуулийн жилийн 01 дүгээр сарын 01-ний өдрөөс санал хураалтын дүн гарах хүртэл хугацаанд энэ хуулийн 30.1-д заасан шууд бус дэмжлэгийг намд үзүүлэхгүй.

31 дүгээр зүйл.Төрөөс үзүүлэх санхүүгийн дэмжлэгт тавих хяналт

Хэвлэх

31.1.Сонгуулийн төв байгууллага төрөөс үзүүлэх санхүүгийн дэмжлэг, түүний зарцуулалтын тайланг хянаж, хүлээн авч нэгтгэн тайлагнана.

31.2.Сонгуулийн төв байгууллага энэ хуулийн 38 дугаар зүйлд заасны дагуу намын санхүүгийн тайланд аудитын хуулийн этгээдээр хараат бусаар дүгнэлт гаргуулах ажлыг зохион байгуулж, хяналт тавина.

31.3.Төрийн аудитын байгууллага нь сонгуулийн төв байгууллагын төсвийн багцад туссан намд олгох төрийн санхүүжилт, түүний зарцуулалт, тайлагналд Төсвийн тухай хуульд заасан цаглаврын дагуу аудит хийж, дүгнэлт гаргана.

31.4.Намд төрийн санхүүжилт олгох, төрөөс үзүүлэх шууд бус дэмжлэгийг шийдвэрлэх, намын санхүүгийн тайлан болон үйл ажиллагааны товч тайланг хянах, дүгнэлт гаргах, тайлагнах, нийтэд мэдээлэх, намын баримт бичиг, мэдээллийг цахим хуудсанд байршуулах, шинэчлэх, хариуцлага тооцохтой холбоотой журмыг энэ хуульд нийцүүлэн төрийн аудитын байгууллагын саналыг харгалзан сонгуулийн төв байгууллага батална.

32 дугаар зүйл.Гишүүний татвар

Хэвлэх

32.1.Гишүүний татварын хэмжээ, бүрдүүлэлтийг тухайн намын дүрмээр тогтооно.

32.2.Гишүүний сарын татварын хэмжээ нь нэг сарын хөдөлмөрийн хөлсний доод хэмжээний 5 хувиас хэтрэхгүй байна.

32.3.Сонгуульт гишүүний сарын татварын хэмжээ нь нэг сарын хөдөлмөрийн хөлсний доод хэмжээнээс хэтрэхгүй байна.

32.4.Гишүүний татварыг тухайн намын гишүүн зөвхөн өөрийн орлогоос төлнө.

32.5.Намын гишүүн нь бусад гишүүний өмнөөс гишүүний татвар төлөхийг хориглоно.

32.6.Нам өөрийн дүрэм, журмаар намын гишүүний татварыг хөнгөлөх, чөлөөлөхөөр зохицуулж болно.

32.7.Хуульд өөрөөр заагаагүй бол намын гүйцэтгэх төв байгууллага нь гишүүний татвар төлсөн баримтыг 10 жилийн хугацаанд архивлан хадгална.

32.8.Намын гишүүнээс энэ хуулийн 32.2, 32.3-т заасны дагуу төлөх татвар, намд өгөх бусад аливаа мөнгийг хандив гэж үзэх бөгөөд тэдгээрийн нийлбэр нь энэ хуулийн 33.6-д заасан хэмжээнээс илүүгүй байна. Бүх төрлийн гэнэтийн зардлыг гишүүдэд ногдуулан хуваарилах, мөнгө цуглуулах, мөнгөн дүнгээр илэрхийлэгдэх эд хөрөнгө намд өгөхийг хандивт тооцно.

33 дугаар зүйл.Хандив

Хэвлэх

33.1.Хандив нь мөнгөн болон мөнгөн бус хэлбэртэй байна.

33.2.Иргэний болон хуулийн этгээдийн мөнгөн хандивыг зөвхөн данснаас дансанд шилжүүлэх хэлбэрээр намын дансанд хүлээн авах бөгөөд бэлэн мөнгөөр хандив авахыг хориглоно. Гишүүний татвар болон хандивыг нэг харилцах дансанд байршуулна.

33.3.Дараах зүйл нь үнэ төлбөргүйгээр, эсхүл зах зээлийн дундаж ханшаас доогуур үнээр хийгдэж байгаа тохиолдолд мөнгөн бус хандивт хамаарна:

33.3.1.хөдлөх, үл хөдлөх эд хөрөнгө болон эдийн бус баялгийг ашиглуулах, эзэмшүүлэх;

33.3.2.үйлчилгээ үзүүлэх;

33.3.3.төлбөрөөс чөлөөлөх, хөнгөлөх;

33.3.4.арга хэмжээний зардлыг төлөх;

33.3.5.ивээн тэтгэх.

33.4.Хандивыг мөнгөн бус хэлбэрээр авах тохиолдолд түүнийг зах зээлийн дундаж ханшийг үндэслэн мөнгөн дүнгээр илэрхийлэн санхүүгийн тайланд тусгана.

33.5.Монгол Улсын иргэн, хуулийн этгээдээс нэг жилийн хугацаанд нэг намд өгөх хандив энэ хуулийн 33.6, 33.7-д заасан хэмжээнээс илүүгүй байна. Намд өгсөн хандивын хэмжээг уг нам, түүний салбар болон бүтцийн нэгжид өгсөн хандивын нийлбэр дүнгээр тооцно.

33.6.Нэг жилд нэг иргэнээс авах хандивын дээд хэмжээ нь нэг сарын хөдөлмөрийн хөлсний доод хэмжээг 12 дахин нэмэгдүүлсэн үнийн дүнгээс илүү байхыг хориглоно.

33.7.Нэг жилд нэг хуулийн этгээдээс авах хандивын дээд хэмжээ нь нэг сарын хөдөлмөрийн хөлсний доод хэмжээг 50 дахин нэмэгдүүлсэн үнийн дүнгээс илүү байхыг хориглоно.

33.8.Хуулийн этгээдийн намд өгсөн хандивын хэмжээг уг хуулийн этгээд, хуулийн этгээдийн хараат болон охин компани, салбар, төлөөлөгчийн газрын өгсөн хандивын нийлбэр дүнгээр тооцно. Намд өгсөн хандивын хэмжээг мөнгөн болон мөнгөн бус хандивын нийлбэр дүнгээр тооцно.

33.9.Хандивлагч намын салбар болон бүтцийн нэгжид нэр зааж өгсөн хандивыг тухайн зориулалтын дагуу захиран зарцуулна.

33.10.Намын харьяа байгууллага нь энэ хуулийн 34.6-д хориглосон этгээдээс хандив авахыг хориглоно.

33.11.Нэг хуулийн этгээд, эсхүл иргэнээс намд болон тухайн намын харьяа байгууллагад өгөх нийт хандив энэ хуулийн 33.6, 33.7-д зааснаас илүүгүй байна.

33.12.Намын харьяа байгууллага санхүүгийн тайлангаа энэ хуулийн Зургадугаар бүлэгт заасан шаардлагын дагуу гаргаж тухайн намд болон сонгуулийн төв байгууллагад хүргүүлнэ.

34 дүгээр зүйл.Хандивтай холбогдуулан хүлээх үүрэг, хориглох зүйл

Хэвлэх

34.1.Нам дараах хандив өгсөн иргэний ургийн овог, эцэг /эх/-ийн нэр, өөрийн нэр, эсхүл хуулийн этгээдийн нэр, хандивын хэмжээ, хандивыг хүлээн авсан он, сар, өдрийг цахим хуудсандаа хайлт хийх боломжтой нээлттэй өгөгдлийн санд улирал тутам байршуулж, сонгуулийн төв байгууллагад хүргүүлэх бөгөөд уг мэдээллийг намын санхүүгийн тайланд тусгайлан заана:

34.1.1.нэг жилд нийлбэр дүнгээр нэг сарын хөдөлмөрийн хөлсний доод хэмжээг хоёр дахин нэмэгдүүлсэнтэй тэнцэх, эсхүл түүнээс дээш төгрөгийн хандив өгсөн;

34.1.2.нэг жилд нийлбэр дүнгээр нэг сарын хөдөлмөрийн хөлсний доод хэмжээг хоёр дахин нэмэгдүүлсэнтэй тэнцэх, эсхүл түүнээс дээш төгрөгийн үнийн дүнтэй мөнгөн бус хандив.

34.2.Сонгуулийн төв байгууллага энэ хуулийн 34.1-д заасан мэдээллийг хүлээн авснаас хойш ажлын таван өдрийн дотор цахим хуудсандаа нийтэлж, ил тод, нээлттэй байлгана. Иргэн, хуулийн этгээд энэ хуульд тусгасан хандивын дээд хэмжээнд багтаан нэгээс дээш удаа хандив өгсөн бол хандивын дүнг өмнөх хандивын дүн, хүлээн авсан он, сар, өдрийн хамт мэдээлнэ.

34.3.Нам энэ хуулийн 34.1-д заасан мэдээллийг нээлттэй өгөгдлийн санд улирал тутамд байршуулаагүй, эсхүл сонгуулийн төв байгууллагад хүргүүлээгүй бол сонгуулийн төв байгууллага тухайн намд энэ хуулийн 27.5-д заасан төрийн санхүүжилтийн /С1 х Т1/ хэсгийг дараагийн жилд олгохгүй.

34.4.Нэг жилд нийлбэр дүнгээр нэг сарын хөдөлмөрийн хөлсний доод хэмжээг хоёр дахин нэмэгдүүлснээс бага хандивыг намын санхүүгийн тайланд тусгана.

34.5.Нам хандивтай холбогдуулан дараах үүрэг хүлээнэ:

34.5.1.хандивлагч хандив өгөх эрхтэй эсэхийг хуулийн дагуу тодорхойлох;

34.5.2.хандивлагчийн нэр, хаягийн талаар бүртгэл хөтлөх;

34.5.3.энэ хуулийн 34.6-д заасан хориглосон этгээдээс хандив хүлээн авснаа мэдсэнээс хойш ажлын 10 өдрийн дотор тухайн хандивлагч болон сонгуулийн төв байгууллагад энэ тухай мэдэгдэж, хандивыг сонгуулийн төв байгууллагад шилжүүлэх;

34.5.4.хандив болон хандивлагчийн мэдээллийг санхүүгийн тайланд тусгаж, сонгуулийн төв байгууллагад мэдэгдэх, сонгуулийн төв байгууллагын шаардсан нэмэлт мэдээллийг тухай бүр гаргаж өгөх;

34.5.5.мөнгөн бус хандив авч байгаа тохиолдолд хандивлагчтай хандивын гэрээг бичгээр байгуулж гэрээнд заасан зориулалтын дагуу зарцуулах;

34.5.6.энэ хуульд заасан бусад.

34.6.Нам дараах этгээдээс хандив авахыг хориглоно:

34.6.1.гадаадын иргэн, харьяалалгүй хүн;

34.6.2.гадаад улс буюу гадаад улсын төрийн байгууллага, нам, хуулийн этгээд, олон улсын байгууллага, гадаадын хөрөнгө оруулалттай аж ахуйн нэгж;

34.6.3.төрийн байгууллага болон нутгийн өөрөө удирдах байгууллага;

34.6.4.үйлдвэрчний эвлэл, шашны болон бусад төрийн бус байгууллага, мэргэжлийн холбоо;

34.6.5.төрийн болон орон нутгийн өмчит, төрийн болон орон нутгийн өмчийн оролцоотой аж ахуйн нэгж, тэдгээрийн захирал, төлөөлөн удирдах зөвлөлийн дарга;

34.6.6.18 нас хүрээгүй Монгол Улсын иргэн;

34.6.7.байгуулагдаад нэг жил болоогүй хуулийн этгээд;

34.6.8.тодорхой нэр, хаяггүй этгээд, эсхүл нэр нь тодорхойгүй гуравдагч этгээдийн хандивыг дамжуулж байгаа этгээд;

34.6.9.өөртөө, эсхүл бусдад давуу байдал бий болгох зорилгоор хандив өгч байгаа этгээд;

34.6.10.бусад иргэн, хуулийн этгээдийн нэрийн өмнөөс мөнгөн болон мөнгөн бус хандивыг намд өгч байгаа иргэн, хуулийн этгээд;

34.6.11.дампуурсан хуулийн этгээд;

34.6.12.уул уурхай, ашигт малтмалын олборлолт, боловсруулах салбарын хуулийн этгээд;

Энэ заалтыг 2024 оны 04 дүгээр сарын 19-ний өдрийн хуулиар нэмсэн./

34.6.13.хуулиар хориглосон бусад этгээд.

/Энэ заалтын дугаарт 2024 оны 04 дүгээр сарын 19-ний өдрийн хуулиар өөрчлөлт оруулсан./

34.7.Иргэдийн улс төрийн боловсрол, ардчилал, хүний эрх, эрх чөлөөг дэмжих, эсхүл тухайн намыг ардчилсан зарчмын дагуу бэхжүүлэх зорилгоор хамтарч ажиллах хүрээнд олон улсын байгууллага болон гадаад улсын байгууллагатай хамтран зохион байгуулах арга хэмжээ, хэрэгжүүлэх төслийн санхүүжилт энэ хуулийн 34.6.2-т хамаарахгүй.

34.8.Хандивлагч өөртөө, бусдад давуу байдал бий болгох зорилгоор хандив өгөхийг хориглоно.

34.9.Намд хандив өгснийхөө төлөө хандивлагч нь өөртөө болон бусдад аливаа давуу байдал олгохыг болон намын дотоод асуудлыг ардчилсан бус зарчмаар шийдвэрлэхийг шаардах, шахалт үзүүлэхийг хориглоно.

34.10.Хандивлагч намд хандив өгөхдөө бусад этгээдийн нэр, хаяг, мэдээллийг ашиглахыг хориглоно.

34.11.Иргэн, хуулийн этгээд нь бусад иргэн, хуулийн этгээдийн нэрийн өмнөөс мөнгөн болон мөнгөн бус хандивыг намд өгөхийг хориглоно.

34.12.Хуулийн этгээд намд хандив өгсөн бол хандивын хэмжээ, зориулалтыг нягтлан бодох бүртгэл, санхүүгийн тайландаа тусгана.

34.13.Намын санхүүгийн тайланд аудит хийхээр гэрээ байгуулсан аудитын хуулийн этгээд хандивын талаарх баримт, мэдээллийг хандивлагчаас гаргуулан авна.

35 дугаар зүйл.Улс төрийн намын өөрийн хөрөнгө, түүнээс олсон орлого

Хэвлэх

35.1.Нам нь тухайн намтай холбоотой хэвлэл, сурталчилгааны материал болон өөрийн хөрөнгийг захиран зарцуулах замаар орлого олж болно.

35.2.Энэ хуулийн 35.1-д зааснаас бусад аж ахуйн үйл ажиллагаанаас орлого олохыг хориглоно.

35.3.Энэ хуулийн 35.1-д заасны дагуу захиран зарцуулах үнэ зах зээлийн дундаж ханшаас их байвал түүнийг намд өгсөн хандивт тооцох бөгөөд түүний хэмжээ энэ хуулийн 33.6, 33.7-д зааснаас илүүгүй байна.

35.4.Намын нэг жилд өөрийн хөрөнгө, түүнээс олсон орлого нь тухайн намд олгосон төрийн санхүүжилтийн 50 хувиас ихгүй байна.

ЗУРГАДУГААР БҮЛЭГ

УЛС ТӨРИЙН НАМЫН САНХҮҮГИЙН ТАЙЛАН

36 дугаар зүйл.Улс төрийн намын санхүүгийн тайлан

Хэвлэх

36.1.Намын санхүүгийн тайлан нь энэ хуульд заасан орлого, зарлагын тооцоо, түүнтэй холбоотой хөрөнгийн бүртгэл болон тайлбар хэсгээс бүрдэнэ.

36.2.Нам санхүүгийн тайлангаа Нягтлан бодох бүртгэлийн тухай хууль болон энэ хуульд заасан шаардлагын дагуу гаргана.

36.3.Орлогод дараах зүйлийг бүртгэнэ:

36.3.1.намын гишүүний татвар;

36.3.2.сонгуульт гишүүний татвар;

36.3.3.иргэний өгсөн хандив;

36.3.4.хуулийн этгээдийн өгсөн хандив;

36.3.5.намтай холбоотой хэвлэл, сурталчилгааны материал захиран зарцуулах замаар олсон орлого;

36.3.6.өөрийн хөрөнгийг захиран зарцуулах замаар олсон орлого;

36.3.7.төрийн санхүүжилт;

36.3.8.төрөөс үзүүлэх шууд бус дэмжлэг;

36.3.9.бусад орлого;

36.3.10.энэ хуулийн 36.3.1, 36.3.2, 36.3.3, 36.3.4, 36.3.5, 36.3.6, 36.3.7,

36.3.8, 36.3.9-д заасан нийт орлого.

36.4.Зардалд дараах зүйлийг бүртгэнэ:

36.4.1.цалин хөлс;

36.4.2.урсгал зардал;

36.4.3.энэ хуулийн 26.3.1-д заасан үйл ажиллагааны зардал;

36.4.4.энэ хуулийн 26.3.2-т заасан үйл ажиллагааны зардал;

36.4.5.энэ хуулийн 26.3.3-т заасан үйл ажиллагааны зардал;

36.4.6.энэ хуулийн 36.4.3, 36.4.4, 36.4.5-д зааснаас бусад үйл ажиллагааны зардал;

36.4.7.сонгуулийн зардал;

36.4.8.эд хөрөнгийн ашиглалтын зардал;

36.4.9.бусад зардал;

36.4.10.энэ хуулийн 36.4.1, 36.4.2, 36.4.3, 36.4.4, 36.4.5, 36.4.6, 36.4.7, 36.4.8, 36.4.9-д заасан нийт зардал.

36.5.Хөрөнгөд дараах зүйлийг бүртгэнэ:

36.5.1.барилга;

36.5.2.эзэмшлийн газар;

36.5.3.ажлын байрны тоноглол, техник хэрэгсэл;

36.5.4.бэлэн мөнгөний үлдэгдэл;

36.5.5.хуримтлал;

36.5.6.бусад хөрөнгө.

36.6.Санхүү, төсвийн асуудал эрхэлсэн төрийн захиргааны төв байгууллага намын санхүүгийн тайлангийн бүтэц, агуулга, хөрөнгө, орлого, зарлагын ангиллыг тодорхойлон тайлагнах журмыг сонгуулийн төв байгууллагатай хамтран энэ хуульд нийцүүлэн батална.

36.7.Намын хандивыг дараах үзүүлэлтээр бүртгэнэ:

36.7.1.намын дансанд төвлөрүүлсэн нийт хандивын хэмжээ, хандивлагчийн тоо;

36.7.2.хандивлагч иргэний ургийн овог, эцэг /эх/-ийн нэр, өөрийн нэр, оршин суугаа газрын хаяг, хандивын хэмжээ, хэлбэр, мөнгөн бус хандивын үнэлгээ;

36.7.3.хандивлагч хуулийн этгээдийн нэр, оршин байгаа газрын хаяг, гүйцэтгэх удирдлагын ургийн овог, эцэг /эх/-ийн нэр, өөрийн нэр, хандивын хэмжээ, хэлбэр, мөнгөн бус хандивын үнэлгээ.

36.8.Иргэн намын дансанд мөнгөн хандив шилжүүлэхдээ өөрийн орлогоос шилжүүлэх бөгөөд төлбөрийн даалгаварт ургийн овог, эцэг /эх/-ийн нэр, өөрийн нэр, төрсөн он, сар, өдөр, байнга оршин суугаа газрын хаяг, регистрийн дугаарыг тус тус заана.

36.9.Нам хандивыг сонгуулийн төв байгууллагаас баталсан бүртгэлийн маягтын дагуу цаасаар болон цахимаар бүртгэнэ.

36.10.Мөнгөн бус хөрөнгийг ижил төстэй хөрөнгийн зах зээлийн жишиг үнээр үнэлж мөнгөн дүнгээр бүртгэнэ.

36.11.Эд зүйлийг худалдах, зарцуулахад түүний эд хөрөнгийн бүртгэлд бүртгэгдсэн үнээр зарлага гаргана.

36.12.Намын орон нутгийн салбар хооронд хийгдсэн дотоодын суутган тооцоонд хөрөнгө зарцуулсан салбар дээр зарлагын бүртгэл хийгдэнэ.

36.13.Нам тайландаа нэмэлт тайлбар хавсаргаж болно.

36.14.Намын санхүүгийн тайланд намын салбар болон бүтцийн нэгж, намын дэргэдэх бодлогын судалгааны байгууллагын санхүүгийн тайланг нэгтгэж, харьяа байгууллагын санхүүгийн мэдээллийг тусгана.

36.15.Намын нэгдсэн тайланд намын төв байгууллагын тайланг доод шатны намын салбар нэгжийн тайлангийн хамт тус тус хавсаргана. Орон нутаг дахь салбар нэгжийн тайланд хандив өгсөн бүх хандивлагчийн ургийн овог, эцэг /эх/-ийн нэр, өөрийн нэр, тус бүр өргөсөн хандивын хэмжээтэй хамт бичиж тусгана. Намын төв байгууллага энэ хандив болон хандивлагчийн жагсаалтыг нэгтгэж, авсан нийт хандивын хэмжээ, тодорхой нэг хандивлагчаас өргөсөн хандивын нийлбэр дүнг нэгтгэн гаргана.

36.16.Сонгуулийн төв байгууллага намын санхүүгийн тайлан, түүнд холбогдох баримт бичгийг тухайн тайлант хугацаа дууссанаас хойш 10 жил хадгална.

37 дугаар зүйл.Улс төрийн намын санхүүгийн тайлан гаргах

Хэвлэх

37.1.Нам санхүүгийн нэгтгэсэн тайланг үнэн зөвөөр гаргана. Намын салбар нэгжийн гүйцэтгэх байгууллага өөрийн санхүүгийн тайланг гаргаж, намын төв байгууллагад хүргүүлнэ.

37.2.Намын санхүүгийн хагас жилийн тайланг жил бүрийн 07 дугаар сарын 20-ны өдрийн дотор, жилийн эцсийн тайланг дараа оны 02 дугаар сарын 10-ны өдрийн дотор сонгуулийн төв байгууллагад хүргүүлнэ.

37.3.Нам санхүүгийн тайланг гаргахдаа Шилэн дансны тухай хуулийн 4, 5 дугаар зүйлд заасан зарчмыг баримталж, энэ хуулийн 36 дугаар зүйлд заасныг тусгана.

37.4.Намын санхүүгийн тайланд дараах агуулга бүхий намын үйл ажиллагааны товч тайланг хавсаргана:

37.4.1.намын гишүүний тоог тайлант жилийн 12 дугаар сарын 31-ний өдрийн байдлаар;

37.4.2.намын удирдах дээд байгууллага, төлөөллийн төв байгууллагыг хуралдуулсан эсэх мэдээлэл;

37.4.3.энэ хуулийн 26.3-т заасан үйл ажиллагааны талаарх мэдээлэл;

37.4.4.энэ хуулийн 35.1-д заасан үйл ажиллагааны талаарх мэдээлэл.

37.5.Намын дарга, санхүүгийн асуудал хариуцсан удирдах ажилтан нь аль нэг аж ахуйн нэгж, байгууллагад санхүүтэй холбогдсон ажил, албан тушаал эрхлэхийг хориглоно. Түүнчлэн намын санхүүгийн асуудал хариуцсан удирдах ажилтан нь төрийн алба, төрийн болон орон нутгийн өмчит хуулийн этгээдэд давхар алба хашихыг хориглоно.

37.6.Нам нягтлан бодох бүртгэлийн анхан шатны баримт хөтлөөгүй, санхүүгийн тайлан, нягтлан бодох бүртгэлийн баримтыг Архив, албан хэрэг хөтлөлтийн тухай хуулийн дагуу хадгалаагүй тохиолдолд холбогдох хуульд заасны дагуу хариуцлага хүлээлгэнэ.

37.7.Намын санхүүгийн тайланг хянан шалгах нэг, эсхүл түүнээс дээш тооны дотоод аудиторыг намын төлөөллийн төв байгууллагаас дөрвөн жилийн хугацаатай томилно. Түүнийг нэг удаа улируулан томилж болно.

37.8.Намын санхүүгийн тайланг сонгуулийн төв байгууллагад хүргүүлэхээс өмнө намын гүйцэтгэх төв байгууллага хэлэлцэнэ.

37.9.Намын санхүүгийн тайланг баталгаажуулж намын дарга болон санхүүгийн асуудал хариуцсан удирдах ажилтан гарын үсэг зурна.

37.10.Санхүүгийн асуудал хариуцсан удирдах ажилтны зурсан гарын үсэг нь тайланд агуулагдаж байгаа мэдээлэл үнэн зөв хийгдсэний баталгаа болно.

37.11.Намын дарга энэ хуулийн 37.9-д зааснаас бусдаар намын санхүү, төсвийн үйл ажиллагаанд захиран зарцуулах эрхтэйгээр оролцохыг хориглоно.

38 дугаар зүйл.Санхүүгийн тайланг баталгаажуулах

Хэвлэх

38.1.Нам жилийн эцсийн санхүүгийн тайлангаа жил бүрийн 03 дугаар сарын 15-ны өдрийн дотор Аудитын тухай хуульд заасан шаардлагыг хангасан аудитын хуулийн этгээдээр дүгнэлт гаргуулан аудит хийсэн санхүүгийн тайланг сонгуулийн төв байгууллагад хүргүүлнэ.

38.2.Аудитын хуулийн этгээд холбогдох баримт бичигтэй танилцах боломжийг нам бүрдүүлэх үүрэгтэй.

38.3.Аудитын хуулийн этгээд намын санхүүгийн тайланг хянаад зөрчилтэй гэж үзвэл тайланг баталгаажуулахаас татгалзах эрхтэй бөгөөд энэ талаар сонгуулийн төв байгууллагад ажлын гурван өдрийн дотор бичгээр мэдэгдэнэ.

38.4.Энэ хуулийн 38.1-д заасан аудитын үйл ажиллагааны зардлыг улсын төсвөөс гаргана.

38.5.Дараах этгээд намын санхүүгийн тайланд аудит хийхийг хориглоно:

38.5.1.тухайн намд болон тухайн намын улс төр, эдийн засгийн ашиг сонирхлыг хангахад чиглэсэн ажил, албан тушаал хашиж байгаа, эсхүл сүүлийн гурван жилийн хугацаанд хашиж байсан;

38.5.2.намын нягтлан бодох бүртгэлийг хөтлөхөд, эсхүл намын тайланг гаргахад оролцсон;

38.5.3.ашиг сонирхлын зөрчил үүссэн бусад нөхцөл.

38.6.Энэ хуулийн 38.1-д заасан аудитын хяналтыг хийхэд намын санхүүгийн тайлан болон аудитын хуулийн этгээдийн илрүүлсэн эрсдэлд үндэслэн орон нутгийн салбар нэгж байгууллагын 5-аас доошгүй хувийг түүвэрт хамруулна.

38.7.Аудитын хуулийн этгээд хянан шалгах үүргээ зохих ёсоор хэрэгжүүлэхэд шаардлагатай тодруулга, баримт бичгийг намын гүйцэтгэх төв байгууллага болон түүний ажилтнаас шаардах эрхтэй. Үүнтэй холбоотойгоор аудитор нягтлан бодох бүртгэлийн анхан шатны баримт, эд хөрөнгийг шалгах эрхтэй.

38.8.Шалгуулж байгаа намын орон нутгийн салбар нэгжийн гүйцэтгэх байгууллагаас тайланд тусгагдах ёстой бүх орлого, зарлага, эд хөрөнгийг бүртгэсэн тухай баталгааг аудиторт бичгээр гаргаж өгнө. Баталгааг орон нутгийн салбар нэгжийн доод шатны намын гүйцэтгэх байгууллагаас гаргуулж болох ба санхүүгийн асуудал хариуцсан удирдах ажилтан бичгээр баталгаа гаргана.

38.9.Аудитын шалгалтын үр дүнг бичгээр тайлагнаж, намын гүйцэтгэх төв байгууллага болон шалгуулсан орон нутгийн салбар нэгжийн гүйцэтгэх байгууллагад хүлээлгэн өгнө.

38.10.Аудитын хуулийн этгээд намын санхүүгийн тайланг нягтлан бодох бүртгэл, бусад баримт бичиг болон намын гүйцэтгэх төв байгууллагаас өгсөн тайлбар, тодруулгыг үндэслэн холбогдох олон улсын стандартын дагуу шалгаж, баталгаажуулан дүгнэлт, тайлан гаргана.

38.11.Аудитын дүгнэлтийг намын тайланд хавсаргах бөгөөд энэ хуулийн 43 дугаар зүйлд заасны дагуу бүрэн хэмжээгээр нийтэлнэ.

39 дүгээр зүйл.Улс төрийн намын санхүүгийн тайлангийн хяналт

Хэвлэх

39.1.Сонгуулийн төв байгууллага намын санхүүгийн тайланг хүлээн авч энэ хуульд заасан шаардлагад нийцсэн эсэхийг хянах бөгөөд энэ хуулийн 38.10-т заасан аудитын тайланг харгалзан үзнэ.

39.2.Хяналтын ажиллагаа дуусгавар болсны дараа сонгуулийн төв байгууллага дүгнэлт гаргах бөгөөд дүгнэлтэд дараах зүйлийг тогтооно:

39.2.1.тайланд алдаа, зөрчил байсан эсэх;

39.2.2.тайланг алдаа, зөрчилтэй гаргасан бол үүний улмаас намд олгосон санхүүжилт зөрүүтэй эсэх.

39.3.Хэрэв намын тайланд байгаа мэдээлэл үнэн, бодит эсэхэд эргэлзэх тодорхой үндэслэл байвал сонгуулийн төв байгууллага тухайн намд ажлын таваас доошгүй өдрийн хугацаа заан мэдэгдэж, тайлбар хийх, залруулах боломж олгоно.

39.4.Энэ хуульд заасны дагуу намын санхүүгийн тайланг сонгуулийн төв байгууллага хүлээн авч хянаад жил бүрийн 04 дүгээр сарын 05-ны өдрийн дотор Төрийн аудитын байгууллагад дүгнэлт гаргуулахаар хүргүүлнэ.

39.5.Төрийн аудитын байгууллага төрөөс намд олгосон санхүүжилт, гүйцэтгэлд гаргасан дүгнэлтийг жил бүрийн төсвийн гүйцэтгэлийн тайланд тусган тайлагнана.

39.6.Энэ хуулийн 39.2-т заасан алдаа, зөрчилтэй тайлан ирүүлсэн нам аудитын хуулийн этгээдийн тогтоосон хугацаанд тухайн алдаа, зөрчлийг арилгаж, тайлангаа бүрэн, эсхүл хэсэгчлэн шинэчлэн ирүүлнэ. Шинэчилсэн тайлангийн үнэн зөвийг аудит хийлгэж баталгаажуулна.

39.7.Санхүүгийн тайланг хянах явцад олж авсан боловч намын тайланд шууд хамаарахгүй мэдээллийг нийтэлж болохгүй бөгөөд төрийн бусад байгууллагад дамжуулахгүй.

40 дүгээр зүйл.Тайлангийн алдаа, зөрчлийг мэдүүлэх үүрэг

Хэвлэх

40.1.Нам сонгуулийн төв байгууллагад санхүүгийн тайланг албан ёсоор хугацаандаа хүргүүлсний дараа өөрийн тайланд алдаа, зөрчил байгааг мэдвэл сонгуулийн төв байгууллагад энэ тухай бичгээр даруй мэдэгдэх үүрэгтэй.

40.2.Алдаа, зөрчлийн тухай сонгуулийн төв байгууллагад мэдүүлсэн цаг мөчид тайланд алдаа, зөрчил агуулагдсан тухай олон нийт болон сонгуулийн төв байгууллага ямар нэгэн мэдээлэлгүй байсан, эсхүл хянах явцад алдаа, зөрчлийг илрүүлээгүй бөгөөд нам алдаа, зөрчлийг бүрэн хэмжээгээр ил тод болгож залруулсан бол энэ хуулийн 41, 42 дугаар зүйлд заасан эрх зүйн үр дагавар үүсэхгүй. Хууль бусаар олж авсан орлогыг сонгуулийн төв байгууллагад түүний тогтоосон хугацаанд нам шилжүүлэн өгнө.

41 дүгээр зүйл.Аудитын дүгнэлтээр тогтоосон алдаа, зөрчлийн үр дагавар

Хэвлэх

41.1.Нам энэ хуулийн 39.6-д заасан хугацаанд алдаа, зөрчлөө арилгаж, санхүүгийн тайлангаа шинэчлэн ирүүлээгүй бол сонгуулийн төв байгууллага тухайн намд энэ хуулийн 27.5-д заасан төрийн санхүүжилтийн /С1 х Т1/ хэсгийг дараагийн жилд олгохгүй.

41.2.Энэ хуулийн 41.1-д заасан намын зөрчил нь бусад намын санхүүжилтийн хэмжээг тогтоох болон олгоход нөлөөлөхгүй.

41.3.Энэ хуулийн 41.1-д заасан арга хэмжээг авахад хүргэсэн алдаа, зөрчлийг намын орон нутгийн нэгж гаргасан тохиолдолд тухайн асуудлыг нам дүрмээр зохицуулна.

42 дугаар зүйл.Хууль бусаар олж авсан хандив

Хэвлэх

42.1.Нам энэ хуулийн 34.5.3-т заасны дагуу хандивыг шилжүүлээгүй бол тухайн нам хууль бусаар авсан хандивыг хоёр дахин өсгөсөн дүнгээр сонгуулийн төв байгууллагад төлнө. Ийнхүү төлөх шийдвэрийг сонгуулийн төв байгууллага гаргана.

42.2.Энэ хуулийн 36.16-д заасан хугацаа өнгөрсөн тохиолдолд энэ хуулийн 42.1-д заасан төлбөр шаардахгүй.

42.3.Сонгуулийн төв байгууллага намаас төрд буцааж төлөх мөнгөний хэмжээг тогтооно. Энэ хугацаанд төрөөс дараагийн санхүүжилт авах эрх намд үүссэн бол сонгуулийн төв байгууллага намаас буцааж төлөх мөнгийг дараагийн санхүүжилтээс суутгаж тооцно.

42.4.Энэ хуулийн 42.1-д заасан арга хэмжээг авахад хүргэсэн алдаа, зөрчлийг намын орон нутгийн салбар нэгж гаргах тохиолдолд зохицуулах заалтыг нам дүрэмдээ тусгана.

43 дугаар зүйл.Тайланг нийтэд мэдээлэх

Хэвлэх

43.1.Сонгуулийн төв байгууллага жил бүрийн 05 дугаар сард багтаан намуудын санхүүгийн тайлан болон үйл ажиллагааны товч тайланг нэгтгэж, Улсын Их Хуралд мэдээлэх бөгөөд өөрийн цахим хуудсанд байршуулж, тухай бүр эмхэтгэж хэвлэн нийтэлнэ.

43.2.Сонгуулийн төв байгууллага жил бүрийн 05 дугаар сард багтаан намуудын орлого, зарлага, хөрөнгийн байдлын талаар харьцуулсан товч мэдээлэл бэлтгэж, өөрийн цахим хуудсанд байршуулж, тухай бүр эмхэтгэж хэвлэн нийтэлнэ.

43.3.Энэ хуулийн 39.6-д заасны дагуу алдаа, зөрчлийг арилган шинэчилсэн тайланг бүхэлд нь, эсхүл хэсэгчлэн нийтэлж, сонгуулийн төв байгууллагын цахим хуудсанд байршуулна.

43.4.Нам санхүүгийн тайлан болон үйл ажиллагааны товч тайлангаа сонгуулийн төв байгууллагад хүргүүлсэн өдрөөс хойш ажлын гурван өдрийн дотор өөрийн цахим хуудсанд байршуулж, цахим хуудасгүй намын тухайд өдөр тутмын хэвлэл мэдээллийн хэрэгсэлд нийтэлж, нийтэд танилцуулах үүрэгтэй.

43.5.Энэ хуулийн 43.4-т заасны дагуу цахим хуудсанд байршуулсан тайланг 10 жилийн хугацаанд устгахыг хориглоно.

43.6.Намын тайланг энэ хуулийн 43.4-т заасны дагуу нийтэд мэдээлсний дараа санхүүгийн тайланд зөрчил илэрсэн бол залруулгыг сонгуулийн төв байгууллагад хүргүүлэх, өөрийн цахим хуудсанд байршуулах, хэвлэн нийтлэх 14 хоногийн хугацааг сонгуулийн төв байгууллагаас тухайн намд өгнө.

43.7.Намын санхүүгийн тайлан болон үйл ажиллагааны товч тайлан, харьцуулсан товч мэдээллийг энэ хуулийн 43.1, 43.2, 43.4-т заасны дагуу цахим хуудсанд бүхэлд нь татаж авах, хайлт хийх боломжтойгоор байршуулна.

43.8.Намын санхүүгийн тайлан болон үйл ажиллагааны товч тайлан, харьцуулсан товч мэдээллийг нийтлэхдээ хандивлагч иргэний ургийн овог, эцэг /эх/-ийн нэр, өөрийн нэр, эсхүл хуулийн этгээдийн нэр, оршин байгаа аймаг, сум, багийн, эсхүл нийслэл, дүүрэг, хорооны нэр, дугаарыг нийтэлнэ.

ДОЛДУГААР БҮЛЭГ

БУСАД ЗҮЙЛ

44 дүгээр зүйл.Хууль зөрчигчид хүлээлгэх хариуцлага

Хэвлэх

44.1.Энэ хуулийг зөрчсөн албан тушаалтны үйлдэл нь гэмт хэргийн шинжгүй бол Төрийн албаны тухай хуульд заасан хариуцлага хүлээлгэнэ.

44.2.Энэ хуулийг зөрчсөн хүн, хуулийн этгээдэд Эрүүгийн хууль, эсхүл Зөрчлийн тухай хуульд заасан хариуцлага хүлээлгэнэ.

45 дугаар зүйл.Хууль хүчин төгөлдөр болох

Хэвлэх

45.1.Энэ хуулийг 2024 оны 01 дүгээр сарын 01-ний өдрөөс эхлэн дагаж мөрдөнө.

МОНГОЛ УЛСЫН ИХ ХУРЛЫН ДАРГА Г.ЗАНДАНШАТАР

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

(2023.11.01-ний өдрийн орчуулга)                                                        Unofficial translation

 

 Entry into force date: January 1, 2024

 

LAW OF MONGOLIA

July 7, 2023                                                                                                Ulaanbaatar city

 

ON POLITICAL PARTIES

/Revised edition/

 

CHAPTER ONE

GENERAL PROVISIONS

Article 1.The purpose of the Law

1.1.The purpose of this Law shall be to regulate relations pertaining to establishment, registration in the party register, reorganization, and liquidation of a political party /hereinafter referred to as "the Party"/ in order to ensure the right to freedom of association of Mongolian citizens, as well as the determination of the legal basis for structure and organization, operating procedures, control, financing, and accountability of the Party.

Article 2.Political parties' legislation

2.1.The political parties' legislation shall consist of the Constitution of Mongolia, this Law, and other legislative acts issued in conformity therewith.

Article 3.The definitions of terms of the Law

3.1.The following terms used in this Law shall be interpreted in the following meanings:

3.1.1."the Party member" shall mean a citizen who accepts party's purpose and conceptions, the party's platform and rules, became a member upon joining the party on a voluntary basis, pays membership fees, and participates in activities of such party with the right to vote and to elect and be elected;

3.1.2."suspension from the Party member" shall mean not having the rights of party member, not to participating in such party activities as the Party member or a supporter;

3.1.3."the Party supporter" shall mean a citizen who actively participates in the activities of the party voluntarily upon supporting the objectives and conceptions of the party;

3.1.4."election platform of the Party" shall mean the directions of policies and activities proposed to be implemented during the term of power of the respective representative bodies and officials based on the party platform;

3.1.5."financial statements of the Party" shall mean set of electronic and printed information consisting from statements issued by the party in accordance with this Law and specified in paragraph 8.1 of the Law on Accounting during the reporting period;

3.1.6."the Party affiliated organization" shall mean a foundation, association and/or non-governmental organization affiliated to the party which engaging in activities aimed at implementing and supporting party activities within the framework enforcement of the goals and objectives of the party or which established within the activities of the party;

3.1.7."the Party platform" shall mean a policy document which defines the principal directions and purposes of the party activities based on the party's conception, values and principles;

3.1.8."elected member" shall mean the Party member who is elected or appointed by the Party for a state political position and who are elected to all levels of the governing, representative, executive body and management position of the party;

3.1.9."financial assistance to be provided by the state" shall mean a state financing and/or indirect financial assistance by the state to be provided to the Party that meets the requirements specified in this Law;

3.1.10."indirect assistance to be provided by the state" shall mean a financial assistance to be provided by the state to the party in the form of non-monetary assets and services;

3.1.11."state financing" shall mean a financial assistance to be provided by the state in the form of monetary for the particular part of the financing of the party for the implementation of its function;

3.1.12."the year of creation of the right to state financing" shall mean a year starting from January 1st of the subsequent year after regular and special elections of the State Great Khural;

3.1.13."donation" shall mean a monetary and non-monetary assets, services, payment discounts and exemptions transferred by citizens and legal entities to the party's ownership without any repayment.

Article 4.Political party and its functions

4.1.The Party shall be the union of the citizens of Mongolian associated on voluntary basis upon expressing the political will of the citizens, participating in elections by proposing national level policies, and taking collective decisions.

4.2.The Party, being an essential component of the Constitutional institution and democratic system, shall implement following functions:

4.2.1.to express the political will of the citizens and public opinion;

4.2.2.to create permanent, stable and active communication between the state and citizens;

4.2.3.to encourage political education and active participation of citizens;

4.2.4.to prepare responsible citizens capable of holding a state political position;

4.2.5.to participate in the development policy and planning of Mongolia;

4.2.6.to compete fairly in elections upon nominating him/her for the candidate.

Article 5.Citizen's right to associate a political party

5.1.Citizens of Mongolia who are eligible to vote shall have the right to associate upon voluntary basis, form the Party, join or leave the Party, participate in political activities in conformity with laws and the party rules and platform, and support or not support the party.

5.2.It shall be prohibited to persecute, threaten, oppress or discriminate against a citizen in any form for associating a political party or for being a member of the Party.

5.3.If the Party member is appointed as a core civil servant, the party membership shall be suspended during the period of his/her public service.

5.4.It shall be prohibited to join a citizen in the Party without his/her consent or by force or to use unlawful influence or pressure for such purpose.

5.5.Except as provided by law, being a member of the Party shall not be a ground for restricting his/her rights or freedoms, or providing him/her an advantage.

5.6.Except as provided by law, it shall be prohibited to identify a citizen as a member of any party without the consent of the citizen in the official personal reference.

5.7.The Party member shall have a right to leave the party at any time based on his/ her intention. Submission of an application for resignation from the Party shall be deemed to be resigned from the party.

5.8.The state shall be obligated to respect, ensure and protect the fundamental right of citizens to association voluntarily, to form the Party, to express an opinion freely.

5.9.Restrictions other than those that are necessary and appropriate for the protection of national security, public order, public morals, public health, or protection of other fundamental human rights and freedoms as well as those specifically provided by laws shall not be imposed on the exercise of the fundamental right to voluntarily association, to form the Party or to express an opinion freely, and other related rights.

5.10.Restrictions permitted in paragraph 5.9 of this Law shall not discriminate against a person on the basis of ethnicity, language, race, age, gender, social origin and status, wealth, occupation, position, religion, opinion and education.

5.11.Unless otherwise specified by law, it shall be prohibited to the party from interfering in exercising by state bodies and officials their official powers.

5.12.Except as provided by law, state bodies and officials shall not interfere in the party activities.

5.13.It shall be prohibited for foreign citizens and stateless persons to form the Party and become a member of the Party.

Article 6.Name and symbol of political party

6.1.The Party shall have a proper name, and at the end of which the general term "party" shall have to be used.

6.2.The Party shall use only its full name and abbreviated name registered in the party register for election campaign and other activities.

6.3.The parties participating in elections by forming a coalition shall use the names specified in the coalition agreement in their election activities.

6.4.The full and abbreviated names, symbols of the Party shall not be duplicated or confusingly similar to the names, symbols of state bodies, local self-governing bodies, monasteries, other legal entities and other political parties.

6.5.The local branch unit of the Party shall use the clarification indicating the respective administrative and territorial unit before the name of the party.

6.6.If the Party is liquidated, reorganized by merger, or has changed its name, it shall be prohibited to the newly formed party or other parties from reusing the full and abbreviated names and symbols of such party for 12 years.

6.7.It shall be prohibited to a legal entity other than the Party from using the word "party" in its proper name.

6.8.The Office of the Supreme Court of Mongolia shall record the party name database and issue inquiries thereof.

Article 7.Rights and obligations of political party

7.1.The Party shall have the following rights:

7.1.1.to express an opinion freely, to organize peaceful demonstrations and assemblies within the framework of the law;

7.1.2.to protect the rights and legitimate interests of the party and its members;

7.1.3.to freely select the structure, organization, goals and methods of the party unless otherwise specified by law;

7.1.4.to generate a source of income and own property in accordance with the law;

7.1.5.to participate in the elections of the State Great Khural of Mongolia and the Citizens' Representatives Khurals of aimags, the Capital city, soums and districts;

7.1.6.to form a coalition with other parties;

7.1.7.to cooperate with international organizations, parties and organization of other countries and to become members of international organization of political parties;

7.1.8.to submit proposals on draft laws to the initiator of the law;

7.1.9.to develop the party's election platform in accordance with the procedures specified in the legislation, to present it to the voters, and to promote it;

7.1.10.other rights specified by law.

7.2.The Party or coalition with a member of the State Great Khural as elected upon nominating from that party or coalition in the election of the State Great Khural shall be understood as the Party with a seat in the State Great Khural.

7.3.The Party shall not be considered the Party with a seat in the State Great Khural in the following events:

7.3.1.becoming unrepresented in the State Great Khural;

7.3.2.the party was liquidated.

7.4.The Party with a seat in the State Great Khural shall exercise the following rights:

7.4.1.to nominate the President of Mongolia individually or jointly;

7.4.2.to submit draft laws, other draft resolutions of the State Great Khural and policy issues to the State Great Khural through the Party caucus in the State Great Khural or, if there is no party caucus, through a member of the State Great Khural;

7.4.3.to propose nominations for political positions through its party caucus in the State Great Khural;

7.4.4.to express its position on national policy issues at the opening of the session of the State Great Khural through its party caucus in the State Great Khural.

7.5.The party shall be obliged to abide the Constitution and other laws of Mongolia.

Article 8.Complying the internal organization and activities of the political party with democratic principles

8.1.The party shall not discriminate in any way and shall provide equal opportunities to its members in nomination, election and appointment to the party's governing bodies, positions and elections.

8.2.The following requirements shall be met in the compounding the organization specified in paragraph 16.1 of this Law:

8.2.1.conducting secret ballot;

8.2.2.ensuring participation and transparency of the members;

8.2.3.having representation of at least 30 percent of either gender when nominating.

8.3.Matters shall be resolved by a majority vote of the members participating at the meetings of the organizations specified in paragraph 16.1 of this Law and other meetings of the party, and the opinions of minorities shall be given the opportunity to be discussed and respected. The charter of the Party may provide that certain issues be decided by the vote of the overwhelming majority.

8.4.The opinion of party members shall be heard and their participation shall be ensured in approving and amending the charter and the platform of the party and nominating candidates for the election.

8.5.The party shall ensure the representation and participation of social interest groups such as women, elders, youth and people with disabilities in its policies and activities.

8.6.It shall be prohibited to the party from discriminating against person and social groups in any form in its policies and activities.

8.7.As specified in paragraph 8.4 of the Law on Ensuring Gender Equality, a report on ensuring the gender equality in the activities of the party shall be submitted to the National Gender Committee.

8.8.The National Gender Committee shall submit its conclusion to the central election body within August 1st of each year regarding whether the requirements specified in sub-paragraph 8.2.3 and paragraph 17.7 of this Law have been met or not.

8.9.The central election body shall submit to the relevant party the requirement to eliminate the violation based on the conclusion specified in paragraph 8.8 of this Law, and if the discrepancies are not eliminated within six months from the date of submission, state financing shall be suspended until the respective discrepancies are eliminated.

Article 9.Conducting activities of a political party electronically and ensuring transparency

9.1.Unless otherwise specified by law, activities of the Party shall be conducted in a transparent and open manner.

9.2.The Party shall keep its charter, platforms, other procedures, financial statements and brief operational report transparently and openly, and shall provide with the opportunities to regularly inform the public and obtain information by public.

9.3.The Party may conduct meetings of its all levels of organizations, voting, trainings, conferences, recruitment of members, membership due collection, fundraising and other activities, and events oriented to the society and members electronically using software ensured the security in accordance with the party charter.

9.4.The Party shall take all possible measures to ensure the integrity, confidentiality and accessibility of the electronic system when organizing electronic meetings and voting, and if the secret voting was conducted electronically, its confidentiality shall not be compromised.

9.5.If the Party has a website or social network address which were officially announced to public, it shall register them with the Communications Regulatory Commission and the Central election body.

9.6.The Party shall post the following documents and information on its website in a transparent manner and update them from time to time:

9.6.1.full name, abbreviated name, symbol of the Party;

9.6.2.charter of the Party;

9.6.3.party platform;

9.6.4.party election platform;

9.6.5.the address of the central executive body of the Party;

9.6.6.family name, last name and first name of the leader of the Party;

9.6.7.family name, last name and first name of the secretary general and the chief officer in charge of financial affairs of the Party;

9.6.8.family name, last name, and first name of the head and member of the party's supreme managing body, central representative body, central executive body, and supervisory body;

9.6.9.telephone number and email address of the Party;

9.6.10.number of party members;

9.6.11.financial statements of the party and its affiliated organizations;

9.6.12.brief operational report of the Party;

9.6.13.if there are branch units in the aimags, soums, the Capital city and districts, family names, last names and first names of the heads of the units;

9.6.14.structure and organization of the party;

9.6.15.information on the activities of the party; and

9.6.16.other information.

9.7.Information regarding the donations received in the bank account of the party and other relevant information shall be posted on the website of the party according to the law. Paragraph 43.8 of this Law shall be adhered to when informing information regarding the donor.

9.8.The Party shall be audited its year-end financial statements, and post it on its website within the first quarter of each year, and disclose it to the public, and its members and supporters.

9.9.If there is a change in the documents and information specified in sub-paragraphs 9.6.1, 9.6.3, 9.6.4, 9.6.5, 9.6.7, 9.6.8, 9.6.9, 9.6.10, 9.6.11, and 9.6.12 of this Law, the party shall submit such documents and information to the central election body within 30 days after the change.

9.10.The central election body shall post the website and social network address of the Party, as well as the documents and information specified in sub-paragraphs 9.6.1, 9.6.2, 9.6.3, 9.6.4, 9.6.5, 9.6.6, 9.6.7, 9.6.8, 9.6.9, 9.6.10, 9.6.11, and 9.6.12 of this Law on its website, and update them from time to time.

Article 10.Prohibitions on activities of a political party

10.1.It shall be prohibited to the Party from conducting the following activities:

10.1.1.to pose serious threat to the independence, sovereignty, territorial integrity and national unity of Mongolia;

10.1.2.to conduct any activity of acquiring state right by unconstitutional method;

10.1.3.to be armed or to be militarized, to become with militarized structure, to conduct activities through violence in order to achieve its goals;

10.1.4.to discriminate against individual based on their origin, ethnicity, language, race, age, gender, social origin, status, wealth, occupation, position, religion, opinion, and education;

10.1.5.to receive direct or indirect donations, assistance and financing from the prohibited entities specified in paragraph 34.6 of this Law;

10.1.6.to demand and receive from its member and supporters monetary and non-monetary assets or services in the form of collateral, deposit or in any other form when granting the right to stand as a candidate at elections;

10.1.7.to establish branch unit of the party within the structure and activities of the organizations and legal entities other than the party; and

10.1.8.others provided by law.

10.2.It shall be prohibited to establish a branch unit of religious, military and militarized, fascist as well as foreign political party in the territory of Mongolia.

10.3.The central election body shall deliver to the party a demand to eliminate the violation specified in sub-paragraph 10.1.7 of this Law upon stating a reasonable time, and if the party fails to comply with the demand within the specified time, the party's right to nominate a candidate for election shall be suspended until the violation is eliminated.

CHAPTER TWO

FORMATION OF A POLITICAL PARTY

Article 11.Formation of a political party

11.1.The Party shall be formed by organizing the General meeting /hereinafter referred to as "founding meeting"/.

11.2.Preparations for the founding meeting of the Party shall be provided in advance, and the place and date to hold it shall be notified to the representatives one month in advance.

11.3.The founding meeting of the party shall be organized upon involving the local representatives.

11.4.The following matters shall be discussed and resolved at the founding meeting of the party:

11.4.1.to approve the full and abbreviated name, symbol design of the Party;

11.4.2.to approve charter and platform of the Party;

11.4.3.to elect the composition of the central representative body, central executive body and supervisory body, to set their organizational structures, rights and duties;

11.4.4.to elect the party leader;

11.4.5.to approve the resolution on founding the party.

11.5.The date of the issuance of the founding resolution to form the Party by the founding meeting shall be considered as the date of formation of the Party and it shall be announced to the public.

11.6.It shall be prohibited to any organization or official from threatening, harassing, pressuring or interfering in the formation of the Party by citizens of Mongolia.

Article 12.Application for registration of a political party

12.1.A member elected as the party leader specified in sub-paragraph 11.4.4 of this Law or his/her authorized representative shall submit a written application for registration of the Party to the Supreme Court along with the documents specified in paragraph 12.3 of this Law within 30 days from the date of formation of the party.

12.2.An application for registration of the Party shall be submitted in accordance with a format approved by the Supreme Court, and shall include the following information and be signed by the applicant:

12.2.1.date of application;

12.2.2.name of the party;

12.2.3.address of the central executive body of the party;

12.2.4.information on the founder of the party;

12.2.5.information on the applicant.

12.3.The following documents shall be attached to the application for registration of the Party:

12.3.1.the founding resolution of the Party, and the resolution shall be signed by the chairman of the meeting or the presidiums of the meeting;

12.3.2.wording of the full name and abbreviated name of the party, pictures of the name, symbol, and flag of the party along with descriptions;

12.3.3.charter of the party;

12.3.4.party platform;

12.3.5.information of the locating address of the central executive body of the party;

12.3.6.record of at least 801 members /family name, last name, first name, registration number, residential address, telephone number, e-mail address, and signature/;

12.3.7.record of the party leader and officer in charge of financial matters of the party /family name, last name, first name, registration number, residential address, telephone number, e-mail address, signature, copy of citizen's ID card/;

12.3.8.information on the assets of the Party, including the list of the assets, the list of donations given to the party, and the source of expenses incurred in connection with the formation of the party;

12.3.9.documents confirming that the date and place of the founding meeting of the party was notified and announced in accordance with paragraph 11.2 of this Law; and

12.3.10.if necessary, a power of attorney.

12.4.Prior to submitting an application for registration of the Party, a temporary bank account shall be opened in the name of one of the founders of the party and movable and immovable property, monetary and non-monetary assets of the party, membership due, donations, and expenses related to the formation of the party shall be reported in the asset information of the party specified in sub-paragraph 12.3.8 of this Law.

12.5.In case the period specified in paragraph 12.1 of this Law is expired due to reasonable excuses, an application for registration of the Party may be submitted to the Supreme Court along with the documents specified in paragraph 12.3 of this Law within 30 days after the expiration of such period.

12.6.The Supreme Court shall approve the information formats specified in sub-paragraphs 12.3.6, 12.3.7, and 12.3.8 of this Law.

Article 13.Examination of applications and documents for registration of a political party

13.1.The Supreme Court shall review the completeness of the application and accompanying documents within 21 days after receiving the application for registration of the party.

13.2.If the following violations are found in the party registration application or accompanying documents, the Supreme Court shall notify the applicant to eliminate such violation and submit additional information within 30 days:

13.2.1.if the documents specified in paragraph 12.3 of this Law are incomplete;

13.2.2.if the charter of the party does not meet the requirements of the form specified in paragraph 15.2 of this Law;

13.2.3.the number of party members does not reach the number specified in sub-paragraph 12.3.6 of this Law, the member entered into registration belongs under the jurisdiction of another party or is represented by another person;

13.2.4.the full name, abbreviated name, symbol and flag of the party do not meet the requirements specified in Article 6 of this Law.

13.3.It shall be prohibited to the Supreme Court from requiring documents other than those specified in paragraph 12.3 of this Law and laws when accepting and examining the applications and documents for the registration of the party.

13.4.The Supreme Court shall be responsible for the list of party registration, profile of registration and related information.

13.5.When the Supreme Court examining whether the party name meets the requirements specified in Article 6 of this Law, it shall use the name database specified in paragraph 6.8 of this Law and sub-paragraph 8.1.5 of the Law on State Registration of Legal Entities.

13.6.The state administrative body in charge of the state registration matters of legal entities shall constitute the conditions for using the name data specified in paragraph 13.5 of this Law.

13.7.The Party as a legal entity shall register the official address of the place of location, assets, and records related to their changes in the Supreme Court within 60 days from the issuance of the relevant decision.

Article 14.Registering and refusing to register a political party

14.1.A decision whether to register or refuse to register the respective party in the party registration shall be issued by a meeting of all judges of the Supreme Court upon discussing it within 30 days after the expiration of the periods specified in paragraphs 13.1 and 13.2 of this Law, and Office of the Supreme Court shall deliver within three working days the decision to the applicant in writing or electronically, and inform the public.

14.2.The Supreme Court shall decide to register the Party in the party registration in cases other than those specified in paragraph 14.4 of this Law.

14.3.The Office of the Supreme Court shall issue a certificate and seal control number within five working days after the announcement of the decision to register the party in the political party registration. The Office of the Supreme Court shall post transparently to the public an introduction of the respective party containing information on the brief of goals, values, and conception, information on the central executive body and officials of the party, address of the locating place, telephone number and e-mail address of the party.

14.4.The Supreme Court shall refuse to register the Party in the party registration on the following grounds:

14.4.1.if the charter and platform of the party are contrary to the Constitution of Mongolia and other laws;

14.4.2.if there are grounds specified in sub-paragraphs 10.1.1, 10.1.2, and 10.1.3 of this Law;

14.4.3.the number of members does not reach the number specified in sub-paragraph 12.3.6 of this Law, the member entered into the registration belongs under jurisdiction of another party or is represented by another person;

14.4.4.if used a name in violation of Article 6 of this Law.

14.5.The Supreme Court shall make a decision on the refusal to register the party within the period specified in paragraph 14.1 of this Law, and the grounds for the refusal to register shall be clearly indicated in the respective decision. This decision shall be officially notified to the appropriate entity and inform public.

14.6.Before making a decision specified in paragraph 14.1 of this Law, the Supreme Court may obtain explanation, additional documents, inquiry, and information from the applicant, the central election body, the state administrative body in charge of the state registration matters of legal entities, and other entities.

14.7.The Chief Justice of the Supreme Court and the head of the central election body shall jointly approve the procedure for delivering the information, documents, and changes made to them as specified in paragraphs 12.2, 12.3, 12.4, 13.7, 15.3, 21.1, and 21.4 of this Law and others to the relevant organizations.

14.8.The decision of the Supreme Court issued in accordance with paragraph 14.1 of this Law shall be final.

14.9.In the event that the Supreme Court makes a decision specified in paragraph 14.5 of this Law, the person who has eliminated the violation shall have a right to re-submit the application to register the party in accordance with this Law based on the procedures specified in Articles 12 and 13 of this Law.

14.10.The Supreme Court shall not accept the application to register the party within 90 days from occurrence of the election voting of the State Great Khural and the periods specified in paragraphs 12.1, 13.1, and 14.1 of this Law shall be suspended.

14.11.The State Supreme Court shall approve the procedure related to party registration in accordance with this Law and other laws by taking into account of the proposals of the central election body and the state administrative body in charge of state registration matters.

CHAPTER THREE

STRUCTURE AND ORGANIZATION OF A POLITICAL PARTY

Article 15.Charter of a political party

15.1.The structure, organization and management system of the Party shall be regulated by the charter of the Party as specified in this Law.

15.2.The charter of the Party shall include the following common items:

15.2.1.conception, values, and goals of the party;

15.2.2.full and abbreviated name, symbol of the party;

15.2.3.grounds for joining the Party as a member, suspending membership, rights and obligations of a member, expelling from the Party and imposing other disciplinary sanctions;

15.2.4.the supreme governing body of the party, central representative body, the central executive body, the supervisory body and other organizations, their composition, term of office, competences, procedures on holding meetings and decision-making;

15.2.5.election, dismissal and resignation of the leader of the Party, and his/her term of powers, and competence;

15.2.6.procedure for amending the charter of the party;

15.2.7.methods and procedures for reorganization of the Party and termination of party activities;

15.2.8.procedures for selecting, appointing and dismissing candidates for public political positions and party leadership positions, and procedure for ensuring gender equality in such activities;

15.2.9.procedures for constituting, allocating and reporting of the Party assets and income;

15.2.10.grounds and procedures for forming and liquidating branch and structural units of the Party.

15.3.Amendments made into the charter of the Party and a decision to appoint a leader of the Party shall be officially submitted to the Supreme Court within 60 days.

15.4.The Office of the Supreme Court shall record the information related to the decision specified in paragraph 15.3 of this Law, inform the public regarding it, and submit it to the central election body.

15.5.The Supreme Court shall decide the request made in accordance with paragraph 15.3 of this Law within 30 days, and the decision of the Supreme Court shall be final.

Article 16.Structure and organization of a political party

16.1.The party shall either have a supreme governing body, central representative body, central executive body and a supervisory body.

16.2.The structural units of the Party shall be regulated by the charter of the Party and organizations other than those specified in paragraph 16.1 of this Law may be established by the charter of the Party.

Article 17.Governing bodies of political parties

17.1.The meeting of party members or their representatives shall be the supreme governing body of the Party and it shall convene at least once every four years.

17.2.The supreme governing body of the Party shall decide the following matters within the scope of its exclusive powers:

17.2.1.to approve of the charter and platform, and the amendments to them;

17.2.2.to elect or to certify the composition of the party's central representative body for a period up to four years, elect the members of the supervisory body of the party for a period up to four years, and review of the reports of these bodies at least once every four years;

17.2.3.to change the name of the party, reorganize the Party, terminate the party activities; and

17.2.4.other matters specified in the charter of the Party.

17.3.The party shall have a central representative body which shall operate in the spare time of the supreme governing body of the party and it shall convene a meeting at least once per annum.

17.4.If at least two thirds of the members of the supreme governing body of the Party issue a proposal, the matters on the amendments to be made to the Charter of the Party may be discussed and resolved. This amendment shall not exceed one third of the charter of the Party.

17.5.As specified in the charter of the Party, the supreme governing body or central representative body of the Party shall appoint the central executive body of the Party for a term up to four years. The central executive body shall have at least three members.

17.6.The supreme governing body or the central representative body of the Party shall appoint the party leader and the central executive body shall appoint the chief financial officer in accordance with the charter of the Party.

17.7.The composition of the central representative body, central executive body, and supervisory body of the Party shall include the representation of at least 40 percent of either gender.

Article 18.Supervisory body of a political party

18.1.The Party shall have a supervisory body with a function to monitor the implementation of the charter of the party, and to review and resolve internal disputes which are governed by the charter of the Party.

18.2.It shall be prohibited from electing a member of the representative body and central executive body, and a full-time employee of the party as a member of the supervisory body of the party.

18.3.The supervisory body of the Party shall operate independently and it shall be prohibited to interfere in its activities.

18.4.The supervisory body of the Party shall review and resolve the following disputes and clearly state its grounds in its decision:

18.4.1.a dispute whether the charter of the Party is violated;

18.4.2.a dispute arisen between the Party and its members;

18.4.3.a dispute arisen in connection with the internal election of the Party;

18.4.4.a dispute related to the financial activities of the Party.

18.5.The procedure for resolving disputes specified in paragraph 18.4 of this Law shall be approved in accordance with the charter of the Party. This procedure shall ensure the guarantees of the right to a fair adjudicating including to provide explanations and evidence by disputing part, and to personally participate in the dispute resolution hearings.

Article 19.Other organization of a political party

19.1.A policy research institution with duties to advise in policy development of the Party, conduct research, train and prepare party members, and support the political education of citizens shall operate next to the Party.

19.2.The party policy research institution may be in the form of a fund, and its operational and financial reports shall be reported in accordance procedures specified in this Law.

19.3.In addition to the structure and organization of the Party specified in this Law, the charter of the Party may provide the regulation on the formation of a structural unit with functions of consulting on social, economic and other sector policy issues, and assessing whether the policies and activities of the Party are compatible with human rights and gender equality.

19.4.The party may have a committee to organize the electing works of the candidates from the Party to the elections of the State Great Khural of Mongolia. The requirements for the composition of the committee, its formation, regulation of conflict of interest, and operational procedures shall be in accordance with Article 8 of this Law and charter of the Party.

19.5.When electing candidates from the Party to the elections of the State Great Khural of Mongolia, the provisions specified in the sub-paragraphs 8.2.1, 8.2.2, and paragraph 8.3 of this Law shall be adhered to, and it shall be grounded on the ethical and other requirements set by legislation and relevant procedures for holding the respective position.

19.6.The procedures specified in paragraphs 19.4 and 19.5 of this Law shall be approved by the central representative body of the party.

Article 20.Rights, obligations, and guarantees of political party members

20.1.The Party members shall have the following rights:

20.1.1.to participate in party activities with equal rights;

20.1.2.to elect and being elected to the structural organization of the party;

20.1.3.other rights specified in the charter of the Party.

20.2.The Party members shall have the following obligations:

20.2.1.to pay dues specified in the charter of the Party;

20.2.2.to obey legislation and charter of the Party;

20.2.3.other obligations specified in the party charter.

20.3.Expulsion from the Party shall be decided by the supervisory body of the Party in accordance with the prescribed procedures.

20.4.It shall be prohibited from expelling the Party member, except in cases of intentional violation of the charter of the Party, or serious violation of values and principles of the Party.

20.5.The Party shall maintain the records of party members in accordance with the Law on the Personal Data Protection and shall update annually.

CHAPTER FOUR

CONSIDERING A political PARTY INACTIVE, REORGANIZATION OR LIQUIDATION OF A political PARTY

Article 21.Considering a political party inactive

21.1.Based on the information submitted by the central election body, the Supreme Court shall consider the Party inactive in the following situations:

21.1.1.if the Party failed to participate upon nominating as a candidate for the regular election of the State Great Khural for two consecutive terms;

21.1.2.if the Party failed to submit its financial statements to the central election body for two consecutive years in breach of its obligations specified in paragraph 37.2 of this Law;

21.1.3.if the Party failed to convene supreme governing body or central representative body of the Party for the period of 5 years.

21.2.If the Party is considered inactivate, state financing to be given to the respective party shall be terminated, and the party shall not be allowed to participate in all levels of elections until the violation is eliminated. During this period, a right to run independently in any election by a member of the Party shall not be restricted.

21.3.The relevant evidences in respect to making a decision to participate in the election by the competent body of the party which committed the violation specified in sub-paragraph 21.1.1 of this Law and registering with the central election body, or the violation specified in sub-paragraphs 21.1.2 and 21.1.3 of this Law has been eliminated shall be  officially submitted to the central election body.

21.4.The central election body shall submit the evidences referred to in paragraph 21.3 of this Law to the Supreme Court within five working days after receipt of them. The Supreme Court shall review and resolve whether to consider the party active within 60 days from the date of receipt.

21.5.The Supreme Court shall not make a decision to consider the Party active or inactive after January 1st of the election year until the end of the voting.

21.6.The decision of the Supreme Court issued in accordance with this article shall be final.

Article 22.Liquidation of a political party

22.1.The party shall be liquidated in accordance with this Law by the ways of reorganization or termination of its activities upon a decision of the supreme governing body of the party, or dissolution of the Party upon the decision of the Supreme court.

22.2.Within five working days after receipt of the decisions specified in paragraphs 23.1 and 24.1 of this Law, or after issuance of the decision specified in paragraph 25.3 of this Law, the Supreme court shall exclude the respective party from the party registration, and invalidate the certificate and control number of the seal and stamp.

22.3.The Office of the Supreme Court shall deliver the decision on the liquidation of the party and other necessary information to the central election body and other persons, and inform the public in accordance with this Law.

22.4.It shall be prohibited from distributing the assets of the liquidated party to its members.

22.5.If the property and assets of a reorganized party are kept in possession or ownership in violation of paragraph 23.6 of this Law, or distributed the assets to its members in violation of paragraph 22.4 of this Law, such assets shall be confiscated and retained as state revenue by the central election body, unless otherwise provided by law.

22.6.Unless otherwise stated in this Law, other relations in connection with the liquidation of the Party, such as the appointment of a liquidation commission, shall be regulated by the Civil Code.

Article 23.Reorganization of a political party

23.1.The party may be reorganized by the ways of merger or consolidation in accordance with this Law, and a decision to this effect shall be submitted to the Supreme Court within 10 working days after the decision is made by the supreme governing body of the party.

23.2.The rights, obligations, liabilities and properties of the merged parties shall be transferred to the reorganized party at the result of merging, and the respective party shall be registered newly as specified in this Law.

23.3.Parties that are reorganized by merger may use the name of one of the parties as the name of the newly formed party.

23.4.Among the parties reorganized by merger, the date of establishment of the Party shall be determined by representing the date of the first party formed at the beginning.

23.5.If the Party terminates its activities and consolidates with another party, the rights, obligations, liabilities, jurisdiction of party members, and assets of such party shall be transferred to the party to which it consolidated.

23.6.If the Party is reorganized in accordance with this Law, it shall be prohibited to its members and other citizens and legal entities who do not agree with the above decision from owning or continuing to use its property and assets in any form.

23.7.Other relations in connection with the reorganization of the Party shall be regulated by the relevant provisions of the Civil Code.

Article 24.Suspension of a political party activities

24.1.The decision to suspend the activities of the Party shall be submitted to the Supreme Court within 10 working after the decision is made by the supreme governing body of the party.

24.2.If a decision is made in accordance with paragraph 22.2 of this Law, the liquidation commission shall transfer the remaining funds to the central election body after settling debts of the Party.

24.3.The central election body shall allocate the funds transferred in accordance with paragraph 24.2 of this Law to improve the political education of citizens.

Article 25.Dissolution of a political party

25.1.If situation of possible violation of the prohibitions specified in sub-paragraphs 10.1.1, 10.1.2, and 10.1.3 of this Law was detected, the central election body shall issue a proposal with justification on the dissolution of the Party and submit it to the Supreme Court along with relevant evidence and minutes of the meetings.

25.2.The central election body shall issue the proposal specified in paragraph 25.1 of this Law by a vote of three-fourths of all members.

25.3.The proposal of the central election body on dissolution of the Party shall be reviewed and discussed by a meeting of all judges of the Supreme Court within 30 days after the receipt of it, and if the justification specified in paragraph 25.1 of this Law was found, a decision to dissolve the party shall be made, and it shall be delivered by the Office of the Supreme Court to the central election body within 10 working days.

25.4.The decision of the Supreme Court issued in accordance with paragraph 25.3 of this Law shall be final.

CHAPTER FIVE

POLITICAL PARTY FINANCING

Article 26.Source of income of the political party

26.1.Income of the Party shall have the following sources:

26.1.1.financial assistance to be provided by the state;

26.1.2.membership dues;

26.1.3.donations;

26.1.4.party's own property and income earned from thereto;

26.1.5.other income permitted by this Law.

26.2.The financial assistance to be provided by the state to the Party in accordance with paragraph 3 of Article Nineteen1 of the Constitution of Mongolia shall consist of state financing to be provided under Article 27 of this Law and an indirect assistance to be provided by the state in accordance with Article 30 of this Law.

26.3.The following percentage of annual state financing to be allocated to the party shall be used for the following purposes:

26.3.1.at least 20 percent of state financing for supporting political participation and training of social interest groups including women, elders, youth, people with disabilities;

26.3.2.at least 15 percent of state financing for improving the political education of party members and citizens, and promoting the values of democracy and human rights to the public;

26.3.3.at least 15 percent of state financing for conducting research aimed to develop platform and policy of the Party, implementation of projects and programs, and development of the party's internal democracy.

26.4.At least one third of the target financing specified in sub-paragraphs 26.3.1, 26.3.2 and 26.3.3 of this Law shall be allocated on financing the activities of the policy research institution of the Party.

26.5.The financing specified in paragraph 26.3 of this Law shall be prohibited to allocate for purposes other than its intended purpose.

26.6.If the applicable percentage of the state financing is allocated in violation of paragraph 26.3 of this Law, the central election body shall be returned the funds allocated unlawfully to the state budget or deducted them from subsequent state financing.

26.7.The Party shall only receive income set forth in paragraph 26.1 of this Law through a single bank account and it shall be prohibited to the party from having another bank account.

26.8.It shall be prohibited to the party from receiving the income specified in paragraph 26.1 of this Law in digital currency.

Article 27.State financing

27.1.State financing shall be provided through allocation of MNT amount equal to multiplication of not more than 0.7 percent of the minimum monthly wage by the total number of voters registered in the last regular or extraordinary elections of the State Great Khural from the state budget to political parties annually in accordance with this Law.

27.2.The amount of state financing shall not exceed the provisions specified in paragraphs 27.1 and 27.8 of this Law.

27.3.The parties that have received votes one or more percent of the voters shall receive state financing.

27.4.It shall be prohibited to provide state financing to the Party that does not meet the requirements specified in paragraph 27.3 of this Law.

27.5.The central election body shall annually provide state financing to the Party that meets the requirements specified in paragraph 27.3 of this Law according to the following formula:

Н =/С1*Т1 + /C2* Т2/

27.6.The following notations in the formula specified in paragraph 27.5 of this Law shall have the following meanings:

27.6.1."Н" means the total financing to be allocated to the Party that receives one or more percentage of the total number of voters;

27.6.2."C1" means the number of votes received by the Party in the election of the State Great Khural;

27.6.3."C2" means the number of seats obtained by the respective party in the State Great Khural;

27.6.4."T1" means an amount of MNT equal to 0.5 percent of the minimum monthly wage; and

27.6.5."T2" means an amount of MNT equal to 25 times increase of the minimum monthly wage.

27.7.The central election body shall provide only once in the subsequent year of the respective regular election the state financing equal to multiplication of the number of female politicians nominated more than gender quota of candidates to be nominated as specified in the legislation on election of the State Great Khural of Mongolia and number of candidates with disabilities nominated by the amount specified in sub-paragraph 27.6.5 of this Law to the Parties that meet the requirements specified in paragraph 27.3 of this Law.

27.8.The total amount of financing to be provided to one party from the state budget shall not be twice or more than the sum of the income of the respective Party specified in sub-paragraphs 36.3.1, 36.3.2, 36.3.3 and 36.3.4 of this Law.

27.9.If two or more parties participate in elections as a coalition, the state financing specified in paragraph 27.5 of this Law shall be provided to the coalition. Financing provided to the coalition shall be distributed in accordance with this Law and the coalition agreement.

27.10.Unless otherwise specified in the coalition agreement, the part of state financing /C1 *T1/ specified in paragraph 27.5 of this Law shall be divided equally among the parties joining the coalition, and the part of state financing /C2*T2/ shall be provided to the party that nominated the member elected to the respective seat.

27.11.If the Party is considered as inactive, liquidated or in the event of a coalition dissolved, the central election body shall suspend the state financing for the respective party or coalition on the date when the relevant decision enters into force.

27.12.State financing to be provided to the party shall be approved every year upon reflecting in the budget package of the central election body.

27.13.The financial assistance to be provided by the state shall be provided to the central organization of the party in accordance with the decision of the central election body, and the issue of distribution to branch and structural units shall be regulated by charter of the Party.

Article 28.Submitting a request for receiving the state financing

28.1.In order to receive state financing in the eligible year in which the right to receive state financing is formed, the Party shall submit its request to determine the amount of such financing and to obtain financing to the central election body before August 1st of the preceding year. If the request is not made within this period due to reasonable excuses, the central election body shall remind about this and provide the opportunity to make a request within a week.

28.2.The chief financial officer in charge of the financial affairs of the Party shall submit the request specified in paragraph 28.1 of this Law in accordance with the format issued by the central election body. The postal address and bank account number of the party shall be included in this format.

28.3.The central body of the Party shall submit a joint request on behalf of the entire party.

28.4.If the central election body decides the amount of state financing in the year prior to the eligible year, the party shall not be required to apply again in the eligible year. The Party shall notify the central election body immediately of any changes which might affect the amount of state financing, and the party shall be responsible for the consequences of failure to do so in a timely manner.

28.5.The Party shall have a right to waive its rights specified in paragraph 27.5 of this Law, and in the event of such a waiver, the state financing to be provided to the party shall remain in the state budget.

Article 29.Determining the amount of the state financing

29.1.Prior to September 15th of each year, the central election body shall determine the amount of financing for each party entitled to receive state financing for the eligible year in accordance with this Law and inform the public.

29.2.Financing to be provided in accordance with the decision specified in paragraph 29.1 of this Law shall be granted annually from January 1st of the subsequent year until the expiration of the term of power of the respective State Great Khural formed as a result of regular or irregular elections, unless otherwise provided by this Law.

29.3.The central election body shall determine and grant the amount of state financing by adhering to the provisions specified in Article 27 of this Law based on the financial statements submitted by the Party that meets the requirements set forth in Chapter Six of this Law. 

29.4.The central election body shall determine as final the amount of financing after reviewing the financial statements of the party as specified in Article 39 of this Law.

29.5.The basis for determining the state financing amount shall be the number of valid votes received in the election of the State Great Khural held at last before the year in which the party becomes eligible to receive state financing, and other indicators specified in paragraph 27.5 of this Law.

29.6.If the semi-annual report is not submitted within the period specified in paragraph 37.2 of this Law, the part of state financing (C1*T1) specified in paragraph 27.5 of this Law shall not be allocated to the respective Party in the subsequent year.

29.7.If the financial report is submitted in accordance with the structure and form specified in Article 36 of this Law along with the audit opinion specified in paragraph 38.10 of this Law within the specified time, it shall be deemed to be in compliance with the deadline.

29.8.The amount and allocation of state financing to other parties shall not change depending on the actions of that particular party.

29.9.In calculating limits specified in paragraph 27.8 of this Law, amount of the income of the Party earned in the reporting year and reflected in the financial statements shall be based on sub-paragraphs 36.3.1, 36.3.2, 36.3.3, and 36.3.4 of this Law.

29.10.In determining the amount of state financing, first the limits specified in paragraph 27.8 of this Law and then the limits specified in paragraph 27.1 of this Law shall be applied for each party. If it is estimated that state financing amount exceeds the limit specified in paragraph 27.1 of this Law, financing equal to such limit shall be provided to parties in proportion.

29.11.The number of valid votes given to the respective Party to be taken into account in the allocation of state financing shall not change during the term of power of the respective State Great Khural, unless the number is changed in accordance with the results of by-elections or re-elections or a valid court decision.

Article 30.Indirect assistance to be provided by the state

30.1.The Party that receives one or more percent of the total number of voters shall be entitled to receive indirect state assistance in a non-election year in the following form:

30.1.1.to use the meeting hall, conference hall and other halls of the state legal entities and legal entities with state property participation free of charge once a year with purposes of convening meetings of the supreme governing body of the party, organizing meetings and conferences with members and supporters, providing with information and educating the citizens;

30.1.2.to broadcast 30-minute program regarding the platform and activities of the Party on national public radio and television free of charge per quarter according to the schedule issued by it.

30.2.The request of the Party to receive indirect assistance specified in paragraph 30.1 of this Law shall be decided by the central election body within 30 days.

30.3.The organization specified in sub-paragraph 30.1.1 of this Law shall be obliged to give access to meeting halls, conference halls and other halls free of charge, and the national public radio and television shall be obliged to broadcast free of charge as provided by sub-paragraph 30.1.2 of this Law.

30.4.It shall be required to mention the indirect assistance provided by the state at the beginning and end of the program specified in sub-paragraph 30.1.2 of this Law.

30.5.Indirect assistance specified in paragraph 30.1 of this Law shall not be provided to the Party for the period from January 1st of the election year until the voting results are announced.

Article 31.Monitoring of financial assistance to be provided by the state

31.1.The central election body shall review, receive, consolidate and report the statements on financial assistance to be provided by the state and its allocation.

31.2.The central election body shall organize and monitor the tasks on issuing independent audit opinions in the financial statements of the party by an auditing legal entity according to Article 38 of this Law.

31.3.The state audit organization shall audit the state financing to be provided to the party reflected in the budget package of the central election body, its allocation and reporting in accordance with the chronology specified in the Law on Budget, and make a conclusion.

31.4.Procedure related to providing state financing to the party, resolving indirect assistance to be provided from the state, reviewing the financial statement and brief operational report of the Party, issuing a conclusion thereof, reporting them, informing them the public, posting and updating of the party's documents and information on the website, and imposing liability shall be approved by the central election body in accordance with this Law by taking into account of the opinion of the state audit organization.

Article 32.Membership due

32.1.The amount and collection of membership dues shall be determined by the charter of the respective Party.

32.2.The amount of monthly membership dues shall not exceed 5 percent of the minimum monthly wage.

32.3.The monthly membership dues of an elected member shall not exceed the minimum monthly wage.

32.4.The membership dues shall be paid by the Party member only from his/her own income.

32.5.It shall be prohibited to the Party members from paying membership dues on behalf of other members.

32.6.The Party may regulate by its own charter and procedures to be discounted or exempted the Party membership due.

32.7.Unless otherwise provided by law, the central executive body of the Party shall archive the membership due payment documents for a period of ten years.

32.8.Membership dues to be paid under paragraphs 32.2 and 32.3 of this Law and any other monetary amount to be paid by the Party member shall be considered as donations and the sum of thereof shall not exceed the amount specified in paragraph 33.6 of this Law. Allocation of all types of sudden expenses to members, collection of money and giving assets to the party expressed in monetary value shall be considered as donations.

Article 33.Donations

33.1.Donations shall be in monetary and non-monetary forms.

33.2.Monetary donations from citizens and legal entities shall be accepted in the party account only through transferring from the accounts to the account, and it shall be prohibited from receiving the donations in cash. Membership dues and donations shall be deposited into single checking account.

33.3.If the following items are made free of charge or at a price below the average market rate, they shall be considered as non-monetary donations:

33.3.1.to allow to use or possess the immovable and movable property, and intangible wealth;

33.3.2.to render services;

33.3.3.to exempt and/or discount from payments;

33.3.4.to bear the cost of events; and

33.3.5.to provide sponsorship.

33.4.If the donation is received in non-monetary form, it shall be reflected in the financial statement in monetary amount based on the average market rate.

33.5.Donations to be made by Mongolian citizens and legal entities to a single party within one year shall not exceed the amount specified in paragraphs 33.3 and 33.7 of this Law. The amount of the donation made to the Party shall be calculated by the sum of donations made to the party, its branch and structural units.

33.6.The maximum amount of donations to be received from single citizen per year shall not exceed the amount of twelve times of the minimum monthly wage.

33.7.The maximum amount of donations to be received from one legal entity per year shall not exceed the amount of fifty times of the minimum monthly wage.

33.8.The amount of donations made by a legal entity to the Party shall be calculated by the sum of donations made by the legal entity, its affiliated and subsidiary companies, branches and representative offices. The amount of donations given to the party shall be calculated by the total amount of monetary and non-monetary donations.

33.9.Donations made by the donor by specifically naming the branch and structural units of the Party shall be disposed in accordance with the respective purpose.

33.10.The party affiliated organization shall not to receive donations from the persons prohibited under paragraph 34.6 of this Law.

33.11.The total amount of donations to be made by a single legal entity or a citizen to the Party and its affiliated organizations shall not exceed the amount specified in paragraphs 33.6 and 33.7 of this Law.

33.12.The party affiliated organization shall issue its financial statement as per the requirements specified in Chapter Six of this Law and shall submit it to the respective party and the central election body.

Article 34.Obligations and prohibitions related to donations

34.1.The party shall post family names, last names, first names of the citizens or names of the legal entities that made the following donations, as well as the amount of the donation, the donation receipt date in a searchable open database on its website on a quarterly basis and submit them to the central election body, and such information shall be reflected specifically on financial statements of the Party:

34.1.1.which made donations equal to or more than twice the minimum monthly wage for the total amount per year;

34.1.2.non-monetary donations with amount of equal to or more than twice the minimum monthly wage for the total amount per year.

34.2.The central election body shall publish the information specified in paragraph 34.1 of this Law on its website within five working days after the receipt of it and keep it transparently and openly. If a citizen or legal entity has made more than one donation within the maximum amount of donations specified in this Law, the amount of the donation shall be disclosed together with the amount of the previous donation and the receipt date.

34.3.If the Party fails to post the information specified in paragraph 34.1 of this Law in the open database on a quarterly basis or fails to submit it to the central election body, the central election body shall not issue to the party the part of state financing /C1*T1/ specified in paragraph 27.5 of this Law in the subsequent year.

34.4.Donations less than doubled the monthly minimum wage in per year shall be reflected in the financial statements of the Party.

34.5.The party shall have the following obligations in respect to donations:

34.5.1.to determine according to law whether the donor shall have a right to donate;

34.5.2.to keep records on the name and address of donors;

34.5.3.within 10 working days after knowing that the Party has received a donation from a prohibited person specified in paragraph 34.6 of this Law, to inform the donor and the central election body in regards with it and transfer the donation to the central election body;

34.5.4.to include donations and donor information in the financial statements, notify the central election body, and if requested by the central election body to provide additional information from time to time;

34.5.5.in case of receiving non-monetary donations, to conclude a written donation agreement with the donor and allocate it according to the purpose specified in the agreement;

34.5.6.others specified in this Law.

34.6.It shall be prohibited to the Party from accepting donations from the following persons:

34.6.1.foreign citizen or stateless person;

34.6.2.foreign country or government organization, party or legal entity of the foreign country, international organization, and a business entity with foreign investment;

34.6.3.state body and local self-governing bodies;

34.6.4.trade unions, religious and other non-governmental organizations, and professional associations;

34.6.5.state and locally owned business entity, business entities with state and local property participation, their director and chairman of the board of directors;

34.6.6.a citizen of Mongolia under the age of eighteen;

34.6.7.a legal entity established less than one year ago;

34.6.8.a person with no specific name and address, or a person who is clearly transferring donations from an anonymous third party;

34.6.9.a person who is making a donation for the purpose of affording preferences to himself or others;

34.6.10.a citizen or a legal entity who is making monetary and non-monetary donations to the party on behalf of another citizen or legal entity;

34.6.11.a bankrupt legal entity;

34.6.12.other persons prohibited by law.

34.7.The financing for events to be organized and projects to be implemented jointly with international and foreign organizations within the framework of cooperation in order to support of political education, democracy, human rights and freedoms of citizens or to strengthen the respective party in accordance with the democratic principles shall not apply to sub-paragraph 34.6.2 of this Law.

34.8.It shall be prohibited to donors from making donations to afford preferences to themselves or others.

34.9.It shall be prohibited to donors from demanding or putting pressure in order to afford any preferences to themselves or others or to resolve internal issues of the party in a non-democratic manner for donating to the party.

34.10.It shall be prohibited to the donors from using the names, addresses and information of other persons when donating to the Party.

34.11.It shall be prohibited to citizens and legal entities from making monetary and non-monetary donations to the Party on behalf of other citizens and legal entities.

34.12.If a legal entity donates to the party, the amount and purpose of the donation shall be reflected in its accounting and financial statements.

34.13.The audit legal entity contracted to audit the financial statements of the party shall collect the facts and information in regards with the donations from the donors.

Article 35.Own assets of a political party and income generated from thereof

35.1.The Party may generate income by the way of disposing of the publications and promotion materials related to the party and its own assets.

35.2.It shall be prohibited to the Party from generating income from business activities other than those specified in paragraph 35.1 of this Law.

35.3.If the disposal price specified in paragraph 35.1 of this Law is higher than the average market price, it shall be considered as a donation to the Party and its amount shall not exceed the amount specified in paragraphs 33.6 and 33.7 of this Law.

35.4.Own assets of the Party and income generated from thereof by the party per year shall not exceed 50 percent of the state financing provided to the party.

CHAPTER SIX

FINANCIAL STATEMENTS OF A POLITICAL PARTY

Article 36.Financial statements of a political party

36.1.The financial statements of the Party shall consist of income and expenditure calculations, related asset records, and explanation parts as specified in this Law.

36.2.The party shall issue its financial statements as per the requirements specified in the Law on Accounting and this Law.

36.3.The following items shall be recorded in income:

36.3.1.party membership due;

36.3.2.elected member due;

36.3.3.donations by citizens;

36.3.4.donations by legal entities;

36.3.5.income earnings by disposing publications and advertising materials related to the party;

36.3.6.income earned by disposing of its own assets;

36.3.7.state financing;

36.3.8.indirect assistance to be provided by the state;

36.3.9.other income;

36.3.10.total income specified in sub-paragraphs 36.3.1, 36.3.2, 36.3.3, 36.3.4, 36.3.5, 36.3.6, 36.3.7, 36.3.8, and 36.3.9 of this Law.

36.4.The following items shall be recorded in expenses:

36.4.1.Salary;

36.4.2.operating expenses;

36.4.3.costs for the activities specified in sub-paragraph 26.3.1 of this Law;

36.4.4.costs for the activities specified in sub-paragraph 26.3.2 of this Law;

36.4.5.costs for the activities specified in sub-paragraph 26.3.3 of this Law;

36.4.6.costs for the activities other than those specified in sub-paragraphs 36.4.3, 36.4.4, 36.4.5 of this Law;

36.4.7.election expenses;

36.4.8.property use expenses;

36.4.9.other expenses;

36.4.10.total expenses specified in sub-paragraphs 36.4.1, 36.4.2, 36.4.3, 36.4.4, 36.4.5, 36.4.6, 36.4.7, 36.4.8, and 36.4.9 of this Law.

36.5.The followings shall be recorded in the asset's records:

36.5.1.buildings;

36.5.2.ownership lands;

36.5.3.workplace equipment and technical means;

36.5.4.cash balance;

36.5.5.savings;

36.5.6.other assets.

36.6.The state central administrative body in charge of finance and budget matters shall approve the structure and content of the financial statement of the party, the procedure for defining and reporting the categories of assets, income, and expenditure in cooperation with the central election body in accordance with this Law.

36.7.Donations to the Party shall be recorded according to the following indicators:

36.7.1.the total amount of donations centralized in the account of the Party and the number of donors;

36.7.2.family, last and first name of the donor citizen, residential address, donation amount and form, and value of non-monetary donation;

36.7.3.name and address of the donor legal entity, family, last and first name of the executive director, donation amount and form, value of non-monetary donation.

36.8.When transferring a monetary donation to the Party account, a citizen shall transfer the funds from his/her own income, and shall write his or her family, first and last name, date of birth, address, address of permanent residence, and registration number of in the payment order.

36.9.The party shall register donations in paper and/or electronic form in accordance with the registration format approved by the central election body.

36.10.Non-monetary assets shall be valued at the standard market price of similar assets and the monetary value shall be recorded.

36.11.When an item is sold or disposed, expense shall be made at the recorded value in the property register.

36.12.In internal deductions made between local branches of the Party, expenses shall be recorded at the branch where funds are spent.

36.13.The Party may attach additional explanations to the financial statements.

36.14.The financial statements of the Party shall include the financial information of its affiliated organizations upon consolidating the financial statements of party branches, structural units, policy research institute next to the party.

36.15.The consolidated financial statements of the party shall attach a report of the central organization of the Party together with the report of the lower level branch of the party. In the report of the local branch units, it shall be reflected the family, last and first name and addresses of all donors together with amount of each donation. The central organization of the party shall compile the donations and the list of donors, and determine the total amount of donations received and the total amount of donations made by a particular donor.

36.16.The central election body shall keep the financial statements of the Party and related documents for ten years following the end of the reporting period.

Article 37.Submission of financial statement of a political party

37.1.The party shall present its financial statements accurately in a consolidated manner. The executive body of the Party branch unit shall submit its financial statements to the central body of the party.

37.2.The party shall submit to the central election body its semi-annual financial statements within July 20th per annum, and the annual report within February 10th of the subsequent year.

37.3.The party shall adhere to the principles specified in Articles 4 and 5 of the Law on Glass Account and reflect the items specified in Article 36 of this Law when preparing its financial statements.

37.4.A brief report on the party activities with the following content shall be attached to the financial statements of the Party:

37.4.1.the number of party members as of December 31st of the reporting year;

37.4.2.information on whether meetings of the supreme governing body and central representative body of the party have been held;

37.4.3.information on the activities specified in paragraph 26.3 of this Law;

37.4.4.information on the activities specified in paragraph 35.1 of this Law.

37.5.It shall be prohibited to a leader or chief financial officer of the Party from holding any job or position related to finance in any business entity or organization. In addition to it, it shall be prohibited to the chief financial officer of the Party from holding dual positions in the public service or state or locally owned legal entities.

37.6.The party shall be held liable in accordance with the relevant law if it fails to maintain accounting and primary financial documents, and fails to keep financial statements and accounting documents as specified in the Law on Archives and Records Managements.

37.7.The central representative body of the Party shall appoint for a term of four years one or more internal auditors to review the financial statements. Auditors may be re-appointed once.

37.8.The central executive body of the Party shall discuss the financial statements before submitting the same to the central election body.

37.9.The party leader and the chief financial officer shall confirm and sign the financial statements.

37.10.The signature of the chief financial officer guarantees the accuracy of the information contained in the financial statements.

37.11.It shall be prohibited to the party leader from involving in the financial and budgetary activities of the party with the right of disposal other than as specified in paragraph 37.9 of this Law.

Article 38.Certification of financial statements

38.1.The party shall have its annual financial statements to be audited by legal entity of audit that meets the requirements specified in the Law on Auditing within March 15th of each year, and shall submit the audited annual reports to the central election body.

38.2.The party shall be responsible to constitute an opportunity for the legal entity of audit to access to be acquainted with the relevant documents.

38.3.If the legal entity of the audit reviews the party's financial statements and finds a discrepancy, the legal entity of the audit shall have the right to refuse to certify the statements and shall notify thereto to the central election body in writing within 3 working days.

38.4.The auditor's operating cost specified in paragraph 38.1 of this Law shall be paid from the state budget.

38.5.The following person shall be prohibited to audit the financial statements of the Party:

38.5.1.a person who is holding a job or position at the respective party and/or a job or position aimed to ensure the political and economic interests of the respective party or who has held for the last 3 years;

38.5.2.a person who participated in keeping of the accounting records or preparing the reports of the party;

38.5.3.other conditions arisen a conflict of interest.

38.6.When making audit review specified in paragraph 38.1 of this Law, at least five percent of the local branch units of the party shall be included in the selection based on the financial statements of the party and the risks identified by the legal entity of the audit.

38.7.The legal entity of the audit shall have a right to demand clarifications and documents required by it to properly perform the auditing duties from the central executive body of the Party and its staff. In this regard, the auditor shall have a right to inspect the primary accounting record and assets.

38.8.The executive body of the local branch unit of the party being audited shall provide the auditor with a written guarantee that all incomes, expenditures and assets to be required to be reflected in the report have been recorded. The guarantee can be obtained from a lower-level executive body of the local branch unit of the party, and a written guarantee from a chief financial officer shall be issued.

38.9.The results of the auditing shall be reported in writing and delivered to the central executive body of the Party and the executive body of the audited local branch unit.

38.10.The legal entity of the audit shall examine and certify the financial statements of the Party in accordance with the relevant international standards based on the accounting records and other documents, and explanations and clarifications provided by the central executive body of the party, and issue conclusion and reports.

38.11.The audit reports shall be attached to the party report and published in full in accordance with Article 43 of this Law.

Article 39.Review of financial statements of a political party

39.1.The central election body shall receive the financial statements of the Party and review whether they meet the requirements specified in this Law, and shall take into account of the audit report specified in paragraph 38.10 of this Law.

39.2.Upon completion of the review process, the central election body shall issue a conclusion, and the followings shall be determined in the conclusion:

39.2.1.whether there are any errors or discrepancies in the report;

39.2.2.if the report has errors or discrepancies, whether there is an inconsistency in the financing provided to the party due to them.

39.3.If there are clear grounds to doubt the accuracy of the information presented in the report of the Party, the central election body shall notify the party and allow them to comment and correct it within at least 5 working days.

39.4.The financial report shall be received and reviewed by the central election body in accordance with this Law and submitted to the State audit organization for making a conclusion within April 5th of each year.

39.5.The state audit organization shall report the conclusions made on the financing and performance provided by the state to the party in the annual budget performance report.

39.6.The Party that has submitted a report with errors and discrepancies specified in paragraph 39.2 of this Law shall eliminate the errors and discrepancies and resubmit its report in whole or in part within the period determined by the legal entity of the audit. The accuracy of the revised report shall be certified by making an audit.

39.7.Information not directly related to the party report that was obtained during the review of financial statements shall not be published or disclosed to the other state agencies.

Article 40.Obligations to report errors and discrepancies in the report

40.1.The Party shall be obliged to immediately notify the central election body in writing if it becomes aware of any errors and inconsistencies in its financial statements after the timely submission of the statements to the central election body.

40.2.If the public and the central election body have no information about the errors and discrepancies in the report at the time of notifying about the errors and discrepancies to the central election body, or if the errors and discrepancies are not identified during the review process and the party fully corrects the errors and discrepancies upon disclosing transparently, there shall not be any legal consequences specified in Article 41 or 42 of this Law. The party shall surrender unlawfully obtained income proceeds to the central election body within the period prescribed by it.

Article 41.Consequences of errors and discrepancies determined by the audit report

41.1.If the party shall not correct its errors and discrepancies and resubmit financial statements within the period specified in paragraph 39.6 of this Law, the central election body shall not allocate the part of the state financing /C1*T1/ specified in paragraph 27.5 of this Law to the party in the subsequent year.

41.2.The discrepancies of the Party specified in paragraph 41.1 of this Law shall not affect the determination or disbursement of financing to other parties.

41.3.The charter of the Party shall regulate the actions to be taken if the errors and discrepancies that led to take measures specified in paragraph 41.1 of this Law to be made by the local branch units of the Party.

Article 42.Donations received illegally

42.1.If the Party fails to transfer the donations specified in sub-paragraph 34.5.3 of this Law, the party shall pay doubled amount of the donations received illegally to the central election body. The decision to be paid thereof shall be made by the central election body.

42.2.Once period specified in paragraph 36.16 of this Law is expired, the payment specified in paragraph 42.1 of this Law shall be no longer required.

42.3.The central election body shall determine the monetary amount to be repaid by the Party to the state. If the Party becomes eligible for further state financing during this period, the central election body shall deduct the amount to be repaid by the party from the subsequent state financing.

42.4.The charter of the Party shall provide for relevant regulations if the errors and discrepancies that led to take measures specified in paragraph 42.1 of this Law to be made by the local branch unit of the Party.

Article 43.Informing the statements and reports to public 

43.1.The central election body shall compile and inform the financial statements and brief operational reports of the parties to the State Great Khural within May of each year, and post the same on its website, and compile and publish them from time to time.

43.2.The central election body shall prepare a brief comparative information on the income, expenditure and status of assets of the parties within May of each year, post the same on its website, and compile and publish them from time to time.

43.3.The updated report eliminating errors and discrepancies as specified in paragraph 39.6 of this Law shall be published in whole or in part, and posted on the website of the central election body.

43.4.The Party shall be obliged to disclose its financial statements and brief operational report to the public by posting its reports on its website within 3 working days following the submission to the central election body, and as for the Party without a website, by announcing it in the means of daily press and media.

43.5.It shall be prohibited to remove the reports posted on the website as stated in paragraph 43.4 of this Law for period of ten years.

43.6.If a discrepancy is found in the financial statements of the Party following the public disclosure of the same as specified in paragraph 43.4 of this Law, the central election body shall provide the party the period of 14 days in order to submit the correction to the central election body, post it on its website and publish it.

43.7.The financial statements, the brief operational report, and comparative brief information of the Party shall be posted on its website in accordance with paragraphs 43.1, 43.2 and 43.4 of this Law with the possibilities to be downloaded and/or searched in its entirety.

43.8.When publishing the financial statements, the brief operational report, and comparative brief information of the Party, the family name, last and first name of the donor citizen, or the name of the donor legal entity, as well as their residing or locating name and number of the aimag, soum, bagh, or the Capital city, district, or khoroo shall be published.

CHAPTER SEVEN

MISCELLANEOUS

Article 44.Liability to be imposed on the violators of the Law

44.1.In case the actions of a civil servant violating this Law does not constitute a criminal nature, he/she shall be subject to liability specified in the Law on Civil Service.

44.2.Any person or legal entity violating this Law shall be subject to liability specified in the Criminal Code or the Law on Violations.

Article 45.Entry into force

45.1.This Law shall enter into force on January 1, 2024.

 

 

THE CHAIRMAN OF THE STATE GREAT KHURAL OF MONGOLIA ZANDANSHATAR.G