A

A

A

  • Нүүр
  • Засгийн газрын тогтоол
  • УЛС, АЙМАГ, НИЙСЛЭЛИЙН ХАМГААЛАЛТАД БАЙХ ТҮҮХ, СОЁЛЫН ҮЛ ХӨДЛӨХ ДУРСГАЛЫН ЖАГСААЛТ (Засгийн газрын 2020 оны 13 дугаар тогтоолоор хүчингүй болсонд тооцсон)
Бүлэг: 1979
Засгийн газрын 2008 оны 175 дугаар
 тогтоолын хавсралт
 
 
УЛС, АЙМАГ, НИЙСЛЭЛИЙН ХАМГААЛАЛТАД БАЙХ
ТҮҮХ, СОЁЛЫН ҮЛ ХӨДЛӨХ ДУРСГАЛЫН ЖАГСААЛТ
(Засгийн газрын 2020 оны 13 дугаар тогтоолоор хүчингүй болсонд тооцсон)
 
1. Архангай аймаг
 
Улсын хамгаалалтад байх түүх, соёлын дурсгал
 
1.  Батцэнгэл сумын Цацын дэнжийн буган чулуун хөшөө, булш, хиргисүүрийн цогцолбор дурсгал

Батцэнгэл сумын Худагийн толгойн Хүннүгийн үеийн булшнууд Ихтамир сумын Алтан сандал уулын орчмын хүн чулуун хөшөө, буган чулуун хөшөө, дөрвөлжин булш, хиргисүүр бүхий цогцолбор дурсгал Ихтамир сумын нутагт орших эртний бичээст Тайхар чулуу Өндөр-Улаан сумын Балгасан талын Хүннүгийн язгууртны оршуулгын газар Хайрхан сумын Гол мод гэдэг газар орших Хүннүгийн язгууртны булш Хашаат сумын Хөшөө цайдам гэдэг газар орших Түрэгийн үеийн Культегин, Билгэ хааны бичигт хөшөө, онгон Хотонт сумын нутагт орших Дойтын толгойн туурь Хотонт сумын Баянголын аманд орших Дөрвөлжингүүд гэдэг бунхант булшнууд

10.   Хотонт сумын нутагт орших Уйгарын Хар балгас, түүний бичээст хөшөөний үлдэгдэл хэсгүүд
11.   Чулуут, Тариат, Жаргалант, Цэцэрлэг сумдын нутагт орших Чулуут голын хавцлын хадны зураг
12.   Эрдэнэбулган сумын төвд орших Заяын гэгээний хийд, чонон хөшөө
13.   Эрдэнэмандал сумын нутагт орших Хархул хааны балгас
14.   Эрдэнэмандал сумын Баруун цүүр гэдэг газар орших буган чулуун хөшөө
 
Аймгийн хамгаалалтад байх түүх, соёлын дурсгал
 

Батцэнгэл сумын төвд орших Луу гүний хүрээний дуганууд Батцэнгэл сумын Шивэртийн аманд орших буган чулуун хөшөө, дөрвөлжин булшнууд Ихтамир сумын Баянцагаан гэдэг газар орших буган чулуун хөшөөнүүд Өгийнуур сумын нутагт орших Өгийнуурын балгас Өлзийт сумын төвд орших Бишрэлт гүний хүрээний дуганууд Өлзийт сумын Хөшөөтийн дэнж гэдэг газар орших буган чулуун хөшөө Өлзийт сумын Бадагт гэдэг газар орших Олзотын балгас Өлзийт сумын Бадагт гэдэг газар орших Хөх чулууны хярын хадны зураг Өндөр-Улаан сумын Хануй голын хөндийн хиргисүүр, буган чулуун хөшөө бүхий цогцолбор дурсгал

10.   Өндөр-Улаан сумын Чулуут голын бэлчирт орших буган чулуун хөшөө
11.   Тариат сумын Хөдөө нуурын хойд тал Дадаг гэдэг газар орших хүн чулуун хөшөө
12.   Хайрхан сумын Маймаа толгой гэдэг газар орших Хүннүгийн үеийн булшнууд
13.   Хайрхан сумын Гүнжийн аманд орших буган чулуун хөшөө
14.   Хайрхан сумын Уртын аманд орших буган чулуун хөшөө
15.   Хайрхан сумын Эмээл толгойн хүн чулуун хөшөө
16.   Хашаат сумын Их номгоны Хиргист хоолойн хүн чулуун хөшөө
17.   Хашаат сумын Бага Номгоны хөндийн зүүн урд бэлд орших  хүн чулуун хөшөөнүүд
18.   Хашаат сумын Их Номгон гэдэг газар орших хадны зураг, бичиг
19.   Хашаат сумын Урд сэртэн гэдэг газар орших хадны зураг
20.   Хотонт сумын төвд орших хүн чулуун бичигт хөшөө, буган чулуун хөшөө бүхий чулуун дурсгалууд 
21.   Эрдэнэбулган сумын төвд орших Дамдин хувилгааны дуган 
22.   Эрдэнэбулган сумын Булган уулын бурханы зосон зураг
23.   Эрдэнэмандал сумын Их нуурын хойд биед орших Орхон бичээст хашлага чулуу, хүн чулуун хөшөөнүүд
24.   Эрдэнэмандал сумын Их Жаргалантын буган чулуун хөшөө, булш, хиргисүүр бүхий цогцолбор дурсгал 
 
2. Баян-Өлгий аймаг
 
Улсын хамгаалалтад байх түүх, соёлын дурсгал
 
1.  Баяннуур сумын Цагаан Хөшөөт гэдэг газар орших хүн чулуун хөшөө
2.  Бугат сумын Эрээн Харганатын Түрэг бичээс бүхий хөшөө чулуу
3.  Буянт сумын Хөлцөөт гэдэг газар орших хадны зураг
4.  Ногооннуур сумын төвд орших хүн чулуун хөшөө
5.  Ногооннуур сумын Ямаат Улаан уулын хүн чулуун хөшөө
6.  Сагсай сумын Даяннуур орчмын 3 ширхэг хүн чулуун хөшөө
7.  Сагсай сумын Шивээт Хайрханы хадны зураг
8.  Улаанхус сумын Цагаан салаа буюу Бага Ойгор голын хөндийд орших хадны зураг
9.  Улаанхус сумын Хар ямаатын голын хөндийд орших хүн чулуун хөшөө
10.   Улаанхус сумын Хар ямаатын голын Пазырикийн булшнууд
11.   Цэнгэл сумын Арал толгойн хадны зураг
12.   Цэнгэл сумын Билүүт гэдэг газар орших хадны зураг
13.   Цэнгэл сумын Даян нуурын эрэг Ху-Уй гэдэг газар орших  хүн чулуун хөшөө
14.   Цэнгэл сумын Могойтын рашаан орчмын хүн чулуун хөшөө
15.   Цэнгэл сумын Цагаан голын хөндийд орших буган чулуун хөшөө, булш, хиргисүүрийн цогцолбор дурсгал
16.   Цэнгэл сумын Шивээт Хайрханы хадны зураг
 
Аймгийн хамгаалалтад байх түүх, соёлын дурсгал
 

Алтай сумын Тошингийн аманд орших хиргисүүрүүд Алтай сумын төвд орших 4 ширхэг хүн чулуун хөшөө Алтай сумын Хаан ширээ гэдэг газар орших хүн чулуун хөшөө, хадны зураг, руни бичгийн дурсгал Алтанцөгц сумын Алаг үзүүр гэдэг газар орших 6 ширхэг хүн чулуун хөшөө Баяннуур сумын Хайртын голын Улаан Хөшөөт гэдэг газар орших хүн чулуун хөшөө Баяннуур сумын Олоннуурын Алаг толгой гэдэг газар орших хүн чулуун хөшөө Дэлүүн сумын Ганц модны голын буган чулуун хөшөөнүүд Ногооннуур сумын Ховд голын хөндий дэх хиргисүүрүүд Сагсай сумын Битүү гэдэг газар орших хүн чулуун хөшөө

10.   Улаанхус сумын Согоогийн голын 5 ширхэг хүн чулуун хөшөө
11.   Улаанхус сумын Ганц модны бүлэг гэдэг газар орших Түрэгийн үеийн дурсгал
12.   Цэнгэл сумын Мянган хонхор гэдэг газар орших буган чулуун хөшөө
13.   Цэнгэл сумын Хадан сэрвэл уулын буган чулуун хөшөө, хиргисүүр
 
3. Баянхонгор аймаг
 
Улсын хамгаалалтад байх түүх, соёлын дурсгал
 

Баянлиг сумын Цахир ууланд орших Лигийн Цагаан агуйн дурсгал Баянлиг сумын Их баян уулын Бичигтийн амны хадны зураг Баянлиг сумын Зоог Зуухын уулын шинэ чулуун зэвсгийн үеийн бууц Бөмбөгөр сумын Арцат дэл уулын хадны оршуулга Бууцагаан сумын Дундмандал, Адагмандал ууланд орших хадны зураг, руни бичгийн дурсгал Галуут сумын нутагт орших Чин сүжигт Номун хааны хийд, түүний орчмын хаданд сийлсэн бурхадын зураг, төвд, монгол бичээс Өлзийт сумын Замын Хашаат гэдэг газар орших хадны зураг Өлзийт сумын Их Булган уулын чулуун зэвсгийн суурин, хиргисүүрүүд Өлзийт сумын Уран хайрхан ууланд орших чулуун зэвсгийн үеийн бууц

10.   Эрдэнэцогт сумын Шатар чулуу гэдэг газар орших буган чулуун хөшөө, хүн чулуун хөшөө, булш бүхий цогцолбор дурсгал
 
Аймгийн хамгаалалтад байх түүх, соёлын дурсгал
 

Баян-Овоо сумын Дуурсахын хөндийд орших эртний булш, хиргисүүрүүд Баян-Өндөр сумын Чихэн ууланд орших Чихэнгийн агуй Жинст сумын Ногоон цавын палеонтологийн дурсгалт газар Заг сумын Загийн голын баруун талд орших Бумбатын амны хүн чулуун хөшөөнүүд Заг сумын Алмаст хавцал гэдэг газар орших суварга Заг сумын Ар сайр гэдэг газар орших хиргисүүрүүд Заг сумын Хэргэстэйн аманд орших буган чулуун хөшөө Өлзийт сумын нутагт орших Түйн балгас Эрдэнэцогт сумын төвд орших Хачин ламын сүм

10.   Эрдэнэцогт сумын Тамчийн Их цагааны аманд орших буган чулуун хөшөө
 
4. Булган аймаг
 
Улсын хамгаалалтад байх түүх, соёлын дурсгал
 

Баян-Агт сумын Шивээт-Улаан гэдэг газар орших Түрэгийн үеийн цогцолбор дурсгал Дашинчилэн сумын Халдунзүрх ууланд орших Цогтын Цагаан байшингийн балгас, гэрэлт хөшөө Дашинчилэн сумын нутагт орших Харбухын балгас Дашинчилэн сумын нутагт орших Чин толгойн балгас Могод сумын Хөл Асгат гэдэг газар орших Түрэгийн Алтан тамгат дархны бичигт хөшөө Сайхан сумын Байширын ус гэдэг газар орших буган чулуун хөшөө Сайхан сумын Хиргист хөндийн аманд орших Уйгарын Моюунчурын гэрэлт хөшөө Сэлэнгэ сумын Ингэт толгойд орших "Далхабандида" гэдэг хүн чулуун хөшөө Хутаг-Өндөр сумын нутагт орших Бийбулагийн балгас

10.   Хутаг-Өндөр сумын Төлбөрийн голын сав дагуух чулуун зэвсгийн суурин, эртний булш, хиргисүүрүүд
11.Баяннуур сумын Майхан уулын энгэрт орших эртний нүүдэлчний язгууртны бунхант булш (Энэ заалтыг 2011-09-07-ны 271-р тогтоолоор нэмсэн)
 
Аймгийн хамгаалалтад байх түүх, соёлын дурсгал
 

Баян-Агт сумын Халтар гэдэг газар орших буган чулуун хөшөөнүүд Бугат сумын Хужиртын голын хөндийд орших Бичигтийн хадны зураг, бичээс Булган сумын Майдарын голын хөндийд орших Цагаан суварга Булган сумын Зүүн түрүү гэдэг газар орших хүн чулуун хөшөө Булган сумын төвд орших Диваажингийн сүмийн туурь Бүрэгхангай сумын Бичигтийн хадны хошуунд орших хадны бичиг Гурванбулаг сумын Авзага хайрхан ууланд орших хадны зураг Гурванбулаг сумын Гурвалжин уулын түрэг бичээс Дашинчилэн сумын Лах уул, Арслант гэдэг газар орших хадны зураг

10.   Дашинчилэн сумын Бүдүүний нурууны Хангидай гэдэг газар орших хадны зураг
11.   Могод сумын Цахиуртай гэдэг газар орших буган чулуун хөшөө
12.   Могод сумын Улаан хаалга гэдэг газар орших хадны зураг
13.   Орхон сумын Сээрийн адаг гэдэг газар орших 7 ширхэг буган чулуун хөшөө
14.   Рашаант сумын Хөгнө хан ууланд орших Хөгнө ханы их, бага хийдийн туурь
15.   Сайхан сумын Нарийн хүрмийн Хөшөөн дэвсэг гэдэг газар орших хүн чулуун хөшөө
16.   Сайхан сумын Их Хүрэмтийн Асган дэвсэг гэдэг газар орших буган чулуун хөшөө
17.   Сайхан сумын Нарийн Хүрэмт гэдэг газар орших хадны бичээс
18.   Тэшиг сумын хуучин төвд орших буган чулуун хөшөө
19.   Хишиг-Өндөр сумын төвийн хойд талд орших буган чулуун хөшөө
20.   Хишиг-Өндөр сумын Ар ханан гэдэг газар орших  түрэг бичээс
21.   Хутаг-Өндөр сумын Нарийн төлбөрийн Бичигт бэржин гэдэг газар орших хадны бичээс
22.   Хутаг-Өндөр сумын Нарийн төлбөрийн адаг гэдэг газар орших буган чулуун хөшөө
23.   Хутаг-Өндөр сумын Гуртын гүүр, Усны арал гэдэг газар орших хүн чулуун хөшөө
24.   Хутаг-Өндөр сумын Бичигтийн үзүүр гэдэг  газар орших  хадны зураг
25.   Хутаг-Өндөр сумын Эгийн голын хөндий дэх олон үеийн цогцолбор дурсгал
 
5. Говь-Алтай аймаг
 
Улсын хамгаалалтад байх түүх, соёлын дурсгал
 

Алтай сумын Шар тээгийн палеонтологийн дурсгалт газар Бигэр сумын Бичигтийн бууц гэдэг газар орших хадны зураг, түрэг бичээс Дарви сумын Гурван эрээний нуур орчмын палеонтологийн дурсгалт газар Жаргалан сумын Сүмийн дэнж гэдэг газар орших 4 ширхэг хүн чулуун хөшөө, эртний булшнууд  Жаргалан сумын Тоосгот гэдэг газар орших хүн чулуун хөшөө Тонхил сумын Урд Хулдын Шататын бэлчирт орших хөшөө чулуу, хүн чулуун хөшөө, дөрвөлжин булш бүхий цогцолбор дурсгал Халиун сумын Цагаан гол гэдэг газар орших  хадны зураг, тамга тэмдэг Цогт сумын төвийн дэргэд орших Хиргист хоолойн булшнууд 

Аймгийн хамгаалалтад байх түүх, соёлын дурсгал
 

Алтай сумын Их Огтрого гэдэг газар орших 2 ширхэг чулуун хөшөө  Баян-Уул сумын Их номгон гэдэг газар орших хадны зураг Баян-Уул сумын Бичигтийн аманд орших хөшөө чулуу бүхий дөрвөлжин булш Баян-Уул сумын Бага бэрх, Доогийн бууц гэдэг газар орших хадны зураг Баян-Уул сумын Доогийн ханангийн бууц гэдэг газар орших хадны зураг Бигэр сумын Морин толгой гэдэг газар орших хадны зураг, дөрвөлжин булш Бугат сумын Тамчийн бэлчир гэдэг газар орших хүн болон буган чулуун хөшөө бүхий 3 ширхэг булш Бугат сумын Дүүргийн ам гэдэг газар орших буган чулуун хөшөө Бугат сумын Бургасын гүрээ гэдэг газар орших буган чулуун хөшөө бүхий хиргисүүр, дөрвөлжин булш 

10.   Бугат сумын Хөшөөтийн эх гэдэг газар орших буган чулуун хөшөө
11.   Жаргалант сумын Улаан хайрхан гэдэг газар орших хадны зураг, бичээс
12.   Тайшир сумын нутагт орших Наробанчин хийдийн туурь
13.   Тайшир сумын Өвөр цагаан толгой гэдэг газар орших гэрэлт хөшөө
14.   Тонхил сумын Хөшөөт бэлчир гэдэг газар орших буган чулуун хөшөө
15.   Тонхил сумын Хяр хараач гэдэг газар орших хөшөө чулуу бүхий булшнууд
16.   Тонхил сумын Бага ус гэдэг газар орших хүн ба буган чулуун хөшөө бүхий 3 ширхэг булш
17.   Тонхил сумын Могойн голын хөндийд орших Хүрлийн үеийн чулуун хөшөөнүүд
18.   Тонхил сумын Тамчийн талд орших буган чулуун хөшөө
19.   Тонхил сумын Хужирын голын хөндийн Хөх дөнгө гэдэг газар орших хүн чулуун хөшөө, дөрвөлжин булш бүхий цогцолбор дурсгал
20.   Тонхил сумын Зүйлийн Огтрого гэдэг газар орших хүн чулуун хөшөө
21.   Хөхморьт сумын Бургасын дэнж гэдэг газар орших хөшөө чулуу бүхий дөрвөлжин булш
22.   Хөхморьт сумын Замын гозгор гэдэг газар орших хөшөө чулуу, дөрвөлжин булш
23.   Цогт сумын Найтааст гэдэг газар орших хадны зураг
24.   Чандмань сумын Шаахар толгойн хадны зураг
25.   Чандмань сумын төвийн орчимд орших чулуун хөшөөнүүдтэй дөрвөлжин булш
26.   Чандмань сумын Чандмань ууланд орших овоо бунхан
27.   Эрдэнэ сумын Дэвэрхийн эх гэдэг газар орших хөшөө чулуу
28.   Эрдэнэ сумын Нарийнголын хөндийд орших Нарангийн бичигт хөшөө чулуу
29.   Эрдэнэ сумын Улаан толгой гэдэг газар орших хөшөө чулуу
 
6. Говьсүмбэр аймаг
 
Аймгийн хамгаалалтад байх түүх, соёлын дурсгал
 

Сүмбэр сумын нутагт орших Чойрын хийдийн туурь Сүмбэр сумын Зараагийн зүүн өвөрт орших хүн чулуун хөшөө, булш

 
7. Дархан-Уул аймаг
 
Улсын хамгаалалтад байх түүх, соёлын дурсгал
 

Орхон сумын Цант гэдэг газар орших эртний хотын туурь Хонгор сумын Буурал ууланд орших эртний булшнууд Орхон сумын Хүйтэний голын хадны зосон зураг, бичээс

 
Аймгийн хамгаалалтад байх түүх, соёлын дурсгал
 

Орхон сумын Шарын голын хөндий Цагааннуурын хойно орших хадны зосон зураг Хонгор сумын Хонгор гэдэг газар орших хадны зураг, бичээс

 
8. Дорноговь аймаг
 
Улсын хамгаалалтад байх түүх, соёлын дурсгал
 

Дэлгэрэх сумын Чандмань хар ууланд орших шинэ чулуун зэвсгийн үеийн суурин, эртний булшнууд  Иххэт сумын Бүсийн чулуу гэдэг газар орших Олон байшинт, Хэсэг байшинт гэдэг эртний хотын туурь Иххэт сумын Хөшөөн ухаа гэдэг газар орших хөшөө чулуу бүхий булш, туурь Мандах сумын Сүйхэнт уулын палеонтологийн дурсгалт газар Хатанбулаг сумын Эргилийн зоон палеонтологийн дурсгалт газар

 
Аймгийн хамгаалалтад байх түүх, соёлын дурсгал
 

Зүүнбаян суманд орших Хонгил цав, Бурхантын палеонтологийн дурсгалт газар Иххэт сумын Ар-Улаан гэдэг газар орших хүн чулуун хөшөө Мандах сумын Хүрэл, Үнэгт гэдэг газар орших ашигт малтмал олборлож байсан ором, зуух Сайхандулаан сумын Хар хөтөл, Шинэ ус худгийн палеонтологийн дурсгалт газар Улаанбадрах сумын Хоёр зааны палеонтологийн дурсгалт газар Хөвсгөл сумын Баянгийн ширээ, Гуа тээгийн палеонтологийн дурсгалт газар Хөвсгөл сумын нутагт орших Цувираагийн хийдийн туурь Эрдэнэ сумын Дулааны говь гэдэг газар орших чулуун зэвсгийн үеийн суурин

 
9. Дорнод аймаг
 
Улсын хамгаалалтад байх түүх, соёлын дурсгал
 

Сүмбэр сумын нутагт орших "Их бурхант" чулуун бурханы цогцолбор дурсгал Сүмбэр сумын Шонх таван толгой гэдэг газар орших  хүн чулуун хөшөө Цагаан-Овоо сумын нутагт орших Хэрлэн барс хотын туурь, цамхаг

 
Аймгийн хамгаалалтад байх түүх, соёлын дурсгал
 

Булган сумын нутагт орших Чингисийн хар тугийн сүмийн туурь Гурванзагал, Дашбалбар, Баяндун, Баян-Уул сумдын нутагт орших Чингисийн хэрмэн зам Матад сумын Наран гэдэг газар орших хүн чулуун хөшөө Матад сумын Ловохын овоо гэдэг газар орших хүн чулуун хөшөө Матад сумын Барчигар, Буян-Өндөр гэдэг газар орших хүн чулуун хөшөөнүүд Сүмбэр сумын Тамсагбулаг гэдэг газар орших Утай уул, сүмийн туурь Сүмбэр сумын хуучин Тамсагбулаг сумын төвийн зүүн талд орших чулуун зэвсгийн үеийн суурин  Цагаан-Овоо сумын Зүүн дөрөө гэдэг газар орших эртний хотын туурь

 
10. Дундговь аймаг
 
Улсын хамгаалалтад байх түүх, соёлын дурсгал
 

Адаацаг сумын нутагт орших Сүм Хөхбүрдийн балгас Баянжаргалан сумын Хүрэн духын палеонтологийн дурсгалт газар Гурвансайхан сумын Ярх ууланд орших хуучин чулуун зэвсгийн үеийн бууц Өлзийт сумын Баруун билүүт ууланд орших хадны зураг, түрэг бичээс Өлзийт сумын Дэл уулын Хамар ус, Гучин хоёр хүн хөшөөт гэдэг газар орших хадны зураг, буган чулуун хөшөө цогцолбор дурсгал Эрдэнэдалай сумын төвд орших Угтаал Сангийн далай хийдийн Цогчин дуган Эрдэнэдалай сумын Цагаан-Овоо гэдэг газар орших Үнстийн хийдийн Цогчин дуган

 
Аймгийн хамгаалалтад байх түүх, соёлын дурсгал
 

Адаацаг сумын нутагт орших Зуутын хийдийн 2 ширхэг дуган Баянжаргалан сумын Аргын хадны Саруулын бичигт хад гэдэг газар орших хадны бичээс Баянжаргалан сумын Баянхошууны Эмээл толгойд орших хэрмийн үлдэгдэл Говь-Угтаал сумын Их газрын чулууны ард орших хадны бичээс Дэлгэрхангай сумын Онгийн голын эрэгт орших Хошуу хийдийн туурь Дэлгэрхангай сумын Хархашаатын аманд орших хадны зураг Дэлгэрцогт сумын Бага газар орших Хүннүгийн үеийн булшнууд Дэлгэрцогт сумын Бага газрын чулууны өвөр бэл Их тахилгатын хадны зураг Дэлгэрцогт сумын Сөдөтийн амны эхний хадны зураг

10.   Луус сумын Улааннуурын ард орших Хөшөөт гэдэг газрын  хөшөө чулуу
11.   Өндөршил сумын Нартын хадны Мухарын булаг гэдэг газар орших чулуун зэвсгийн үеийн дархны газар
12.   Сайхан-Овоо сумын Онгийн голын эрэгт орших Онгийн хийдийн туурь
13.   Сайхан-Овоо сумын Онгийн голын эрэгт орших Шаазан хотын туурь
14.   Хулд сумын Шарангадын нүхэн гэдэг газар орших монгол, төвд бичигтэй агуй
15.   Цагаандэлгэр сумын Шар шороотын бууцны орчимд орших хөшөө чулуу
16.   Эрдэнэдалай сумын Өргөн гэдэг газар орших "Суудал хад" гэдэг дөрвөлжин булш
 
11. Завхан аймаг
 
Улсын хамгаалалтад байх түүх, соёлын дурсгал
 

Алдархаан сумын Богдын голын Мөнгөт хясаа гэдэг газар орших 4 хүний зураг бүхий чулуун хөшөө Баянтэс сумын Хөх хошууны боомын булшнууд Цэцэн-Уул сумын Янживын шилд орших хүн чулуун хөшөөнүүд Шилүүстэй сумын Дааган дэл гэдэг газар орших 8 ширхэг буган чулуун хөшөө Яруу сумын Яруугийн голын эрэгт орших хүн чулуун хөшөөнүүд Яруу сумын нутагт орших Хөшөөтийн амны хүн чулуун хөшөө

 

Аймгийн хамгаалалтад байх түүх, соёлын дурсгал
 

Дөрвөлжин сумын Баян-Айрагийн хадны зураг Тэлмэн сумын Дунд шургахын амны эхэнд орших буган чулуун хөшөө, хиргисүүрийн цогцолбор дурсгал Улиастай сумын төвд орших Сангийн хэрмийн туурь Эрдэнэхайрхан сумын Харнуурын зүүн тал Тээлийн хөндийд орших 2 ширхэг  хүн чулуун хөшөө Эрдэнэхайрхан сумын Бага хөлийн бууцны ард орших хадны зураг

 
12. Орхон аймаг
 
Аймгийн хамгаалалтад байх түүх, соёлын дурсгал
 

Жаргалант сумын Чингэлийн голын сав дагуух эртний булш, хиргисүүрүүд

 
13. Өвөрхангай аймаг
 
Улсын хамгаалалтад байх түүх, соёлын дурсгал
 

Баруунбаян-Улаан сумын Андай сайр, Шанд гол, Таацын гол, Татал голын палеонтологийн дурсгалт газрууд Бат-Өлзийт сумын Нарийны аманд орших Төвхөн хийд Гучин-Ус сумын Өөшийн нуруу, Хөөвөрийн палеонтологийн дурсгалт газар Уянга сумын Онгийн голын цогцолбор дурсгал Хайрхандулаан сумын Хөгшинтээл ууланд орших Хубилайн цэргийн цайзны туурь Хархорин сумын Мойлтын ам гэдэг газар орших хуучин чулуун зэвсгийн үеийн бууц Хархорин сумын төвд орших Монголын эзэнт гүрний нийслэл Хархорум хотын туурь, түүний орчим дахь        2 ширхэг чулуун яст мэлхий Хархорин сумын төвд орших Эрдэнэ зуу хийд Хархорин сумын төвд орших Г.Занабазарын эх Ханджамцын суварга

 
Аймгийн хамгаалалтад байх түүх, соёлын дурсгал
 

Арвайхээр сумын төвд орших Буга согоотын хадны зураг Баруунбаян-Улаан сумын Хүнхэрээ гэдэг газар орших Шаазан толгойн туурь Баруунбаян-Улаан сумын Таримлын өвөлжөөний урд орших хүн чулуун хөшөө Баруунбаян-Улаан сумын Өшгөгийн нуруунд орших Хярын бумбат, Барчин тээгийн хадны зургууд Бат-Өлзийт сумын Тэмээн чулууны аманд орших буган чулуун хөшөө, булшнууд Бат-Өлзийт сумын Өндөр хясаа гэдэг газар орших буган чулуун хөшөө Бат-Өлзийт сумын Өвөр агуйт гэдэг газар орших хиргисүүр Бат-Өлзийт сумын Ар агуйтын хөшөөн хонхорт орших хөшөө Баян-Өндөр сумын Зүйлийн хөндийд орших Бууралын хүн чулуун хөшөө

10.   Богд сумын Тэвш ууланд орших хадны зураг
11.   Богд сумын нутагт орших Илжгэн чихт хааны хэрмийн туурь
12.   Богд сумын Арц Богд уулын зүүн үзүүр Мухар булаг гэдэг газар орших чулуун зэвсгийн суурин
13.   Нарийнтээл сумын нутагт орших Ламын гэгээний суварга
14.   Нарийнтээл сумын нутагт Арцат гэдэг газар орших эрдэмтэн Цэвэлваанчигдоржийн суварга
15.   Уянга сумын Хадан хошуун гэдэг газар орших хүн чулуун хөшөө
16.   Уянга сумын нутагт орших Мааньтын хөшөө
17.   Хархорин сумын нутагт орших Шанхын хийдийн дуганууд
18.   Хархорин сумын урд Мэлхий толгой дээр орших барилгын туурь, чулуун яст мэлхий
19.   Хархорин сумын урд Мэлхий толгойн бэлд орших эрхтэн чулуун хөшөө
20.   Хархорин сумын Бага хүрээ гэдэг газар орших дутуу хийсэн чулуун яст мэлхий
21.   Хархорин сумын нутагт орших Их элстийн дэнжийн хөшөө
22.   Хархорин сумын нутагт Саран голын баруун эрэгт орших Хар чулууны хүн чулуун хөшөө
23.   Хархорин сумын Хөшөөн дэнж, Саран голын эрэгт орших хүн чулуун хөшөө
24.   Хархорин сумын Зараа толгой гэдэг газар орших хадны зураг, бичээс
25.   Хархорин сумын Гүмбийн дэнжид орших буган чулуун хөшөө 
26.   Хужирт сумын Шунхлай ууланд орших дөрвөлжин булшнууд
 
14. Өмнөговь аймаг
 
Улсын хамгаалалтад байх түүх, соёлын дурсгал
 
1.  Булган сумын Баянзаг, Төгрөгийн ширээ, Авдрант, Алаг тээгийн палеонтологийн дурсгалт газар
2.  Булган сумын Цахиуртын хөндийд орших Чулуун зэвсгийн үеийн дархны газар
3.  Гурвантэс сумын Хэрмийн цэв, Цагаан хошуу, Бүгийн цав, Гурилын цав, Алтан-Уул, Нэмэгт, Ухаа толгодын палеонтологийн дурсгалт газар
4.  Номгон сумын Шүүлэн, Долоон-Уулын өвөр Бичигт гэдэг газар орших хадны зураг
5.  Ханбогд сумын нутагт орших Байшин цав, Хуурай цав, Үрэлбэ, Амтгайн палеонтологийн дурсгалт газрууд
6.  Ханбогд сумын нутагт орших Галбын гурван хийд буюу Дэмчигийн хийд, Эрээт хийд, Цогцолын хийдийн туурь
7.  Ханбогд сумын Жавхлант Хайрхан, Далайн дуулга, Зүүн хацавч, Цагаан толгой, Шийрийн хадны зурагнууд
8.  Цогт-Овоо сумын Алгуй-Улаан цавын палеонтологийн дурсгалт газар
 
Аймгийн хамгаалалтад байх түүх, соёлын дурсгал
 

Булган сумын Баянзаг гэдэг газар орших хуучин чулуун зэвсгийн үеийн бууц Гурвантэс сумын Хайчин уул, Наранбулагийн палеонтологийн дурсгалт газрууд Гурвантэс сумын Баян толгой, Шивээт толгойн бунхант булшнууд Гурвантэс сумын Овоо-Ус гэдэг газар орших хиргисүүр Манлай сумын Хармагтайн ашигт малтмал олборлож байсан ором Манлай сумын Шар цав, Могойн дэл уулын палеонтологийн дурсгалт газар Номгон сумын Цагаан дэрст гэдэг газар орших Бичигтийн усан дахь хадны зураг Номгон сумын Уртын амралт гэдэг газар орших хадны зураг, хүн чулуун хөшөө Номгон сумын төвд орших Сангийн далай хийдийн дуганууд

10.   Номгон сумын Далан-Уулын өмнө биед орших Түрэг бичээс
11.   Ноён сумын Ихэр гашуун гэдэг газар орших хадны зураг
12.   Ханбогд сумын "Мангасын хүрээ" гэдэг эртний туурь
13.   Хүрмэн сумын Бичигт гэдэг газар орших хадны зураг
14.   Сэврэй сумын нутаг Сэврэй уулын баруун үзүүр, Хар дэлийн бууц гэдэг газар орших хадны зураг
15.   Сэврэй сумын Арц богд уулын Хонгил, Үүдэн сайр, Замын хонд, Ягаан ховилын палеонтологийн дурсгалт газар
 
15. Сүхбаатар аймаг
 
Улсын хамгаалалтад байх түүх, соёлын дурсгал
 

Дарьганга сумын төвд орших  Алтан-Овооны хүн чулуун хөшөөнүүд Дарьганга сумын Ламт гэдэг газар орших хүн чулуун хөшөөнүүд Дарьганга сумын Хөргийн хөндийн хүн чулуун хөшөөнүүд Мөнххаан сумын Устай бургастай гэдэг газар орших шинэ чулуун зэвсгийн үеийн бууц Наран сумын Зүлэгт гэдэг газар орших Сөдөтийн цагаан чулууны бичээс Онгон сумын Тавантолгой гэдэг газар орших 2 ширхэг хүн чулуун хөшөө, булш, хиргисүүр бүхий цогцолбор дурсгал Онгон сумын Шивээт гэдэг газар орших хүн чулуун хөшөөнүүд Түвшинширээ сумын Дэлгэрхаан ууланд орших        Цагаан-Элэгийн хадны зураг, Хүннүгийн үеийн 200 гаруй булш, чулуун хороо, шивээ бүхий цогцолбор дурсгал

 
Аймгийн хамгаалалтад байх түүх, соёлын дурсгал
 

Дарьганга сумын нутагт орших Хөхөлийн ширээний хүн чулуун хөшөөнүүд Дарьганга сумын Сүмт гэдэг газар орших эртний хотын туурь Онгон сумын Бударын чулуу гэдэг газар орших хадны зураг Эрдэнэцагаан сумын нутагт орших Халтарын хийдийн балгас

 
16. Сэлэнгэ аймаг
 
Улсын хамгаалалтад байх түүх, соёлын дурсгал
 

Алтанбулаг сумын төвд орших Ардын намын Төв хороо, Түр Засгийн газар байрлаж байсан байшин Баруунбүрэн сумын Бүрэнхан уулын өвөрт орших Амарбаясгалант хийд

 
Аймгийн хамгаалалтад байх түүх, соёлын дурсгал
 

Алтанбулаг сумын төвд орших Ардын хувьсгалын түүхэнд холбогдох барилга байшингууд Ерөө сумын нутагт Хүдэрийн голын Хүдэр харуул гэдэг газарт орших буган чулуун хөшөө

3.  Ерөө сумын Алтан овооны дэргэдэх буган чулуун хөшөө, дөрвөлжин булш, хиргисүүр бүхий цогцолбор дурсгал

Ерөө сумын Төмөртэйн ашигт малтмал олборлож байсан эртний зуухууд Түшиг сумын Тавтын тал гэдэг газар орших олон үеийн булшнууд

 
17. Төв аймаг
 
Улсын хамгаалалтад байх түүх, соёлын дурсгал
 
1.      Алтанбулаг сумын Өнгөт уулын урд хөндийд орших түрэгийн үеийн хашлагат булш, хүн чулуун болон амьтны дүрст чулуун хөшөө бүхий цогцолбор дурсгал
2.      Алтанбулаг сумын нутагт орших Морин толгойн олон үед холбогдох булшнууд
3.      Батсүмбэр сумын Хараагийн Ноён ууланд орших Хүннүгийн үеийн булшнууд
4.      Баянжаргалан сумын нутагт орших Гуа дов гэдэг эртний хотын туурь
5.      Баянцагаан сумын Гашуун балгастай гэдэг газар орших Түрэгийн гэрэлт хөшөө
6.      Баянцагаан сумын Хүүхэн хонгор гэдэг газар орших      2 ширхэг хүн чулуун хөшөө
7.      Борнуур сумын нутагт орших Хүннүгийн үеийн Бороогийн суурин
8.      Дэлгэрхаан сумын нутаг Дуутын хар чулуу гэдэг газар орших Цогттайжийн яруу найргийг сийлж бичсэн хад
9.      Дэлгэрхаан сумын Их хөшөөт гэдэг газар орших Түрэгийн Кул-Чурын гэрэлт хөшөө бүхий цогцолбор дурсгал
10.       Зуунмод сумын Зуунмодны аманд орших Манзуширын хийдийн туурь, түүний орчмын хаданд сийлсэн бурхадын зураг
11.       Мөнгөнморьт сумын нутагт орших "Тэрэлжийн дөрвөлжин"  гэдэг эртний хотын туурь
12.       Мөнгөнморьт сумын нутагт орших "Бүрхийн дөрвөлжин" гэдэг эртний хотын туурь
13.    Өндөрширээт сумын Уянгын үзүүр гэдэг газар орших хадны зураг
14.       Эрдэнэ сумын Ар Жанчивлангийн баруун дэнжид орших   Тоньюкукийн гэрэлт хөшөө бүхий цогцолбор дурсгал
15.       Эрдэнэ сумын Баруунбаян гэдэг газар орших Гүнжийн сүмийн үлдэгдэл
 
Аймгийн хамгаалалтад байх түүх, соёлын дурсгал
 

1.Баян сумын Өгөөмөр гэдэг газар орших хүн чулуун хөшөө
2.Баян сумын Багахангай, Хангайбулаг гэдэг газар орших хүн чулуун хөшөө
3.Дэлгэрхаан сумын төвд орших Мишиг гүний хүрээний дуганууд
4.Мөнгөнморьт сумын нутагт орших Сарьдагийн хийдийн туурь
5.Мөнгөнморьт сумын Тогос уулын өвөр хажуугаар орших олон үеийн дурсгал
6.Сүмбэр сумын нутаг Загдалын голын хойд бэлд орших хүн чулуун хөшөөнүүд

 
18. Увс аймаг
 
Улсын хамгаалалтад байх түүх, соёлын дурсгал
 

1.Давст сумын Бор нурган гэдэг газар орших 2 ширхэг хүн чулуун хөшөө

2.Зүүнхангай сумын нутагт орших Зураагийн улаан гэдэг газар орших хадны зураг
3.Сагил сумын нутагт орших Можоогийн хадны зураг
4.Сагил сумын Дунд Турагийн хад үзүүр гэдэг газар орших хадны зураг
5.Тариалан сумын Халхайтын дэнж гэдэг газар орших булш, хүн чулуун хөшөөнүүд
6.Хяргас сумын нутаг, Цогтхайрхан уулын бэлд орших Да лам Цэрэнчимэдийн гэрэлт хөшөө /Энэ заалтыг ЗГ-ын 2011 оны 175-р тогтоолоор нэмсэн/

 
Аймгийн хамгаалалтад байх түүх, соёлын дурсгал
 

1.Бөхмөрөн сумын Захын-Улаан гэдэг газар орших хөшөө чулуу бүхий булш
2.Давст сумын Хатуугийн Мөнгөтцахиур гэдэг газар орших хадны зураг
3.Завхан сумын нутагт орших Сангийн далай нуурын хотгор, Татаалын палеонтологийн дурсгалт газар
4.Малчин сумын Хөтөл нуурын Бор толгойн хүн чулуун хөшөөнүүд
5.Наранбулаг сумын Жаажаагийн хөтөл гэдэг газар орших хүн чулуун хөшөөнүүд 
6.Өмнөговь сумын Шарбулагийн онц гэдэг газар орших хадны зураг
7.Улаангом сумын Чандмань ууланд орших булшнууд
8.Улаангом сумын төвд орших Харлаг бэйсийн сүм

 
19. Ховд аймаг
 
Улсын хамгаалалтад байх түүх, соёлын дурсгал
 

Манхан сумын Тахилтын хотгор гэдэг газар орших Хүннүгийн язгууртны булш Манхан сумын Хойдцэнхэрийн-Өл гэдэг газар орших  Гурванцэнхэрийн агуйн хадны зураг

3.Манхан сумын Ишгэн толгойн хадны зураг
4.Мөнххайрхан сумын Долооннуурын Улаан толгойд орших  эртний бичээс
5.Мөст сумын Бодончийн гол, Баянзүрх гэдэг газар орших хиргисүүр, буган чулуун хөшөөний цогцолбор, чулуун зэвсгийн үеийн бууц
6.  Үенч сумын Ямаан-Ус гэдэг газар орших хадны зураг

Ховд сумын Сөрт гэдэг газар орших дүрс, тэмдэг бүхий хөшөө чулуу Цэцэг сумын Халиуны хөтөл гэдэг газар орших хүн чулуун хөшөө Эрдэнэбүрэн сумын Цамбагарав уулын Хар дэлийн бууцны хадны зураг

 
Аймгийн хамгаалалтад байх түүх, соёлын дурсгал
 

Булган сумын Ягшийн хөдөө гэдэг газар орших эртний булшнууд Жаргалант сумын төвд орших Сангийн хэрмийн туурь Мөнххайрхан сумын Улаан говийн аманд орших хүн чулуун хөшөө Мөнххайрхан сумын Шуурхайн хөх нуурын орчимд орших хүн чулуун хөшөө Мөнххайрхан сумын Доод-Улхан гэдэг газар орших хадны зураг Мөнххайрхан сумын Дээд-Улаан говийн аманд орших буган чулуун хөшөө Үенч сумын нутагт орших Харуул-Овоо Ховд сумын Чандмань Хар-Үзүүр гэдэг газар орших хадны зураг

 
20. Хөвсгөл аймаг
 
Улсын хамгаалалтад байх түүх, соёлын дурсгал
 

Алаг-Эрдэнэ сумын Эрхэлийн Улаантолгой гэдэг газар орших 4 ширхэг буган чулуун хөшөө, хиргисүүрүүд Арбулаг сумын Дэлгэрмөрөний эрэг Алтангадас уулын баруун талд орших Мөнх хааны Эрчүү хотын туурь Бүрэнтогтох сумын Уушгийн өвөр гэдэг газар орших 15 ширхэг буган чулуун хөшөө, хиргисүүр, дөрвөлжин булш бүхий цогцолбор дурсгал Бүрэнтогтох сумын Сөртийн хөндий гэдэг газар орших буган чулуун хөшөөнүүд Галт сумын Бартад бригадын дэргэд орших 6 ширхэг буган чулуун хөшөө, хиргисүүр бүхий цогцолбор дурсгал Төмөрбулаг сумын Зуны голын орчимд орших буган чулуун хөшөө, хиргисүүр бүхий цогцолбор дурсгал Цагаан-Уул сумын Бор хужирын голын орчимд орших 2 эгнээ буган чулуун хөшөө Цагаан-Уул сумын Хөшөөт гэдэг газар орших 11 ширхэг буган чулуун хөшөө, хиргисүүр Шинэ-Идэр сумын Цохиотын голын бэлчир Дөрөлжийн ам, Цохиотын хөндийн Ногоон булагийн ам гэдэг газар орших буган чулуун хөшөөнүүд 

 
Аймгийн хамгаалалтад байх түүх, соёлын дурсгал
 

Арбулаг сумын Дэлгэрхаан уулын өвөр, Мөрөнгийн голын эрэгт орших хадны зураг Арбулаг сумын Чавганцын Улаан уул, Салхитын хар хад, Баян-Үзүүр гэдэг газар орших хиргисүүрүүд Арбулаг сумын "Чингүнжавын гэрийн буурь" гэдэг эртний булш Баянзүрх сумын Бичигт булангийн Монгорцог, Хөнгөрцөг  хадны зосон зураг Бүрэнтогтох сумын Мөрөнгийн голын хөндийд орших хадны зураг Галт сумын нутаг Хужиртын хүрээний дэргэд байгаа чулуун суварга Галт сумын Чулуут голын Их хужиртын ам, Доод хужиртын ам гэдэг газруудад орших хадны зураг Галт сумын Нүхтийн ам гэдэг газар орших буган чулуун хөшөө, булшнууд Галт сумын Өндөр толгойд орших хадны зураг

10.   Галт сумын Улаанчулууны хад гэдэг газар орших хадны зураг
11.   Жаргалант сумын нутагт орших Гэлэнхүүгийн суварга
12.   Жаргалант сумын Агьтны голын баруун салаанд орших хадны зураг
13.   Жаргалант сумын нутагт орших Жаргалантын дуган
14.   Ренчинлхүмбэ сумын Тэхийн өвөрт орших Хосын үзүүрийн тамгатай хөшөө чулуу
15.   Тариалан сумын Зүлэгт голын савд орших Түрэгийн үеийн хөшөө
16.   Тариалан сумын Зүлэгтийн голын зүүн хөвөөнд орших хадны бичээс
17.   Улаан-Уул сумын Толжгий боомт гэдэг газар орших хадны зураг
18.   Ханх сумын Жаргалантын ам гэдэг газар орших хадны зураг
19.   Цагааннуур сумын Шишгид голд цутгасан Харанга ой голын дээд ам, Хээргийн боом гэдэг хясааны дээд талд, доод Тошдог уулын ард талд Орюк хаданд байгаа түрэг бичиг
20.   Цэцэрлэг сумын Шаварын нурууны баруун тал Жаргалантын аманд орших ноёдын бунхан
21.   Цэцэрлэг сумын Тэсийн голын урд хөндий Модтой толгойн хадны зураг
22.   Цэцэрлэг сумын Бага харганатын амны Зурагт хад гэдэг газар орших хадны зураг
23.   Чандмань-Өндөр сумын Бадарын нурууны Чациртын амны буган чулуун хөшөө
24.   Чандмань-Өндөр сумын Булжихын голын 3 ширхэг буган чулуун хөшөө
25.   Шинэ-Идэр сумын нутагт орших хадны зураг
26.   Эрдэнэбулган сумын нутагт орших Даян дээрхийн агуй, хийдийн туурь
 
 21. Хэнтий аймаг
 
Улсын хамгаалалтад байх түүх, соёлын дурсгал
 

Батширээт сумын нутагт орших "Рашаан" хад, Үзүүр цохионы чулуун зэвсгийн бууц, хадны зураг, тамга, бичээс, булш, буган чулуун хөшөө бүхий цогцолбор дурсгал Батширээт сумын Өглөгчийн хэрмийн туурь, булш Баян-Адрага сумын Дуурлиг нарс гэдэг газар орших Хүннүгийн язгууртны булш Баянхутаг сумын Сэрвэн хаалга гэдэг газар орших хадны бичээс Биндэр сумын Борбулаг гэдэг газар орших Хүннүгийн үеийн булшнууд Дэлгэрхаан сумын Аваргын рашааны арын дэнжид орших Аваргын балгас Дэлгэрхаан сумын нутагт орших Хэрлэнгийн Хөдөө арлын дурсгалууд Дэлгэрхаан сумын Их Хайлант, Шар хад, Ханангийн энгэр гэдэг газар орших олон үеийн булшнууд, чулуун зэвсгийн үеийн бууц Жаргалтхаан сумын Дуулга ууланд орших Хүннүгийн үеийн булшнууд

10.   Өмнөдэлгэр сумын Дунд Жаргалант гэдэг газар орших буган чулуун хөшөө, хиргисүүрүүд
11.   Өмнөдэлгэр сумын Балдан Бэрээвэн хийд, түүний орчмын хаданд сийлсэн бурхадын зураг
12.   Хэрлэн сумын төвд орших Цэцэн ханы ордны цогцолбор
13.   Хэрлэн сумын төвд орших "Гэлэн" гэдэг хүн чулуун хөшөө
 

Аймгийн хамгаалалтад байх түүх, соёлын дурсгал
 
1.  Батширээт сумын Эгийн Живхээстэйн амны хүн чулуун хөшөө
2.  Батширээт сумын Баянголын ам нутагт орших хүн чулуу
3.  Батноров сумын Тунсаг овооны хадны зураг
4.  Батноров сумын Дүнгэнэдэг гэдэг газар орших туурай тамга бүхий дурсгал
5.  Баянмөнх сумын Дулаан уулын олон үеийн булшнууд
6.  Баянхутаг сумын Соно уул, Баянцагааны хүн чулуун хөшөөнүүд
7.  Биндэр сумын Асгат ууланд орших чулуун зэвсгийн бууц, дөрвөлжин булшнууд
8.  Биндэр сумын Ононгийн Улаан эргийн булшнууд
9.  Дархан сумын Хоодойн булгийн дэрсний хүн чулуун хөшөө
10.   Дэлгэрхаан сумын Гүнбүрд, Тооно ууланд орших хүн чулуун хөшөө, хиргисүүр, булш бүхий цогцолбор дурсгал 
11.   Дэлгэрхаан сумын Долоод, Бурхан толгойн булш,  хиргисүүрүүд
12.   Дэлгэрхаан сумын Хөшөөнө-Ухаа гэдэг газар орших хүн чулуу, тахилын чулуун хавтангууд
13.   Дэлгэрхаан сумын Хэрлэнбаян-Улаан уулын Хүйтэн хошуу, Бухын хошууны булшнууд
14.   Дэлгэрхаан сумын Хэрлэнбаян-Улаан уулын Хэрээ хошууны булш, хиргисүүрүүд
15.   Жаргалтхаан сумын Барууны-Ар гэдэг газар орших хүн чулуун хөшөө
16.   Жаргалтхаан сумын Цэнхэрийн голын хэрэм
17.   Мөрөн сумын нутагт орших Салбар уулын бичээс
18.   Мөрөн сумын Баруун, Зүүн хэрэм
19.   Норовлин сумын Чингэсийн хэрмэн зам
20.   Өмнөдэлгэр сумын Дээд Өлзийтийн дөрвөлжин булшнууд
21.   Өмнөдэлгэр сумын төвд орших буган чулуу хөшөө
22.   Өмнөдэлгэр сумын Жаргалант гэдэг газар орших хадны зураг
23.   Цэнхэрмандал сумын Бургастай гэдэг газар орших хадны түрэг бичээс
 
22. Улаанбаатар хот
 
Улсын хамгаалалтад байх түүх, соёлын дурсгал
 

Ардын намын Төв хороо, Ардын Засгийн газар түр байрлаж байсан байшин Анхны "Өндөр хоршоо"-ны 2 давхар байшин Алтан-Өлгий дэх оршуулгын газар Богд хааны ногоон ордон музейн цогцолбор Гандантэгчэнлин хийдийн цогцолбор Гачууртын амны хадны зураг Гэр хэлбэрт модон дуганууд Гэсэр сүмийн цогцолбор Дамбадаржаа хийдийн цогцолбор

10.   Дарь-Эхийн сүмийн 2 ширхэг чулуун багана, Гол сүм
11.   Их тэнгэрийн амны хадны зураг
12.   Сонгинохайрхан уулын булшнууд
13.   Сонгинохайрхан уулын өвөрт орших Тоорил ханы ордон хэмээн нэрлэдэг ордны туурь
14.   Чин ван Ханддоржийн байшин
15.   Чойжин ламын сүм музейн цогцолбор
 
Нийслэлийн хамгаалалтад байх түүх, соёлын дурсгал
 
1.  Анхны европ хоёр давхар байшин
2.  Анхны холбооны байшин
3.  Сэлбэ голын гүүрний 2 ширхэг чулуун арслан
4.  Байгалийн түүхийн музейн өмнөх 2 ширхэг чулуун арслан
5.  Богд хааны зуны ордны зарим барилга
6.  Бэлхийн амны Хүннүгийн үеийн булшнууд
7.  Зүүн хүрээний нууц бүлгэм байрлаж байсан байшин
8.  Консулын дэнжийн нууц бүлгэм байрлаж байсан байшин
9.  Монгол Улсын их сургуулийн I байрны өмнөх 2 ширхэг чулуун арслан
10.   Монгол Улсын Ерөнхий сайд П.Гэндэнгийн амьдарч байсан байшин
11.   Д.Сүхбаатар жанжны анхны хөшөө
 
 
 
 
---оОо---