Нүүр
Хүчингүй эрх зүйн акт 
Сонсох / Сонгосон утга сонсох
Pdf
Word
Хэвлэх/БОАЖС-ын 2018 оны А/98-р тушаалаар хүчингүй болсон/
Байгаль орчны сайдын 1996 оны 98 дугаар тушаалын
3 дугаар хавсралт
Иргэн, аж ахуйн нэгж, байгууллагын суурин эх үүсвэрээс агаарт гаргах бохирдуулах бодисын зөвшөөрөгдөх хэмжээ /ЗХ/-г тогтоох төсөл
боловсруулах журам
Нэг. Ерөнхий зүйл
1. "Агаарын тухай" Монгол улсын хуулийн 7 дугаар зүйлийн 2 дахь заалтыг хэрэгжүүлэх зорилгоор иргэн, аж ахуйн нэгж, байгууллагын одоо ажиллаж байгаа болон шинэчлэх, өргөтгөх, шинээр байгуулах үйлдвэрийн суурин эх үүсвэрээс агаарт гаргах бохирдуулах бодисын зөвшөөрөгдөх хэмжээ ЗХ-г тогтоох төсөл боловсруулахад энэхүү журмыг мөрдөнө.
2.3X тогтоох төслийг суурин эх үүсвэр бүхий иргэн, аж ахуйн нэгж, байгууллагын захиалгаар тухайн чиглэлийн эрх бүхий аж ахуйн нэгж эрдэм шинжилгээ, зураг төслийн байгууллага энэхүү журмын дагуу боловсруулна.Төслийг агаарын чанарын асуудал эрхэлсэн мэргэжлийн албаны цаашид мэргэжлийн алба гэх зохих шатны байгууллагаар бат луулан албажуулна.
З.Иргэн, аж ахуйн нэгж, байгууллагын суурин эх үүсвэрээс агаарт гаргах бохирдуулах бодисын ЗХ-г тогтоох төсөлд уг төслийг боловсруулсан байгууллагын дарга, ажлыг эрхлэн гүйцэтгэгчид болон суурин эх үүс вэр бүхий иргэн, аж ахуйн нэгж, байгууллагын дарга гарын үсгээ зурна.
4.Суурин эх үүсвэрээс агаарт гаргаж буй бохирдуулах бодисын хэмжээг тогтоосон ЗХ-нд байлгах асуудлыг аж ахуйн нэгж, байгууллагын богино, дунд, урт хугацааны төлөвлөгөөнд байнга тусган хэрэгжүүлнэ.
5.3X тогтоох төслийг УСТ-ийн дагуу бичгийн машинаар компью терээр бичиж, зургийг xap тушээр үйлдэнэ.
6. Энэхүү журам нь гэр, ахуйн хэрэглээний мод, аргал, нүүрс, түл дэг зууханд үл хамаарах ба онц хортой агаар бохирдуулах бодис ялгаруулах түлш хэрэглэх тохиолдолд ЗХ-г тогтоолгох шаардлагатай.
7. ЗХ тогтоох төслийг гурван хувь үйлдэж, тухайн иргэн, аж ахуйн нэгж, оайгууллага /тухайн шатны Засаг даргын тамгын газар, мэргэжлийн албаны зохих шатны аймаг, нийслэлийн байгууллагад тус тус хадгална.
Хоёр. Зөвшөөрөгдөх хэмжээ ЗХ тогтоох төсөл боловсруулах дэг
8. Суурин эх үүсвэр бүхий иргэн, аж ахуйн нэгж, байгууллага нь ЗХ тогтоох төслийг эрхлэн гүйцэтгэх эрх бүхий аж ахуйн нэгж эрдэм шинжилгээ, зураг төслийн зохих байгууллагатай гэрээ хийж төсөл боловсруулах ажлыг хийлгэнэ. Энэ гэрээг тухайн шатны Засаг даргын тамгын газар хянан батлана.
9. Суурин эх үүсвэр бүхий иргэн, аж ахуйн нэгж, байгууллага ЗХ тогтооход шаардагдах (агаарт бохирдуулах бодис хаях, ялгаруулах нэвчлүүлэх эх үүсвэрийн үзүүлэлтүүд, өөрийн цэвэрлэх, хянах тоног төхөөрөмжийн тухай мэдээлэл, үйлдвэрлэлийн байршлын бүдүүвч зураг, ердийн болон ослын үед гаргах бохирдуулах бодисын хэмжээ, үйлдвэрийн ариун цэврийн хамгаалалтын бүсэд АЦХБ хамаарах хүн амын тооны тухай мэдээ, үйлдвэрийн хөгжлийн ирээдүйн төсөл төлөвлөгөө гэх мэт) мэдээ баримтыг төсөл боловсруулах гэж байгаа байгууллагад гаргаж өгнө.
10. ЗХ тогтоох төслийг гүйцэтгэж байгаа байгууллага уг төслийг боловсруулж, захиалагч иргэн, аж ахуйн нэгж, байгууллагатай хийсэн
гэрээнд заасан хугацаанд уг төслийг хүлээлгэн өгөхдөө мэргэжлийн
албаар батлуулсан байна. Хэрэв мэргэжлийн алба уг төслийг шаардлага
хангаагүй гэж үзвэл зохих засвар тодруулга хийлгэхээр буцаана. Шаардлагатай бол уг төслийг Эрүүл мэндийн асуудал эрхэлсэн төрийн захиргааны байгууллагаар хянуулна.
гэрээнд заасан хугацаанд уг төслийг хүлээлгэн өгөхдөө мэргэжлийн
албаар батлуулсан байна. Хэрэв мэргэжлийн алба уг төслийг шаардлага
хангаагүй гэж үзвэл зохих засвар тодруулга хийлгэхээр буцаана. Шаардлагатай бол уг төслийг Эрүүл мэндийн асуудал эрхэлсэн төрийн захиргааны байгууллагаар хянуулна.
Тайлбар:Хэрэв тухайн аж ахуйн нэгж, байгууллага нь хотын дотор xoёpooc дээш үйлдвэрлэлийн талбайтай бол төслийг бүх үйлдвэрлэлийн талбайг хамруулан хийнэ.
11.Хэрэв хот, суурин газрын агаар дахь бохирдуулах бодисын агууламж стандартаар тогтоосон хүлцэх хэмжээнэзс байнга хэтэрдэг, тогтоо сон ЗХ-г барих эдийн засгийн болон технологийн ямар ч боломж тухайн үед байхгүй бол агаарт гаргах бохирдуулах бодисын хэмжээг бууруулах бодит боломж бүрдтэл түр зөвшөөрөгдөх хэмжээ /T3X/ тогтоож өгнө. Ажиллаж байгаа үйлдвэрийн газрын хувьд ТЗХ-г ЗХ тогтоох журмыг баримтлан тогтооно.
12. ЗХ /ТЗХ/-г 5 жилд нэгээс доошгүй удаа хянан шинэчилж байна. Орон нутгийн Засаг захиргаа болон иргэдийн хүсэлтээр ЗХ, /T3X/-r 5 жилээс бага хугацаанд хянан үзэж болно.
Гурав. Суурин эх үүсвэрээс агаарт гаргах бохирдуулах бодисын ЗХ T3X/-г тогтоох төслийн бүтэц
13.3Х /ТЗХ тогтоосон төсөл хоёр хэсгээс бүтнэ.1 дүгээр хэсэгт энэхүү журамд заасан бүх зүйлүүдээр төслийн үндсэн үр дүнг тодорхойлно. 2 дахь хэсэгт ЗХ /ТЗХ/ тогтоохтой холбогдсон албан бичиг баримт харилцсан бичиг, гэрээ, хэлэлцээр гэх мэт агаарт гаргах бохирдуулах бодисын ердийн болон ослын үед тооцоо хийсэн программын үр дүн зэргээс бурдэнэ.
Тайлбар: Тухайн хот суурин бүс нутаг-ийн хувьд төслийн агуулга хэмжээг мэргэжлийн албанаас тогтооно. Энд мөрдөх үлгэрчилсэн жагсааптыг 1 дүгээр хавсралтанд үзүүлэв.
а Нүүр хуудас
Төслийн нүүр хуудасны маягтыг 2 дугаар хавсралтанд үзүүлэв
б Гуйцэтгэгчдийн нэрсийн жагсаалт
Төсөл гүйцэтгэсэн мэргэжилтэн, хамтран гүйцэтгэсэн хүмүүсийн нэрс, албан тушаап, эрдмийн зэрэг цолыг жагсаана.
вТойм
Төслийн тоймд төслийн үндсэн агуулга, бохирдуулах бодисын тоо, тэдгээрийн хортой үйлчлэлийн нийлбэр, ЗХ, бохирдуулах бодис бүрээр ЗХ-нд хүрэх хугацаа.үүнд зарцуулах хөрөнгө,бохирдлын учруулж болох хохирлын хэмжээг оруулна.
г Гарчиг
Төслийн гарчигт бүх хэсэг, бүлэг.зүйлийн нэр, хуудасны дугаарыг бичнэ. Төслийн хэсэг бүрт гарчиг хийнэ.
д Удиртгал
Төслийн удиртгал бүлэгт уг төслийг боловсруулсан үндэслэл, гүйцэтгэсэн байгууллага, суурин эх үусвэр бүхий байгууллага үйлдвэрийн хаяг орно.
е Суурин эх үүсвэр бүхий аж ахуйн нэгж байгууллагын тухай ерөнхий мэдээлэл
Энэ бүлэгт
- Үйлдвэрийн хаяг, үйлдвэрлэлийн талбайн тоо түүний байршил, орон сууцны болон бусад үйлдвэр, замын сулжээ, ХАА-н эдэлбэртэй хэрхэн хиллэдэг.
- Агаарт бохирдуулах бодис гаргадаг эх үүсвэрийн байрлалыг тэмдэглэсэн үйлдвэрийн байршлын 1:5000-ны бүдүүвч зураг.
-Үйлдвэрийн районы ойр орчныариун цэврийн бүсийг оролцуул сан 1:25000-ын будүүвч зураг.Мөн агаарын чанарын хяналтын улсын сүлжээний болон үйлдвэрийн дотоодын хяналтын цэгүүдийн байрлалыг үзүүлнэ.
Тайлбар: Энд дурдсан бүдүүвч зургийн жишээг 1.2 дугаар зурагт үзүүлэв.
ёАгаарт бохирдуулах бодис гаргадаг
үйлдвэрийн үндсэн үзүүлэлт Энэ бүлэгт:
-Үйлдвэрлэлийн технологи, техник тоног төхөөрөмжийн уйлдвэрлэн гаргадаг бүтээгдэхүүн, үндсэн туүхий эд, үндсэн болон нөөц түлш, туүний зарцуулалт зэрэг узуүлэлтуүд орно. Энэ зүйлд технологийн уйл ажиллагааны үед гарах, мөн гарч буй бодисын химийн урвалд орсноос үүсч болох гарч байгаа бүхий л бохирдуулах бодис бүрийг тооцох ёстой.
- Хий цэвэрлэх, унс барих шүүх төхөөрөмжийн үндсэн үзүүлэлт,
түүний ажиллагааны түвшин.
түүний ажиллагааны түвшин.
- Хэрэглэж буй технологи, тоос болон хий цэвэрлэх шүүх технологи, тоног төхөөрөмжийн орчин үеийн шинжлэх ухаан техникийн болон гадаад дотоодын түвшинд хүрсэн эсэхийн тухай харьцуулсан үнэлгээ.
-Үйлдвэрлэлийн хөгжлийн сүүлийн 3 жилийн байдал цаашдын 5, 10,20 жилийн төлвийн тухай төсөөлөл. Энд үйлдвэрлэлийн бутээмжийн байдал, шинэчлэлт.өргөтгөл, агаарыг хамгаалах технологи арга хэмжээний тухай оруулна.
- Агаарт гаргаж байгаа бохирдуулах бодисын жагсаалтыг 3.1 дүгээр маягтаар гаргана.
Маягт 3.1 Агаарт гаргаж буй бохирдуулах бодисын жагсаалт
|
Бодисын нэр
|
ХАн.у XA XT
|
Аюулын ангилал
|
Бодисын ялгарапт тжил-ээр
|
|
1
|
2
|
3
|
4
|
3.1 дүгээр маягтын 2 дугаар хүснэгтэнд нэг удаагийн хамгийн их хүлцэх агууламж ХА,хоногийн дундаж хулцэх агууламж ХА, фикикийн хортой нөлөөлөлийн түвшингДХД-г тус тус бичнэ.Түүнчлэн XA болон ХТ-г тогтоогоогуй бодисын нэрсийг жагсаана.Жилийн турш агаарт хаях бодисын хэмжээг тогтоохдоо үйлдвэрийн технологийн горимын өөрчлөлтийг нарийн тооцох хэрэгтэй.
-Үйлдвэр ослын горимоор ажиллаж буй үед агаарт бохирдуулах бодис гаргах тухай тооцоог 3.2 дугаар маягтад бичнэ. Энд үйлдвэрлэлийн осол, тоног төхөөрөмжийн саатлын үед гарч болох бүх нөхцлийг тооцно.
Маягт 3.2
Үйлдвэр ослын горимоор ажиллаж буй үед агаарт гаргах бохирдуулах бодис
|
Цэх ба эх үүс вэрийн
нэр
|
Боди сын
нэр
|
Гаралт гс
|
Давтаг дал жилд хэдэн удаа
|
Хаялт явагдах хугацаа
цаг мин
|
Ослын үеийн хаялтын хэм жээ жилд
тонноор
|
|
|
Хэвийн үед
|
Ослын үед
|
|||||
|
1
|
2
|
3
|
4
|
5
|
6
|
/
|
- ЗХ /ТЗХ/ -г тооцоход шаардлагатай бохирдуулах бодисын үзүүлэлтийг 3.3 дугаар маягтад бичнэ.Энд үйлдвэрлэлийн хэвийн болон ослын ажиллагаатай үеийн хаягдлын аль алиныг тооцно.
Маягт 3.3
ЗХ /ТЗХ/ тогтоох бохирдуулах бодисын агаарт хаях үзүүлэлт
|
Үйлд
вэр
|
Цех
|
Бохирдуулах бодис хаях
|
Жилд ажил лах
цаг
|
Хортой бодис гаргах эх үүс
вэрийн нэр
|
Гаргах эх үүсвэрийн тоо
|
|||||
|
Нэр
|
Too ширхэг
|
|||||||||
|
0
|
И
|
О
|
И
|
0
|
И
|
0
|
И
|
|||
|
1
|
2
|
3
|
4
|
5
|
6
|
7
|
8
|
9
|
10
|
11
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Үргэлжлэл
|
|
|
|
Бүдүүвч
зураг дээрхи No
|
Эх үүсвэр
үүсвэрийн өндөр (м)
|
Яндангийн
голч (м)
|
Эх үүсвэрийн гаралт дээрх бохирдлын үзүүлэлт
|
|||||||
|
Хурд
мс
|
нэг яндан гийн гар гах эзлэ-хүүн, мЗс
|
Температур °С
|
||||||||
|
0
|
И
|
0
|
И
|
0 | И
|
0
|
И
|
О И
|
0
|
И
|
|
|
13
|
14
|
15
|
16
|
17 I 18
|
19
|
20
|
21
|
22
|
23 24
|
|
Үргзлжлэл
|
Бүдүүвч зурган дээрх байршил
|
Цэвэрлэгээний байдап
|
||||||||||
|
Цэгэн үүсвэр, булэг үүсвэр, шугаман үүсвэрийн эхлэл
|
Шугаман үүсвэрийн төгсгөл
|
Цэвэрлэх байгуулам жийн нэр, хаягдлыг бууруулах арга хэмжээ
|
Цэвэрлэ-гээний хувь
|
Ашиглап-тын үеийн дундаж цэвэрлэ-
гээний % к«)
|
Цэвэрлэгэ эний дээд хэмжээ
ixmax
|
||||||
|
Xi
|
У1
|
Хг
|
Уг
|
О
|
И
|
0
|
И
|
0
|
И
|
О
|
И
|
|
24
|
25
|
26
|
27
|
28
|
29
|
30
|
31
|
32
|
33
|
34
|
35
|
|
|
|
|
|
|
|
Үргэлжлэл
|
|
|
Бодисын нэр
|
|
|
Бодисын
|
гаралт
|
|
|
|
|
|
0
|
|
|
и
|
|
ЗХ-нд хүрэх он
|
|
|
гс
|
мгмЗ
|
Тжил
|
гс
|
мгмЗ
|
тжил
|
|
|
|
34
|
35
|
36
|
37
|
38
|
39
|
40
|
41
|
Тайлбар: 1. О-одоо цагийн
И-ЗХ-ээр тогтоосон түвшинд хүрэх үед
2. Үйлдвэр хөгжүүлэх төслийн үе шатаар төлөвлөнө.
3. Цэвэрлэгээний хувь ( K )-ийг
Энд: Тт -технологийн тоног төхөөрөмжийн жилд ажиллах хугацаа /цагаар/
Тг - хий цэвэрлэх /шүүх/ төхөөрөмжийн жилд ажиллах хугацаа /цагаар/. Энд цэвэрлэгээ хир байгааг харгалзахгүй.
4. Ашиглалтын үеийн дундаж цэвэрлэгээний зэрэг Ka -ийг
m Ka =
(2) 12) ' (£Л
K1 x T1 + K2 x T2 +................... + Kn x Тп
Tr
Энд: n -хий цэвэрлэх /шүүх/ төхөөрөмжийн ажиллагааны үе шат, нөөц төхөөрөмж зэргийг тооцоод бодит байдалд цэвэрлэгээний зэрэг K өөрчлөгдөж байх хугацааны завсаруудын тoo
T1 + T2 + Тз........................ Tn = Тг
5. Цэвэрлэгээний дээд хэмжээ Kmax -г цэвэрлэх төхөөрөмжөөр орж байгаа бодис бүрээр гаргана.
-ЗХ ТЗХ тогтооход ашигласан эх мэдээний гс, тжил үнэмшил, бүрэн эсэхийн тухай мэдээлэл. Өөрөөр хэлбэл бохирдуулах бодисын гаралтыг улсын тооллогыН; /инвенторизация/ дүнгээр эсвэл шууд хэмжээг тогтоосон, үйлдвэрийн анхны зураг төсөл, технологийн горимоор авсан зэргийг зааж өгнө. Энд улсын тооллогын дүн ашиглах ёстой.
- Гаргаж буй бохирдуулах бодисын хүн амын эрүүл мэнд, хүрээлэн буй орчин ус, хөрс, ургамал амьтны аймаг гэх мэт-д учруулах хохирлын тухай мэдээлэл..
Дөрөв. ЗХ /ТЗХ/-г тoгтoox тооцоо хийх
14.3Х /ТЗХ/ тогтоох агаарын чанарын шалгуур нь:
а/.Эх үусвэрээс агаарт гаргах бохирдуулах бодисын 3X /Т3X/-г тогтоох үндэс болох агаарын чанарын үзүүлэлт нь стандартаар тогтоосон XA болно. Иймээс
нөхцөл биелж байх ёстой. Энд C- "............................................................................. .3X тогтоох журам"-д заасан
программуудаар тооцоолон гаргасан газар орчмын үе давхарга дахь хорт бодисын тооцооны агууламж.
Жич: XA болон С-г бохирдуулах бодисын нэг удаагийн хамгийн их агууламжийн хэмжээгээр авна.
Нэг удаагийн хамгийн их ХА-нд үндэслэн г/с-ээр илэрхийлсэн 3XfT3X/ нь үндсэн норм болох боловч тухайн эх үүсвэрийн ажиллах цаг агаарын бохирдлын эдийн засгийн болон экологийн үр дагварыг үнэлэхэд ашиглагдана.
-Хэрэв агаарт хэд хэдэн төрлийн /n/ хортой бодис гарч байвал тэдгээрийн хам үйлчилгээг тооцно.
-Хот суурин газарт тооцооны буюу туршилтын /хэмжилтийн/ apгаар тодорхойлсон бохирдуулах бодисын дэвсгэр хэмжээ (фон) Cq /мг/мЗ /-r тооцсон бол /1/ томъёоны С-ийн оронд C+Cq гэж авна. n төрлийн бохирдуулах бодисын хам үйлчлэлийг тооцохдоо тухайн i дүгээр бодис бүрийн дэвсгэр агууламжийг мөн тооцно.
-Амралт сувиллын газар, хотын ногоон бүсэнд /1/ томъёоны баруун гар талын тоог O.8-aap авна.
-3X /T3X/, Cq-ийн утгыг XA тогтоосон хугацааны завсраар /20 мин, хоног гэх мэт/ авна.
-3X /T3X/ тогтооход ашиглах арга, тооцооны программыг Байгаль орчны асуудал эрхэлсэн төрийн захиргааны төв байгууллагаас тогтоож байна.
-Тухайн хот суурингийн хувьд ЗХ /ТЗХ/ тогтоох гэж байгаа тухайн төрлийн бохирдуулах бодисын агаар дахь агууламж нь стандартаар тогтоосон ХА-д хүрдэггүй бол мэргэжлийн албатай зөвшилцсөний үндсэн дээр ЗХ тогтоохгүй байж болно.
б/ Агаарын бохирдлын тооцоо хийх программын нэр ашиглаж болох программын нэрийг хавсралт З-т өгөв. Цаашид нэмж ашиглаж болох программыг Байгаль орчны асуудал эрхэлсэн төрийн захиргааны төв байгууллага батлана.
в/ Агаарт бохирдуулах бодис тархах нөхцлийг тодорхойлоход ашигласан цаг уурын узүулэлтүүд. Үүнийг 4.1 дүгээр маяггад үзуүлэв.
Маягт 4.1
Агаарт бохирдуулах бодис гаргах цаг уурын нөхцлийн үзүүлэлт
|
Үзүүлэлтүүд
|
Хэмжээ4
|
|
Агаарын тогтворгүйжлийн коэффициент
|
|
|
Хотгор гүдгэрийн коэффициент
|
|
|
Жилийн хамгийн дулаан сарын дундаж хамгийн их температур, С
|
|
|
Жилийн хамгийн хүйтэн сарын дундаж температур, С
|
|
|
Жилийн дундаж салхины чиглэлийн давтагдал %-оор
|
|
|
X
|
• • •
|
|
ЗХ
|
|
|
3
|
|
|
ЗӨ
|
...
|
|
Ө
|
|
|
БӨ
|
|
|
Б
|
|
|
БХ
|
...
|
|
5 хувиас илүү давтагдалтай жилийн дундаж салхины хурд
|
...
|
Тайлбар: 1 -үзүүлэлтүүдийг тухайн үед нөхөж бичнэ.
2 -1 км-т 250 м-ээс илүү харьцангуй өндөршилтэй уулархаг, хотгор гүдгэртэй нутагт энэ үзүүлэлтийг
Ус цаг уурын албанаас тогтооно.
г/ Тоон загвар ашиглаж агаарын бохирдлын түвшинг уйлдвэрийн одоогийн нөхцөлд болон цаашдын хөгжлийг тооцон хоёр янзаар хийнэ. Уг тооцооны дүнгээр уйлдвэрийн орчин тойронг оролцуулсан ерөнхий бүдүүвч зураг дээр бохирдуулах бодисын агүуламжийн ижил утгын шугам татсан зураглал үйлдэнэ. Энд ялангуяа орон сууцны хороолол болон ногоон байгууламж, тусгай хамгаалалттай газар нутгийн хязгаарлалт хамгаалалтын бүсэнд бохирдол ямар байгааг онцлон үзүүлнэ. Мөн орчны агаарын бохирдолд хамгийн их нөлөө үзүүлж байгаа эх үүсвэрийн нэр байршлыг 4.2 дугаар маягтад үзүүлнэ.
Агаарын бохирдолд хамгийн их нөлөө үзүүлж байгаа эх үүсвэрийн нэрс
Маягт 4.2
|
Бодисын нэр
|
Тооцоолсон хамгийн
их агууламж мгмЗ
|
Бохирдолд хамгийн
их нөлөөтэй эх
үүсвэрүуд
|
Эх үүсвэр
аль цех хэсэгт хамрах
|
||
|
|
Орон
сууцны
хороолол
|
АЦХБ-ийн
хил дээр
|
Бүдүүвч
зураг
дээрх
дугаар
|
Нөлөөл
лийн хувийн
жин %
|
|
|
|
|
||||
|
|
|
||||
|
|
|
||||
|
1
|
2
|
3
|
4
|
5
|
6
|
д/ Бохирдуулах бодис бүрээр ЗХ T3X/-r тогтоож 4.3 дугаар маягтыг бөглөнө.
Маягт 4.3
Агаарт гаргах бохирдуулах бодисын зөвшөөрөгдөх хэмжээ
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Үйлд
вэр
иин
цех
тал
бай
|
Бүдүү
вч
зураг
дээр
хи эх
үүсвэ
рийн
ду
гаар
|
|
ЗХ /ТЗХ/
|
|
|
|
||||||
|
Одоогийн
байдал
он
|
199 онд
|
199...
|
|
|
|
|
||||||
|
|
онд
|
|
|
|
|
|||||||
|
|
|
|
|
ЗХ
|
|
|||||||
|
|
|
|
|
|
ЗХ-
|
|||||||
|
|
|
|
|
|
нд
|
|||||||
|
|
|
|
|
|
хү
|
|||||||
|
гс
|
тжил
|
гс
|
тж
|
гс
|
тж
|
гс
|
тж
|
гс
|
т
|
рэх
|
||
|
|
|
|
ил
|
|
ил
|
|
ил
|
|
ж
|
он
|
||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
ил
|
|
|
|
1
|
2
|
3
|
4
|
5
|
6
|
7
|
8
|
9
|
10
|
11
|
12
|
13
|
Үйлдвэрийн хэвийн ажиллагаатай үед гаргадаг бодис
Цех 1
Цех 20 ДҮН
Ослын үед
Цех 1
Цех 20 ДҮН
Тайлбар: 1.Маягтыг бохирдуулах бодис бүрээр зохионо.
2.Маягтын 5-10-р хүснэгтэнд ЗХ-нд хүрэх арга хэмжээг
оныг заана.
З.Томоохон үйлдвэрийн хувьд аймаг нийслэл-ийн мэргэжлийн албаны шаардлагаар үйлдвэрийн хувьд бүхэлд нь ЗХ тогтоож маягг зохиож болно.
4.Хот /нийслэлийн/ агаар дахь тухайн бохирдуулах бодисын дэвсгэр агууламжийн хэмжээ нь стандартаар тогтоосон хүлцэх хэмжээ нээс бага байдаг бол тухайн үйлдвэрийн ЗХ-г агаарт гаргаж буй бохирдуулах бодисын хэмжээгээр нь тогтоон өгч болно.
e/ Хэрэв тухайн хот нийслэл-ийн агаар дахь ямар нэг бохирдуулах бодисын дэвсгэр агууламжийн хэмжээ нь стандартаар тогтоосон хүлцэх хэмжээнээс хэтэрдэг бол төслөөр тогтоож байгаа ЗХ-г мэргэжлийн алба хянан үзэж тухайн шатны Засаг даргын тамгын газар үйлдвэр, салбарын яам, газар компани, концерн, корпораци-ийн удирдлагатай зохицон ЗХ-г шатлан бууруулах төлөвлөгөө маягт 4.4 хийнэ.
Маягт 4.4
ЗХ-нд хүрэх зорилгоор......................................................................
хотын .............................................................. үйлдвэрээс агаарт
гаргах бохирдуулах бодисынхэмжээг бууруулах төлөвлөгөө
|
Үйлдвэр
|
Ьүдүүвч зураг дээрх эх
|
Арга
|
Биелүүлэх он
|
Шаардагдах зардал мян.төгрөг
|
||
|
цехийн нэр
|
үүсвэ рийн дугаар
|
хэмжээний нэр
|
Эхлэл
|
Төгсгөл
|
хөрөнгө оруулалт
|
үндсэн үйл ажил лагаа
|
|
1
|
2
|
3
|
4
|
5
|
6
|
7
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Гаргах
|
хэмжээ
|
|
|
Хариуцах эзэн
|
|||
|
Бодисын нэр
|
арга хэмжээ авахын өмнө
|
|
арга хэмжээ авснаас хойш
|
|
|||||
|
|
гс
|
|
тжил
|
|
гс
|
|
тжил
|
|
|
|
|
9
|
|
10
|
|
11
|
|
12
|
|
13
|
Тайлбар: 6.7 дугаар хүснэгтийн эцэст нийлбэр утгыг, 9.10.11. 12-р хүснэгийн эцэст бодис бүрээр гаргах нийлбэр хэмжээг бичнэ.
ё/ Хаягдал багатай технологи хэрэглэх буюу цаашилбал үйлдвэрийн чиглэлийг өөрчлөх, үйлдвэрлэлийн хэмжээг бууруулах хүртэл арга хэрэглэн ЗХ-нд хүрэх боломжийн үндэслэлийг заана.
ж/ Санап болгож буй арга хэмжээний эдийн засгийн үр ашгийг авч үзнэ.
з/ АЦХБ-ын хэмжээг нарийвчилсан бол түүнийг оруулна. и/ АЦХБ-нд багтаж буй хүн амын тухай мэдээ
З.Томоохон үйлдвэрийн хувьд аймаг нийслэл-ийн мэргэжлийн албаны шаардлагаар үйлдвэрийн хувьд бүхэлд нь ЗХ тогтоож маягг зохиож болно.
4.Хот /нийслэлийн/ агаар дахь тухайн бохирдуулах бодисын дэвсгэр агууламжийн хэмжээ нь стандартаар тогтоосон хүлцэх хэмжээ нээс бага байдаг бол тухайн үйлдвэрийн ЗХ-г агаарт гаргаж буй бохирдуулах бодисын хэмжээгээр нь тогтоон өгч болно.
e/ Хэрэв тухайн хот нийслэл-ийн агаар дахь ямар нэг бохирдуулах бодисын дэвсгэр агууламжийн хэмжээ нь стандартаар тогтоосон хүлцэх хэмжээнээс хэтэрдэг бол төслөөр тогтоож байгаа ЗХ-г мэргэжлийн алба хянан үзэж тухайн шатны Засаг даргын тамгын газар үйлдвэр, салбарын яам, газар компани, концерн, корпораци-ийн удирдлагатай зохицон ЗХ-г шатлан бууруулах төлөвлөгөө маягт 4.4 хийнэ.
Маягт 4.4
ЗХ-нд хүрэх зорилгоор......................................................................
хотын ............................................................. уйлдвэрээс агаарт
гаргах бохирдуулах бодисын хэмжээг бууруулах төлөвлөгөө
|
Үилдвэр
цехийн нэр
|
Ьүдүүвч зураг дээрх эх
үүсвэ рийн дугаар
|
Арга
|
Биелүүлэх он
|
Шаардагдах зардал мян.төгрөг
|
||
|
хэмжээний нэр
|
Эхлэл
|
Төгсгөл
|
хөрөнгө оруулалт
|
үндсэн үйл ажил лагаа
|
||
|
1
|
2
|
3
|
4
|
5
|
6
|
7
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Ү
|
ргэлжлэл
|
|
|
|
Гаргах
|
хэмжээ
|
|
|
Хариуцах эзэн
|
|||
|
Бодисын нэр
|
арга хэмжээ авахын өмнө
|
|
арга хэмжээ авснаас хойш
|
|
|||||
|
|
гс
|
|
тжил
|
|
гс
|
|
тжил
|
|
|
|
|
9
|
10
|
|
11
|
|
12
|
|
13
|
|
Тайлбар: 6.7 дугаар хүснэгийн эцэст нийлбэр утгыг, 9.10.11. 12-р хүснэгийн эцэст бодис бүрээр гаргах нийлбэр хэмжээг бичнэ.
ё/ Хаягдал багатай технологи хэрэглэх буюу цаашилбал үйлдвэрийн чиглэлийг өөрчлөх, үйлдвэрлэлийн хэмжээг бууруулах хүртэл арга хэрэглэн ЗХ-нд хүрэх боломжийн үндэслэлийг заана.
ж/ Санап болгож буй арга хэмжээний эдийн засгийн үр ашгийг авч үзнэ.
з/ АЦХБ-ын хэмжээг нарийвчилсан бол түүнийг оруулна.
и/ АЦХБ~нд багтаж буй хүн амын тухай мэдээ
к/ Үйлдвэрийн районд болон ойр орчинд нь тусгай хамгаалалттай газар нутаг, музей, уран баримал, амралт сувиллын газар оршиж байвал энд гарч болох нэмэлт шаардлага арга хэмжээг тусгана.
Тав.Цаг агаарын тохиромжгүй нөхцлийн ЦАТН үед бохирдуулах бодисын ялгаралтыг зохицуулах нь
15.ЦАТН-ийн үед агаарт гаргах бохирдуулах бодисыг зохицуулах арга хэмжээг уг суурин эх үүсвэр бүхий үйлдвэртэй хамтран төсөл боловсруулах байгууллага төлөвлөнө.
Энэ бүлэгт дараах мэдээлэл орно.
аЦАТН-ийн үед агаарт гаргах бохирдуулах бодисыг бууруулах арга хэмжээний төлөвлөгөөг 5.1 дүгээр маягтын дагуу гаргана.
Маягт 5.1
ЦАТН-д агаарт гаргах бохирдуулах бодисын хэмжээг бууруулах арга хэмжээний төлөвлөгөө
|
|
|
|
|
Ялгаралтыг бууруулах эх
|
||
|
Эх
|
Цэх,
|
|
|
үүсвэриин үзүүлэлт
|
||
|
үүсвэ
|
нэгжийн
|
Авах
|
Ялгаралтыг
|
Бүдүүвч
|
Бүдүүвч зураг дээрх
|
|
|
рийн
|
ажлын
|
арга
|
бууруулах
|
зураг
|
байршил М
|
|
|
ажлын
|
талбайн
|
хэмжээ
|
бодис
|
дээрх №
|
Цэгэн үүс
|
Шуга
|
|
төлөвлө
|
дугаар
|
|
|
|
вэр ба бү
|
ман
|
|
гөө
|
|
|
|
|
лэг үүсвэр
|
үүсвэ
|
|
|
|
|
|
|
шугаман
|
риин
|
|
|
|
|
|
|
үүсвэриин
|
төгс
|
|
|
|
|
|
|
эхлэл
|
гөл
|
|
|
|
|
|
|
Xi / У1
|
Х2/У2
|
|
1
|
2
|
3
|
4
|
5
|
6
|
7
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Үргэлжлэл
|
|
|
I
|
|
Ялгаралтыг бууруулах эх үүсвэрийн үзүүлэлт
|
|
|||||
|
|
Эх
|
|
|
|
арга
|
арга
|
арга
|
арга хэм
|
|
Өн
|
үүсвэ
|
Хурд
|
Эзлэ
|
Тем
|
хэмжээ
|
хэм
|
хэм
|
жээний
|
|
дөр
|
риин
|
мс
|
хүүн
|
пера
|
аваа
|
жээ
|
жээ
|
эдиин зас
|
|
(м)
|
голч
|
|
мЗс
|
түр,
|
гүй үед
|
авсан
|
нии үр
|
гиин үр
|
|
|
(м)
|
|
|
С
|
гс
|
үед гс
|
ашиг
|
ашиг
|
|
8
|
9
|
10
|
11
|
12
|
13
|
14
|
15
|
16
|
б/ Технологийн төхөөрөмжийн ашиглалтын бодит онцлогийг харгалзан тухайн авч явуулах арга хэмжээ бүрийн товч агуулгыг бичнэ.
вАвч явуулах арга хэмжээ бүрт бохирдуулах бодисын ялгаралт ямар хэмжээнд өөрчлөгдөх, багасгахыг заана.
гЦАТН-ийн үед бохирдуулах бодисын ялгаралтыг зохицуулах арга хэмжээний эдийн засгийн үнэлгээ хийнэ.
дМөн үед агаарт гарч буй бохирдуулах бодисын ялгаралтанд хяналт тавих ажлын төлөвлөгөөг 6 дугаар бүлгийг тооцон оруулна.
Зургаа.Агаарт гаргах бохирдуулах бодисын ЗХ /ТЗХ/-нд хяналт шинжилгээ хийх
16. /ЗХ ТЗ-нд тавих хяналт-шинжилгээг дараах төрөлд хуваана: агаар бохирдуулах суурин эх үүсвэрээс шууд хэмжих, агаарын чанарын хяналт-шинжилгээний улсын сулжээний болон тухайн суурин эх үүсвэр бүхий аж ахуйн нэгж, байгууллагын дотоодын хяналтын цэг дээр агаар дахь бохирдуулах бодисын тухайн үеийн агууламжинд хэмжилт хийх зэрэг болно.
a/ Шууд эх үүсвэрээс гарч байгаа хяналт тавибап зохих бодисын нэр, хяналт тавих ямар нэг аргын стандарт, хэмжих боломжгүй бодисын нэрийг тусад нь гаргана. Хяналт тавихад ашиглах арга цаашид ашиглаж болох арга орно, хэрэглэх багажийн нэрийг жагсаана. Гэхдээ тухайн үед багаж төхөөрөмж буюу тодорхойлох аргын стандарт батлагдаагүй байсан ч цаашид ямар хяналт тавих тухай зүйл орно. Огт хянах боломжгүй бол балансын арга, хувийн ялгаралтыг тоо цох гэх мэт тооцооны аргаар бохирдуулах бодисын ялгаралтыг үнэлж болно.ЗХ ТЗХ -нд тавих хяналт-шинжилгээний хугацаат төлөвлөгөөний маягтыг 6.1 дугаар маягтад үзүүлэв.
Байгаль орчны сайдын 1996 оны 98 дугаар тушаалын
3 дугаар хавсралт
Иргэн, аж ахуйн нэгж, байгууллагын суурин эх үүсвэрээс агаарт гаргах бохирдуулах бодисын зөвшөөрөгдөх хэмжээ /ЗХ/-г тогтоох төсөл
боловсруулах журам
Нэг. Ерөнхий зүйл
i - . ■ t ; . ""■ .
1. "Агаарын тухай" Монгол улсын хуулийн 7 дугаар зүйлийн 2 дахь заалтыг хэрэгжүүлэх зорилгоор иргэн, аж ахуйн нэгж, байгууллагын одоо ажиллаж байгаа болон шинэчлэх, өргөтгөх, шинээр байгуулах үйлдвэрийн суурин эх үүсвэрээс агаарт гаргах бохирдуулах бодисын зөвшөөрөгдөх хэмжээ ЗХ-г тогтоох төсөл боловсруулахад энэхүү журмыг мөрдөнө.
2.3X тогтоох төслийг суурин эх үүсвэр бүхий иргэн, аж ахуйн нэгж, байгууллагын захиалгаар тухайн чиглэлийн эрх бүхий аж ахуйн нэгж эрдэм шинжилгээ, зураг төслийн байгууллага энэхүү журмын дагуу боловсруулна.Төслийг агаарын чанарын асуудал эрхэлсэн мэргэжлийн албаны цаашид мэргэжлийн алба гэх зохих шатны байгууллагаар бат луулан албажуулна.
З.Иргэн, аж ахуйн нэгж, байгууллагын суурин эх үүсвэрээс агаарт гаргах бохирдуулах бодисын ЗХ-г тогтоох төсөлд уг төслийг боловсруулсан байгууллагын дарга, ажлыг эрхлэн гүйцэтгэгчид болон суурин эх үүс вэр бүхий иргэн, аж ахуйн нэгж, байгууллагын дарга гарын үсгээ зурна.
4.Суурин эх үүсвэрээс агаарт гаргаж буй бохирдуулах бодисын хэмжээг тогтоосон ЗХ-нд байлгах асуудлыг аж ахуйн нэгж, байгууллагын богино, дунд, урт хугацааны төлөвлөгөөнд байнга тусган хэрэгжүүлнэ.
5.3X тогтоох төслийг УСТ-ийн дагуу бичгийн машинаар компью терээр бичиж, зургийг xap тушээр үйлдэнэ.
6. Энэхүү журам нь гэр, ахуйн хэрэглээний мод, аргал, нүүрс, түл дэг зууханд үл хамаарах ба онц хортой агаар бохирдуулах бодис ялгаруулах түлш хэрэглэх тохиолдолд ЗХ-г тогтоолгох шаардлагатай.
7. ЗХ тогтоох төслийг гурван хувь үйлдэж, тухайн иргэн, аж ахуйн нэгж, оайгууллага /тухайн шатны Засаг даргын тамгын газар, мэргэжлийн албаны зохих шатны аймаг, нийслэлийн байгууллагад тус тус хадгална.
Хоёр. Зөвшөөрөгдөх хэмжээ ЗХ тогтоох төсөл боловсруулах дэг
8. Суурин эх үүсвэр бүхий иргэн, аж ахуйн нэгж, байгууллага нь ЗХ тогтоох төслийг эрхлэн гүйцэтгэх эрх бүхий аж ахуйн нэгж эрдэм шинжилгээ, зураг төслийн зохих байгууллагатай гэрээ хийж төсөл боловсруулах ажлыг хийлгэнэ. Энэ гэрээг тухайн шатны Засаг даргын тамгын газар хянан батлана.
9. Суурин эх үүсвэр бүхий иргэн, аж ахуйн нэгж, байгууллага ЗХ тогтооход шаардагдах (агаарт бохирдуулах бодис хаях, ялгаруулах нэвчлүүлэх эх үүсвэрийн үзүүлэлтүүд, өөрийн цэвэрлэх, хянах тоног төхөөрөмжийн тухай мэдээлэл, үйлдвэрлэлийн байршлын бүдүүвч зураг, ердийн болон ослын үед гаргах бохирдуулах бодисын хэмжээ, үйлдвэрийн ариун цэврийн хамгаалалтын бүсэд АЦХБ хамаарах хүн амын тооны тухай мэдээ, үйлдвэрийн хөгжлийн ирээдүйн төсөл төлөвлөгөө гэх мэт) мэдээ баримтыг төсөл боловсруулах гэж байгаа байгууллагад гаргаж өгнө.
10. ЗХ тогтоох төслийг гүйцэтгэж байгаа байгууллага уг төслийг боловсруулж, захиалагч иргэн, аж ахуйн нэгж, байгууллагатай хийсэн
гэрээнд заасан хугацаанд уг төслийг хүлээлгэн өгөхдөө мэргэжлийн
албаар батлуулсан байна. Хэрэв мэргэжлийн алба уг төслийг шаардлага
хангаагүй гэж үзвэл зохих засвар тодруулга хийлгэхээр буцаана. Шаардлагатай бол уг төслийг Эрүүл мэндийн асуудал эрхэлсэн төрийн захиргааны байгууллагаар хянуулна.
гэрээнд заасан хугацаанд уг төслийг хүлээлгэн өгөхдөө мэргэжлийн
албаар батлуулсан байна. Хэрэв мэргэжлийн алба уг төслийг шаардлага
хангаагүй гэж үзвэл зохих засвар тодруулга хийлгэхээр буцаана. Шаардлагатай бол уг төслийг Эрүүл мэндийн асуудал эрхэлсэн төрийн захиргааны байгууллагаар хянуулна.
Тайлбар:Хэрэв тухайн аж ахуйн нэгж, байгууллага нь хотын дотор xoёpooc дээш үйлдвэрлэлийн талбайтай бол төслийг бүх үйлдвэрлэлийн талбайг хамруулан хийнэ.
11.Хэрэв хот, суурин газрын агаар дахь бохирдуулах бодисын агууламж стандартаар тогтоосон хүлцэх хэмжээнэзс байнга хэтэрдэг, тогтоо сон ЗХ-г барих эдийн засгийн болон технологийн ямар ч боломж тухайн үед байхгүй бол агаарт гаргах бохирдуулах бодисын хэмжээг бууруулах бодит боломж бүрдтэл түр зөвшөөрөгдөх хэмжээ /T3X/ тогтоож өгнө. Ажиллаж байгаа үйлдвэрийн газрын хувьд ТЗХ-г ЗХ тогтоох журмыг баримтлан тогтооно.
12. ЗХ /ТЗХ/-г 5 жилд нэгээс доошгүй удаа хянан шинэчилж байна. Орон нутгийн Засаг захиргаа болон иргэдийн хүсэлтээр ЗХ, /T3X/-r 5 жилээс бага хугацаанд хянан үзэж болно.
Гурав. Суурин эх үүсвэрээс агаарт гаргах бохирдуулах бодисын ЗХ T3X/-г тогтоох төслийн бүтэц
13.3Х /ТЗХ тогтоосон төсөл хоёр хэсгээс бүтнэ.1 дүгээр хэсэгт энэхүү журамд заасан бүх зүйлүүдээр төслийн үндсэн үр дүнг тодорхойлно. 2 дахь хэсэгт ЗХ /ТЗХ/ тогтоохтой холбогдсон албан бичиг баримт харилцсан бичиг, гэрээ, хэлэлцээр гэх мэт агаарт гаргах бохирдуулах бодисын ердийн болон ослын үед тооцоо хийсэн программын үр дүн зэргээс бурдэнэ.
Тайлбар: Тухайн хот суурин бүс нутаг-ийн хувьд төслийн агуулга хэмжээг мэргэжлийн албанаас тогтооно. Энд мөрдөх үлгэрчилсэн жагсааптыг 1 дүгээр хавсралтанд үзүүлэв.
а Нүүр хуудас
Төслийн нүүр хуудасны маягтыг 2 дугаар хавсралтанд үзүүлэв
б Гуйцэтгэгчдийн нэрсийн жагсаалт
Төсөл гүйцэтгэсэн мэргэжилтэн, хамтран гүйцэтгэсэн хүмүүсийн нэрс, албан тушаап, эрдмийн зэрэг цолыг жагсаана.
вТойм
Төслийн тоймд төслийн үндсэн агуулга, бохирдуулах бодисын тоо, тэдгээрийн хортой үйлчлэлийн нийлбэр, ЗХ, бохирдуулах бодис бүрээр ЗХ-нд хүрэх хугацаа.үүнд зарцуулах хөрөнгө,бохирдлын учруулж болох хохирлын хэмжээг оруулна.
г Гарчиг
Төслийн гарчигт бүх хэсэг, бүлэг.зүйлийн нэр, хуудасны дугаарыг бичнэ. Төслийн хэсэг бүрт гарчиг хийнэ.
д Удиртгал
Төслийн удиртгал бүлэгт уг төслийг боловсруулсан үндэслэл, гүйцэтгэсэн байгууллага, суурин эх үусвэр бүхий байгууллага үйлдвэрийн хаяг орно.
е Суурин эх үүсвэр бүхий аж ахуйн нэгж байгууллагын тухай ерөнхий мэдээлэл
Энэ бүлэгт
- Үйлдвэрийн хаяг, үйлдвэрлэлийн талбайн тоо түүний байршил, орон сууцны болон бусад үйлдвэр, замын сулжээ, ХАА-н эдэлбэртэй хэрхэн хиллэдэг.
- Агаарт бохирдуулах бодис гаргадаг эх үүсвэрийн байрлалыг тэмдэглэсэн үйлдвэрийн байршлын 1:5000-ны бүдүүвч зураг.
-Үйлдвэрийн районы ойр орчныариун цэврийн бүсийг оролцуул сан 1:25000-ын будүүвч зураг.Мөн агаарын чанарын хяналтын улсын сүлжээний болон үйлдвэрийн дотоодын хяналтын цэгүүдийн байрлалыг үзүүлнэ.
Тайлбар: Энд дурдсан бүдүүвч зургийн жишээг 1.2 дугаар зурагт үзүүлэв.
ёАгаарт бохирдуулах бодис гаргадаг
үйлдвэрийн үндсэн үзүүлэлт Энэ бүлэгт:
-Үйлдвэрлэлийн технологи, техник тоног төхөөрөмжийн уйлдвэрлэн гаргадаг бүтээгдэхүүн, үндсэн туүхий эд, үндсэн болон нөөц түлш, туүний зарцуулалт зэрэг узуүлэлтуүд орно. Энэ зүйлд технологийн уйл ажиллагааны үед гарах, мөн гарч буй бодисын химийн урвалд орсноос үүсч болох гарч байгаа бүхий л бохирдуулах бодис бүрийг тооцох ёстой.
- Хий цэвэрлэх, унс барих шүүх төхөөрөмжийн үндсэн үзүүлэлт,
түүний ажиллагааны түвшин.
түүний ажиллагааны түвшин.
- Хэрэглэж буй технологи, тоос болон хий цэвэрлэх шүүх технологи, тоног төхөөрөмжийн орчин үеийн шинжлэх ухаан техникийн болон гадаад дотоодын түвшинд хүрсэн эсэхийн тухай харьцуулсан үнэлгээ.
-Үйлдвэрлэлийн хөгжлийн сүүлийн 3 жилийн байдал цаашдын 5, 10,20 жилийн төлвийн тухай төсөөлөл. Энд үйлдвэрлэлийн бутээмжийн байдал, шинэчлэлт.өргөтгөл, агаарыг хамгаалах технологи арга хэмжээний тухай оруулна.
- Агаарт гаргаж байгаа бохирдуулах бодисын жагсаалтыг 3.1 дүгээр маягтаар гаргана.
Маягт 3.1 Агаарт гаргаж буй бохирдуулах бодисын жагсаалт
|
Бодисын нэр
|
ХАн.у XA XT
|
Аюулын ангилал
|
Бодисын ялгарапт тжил-ээр
|
|
1
|
2
|
3
|
4
|
3.1 дүгээр маягтын 2 дугаар хүснэгтэнд нэг удаагийн хамгийн их хүлцэх агууламж ХА,хоногийн дундаж хулцэх агууламж ХА, фикикийн хортой нөлөөлөлийн түвшингДХД-г тус тус бичнэ.Түүнчлэн XA болон ХТ-г тогтоогоогуй бодисын нэрсийг жагсаана.Жилийн турш агаарт хаях бодисын хэмжээг тогтоохдоо үйлдвэрийн технологийн горимын өөрчлөлтийг нарийн тооцох хэрэгтэй.
-Үйлдвэр ослын горимоор ажиллаж буй үед агаарт бохирдуулах бодис гаргах тухай тооцоог 3.2 дугаар маягтад бичнэ. Энд үйлдвэрлэлийн осол, тоног төхөөрөмжийн саатлын үед гарч болох бүх нөхцлийг тооцно.
Маягт 3.2
Үйлдвэр ослын горимоор ажиллаж буй үед агаарт гаргах бохирдуулах бодис
|
Цэх ба эх үүс вэрийн
нэр
|
Боди сын
нэр
|
Гаралт гс
|
Давтаг дал жилд хэдэн удаа
|
Хаялт явагдах хугацаа
цаг мин
|
Ослын үеийн хаялтын хэм жээ жилд
тонноор
|
|
|
Хэвийн үед
|
Ослын үед
|
|||||
|
1
|
2
|
3
|
4
|
5
|
6
|
/
|
- ЗХ /ТЗХ/ -г тооцоход шаардлагатай бохирдуулах бодисын үзүүлэлтийг 3.3 дугаар маягтад бичнэ.Энд үйлдвэрлэлийн хэвийн болон ослын ажиллагаатай үеийн хаягдлын аль алиныг тооцно.
Маягт 3.3
ЗХ /ТЗХ/ тогтоох бохирдуулах бодисын агаарт хаях үзүүлэлт
|
Үйлд
вэр
|
Цех
|
Бохирдуулах бодис хаях
|
Жилд ажил лах
цаг
|
Хортой бодис гаргах эх үүс
вэрийн нэр
|
Гаргах эх үүсвэрийн тоо
|
|||||
|
Нэр
|
Too ширхэг
|
|||||||||
|
0
|
И
|
О
|
И
|
0
|
И
|
0
|
И
|
|||
|
1
|
2
|
3
|
4
|
5
|
6
|
7
|
8
|
9
|
10
|
11
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Үргэлжлэл
|
|
|
|
Бүдүүвч
зураг дээрхи No
|
Эх үүсвэр
үүсвэрийн өндөр (м)
|
Яндангийн
голч (м)
|
Эх үүсвэрийн гаралт дээрх бохирдлын үзүүлэлт
|
|||||||
|
Хурд
мс
|
нэг яндан гийн гар гах эзлэ-хүүн, мЗс
|
Температур °С
|
||||||||
|
0
|
И
|
0
|
И
|
0 | И
|
0
|
И
|
О И
|
0
|
И
|
|
|
13
|
14
|
15
|
16
|
17 I 18
|
19
|
20
|
21
|
22
|
23 24
|
|
Үргзлжлэл
|
Бүдүүвч зурган дээрх байршил
|
Цэвэрлэгээний байдап
|
||||||||||
|
Цэгэн үүсвэр, булэг үүсвэр, шугаман үүсвэрийн эхлэл
|
Шугаман үүсвэрийн төгсгөл
|
Цэвэрлэх байгуулам жийн нэр, хаягдлыг бууруулах арга хэмжээ
|
Цэвэрлэ-гээний хувь
|
Ашиглап-тын үеийн дундаж цэвэрлэ-
гээний % к«)
|
Цэвэрлэгэ эний дээд хэмжээ
ixmax
|
||||||
|
Xi
|
У1
|
Хг
|
Уг
|
О
|
И
|
0
|
И
|
0
|
И
|
О
|
И
|
|
24
|
25
|
26
|
27
|
28
|
29
|
30
|
31
|
32
|
33
|
34
|
35
|
|
|
|
|
|
|
|
Үргэлжлэл
|
|
|
Бодисын нэр
|
|
|
Бодисын
|
гаралт
|
|
|
|
|
|
0
|
|
|
и
|
|
ЗХ-нд хүрэх он
|
|
|
гс
|
мгмЗ
|
Тжил
|
гс
|
мгмЗ
|
тжил
|
|
|
|
34
|
35
|
36
|
37
|
38
|
39
|
40
|
41
|
Тайлбар: 1. О-одоо цагийн
И-ЗХ-ээр тогтоосон түвшинд хүрэх үед
2. Үйлдвэр хөгжүүлэх төслийн үе шатаар төлөвлөнө.
3. Цэвэрлэгээний хувь ( K )-ийг
Энд: Тт -технологийн тоног төхөөрөмжийн жилд ажиллах хугацаа /цагаар/
Тг - хий цэвэрлэх /шүүх/ төхөөрөмжийн жилд ажиллах хугацаа /цагаар/. Энд цэвэрлэгээ хир байгааг харгалзахгүй.
4. Ашиглалтын үеийн дундаж цэвэрлэгээний зэрэг Ka -ийг
m Ka =
(2) 12) ' (£Л
K1 x T1 + K2 x T2 +................... + Kn x Тп
Tr
Энд: n -хий цэвэрлэх /шүүх/ төхөөрөмжийн ажиллагааны үе шат, нөөц төхөөрөмж зэргийг тооцоод бодит байдалд цэвэрлэгээний зэрэг K өөрчлөгдөж байх хугацааны завсаруудын тoo
T1 + T2 + Тз........................ Tn = Тг
5. Цэвэрлэгээний дээд хэмжээ Kmax -г цэвэрлэх төхөөрөмжөөр орж байгаа бодис бүрээр гаргана.
-ЗХ ТЗХ тогтооход ашигласан эх мэдээний гс, тжил үнэмшил, бүрэн эсэхийн тухай мэдээлэл. Өөрөөр хэлбэл бохирдуулах бодисын гаралтыг улсын тооллогыН; /инвенторизация/ дүнгээр эсвэл шууд хэмжээг тогтоосон, үйлдвэрийн анхны зураг төсөл, технологийн горимоор авсан зэргийг зааж өгнө. Энд улсын тооллогын дүн ашиглах ёстой.
- Гаргаж буй бохирдуулах бодисын хүн амын эрүүл мэнд, хүрээлэн буй орчин ус, хөрс, ургамал амьтны аймаг гэх мэт-д учруулах хохирлын тухай мэдээлэл..
Дөрөв. ЗХ /ТЗХ/-г тoгтoox тооцоо хийх
14.3Х /ТЗХ/ тогтоох агаарын чанарын шалгуур нь:
а/.Эх үусвэрээс агаарт гаргах бохирдуулах бодисын 3X /Т3X/-г тогтоох үндэс болох агаарын чанарын үзүүлэлт нь стандартаар тогтоосон XA болно. Иймээс
нөхцөл биелж байх ёстой. Энд C- "............................................................................. .3X тогтоох журам"-д заасан
программуудаар тооцоолон гаргасан газар орчмын үе давхарга дахь хорт бодисын тооцооны агууламж.
Жич: XA болон С-г бохирдуулах бодисын нэг удаагийн хамгийн их агууламжийн хэмжээгээр авна.
Нэг удаагийн хамгийн их ХА-нд үндэслэн г/с-ээр илэрхийлсэн 3XfT3X/ нь үндсэн норм болох боловч тухайн эх үүсвэрийн ажиллах цаг агаарын бохирдлын эдийн засгийн болон экологийн үр дагварыг үнэлэхэд ашиглагдана.
-Хэрэв агаарт хэд хэдэн төрлийн /n/ хортой бодис гарч байвал тэдгээрийн хам үйлчилгээг тооцно.
-Хот суурин газарт тооцооны буюу туршилтын /хэмжилтийн/ apгаар тодорхойлсон бохирдуулах бодисын дэвсгэр хэмжээ (фон) Cq /мг/мЗ /-r тооцсон бол /1/ томъёоны С-ийн оронд C+Cq гэж авна. n төрлийн бохирдуулах бодисын хам үйлчлэлийг тооцохдоо тухайн i дүгээр бодис бүрийн дэвсгэр агууламжийг мөн тооцно.
-Амралт сувиллын газар, хотын ногоон бүсэнд /1/ томъёоны баруун гар талын тоог O.8-aap авна.
-3X /T3X/, Cq-ийн утгыг XA тогтоосон хугацааны завсраар /20 мин, хоног гэх мэт/ авна.
-3X /T3X/ тогтооход ашиглах арга, тооцооны программыг Байгаль орчны асуудал эрхэлсэн төрийн захиргааны төв байгууллагаас тогтоож байна.
-Тухайн хот суурингийн хувьд ЗХ /ТЗХ/ тогтоох гэж байгаа тухайн төрлийн бохирдуулах бодисын агаар дахь агууламж нь стандартаар тогтоосон ХА-д хүрдэггүй бол мэргэжлийн албатай зөвшилцсөний үндсэн дээр ЗХ тогтоохгүй байж болно.
б/ Агаарын бохирдлын тооцоо хийх программын нэр ашиглаж болох программын нэрийг хавсралт З-т өгөв. Цаашид нэмж ашиглаж болох программыг Байгаль орчны асуудал эрхэлсэн төрийн захиргааны төв байгууллага батлана.
в/ Агаарт бохирдуулах бодис тархах нөхцлийг тодорхойлоход ашигласан цаг уурын узүулэлтүүд. Үүнийг 4.1 дүгээр маяггад үзуүлэв.
Маягт 4.1
Агаарт бохирдуулах бодис гаргах цаг уурын нөхцлийн үзүүлэлт
|
Үзүүлэлтүүд
|
Хэмжээ4
|
|
Агаарын тогтворгүйжлийн коэффициент
|
|
|
Хотгор гүдгэрийн коэффициент
|
|
|
Жилийн хамгийн дулаан сарын дундаж хамгийн их температур, С
|
|
|
Жилийн хамгийн хүйтэн сарын дундаж температур, С
|
|
|
Жилийн дундаж салхины чиглэлийн давтагдал %-оор
|
|
|
X
|
• • •
|
|
ЗХ
|
|
|
3
|
|
|
ЗӨ
|
...
|
|
Ө
|
|
|
БӨ
|
|
|
Б
|
|
|
БХ
|
...
|
|
5 хувиас илүү давтагдалтай жилийн дундаж салхины хурд
|
...
|
Тайлбар: 1 -үзүүлэлтүүдийг тухайн үед нөхөж бичнэ.
2 -1 км-т 250 м-ээс илүү харьцангуй өндөршилтэй уулархаг, хотгор гүдгэртэй нутагт энэ үзүүлэлтийг
Ус цаг уурын албанаас тогтооно.
г/ Тоон загвар ашиглаж агаарын бохирдлын түвшинг уйлдвэрийн одоогийн нөхцөлд болон цаашдын хөгжлийг тооцон хоёр янзаар хийнэ. Уг тооцооны дүнгээр уйлдвэрийн орчин тойронг оролцуулсан ерөнхий бүдүүвч зураг дээр бохирдуулах бодисын агүуламжийн ижил утгын шугам татсан зураглал үйлдэнэ. Энд ялангуяа орон сууцны хороолол болон ногоон байгууламж, тусгай хамгаалалттай газар нутгийн хязгаарлалт хамгаалалтын бүсэнд бохирдол ямар байгааг онцлон үзүүлнэ. Мөн орчны агаарын бохирдолд хамгийн их нөлөө үзүүлж байгаа эх үүсвэрийн нэр байршлыг 4.2 дугаар маягтад үзүүлнэ.
Агаарын бохирдолд хамгийн их нөлөө үзүүлж байгаа эх үүсвэрийн нэрс
Маягт 4.2
|
Бодисын нэр
|
Тооцоолсон хамгийн
их агууламж мгмЗ
|
Бохирдолд хамгийн
их нөлөөтэй эх
үүсвэрүуд
|
Эх үүсвэр
аль цех хэсэгт хамрах
|
||
|
|
Орон
сууцны
хороолол
|
АЦХБ-ийн
хил дээр
|
Бүдүүвч
зураг
дээрх
дугаар
|
Нөлөөл
лийн хувийн
жин %
|
|
|
|
|
||||
|
|
|
||||
|
|
|
||||
|
1
|
2
|
3
|
4
|
5
|
6
|
д/ Бохирдуулах бодис бүрээр ЗХ T3X/-r тогтоож 4.3 дугаар маягтыг бөглөнө.
Маягт 4.3
Агаарт гаргах бохирдуулах бодисын зөвшөөрөгдөх хэмжээ
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Үйлд
вэр
иин
цех
тал
бай
|
Бүдүү
вч
зураг
дээр
хи эх
үүсвэ
рийн
ду
гаар
|
|
ЗХ /ТЗХ/
|
|
|
|
||||||
|
Одоогийн
байдал
он
|
199 онд
|
199...
|
|
|
|
|
||||||
|
|
онд
|
|
|
|
|
|||||||
|
|
|
|
|
ЗХ
|
|
|||||||
|
|
|
|
|
|
ЗХ-
|
|||||||
|
|
|
|
|
|
нд
|
|||||||
|
|
|
|
|
|
хү
|
|||||||
|
гс
|
тжил
|
гс
|
тж
|
гс
|
тж
|
гс
|
тж
|
гс
|
т
|
рэх
|
||
|
|
|
|
ил
|
|
ил
|
|
ил
|
|
ж
|
он
|
||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
ил
|
|
|
|
1
|
2
|
3
|
4
|
5
|
6
|
7
|
8
|
9
|
10
|
11
|
12
|
13
|
Үйлдвэрийн хэвийн ажиллагаатай үед гаргадаг бодис
Цех 1
Цех 20 ДҮН
Ослын үед
Цех 1
Цех 20 ДҮН
Тайлбар: 1.Маягтыг бохирдуулах бодис бүрээр зохионо.
2.Маягтын 5-10-р хүснэгтэнд ЗХ-нд хүрэх арга хэмжээг
оныг заана.
З.Томоохон үйлдвэрийн хувьд аймаг нийслэл-ийн мэргэжлийн албаны шаардлагаар үйлдвэрийн хувьд бүхэлд нь ЗХ тогтоож маягг зохиож болно.
4.Хот /нийслэлийн/ агаар дахь тухайн бохирдуулах бодисын дэвсгэр агууламжийн хэмжээ нь стандартаар тогтоосон хүлцэх хэмжээ нээс бага байдаг бол тухайн үйлдвэрийн ЗХ-г агаарт гаргаж буй бохирдуулах бодисын хэмжээгээр нь тогтоон өгч болно.
e/ Хэрэв тухайн хот нийслэл-ийн агаар дахь ямар нэг бохирдуулах бодисын дэвсгэр агууламжийн хэмжээ нь стандартаар тогтоосон хүлцэх хэмжээнээс хэтэрдэг бол төслөөр тогтоож байгаа ЗХ-г мэргэжлийн алба хянан үзэж тухайн шатны Засаг даргын тамгын газар үйлдвэр, салбарын яам, газар компани, концерн, корпораци-ийн удирдлагатай зохицон ЗХ-г шатлан бууруулах төлөвлөгөө маягт 4.4 хийнэ.
Маягт 4.4
ЗХ-нд хүрэх зорилгоор......................................................................
хотын .............................................................. үйлдвэрээс агаарт
гаргах бохирдуулах бодисынхэмжээг бууруулах төлөвлөгөө
|
Үйлдвэр
|
Ьүдүүвч зураг дээрх эх
|
Арга
|
Биелүүлэх он
|
Шаардагдах зардал мян.төгрөг
|
||
|
цехийн нэр
|
үүсвэ рийн дугаар
|
хэмжээний нэр
|
Эхлэл
|
Төгсгөл
|
хөрөнгө оруулалт
|
үндсэн үйл ажил лагаа
|
|
1
|
2
|
3
|
4
|
5
|
6
|
7
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Гаргах
|
хэмжээ
|
|
|
Хариуцах эзэн
|
|||
|
Бодисын нэр
|
арга хэмжээ авахын өмнө
|
|
арга хэмжээ авснаас хойш
|
|
|||||
|
|
гс
|
|
тжил
|
|
гс
|
|
тжил
|
|
|
|
|
9
|
|
10
|
|
11
|
|
12
|
|
13
|
Тайлбар: 6.7 дугаар хүснэгтийн эцэст нийлбэр утгыг, 9.10.11. 12-р хүснэгийн эцэст бодис бүрээр гаргах нийлбэр хэмжээг бичнэ.
ё/ Хаягдал багатай технологи хэрэглэх буюу цаашилбал үйлдвэрийн чиглэлийг өөрчлөх, үйлдвэрлэлийн хэмжээг бууруулах хүртэл арга хэрэглэн ЗХ-нд хүрэх боломжийн үндэслэлийг заана.
ж/ Санап болгож буй арга хэмжээний эдийн засгийн үр ашгийг авч үзнэ.
з/ АЦХБ-ын хэмжээг нарийвчилсан бол түүнийг оруулна. и/ АЦХБ-нд багтаж буй хүн амын тухай мэдээ
З.Томоохон үйлдвэрийн хувьд аймаг нийслэл-ийн мэргэжлийн албаны шаардлагаар үйлдвэрийн хувьд бүхэлд нь ЗХ тогтоож маягг зохиож болно.
4.Хот /нийслэлийн/ агаар дахь тухайн бохирдуулах бодисын дэвсгэр агууламжийн хэмжээ нь стандартаар тогтоосон хүлцэх хэмжээ нээс бага байдаг бол тухайн үйлдвэрийн ЗХ-г агаарт гаргаж буй бохирдуулах бодисын хэмжээгээр нь тогтоон өгч болно.
e/ Хэрэв тухайн хот нийслэл-ийн агаар дахь ямар нэг бохирдуулах бодисын дэвсгэр агууламжийн хэмжээ нь стандартаар тогтоосон хүлцэх хэмжээнээс хэтэрдэг бол төслөөр тогтоож байгаа ЗХ-г мэргэжлийн алба хянан үзэж тухайн шатны Засаг даргын тамгын газар үйлдвэр, салбарын яам, газар компани, концерн, корпораци-ийн удирдлагатай зохицон ЗХ-г шатлан бууруулах төлөвлөгөө маягт 4.4 хийнэ.
Маягт 4.4
ЗХ-нд хүрэх зорилгоор......................................................................
хотын ............................................................. уйлдвэрээс агаарт
гаргах бохирдуулах бодисын хэмжээг бууруулах төлөвлөгөө
|
Үилдвэр
цехийн нэр
|
Ьүдүүвч зураг дээрх эх
үүсвэ рийн дугаар
|
Арга
|
Биелүүлэх он
|
Шаардагдах зардал мян.төгрөг
|
||
|
хэмжээний нэр
|
Эхлэл
|
Төгсгөл
|
хөрөнгө оруулалт
|
үндсэн үйл ажил лагаа
|
||
|
1
|
2
|
3
|
4
|
5
|
6
|
7
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Ү
|
ргэлжлэл
|
|
|
|
Гаргах
|
хэмжээ
|
|
|
Хариуцах эзэн
|
|||
|
Бодисын нэр
|
арга хэмжээ авахын өмнө
|
|
арга хэмжээ авснаас хойш
|
|
|||||
|
|
гс
|
|
тжил
|
|
гс
|
|
тжил
|
|
|
|
|
9
|
10
|
|
11
|
|
12
|
|
13
|
|
Тайлбар: 6.7 дугаар хүснэгийн эцэст нийлбэр утгыг, 9.10.11. 12-р хүснэгийн эцэст бодис бүрээр гаргах нийлбэр хэмжээг бичнэ.
ё/ Хаягдал багатай технологи хэрэглэх буюу цаашилбал үйлдвэрийн чиглэлийг өөрчлөх, үйлдвэрлэлийн хэмжээг бууруулах хүртэл арга хэрэглэн ЗХ-нд хүрэх боломжийн үндэслэлийг заана.
ж/ Санап болгож буй арга хэмжээний эдийн засгийн үр ашгийг авч үзнэ.
з/ АЦХБ-ын хэмжээг нарийвчилсан бол түүнийг оруулна.
и/ АЦХБ~нд багтаж буй хүн амын тухай мэдээ
к/ Үйлдвэрийн районд болон ойр орчинд нь тусгай хамгаалалттай газар нутаг, музей, уран баримал, амралт сувиллын газар оршиж байвал энд гарч болох нэмэлт шаардлага арга хэмжээг тусгана.
Тав.Цаг агаарын тохиромжгүй нөхцлийн ЦАТН үед бохирдуулах бодисын ялгаралтыг зохицуулах нь
15.ЦАТН-ийн үед агаарт гаргах бохирдуулах бодисыг зохицуулах арга хэмжээг уг суурин эх үүсвэр бүхий үйлдвэртэй хамтран төсөл боловсруулах байгууллага төлөвлөнө.
Энэ бүлэгт дараах мэдээлэл орно.
аЦАТН-ийн үед агаарт гаргах бохирдуулах бодисыг бууруулах арга хэмжээний төлөвлөгөөг 5.1 дүгээр маягтын дагуу гаргана.
Маягт 5.1
ЦАТН-д агаарт гаргах бохирдуулах бодисын хэмжээг бууруулах арга хэмжээний төлөвлөгөө
|
|
|
|
|
Ялгаралтыг бууруулах эх
|
||
|
Эх
|
Цэх,
|
|
|
үүсвэриин үзүүлэлт
|
||
|
үүсвэ
|
нэгжийн
|
Авах
|
Ялгаралтыг
|
Бүдүүвч
|
Бүдүүвч зураг дээрх
|
|
|
рийн
|
ажлын
|
арга
|
бууруулах
|
зураг
|
байршил М
|
|
|
ажлын
|
талбайн
|
хэмжээ
|
бодис
|
дээрх №
|
Цэгэн үүс
|
Шуга
|
|
төлөвлө
|
дугаар
|
|
|
|
вэр ба бү
|
ман
|
|
гөө
|
|
|
|
|
лэг үүсвэр
|
үүсвэ
|
|
|
|
|
|
|
шугаман
|
риин
|
|
|
|
|
|
|
үүсвэриин
|
төгс
|
|
|
|
|
|
|
эхлэл
|
гөл
|
|
|
|
|
|
|
Xi / У1
|
Х2/У2
|
|
1
|
2
|
3
|
4
|
5
|
6
|
7
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Үргэлжлэл
|
|
|
I
|
|
Ялгаралтыг бууруулах эх үүсвэрийн үзүүлэлт
|
|
|||||
|
|
Эх
|
|
|
|
арга
|
арга
|
арга
|
арга хэм
|
|
Өн
|
үүсвэ
|
Хурд
|
Эзлэ
|
Тем
|
хэмжээ
|
хэм
|
хэм
|
жээний
|
|
дөр
|
риин
|
мс
|
хүүн
|
пера
|
аваа
|
жээ
|
жээ
|
эдиин зас
|
|
(м)
|
голч
|
|
мЗс
|
түр,
|
гүй үед
|
авсан
|
нии үр
|
гиин үр
|
|
|
(м)
|
|
|
С
|
гс
|
үед гс
|
ашиг
|
ашиг
|
|
8
|
9
|
10
|
11
|
12
|
13
|
14
|
15
|
16
|
б/ Технологийн төхөөрөмжийн ашиглалтын бодит онцлогийг харгалзан тухайн авч явуулах арга хэмжээ бүрийн товч агуулгыг бичнэ.
вАвч явуулах арга хэмжээ бүрт бохирдуулах бодисын ялгаралт ямар хэмжээнд өөрчлөгдөх, багасгахыг заана.
гЦАТН-ийн үед бохирдуулах бодисын ялгаралтыг зохицуулах арга хэмжээний эдийн засгийн үнэлгээ хийнэ.
дМөн үед агаарт гарч буй бохирдуулах бодисын ялгаралтанд хяналт тавих ажлын төлөвлөгөөг 6 дугаар бүлгийг тооцон оруулна.
Зургаа.Агаарт гаргах бохирдуулах бодисын ЗХ /ТЗХ/-нд хяналт шинжилгээ хийх
16. /ЗХ ТЗ-нд тавих хяналт-шинжилгээг дараах төрөлд хуваана: агаар бохирдуулах суурин эх үүсвэрээс шууд хэмжих, агаарын чанарын хяналт-шинжилгээний улсын сулжээний болон тухайн суурин эх үүсвэр бүхий аж ахуйн нэгж, байгууллагын дотоодын хяналтын цэг дээр агаар дахь бохирдуулах бодисын тухайн үеийн агууламжинд хэмжилт хийх зэрэг болно.
a/ Шууд эх үүсвэрээс гарч байгаа хяналт тавибап зохих бодисын нэр, хяналт тавих ямар нэг аргын стандарт, хэмжих боломжгүй бодисын нэрийг тусад нь гаргана. Хяналт тавихад ашиглах арга цаашид ашиглаж болох арга орно, хэрэглэх багажийн нэрийг жагсаана. Гэхдээ тухайн үед багаж төхөөрөмж буюу тодорхойлох аргын стандарт батлагдаагүй байсан ч цаашид ямар хяналт тавих тухай зүйл орно. Огт хянах боломжгүй бол балансын арга, хувийн ялгаралтыг тоо цох гэх мэт тооцооны аргаар бохирдуулах бодисын ялгаралтыг үнэлж болно.ЗХ ТЗХ -нд тавих хяналт-шинжилгээний хугацаат төлөвлөгөөний маягтыг 6.1 дугаар маягтад үзүүлэв.
