АЮУЛТАЙ ХОГ ХАЯГДЛЫГ АНГИЛАХ, ЦУГЛУУЛАХ, САВЛАХ, ТҮР БАЙРШУУЛАХ, ТЭЭВЭРЛЭХ, АЮУЛГҮЙ БОЛГОХ, ХАДГАЛАХ, УСТГАХ ЖУРАМ (Засгийн газрын 2018 оны 116 дугаар тогтоолоор хүчингүй болсонд тооцсон)

Хүчингүй эрх зүйн акт

~~Засгийн газрын 2002 оны 135 дугаар тогтоолын хавсралт~~

АЮУЛТАЙ ХОГ ХАЯГДЛЫГ АНГИЛАХ, ЦУГЛУУЛАХ, САВЛАХ, ТҮР БАЙРШУУЛАХ,
ТЭЭВЭРЛЭХ, АЮУЛГҮЙ БОЛГОХ, ХАДГАЛАХ, УСТГАХ ЖУРАМ

(Засгийн газрын 2018 оны 116 дугаар тогтоолоор хүчингүй болсонд тооцсон)

~~Нэг. Нийтлэг үндэслэл~~

1.1. Аюултай хог хаягдлыг ангилах, цуглуулах, савлах, түр байршуулах, тээвэрлэх, аюулгүй болгох, хадгалах, устгахад энэ журмыг дагаж мөрдөнө.

1.2. Хүн, мал, амьтан, ургамлыг өвчлүүлэх, тэдгээрт хор хөнөөл учруулах, үр удамд нь сөргөөр нөлөөлөх, агаар, ус, хөрсөнд тархах зэргээр байгаль орчны тэнцлийг алдагдуулахад хүргэх шатах, тэсрэх, хордуулах, зэврүүлэх, халдварлах шинж чанар бүхий хаягдлыг аюултай хог хаягдал гэнэ.

~~1.3. Аюултай хог хаягдлыг шинж чанараар нь химийн, халдвар үүсгэгч, цацраг идэвхт гэж ангилна.~~

1.4. "Химийн бодисын хаягдал" гэж ашиглалтын шаардлага хангахгүй болсон химийн бодис, нэгдэл, тэдгээрийн хаягдлыг хэлнэ. Үндэсний ангиллын онцгой тэсрэмтгий, онцгой шатамхай, онцгой цочроомтгой, онцгой исэлдүүлэгч, исэлдүүлэгч, онцгой идэмхий, идэмхий, онцгой хортой, хортой, бага хортой бодисын хаягдлыг химийн аюултай хог хаягдалд хамруулан ойлгоно.

1.5. "Халдвар үүсгэгч хог хаягдал" гэж хүн, мал, амьтан, ургамалд халдварт өвчин тараах аюултай хаягдлыг хэлнэ. Энэ төрлийн хаягдалд хүн, амьтан, ургамлын халдвартай эд, хэсэг, малын сэг, зэм, бичил биетийн өсгөвөр, хор, цус, бусад ялгадас, халдварлагдсан хаягдал хамаарна.

1.6. "Цацраг идэвхт аюултай хаягдал"-д үйлдвэрлэл, судалгаа, шинжилгээ, оношилгоо, эмчилгээний болон цацраг идэвхт ашигт малтмалын хайгуул, олборлолт, баяжуулах үйлдвэрлэлийн явцад гарах хатуу, шингэн, хийн байдалтай цацраг идэвхт хаягдлууд багтана.

1.7. Монгол Улсын нутаг дэвсгэр дээр химийн бодис, бүтээгдэхүүн, бичил биетийн өсгөвөр, цацраг идэвхт бодис, түүний нэгдлүүдийг хэрэглэх, хадгалах, тээвэрлэх, дахин боловсруулах, импортлох, худалдах үйл ажиллагаа эрхэлдэг болон аюултай хог хаягдал гаргагч байгууллага, аж ахуйн нэгж, иргэн (цаашид "хариуцагч" гэнэ) энэхүү журмыг дагаж мөрдөх үүрэгтэй.

1.8. Аюултай хог хаягдал гаргагч байгууллага тухайн чиглэлийн төрийн захиргааны төв байгууллагаас аюултай хог хаягдлыг ангилах, цуглуулах, савлах, түр байршуулах, тээвэрлэх, аюулгүй болгох, хадгалах, устгах талаар баталж гаргасан зааврыг мөрдөж ажиллана.

1.9. Аюултай хог хаягдлыг ангилах, цуглуулах, савлах, түр байршуулах, тээвэрлэх, аюулгүй болгох, хадгалах, устгахад шаардагдах зардлыг тухайн хаягдал гаргасан иргэн, аж ахуйн нэгж, байгууллага хариуцна.

1.10. Аюултай хог хаягдлыг тусгайлан бэлтгэсэн талбай, зориулалтын төхөөрөмж, эсхүл байгууламж бүхий зөвшөөрөгдсөн цэг /цаашид "цэг" гэх/-т аюулгүй болгон устгана.

1.11. Цацраг идэвхт бодисын хаягдлыг ангилах, цуглуулах, савлах, түр байршуулах, тээвэрлэх, аюулгүй болгох, хадгалах, устгах үйл ажиллагааг тухайн асуудлыг хариуцсан төрийн захиргааны байгууллагаас тогтоосон журмаар зохицуулна.

~~Хоёр. Аюултай хог хаягдлыг ангилах, цуглуулах, савлах, түр байршуулахад хариуцагчийн~~

~~хүлээх үүрэг~~

~~2.1. Аюултай хог хаягдлыг ахуйн гаралтай хог хаягдлаас тусад нь савлан цуглуулна.~~

2.2. Засгийн газраас шийдвэр гартал аюултай хог хаягдлыг түр байршуулах газрыг байгаль орчин, эрүүл мэндийн зэрэг холбогдох мэргэжлийн байгууллагуудын дүгнэлтийг үндэслэн сум, дүүргийн Засаг дарга тогтооно.

2.3. Химийн аюултай хаягдлыг шинж чанар, онцлогоос нь хамааруулж төрөлжүүлэн ангилж, нэр хаягийг нь тодорхой бичиж, аюулгүй нөхцөлд ачиж, буулгах, зөөж тээвэрлэхэд тохиромжтой тусгай сав, баглаа боодолд хийж цуглуулна.

2.4. Халдвар үүсгэгч аюултай хог хаягдлыг цуглуулахдаа эх үүсвэр дээр нь бусад хаягдлаас ялган, тусгай зориулалтын сав, баглаа, боодолд хийж, халдвартай хог хаягдлын олон улсын стандартын дагуу таних тэмдгийг байрлуулсан байна.

2.5. Аюултай хог хаягдлыг тухайн хог хаягдлын шинж чанар, онцлогоос хамаарч хүний эрүүл мэнд, мал, амьтан, ургамал, байгаль орчинд сөрөг нөлөөгүй байхаар савлах бөгөөд битүүмжлэгдсэн, аюулгүй байдлыг хангасан газар хадгална.

2.6. Аюултай хог хаягдлын хайрцаг, сав дээр аюулаас сэрэмжлүүлсэн тусгай таних тэмдэг, нэр хаягийг ил тод хадсан байна.

2.7. Аюултай хог хаягдлыг технологийн дагуу аюулгүй, халдваргүй болгосны дараа тусгай зориулалтын саванд хийж битүүмжлэн түр байршуулах буюу тээвэрлэнэ.

2.8. Хариуцагч аюултай хог хаягдлыг зайлуулсны дараа түүнийг цуглуулсан, хадгалсан газрыг хоргүй, халдваргүй болгож, хүний эрүүл мэнд, мал, амьтан, ургамал, байгаль орчинд сөрөг нөлөөгүй байлгах арга хэмжээг нэн даруй авч хэрэгжүүлнэ.

2.9. Хариуцагч аюултай хог хаягдал түр хадгалах байр, түүнийг тээвэрлэх зам /маршрут/-ыг тогтоосон байх шаардлагатай.

2.10. Аюултай хог хаягдал хадгалах байр нь орчиндоо сөрөг нөлөө үзүүлэхгүй, бусдад ашиглагдахгүй байх нөхцөлийг хангасан байна.

2.11. Аюултай хог хаягдлыг түр хадгалах байранд гал гарах, санамсаргүй тохиолдлоор хаягдал асгарах, уурших болон гэнэтийн бусад тохиолдлын үед аюулгүй, халдваргүй, хоргүй болгоход ашиглах багаж, хэрэгсэл, бодис уусмалыг бэлэн байлгана.

~~Гурав. Аюултай хог хаягдлыг тээвэрлэхэд хариуцагчийн хүлээх үүрэг~~

3.1. Аюултай хог хаягдлыг тээвэрлэх үйл ажиллагааг Аюултай хог хаягдлын импорт, хил дамжуулан тээвэрлэлтийг хориглох, экспортлох тухай хуулийн дагуу болон олон улсад мөрдөж буй гэрээ, хэлэлцээрийн шаардлагын дагуу хэрэгжүүлнэ.

3.2. Аюултай хог хаягдлыг хүний эрүүл мэнд, мал, амьтан, ургамал, байгаль орчинд сөрөг нөлөөгүй байх, тээвэрлэлтийн аюулгүй байдлыг хангасны үндсэн дээр тусгайлан тоноглосон тээврийн хэрэгслээр тээвэрлэнэ.

~~3.3. Аюултай хог хаягдлыг зөвхөн дангаар тээвэрлэнэ.~~

~~3.4. Аюултай хог хаягдлыг тээвэрлэх тээврийн хэрэгсэл нь тусгай сэрэмжлүүлэх тэмдэгтэй байна.~~

3.5. Аюултай хог хаягдлыг холбогдох мэргэжлийн байгууллагатай урьдчилан тохиролцож, тогтоосон зам /маршрут/-аар тэдний хяналтын дор тээвэрлэнэ.

3.6. Аюултай хог хаягдлыг эх үүсвэрээс нь эцсийн газар хүртэл тээвэрлэх хугацаанд замын аюулгүй байдлыг хангах, болзошгүй аюулаас сэргийлэх, хамгаалах үүргийг хариуцагч хүлээнэ.

3.7. Аюултай хог хаягдлыг тээвэрлэж дууссан даруй тээврийн хэрэгслийг тухайн хариуцагч аюулгүй, хоргүй, халдваргүй болгох арга хэмжээ авна.

~~Дөрөв. Аюултай хог хаягдлыг аюулгүй болгох, хадгалах, устгахад хариуцагчийн хүлээх үүрэг~~

4.1. Аюултай хог хаягдлыг газрын хэвлийд хадгалах, устгах тохиолдолд уг асуудлыг газрын хэвлийн тухай хууль тогтоомжийн дагуу зохицуулна.

4.2. Аюултай хог хаягдлыг аюулгүй болгох, хадгалах, устгахад холбогдох хууль тогтоомж, эрх зүйн бусад баримт бичиг, стандарт, норм, нормативыг мөрдөнө.

4.3. Аюултай хог хаягдлыг устгах цэгийн орчинд хүн, мал, амьтан орохооргүй хашаа хийж, хил хязгаарыг тогтоон, таних тэмдэг, санамж байрлуулна.

~~4.4. Аюултай хог хаягдлыг устгахдаа түүний шинж чанар, ангиллаас хамаарч:~~

~~а/булах, булшлах;~~

~~б/шатаах;~~

~~в/физик, химийн аргаар халдваргүйжүүлэх, хоргүйжүүлэх;~~

~~г/ууршуулах;~~

~~д/саармагжуулсны дараа бохир ус зайлуулах шугамд хаях;~~

е/устгах боломж бүрдээгүй тохиолдолд тодорхой нөхцөлд удаан хугацаагаар хадгалах зэрэг аргуудын аль тохирохыг хэрэглэнэ.

4.5. Аюултай хог хаягдлыг шатаахдаа цаг агаар, улирлын байдал, салхины чиглэлийг харгалзан хүний эрүүл мэнд, мал, амьтан, ургамал, байгаль орчинд хор нөлөөгүй байх нөхцөлийг хангасан байна.

4.6. Аюултай хог хаягдлын шинж чанар, овор хэмжээнээс хамаарч устгал хийхдээ дээр дурдсан аргуудыг дангаар болон хослон хэрэглэж болно.

~~4.7. Дараахь шинж чанар бүхий аюултай хог хаягдлыг булах аргаар устгахыг хориглоно:~~

~~а/хялбар шатамхай шингэн;~~

~~б/хүчтэй исэлдүүлэгч;~~

~~в/цохилт, доргилтод тэсрэх;~~

~~г/хурц үнэртэй;~~

~~д/хортой ууршимхай;~~

~~е/ус, хүчил, шүлттэй амархан урвалд орж хортой хий, уусмал үүсгэх концентрацтай хүчил, шүлтийн уусмал.~~

4.8. Аюултай хог хаягдлыг булах нүх нь 1,5-2 м, түүнээс дээш гүнтэй байх бөгөөд ёроол, хана нь хортой бодис хөрсөнд нэвчихээргүй тусгаарлалттай байна. Нүхний ам нь тагтай байхаас гадна 10-15 см зузаан элс буюу шороогоор өнгөлөн дарж нягтруулан өнгөн хэсгийг хөрсжүүлнэ.

~~4.9. Аюултай хог хаягдлын шинж чанар, аюулын зэрэглэлээс нь хамааруулж дараахь нөхцөлд шатаана:~~

~~а/цементлэж бэлтгэсэн талбай бүхий зориулалтын нүхэнд ил;~~

~~б/ердийн зууханд;~~

~~в/бага, эсхүл өндөр хэмд шатдаг хийгээр үлээлгэх;~~

~~г/шатамхай бодис ашиглан.~~

~~4.10. Аюултай хог хаягдлыг шатаахдаа түүний хялбар шатах хими, физик шинж чанарыг үндэс болгоно.~~

~~4.11. Аюултай хог хаягдлыг шатаахдаа агаарт аль болох ууршуулахгүй байх нөхцөл бүрдүүлэхийг анхаарна.~~

~~4.12. Дараахь шинж чанар бүхий хаягдлыг шатаах аргаар устгахыг хориглоно:~~

~~а/шатамхай биш;~~

~~б/хүнд металл;~~

~~в/тэсрэмтгий;~~

~~г/шатаахад хортой хий, бодис ялгарах /тухайлбал өндөр молекулт хуванцар гэх мэт/.~~

~~4.13. Шаталт дууссаны дараа дутуу шатсан аюултай хог хаягдал, савыг булж устгана.~~

~~4.14. Физик, химийн аргаар халдваргүйжүүлэх, хоргүйжүүлэхэд дор дурдсан аргуудыг хэрэглэнэ:~~

~~а/тундасжуулан саармагжуулах;~~

~~б/химийн исэлдэх урвалд оруулах;~~

~~в/хүчил, шүлтээр шингэрүүлэх /гидролизод оруулах/;~~

~~г/шингээх /адсорбцилох/;~~

~~д/нягтруулах;~~

~~е/халдваргүйжүүлэх.~~

4.15. Шингэн байдалтай аюултай хог хаягдлыг химийн аргаар хатуу, эсхүл хагас хатуу болгосон тохиолдолд булж устгаж болно.

~~4.16. Физик, химийн аргыг дор дурдсан шинж чанар бүхий хаягдалд хэрэглэхийг хориглоно:~~

~~а/маш хортой;~~

~~б/тэсрэмтгий;~~

~~в/дулаан их ялгаруулдаг.~~

4.17. Агаарт байх хорт бодис нь зөвшөөрөгдөх дээд хэмжээнээс хэтрэхгүй байх тохиолдолд бага хэмжээтэй, түргэн ууршдаг, бага хортой хаягдлыг ууршуулах аргаар устгаж болно.

~~4.18. Дараахь шинж чанар бүхий бодис, хаягдлыг ууршуулах аргаар устгахыг хориглоно:~~

~~а/онцгой хортой;~~

~~б/ууршимтгай биш, эсхүл бага зэрэг ууршимтгай;~~

~~в/амьсгалахад их хортой;~~

~~г/хялбар шатдаг буюу өөрөө асдаг;~~

~~д/агаартай үйлчлэлцэж тэсрэлт үүсгэдэг;~~

~~е/гаж эвгүй үнэртэй.~~

~~4.19. Аюултай хог хаягдлыг дараахь нөхцөлд бохир ус зайлуулах шугамд нийлүүлж болно:~~

а/биологийн шингэн, эсийн өсгөвөр, тэжээлт орчин, бичил биетийн өсгөвөр, биобэлдмэлийн хаягдлыг халдваргүйжүүлсний дараа;

б/хаягдлыг урьдчилан усанд уусгаж, устөрөгчийн илтгэгч (РН)-ийг 5-9 болтол сулруулсны дараа аажмаар буюу хэсэгчлэн урсгах замаар;

в/органик бус бодис, түүний нэгдлийг энэ аргаар зайлуулж болох боловч өөр аргаар сулруулсан байх ёстой. Ингэхдээ ихэнх металл элементүүд нь бохирдлын шугамд тундас үүсгэхгүй байх нөхцөлийг хангасан байна.

~~4.20. Дараахь шинж чанар бүхий химийн бодисыг бохирын шугамд хаяхыг хориглоно:~~

~~а/органик уусгагчид уусдаггүй;~~

~~б/ундны усны чанарт сөргөөр нөлөөлдөг;~~

~~в/биологийн задрал явагддаггүй;~~

~~г/бохир ус зайлуулах шугамд хортой, аюултай;~~

~~д/хялбар шатдаг.~~

4.21. Аюултай хог хаягдал, түүнийг устгах нөхцөл бүрдээгүй тохиолдолд хүний эрүүл мэнд, мал, амьтан, ургамал, байгаль орчинд сөрөг нөлөө үзүүлэхгүй тусгай нөхцөлд аюулгүй байдлыг чанд баримтлан хадгалж болно.

~~Тав. Бусад асуудал~~

5.1. Энэ журмын биелэлтэд бүх шатны Засаг дарга, байгаль орчин, эрүүл мэнд, мал эмнэлэг, иргэний хамгаалалт, ургамал хамгааллын хяналтын байцаагчид хяналт тавина.

5.2. Иргэд, төрийн бус байгууллага хуулиар тогтоосон эрх хэмжээний хүрээнд энэхүү журмын биелэлтэд хөндлөнгийн хяналт тавьж, зөрчлийг арилгуулах талаар санал, хүсэлтээ холбогдох байгууллага, албан тушаалтанд тавьж болно.

5.3. Аюултай хог хаягдал гаргагч иргэн, аж ахуйн нэгж, байгууллага үйл ажиллагаандаа дотоодын хяналт тавьж тайлан, мэдээг тогтоосон хугацаанд мэргэжлийн хяналтын байгууллагад гаргаж өгнө.

5.4.Энэ журмыг зөрчсөн иргэн, аж ахуйн нэгж, байгууллага Монгол Улсын холбогдох хууль тогтоомжийн дагуу хариуцлага хүлээнэ.

~~----оОо----~~

Шүүлтүүр

Сонсох:

Эрх зүйн актууд

Санал хүсэлт