ХОРИХ ЯЛ ШИЙТГҮҮЛСЭН ЭТГЭЭДИЙН ЯЛ ЭДЛЭХ ДЭГЛЭМИЙГ ЗӨВ ТОГТООХОД АНХААРАХ ЗАРИМ АСУУДЛЫН ТУХАЙ

Шүүлтүүр

Эрх зүйн акт

БНМАУ-ЫН ДЭЭД ШҮҮХИЙН БҮГД ХУРЛЫН ТОГТООЛ

1987 оны 6 дугаар сарын 27-ны өдөр

Дугаар 27

Улаанбаатар хот

ХОРИХ ЯЛ ШИЙТГҮҮЛСЭН ЭТГЭЭДИЙН ЯЛ ЭДЛЭХ ДЭГЛЭМИЙГ ЗӨВ ТОГТООХОД АНХААРАХ ЗАРИМ АСУУДЛЫН ТУХАЙ

Хэвлэх

Хорих ял шийтгүүлсэн этгээдийн ял эдлэх дэглэмийг тогтоох тухай БНМАУ-ын шинэчлэн найруулсан эрүүгийн хуулийн 22 дугаар зүйлийн зарим заалтыг шүүхийн практикт нэг мөр ойлгон нэгдмэлээр зөв хэрэглэх зорилгоор Улсын Дээд шүүхийн Бүгд хурлаас ТОГТООХ нь:

1.Гэмт хэрэг үйлдэж хорих ял шийтгүүлсэн этгээдийн ял эдлэх засан хүмүүжүүлэх хөдөлмөрийн колоний дэглэмийг зөв тогтоох нь эрүүгийн шүүн таслах ажиллагаанд хууль ёсыг чанд хэрэгжүүлэх нэг чухал шаардлага, ялтныг засаж хүмүүжүүлэх, дахин хүмүүжүүлэх ажлын үндсэн хэсэг болохыг нийт шүүхэд заасугай.

2.Гэмт хэрэг үйлдэж хорих ял шийтгүүлсэн этгээдийн ял эдлэх засан хүмүүжүүлэх хөдөлмөрийн колонийн дэглэмийг тогтоохдоо Эрүүгийн хуулийн 22 дугаар зүйл, Засан хүмүүжүүлэх хөдөлмөрийн хуулийн холбогдох зүйлүүдэд заасан журмыг баримталж байхын зэрэгцээ доорх зүйлийг анхаарч зөв хэрэгжүүлэхийг нийт шүүхүүдэд заасугай.

а/ эрүүгийн хуулийн 6 дугаар зүйлийн "в" хэсэгт дурдсан хэд хэдэн хүнд гэмт хэрэг үйлдсэн этгээдийн үйлдэл тус бүрд 3 жилээс дээшгүй хугацаагаар хорих ял оногдуулсан боловч ялыг нэмж нэгтгэснээр 3 жилээс дээш хугацааны хорих ял эдлэх бол уг ялыг чанга дэглэмтэй засан хүмүүжүүлэх хөдөлмөрийн колонид эдлүүлэхээр тогтоож болно.

б/ тухайн этгээд хуульд заасан хэд хэдэн гэмт хэрэг үйлдсэний нэг нь эрүүгийн хуулийн 6 дугаар зүйлийн "в" хэсэгт заасан хүнд гэмт хэрэг байгаа боловч уг хэрэгт хорихоос өөр төрлийн хөнгөн ял буюу 3 жилээс дээшгүй хугацааны хорих ял оногдуулсан нөхцөлд бусад зүйл, хэсэг тус бүрээр оногдуулсан ялыг нэгтгэн тогтоосон ялын хэмжээг харгалзахгүйгээр уг ялыг жирийн дэглэмтэй засан хүмүүжүүлэх хөдөлмөрийн колонид эдлүүлбэл зохино.

в/ эрүүгийн хуулийн 6-р зүйлийн 2 дахь хэсэгт дурдсанаас бусад хэрэгт сахилгажуулах ангид явсан, засан хүмүүжүүлэх ажил хийлгэх ял шийтгүүлсэн, хөдөлмөрт заавал татан оруулахаар хорих ял нь тэнсэгдсэн, түүнчлэн ял тэнсэгдсэн этгээд хянан харгалзах буюу тогтоол биелүүлэхийг хойшлуулсан хугацааны дотор болон ял эдлэж байх хугацаандаа хүнд гэмт хэрэг үйлдэж түүнд 3 жилээс дээшгүй хугацаагаар хорих ял оногдуулж өмнөх таслан шийдвэрлэх тогтоолоор оногдуулсан ялыг нэмж нэгтгэснээр 3 жилээс дээш хугацааны хорих ял эдлүүлэхээр тогтоосон бол ялыг жирийн дэглэмтэй засан хүмүүжүүлэх хөдөлмөрийн колонид эдлүүлэх нь зүйтэй.
/а, б, в хэсэгт Улсын Дээд шүүхийн 1997 оны 6 дугаар сарын 18-ны өдрийн 248 дугаар тогтоолоор өөрчлөлт оруулсан/.

г/ гэмт хэрэг үйлдсэн этгээд БНМАУ-ын эрүүгийн хуулийн хуучин найруулгын зохих зүйл, ангид зааснаар хорих ял шийтгүүлсэн бол ял эдлэх дэглэмийг тогтоохдоо ЗХХ-ийн хуулийн холбогдох заалтыг баримтлах бөгөөд эрүүгийн шинэчлэн найруулсан хуулиар шийтгүүлсэн бол мөн хуулийн 22 дугаар зүйлд заасан журмыг баримтлах болно. Харин тухайн этгээд нь 1987 оны 7 дугаар сарын 1-нээс өмнөх болон хойно үйлдсэн хэд хэдэн хэрэгт хорих ял шийтгүүлж байгаа бол ялуудыг багтаасан хүнд ялтай зүйл нь аль хуульд хамаарч байгаагаар нь дээрх журмаар дэглэмийг тогтоож байх нь зүйтэй гэж үзсүгэй.

3.Эрүүгийн хуулийн 22 дугаар зүйлийн 6 дахь хэсэгт заасан 3 жилээс дээшгүй гэдэгт 3 болон түүнээс доош хугацааны хорих ял орох бөгөөд 3 жилээс дээш гэдэгт 3 жил хорих ял орохгүй болохыг тайлбарласугай.

4."Урьд хорих ял эдэлж байсан" гэдэгт: хорих ял шийтгүүлж уг ялыг гяндан, засан хүмүүжүүлэх хөдөлмөрийн болон хүмүүжил хөдөлмөрийн колонид эдэлсэн буюу хорих ялаас хугацааны өмнө тэнсэн суллагдсан, эсхүл өөр хөнгөн ялаар сольсон, өршөөл уучлалын журмаар чөлөөлөгдсөн, түүнчлэн хорих газраас хөдөлмөрт заавал татан оруулахаар тэнсэж суллагдсан, насанд хүрээгүй этгээдэд хорих ял оногдуулсан таслан шийдвэрлэх тогтоол биелүүлэхийг хойшлуулсан, хөдөлмөрт заавал татан оруулахаар хорих ялыг тэнссэн боловч зөрчил гаргасны улмаас уг ялыг биечлэн эдлүүлэхээр хорих газарт явсан этгээдийг хамааруулан ойлговол зохино.

Гэхдээ тухайн этгээд урьд хорих ял эдэлснээс хойш эрүүгийн хуулийн 54 дүгээр зүйлд заасан үндэслэлээр болон өршөөл, уучлалын журмаар ял шийтгэлгүй болсноос хойш өнгөрсөн хугацаа, насанд хүрээгүй байхдаа хорих ял шийтгүүлж хүмүүжил хөдөлмөрийн колонид ял эдэлснээс хойшхи засрал хүмүүжлийн байдал, сүүлчийн үйлдсэн гэмт хэргийн нийгмийн хор аюулын хэр хэмжээ, сэдэлт, зорилго зэргийг харгалзан дэглэмийг хөнгөрүүлэх үндэслэл байна гэж шүүх үзвэл энэ тухайгаа таслан шийдвэрлэх тогтоолд тодорхой зааж шинээр оногдуулсан хорих ялыг эдлэх засан хүмүүжүүлэх хөдөлмөрийн колонийн дэглэмийг хөнгөрүүлэн тогтоож болно.

5.Эрүүгийн хуулийн 22 дугаар зүйлийн 10 дахь хэсэгт заасан "гэмт хэргийн нийгмийн аюулын шинж чанар, хэр хэмжээ" гэдэгт Эрүүгийн хуулийн 35 дугаар зүйлд заасан хариуцлагыг хөнгөрүүлэх нөхцөл байдлуудаас гадна гэмт хэрэг үйлдсэн нөхцөл байдал, гэмт санаа зорилгоо хэрэгжүүлсэн хэр хэмжээ түүнчлэн хэрэг үйлдэхэд оролцсон оролцооны шинж байдал, нийгэм, иргэдэд учруулсан хохирлын хэмжээ зэрэг тухайн гэмт хэргийн нийгмийн хор аюулын хэр хэмжээг үлэмж багасгасан бусад нөхцөл байдлуудыг хэлнэ.

Энэ хэсэгт заасан "Гэм буруутай этгээдийн хувийн байдалд" гэмт хэрэг үйлдэхийн өмнө болон үйлдэх, үйлдсэний дараахь үе дэх ялтан этгээдийн хөдөлмөр, сурлага, иргэний болон олон нийтийн үүрэгтээ хандах хандлага, үйлдвэрлэл, амьдрал ахуй дахь зан төлөв, аж амьдралын төрх байдлыг харьцуулан судалж ойлгохоос гадна бага насны болон хөдөлмөрийн чадваргүй олон хүнийг хууль ёсоор ганцаараа тэжээн тэтгэдэг, өөрөө насанд хүрээгүй эсхүл өндөр настай, улсад олон жил хөдөлмөрлөсөн, эх орноо хамгаалах байлдааны ажиллагаанд биеэр оролцож явсан зэрэг хөнгөрүүлэн үзэх нөхцөл байдлыг шүүх хамааруулан үзэж болохыг тайлбарласугай.

Мөн хэсэгт заасан "хэргийн бусад нөхцөл байдал" гэдэгт гэмт хэрэг үйлдэхэд хүргэсэн бодит шалтгаан, нөхцөл, хохирогчийн гэм буруутай ажиллагаа шууд нөлөөлсөн, гэмт хэрэг үйлдэх санаа бодолгүй явж байхдаа тохиолдлын чанартай буй болсон нөхцөл байдалд хэрэг хийсэн зэрэг байдлуудыг хамааруулж ойлгож болно.

6.Дор дурдсан тохиолдлыг урьд хорих ял эдэлсэн гэж үзэхгүй:

а/ засан хүмүүжүүлэх ажил хийлгэх ялыг хорих ялаар сольсон;

б/ хорих ял нь тэнсэгдсэн, түүнчлэн цэргийн хугацаат албан хаагчийг сахилгажуулах ангид явуулсан;

в/ давж заалдах болон хяналтын шатны шүүх хэргийг хянан хэлэлцэхээс өмнө тухайн этгээд шүүхийн таслан шийдвэрлэх тогтоолоор хорих газарт байсан боловч дээд шатны шүүхээс таслан шийдвэрлэх тогтоолын уг этгээдэд холбогдох хэсгийг хүчингүй болгож хэргийг хэрэгсэхгүй болгосон, эсхүл өөрчлөлт оруулж хорихоос өөр төрлийн хөнгөн ял шийтгэсэн буюу тэнссэн бол;

г/ хорих ял шийтгүүлсэн боловч уг ялыг эдлээгүй байхдаа өршөөл, уучлалын журмаар ял эдлэхээс чөлөөлөгдсөн, ялыг хөөн эдлүүлэх хугацаа өнгөрсөн учир таслан шийдвэрлэх тогтоол биелүүлээгүйгээс уг ялыг биечлэн эдлээгүй /Эрүүгийн хууулийн 45 дугаар зүйл/;

д/ хөдөлмөрт заавал татан оруулахаар хорих ял нь тэнсэгдсэн, насанд хүрээгүй этгээдэд хорих ял оногдуулсан таслан шийдвэрлэх тогтоол биелүүлэхийг хойшлуулсан;

е/ шүүхээс оногдуулсан хорих ял нь таслан сэргийлэх арга хэмжээ авагдаж цагдан хоригдож байсан хугацаанаас илүүгүй байснаас засан хүмүүжүүлэх хөдөлмөрийн байгууллагад хорих ял эдлээгүй;

ж/ хорих ял эдэлж байгаа этгээд уг таслан шийдвэрлэх тогтоол гарахаас өмнө үйлдсэн гэмт хэрэгт хорих ял шийтгүүлж байгаа бол түүнийг анх удаа хорих ял эдэлж байгаа гэж үзнэ.

7.Анхан шатны шүүх хууль буруу хэрэглэж хорих ял шийтгүүлсэн этгээдэд хуулиар тогтоосноос хүнд дэглэм заасан буюу ял эдлэх ЗХХ-ын колоний дэглэмийг заагаагүй орхигдуулсан тохиолдолд давж заалдах болон хяналтын шатны шүүх ял эдлэх ЗХХ-ийн колонийн дэглэмийг хөнгөрүүлэх буюу ял эдэлбэл зохих дэглэмийг шууд тогтоож болно.

Харин анхан шатны шүүх нь хорих ял шийтгүүлсэн этгээдийн ял эдлэх хуулиар тогтоосон дэглэмийг үндэсгүйгээр хөнгөрүүлсэн нь хуулийн заалтыг ноцтой зөрчсөн гэж үзвэл таслан шийдвэрлэх тогтоол, магадлалыг хүчингүй болгох үндэс болохыг заасугай.

8.Энэ тогтоолын биелэлтэд хяналт тавьж шүүхийн практикийг судлан холбогдох арга хэмжээ авч байхыг Улсын Дээд Шүүхийн Эрүүгийн хэргийн танхимд даалгасугай (Энэ заалтад УДШ-ийн 1997 оны 6 дугаар сарын 18-ны өдрийн 248 дугаар тогтоолоор өөрчлөлт оруулсан).

9.Энэ тогтоол 1987 оны 7 дугаар сарын 1-нээс эхлэн хүчин төгөлдөр болно.

10.Энэхүү тогтоол гарсантай холбогдуулан улсын Дээд Шүүхийн Бүгд хурлын 1983 оны 12 дугаар сарын 27-ны өдрийн 56 дугаар тогтоолыг хүчингүй болгосугай.

БНМАУ-ЫН ДЭЭД ШҮҮХИЙН ДАРГА Л.РЕНЧИН
БҮГД ХУРЛЫН НАРИЙН БИЧГИЙН ДАРГА Б.ПҮРЭВДОРЖ

Шүүлтүүр

Сонсох:

Эрх зүйн актууд

Санал хүсэлт