ЧАНАРЫН БОЛОН БАЙГАЛЬ ОРЧНЫ УДИРДЛАГА (МЕНЕЖМЕНТ)-ЫГ ДЭМЖИХ ҮНДЭСНИЙ ХӨТӨЛБӨР /ЗГ-ын 2016-6-28-ны өдрийн 344-р тогтоолоор хүчингүй болсонд тооцсон/

Хүчингүй эрх зүйн акт

~~Засгийн газрын 2002 оны 146 дугаар тогтоолын 1 дүгээр хавсралт~~

~~ЧАНАРЫН БОЛОН БАЙГАЛЬ ОРЧНЫ УДИРДЛАГА (МЕНЕЖМЕНТ)-ЫГ ДЭМЖИХ ҮНДЭСНИЙ ХӨТӨЛБӨР~~

/ЗГ-ын 2016-6-28-ны өдрийн 344-р тогтоолоор хүчингүй болсонд тооцсон/

~~Нэг. Нийтлэг үндэслэл~~

~~1.1. Өнөөгийн байдал~~

Засгийн газрын үйл ажиллагааны хөтөлбөр (2.4.7)-т "...аж ахуйн нэгжийн удирдлагын чадавхийг сайжруулах хөтөлбөр, төслийг хэрэгжүүлж, үйлдвэрлэлийн үйл ажиллагаа, бүтээгдэхүүний чанарыг сайжруулна" гэж заасан билээ.

Бүтээгдэхүүн, ажил, үйлчилгээний чанарыг хэрэглэгчийн шаардлагад нийцүүлж, сайжруулахын тулд түүнийг шинжлэх ухааны үндэстэй удирдаж сурах хэрэгтэй юм. Удирдлагын ийм арга зүйн үндсийг олон улсын байгууллагуудаас хүлээн зөвшөөрч, стандарт хэлбэрээр гарган, дэлхийн олон оронд хэрэгжүүлж, бага зардлаар удирдлагын чадавхиа сайжруулан, өрсөлдөөнд давуу байдал олж, тодорхой үр дүнд хүрч байна. Эдгээр нь хоёр бүлэг стандарт хэлбэрээр гарсан менежментийн шинэ арга хэлбэрүүд бөгөөд тус бүртээ өөр өөрийн зарчим, тогтолцоотой юм. Тэдгээрийн нэг бүлэг нь чанарын удирдлага (менежмент)-ийн тухай ИСО 9000, нөгөө нь байгаль орчны менежментийн тухай ИСО 14000 бүлэг стандарт юм.

Аливаа аж ахуйн нэгж, байгууллагын түвшинд тэдгээрийн зохион байгуулалт, хэрэгжилтийг уялдаатай, нэгдмэл байдлаар авч үзэх нь олон талын ашигтай. Түүнчлэн эдгээр удирдлагын тогтолцооны тухай стандартад менежментийн ерөнхий загвар, зарчим, үйл ажиллагааны шаардлагыг тодорхойлон заасан бөгөөд үйлдвэрлэлийн ерөнхий менежментийн салшгүй бүрэлдэхүүн хэсэг болгон авч үзэх ёстой билээ.

Олон улсын стандартчиллын байгууллага (ОУСБ)-ын 2001 оны мэдээнээс үзвэл чанарын удирдлагын тухай ИСО 9000 стандартыг дэлхийн 150–иад орны 408,6 гаруй мянган аж ахуйн нэгж, байгууллагад, байгаль орчны менежментийг 70-аад орны 22,9 мянган аж ахуйн нэгж, байгууллагад нэвтрүүлж, гэрчилгээ авсан буюу бүртгүүлсэн дүн гарчээ. Манай улсын хувьд эдгээр стандартыг хэрэгжүүлэх ажил хангалтгүйгээс зах зээлд чанараар өрсөлдөх бүтээгдэхүүн, үйлчилгээ хомс байна.

Хэдийгээр бүтээгдэхүүн, үйлчилгээнийхээ чанарыг сайжруулж, өрсөлдөх чадвартай болох, тогтвортой хөгжих нь хувийн хэвшлийнхний идэвхи санаачилга, үйл ажиллагаатай холбоотой ч, менежментийн талаас бүхэлд нь дэмжиж, улс орны эдийн засагт түүний гүйцэтгэх үүрэг, хувь нэмрийг нэмэгдүүлэх явдал бол Засгийн газрын стратегийн бодлого мөн.

Энэхүү хөтөлбөр нь юуны өмнө аж ахуйн нэгж, байгууллагын чанарын болон байгаль орчны удирдлагыг олон улсын хэмжээнд хүлээн зөвшөөрсөн тогтолцоотой нийцүүлэх, улмаар улс орны худалдаа, эдийн засгийн чадавхийг нэмэгдүүлэх, экспортын үйлдвэрлэлийг дэмжих, экологийн цэвэр үйлдвэрлэл, орчинг хөхиүлэн дэмжих, тогтвортой хөгжлийг хангах, бүтээгдэхүүний чанарыг сайжруулахад стандартчиллын үүргийг дээшлүүлэх, тохирлын баталгаажуулалт, менежментийг боловсронгуй болгоход чиглэж байна.

Манай улс үйлдвэрлэн гаргаж буй бүтээгдэхүүн, ялангуяа экспортын зориулалттай түүхий эд, материал, бүтээгдэхүүний чанарыг сайжруулах талаар 1930-аад оны үеэс анхаарч эхэлсэн түүхтэй. Энэ нь хамрах хүрээ, үйл ажиллагааны хувьд явцуу, харилцан уялдаагүй, удирдлага зохион байгуулалт, техникийн бодлого, түвшин харьцангуй доогуур, арга технологийн талаасаа учир дутагдалтай тогтолцоо байсан. Чанарын удирдлагын талаар ойлгоц сайнгүй бөгөөд түүний иж бүрэн хандлагын талаасаа цаг хугацаа, нөхцөл бололцооны хувьд бэрхшээлтэй цаг үе байжээ. Харин 1972 оноос чанарын удирдлагын тогтолцоог хөгжүүлэх талаар зарчмын шинжтэй шийдвэр гарч, зохих арга хэмжээг авч хэрэгжүүлж эхэлсэн байна. Түүнээс хойш энэ асуудлаар төр, засгийн түвшинд олон шийдвэр гарган хэрэгжүүлж иржээ.

Зах зээлийн эдийн засагт шилжиж, удирдлагын арга барил, эрх зүйн үндсийг шинээр боловсруулан хэрэгжүүлэх зайлшгүй шаардлага гарсан. Үүнтэй уялдуулан "Хэрэглэгчийн эрхийг хамгаалах тухай", "Стандартчилал, чанарын баталгаажуулалтын тухай" болон тодорхой салбарын бүтээгдэхүүн, үйлчилгээтэй холбогдсон Монгол Улсын олон хууль батлагдан гарч хэрэгжиж байна.

Улс орны эдийн засагт хувийн хэвшлийнхний гүйцэтгэх үүрэг, эзлэх байр улам давамгайлах болсон өнөөгийн нөхцөлд үйлдвэрлэл, үйлчилгээнийхээ чанарыг сайжруулах, түүний удирдлагын арга барилыг улам боловсронгуй болгох, хэрэглэгчийн эрэлт хүсэлт, таашаалд нийцүүлэхэд чиглэсэн таатай нөхцөл бий болж, зарим байгууллага газарт ахиц дэвшил гарч байна. Соёлтой, дэвшилтэт үйлчилгээний зарим арга хэлбэр өргөжиж байна. Манай улс Дэлхийн худалдааны байгууллагад гишүүнээр элсэж, бизнесийн үйл ажиллагаанд хөнгөлөлтийн давуу эрхийг эдлэх нөхцөл бүрэлдэж байна.

Даяарчлалын үед чанарын болон байгаль орчны удирдлагыг эрчимтэй хөгжүүлж, тодорхой үр дүнд хүрэх нь дэлхийн улс орнуудын үйлдвэрлэл, худалдаа, бусад бизнесийнхний өрсөлдөх чадварыг тодорхойлох, тогтвортой хөгжлийн түлхүүр гол асуудлын нэг болж байна.

Энэхүү олон улсын жишиг, манай улсад үйлчилж буй зохих хуулиудын хүрээнд бүтээгдэхүүний чанарыг үнэлж, тохирлын баталгаажуулалтын талаар арга хэмжээ авч явуулснаар 1995 оноос хойш зөвхөн 28 аж ахуйн нэгж, байгууллагын 170 гаруй бүтээгдэхүүнд үндэсний тохирлын тэмдэг хэрэглэх эрх олгоод байна.

Чанарын удирдлагын тогтолцооны тухай олон улсын ИСО 9000 бүлэг стандарт батлагдаад 14 жил өнгөрч байгаа бөгөөд манайд түүнийг үндэсний стандарт болгон цөөхөн компанид туршиж, нэвтрүүлсэн юм. Гэвч нааштай дүн зөвхөн "Говь" ХК-д гарсан нь энэ ажлын явц, хөгжил удаашралтай, хамарч буй цар хүрээ бага байгааг харуулж байна. Өнөөдөр олон улсын худалдаа, хэрэглээ "нэг стандарт, нэг тохирлын үнэлгээ, нэг сорилтын дүн" гэсэн зарчим дээр тулгуурлан явагдаж байна.

Байгаль орчны удирдлагын тухай (ИСО 14000) стандартчиллын ажил эхлэлтийн төдий, дөнгөж дэд тогтолцоо бүрдүүлэхэд чиглэж байна. Бүтээгдэхүүн, сав, баглаа боодлын боломжтойг нь дахин ашиглах, хог хаягдлыг боловсруулах, бүрэн гүйцэд журамлах талаар менежментийн тогтолцоо бүрдээгүй бөгөөд үндэсний хэмжээнд эко-тэмдэг хэрэглэх журам тогтоогүй байна.

Зах зээлийн харилцааны шинэ нөхцөлтэй холбогдуулан чанарын удирдлага, түүний хөгжлийг бүх талаар дэмжих тухай бодлогын чанартай, эрх зүйн шинэ баримт бичиг гараагүй байна.

Байгаль орчны талаар бие даасан 24 хууль батлагдан гарч үйлчилж байна. Харин байгаль орчны удирдлагын холбогдолтой олон улсын стандарт шинэ тутам батлагдаж байгаа учраас дээрх хуулиуд, стандарт хоорондын харилцан уялдаа, үр дүнтэй хэрэглэх арга хэлбэр нь өнөөгийн тавьж буй шаардлагаас хоцорч байна.

Манай улсад хувийн хэвшлийн шинэ шинэ үйлдвэрлэл, үйлчилгээ бий болж байгаа нь чанар шалгагч, чанарын менежер, аудитор, үнэлэгчдийг тусгайлан шинээр сургах, давтан мэргэшүүлэх тогтолцоог бүрдүүлэхийг шаардаж байна. Өөрөөр хэлбэл, чанар сайжруулах, чанарын удирдлагыг боловсронгуй болгох мэргэжлийн өндөр түвшинд бэлтгэгдсэн боловсон хүчин өнөөгийн удирдлагын аль ч шатанд дутагдалтай байна. Экологийн дээд сургууль байгуулагдаад удаагүй байгаа бөгөөд тэр нь стандартчилал дахь байгаль орчны менежментийн онол, арга зүйгээс хол хөндий байна.

Сүүлийн үед улс орнууд аюулгүй байдлаа хангах, байгаль орчноо хамгаалахад улам их анхаарч байна. Энэ асуудлыг зөвхөн нэг улс орны үйл хэрэг бус, даяарчлалын хүрээнд хамтын хүчин чармайлтын дүнд шийдвэрлэх бүх нийтийн үйлс, аливаа улс гүрний нийгмийн хэрэгцээ, захиалгат асуудал болон тавигдаж байна. Энэ нь цэвэр орчин, цэвэр үйлдвэрлэл, үйлчилгээг эрхэмлэн, аюулгүй, энх амгалан аж төрөх, тогтвортой хөгжихийн үндэс суурь болж байгаад оршино.

Хэдийгээр экологийн хувьд цэвэр, өндөр чанарын бүтээгдэхүүн, үйлчилгээ нэн чухал болохыг манай ихэнх аж ахуйн нэгж, байгууллагууд хэдийнээ хүлээн зөвшөөрсөн ч чанарын болон экологийн бодлого, зорилтуудаа тодорхойлон хэрэгжүүлж чадаагүй, удирдлагын шинэлэг арга барилын талаар ойлголт, мэдээлэл хомс, сургалт дутмаг, үйл ажиллагаанд нь эдгээр асуудлаар туслалцаа дэмжлэг үзүүлэх, ололт амжилтыг үнэлэх, хөхиүлэн урамшуулах арга боловсронгуй бус зэргээс ажил үйлс нь бусад орныхоос хоцорч байна.

~~1.2. Хөтөлбөрийг боловсруулах шаардлага~~

Чанарын болон байгаль орчны удирдлага бол бүх салбарт хамааралтай буюу салбар хоорондын асуудал бөгөөд эдгээр дэвшилт удирдлагын тогтолцоог хэрэгжүүлэхтэй холбогдуулан өнөөгийн ажлын явцыг эрчимжүүлэх, хамрах хүрээг өргөжүүлэх, үр нөлөөг нь бүх талаар дээшлүүлэх, удирдлага, зохион байгуулалтыг боловсронгуй болгох шаардлага хурцаар тавигдаж байна.

Хөгжингүй орнуудын хүрээнд худалдааны гэрээ хэлцлийн талаар тавьж буй шаардлагын нэг бол тухайн нийлүүлж буй бүтээгдэхүүний чанар аль хэр тогтвортой, аюулгүй эсэхэд нотолгоо баталгаа гаргуулахдаа нийлүүлэгч-үйлдвэрлэгчид чанарын удирдлагын тогтолцоог нэвтрүүлсэн үү, үгүй юу гэдэг ерөнхий шалгуураар хүний амь нас, эрүүл мэнд, байгаль орчинд сөрөг нөлөөтэй эсэхийг тодорхойлох үзүүлэлтийн нэг болгож байна. Цаашдаа гадаад худалдаа, хамтын ажиллагааны явцад ийм шахалт шаардлага манай үйлдвэрлэгчид, юуны өмнө экспортлогч-бизнесийнхэнд тулгарч болзошгүй учраас өмчийн хэвшил үл харгалзан, эдгээр тогтолцоог бүтээлчээр хэрэгжүүлэх, зохих журмын дагуу үнэлэлт дүгнэлт гаргуулж байх явдал хойшлуулшгүй зорилт болж байна. Энэ талаар манай аж ахуйн нэгж, байгууллагуудаас төдийлэн анхаарахгүй, нийтийг хамарсан хөдөлгөөн өрнүүлэхгүй, эрч хүч муу байгаа нь идэвхи санаачлагагүй, ерөнхий менежмент сул доройгоос гадна чанарын болон байгаль орчны удирдлагын талаар өндөр түвшинд ажиллах чадвартай менежерүүд сургаж бэлтгэдэг тогтолцоо бүрдээгүйтэй холбоотой байна.

Түүнчлэн чанарын болон байгаль орчны удирдлагын тогтолцоог хэрэгжүүлэх, тохирлын үнэлгээ, итгэмжлэлийн талаархи ажлыг шинэ шатанд гаргах шаардлага гарч байгаа нь уг тогтолцооны хөгжлийн хандлагыг бүхэлд нь сайжруулах, эрчимжүүлэх үйл явцад бодит нөлөөтэй гэж үзэж байна.

Энэ байдалд дүгнэлт хийж, юуны өмнө бүх аж ахуйн нэгж, байгууллагын удирдлага, ажил олгогч эздийн анхаарлын төвд "хэрэглэгчийн таашаалд нийцүүлэх" хийгээд "байгаль орчныг хамгаалах" асуудлыг ямагт байлгаж, ерөнхий удирдлагын хүрээнд өөрсдийн санаачилгаараа чанарын болон байгаль орчны удирдлагын дэвшилт арга хэлбэрийг олон улсын стандарттай ижилтгэсэн үндэсний стандартад тулгуурлан хэрэгжүүлэх үндсэн дээр бүтээгдэхүүн, үйлчилгээний чанар, өрсөлдөх чадварыг дээшлүүлэх, цэвэр орчинг бүрдүүлэх, цэвэр үйлдвэрлэл, үйлчилгээг тууштай хөгжүүлэх замаар эдийн засаг, экспортод дэмжлэг үзүүлэх, хүний эрүүл мэндийг хамгаалах, тогтвортой хөгжлийг хангах явдлыг Монгол Улсын Засгийн газраас чанар, байгаль орчны удирдлагын талаархи нэгдмэл бодлого болгон тодорхойлж байна.

Иймд чанарын болон байгаль орчны удирдлагыг төгөлдөржүүлж, үр нөлөөг улам дээшлүүлэх төр, засгийн бодлого, зорилтыг хэрэгжүүлэх үүднээс "Чанарын болон байгаль орчны удирдлага (менежмент)-ыг дэмжих үндэсний хөтөлбөр"-ийг (цаашид "Хөтөлбөр" гэх) Засгийн газраас батлан гаргаж байна.

~~Хоёр. Хөтөлбөрийн зорилго, ач холбогдол~~

2.1.Энэхүү хөтөлбөрийн зорилго нь улсын хэмжээнд чанарын болон байгаль орчны удирдлагын талаархи нэгдмэл бодлогыг хэрэгжүүлэхэд чиглэх бөгөөд аж ахуйн нэгж, байгууллагын удирдлагын тогтолцоог улам төгөлдөржүүлэхэд оршино.

~~Ач холбогдол:~~

~~а/дахин давтагдах техникийн асуудлыг зохистой шийдвэрлэх тохиромжтой, эдийн засгийн арга зам нь болно;~~

б/гал түймэр, дэлбэрэлт тэсрэлт, химийн бодис, цацраг, цахилгаан, бичил биет зэрэг хими, биологи, физикийн аюулаас хүний эрүүл мэнд, өмч хөрөнгийг хамгаалах, экологийн цэвэр үйлдвэрлэл, үйлчилгээтэй холбогдсон техник, технологи нэвтрүүлэх бололцоог бүрдүүлнэ;

~~в/харилцан орлолт, хамтран ашиглалтыг хангана;~~

~~г/худалдаанд экологийн цэвэр бүтээгдэхүүнийг эрхэмлэж гэрээлэх, чанарыг үнэлэх үндэс суурь болно;~~

~~д/чанарын болон байгаль орчны удирдлагын тогтолцоог бэхжүүлэх гол удирдамж болно;~~

~~е/бүх салбарын ажлын уялдаа холбоог сайжруулах, харилцааг хөнгөвчлөх боломж олгоно.~~

~~Гурав. Хөтөлбөрийн зорилт~~

~~Тус хөтөлбөрийн хүрээнд дараахь зорилтыг дэвшүүлж байна:~~

3.1. Чанар болон байгаль орчны удирдлага (менежмент)-ын тогтолцоог боловсронгуй болгож,нэгдмэл бодлогын хүрээнд үе шаттайгаар хэрэгжүүлэх;

3.2. Байгаль орчин болон хүн, мал, амьтны эрүүл мэндэд хоргүй технологийг нэвтрүүлэх, цэвэр үйлдвэрлэлийг хөгжүүлэх, бүтээгдэхүүн, үйлчилгээний чанар, аюулгүй байдал, эрүүл ахуйн шаардлагыг хангах замаар тэдгээрийн өрсөлдөх чадварыг дээшлүүлэх;

3.3. Чанарын болон байгаль орчны удирдлагын тогтолцооны үндэс, мэдээллийн сан, сүлжээг боловсронгуй болгож хөгжүүлэх;

3.4. Бүтээгдэхүүний өрсөлдөх чадварыг сайжруулах, байгаль орчин болон хүн, мал, амьтны эрүүл мэндэд үзүүлэх сөрөг нөлөөллийг бууруулахад техник, технологийн бодлогын хүрээнд дэмжлэг үзүүлэх, хөгжлийг хурдасгах.

~~Дөрөв. Хэрэгжүүлэх арга хэмжээ~~

4.1. Чанарын болон байгаль орчны удирдлага (менежмент)-ын тогтолцоог үе шаттайгаар хэрэгжүүлэх зорилтын хүрээнд:

а/чанарын (ИСО 9000) болон байгаль орчны (ИСО 14000) менежментийг хэрэгжүүлэхтэй холбогдуулан эрх зүйн орчинг боловсронгуй болгоно;

б/чанарын (ИСО 9000) болон байгаль орчны (ИСО 14000) удирдлагын тухай олон улсын бүлэг стандартыг үндэсний болгох, үүнтэй уялдуулан холбогдох арга зүйн баримт бичиг гаргаж, хэрэгжүүлнэ;

в/экспортын үйлдвэрлэл болон аялал жуулчлал, зочид буудал, банк, санхүү, холбоо, эрүүл мэнд, агаарын болон төмөр зам, олон улсын тээвэр зуучлалын зэрэг үйлчилгээ эрхэлдэг аж ахуйн нэгж, байгууллагад ИСО 9000, ИСО 14000 бүлэг стандартын дэвшилт аргыг нэвтрүүлэхэд нь дэмжлэг үзүүлнэ;

г/аж ахуйн нэгж, байгууллагуудын онцлогт тохируулан олон улсын ИСО 9000 стандартын шаардлага болон чанарын удирдлагын тогтолцооны загварыг боловсруулан гаргана;

д/ИСО 9001-ийн чанарын удирдлагын тогтолцоотой хүнсний үйлдвэрлэлийн эгзэгтэй цэгийн хяналтын тогтолцоо(НАССР)-г уялдуулан хөгжүүлэх арга зүйн заавар холбогдох олон улсын стандартыг үндэсний стандарт болгон боловсруулж хэрэгжүүлнэ;

е/хүнсний үйлдвэрүүдэд чанарын удирдлагыг эгзэгтэй цэгийн хяналтын тогтолцоо (НАССР)-той хослуулан хэрэгжүүлэхэд арга зүйн туслалцаа үзүүлнэ;

ж/аж ахуйн нэгж, байгууллагын чанарын болон байгаль орчны удирдлагын тогтолцоо (үйлдвэрлэлийн болон эрүүл ахуйн зохистой дадал, НАССР)-г хэрэгжүүлсэн байдлыг үнэлж, баталгаажуулна;

з/технологи дамжуулалт, үйлдвэрлэл, чанарын суурь болон олон улсын стандарт, баримт бичгийг үндэсний онцлогт тохируулан хэрэглэнэ;

и/чанарын болон байгаль орчны удирдлагын асуудлаар сургалт явуулах, зөвлөлгөө өгөх хөндлөнгийн байгууллагуудыг бий болгож, хөгжүүлнэ;

к/чанарын удирдлагын тогтолцооны үндэсний баталгаажуулалт, бүртгэлийн тогтолцоог олон улсын жишгийн дагуу үүсгэн бий болгож хөгжүүлнэ.

4.2. Цэвэр үйлдвэрлэлийг хөгжүүлэх, бүтээгдэхүүн, үйлчилгээний чанар, аюулгүй байдал, эрүүл ахуйн шаардлагыг хангах замаар өрсөлдөх чадварыг дээшлүүлэх зорилтын хүрээнд:

~~а/цэвэр үйлдвэрлэлийг дэмжиж хөгжүүлэхтэй холбогдуулан эрх зүйн орчинг бүрдүүлнэ;~~

б/байгаль орчны эко-тэмдэг, мэдэгдэл, тогтолцооны баталгаажуулалтыг олон улсынхтай ижилтгэн бий болгож хэрэгжүүлнэ;

в/төрийн үйлчилгээний чанар, шуурхай байдалд тавих ерөнхий шалгуур, шаардлагыг тогтоосон цуврал стандарт боловсруулж, хэрэгжүүлнэ;

г/салбар, орон нутгийн хэмжээнд бүтээгдэхүүн, үйлчилгээнд үндэсний тохирлын тэмдэг хэрэглэх зорилт тавьж хэрэгжүүлнэ;

д/экспортын бүтээгдэхүүн, үйлчилгээнд олон улс, бүс нутаг, гадаад орны нэр хүндтэй байгууллагаар чанарын (9000) болон байгаль орчны (14000) удирдлагын тогтолцоо, бүтээгдэхүүний баталгаажуулалтыг хийлгэх боломжийг судалж, хэрэгжүүлж эхэлнэ.

4.3. Чанарын болон байгаль орчны удирдлагын тогтолцооны үндэс, холбогдох мэдээллийн сан, сүлжээг боловсронгуй болгож хөгжүүлэх зорилтын хүрээнд:

а/стандартчилал, тохирлын үнэлгээний тогтолцоог шинэчлэн ОУСБ, ДХБ болон олон улсын бусад байгууллагын зөвлөмжид нийцүүлэх арга хэмжээ авна;

б/аж ахуйн нэгж, байгууллагуудад чанарын болон байгаль орчны удирдлагын тогтолцооны олон улсын цуврал стандартыг хэрэгжүүлэхэд дэмжлэг үзүүлэх зорилго бүхий шагнал бий болгож хэрэгжүүлнэ;

в/баталгаажуулалтын үндэсний тогтолцоог боловсронгуй болгож, гадаад хамтын ажиллагааг хөгжүүлэх, холбогдох мэргэжилтнүүдийг дотоод, гадаадад сургах ажлыг зохион байгуулна;

~~г/чанарын болон эко-мэдээллийн сан бүрдүүлж, сүлжээ бий болгож ажиллуулна;~~

д/их, дээд сургуулиудын сургалтын хөтөлбөрт чанарын болон байгаль орчны удирдлагын талаархи хичээлийн сургалтыг өргөжүүлнэ;

~~е/чанарын болон байгаль орчны удирдлагын асуудлаар шинжлэх ухаан-технологийн төсөл хэрэгжүүлнэ;~~

ж/жил бүрийн "Дэлхийн чанарын өдөр", "Дэлхийн байгаль орчны өдөр"-ийг тохиолдуулан долоо хоног, сарын арга хэмжээ тус тус зохиож, ажлын үр дүнг үнэлж дүгнэн, шагнаж урамшуулах, ололт, туршлага, тэргүүний арга барилыг олон нийтэд сурталчлан дэлгэрүүлэх арга хэмжээг тогтмол хэрэгжүүлдэг болно;

з/чанарын болон байгаль орчны удирдлага (менежмент), тохирлын үнэлгээний тогтолцоог бий болгоход чиглэсэн техникийн туслалцааны хөтөлбөрийг олон улс, хандивлагч орнуудад тавьж шийдвэрлүүлнэ;

и/орон нутгийн хэмжээнд чанар сайжруулах талаар амжилт гаргасан аж ахуйн нэгж, байгууллага, хүмүүс, чанар сайтай бүтээгдэхүүн, үйлчилгээг шалгаруулан урамшил олгох, тэргүүн туршлагыг нийтийн хүртээл болгох ажлыг жил бүр зохион байгуулна.

4.4. Бүтээгдэхүүний өрсөлдөх чадварыг сайжруулах, байгаль орчинд үзүүлэх сөрөг нөлөөллийг бууруулахад техникийн бодлогын хүрээнд дэмжлэг үзүүлэх, хөгжлийг хурдасгах зорилтын хүрээнд:

а/бүх нэр төрлийн бүтээгдэхүүн, үйлчилгээний стандартчиллын үйл ажиллагааг зориулалт-хэрэглэгээний шинж чанар, аюулгүй байдал, цацраг, эрүүл ахуй, чанар болон экологийн холбогдолтой хэм хэмжээ, шаардлагыг тогтоож стандартчилахад түлхүү анхаарна;

б/ерөнхий нэр томъёо, тайлбар толь, ангилал, удирдлага-зохион байгуулалт, хэмжил зүй, арга зүй, хог хаягдалд хамаарах салбар хоорондын шинжтэй суурь стандартчиллын ажлыг хөгжүүлнэ;

в/үндэсний нийт стандартын дотор олон улсын стандартын эзлэх хувийн жинг 40 хувьд хүргэж, чанар, техникийн түвшингээр өрсөлдөх чадварыг дээшлүүлэхэд дэмжлэг үзүүлнэ;

г/олон улсын болон гадаад орны туршлагаар үндэсний хэмжээнд бүтээгдэхүүний баталгаажуулалтын талаар дор дурдсан тодорхой салбар, чиглэлээр хөтөлбөрийн үндсэн дээр дэд тогтолцооны удирдлагын зохион байгуулалт, холбогдох лаборатори, арга зүй, дүрэм журмыг бий болгож хэрэгжүүлнэ:

~~бүх төрлийн цахилгаан техник хэрэгсэл, төхөөрөмж;~~

~~цахим техник, компьютер, түүний бүрэлдэхүүн хэсэг, холболтын хэрэгсэл болон бусад материал;~~

~~мэдээллийн технологи, харилцаа холбоо, компьютерийн программ хангамж;~~

~~үйлчилгээний салбар (аялал жуулчлал, зочид буудал, тээврийн хэрэгсэл, бөөний худалдаа);~~

~~жонш, гянт болд, зэсийн баяжмал;~~

~~нефть, шатахуун тосолгооны материал;~~

~~төмөрлөгийн салбар;~~

~~бордоо, тэсрэх бодис болон химийн салбар;~~

~~мал эмнэлгийн эм, эмийн зүйл;~~

~~байгаль орчны талаархи үнэлгээний тогтолцоог боловсронгуй болгож, эко-тэмдэг хэрэглэх журам нэвтрүүлэх;~~

~~сав, баглаа боодол;~~

~~газар тариалангийн салбар.~~

~~д/одоогийн мөрдөж буй чанарын баталгаажуулалтын дараахь дэд тогтолцоог боловсронгуй болгоно:~~

~~хүнсний бүтээгдэхүүн;~~

~~барилгын болон замын материал;~~

~~хүн, малын эм, эмийн зүйл, гоо сайхны болон аппарат хэрэгсэл, протезийн бүтээгдэхүүн.~~

е/стандартчилал, чанарын болон байгаль орчны удирдлага, тохирлын үнэлгээний чиглэлээр судалгаа шинжилгээний ажлыг хөгжүүлж, бүтэц зохион байгуулалтыг боловсронгуй болгох.

~~Тав. Хөтөлбөрийг хэрэгжүүлэх хугацаа, удирдлага, зохион байгуулалт, санхүүжилт~~

~~5.1. Хөтөлбөрийг 2002-2015 оны хугацаанд дараахь 3 үе шаттайгаар хэрэгжүүлнэ:~~

~~а/эхний үе шат: 2002-2006 он;~~

~~б/хоёрдугаар үе шат: 2007-2011 он;~~

~~в/гуравдугаар үе шат: 2012-2016 он.~~

5.2. Хөтөлбөрийн хэрэгжилтийг Монгол Улсын Үйлдвэр, худалдааны яам, Байгаль орчны яам хамтран зохион байгуулна;

~~5.3. Хөтөлбөрт тусгасан зорилтуудыг нарийвчилсан төлөвлөгөөний дагуу үе шаттайгаар хэрэгжүүлнэ;~~

5.4. Хөтөлбөрт тусгасан арга хэмжээг хэрэгжүүлэхэд шаардагдах санхүүжилтийг жил бүрийн улсын төвлөрсөн болон орон нутгийн төсөв, гадаад орон, олон улсын байгууллагуудын зээл, тусламж болон бусад эх үүсвэрт тусган зохицуулж байна.

~~Зургаа. Хөтөлбөрийн үр дүн, түүний шалгуур үзүүлэлт~~

~~6.1. Хөтөлбөрийг хэрэгжүүлснээр дараахь үр дүнд хүрнэ:~~

а/чанарын болон байгаль орчны удирдлагын тогтолцоо нь арга зүй, зохион байгуулалтын хувьд олон улсын жишигт хүрсэн байна;

~~б/хэрэглэгчийн таашаалд нийцсэн, экологийн хувьд цэвэр үндэсний бүтээгдэхүүн, үйлчилгээ нэмэгдэнэ;~~

в/үндэсний бүтээгдэхүүн, үйлчилгээний чанар сайжирч олон улсын стандартыг хэрэглэснээр өрсөлдөх чадвар дээшилнэ;

~~г/цэвэр үйлдвэрлэлийн зарчмыг нэвтрүүлж эхэлснээр байгаль орчинд үзүүлэх сөрөг нөлөөлөл буурна;~~

д/байгаль орчныг хамгаалах, чанарыг сайжруулах талаар сургалт, сурталчилгаа явуулснаар энэ талаархи олон нийтийн мэдлэг, боловсролын түвшин дээшилж, бүтээлч хамтын ажиллагаа өргөжинэ.

~~6.2. Хөтөлбөрийн үр дүнг дараахь шалгуур үзүүлэлтээр үнэлж дүгнэнэ:~~

~~а/чанар, стандартчиллын ажлын цар хүрээ, энэ чиглэлийн итгэмжлэгдсэн, мэргэшсэн байгууллага, ажилтны тоо;~~

б/чанарын болон байгаль орчны удирдлагын тогтолцооны тухай (ИСO 9000 ба ИСO 14000) бүлэг стандартад заасан тэргүүний арга туршлагыг нэвтрүүлсэн аж ахуйн нэгж, байгууллагын тоо;

~~в/чанар сайтай, цэвэр (тохирлын болон эко-тэмдэг, гэрчилгээтэй зэрэг) бүтээгдэхүүн, үйлчилгээний тоо;~~

~~г/цэвэр үйлдвэрлэлийн зарчмыг нэвтрүүлснээс олох ашиг орлогын хэмжээ, түүний өсөлт.~~

~~----оОо----~~

Шүүлтүүр

Сонсох:

Эрх зүйн актууд

Санал хүсэлт