Нүүр
Хүчингүй эрх зүйн акт 
Сонсох / Сонгосон утга сонсох
Pdf
Word
Хэвлэх
Иргэний нисэхийн ерөнхий газрын дарга, Цаг уур, орчны
шинжилгээний газрын дарга нарын хамтарсан
2010 оны А/177/57 тоот тушаалын хавсралт
Нислэгийг цаг уурын мэдээгээр хангах журам
ӨӨРЧЛӨЛТИЙН БҮРТГЭЛ
(TABLE OF NOTING CHANGES)
|
Өөрчлөлтийн дугаар
(Change number)
|
Өөрчлөлтийн
Огноо
(Date of change)
|
Агуулга
(Contents)
|
Өөрчлөлт оруулсан огноо
(Inserted date)
|
Батласан
(Approved by)
|
|
Хэвлэл 1
|
1992
|
Анхны хэвлэлт
|
1992-11-20
|
М.Дагва
Ц.Адъяасүрэн
|
|
Хэвлэл 2
|
2010
|
Хоёрдугаар хэвлэлт
|
2010-05-23
|
С.Энхтүвшин
С.Батмөнх
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
ӨӨРЧЛӨЛТИЙН БҮРТГЭЛ
(TABLE OF NOTING CHANGES)
|
Өөрчлөлтийн дугаар
(Change number)
|
Өөрчлөлтийн
Огноо
(Date of change)
|
Агуулга
(Contents)
|
Өөрчлөлт оруулсан огноо
(Inserted date)
|
Батласан
(Approved by)
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Агуулга (Contents)
|
|
|
Хуудасны
дугаар
|
|
|
Нислэгийг цаг уурын мэдээгээр хангах журам
(Aviation meteorological technical requirements)
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Бүлэг 1.
|
Тодорхойлолт ба товчлол (ICAO definitions and abbreviations)
|
1
|
|
1.1
|
Тодорхойлолтууд (Definitions)
|
1
|
|
1.2
|
Товчлолууд (Abbreviations)
|
9
|
|
|
|
|
|
Бүлэг 2.
|
Ерөнхий зүйл (General provision)
|
10
|
|
2.1
|
Нислэгийн цаг уурын үйлчилгээ (Summary of aeronautical meteorological services)
|
10
|
|
2.2
|
Цаг уурын мэдээллийн хангалт болон ашиглалт (Supply and use of aeronautical meteorological information)
|
10
|
|
2.3
|
Агаарын тээвэрлэгчдээс шаардах мэдээллүүд (Notifications required from operators)
|
10
|
|
|
|
|
|
Бүлэг 3.
|
Цаг уурын албад, тэдгээрийн үйл ажиллагаа (Meteorological offices and their responsibility)
|
12
|
|
3.1
|
Цаг уурын албад (Meteorological offices)
|
12
|
|
3.2
|
Цаг уурын хяналтын алба (Meteorological watch office)
|
12
|
|
3.3
|
WAFS-ийн мэдээллийг ашиглах (Use of WAFS’s products)
|
13
|
|
|
|
|
|
Бүлэг 4.
|
Цаг уурын ажиглалт ба мэдээллүүд (Meteorological observations and reports)
|
14
|
|
4.1
|
Нисэхийн цаг уурын өртөө ба ажиглалт (Meteorological station and observation)
|
14
|
|
4.2
|
Нислэгийн хөдөлгөөний үйлчилгээний бүрэн эрхт байгууллага болон цаг уурын бүрэн эрхт байгууллагын хоорондын хэлэлцээр (Agreement between Meteorological and Air traffic services authority)
|
15
|
|
4.3
|
Байнгын ажиглалт болон мэдээ (Routine observations and reports)
|
15
|
|
4.4
|
Тусгайлсан ажиглалт болон мэдээ (Special observations and reports)
|
15
|
|
4.5
|
Мэдээний агуулга (Contents of reports)
|
16
|
|
4.6
|
Цаг уурын элементүүдийг ажиглах болон мэдээлэх (Observing and reporting meteorological elements)
|
16
|
|
4.7
|
Автомат ажиглалтын системээс гаргаж буй цаг уурын мэдээлэл (Reporting meteorological information from automatic observing system)
|
18
|
|
|
|
|
|
Бүлэг 5.
|
Агаарын хөлгийн ажиглалт ба мэдээлэл (Aircraft observations and reports)
|
19
|
|
5.1
|
Нийтлэг үндэслэл (General provisions)
|
19
|
|
5.2
|
Агаарын хөлгийн ажиглалтын төрөл (Type of aircraft observation)
|
19
|
|
5.3
|
Агаарын хөлгийн байнгын ажиглалт (Routine aircraft observation)
|
19
|
|
5.4
|
Агаарын хөлгийн байнгын ажиглалтаас чөлөөлөх (Routine aircraft observation-exemptions)
|
19
|
|
5.5
|
Агаарын хөлгийн тусгайлсан ажиглалт (Special aircraft observation)
|
20
|
|
5.6
|
Агаарын хөлгийн бусад байнгын бус ажиглалт (Other non-routine aircraft observation)
|
20
|
|
5.7
|
Нислэгийн үед агаарын хөлгийн ажиглалтыг мэдээлэх (Reporting from aircraft in flight)
|
20
|
|
5.8
|
Нислэгийн хөдөлгөөний үйлчилгээний нэгжийн борт мэдээний дамжуулалт (радио холбоогоор) (Transmission of aircraft report by the ATS unit)
|
20
|
|
|
|
|
|
Бүлэг 6.
|
Урьдчилсан мэдээ (Forecasts)
|
21
|
|
6.1
|
Урьдчилсан мэдээний тухай ойлголт (Summary of forecasts)
|
21
|
|
6.2
|
Аэродромын урьдчилсан мэдээ (Terminal aerodrome forecast/TAF)
|
21
|
|
6.3
|
Суултын урьдчилсан мэдээ (Landing forecast)
|
22
|
|
6.4
|
Хөөрөлтийн урьдчилсан мэдээ (Take-off forecast)
|
22
|
|
6.5
|
Нам өндрийн нислэгт зориулсан районы урьдчилсан мэдээ (Area forecast for low level flights)
|
23
|
|
6.6
|
Чиглэлийн урьдчилсан мэдээ /НИ-5 хуудас/ (En-route forecast)
|
23
|
|
6.7
|
Өндрийн салхины урьдчилсан мэдээ (Upper wind forecast)
|
23
|
|
|
|
|
|
Бүлэг 7.
|
SIGMET ба AIRMET мэдээлэл, аэродромын сэрэмжлүүлэг мэдээ, шилжлэг салхины сэрэмжлүүлэг болон аюул мэдээ (SIGMET and AIRMET information, aerodrome warning and windshear warning and alert)
|
24
|
|
7.1
|
SIGMET мэдээлэл (SIGMET information)
|
24
|
|
7.2
|
AIRMET мэдээлэл (AIRMET information)
|
24
|
|
7.3
|
Аэродромын сэрэмжлүүлэг мэдээ (Aerodrome warning/forecast)
|
24
|
|
7.4
|
Салхины шилжлэгийн сэрэмжлүүлэг мэдээ болон аюул мэдээ (Windshear warning and alert)
|
25
|
|
|
|
|
|
Бүлэг 8.
|
Нисэхийн уур амьсгалын мэдээлэл (Aeronautical climatological information)
|
26
|
|
8.1
|
Ерөнхий зүйл (General provision)
|
26
|
|
8.2
|
Нисэх буудлын уур амьсгалын хүснэгт (Aerodrome climatological table)
|
26
|
|
8.3
|
Нисэх буудлын уур амьсгалын тодорхойлолт (Aerodrome climatological summary)
|
26
|
|
8.4
|
Цаг уурын ажиглалтын мэдээний хуулбар (Copies of meteorological observational data)
|
27
|
|
|
|
|
|
Бүлэг 9.
|
Агаарын тээвэрлэгч болон нисэх багийн гишүүдэд үзүүлэх үйлчилгээ (Meteorological services for flight crew members and operators)
|
28
|
|
9.1
|
Ерөнхий зүйл (General provision)
|
28
|
|
9.2
|
Зөвлөмж, зөвлөгөө болон дэлгэцийн мэдээллийн үйлчилгээ (Briefing, consultation and display)
|
29
|
|
9.3
|
Нислэгийн баримт бичиг (Flight documentation)
|
30
|
|
9.4
|
Нислэг үйлдэж буй агаарын хөлөгт зориулсан мэдээлэл (Information for aircraft in flight)
|
31
|
|
|
|
|
|
Бүлэг 10.
|
Нислэгийн хөдөлгөөний үйлчилгээнд зориулсан мэдээлэл (Information for air traffic services)
|
32
|
|
10.1
|
Нислэг хөдөлгөөний үйлчилгээний нэгжүүдэд зориулсан мэдээлэл (Information for air traffic services units)
|
32
|
|
10.2
|
Эрэн хайх, авран туслах үйлчилгээний нэгжүүдэд зориулсан мэдээлэл (Information for search and rescue services units)
|
32
|
|
10.3
|
Нисэхийн мэдээллийн үйлчилгээний нэгжүүдэд зориулсан мэдээлэл (Information for aeronautical information services units)
|
32
|
|
|
|
|
|
Бүлэг 11.
|
Харилцаа холбооны хэрэгслийн ашиглалт болон түүнд тавигдах шаардлагууд (Requirements for and use of communications)
|
33
|
|
11.1
|
Харилцаа холбоонд тавигдах шаардлагууд (Requirements for communications)
|
33
|
|
11.2
|
Нисэхийн суурин үйлчилгээний холбооны төхөөрөмжийн ашиглалт (Use of aeronautical fixed service communications)
|
34
|
|
11.3
|
Нисэхийн хөдөлгөөнт холбооны үйлчилгээний төхөөрөмжийн ашиглалт (Use of aeronautical mobile service communications)
|
34
|
|
11.4
|
Нисэхийн радио нэвтрүүлгийн үйлчилгээний төхөөрөмжийн ашиглалт (Use of aeronautical broadcasting service communications)
|
34
|
|
|
|
|
|
|
ХАВСРАЛТУУД
|
|
|
|
|
|
|
Нэмэлт 1.
|
Нислэгийн баримт бичиг (Flight documentation)
|
Нэм 1 - 1
|
|
Нэмэлт 2.
|
Цаг уурын ажиглалт, мэдээ (Meteorological observation and report)
|
Нэм 2 - 1
|
|
Нэмэлт 3.
|
Агаарын хөлгийн ажиглалт, түүнийг мэдээлэх (Aircraft observation and report)
|
Нэм 3 - 1
|
|
Нэмэлт 4.
|
Урьдчилсан мэдээнүүд (Forecasts)
|
Нэм 4 - 1
|
|
Нэмэлт 5.
|
SIGMET ба AIRMET мэдээлэл, аэродромын сэрэмжлүүлэг мэдээ, шилжлэг салхины сэрэмжлүүлэг болон аюул мэдээ (SIGMET and AIRMET information, aerodrome warning and wind shear warning and alert)
|
Нэм 5 - 1
|
|
Нэмэлт 6.
|
Нисэхийн уур амьсгалын мэдээлэл (Aeronautical climatological information)
|
Нэм 6 - 1
|
|
Нэмэлт 7.
|
Нисэх баг болон агаарын тээвэрлэгчдэд зориулсан цаг уурын үйлчилгээ (Meteorological services for flight crew members and operators)
|
Нэм 7 - 1
|
|
Нэмэлт 8.
|
Нислэгийн хөдөлгөөний үйлчилгээнд зориулсан мэдээлэл (Information for air traffic services)
|
Нэм 8 - 1
|
|
Нэмэлт 9.
|
Харилцаа холбооны хэрэгслийн ашиглалт болон түүнд тавигдах шаардлагууд (Requirements for and use of communications)
|
Нэм 9 - 1
|
|
Нэмэлт 10.
|
Нислэгт зориулсан цаг уурын урьдчилсан мэдээг дүгнэх (Evaluation methodology of aeronautical meteorological forecasts)
|
Нэм 10 - 1
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
ӨМНӨХ ҮГ
Олон улсын иргэний нисэхийн тухай Чикагогийн конвенцийн 28 дугаар зүйлийн дагуу, “хэлэлцэн тохирогч улсууд нь агаарын навигацид дэмжлэг үзүүлэх үүднээс өөрийн нутаг дэвсгэр дээр нисэхийн цаг уурын мэдээгээр хангах” үүрэгтэй.
Чикагогийн конвенцид нэгдсэн улс орнууд конвенцийн дээрх заалтын ёсоор Олон улсын иргэний нисэхийн байгууллага (ОУИНБ)-аас тогтмол гаргадаг стандартуудад нийцүүлэн холбогдох заавар журам, нисэхийн цаг агаарын бодит болон урьдчилсан мэдээнд ашиглах код, тэмдэг, тэмдэглэгээнүүд болон бусад стандартуудыг баталж, үйл ажиллагаандаа мөрдөх үүрэг хүлээдэг.
Энэ үүргийн дагуу Иргэний нисэхийн ерөнхий газар, Цаг уур, орчны шинжилгээний газраас хамтран гаргаж байгаа энэхүү баримт бичиг нь ОУИНБ-аас гаргасан стандарт, заавар зөвлөмжид тусгасан арга зүй, технологийг бүрэн агуулсан бөгөөд иргэний нисэхийн багц дүрмийн шаардлагыг хангасан болно.
Монгол улсын нутаг дэвсгэрт нислэг үйлдэж буй иргэний нисэхийн агаарын хөлгийн нислэгийг цаг агаарын мэдээгээр хангах ажилд энэхүү журмыг мөрдөнө.
Олон улсын иргэний нисэхийн болон цаг уурын ажиглалт, үйлчилгээний технологид гарч буй дэвшил, хөгжлийн дагуу Олон улсын иргэний нисэхийн байгууллага, Дэлхийн цаг уурын байгууллага нь олон улсын хэмжээнд мөрдөж буй зөвлөмж, заавар журмаа аюулгүй ажиллагааны шаардлагад нийцүүлэн байнга өөрчлөн шинэчилж байдаг.
Нисэхийн цаг уурын үйлчилгээний талаарх Чикагогийн конвенцийн 3 дугаар хавсралт, Дэлхийн цаг уурын байгууллага (ДЦУБ)-ын техникийн баримт бичиг болон ОУИНБ-ын баримт бичгүүдэд өөрчлөлт орсон тухай бүр энэхүү журамд өөрчлөлт оруулж байх болно.
Бүлэг 1
Тодорхойлолт ба товчлол
(definitions and abbreviations)
1.1 Тодорхойлолтууд (Definitions)
Олон улсын агаарын навигацийн цаг уурын үйлчилгээний стандарт болон зөвлөмжид доорх томъёололуудыг ашигласан тохиолдолд дараах утгыг илэрхийлнэ.
Aerodrome/Аэродром
Агаарын хөлгийг байрлуулах, хөөргөх, буулгах, явгалахад зориулж тусгайлан тоноглосон газар болон усан гадаргуу
Aerodrome climatological summary/Аэродромын уур амьсгалын тодорхойлолт
Статистик мэдээнд үндэслэн гаргасан аэродром дээрх цаг уурын элементүүдийн тодорхойлолтын багц
Aerodrome climatological table/Аэродромын уур амьсгалын хүснэгт
Аэродром дээрх цаг уурын нэг ба хэд хэдэн үзэгдэл, элементийн ажиглалтын үр дүнгийн статистик өгөгдлүүдийг агуулсан хүснэгт
Aerodrome control tower/Аэродромын хөдөлгөөний удирдлагын цамхаг
Аэродромын хөдөлгөөнийг зохицуулах нислэгийн хөдөлгөөний удирдлагын үйлчилгээний цамхаг
Aerodrome elevation/Аэродромын өндөр
Далайн дундаж түвшнээс дээш хэмжигдэх, агаарын хөлөг хөөрч, буух үндсэн зурвасны буултын хэсгийн хамгийн өндөр цэг
Aerodrome meteorological office/Аэродромын цаг уурын алба
Олон улсын агаарын навигацийн цаг уурын үйлчилгээг үзүүлэх зорилгоор аэродром дээр байрлах үйлчилгээний нэгж
Aerodrome reference point/Аэродромын хяналтын цэг
Аэродромын байршлыг тодорхойлдог газар зүйн цэг
Aeronautical fixed service (AFS)/Нисэхийн суурин үйлчилгээ
Агаарын навигацийн аюулгүй ажиллагаа болон үйлчилгээний тогтмол, үр ашигтай, эдийн засгийн хэмнэлттэй байхад чиглэсэн, тодорхой тогтмол цэгүүдийн хоорондын холбооны үйлчилгээ
Aeronautical fixed telecommunication network (AFTN)/Нисэхийн цахилгаан холбооны сүлжээ
Ижил төстэй үзүүлэлт бүхий нисэхийн суурин станцуудын хооронд тоон өгөгдөл буюу мэдээлэл солилцоход зориулсан нисэхийн суурин үйлчилгээний бүрдэл хэсэг болох дэлхийн нэгдсэн сүлжээ
Aeronautical meteorological staton/Нисэхийн цаг уурын өртөө
Олон улсын агаарын навигацид зориулан цаг уурын ажиглалт хийх болон мэдээ дамжуулах өртөө
Aeronautical mobile service (RR S1.32)/Нисэхийн хөдөлгөөнт холбооны үйлчилгээ
Үндэсний эсвэл олон улсын иргэний агаарын замд үйлдэгдэж байгаа нислэгийн аюулгүй ажиллагааг зохицуулах нисэхийн хөдөлгөөнт холбооны үйлчилгээ
Aeronautical staton/Нисэхийн цахилгаан холбооны станц
Нисэхийн холбооны газрын станц
Aircraft/Агаарын хөлөг
Агаарын өгсөх урсгалын нөлөөллөөр бус, өөрөө агаартай харилцан үйлчилсний хүчинд агаарт тогтож, хөдөлгөөн хийж чадах аливаа төхөөрөмж
Aircraft observation/Агаарын хөлгийн ажиглалт
Нисч буй агаарын хөлгөөс хийсэн цаг уурын нэг буюу хэд хэдэн элементийн ажиглалт
AIRMET information/AIRMET мэдээ
Зөвхөн нам өндрийн нислэгт зориулсан нислэгийн замын дагуух цаг агаарын үзэгдэл, элементүүд ба тэдгээрийн цаг хугацаа, орон зайн өөрчлөлтийн тухай мэдээлэл
Air-report/Агаарын хөлгийн мэдээ
Байрлал болон нислэгийн үйл ажиллагааны эсвэл цаг агаарын мэдээллийн тухай нислэгийн үед агаарын хөлгөөс өгч буй мэдээ
Air traffic services unit/Нислэгийн хөдөлгөөний үйлчилгээний нэгж
Нислэгийн хөдөлгөөний үйлчилгээний илтгэх төв, эсвэл нислэгийн хөдөлгөөний удирдлагын нэгж, нислэгийн мэдээллийн төв зэргийн ерөнхий нэр томъёо
Alternate aerodrome/Бэлтгэл аэродром
Буулт үйлдэхээр төлөвлөсөн аэродромд нисэн очих эсвэл буулт үйлдэх боломжгүй болсон нөхцөлд агаарын хөлөг бууж болох бусад аэродром. Нөөц аэродромд дараах аэродромууд хамаарна.
1. Хөөрөлтийн үеийн нөөц аэродром - хөөрөлтийн дараа агаарын хөлөг зайлшгүй шаардлагаар нисэн гарсан аэродромдоо эргэж буух боломжгүй үед буулт үйлдэж болох аэродром
2. Замын дагуух нөөц аэродром (En-Route) - нислэгийн үед тохиолдсон хэвийн бус эсвэл онцгой нөхцөл байдлын улмаас агаарын хөлөг нислэгээ үргэлжлүүлэх боломжгүй үед буулт үйлдэж болох аэродром
3. ETOPS нөөц аэродром – ETOPS нислэгийн үед хөдөлгүүр ажиллахгүй болсон эсвэл хэвийн бус болон онцгой нөхцөл байдал тохиолдсоны улмаас агаарын хөлөг нислэгээ үргэлжлүүлэх боломжгүй үед буулт үйлдэж болох аэродром
4. Нисэн очих газрын нөөц аэродром (Destination) - нисэн очихоор төлөвлөсөн аэродромд буух боломжгүй үед нисэн очих газрын ойролцоох буулт үйлдэж болох аэродром
Тайлбар: Нислэг үйлдэж буй аэродром нь чиглэлийн буюу төлөвлөгөөт бэлтгэл буудалд тооцогдож болно.
Altitude/Үнэмлэхүй өндөр
Тухайн цэг, обектийн далайн түвшнээс дээших хамгийн их босоо алслалтын хэмжээ
Approach control unit/Ойртолтын удирдлагын нэгж
Нэг буюу хэд хэдэн аэродромд нисэн очих эсвэл нисэн гарах нислэгийг хянан зохицуулах үйлчилгээг үзүүлэх нэгж
Appropriate ATS authority/Нислэгийн хөдөлгөөний үйлчилгээний бүрэн эрхт байгууллага
Агаарын зайд агаарын хөдөлгөөний үйлчилгээ үзүүлэх эрх бүхий байгууллага
Area control centre/Бүсийн удирдлагын төв
Өөрийн хариуцсан бүсийн хүрээнд, агаарын хөлгүүдийн хөдөлгөөнийг хянаж, удирдах нислэгийн хөдөлгөөний үйлчилгээний нэгж
Automatic dependent survaillance (ADS)/Автомат хамааралтай ажиглалтын систем
Өгөгдлийн холбооны тусламжтайгаар агаарын хөлгийн навигацийн болон байршил тодорхойлох автомат системээс илгээж буй дараах мэдээллийг хүлээн авч агаарын хөлгийн шилжилт, хөдөлгөөнийг хянах систем:
- агаарын хөлгийн дуудлага
- 4 хэмжээст байрлал
- бусад холбогдох өгөгдлүүд
Briefing/Зөвлөмж
Цаг агаарын бодит болон ирээдүйн төлөв байдлын тухай аман тайлбар
Certificated meteorological office/Эрх бүхий цаг уурын байгууллага
Монгол улсад мөрдөж буй хууль, тогтоомжийн дагуу цаг уурын тусгай хэрэгцээний мэдээгээр үйлчлэх эрх авсан цаг уурын бүрэн эрхт байгууллагаас бусад улсын болон хувийн хэвшлийн байгууллага
Cloud of operational significance/Үйл ажиллагаанд зөвшөөрөгдөх үүл
Үүлний доод суурийн өндөр 1500м (5000фүт)-ээс нам байх үүл, эсвэл хамгийн өндөр MSA (minimum sector altitude)-аас доош байх үүл хоёрын аль илүү өндөрт байх үүл, борооны бөөн үүл – Cb, цамхаг хэлбэрийн бөөн үүлнүүд
Consultation/Зөвлөлгөө
Нислэгийн үйл ажиллагаанд холбогдолтой цаг уурын нөхцөл байдлын бодит болон ирээдүйн төлөв байдлын тухай цаг уурч эсвэл тусгай хүнтэй ярьсан хэлэлцүүлэг. Хэлэлцүүлэгт асуултын хариултууд орно
Control area/Нислэгийн хөдөлгөөний удирдлагатай бүс
Газрын гадаргаас дээш тогтоогдсон өндрөөс дээших нислэгийн хөдөлгөөний удирдлагатай агаарын зай
Cruising level/Чиг шулуун нислэгийн түвшин
Чиг шулуун нислэгийн үе шатанд хадгалагдах нислэгийн өндрийн хэмжээ
Elevation/Өндөр
Далайн дундаж түвшнээс газрын гадарга эсвэл тухайн цэг хүртэлх зай
Extended-range operation/Алсын зайн нислэг
Тогтуун агаарт чиг шулуун нислэгийн хурдтай нисэж байгаа турбинт хоёр хөдөлгүүрт онгоцны нэг хөдөлгүүр татгалзах үед тухайн маршрутын аливаа цэгээс зохих нөөц аэродром хүртэл нисэх нислэгийн цаг нь тээвэрлэгчийн харъяалах улсаас тогтоосон босго хугацаанаас илүү байх нислэг
Filght crew member/Нисэх багийн гишүүн
Нислэгт агаарын хөлгийн удирдлагатай холбоотой үүрэг хүлээсэн, агаарын тээвэрлэгчээс томилогдсон мэргэжлийн үнэмлэх бүхий багийн гишүүн
Flight documentation/Нислэгийн баримт бичиг
Нислэгт зориулсан цаг уурын мэдээллийг агуулсан хүснэгт, зурагтай гар бичмэл болон хэвлэмэл бичиг баримт
Flight information centre/Нислэгийн мэдээллийн төв
Нислэгийн мэдээллийн ба түгшүүрийн мэдээллийн үйлчилгээгээр хангах төв
Flight information region/Нислэгийн мэдээллийн район
Нислэгийн хөдөлгөөний удирдлага болон нислэгийн мэдээллийн үйлчилгээ явуулж байгаа өндөр болон өргөнөөр хязгаарлагдсан агаарын зай
Flight level/Нислэгийн өндрийн цуваа
Агаарын даралтын 1013.2 гПа-ын түвшингээс тооцсон агаар мандлын тогтмол даралтын гадарга бөгөөд энэ нь бусад гадаргаас тодорхой даралтын зайцтайгаар тусгаарлагдана.
Тайлбар:
1. Даралтын төрлүүдийг стандарт агаар мандалд өндөр хэмжигч (altimeter)-ээр тооцоолдог
а. Өндөр хэмжигчид QNH-г тохируулсан бол энэ нь далайн түвшнээс дээших өндрийг заана.
б. Өндөр хэмжигчид QFE-г тохируулсан бол энэ нь QFE-ийн тооллын эхээс дээших өндрийг заана.
в. 1013.2 гПа-ийн даралтын утгыг тохируулсан бол нислэгийн түвшнийг заахад ашиглаж болно.
2. Тайлбар 1.-д орсон “өндөр” болон “далайн түвшнээс дээших өндөр” гэсэн нэр томъёо нь геометрийн өндөр болон д.т.д өндрөөс илүүтэйгээр өндөр хэмжигч (altimeter)-ийг илтгэнэ.
Forecast/ Цаг агаарын урьдчилсан мэдээ
Бүс нутгийн хэмжээнд тодорхой цагт эсвэл тодорхой хугацааны турш цаг уурын нөхцөл байдлын ирээдүйн төлөв байдлын тухай мэдээлэл
GAMET area forecast/GAMET районы урьдчилсан мэдээ
Цаг уурын бүрэн эрхт байгууллагаас гаргасан нислэгийн мэдээллийн бүс буюу түүний дэд бүс дэх нам өндрийн онгоцны нислэгийн замд ажиглагдсан эсвэл ажиглагдах урьдчилсан нөхцөл нь бүрдсэн цаг агаарын аюултай үзэгдлийн цаг хугацаа, орон зайн өөрчлөлтийн тухай мэдээлэл
Grid point data in digital form/Солбилцолын цэгийн тоон хэлбэрт шилжүүлсэн өгөгдөл
Газрын зураг дээр тогтмол зайтай цэгүүд дээр автомат ажиллагаанд ашиглахад тохиромжтой хэлбэрээр коодлон цаг уурын компьютероос бусад компьютер руу дамжуулахад зориулан боловсруулж гаргасан цаг уурын мэдээ
Тайлбар – Ихэнх тохиолдолд дээрх мэдээллийг дундаж ба өндөр хурдны цахилгаан холбооны сувгаар дамжуулдаг.
Height/Харьцангуй өндөр
Тодорхой тогтоосон түвшингээс тухайн цэг буюу обьект хүртэлх босоо зай
Human Factors principles/Хүний хүчин зүйлийн зарчмууд
Хүний чадавхийг бүрэн авч үзсэнээр бусад системийн бүрэлдэхүүн хэсгүүдийн хоорондын аюулгүй харилцан үйлчлэлийг бий болгох агаарын навигацийн загвар, гэрчилгээ, сургалтын үйл ажиллагаа болон техник үйлчилгээнд холбоотой хүний хүчин зүйлийн хэм хэмжээ
International airways volcano watch/Олон улсын агаарын замын галт уулын хяналтын алба
Агаар мандалд дэгдсэн галт уулын үнсний тархалтыг хянах болон түүнээс агаарын хөлгийг сэрэмжлүүлэхэд чиглэгдсэн олон улсын байгууллага
Тайлбар – Олон улсын агаарын зам дахь галт уулнаас сэрэмжлүүлэх үйл ажиллагаа нь гишүүн орнуудаас тодохойлсон ажиглалтын эх сурвалжууд болон сүлжээнээс дамжуулж буй мэдээллийг ашигладаг нисэхийн болон нисэхийн бус үйл ажиллагаа эрхэлдэг байгууллагуудын хамтын ажиллагаан дээр тулгуурладаг. Энэ хяналт нь ОУИНБ болон бусад олон улсын байгууллагуудын хамтын ажиллагаагаар зохицуулагддаг.
Level/Өндрийн түвшин
Нислэг үйлдэж буй агаарын хөлгийн босоо зайн ерөнхий нэр томъёо бөгөөд харьцангуй ба үнэмлэхүй өндөр эсвэл нислэгийн өндрийн цуваа гэсэн ухагдахуунаар илэрхийлэгдэнэ
Meteorological authority/Цаг уурын бүрэн эрхт байгууллага
Хэлэлцэн тохирогч улсын нэрийн өмнөөс олон улсын агаарын навигацийн цаг уурын үйлчилгээг үзүүлж байгаа эрх бүхий байгууллага
Meteorological bulletin/Цаг уурын мэдээ
Гарчигийг нь урьдчилан бэлтгэсэн цаг уурын мэдээлэл агуулсан текст
Meteorological information/Цаг уурын мэдээлэл
Нислэгийн үйл ажиллагаанд зориулсан цаг агаарын бодит болон ирээдүйн төлөв байдлыг илэрхийлсэн цаг уурын мэдээ, өгөгдлүүд
Meteorological office/Цаг уурын алба
Олон улсын агаарын навигацийн цаг уурын үйлчилгээг үзүүлэхээр байгуулсан нэгж
Meteorological report/Цаг уурын мэдээ
Тодорхой хугацаа болон байрлал дахь цаг уурын нөхцөл байдлын ажиглалтын мэдээ
Meteorological satellite/Цаг уурын хиймэл дагуул
Цаг уурын ажиглалт хийж түүнийгээ дэлхий рүү дамжуулдаг хиймэл дагуул
Meteorological watch office/Цаг уурын хяналтын алба
Нислэгийн мэдээллийн бүс болон нислэгийн хөдөлгөөний удирдлагатай бүсэд агаарын навигацийн цаг уурын үйлчилгээг үзүүлэхээр цаг уурын бүрэн эрхт байгууллагаас томилсон цаг уурын үйлчилгээний нэгж
Minimum sector altitude/Секторын хамгийн бага үнэмлэхүй өндөр
Навигацийн радио тусламжийн төвтэй 46 км (25NM)-ийн радиус бүхий тойрогийн
сектор дотор байрлах бүх обектуудаас дээш 300м (1000фут)–т байж болох хамгийн бага үнэмлэхүй өндөр
Observation (meteorological)/Цаг уурын ажиглалт
Цаг уурын нэг буюу хэд хэдэн элемент, үзэгдлийг ажиглах үйл ажиллагаа
Operational control/Нислэгийн үйл ажиллагааны хяналт
Агаарын хөлгийн аюулгүй ажиллагаа болон нислэгийн тогтмол, үр ашигтай ажиллагааг хангахын тулд нислэгийн эхлэл, үргэлжлэл, чиглэл өөрчлөх болон нислэгийн хязгаарлалтанд удирдах байгууллагаас авч хэрэгжүүлэх арга хэмжээ
Operational flight plan/Нислэгийн төлөвлөгөөний дэлгэрэнгүй мэдээлэл
Агаарын хөлгийн техникийн үзүүлэлтүүд, ашиглалтын хязгаарлалтууд, төлөвлөгдсөн нислэгүүд ба аэродромд үүсэж болох нөхцлүүдийг тооцон нислэгийг аюулгүйгээр гүйцэтгэх зорилгоор агаарын тээвэрлэгчийн зохиосон төлөвлөгөө
Operational planning/үйл ажиллагааны төлөвлөгөө
Агаарын тээвэрлэгчийн гаргасан нислэгийн үйл ажиллагааны төлөвлөгөө
Operator/Агаарын тээвэрлэгч
Агаарын хөлгөөр үйл ажиллагаа эрхлэгч иргэн, байгууллага, аж ахуйн нэгж
Pilot-in-command/Агаарын хөлгийн дарга
Агаарын хөлгийн удирдлага, нислэгийн аюулгүй ажиллагааг хариуцах үүрэг хүлээсэн, агаарын тээвэрлэгчээс эсвэл агаарын хөлгийг эзэмшигчээс томилсон нисгэгч
Prevailing visibility/Давамгайлах алсын барааны харагдац
Аэродромын талбайн хагас эсвэл тэнгэрийн хаяаны хагас хүртэлх зайд “Алсын барааны харагдац”-ыг тодорхойлох журмын дагуу ажигласан алсын барааны харагдацын хамгийн их утга. Эдгээр бүс нь үргэлжилсэн эсвэл тасархай секторуудыг хамарсан байж болно.
Тайлбар – Энэ нь хүний ажиглалтаар эсвэл багажаар тодорхойлсон утга байж болно. Багаж суурилагдсан тохиолдолд давамгайлах АБХ-ыг илүү оновчтой тодорхойлно гэж үзнэ.
Prognostic chart/Прогноз зураг
Тодорхой гадарга дээрх эсвэл агаарын зайн тодорхой хэсэг дэх цаг уурын элементийн тодорхой цаг хугацаанд харгалзах ирээдүйн төлөв байдлыг газрын зураг дээр зураглал хэлбэрээр дүрслэн үзүүлсэн урьдчилсан мэдээ
Quality assurance/Чанарын баталгаажуулалт
Бүх төлөвлөгөөт үйл ажиллагаа нь чанарын тогтолцооны хүрээнд хэрэгжиж, тухайн хэрэгцээг хангаж байгааг олон улсын чанарын шаардлага (ISO 9000)-д нийцэж буйг харуулах баталгаа
Quality control/Чанарын хяналт
Чанарын шаардлага (ISO 9000)-ыг биелүүлэхэд ашиглагддаг үйл ажиллагааны аргачлал болон төрлүүд
Quality management/Чанарын удирдлага
Чанарын бодлого, зорилго болон хариуцлагыг чанарын систем (ISO 9000:2000) дэх
төлөвлөлт, хяналт, баталгаажуулалт, болон сайжруулалтуудаар тодорхойлох удирдлагын үйл ажиллагааны арга хэрэгслүүд
Regional air navigation agreement/Бүсийн агаарын навигацийн гэрээ
Бүсийн агаарын навигацийн уулзалтаар ОУИНБ–ын итгэмжлэгдсэн төлөөлөгчийн баталсан гэрээ
Reporting point/Илтгэх цэг
Агаарын хөлөг байрлалаа илтгэх газар зүйн тогтоогдсон байршил
Rescue coordination centre/Авран туслах ажиллагааг зохицуулах төв
Тухайн бүсэд эрэн хайх болон авран туслах үйл ажиллагааг үр дүнтэй зохион байгуулж, зохицуулах үүрэг хариуцлага бүхий нэгж
Runway/Хөөрөх, буух зурвас (ХБЗ)
Агаарын хөлгийн буулт, хөөрөлтөнд зориулан тоноглож бэлдсэн аэродромын тэгш өнцөгт талбай
Runway visual range (RVR)/ХБЗ-ын алсын барааны харагдац
Зурвасын гадарга дээрх тэмдэглэгээ, тэнхлэгийн гол эсвэл хязгаарын тэмдэглэгээ ба гэрлүүд нь хөөрөлт, буултын зурвасны тэнхлэгийн шугам дээр байгаа агаарын хөлгийн нисгэгчид харагдах зай
Search and rescue services unit/Эрэн хайх, авран туслах үйлчилгээний байгууллага
Эрэн хайх, авран туслах ажиллагааг зохицуулах төв, тус төвийн салбарууд, эсвэл шуурхай эргүүл гэх мэт тухайн нөхцөл байдлаас хамааран нэрлэх ерөнхий нэр томъёо
SIGMET information/SIGMET мэдээлэл
Өндрийн нислэгийн замын дагуух нислэгт аюултай цаг агаарын үзэгдэл ажиглагдсан эсвэл ажиглагдах нөхцөл бүрдсэн үед өгөх уг үзэгдлийн цаг хугацаа, орон зайн өөрчлөлтийн тухай мэдээлэл
Standard isobaric surface/Стандарт изобар гадаргуу
Агаар мандлын цаг уурын нөхцлийг дүрс хэлбэрээр өгөхөд ашигладаг изобар гадарга
Threshold/Босго
Саадаас чөлөөтэй ойртолтын гадарга нь хөөрч, буух зурвасны гадаргатай 1:20 харьцаатай огтлолцож буй цэг
Touchdown zone/Газардах бүс
Буулт үйлдэж буй онгоц хамгийн түрүүнд шүргэх, тухайн зурвасны босгоны цаана байрлах зурвасын хэсэг
Tropical cyclone/Тропикийн циклон
Конвекцийн болон циклоны нөлөөгөөр тропик, субтропикийн бүсэд үүссэн фронтын бус синоптик масштабын циклоны ерөнхий нэр
Tropical cyclone advisory centre (TCAC)/Тропикийн циклоны зөвлөмжийн төв
Цаг уурын хяналтын алба, бүсчилсэн урьдчилсан мэдээний дэлхийн төв, олон
улсын OPMET мэдээллийн санг тропикийн циклон дахь гадаргын хамгийн их хурд,
төвийн даралт, шилжилтийн чиглэл, хурдны урьдчилсан мэдээлэл болон байрлал зэрэг мэдээллээр хангах бүсийн агаарын навигацийн гэрээгээр тодорхойлсон цаг уурын төв
Turbulence/Хуйларшил
Агаарын зарим хэсэг (молекулаас нилээд том)-ийн агшин зуурын хурд нь тохиолдлын буюу санамсаргүй лугшилтад өртөн өөрчлөгдөж байдаг агаар мандлын урсгалын онцлог хэлбэр
Цэлмэл тэнгэр дэх хуйларшил – Тропосферийн дээд хэсэгт үүлгүй орон зайд ажиглагдах мэдэгдэхүйц (нисэх төхөөрөмжид нөлөөлөх байдлаар) хуйларшил. Ялангуя олгойдох урсгалын бүсэд, салхины хэвтээ ба босоо шилжлэг их байдагтай холбоотой.
Upper-air chart/Өндрийн зураг
Агаар мандлын давхарга болон гадаргын өндрийг тодорхойлсон цаг уурын зураг
Visiblity/Алсын барааны харагдац
Нисэхийн үйлчилгээнд ашиглах алсын барааны харагдац:
а. Газар дээр байрлуулсан тохиромжтой хэмжээтэй хар биет (обьект)-ийг тод буюу гэгээтэй дэвсгэрээс ялгаж харж болох хамгийн хол зай
б. 1000 канделийн (гэрлийн хүчний нэгж) хүчтэй гэрлийг харанхуй дэвсгэрээс ялгаж харж болох хамгийн их буюу хол зай.
Тайлбар – Дээрх 2 зай нь агаарын тунгалагшилын коэффициент (extinction coefficient) болон дэвсгэрийн цацруулалтын өөрчлөлтөөс хамаарч янз бүрийн утгатай байдаг. а.-д заасан АБХ нь цаг уурын нүдэн баримжааны хязгаар-зай (range)-аар тодорхойлогддог.
Volcanic ash advisory centre (VAAC)/Галт уулын үнсний зөвлөмжийн төв (VAAC)
Цаг уурын хяналтын алба, бүсийн удирдлагын төв, нислэгийн мэдээллийн төв, бүсчилсэн урьдчилсан мэдээний дэлхийн төв болон олон улсын OPMET мэдээллийн сангуудыг галт уулын дэлбэрэлтээс шалтгаалж агаарт тархсан галт уулын үнсний босоо, хэвтээ чиглэлийн шилжилт хөдөлгөөний бодит болон урьдчилсан мэдээллээр хангах үүрэг бүхий бүсийн агаарын навигацийн гэрээгээр тодорхойлсон цаг уурын төв
VOLMET
Нислэг үйлдэж буй агаарын хөлөгт зориулсан цаг уурын мэдээ
Datalink -Volmet (D-VOLMET)/VOLMET өгөгдөл дамжуулах шугам (D-VOLMET)
Аэродромын цаг агаарын бодит мэдээ (METAR/SPECI), аэродромын урьдчилсан мэдээ (TAF), SIGMET, тусгайлсан борт мэдээ болон AIRMET мэдээг дамжуулах өгөгдлийн шугам
VOLMET broadcast/VOLMET радио нэвтрүүлэг
Нислэг үйлдэж буй агаарын хөлөгт зориулсан цаг уурын мэдээллийн радио нэвтрүүлэг
World area forecast centre (WAFC)/Бүсчилсэн урьдчилсан мэдээний дэлхийн төв
Дэлхийн хэмжээнд цаг агаарын онцгой үзэгдэл, өндрийн салхи, температурын урьдчилсан мэдээг тоон ба зураг хэлбэрээр бэлтгэж, бүсийн төвүүдийг хангадаг цаг уурын төв
Дэлхийн хэмжээнд цаг агаарын онцгой үзэгдэл, өндрийн салхи, температурын урьдчилсан мэдээг тоон ба зураг хэлбэрээр бэлтгэж, бүсийн төвүүдийг хангадаг цаг уурын төв
World area forecast system (WAFS)/ Бүсчилсэн урьдчилсан мэдээний дэлхийн систем
Бүсчилсэн урьдчилсан мэдээний дэлхийн төвөөс нислэгийн замын дагуух цаг агаарын урьдчилсан мэдээг нэг төрлийн стандарт хэлбэрээр гаргадаг дэлхийн бүсийн урьдчилан мэдээлэх систем
1.2 Товчлолууд (Abbreviations)
АБХ – Алсын барааны харагдац
ДЦУБ – Дэлхийн цаг уурын байгууллага
ОУДЦ – Олон улсын дундаж цаг
ОУИНБ – Олон улсын иргэний нисэхийн байгууллага
НХҮ – Нислэгийн хөдөлгөөний үйлчилгээ
ХБЗ – Хөөрч буух зурвас
EDR (Eddy desipation rate) – Хуйлраа замхрах үеийн хурд
TCAC – Тропикийн циклоны зөвлөмжийн төв
VAAC – Галт уулын үнсний зөвлөмжийн төв
WAFC – Бүсчилсэн урьдчилсан мэдээний дэлхийн төв
WAFS – Бүсчилсэн урьдчилсан мэдээний дэлхийн систем
БҮЛЭГ 2
ЕРӨНХИЙ ЗҮЙЛ (GENERAL PROVISIONS)
2.1 Нислэгийн цаг уурын үйлчилгээ (Summary of aeronautical meteorological services)
2.1.1 Олон улсын агаарын навигацийг цаг уурын мэдээ мэдээллээр үйлчлэх ажлын зорилго нь аюулгүй ажиллагаа, үр ашгийг хангахад оршино.
2.1.2 Энэ зорилгыг агаарын хөлгийн нисэх баг, нислэг хөдөлгөөний үйлчилгээний алба, төлөвлөлтийн хэсэг болон нислэг үйлдэхтэй холбоотой бусад байгууллагуудыг үүрэгт ажлаа гүйцэтгэхэд нь шаардлагатай цаг уурын мэдээ, мэдээллээр үйлчилсний үндсэн дээр биелүүлнэ.
2.1.3 Олон улсын агаарын навигацид үзүүлэх цаг уурын үйлчилгээний ажлыг энэ журмын дагуу хийж гүйцэтгэнэ.
2.1.4 “Нислэгийг цаг агаарын мэдээгээр хангах дүрэм”-ийн дагуу цаг уурын үйлчилгээг үзүүлэх байгууллагыг томилох бөгөөд энэхүү цаг уурын бүрэн эрхт байгууллагын тухай дэлгэрэнгүй мэдээллийг ICAO Annex 15, Appendix 1, GEN 1.1-д заасны дагуу олон улсын агаарын навигацийн мэдээллийн эмхтгэлд оруулна.
2.1.5 Нисэхийн цаг уурын үйлчилгээний хангалтын ажлыг хийж буй цаг уурын ажилтнууд нь ДЦУБ-аас тавьж буй нислэгийн цаг уурын ажилтанг бэлтгэх, түүнд тавих шаардлагыг хангасан байна.
2.2 Цаг уурын мэдээллийн хангалт болон ашиглалт (Supply and use of aeronautical meteorological information)
“Нислэгийг цаг агаарын мэдээгээр хангах дүрэм”-ийн дагуу цаг уурын мэдээллээр хангагч болон хэрэглэгч байгуулага хоорондоо ерөнхий болон салбар гэрээг байгуулан ажиллана.
2.3 Агаарын тээвэрлэгчдээс шаардах мэдээллүүд (Notificatons required from operators)
2.3.1 Агаарын тээвэрлэгчид нь хэрэгцээтэй мэдээлэл авах тухайгаа хангалттай хугацааны өмнө холбогдох цаг уурын байгууллагуудад мэдэгдэх бөгөөд нислэгийг цаг уурын мэдээгээр хангах ажлыг нислэгийн төлөвлөгөө, нэмэлт захиалгын дагуу гүйцэтгэнэ. Нислэгийн төлөвлөгөөг нислэг эхлэхээс 12 цаг, нэмэлт захиалгыг 3 цаг, тусгай (онцгой) үүргийн нислэгийн захиалгыг 1 цагаас багагүй хугацааны өмнө тус тус тухайн аэродромын цаг уурын албанд мэдэгдэнэ.
2.3.2 Цаг уурын үйлчилгээ хүсч буй агаарын тээвэрлэгчид нь дараах тохиолдлуудад холбогдох мэдээллийг цаг уурын байгууллагад заавал гаргаж өгнө. Үүнд:
а. Шинэ чиглэлүүд буюу шинэ төрлийн нислэгүүд төлөвлөгдөх
б. Нислэгийн хуваарьт өөрчлөлт орох
в. Цаг уурын үйлчилгээний хангалтанд нөлөөлөх бусад өөрчлөлтийг төлөвлөх
Энэхүү мэдээлэлд цаг уурын байгууллагаас зохих зохицуулалтыг төлөвлөхөд шаардлагатай бүх дэлгэрэнгүй мэдээллийг оруулсан байна.
2.3.3 Агаарын тээвэрлэгчид эсвэл нисэх багийн гишүүн нь холбогдох аэродромын цаг уурын албанд дараах мэдээллийг өгнө. Үүнд:
а. Нислэгийн хуваариуд
б. Хуваарьт бус нислэгүүд үйлдэх тухай
в. Нислэгүүд хойшлогдсон, урагшилсан буюу цуцлагдсан тухай
2.3.4 Агаарын тээвэрлэгчид хуваарьт нислэгүүдээс бусад нислэг бүрийн талаар аэродромын цаг уурын албанд өгөх мэдээлэлд дараах мэдээллийг багтаасан байна:
а. Нисэн гарах аэродром болон тооцоот цаг
б. Нисэн очих аэродром болон буух тооцоот цаг
в. Нисэх чиглэл болон дундын аэродромд нисэн очих болон нисэн гарах тооцоот цаг
г. Нислэгийн төлөвлөгөөг бөглөхөд шаардлагатай тухайн бүсийн агаарын навигацийн төлөвлөгөөний жагсаалтанд орсон нөөц аэродромууд
д. Чиг шулуун нислэгийн түвшин
е. Нислэгийн төрөл (ил харааны буюу хэрэглэлийн нислэг)
ё. Нисэх багийн гишүүдийн хүссэн цаг уурын мэдээллийн төрөл (нислэгийн баримт бичиг, зөвлөмж буюу зөвлөгөө)
ж. Зөвлөмж, зөвлөгөө болон нислэгийн баримт бичгийг авах цаг хугацаа
БҮЛЭГ 3
ЦАГ УУРЫН АЛБАД, ТЭДГЭЭРИЙН ҮЙЛ АЖИЛЛАГАА
(Meteorological offices and their responsibility)
Тайлбар – Энэ бүлэгт холбогдолтой техникийн тодорхойлолт болон нарийвчилсан шалгууруудыг Нэмэлт 1-д тусгасан болно.
3.1 Цаг уурын албад (Meteorological offices)
3.1.1 Нислэгийг цаг агаарын мэдээгээр хангах ажлыг эрх бүхий цаг уурын байгууллагууд гүйцэтгэнэ.
Тайлбар – Эрх бүхий цаг уурын байгууллага гэдэгт Монгол улсад мөрдөж буй хууль, тогтоомжийн дагуу цаг уурын тусгай хэрэгцээний мэдээгээр үйлчлэх эрх авсан цаг уурын бүрэн эрхт байгууллагаас бусад улсын болон хувийн хэвшлийн байгууллагыг ойлгоно.
3.1.2 Нислэгийг цаг агаарын мэдээгээр хангах ажлыг гүйцэтгэж буй цаг уурын албад нь дор дурьдагдсан үүргийг бүрэн буюу хэсэгчлэн биелүүлнэ.
а. Орон нутгийн, аэродромын, нислэгт холбогдолтой бусад урьдчилсан мэдээг бэлтгэх буюу хүлээн авах;
б. Урьдчилсан мэдээг бэлтгэх зорилгоор аэродром орчмын цаг уурын нөхцөлд байнгын ажиглалт хийх;
в. Нисэх багийн гишүүн, нислэгийн үйл ажиллагааны бие бүрэлдэхүүнийг нислэгийн баримт бичиг, зааварчлага, зөвлөмжөөр хангах;
г. Нисэхийн хэрэглэгчдийг төрөл бүрийн цаг уурын мэдээгээр хангах;
д. Бололцоотой цаг уурын мэдээллийг дэлгэцээр үзүүлэх;
е. Цаг уурын албадтай цаг уурын мэдээллийг солилцох;
ж. Уур амьсгалын мэдээллээр үйлчлэх;
3.1.3 Тухайн бүс нутаг болон аэродромуудыг хариуцан ажиллах цаг уурын албадыг 2.2-ийн дагуу хамтран ажиллах гэрээгээр тодорхойлно.
3.1.4 Суултын урьдчилсан мэдээг зохиох шаардлагатай аэродромуудыг хамтран ажиллах ерөнхий болон салбар гэрээгээр тодорхойлно.
3.2 Цаг уурын хяналтын алба (Meteorological watch office)
3.2.1 Нислэгийн мэдээллийн бүс, нислэгийн хөдөлгөөний удирдлагатай бүсэд агаарын навигацийн цаг уурын үйлчилгээг үзүүлэх цаг уурын хяналтын албыг 2.2-ийн дагуу хамтран ажиллах ерөнхий гэрээгээр тодорхойлно. Уг гэрээнд тухайн цаг уурын хяналтын албаны хариуцах бүсийг тусгана.
3.2.2 Цаг уурын хяналтын алба нь дараах үйл ажиллагааг гүйцэтгэнэ. Үүнд:
а. Хариуцаж буй нислэгийн мэдээллийн бүс болон нислэгийн хөдөлгөөний удирдлагатай бүсэд нислэгийн үйл ажиллагаанд нөлөөлөх цаг уурын нөхцөл байдалд 24 цагийн турш тасралтгүй хяналт тавих;
б. Хариуцаж буй нислэгийн мэдээллийн бүс болон нислэгийн хөдөлгөөний удирдлагатай бүсэд хамаарах SIGMET болон бусад холбогдох мэдээллийг бэлтгэх;
в. SIGMET болон бусад шаардлагатай мэдээллүүдээр нислэгийн хөдөлгөөний үйлчилгээний нэгжүүдийг хангах;
г. SIGMET мэдээг дамжуулах;
д. Хэрэв хамтран ажиллах гэрээнд тусгасан бол 7.2-ын дагуу:
1. Хариуцаж буй бүс нутагт хамаарах AIRMET мэдээг бэлтгэх;
2. AIRMET мэдээгээр нислэгийн хөдөлгөөний үйлчилгээний нэгжүүдийг хангах;
3. AIRMET мэдээг дамжуулах;
ж. Цаг уурын болон нислэгийн хөдөлгөөний үйлчилгээний бүрэн эрхт байгууллагуудын хоорондын хэлэлцээрээр баталсан бүсийн удирдлагын төв (ACC), нислэгийн мэдээллийн төв (FIC)-үүдийг SIGMET мэдээнд тусгагдаагүй галт уулын идэвхжил, дэлбэрэлт, галт уулын үнсэн үүлний, тропикийн циклоны тухай хүлээн авсан мэдээллээр хангах;
3.3 WAFS-ийн мэдээллийг ашиглах (Use of WAFS’s products)
3.3.1 Нислэгийн баримт бичгийг бэлтгэх явцад аэродромын цаг уурын алба нислэг үргэлжлэх цаг хугацаа, нислэг үйлдэгдэх орон зай, нислэгийн замын уртад тохирч байвал WAFC-аас гаргаж буй урьдчилсан мэдээллүүдийг ашиглаж болно.
3.2.3 Нислэгийн баримт бичиг бүрдүүлэхэд шаардлагатай мэдээллийг нэг загварт оруулахын тулд WAFS-ээс хүлээж авсан GRIB, BUFR мэдээг Annex-3-ийн дагуу стандарт WAFS-ийн зураг болгож хөрвүүлнэ. Ингэхдээ цаг уурын өгөгдөл болон урьдчилсан мэдээ гаргасан WAFC-ийн ялгах тэмдэгийг засварлаж болохгүй.
БҮЛЭГ 4
ЦАГ УУРЫН АЖИГЛАЛТ БА МЭДЭЭЛЛҮҮД
(Meteorological observations and reports)
Тайлбар – Энэ бүлэгт холбогдолтой техникийн тодорхойлолт болон нарийвчилсан шалгууруудыг Нэмэлт 2-д тусгасан болно.
4.1 Нисэхийн цаг уурын өртөө ба ажиглалт (Meteorological station and observation)
4.1.1 Монгол улсын нутаг дэвсгэр дээр орших байнгын аэродром бүрт нисэхийн цаг уурын өртөөг байгуулна. Нисэхийн цаг уурын өртөө нь бие даасан эсвэл горимын судалгаатай хавсарсан хэлбэрээр байж болно.
4.1.2 Тусгайлан сонгосон хээрийн түр аэродром дээр шаардлагатай гэж үзсэн (хэрэглэгч хүсэлт гаргасан) тохиолдолд зөөврийн цаг уурын автомат станцыг байршуулан цаг уурын ажиглалтыг хийж, мэдээлнэ.
4.1.3 Аэродром дээрх нисэхийн цаг уурын өртөө нь байнгын ажиглалтыг 4.3-д заасан хугацаанд хийнэ. Аэродром дээрх газар орчмын салхи, АБХ, ХБЗ-ын дагуух АБХ, цаг агаарын үзэгдэл, үүл болон агаарын температурт онцгой өөрчлөлт гарвал тусгайлсан ажиглалтыг нэмэлтээр хийх бөгөөд 4.4-д заасан хугацааг баримтална.
4.1.4 Нисэхийн цаг уурын өртөө нь эрх бүхий байгууллагаар баталгаажуулсан мэдрүүрүүдийг үйл ажиллагаандаа ашиглах бөгөөд багаж тоног төхөөрөмжүүд, тэдгээрийн үзүүлэлт буюу суурилуулалт мөн хэмжилт нь чанарын шаардлагыг хангаж буйг баталгаажуулсан байна.
4.1.5 Ойртолт, суултын үйл ажиллагааны CAT I ангилалын хэрэглэлээр тоноглогдсон зурвастай аэродромд ойртолт, суулт, хөөрөлт хийхэд зориулан газар орчмын салхи, АБХ, зурвасын дагуух АБХ, үүлний доод суурийн өндөр, агаарын температур, шүүдэр цэгийн температур, даралтыг хэмжих, зайнаас тодорхойлох автомат багажийг суурилуулсан байна. Энэ тоног төхөөрөмж нь хөөрөх, буух үйл ажиллагаанд нөлөөлөх цаг уурын хэмжигдэхүүнүүдийг тухайн хугацаанд нь хэмжих, боловсруулах, дамжуулах, дэлгэцээр үзүүлэхэд зориулсан нэгдмэл автомат систем байна. Энэ систем нь шаардлагатай тохиолдолд гараар мэдээллийг оруулах, дамжуулахад зориулсан нөөц үйл ажиллагаатай байна.
4.1.6 Цаг уурын мэдээллийг түгээх, дэлгэцээр үзүүлэхэд ашиглах нэгдмэл автомат системийг ашиглаж байгаа тохиолдолд автомат багажаар хэмжих боломжгүй цаг уурын элементүүдийн мэдээллүүд (АБХ, үүлшил, үзэгдэл г.м)-ийг гараар оруулах боломжийг хангасан байна.
4.1.7 Тухайн ажиглалтыг үндэслэн аэродром дотор болон аэродромоос гадагш түгээх мэдээллийг бэлтгэнэ.
4.1.8 Цаг уурын элементүүдийн орон зай, цаг хугацааны хувьсал өөрчлөлт, ажиглалтын технологи, зарим элементүүдийг тодорхойлох аргын хязгаарлагдмал байдлын улмаас мэдээнд өгч буй элементүүдийн утгыг ажиглалтын хугацаан дахь бодит нөхцөлд хамгийн их ойртсон утга гэж үзнэ.
Тайлбар – Хэмжилтийн багаж болон ажиглалтын нарийвчлалыг Нэмэлт 2-д үзүүлэв.
4.2 Нислэгийн хөдөлгөөний үйлчилгээний байгууллага болон эрх бүхий цаг уурын байгууллагын хоорондын хэлэлцээр (Agreement between Meteorological and Air traffic services)
“Нислэгийг цаг агаарын мэдээгээр хангах дүрэм”-ийн дагуу нислэгийн хөдөлгөөний үйлчилгээний байгууллага болон эрх бүхий цаг уурын байгууллагын хоорондын гэрээг байгуулахдаа дараах зүйлүүдийг тусгана. Үүнд:
а. Нислэгийн хөдөлгөөний үйлчилгээний нэгжүүдэд хүргэх нэгдмэл автомат системтэй холбогдсон дэлгэцийн мэдээллийн хангалт;
б. Дэлгэц болон багаж, төхөөрөмжүүдийн шалгалт тохиргоо, засвар үйлчилгээ;
в. Нислэгийн хөдөлгөөний үйлчилгээний бие бүрэлдэхүүний дэлгэц болон багаж, төхөөрөмжүүдийг ашиглах байдал;
г. Хөөрч буй эсвэл суулт хийж буй агаарын хөлгөөс ажигласан цаг уурын мэдээ (салхины шилжлэг г.м);
д. Цаг уурын радарын мэдээлэл (хэрэв боломжтой бол);
4.3 Байнгын ажиглалт болон мэдээ (Routine observations and reports)
4.3.1 Цаг уурын алба, нислэгийн хөдөлгөөний үйлчилгээний нэгжүүдийн хэлэлцэн тохирсноос бусад тохиолдолд аэродром дээрх байнгын ажиглалтыг өдөр бүр 24 цагаар хийнэ. Дээрх ажиглалтууд нь нэг цагийн зайцтай байх ба хэрэв гэрээнд заасан тохиолдолд өөр байж болно.
4.3.2 Байнгын ажиглалтын мэдээг дараах байдлаар гаргана. Үүнд:
а. Зөвхөн аэродромын орчимд дамжуулахад зориулсан орон нутгийн байнгын мэдээ – MET REPORT (нисэн ирэх болон нисэн гарах агаарын хөлөгт зориулсан мэдээ);
б. Аэродромоос гадагш дамжуулахад зориулсан METAR (нислэгийн төлөвлөлт болон VOLMET өргөн нэвтрүүлэгт зориулсан мэдээ)
4.3.3 4.3.1-д заасан 24 цагийн ажиллагаагүй аэродромд METAR мэдээг аэродромын үйл ажиллагаа эхлэхээс дуусах хүртэлх хугацаанд 1 цагийн зайцтайгаар гаргана.
4.4 Тусгайлсан ажиглалт болон мэдээ (Special observations and reports)
4.4.1 Аэродромын цаг уурын алба нь тухайн аэродромыг хариуцаж буй байгууллагатай зөвшилцсөний үндсэн дээр Нэмэлт 2-ын дагуу аэродром бүрт зориулж тусгайлсан ажиглалтын мэдээний шалгуур үзүүлэлтийн жагсаалтыг гаргана.
4.4.2 Тусгайлсан ажиглалтын мэдээг дараах байдлаар гаргана. Үүнд:
а. Зөвхөн аэродром орчимд дамжуулахад зориулсан орон нутгийн тусгайлсан мэдээ – SPECIAL (нисэн ирэх, нисэн гарах агаарын хөлөгт зориулсан мэдээ);
б. METAR мэдээг 30 минутын зайцтай гаргадаггүй бол аэродромоос гадагш дамжуулахад зориулсан SPECI (нислэгийн төлөвлөлт болон VOLMET өргөн нэвтрүүлэгт зориулсан мэдээ)
4.4.3 4.3.1-д заасан 24 цагийн ажиллагаагүй аэродромд METAR мэдээ гаргасны дараа нөхцөл бүрдсэн үед SPECI мэдээг гаргана.
4.5 Мэдээний агуулга (Contents of reports)
4.5.1 Орон нутгийн байнгын болон тусгайлсан мэдээ мөн METAR, SPECI мэдээнд доорх дарааллын дагуу дараах элементүүдийг тусгана. Үүнд:
а. Мэдээний төрлийн таних үг;
б. Байрлал заагч;
в. Ажиглалтын хугацаа;
г. Автомат эсвэл хоцорсон мэдээний тодотгол (нөхцөл бүрдсэн үед);
д. Газар орчмын салхины чиглэл, хурд;
е. АБХ;
ё. ХБЗ-ын дагуух АБХ (нөхцөл бүрдсэн үед);
ж. Цаг агаарын үзэгдэл;
з. Үүлний хэлбэр (зөвхөн борооны бөөн - Cb, цамхаг хэлбэрийн бөөн -TCU), хэмжээ, үүлний доод суурийн өндөр, эсвэл хэмжсэн бол босоо чиглэлийн АБХ;
и. Агаарын болон шүүдэр цэгийн температур;
й. QNH ба хэрэв ашигладаг бол QFE (QFE-г зөвхөн орон нутгийн байнгын болон тусгайлсан ажиглалтын мэдээнд оруулна);
4.5.2 Орон нутгийн байнгын болон тусгайлсан мэдээ, METAR, SPECI мэдээний 4.5.1-ийн а.–аас й. хүртэлх элементүүд дээр нэмэлт мэдээлэл оруулах бол 4.5.1-ийн й. элементийн ард оруулах бөгөөд RMK бүлэгт мэдээлнэ.
4.5.3 METAR, SPECI мэдээний RMK бүлэгт оруулах нэмэлт мэдээлэл, элементүүдийг Нэмэлт-2-д заасан болно.
4.6 Цаг уурын элементүүдийг ажиглах болон мэдээлэх (Observing and reporting meteorological elements)
4.6.1 Газар орчмын салхи
4.6.1.1 Газар орчмын салхины дундаж чиглэл, хурдыг градус болон м/с-ээр мэдээлнэ.
4.6.1.2 Орон нутгийн байнгын болон тусгайлсан мэдээнд өгсөн газар орчмын салхины ажиглалт нь нисэн гарах гэж буй агаарын хөлөгт зурвасын дагуух нөхцөл байдлыг, харин нисэн ирж буй агаарын хөлөгт газардах бүс дэх нөхцөл байдлыг тус тус илэрхийлнэ.
4.6.1.3 METAR, SPECI мэдээнд өгсөн газар орчмын салхины ажиглалтын мэдээ нь зурвасын бүхий л хэсэг дэх ерөнхий нөхцөл байдлыг илэрхийлнэ.
4.6.2 Алсын барааны харагдац (АБХ)
4.6.2.1 АБХ-ыг хэмжих буюу ажиглахдаа метрээр эсвэл километрээр илэрхийлнэ.
4.6.2.2 Орон нутгийн байнгын болон тусгайлсан ажиглалтын мэдээнд өгсөн АБХ-ын ажиглалт нь нисэн гарах гэж буй агаарын хөлөгт зурвасын дагуух нөхцөл байдлыг, харин нисэн ирж буй агаарын хөлөгт газардах бүс дэх нөхцөл байдлыг тус тус илэрхийлнэ.
4.6.2.3 METAR, SPECI мэдээнд өгсөн АБХ-ын ажиглалт нь аэродромын нөхцөл байдлыг илэрхийлнэ.
4.6.3 ХБЗ-ын дагуух АБХ (RVR)
4.6.3.1 ХБЗ-ын дагуух АБХ-ыг АБХ муудах үед тодорхойлно.Үүнд:
а. Ойртолт болон суултын үйл ажиллагааны CAT I хэрэглэлд зориулсан ойртолтын нарийвчлалтай зурвасууд
б. Хөөрөлтөд ашиглагддаг, өндөр чадалтай ХБЗ-ын дагуух болон тэнхлэгийн гол шугамын гэрэлтэй зурвасууд
4.6.3.2 4.6.3.1-ийн дагуу тодорхойлсон ХБЗ-ын дагуух АБХ-ын хэмжээг АБХ эсвэл ХБЗ-ын дагуух АБХ-ын хэмжээний аль нэг нь 2000 метрээс бага болсон үед метрээр илэрхийлж мэдээлнэ.
4.6.3.3 ХБЗ-ын дагуух АБХ-ын хэмжээ нь ойртолт болон суултын үйл ажиллагааны CAT I хэрэглэлтэй болон ойртолтын нарийвчлалгүй зурвас (оролтын тоноглолгүй зурвас)-ын газардах хэсэг дэх нөхцөл байдлыг илэрхийлнэ.
4.6.3.4 Аэродромд нислэгийн хөдөлгөөний үйлчилгээ болон нисэхийн мэдээллийн үйлчилгээг үзүүлж буй нэгжүүдэд ХБЗ-ын дагуух АБХ-ын хэмжээг тодорхойлох автомат багажийн ашиглалтанд орсон өөрчлөлтийг шуурхай мэдээлнэ.
4.6.4 Цаг агаарын үзэгдэл
4.6.4.1 Аэродром дээр болон түүний орчимд болж буй цаг агаарын үзэгдлийг коодын хүснэгт 4678-ын дагуу ажиглаж мэдээлнэ.
Тайлбар – Коодын хүснэгт 4678-ыг “Нислэгийг цаг агаарын мэдээгээр хангах журам, 2-р дэвтэр”-т тусгасан болно.
4.6.4.2 Орон нутгийн байнгын болон тусгайлсан мэдээн дэх цаг агаарын байдлын мэдээлэл нь тухайн аэродром дээрх цаг агаарын нөхцөл байдлыг илэрхийлсэн байна.
4.6.4.3 METAR, SPECI мэдээн дэх цаг агаарын байдлын мэдээлэл нь аэродром дээрх болон зарим онцгой цаг агаарын үзэгдлийн хувьд аэродромын ойролцоох нөхцөл байдлыг илэрхийлсэн байна.
4.6.5 Үүлшил
4.6.5.1 Үүлний хэмжээ, хэлбэр болон доод суурийн өндрийг ажиглаж, мэдээлнэ. Тэнгэр бүрхэг үед босоо чиглэлийн АБХ-ыг хэмжсэн бол үүлний хэлбэр, хэмжээ болон доод суурийн өндөртэй хамт мэдээлнэ. Үүлний доод суурийн өндөр болон босоо чиглэлийн АБХ-ыг фүтээр мэдээлнэ.
4.6.5.2 Орон нутгийн байнгын болон тусгайлсан мэдээн дэх үүлний ажиглалтын мэдээ нь ойртолтын бүс дэх нөхцөл байдлыг илэрхийлнэ.
4.6.5.3 METAR, SPECI мэдээн дэх үүлний ажиглалтын мэдээ нь аэродром болон аэродром орчмын нөхцөл байдлыг илэрхийлнэ.
4.6.6 Агаарын болон шүүдэр цэгийн температур
4.6.6.1 Агаарын болон шүүдэр цэгийн температурыг Цельсийн градусаар хэмжиж мэдээлнэ.
4.6.6.2 Орон нутгийн байнгын, тусгайлсан мөн METAR, SPECI мэдээн дэх агаарын болон шүүдэр цэгийн температурын ажиглалтын мэдээ нь бүх зурвасын нөхцөл байдлыг илэрхийлнэ.
4.6.7 Агаарын даралт
Агаарын даралтыг хэмжих ба QNH болон QFE-г гектопаскал (гПа)-аар тооцоолж мэдээлнэ. Хэрэв цаг уурын болон нислэгийн хөдөлгөөний үйлчилгээний бүрэн эрхт байгууллагууд агаарын тээвэрлэгч нартай харилцан тохиролцсон бол QFE-г миллиметр мөнгөн усны багана (мм.м.у.б)-аар тооцоолж мэдээлж болно.
4.6.8 Нэмэлт мэдээлэл
Ойртолт болон өндөр авалтын бүс дэх цаг агаарын онцгой үзэгдлийн төлөв байдалтай холбогдолтой нэмэлт мэдээллийг аэродромын ажиглалтын мэдээнд нэмэлтээр RMK бүлэгт Нэмэлт-2–д заасны дагуу оруулна. Боломжтой бол тухайн цаг агаарын үзэгдлийн байршлыг тодорхойлсон байна.
4.7 Автомат ажиглалтын системээс гаргаж буй цаг уурын мэдээлэл (Reporting meteorological information from automatic observing system)
4.7.1 Аэродромын ажлын бус цагаар автомат ажиглалтын системээс гаргаж буй METAR, SPECI мэдээг ашиглана.
4.7.2 Автомат цаг уурын ажиглалтын системээс гаргаж буй METAR, SPECI мэдээнүүдийг “AUTO” таних үгээр ялгана.
Бүлэг 5
Агаарын хӨлгийн ажиглалт ба мэдээлэл
(Aircraft observations and reports)
Тайлбар – Энэ бүлэгт холбогдолтой техникийн тодорхойлолт болон нарийвчилсан шалгууруудыг Нэмэлт 3-д тусгасан болно.
5.1 Нийтлэг үндэслэл (General provisions)
Олон улс, орон нутгийн агаарын замд нислэг үйлдэж буй агаарын хөлгөөс ажиглалт хийх, бичиж тэмдэглэх болон мэдээлэхэд энэ журмыг баримтална.
5.2 Агаарын хөлгийн ажиглалтын төрөл (Type of aircraft observation)
Агаарын хөлгөөс дараах ажиглалтуудыг хийнэ. Үүнд:
а. Нислэгийн замд болон хөөрөлтийн үед агаарын хөлгөөс хийх байнгын ажиглалт
б. Нислэгийн үед агаарын хөлгөөс хийх тусгайлсан болон байнгын бус ажиглалт
5.3 Агаарын хөлгийн байнгын ажиглалт (Routine aircraft observation)
Дуут холбоог ашиглаж байгаа үед нислэгийн замд агаарын хөлгөөс хийх байнгын ажиглалтыг агаарын хөдөлгөөний үйлчилгээний доорх илтгэх цэгүүд буюу зайцуудад хийнэ. Үүнд:
а. Агаарын хөдөлгөөний үйлчилгээний журмын дагуу байршлыг илтгэх үед
б. Нислэгийн хугацааны 1 цагт тохирох алслагдсан зайнуудад
5.4 Агаарын хөлгийн байнгын ажиглалтаас чөлөөлөх (Routine aircraft observation-exemptions)
5.4.1 Дуут холбоог ашиглаж байгаа үед агаарын хөлгийн нисэх баг нь 5.3–д заасан байнгын ажиглалтыг хийхээс дараах тохиолдлуудад чөлөөлөгдөнө. Үүнд:
а. Агаарын хөлөг RNAV төхөөрөмжөөр тоноглогдоогүй бол
б. Нислэгийн үргэлжлэх хугацаа нь 2 цаг буюу түүнээс бага бол
в. Дараагийн буухаар төлөвлөсөн цэг хүртэл 1 цагаас бага нислэгийн хугацаа шаардах зайд байгаа бол
г. Нислэгийн замын өндөр нь 1500м (5000 фут)–ээс нам бол
5.4.2 Дуут холбоог ашиглаж байгаа үед нислэгийн хөдөлгөөний нягтрал ихтэй буюу хүрэлцэхүйц синоптикийн сүлжээтэй нислэгийн чиглэл болон бүс дэх нислэгийн хувьд нислэгийн хөдөлгөөний үйлчилгээний бүрэн эрхт байгууллага, цаг уурын бүрэн эрхт байгууллагуудын хоорондын гэрээгээр нэмэлт чөлөөлөлтийг тодорхойлж болно. Үүнийг дараах байдлаар зохицуулна. Үүнд:
а. Агаарын хөлгөөс хийж буй ажиглалт нь цаг уурын албаны зохих шаардлагыг хангасан байх ёстой.
б. Тохиолдол (үзэгдэл, элемент) бүрийг авч үзэх шаардлагагүйгээр хэрэгжүүлэхэд энгийн ойлгомжтой хэлбэртэй байх ёстой
5.5 Агаарын хөлгийн тусгайлсан ажиглалт (Special aircraft observation)
Бүх агаарын хөлөгт дараах нөхцөл байдал тохиолдох буюу ажиглагдсан үед тусгайлсан ажиглалтыг хийнэ. Үүнд:
а. Хүчтэй, дунд хүчтэй сэгсрэлт
б. Хүчтэй, дунд хүчтэй мөстөлт
в. Уулын хүчтэй долгион
г. Мөндөрийн голомтгүй халхлагдсан, далдлагдсан, их хэмжээний буюу нөөлөг салхины шугамтай аянга цахилгаан
д. Мөндөрийн голомттой халхлагдсан, далдлагдсан, их хэмжээний буюу нөөлөг салхины шугамтай аянга цахилгаан
е. Хүчтэй шороон болон элсэн шуурга
ё. Мөндөр
ж. Борооны бөөн үүл
з. Галт уулын үнсэн үүл
5.6 Агаарын хөлгийн бусад байнгын бус ажиглалт (Other non-routine aircraft observation)
5.5-д тусгагдаагүй бусад цаг уурын нөхцөл байдал (жишээ нь салхины шилжлэг) тохиолдох мөн нисэх багийн даргын үзэж байгаагаар бусад агаарын хөлгийн үйл ажиллагааны аюулгүй ажиллагаанд эсвэл үр ашигт байдалд нөлөө үзүүлнэ гэж үзсэн тохиолдолд аль болох хурдан хугацаанд холбогдох нислэг хөдөлгөөний үйлчилгээний нэгжид мэдээлнэ.
5.7 Нислэгийн үед агаарын хөлгийн ажиглалтыг мэдээлэх (Reporting from aircraft in filght)
5.7.1 Нислэгийн үед агаарын хөлгийн ажиглалтыг агаар-газар өгөгдлийн сүлжээ болон дуут холбоогоор мэдээлнэ.
5.7.2 Нислэгийн үед агаарын хөлгийн ажиглалтыг уг ажиглалтыг хийсэн тухайн хугацаанд нь эсвэл түүнээс хойш дамжуулж болох боломжтой үед нь тус тус мэдээлнэ.
5.7.3 Агаарын хөлгийн ажиглалтыг агаарын хөлгийн мэдээ хэлбэрээр мэдээлнэ.
5.8 Нислэгийн хөдөлгөөний үйлчилгээний нэгжээс агаарын хөлгийн мэдээг дамжуулах (радио холбоогоор) (Transmission of aircraft report by the ATS unit)
Цаг уурын бүрэн эрхт байгууллага нислэгийн хөдөлгөөний үйлчилгээний бүрэн эрхт байгууллагатай харилцан тохиролцсоны дагуу дуут холбоогоор агаарын хөлгөөс өгсөн байнгын болон тусгай ажиглалтын мэдээг хугацаа хоцроолгүйгээр холбогдох цаг уурын хяналтын албанд дамжуулна.
Бүлэг 6
УрьдЧилсан мэдээ
(Forecasts)
Тайлбар – Энэ бүлэгт холбогдолтой техникийн тодорхойлолт болон нарийвчилсан шалгууруудыг Нэмэлт 4-д тусгасан болно.
6.1 Урьдчилсан мэдээний тухай ойлголт (Summary of forecasts)
6.1.1 Цаг агаарын үзэгдэл, элементүүд нь орон зай, цаг хугацааны хувьд хувьсамтгай, түүнийг урьдчилан мэдээлэх арга зүй төгс бус, зарим элементийн тодорхойлолтын хязгаарлагдмал байдлын улмаас хэрэглэгч урьдчилсан мэдээнд өгч буй цаг уурын үзэгдэл, элементүүдийн тодорхойлсон утгыг урьдчилсан мэдээ үйлчлэх хугацаан дахь хамгийн их магадлалт утга гэж ойлгоно. Түүнчлэн урьдчилсан мэдээнд өгч буй цаг уурын элементийн эхлэх, өөрчлөгдөх цаг хугацааг мөн адил хамгийн их магадлалт хугацаа гэж ойлгоно.
Тайлбар – Урьдчилсан мэдээг дүгнэх зааврыг Нэмэлт 10-д тусгасан болно.
6.1.2 Цаг уурын албанаас урьдчилсан мэдээ (жишээ нь аэродромын байнгын урьдчилсан мэдээ)-г шинээр гаргаж буй бол түүнээс өмнө нь гаргасан ижил төрлийн, орон зай, цаг хугацааны хувьд давхцаж байгаа урьдчилсан мэдээг автоматаар хүчингүй болгож байна гэж ойлгоно.
6.2 Аэродромын урьдчилсан мэдээ (Terminal aerodrome forecast/TAF)
6.2.1 Эрх бүхий цаг уурын байгууллага нь аэродромын урьдчилсан мэдээг бэлтгэнэ.
6.2.2 Аэродромын урьдчилсан мэдээг 6.2.6-д заасан хугацаанд зохиох ба аэродром дээр тодорхой хугацаанд үүсч бий болох цаг агаарын төлөв байдлын тухай товч бөгөөд тодорхой мэдээллийг агуулна.
6.2.3 Аэродромын урьдчилсан мэдээ, түүнд оруулах залруулгыг TAF хэлбэртэй бичих бөгөөд дараах мэдээллүүдийг доорх дарааллын дагуу тусгана. Үүнд:
а. Урьдчилсан мэдээний төрлийг таних үг;
б. Байрлал заагч;
в. Урьдчилсан мэдээ гаргаж буй цаг хугацаа;
г. Хоцорсон урьдчилсан мэдээний таних тэмдэглэгээ; (шаардлагатай тохиолдолд)
д. Урьдчилсан мэдээний үйлчлэх хугацаа, өдөр
е. Цуцлагдсан урьдчилсан мэдээний таних тэмдэглэгээ; (шаардлагатай тохиолдолд)
ё. Газар орчмын салхи
ж. Алсын барааны харагдац;
з. Цаг агаарын үзэгдэл;
и. Үүлшил;
й. Урьдчилсан мэдээний үйлчлэх хугацаанд бий болох дээрх нэг буюу хэд хэдэн элементүүдийн онцгой өөрчлөлтүүд
Цаг уурын мэдээг хэрэглэгч болон үйлчлэгч байгууллагуудын хоорондын тохиролцооны дагуу TAF мэдээнд оруулах нэмэлт элементүүдийг тусгаж болно.
6.2.4 TAF мэдээг бэлтгэж буй цаг уурын алба нь урьдчилсан мэдээнд байнга хяналт тавьж, шаардлагатай гэж үзвэл цаг алдалгүй залруулга хийнэ. Урьдчилсан мэдээний бичиглэлийн урт ба өөрчлөлтийн бүлгийн тоо аль болох бага байх хэрэгтэй.
6.2.5 Богино хугацааны TAF мэдээг 9 цагийн үйлчлэх хугацаатайгаар 3 цаг тутамд ОУДЦ-аар 02.00, 05.00, 08.00, 11.00, 14.00, 17.00, 20.00, 23.00 цагуудад, урт хугацааны TAF мэдээг 30 цагийн үйлчлэх хугацаатайгаар 6 цаг тутамд ОУДЦ-аар 04.30, 10.30, 16.30, 22.30 цагуудад тус тус гаргана.
6.2.6 Цаг уурын алба нь TAF мэдээг гаргахдаа тухайн хугацаанд, тухайн аэродромд хүчин төгөлдөр нэг л TAF байх зарчмыг баримтална.
6.3 Суултын урьдчилсан мэдээ (Landing forecast)
6.3.1 Эрх бүхий цаг уурын байгууллага нь суултын урьдчилсан мэдээг бэлтгэх ба энэ мэдээг орон нутгийн хэрэглэгчид болон тухайн аэродромоос ойролцоогоор 1 цагийн зайд нислэг үйлдэж буй агаарын хөлөгт зориулан гаргана.
6.3.2 Суултын урьдчилсан мэдээг “WMO No 306 Manual on Codes, FM15 METAR болон FM16 SPECI” зааврын дагуу METAR, SPECI мэдээн дэх хандлагын урьдчилсан мэдээний хэлбэрээр гаргана.
6.3.3 Хандлагын урьдчилсан мэдээ нь тухайн аэродром дээрх цаг уурын нөхцөл байдалд үүсч бий болох онцгой өөрчлөлтийн тухай товч мэдээллийг агуулах ба орон нутгийн байнгын болон тусгайлсан мэдээ, METAR, SPECI мэдээнд нэмэлтээр орно. Хандлагын урьдчилсан мэдээний үйлчлэх хугацаа нь мэдээ гаргасан хугацаанаас хойш 2 цаг байх ба энэ нь суултын урьдчилсан мэдээ болно.
6.4 Хөөрөлтийн урьдчилсан мэдээ (Take-off forecast)
6.4.1 Эрх бүхий цаг уурын байгууллага нь хөөрөлтийн урьдчилсан мэдээг гаргана.
6.4.2 Хөөрөлтийн урьдчилсан мэдээ нь хөөрөх, буух зурвас дээр тодорхой хугацааны турш бий болох мэдээллийг агуулах ба үүнд газрын салхины чиглэл, хурд түүний өөрчлөлт, АБХ, үзэгдэл, үүлшил, температур болон QNH-ийг өгнө.
6.4.3 Хөөрөлтийн урьдчилсан мэдээг нислэг эхлэхээс дуусах хугацаанд 3 цаг тутамд TAF мэдээг гаргах хугацаатай давхцуулж гаргаж үйлчилнэ. Мэдээллээр хангах арга, ажиллагааг аэродромын хэрэглэгч болон үйлчлэгч байгууллагуудын хоорондын тохиролцооны дагуу тодорхойлно.
6.4.4 Эрх бүхий цаг уурын байгууллага нь хөөрөлтийн урьдчилсан мэдээнд байнга хяналт тавих бөгөөд шаардлагатай үед цаг алдалгүйгээр залруулга хийнэ.
6.5 Нам өндрийн нислэгт зориулсан районы урьдчилсан мэдээ (Area forecast for low level flights)
6.5.1 Эрх бүхий цаг уурын байгууллага нь хариуцаж буй аэродромоос 50 км-ийн радиус доторх нам өндрийн нислэгт зориулж районы урьдчилсан мэдээг гаргах бөгөөд байнгын хяналт тавьж, шаардлагатай үед цаг алдалгүйгээр залруулга хийнэ.
6.5.2 Нам өндрийн нислэгт зориулж 7.2.1–ийн дагуу AIRMET мэдээллийг цаг уурын эрх бүхий байгууллагууд бэлтгэнэ.
6.5.3 Нам өндрийн нислэгт зориулсан районы урьдчилсан мэдээг 3 цагийн үйлчлэх хугацаатайгаар, нислэг эхлэхээс дуусах хугацаанд 3 цаг тутамд TAF мэдээг гаргах хугацаатай давхцуулж гаргаж, үйлчилж эхлэх хугацаанаас 1 цагаас багагүй хугацааны өмнө хэрэглэгчдэд дамжуулна. Районы урьдчилсан мэдээг дэлгэрэнгүй бичмэл хэлбэрээр бэлтгэнэ.
6.5.4 Нам өндрийн нислэг гэдэгт далайн түвшнээс дээш 3000 метр (уулархаг бүсэд 4500 метр эсвэл шаардлагатай гэж үзвэл түүнээс дээш)-ээс доош өндөрт үйлдэх нислэгийг ойлгоно.
6.5.5 Районы урьдчилсан мэдээ нь тодорхой хугацааны турш бий болох мэдээллийг агуулах ба үүнд өндрийн салхины чиглэл, хурд түүний өөрчлөлт, АБХ, үзэгдэл, үүлшил, өндрийн температурын мэдээг өгнө.
6.6 Чиглэлийн урьдчилсан мэдээ /НИ-5 хуудас/ (En-route forecast)
6.6.1 Эрх бүхий цаг уурын байгууллага нь хариуцаж буй аэродромоос нисэн гарах агаарын хөлөгт зориулж чиглэлийн урьдчилсан мэдээг гаргах бөгөөд байнгын хяналт тавьж, шаардлагатай үед цаг алдалгүйгээр залруулга хийнэ.
6.6.2 Чиглэлийн урьдчилсан мэдээг Нэмэлт 4.-ийн 5-д заасны дагуу бэлтгэж нисэх багийг хангана.
6.7 Өндрийн салхины урьдчилсан мэдээ (Upper wind forecast)
Эрх бүхий цаг уурын хяналтын алба нь нислэгийн хөдөлгөөний үйлчилгээний нэгжтэй харилцан тохиролцсоны үндсэн дээр өөрийн хариуцаж буй нислэгийн мэдээллийн буюу удирдлагын бүсэд зориулж өндрийн салхины урьдчилсан мэдээг гаргах бөгөөд байнгын хяналт тавьж, шаардлагатай үед цаг алдалгүйгээр залруулга хийнэ.
Бүлэг 7
SIGMET ба AIRMET мэдээлэл, Аэродромын сэрэмжлүүлэг мэдээ,
салхины ШилжлэгИЙН сэрэмжлүүлэг МЭДЭЭ болон аюул мэдээ
(SIGMET and AIRMET information, aerodrome warning and windshear warning and alert)
Тайлбар – Энэ бүлэгт холбогдолтой техникийн тодорхойлолт болон нарийвчилсан шалгууруудыг Нэмэлт 5-д тусгасан болно.
7.1 SIGMET мэдээлэл (SIGMET information)
7.1.1 SIGMET мэдээллийг цаг уурын хяналтын алба гаргах бөгөөд уг мэдээлэлд агаарын хөлгийн аюулгүй ажиллагаанд нөлөөлөхүйц тодорхой нислэгийн чиглэл дэх цаг агаарын үзэгдлийн бодит буюу ирээдүйн төлөв байдлын тухай болон уг үзэгдлийн цаг хугацаа, орон зайн өөрчлөлтийн тухай товчилсон хэллэгээр бичсэн товч мэдээллийг өгнө.
7.1.2 SIGMET мэдээллийг тухайн районд үзэгдэл ажиглагдахгүй болох эсвэл цаашид ажиглагдахгүй гэж үзэж байгаа тохиолдлуудад цуцлана.
7.1.3 SIGMET мэдээллийн үйлчлэх хугацаа 4 цагаас ихгүй байна.
7.1.4 SIGMET мэдээг үйлчилж эхлэх хугацаанаас 2 цагаас ихгүй хугацааны өмнө гаргана.
7.2 AIRMET мэдээлэл (AIRMET information)
7.2.1 Цаг уурын хяналтын алба нь тухайн бүс дэх нам өндрийн нислэгт зориулсан AIRMET мэдээллийг нислэгийн хөдөлгөөний үйлчилгээний байгууллагатай байгуулсан гэрээний дагуу гаргана. AIRMET мэдээлэлд 6.5-д заасан нам өндрийн нислэгт зориулсан районы урьдчилсан мэдээнд тусгагдаагүй, нам өндрийн нислэгийн аюулгүй ажиллагаанд нөлөөлөхүйц тодорхой нислэгийн чиглэл дэх цаг агаарын үзэгдлийн бодит буюу ирээдүйн төлөв байдал, үзэгдлийн цаг хугацаа, орон зайн өөрчлөлтийн тухай товчилсон хэллэгээр бичсэн товч мэдээллийг өгнө.
7.2.2 AIRMET мэдээллийг тухайн районд үзэгдэл ажиглагдахгүй болох эсвэл цаашид ажиглагдахгүй гэж үзэж байгаа тохиолдлуудад цуцлана.
7.2.3 AIRMET мэдээллийн үйлчлэх хугацаа 4 цагаас ихгүй байна.
7.3 Аэродромын сэрэмжлүүлэг мэдээ (Aerodrome warning/forecast)
7.3.1 Аэродромын сэрэмжлүүлэг мэдээг тухайн аэродромыг хариуцан ажиллаж буй цаг уурын алба гаргах бөгөөд уг мэдээнд зогсоол дахь агаарын хөлөг, аэродромын тоног төхөөрөмж болон үйлчилгээнд сөрөг нөлөө үзүүлж болох цаг агаарын нөхцөл байдлын тухай товч мэдээллийг өгнө.
7.3.2 Аэродромын сэрэмжлүүлэг мэдээг аэродром дээр үзэгдэл ажиглагдахгүй болох эсвэл цаашид ажиглагдахгүй гэж үзэж байгаа тохиолдлуудад цуцална.
7.4 Салхины шилжлэгийн сэрэмжлүүлэг мэдээ болон аюул мэдээ (Windshear warning and alert)
7.4.1 Холбогдох нислэг хөдөлгөөний үйлчилгээний нэгж болон агаарын тээвэрлэгчидтэй байгуулсан гэрээний дагуу салхины шилжлэг ажиглагддаг аэродромуудад зориулсан салхины шилжлэгийн сэрэмжлүүлэг мэдээг аэродромын цаг уурын алба бэлтгэнэ. Салхины шилжлэгийн сэрэмжлүүлэг мэдээнд явгалах буюу хөөрөх гүйлт хийж буй, зурвасын түвшин болон түүнээс дээш 500м (1600фут)-ийн хооронд ойртолтын болон хөөрөлтийн замд яваа эсвэл хайрцаглаж байгаа агаарын хөлөгт сөргөөр нөлөөлөхүйц салхины шилжлэг ажиглагдсан болон үүсч бий болох тухай товч мэдээллийг өгнө. Хэрэв орон нутгийн онцлогоос шалтгаалж зурвасын түвшнээс дээш 500м-ээс дээш өндөрт салхины шилжлэг ажиглагддаг бол 500м-ээр хязгаарлаж болохгүй.
7.4.2 Нисэн гарч буй болон нисэн ирж буй агаарын хөлөгт зориулсан салхины шилжлэгийн сэрэмжлүүлэг мэдээг тухайн мэдээний өгөгдсөн хугацаанд салхины шилжлэг илрээгүй гэсэн мэдээлэл агаарын хөлгөөс ирсэн тохиолдолд цуцлана. Салхины шилжлэгийн сэрэмжлүүлэг мэдээг цуцлах шалгуурыг цаг уурын бүрэн эрхт байгууллага, нислэг хөдөлгөөний үйлчилгээний бүрэн эрхт байгууллага болон агаарын тээвэрлэгч нар хоорондоо зөвшилцсөний дагуу тухайн орон нутгийн аэродром бүрт тодорхойлно.
7.4.3 Салхины шилжлэгийн аюул мэдээг өгсөн тохиолдолд хамгийн багадаа 1 минут тутамд шинэчлэнэ. Салхины шилжлэгийн аюул мэдээг угтах/арын салхины өөрчлөлт 30км/цаг (15үзел)–аас бага болсон үед цуцална.
Бүлэг 8
Нисэхийн уур амьсгалын мэдээЛЭЛ
(Aeronautical climatological information)
Тайлбар – Энэ бүлэгт холбогдолтой техникийн шаардлага болон нарийвчилсан нөхцлийг Нэмэлт 6-д оруулсан болно.
8.1 Ерөнхий зүйл (General provision)
8.1.1 Нислэгийн үйл ажиллагааны төлөвлөлтөнд ашиглагдах нисэхийн уур амьсгалын мэдээллийг аэродромын уур амьсгалын тодорхойлолт болон хүснэгт хэлбэрээр бэлтгэж гаргасан байна.
8.1.2 Нисэх буудал бүрд уур амьсгалын мэдээллийг зайлшгүй бэлтгэн гаргасан байна.
8.1.3 Нисэхийн уур амьсгалын мэдээллийг тасралтгүй ажиглалт бүхий хамгийн багадаа дараалсан цаг тутмын 5 жилийн ажиглалтын мэдээ эсвэл 3 цаг тутмын 10 жилийн ажиглалтын мэдээг үндэслэн боловсруулах ба энэхүү хугацааг уур амьсгалын мэдээнд тусгасан байна.
8.1.4 Шинээр ашиглалтанд оруулж буй зурвас болон шинээр барьж буй нисэх буудалд холбогдох уур амьсгалын мэдээллийг уг аэродром болон зурвасуудын бэлтгэл ажлаас 3 жилээс багагүй хугацааны өмнө цуглуулж эхэлнэ.
8.1.5 Харилцагч байгууллагуудын хооронд байгуулсан гэрээний дагуу уур амьсгалын мэдээллээр хэрэглэгчдийг хангана.
8.2 Нисэх буудлын уур амьсгалын хүснэгт (Aerodrome climatological table)
8.2.1 Нисэх буудал бүрт уур амьсгалын хүснэгтийг боловсруулахад шаардлагатай цаг уурын ажиглалтын мэдээллүүдийг цуглуулж, хадгалах ажлыг зохион байгуулна.
8.2.2 Олон улсын үндсэн болон нөөц буудлуудад аэродромын уур амьсгалын хүснэгтийг бэлтгэн гаргасан байна.
8.3 Нисэх буудлын уур амьсгалын тодорхойлолт (Aerodrome climatological summary)
8.3.1 Нисэх буудлын уур амьсгалын тодорхойлолтыг Нэмэлт 6.-ийн 3.2, 3.3-ийн дагуу боловсруулна.
8.3.2 Уур амьсгалын мэдээллийг 5 жил тутамд эсвэл цаг агаарын үзэгдэл, цаг уурын элементийн үнэмлэхүй утга эвдрэх бүрт шинэчлэнэ.
8.3.3 Хэрэв мэдээллийг хадгалах, боловсруулах болон хадгалагдсан мэдээллийг хайж олох боломжтой автомат төхөөрөмжтэй бол хэрэглэгчдийн хүсэлтээр 8.3.1-ийн дагуу боловсруулсан уур амьсгалын тодорхойлолтыг хэвлэж өгөх боломжийг бүрдүүлсэн байна.
8.3.4 Хэрэв мэдээллийг хадгалах, боловсруулах болон хадгалагдсан мэдээллийг хайж олох боломжтой автомат төхөөрөмжгүй бол 8.3.1-ийн дагуу уур амьсгалын тодорхойлолт боловсруулах аргачлал болон загварыг ашиглан бэлтгэж хэвлэсэн байна.
8.4 Цаг уурын ажиглалтын мэдээний хуулбар (Copies of meteorological observational data)
Эрх бүхий цаг уурын байгууллага нь шинжилгээ,судалгаанд шаардлагатай цаг уурын ажиглалтын мэдээг харилцагч байгууллагууд болон олон улсын агаарын навигацийн цаг уурын үйлчилгээний ашиглалттай холбоотой бусад хэрэглэгчдийн хүсэлтээр гаргаж өгөх боломжийг бүрдүүлсэн байна.
Бүлэг 9
АГААРЫН ТЭЭвЭРЛЭГЧ болон нисэх багийн
гишүүдэд үзүүлэх үйлЧилгээ
(Meteorological services for flight crew
members and operators)
Тайлбар – Энэ бүлэгт холбогдолтой техникийн тодорхойлолт болон нарийвчилсан шалгууруудыг Нэмэлт 7-д тусгасан болно.
9.1 Ерөнхий зүйл (General provision)
9.1.1 Агаарын тээвэрлэгч болон нисэх багийн гишүүдийн дараах үйл ажиллагаанд зориулж цаг уурын мэдээллийг бэлтгэж өгнө:
а. Агаарын тээвэрлэгчийн нислэгийн өмнөх төлөвлөлт
б. Нислэгийн үйл ажиллагааны удирдлагын төвлөрсөн системийг ашиглаж хийсэн агаарын тээвэрлэгчийн нислэгийн үеийн шинэчилсэн төлөвлөлт
в. Нисэх багийн гишүүдийн нислэгийн өмнөх ашиглалт
г. Нислэг үйлдэж буй агаарын хөлөгт
9.1.2 Агаарын тээвэрлэгч болон нисэх багийн гишүүдэд зориулж бэлтгэсэн цаг уурын мэдээлэл нь нислэгийн чиглэл, хугацаа болон үнэмлэхүй өндрийн дагуу бичсэн байна. Уг мэдээлэл нь тогтсон цаг хугацаанд хамаарах ба буухаар төлөвлөсөн аэродром хүртэлх болон буухаар төлөвлөсөн аэродромоос агаарын тээвэрлэгчийн тодорхойлсон бэлтгэл аэродромууд хүртэлх цаг уурын ирээдүйн төлөв байдлын тухай мэдээллийг багтаасан байна.
9.1.3 Цаг уурын бүрэн эрхт байгууллага болон агаарын тээвэрлэгчтэй харилцан зөвшилцсөний үндсэн дээр агаарын тээвэрлэгч болон нисэх багийн гишүүдэд өгч буй цаг уурын мэдээнд доорх шинэчлэгдсэн мэдээллүүдийг агуулсан байна. Үүнд:
а. Дараах цаг уурын элементүүдийн урьдчилсан мэдээ
1. Өндрийн салхи ба агаарын температур
2. Өндийн агаарын чийгшил
3. Нислэгийн өндрийн цувааны геопотенциал өндөр
4. Завсар мандлын өндөр ба температур
5. Хамгийн их салхины чиглэл, хурд ба түвшин
6. Цаг агаарын онцгой үзэгдэл
б. Нисэн гарах болон буухаар төлөвлөсөн аэродромуудын хөөрөлтийн үеийн, замын дагуух болон нисэн очих газрын нөөц аэродромуудын METAR буюу SPECI мэдээнүүд
в. Нисэн гарах болон буухаар төлөвлөсөн аэродромуудын хөөрөлтийн үеийн, замын дагуух болон нисэн очих газрын нөөц аэродромуудын TAF мэдээ эсвэл нарийвчилсан TAF мэдээнүүд
г. Хөөрөлтийн урьдчилсан мэдээ
д. SIGMET мэдээлэл болон тухайн нислэгийн чиглэлд хамаарах тусгайлсан агаары хөлгийн мэдээ
е. Тухайн нислэгийн чиглэлд хамаарах районы урьдчилсан мэдээ мөн нам өндрийн нислэгт зориулсан AIRMET мэдээлэл
ё. Тухайн орон нутгийн аэродромд зориулсан аэродромын сэрэмжлүүлэг мэдээ
ж. Цаг уурын хиймэл дагуулын зургууд
з. Цаг уурын радарын мэдээлэл
9.1.4 Дээрх 9.1.3 а.-д дурьдагдсан урьдчилсан мэдээнүүдийг тоон хэлбэрээр бэлтгэн гаргасан урьдчилсан мэдээллүүдийг ашиглан бэлтгэнэ.
9.1.5 Уг урьдчилсан мэдээ нь WAFC-үүдээс бэлтгэн гарсан бол тэдгээрийн цаг уурын мэдээний агуулгад өөрчлөлт хийж болохгүй.
9.1.6 Хэрэв 9.1.3 а. 1.-д тусгагдсан өндөр дэх салхи, агаарын температурын урьдчилсан мэдээ нь зураг хэлбэрээр бэлтгэгдсэн бол эдгээр нь Хавсралт 2-ийн 1.2.2 а.–д заасан нислэгийн цувааны өндрүүдэд зориулсан тодорхой хугацаанд үйлчлэх прогноз зургууд байна. Хэрэв 9.1.3 а. 6.–д тусгагдсан цаг агаарын онцгой үзэгдлийн урьдчилсан мэдээ нь зураг хэлбэрээр бэлтгэгдсэн бол энэ нь Хавсралт 2-ийн 1.3.2 болон Хавсралт 5-ийн 4.3.2–д заасан нислэгийн өндрийн цуваагаар хязгаарлагдсан агаар мандлын давхаргад зориулсан тодорхой хугацаанд үйлчлэх прогноз зургууд байна.
9.1.7 Агаарын тээвэрлэгчийн нислэгийн өмнөх төлөвлөлт болон нислэгийн үеийн шинэчилсэн төлөвлөлт хийхэд шаардлагатай нислэгийн өндрийн цуваа 100-аас дээш өндөр дэх салхи, агаарын теператур болон онцгой үзэгдлийн урьдчилсан мэдээнүүдийг хүлээн авсан даруйд нислэг эхлэхээс 3-аас илүүгүй цагийн өмнө гаргаж өгсөн байна. Агаарын тээвэрлэгчийн нислэгийн өмнөх төлөвлөлт болон нислэгийн үеийн шинэчилсэн төлөвлөлт хийхэд шаардлагатай бусад цаг уурын мэдээллүүдийг аль болох эрт гаргаж өгсөн байна.
9.1.8 Агаарын тээвэрлэгч болон нисэх багийн гишүүдэд үйлчилгээ үзүүлж буй эрх бүхий цаг уурын байгууллага нь шаардлагатай тохиолдолд бусад орны цаг уурын бүрэн эрхт байгууллагуудаас хэрэгцээт мэдээ, мэдээллүүдийг олж авах ажлыг зохион байгуулна.
9.1.9 Агаарын тээвэрлэгч, цаг уурын албадын хоорондын тохиролцооны дагуу тогтоосон байрлал, цаг хугацаанд агаарын тээвэрлэгч болон нисэх багийн гишүүдэд цаг уурын мэдээллүүдийг гаргаж өгнө.
9.2 Зөвлөмж, зөвлөгөө болон дэлгэцийн мэдээллийн үйлчилгээ (Briefing, consultation and display)
9.2.1 Нисэх багийн гишүүд болон бусад нислэгийн үйл ажиллагаанд холбогдолтой бие бүрэлдэхүүний хүсэлтийн дагуу зөвлөмж, зөвлөгөө өгнө. Энэ зөвлөмж, зөвлөгөө өгөх гол зорилго нь нислэгийн чиглэл дэх, буухаар төлөвлөсөн, бэлтгэл болон бусад холбогдох аэродромууд дээрх цаг уурын бодит, ирээдүйн төлөв байдлын тухай хамгийн сүүлийн шинэчлэгдсэн мэдээллийг өгөхөд оршино. Мөн түүнчлэн эрх бүхий цаг уурын байгууллага болон агаарын тээвэрлэгч нар харилцан тохиролцсон бол нислэгийн баримт бичигт тусгагдсан мэдээллүүдэд холбогдох тайлбар болон нэмэлт хийж болно.
9.2.2 Зөвлөмж, зөвлөгөө болон дэлгэцийн үйлчилгээнд ашиглах цаг уурын мэдээлэлд 9.1.3-д заасан зарим эсвэл бүх мэдээллийг багтаасан байна.
9.2.3 Хэрэв нислэгийн баримт бичигт тусгасан аэродромын урьдчилсан мэдээ нь тухайн аэродром дээрх цаг уурын төлөв байдалтай мэдэгдэхүйц зөрж байна гэж цаг уурын алба үзвэл нисэх багийн гишүүдийн анхаарлыг уг зөрүүтэй байдалд хандуулна.
9.2.4 Нисэн гарах аэродромд үйлчилгээ үзүүлж буй цаг уурын алба нь шаардлагатай зөвлөмж, зөвлөгөө, дэлгэцийн үйлчилгээ болон нислэгийн баримт бичгээр тухайн нислэгийг хангана. Дээрх үйлчилгээг үзүүлэх боломжгүй аэродром дээрх нисэх багийн гишүүдэд үзүүлэх үйлчилгээний асуудлыг эрх бүхий цаг уурын байгууллага болон холбогдох агаарын тээвэрлэгч нарын хоорондын тохиролцооны дагуу зохицуулна. Онцгой нөхцөл байдалд жишээ нь нислэг удаан хугацаагаар саатах зэрэг тохиолдолд тухайн аэродромд үйлчилгээ үзүүлж буй цаг уурын алба нь шаардлагатай гэж үзвэл шинэчилсэн, давтан зөвлөмж, зөвлөгөө болон нислэгийн баримт бичгээр хангах буюу үүнийг хэрэгжүүлэх боломжгүй бол уг хангалтын ажлыг зохион байгуулна.
9.2.5 Цаг уурын алба болон холбогдох агаарын тээвэрлэгчдийн хооронд байгуулсан гэрээнд заасан хугацаанд нисэх багийн гишүүд болон бусад нисэхийн үйл ажиллагаанд холбогдолтой бие бүрэлдэхүүнүүд нь тухайн цаг уурын албан дээр очиж шаардлагатай зөвлөмж, зөвлөгөө болон нислэгийн баримт бичгийг авна. Аэродромын тухайн нөхцөл байдалд зөвлөмж болон зөвлөгөөг биечлэн өгөх боломжгүй бол цаг уурын алба утсаар эсвэл бусад тохиромжтой холбооны төхөөрөмжөөр уг үйлчилгээг үзүүлнэ.
9.3 Нислэгийн баримт бичиг (Flight documentation)
9.3.1 Бэлэн болсон нислэгийн баримт бичигт 9.1.3-ийн а. 1 – 6 хүртэлх, б., в., г., мөн шаардлагатай гэж үзвэл д.–д тусгасан мэдээллүүдийг заавал багтаасан байна.
9.3.2 Цаг уурын алба нь WAFS-ийн бүтээгдэхүүнийг ашиглан нислэгийн баримт бичгийг зурган, хүснэгтэн болон товчилсон ил бичлэг хэлбэрээр бэлтгэнэ.
9.3.3 Нислэгийн баримт бичигт багтсан цаг уурын мэдээ нь нислэгийн өмнөх төлөвлөлт болон нислэгийн үеийн шинэчилсэн төлөвлөлтөнд бэлтгэж өгсөн мэдээллээс мэдэгдэхүйц зөрүүтэй болсон тохиолдолд агаарын тээвэрлэгч нь энэ тухай шуурхай мэдээлэх ба холбогдох цаг уурын алба нь агаарын тээвэрлэгчтэй хийсэн тохиролцооны дагуу боломжийн хирээр залруулсан мэдээллээр үйлчилнэ.
9.3.4 Нислэгийн баримт бичгийг гардуулдсаны дараа агаарын хөлөг хөөрөхөөс өмнө залруулга хийх шаардлага гарсан тохиолдолд цаг уурын алба нь залруулсан буюу шинэчилсэн мэдээллийг агаарын хөлөгт дамжуулахын тулд агаарын тээвэрлэгч эсвэл орон нутгийн нислэг хөдөлгөөний үйлчилгээний нэгжид өгнө.
9.3.5 Нислэгийн баримт бичигт багтсан зураг болон хүснэгтүүд нь англи эсвэл монгол хэл дээр бэлтгэгдсэн байна. ICAO Annex 5–д заасны дагуу элемент бүрийн нэгжийг тэмдэглэсэн байна.
9.3.6 Цаг уурын алба нь нисэх багийн гишүүдэд гардуулж өгсөн мэдээллийн хэвлэмэл хувь болон компьютерийн файлуудыг гаргасан өдрөөс хойш хамгийн багадаа 30 хоногийн хугацаанд хадгална. Уг мэдээллийг байцаалт буюу шинжлэн шалгах ажиллагаанд бэлтгэж өгөх бөгөөд уг зорилгоор тухайн байцаалт буюу шинжлэн шалгах ажиллагааг дуустал хадгална.
9.4 Нислэг үйлдэж буй агаарын хөлөгт зориулсан мэдээлэл (Information for aircraft in flight)
9.4.1 Цаг уурын алба нь нислэг үйлдэж буй агаарын хөлөгт зориулсан цаг уурын мэдээллийг холбогдох нислэг хөдөлгөөний үйлчилгээний нэгжид өгөх ба тэдгээрийн хоорондын гэрээний дагуу VOLMET радио нэвтрүүлэгчээр дамжуулна. Эрх бүхий цаг уурын байгууллага болон холбогдох агаарын тээвэрлэгч нарын хооронд байгуулсан гэрээний дагуу нислэг үйлдэж буй агаарын хөлгийн төлөвлөлтөнд зориулсан цаг уурын мэдээллийг тэдгээрийн хүсэлтийн дагуу өгнө.
9.4.2 10-р бүлэгт заасны дагуу нислэг үйлдэж буй агаарын хөлөгт зориулсан цаг уурын мэдээллийг нислэг хөдөлгөөний үйлчилгээний нэгжүүдэд дамжуулна.
9.4.3 11-р бүлэгт заасны дагуу VOLMET радио нэвтрүүлэгчээр цаг уурын мэдээллийг дамжуулна.
БҮЛЭГ 10
НИСЛЭГИЙН ХӨДӨЛГӨӨНИЙ ҮЙЛЧИЛГЭЭНД
ЗОРИУЛСАН МЭДЭЭЛЭЛ
(Information for air traffic services)
Тайлбар – Энэ бүлэгт холбогдолтой техникийн тодорхойлолт болон нарийвчилсан шалгууруудыг Нэмэлт 8-д тусгасан болно.
10.1 Нислэг хөдөлгөөний үйлчилгээний нэгжүүдэд зориулсан мэдээлэл (Information for air traffic services units)
10.1.1 Цаг уурын бүрэн эрхт байгууллага нь нислэг хөдөлгөөний үйлчилгээний нэгж бүртэй холбогдон ажиллах эрх бүхий цаг уурын албыг тодорхойлно. Уг цаг уурын алба нь нислэг хөдөлгөөний үйлчилгээний нэгжтэй хамтран ажиллах бөгөөд уг нэгжийн үйл ажиллагааны чиглэлд шаардлагатай хамгийн сүүлийн хугацааны цаг уурын мэдээллээр хангах ажлыг зохион байгуулна.
10.1.2 Тухайн аэродром дээр байрлан ажиллаж буй эсвэл хариуцан ажиллаж буй эрх бүхий цаг уурын алба нь аэродромын хөдөлгөөний удирдлагын цамхаг эсвэл ойртолтын удирдлагын нэгжийг үйлчилнэ.
10.1.3 Цаг уурын хяналтын алба нислэгийн мэдээллийн төв эсвэл бүсийн удирдлагын төвийг үйлчилнэ.
10.1.4 Орон нутгийн нөхцөл байдлын улмаас холбогдох цаг уурын албаны үүргийг хэд хэдэн цаг уурын албадын дунд хуваарилах бол уг хуваарилалтыг холбогдох нислэг хөдөлгөөний үйлчилгээний бүрэн эрхт байгууллагатай зөвшилцсөний үндсэн дээр цаг уурын бүрэн эрхт байгууллага тодорхойлно.
10.1.5 Агаарын хөлгийн ослын үед нислэг хөдөлгөөний албанаас шаардсан цаг уурын мэдээллийг аль болох богино хугацаанд гаргаж өгнө.
10.2 Эрэн хайх, авран туслах үйлчилгээний нэгжүүдэд зориулсан мэдээлэл (Information for search and rescue services units)
Бүсийн агаарын навигацийн үйлчилгээ үзүүлэх цаг уурын эрх бүхий байгууллага нь цаг агаарын үйлчилгээг ямар хэлбэрээр хийхийг эрэн хайх авран туслах албатай харилцан зөвшилцсөний үндсэн дээр шийдвэрлэнэ. Энэ зорилгоор цаг уурын алба нь эрэн хайх авран туслах үйл ажиллагааны турш тухайн эрэн хайх ба авран хамгаалах үйлчилгээний нэгжтэй холбоотой ажиллана.
10.3 Нисэхийн мэдээллийн үйлчилгээний нэгжүүдэд зориулсан мэдээлэл (Information for aeronautical information services units)
Цаг уурын бүрэн эрхт байгууллага нь нисэхийн мэдээллийн үйлчилгээний нэгжүүд үйл ажиллагаа явуулахад шаардлагатай цаг уурын мэдээллээр хангах асуудлыг иргэний нисэхийн бүрэн эрхт байгууллагатай харилцан зөвшилцсөний үндсэн дээр шийдвэрлэнэ.
БҮЛЭГ 11
ХАРИЛЦАА ХОЛБООНЫ ХЭРЭГСЛИЙН АШИГЛАЛТ
БОЛОН ТҮҮНД ТАВИГДАХ ШААРДЛАГУУД
(Requirements for and use of communications)
Тайлбар
1. Энэ бүлэгт холбогдолтой техникийн тодорхойлолт болон нарийвчилсан шалгууруудыг Нэмэлт 9-д тусгасан болно.
2. Энэ бүлэгт дурьдагдсан холбооны тоног төхөөрөмжүүдэд тавигдах шаардлагыг хэрэгжүүлэх үүрэг болон өөрсдийн дотоод зохион байгуулалтын асуудлыг цаг уурын болон нислэгийн хөдөлгөөний үйлчилгээний бүрэн эрхт байгууллагуудын хоорондын хэлэлцээрээр шийдвэрлэнэ.
11.1 Харилцаа холбоонд тавих шаардлагууд (Requirements for communications)
11.1.1 Аэродромын цаг уурын алба, шаардлагатай бол нисэхийн цаг уурын өртөөнүүд нь тэдгээрийн үйлчилж буй нислэгийн хөдөлгөөний үйлчилгээний нэгжүүд тухайлбал тухайн аэродромын хөдөлгөөний удирдлагын цамхаг, ойртолтын удирдлагын нэгж болон нисэхийн цахилгаан холбооны станцуудыг шаардлагатай цаг уурын мэдээллээр хангах боломжтой холбооны төхөөрөмжүүдтэй байна.
11.1.2 Цаг уурын хяналтын алба нь тэдний хариуцаж буй эрэн хайх, авран туслах бүс, удирдлагын бүс болон нислэгийн мэдээллийн бүсүүдэд нь үйлчилгээ үзүүлж буй нислэгийн хөдөлгөөний үйлчилгээний болон эрэн хайх, авран туслах үйлчилгээний нэгжүүдийг шаардлагатай цаг уурын мэдээллээр хангах тохиромжтой цахилгаан холбооны төхөөрөмжүүдтэй байна.
11.1.3 Цаг уурын албад болон нисэхийн цаг уурын өртөөнүүд, нислэгийн хөдөлгөөний удирдлагын цамхаг, ойртолтын удирдлагын нэгжүүд хоорондын холбооны төхөөрөмж нь шууд ярих боломжийг хангасан, тэдгээрийн хурд нь цэгүүд хооронд ойролцоогоор 15 секундын хугацаанд холбоо тогтооход хангалттай байх ёстой.
11.1.4 Нислэгийн мэдээллийн төв, бүсийн нислэгийн хөдөлгөөний удирдлагын төв, авран туслах ажиллагааг зохицуулах төв, нисэхийн холбооны станцууд болон нисэхийн цаг уурын албад хоорондын цахилгаан холбооны төхөөрөмж нь дараах боломжуудыг хангасан байна. Үүнд:
a. шууд ярих холбоо, тэдгээрийн хурд нь цэгүүд хооронд ойролцоогоор 15 секундын хугацаанд холбоо тогтооход хангалттай байна.
б. өгөгдөл дамжуулах холбоо, хүлээн авагч нь өгөгдлийг бичгэн хэлбэрээр шаардсан тохиолдолд түүнийг дамжуулах хугацаа нь 5 минутаас хэтрэхгүй байна.
11.1.5 11.1.3 ба 11.1.4-д заасан холбооны төхөөрөмжүүдэд шаардлагатай бол нэмэлтээр бусад дүрс болон дуут холбоог суурилуулж болно.
11.1.6 Үйлчлэгч болон харилцагч байгууллагуудын хоорондын тохиролцооны дагуу агаарын тээвэрлэгчийг аэродромын цаг уурын алба болон бусад холбогдох эх үүсвэрүүдээс цаг уурын мэдээллийг хүлээн авахад шаардлагатай холбооны төхөөрөмжүүдийг суурилуулах боломжоор хангана.
11.1.7 Цаг уурын алба нь бусад цаг уурын албадтай цаг уурын шуурхай үйл ажиллагааны мэдээллийг солилцоход шаардлагатай холбооны төхөөрөмжүүдээр хангагдсан байна.
11.1.8 Цаг уурын шуурхай үйл ажиллагааны мэдээллийг солилцоход ашиглагдаж буй холбооны төхөөрөмжүүд нь нисэхийн суурин үйлчилгээний бүрэлдэхүүн хэсэг байна.
11.2 Нисэхийн суурин үйлчилгээний холбооны төхөөрөмжийн ашиглалт (Use of aeronautical fixed service communications)
Нисэхийн суурин үйлчилгээний холбоогоор дамжуулах шаардлагатай цаг уурын шуурхай үйл ажиллагааны мэдээлэл агуулсан цаг уурын мэдээг холбогдох цаг уурын алба эсвэл нисэхийн цаг уурын өртөө бэлтгэнэ.
11.3 Нисэхийн хөдөлгөөнт холбооны үйлчилгээний төхөөрөмжийн ашиглалт (Use of aeronautical mobile service communications)
Агаарын хөлгөөс болон агаарын хөлөгт дамжуулж буй цаг уурын мэдээллийн агуулга ба хэлбэр нь Бүлэг 4 – 7-ийн зүйл, заалтуудад нийцсэн байна.
11.4 Нисэхийн радио нэвтрүүлгийн үйлчилгээний төхөөрөмжийн ашиглалт (Use of aeronautical broadcasting service communications)
11.4.1 Хэт өндөр давтамж (VHF)-тай сувгаар үргэлжлэн хийж буй VOLMET радио нэвтрүүлэгээр METAR ба SPECI (хандлагын урьдчилсан мэдээний хамт)-ийг дамжуулна.
11.4.2 Өндөр давтамж (HF)-тай сувгаар хуваарийн дагуу хийж буй VOLMET радио нэвтрүүлэгээр METAR ба SPECI (хандлагын урьдчилсан мэдээний хамт)-ийг дамжуулах бөгөөд хэрэглэгч болон үйлчлэгч байгууллагууд хоорондоо харилцан тохиролцсоны дагуу TAF болон SIGMET мэдээллийг дамжуулж болно.
