Нүүр
Хүчингүй эрх зүйн акт 
Сонсох / Сонгосон утга сонсох
Pdf
Word
ХэвлэхБайгаль орчны сайдын 2000 оны 45 тоот тушаалын 2 дугаар хавсралт
Химийн бодисын улсын үзлэг, тооллого явуулах аргачилсан заавар
Нэг. Нийтлэг үндэслэл
1. Аймаг, нийслэл, сум, дүүргийн түвшинд химийн бодисын ашиглалтын байдалд хяналт-шинжилгээ хийх замаар хортой, аюултай бодисын нэр төрөл, тоо хэмжээг байршлаар нь тодорхойлон үнэлж, тэдгээрийг буруу ашигласны улмаас үүдэн гарах болзошгүй аюул, ослоос урьдчилан сэргийлэх, химийн бодисын аюулгүй байдлыг хангах бодлого, арга хэмжээг боловсруулан хэрэгжүүлэхэд химийн бодисын улсын үзлэг, тооллого /Цаашид "Үзлэг, тооллого" гэх/-ын гол зорилго оршино.
2. Үзлэг, тооллого нь Химийн хорт бодисоос хамгаалах тухай хууль, түүнийг хэрэгжүүлэхтэй холбогдон гарсан дараах журам, зааврын хүрээнд явагдана:
· "Химийн хорт бодис үйлдвэрлэх, экспортлох, импортлох, худалдах, ашиглах зөвшөөрөл олгох журам" (Байгаль орчны сайд, Хөдөө аж ахуй, үйлдвэрийн сайдын 1998 оны 86/АЛ20 дугаар хамтарсан тушаалаар баталсан);
· "Химийн хорт бодисын хадгалалт, хамгаалалт, тээвэрлэлт, устгалтын тухай журам" (Байгаль орчны сайдын 1998 oны 84 дүгээр тушаалаар баталсан );
· "Монгол Улсад ургамал хамгаалах бодис турших, бүртгэх, устгах журам" (Байгаль орчны сайд, Хөдөө аж ахуй, үйлдвэрийн сайд, Эрүүл мэнд нийгмийн хамгааллын сайдын 1999 оны 86/A/86 А/164 дүгээр хамтарсан тушаалаар баталсан);
· "Озон задалдаг бодисыг импортлох, худалдах, ашиглах зөвшөөрөл олгох журам" (Монгол Улсын Засгийн газрын 1999 оны 104 дүгээр тогтоолоор баталсан);
· "Ахуйн шавьж, мэрэгч амьтдыг устгах, халдваргүйжүүлэх зориулалтаар хэрэглэх химийн хорт бодисын улсын бүртгэлийн журам" (Эрүүл мэнд, нийгмийн хамгааллын сайдын 1999 оны А/144 дүгээр тушаалаар баталсан);
· "Химийн бодисын ашиглалт, зарцуулалтын бүртгэл хөтлөх аргачилсан заавар" /Үндэсний статистикийн газрын даргын 2000 оны …. тоот тушаалаар зөвшөөрч, Байгаль орчны сайдын 2000 оны ….. тушаалаар баталсан/.
Хоёр. Үзлэг, тооллогын явцад хийх ажил
1. Химийн бодис хэрэглэж байгаа иргэн, аж ахуйн нэгж, байгууллагыг бүрэн хамруулан, тэдний ашиглаж буй химийн бодисыг "Маягт ХБ № 1-Г-д заасан асуулгын дагуу тоолно.
2. Химийн бодисыг тээвэрлэх, хадгалах, ашиглах, устгах үйл ажиллагаанд үзлэг хийж аюулгүй ажиллагааны дүрэм.журмыг хэрэгжүүлэх талаар заавар, зөвлөгөө өгнө.
3. Хэрэглэж буй онцгой хортой, онцгой аюултай, хортой, аюултай ангиллын бодисын xop, аюулын тухай лавлах мэдээллийг бүрдүүлэх, хэвшүүлэхэд дэмжлэг үзүүлнэ.
4. Химийн бодисын орлого, зарлагын бүртгэлтэй танилцан агуулахын үлдэгдэл, орчинд хаягдаж байгаа болон ашиглалтын шаардлага хангахгүй болсон бодисын нэр, тоо хэмжээг "Маягт ХБ №1-1"-ын дагуу гаргана.
5. Химийн хурц болон архаг хордлогыг бүртгэх анхан шатны маягтын хөтлөлт, химийн бодис ашигласны улмаас үүсэх сөрөг нөлөөллөөс урьдчилан сэргийлэх, хордлогын үед анхан шатны тусламж үзүүлэх бэлтгэл ажилтай танилцаж заавар зөвлөлгөө өгнө.
Гурав. Үзлэг, тооллогын зохион байгуулалт, үр дүнгийн тайлан гаргах тухай
1. Аймаг, нийслэлийн Засаг дарга, Химийн хорт бодисын үйл ажиллагааг зохицуулах салбар зөвлөлийн даргын шийдвэрээр байгуулсан аймаг, нийслэлийн ажлын хэсэг тухайн нутаг дэвсгэрийн үзлэг тооллогыг зохион байгуулна.
2. Үзлэг, тооллогыг 2000 оны эхний хагас жилд багтаан явуулна.
3. Үзлэг, тооллогын ажлын хэсэг дараах асуудлыг хамарсан тайлан гаргаж, 2000 оны 3 дугаар улиралд багтаан Байгаль орчны яаманд ирүүлнэ:
3.1. Аймаг, нийслэлийн хэмжээнд хэрэглэж байгаа химийн бодисын нэр, тоо хэмжээ;
3.2. Химийн бодис ашиглагч иргэн, аж ахуйн нэгж, байгууллагын тоо;
3.3. Зориулалтын агуулахгүй, хадгалалтын шаардлага хангаагүй аж ахуйн нэгж, байгууллагын тоо;
3.4. Химийн хорт бодисын үлдэгдэл , илүүдэл нөөцийн хэмжээ, нэр төрөл;
3.5. Нэр хаяг нь тодорхойгүй бодис , түүний хэмжээ;
3.6. Химийн бодисын нөлөөллөөс үүдэн гарсан осол, өвчилсөн хүн, хохирлын байдал / тоо баримтаар/;
3.7. Химийн хурц болон архаг хордлогын талаарх судалгаа.
3.8. Үзлэг, тооллогын мөрөөр хэрэгжүүлэх арга хэмжээний тухай санал, дүгнэлт.
4. Үзлэг, тооллогыг явуулахад химийн бодисын талаар дараах тэмдэглэгээ, мэдээллийг ашиглана:
4.1. Аюулын тэмдгүүд Үндэсний зохицуулгын хуудас дээр цагаан толгойн үсгийн дарааллаар аюулын тэмдгийн утгыг заана:
|
Үсэг
|
Аюулын шинж чанар
|
|
Е
|
тэсрэмтгий
|
|
O
|
исэлддэг
|
|
F
|
онцгой шатамхай
|
|
Т
|
хортой
|
|
С
|
идэмхий
|
|
Хn
|
аюул багатай
|
|
Xi
|
цочроох
|
4.2. Аюулгүй байдлын шошго
Аюулгүй байдлын шошго нь аюулын тэмдгээс тусдаа байрлана. Аюулгүй байдлын тэмдэглэл (аюулын тэмдэг, эрсдэл, аюулгүй байдлын зөвлөмж ) маш тод бичигдсэн байх ёстой. Энэхүү тэмдэглэл бодисын хаяг, шошго эсвэл боодол, хайрцаг дээр байрлана.
Шошгод:
· бодисын ерөнхий найрлага, бүрэлдэхүүн хэсэг бүрийн найрлага
· аюулын тэмдэг
· боодлыг задлах/аюулгүй бол үүнийг заана/ байдал
· үйлдвэрлэсэн газрын нэр
· үйлдвэрлэгч, савлагч, импортлогчийн нэр, хаяг
· боодол болон хайрцаг дахь нийт бодисын тоо хэмжээ
Мөн эдгээр мэдээллийг сав баглаа, хайрцгийн гадна талын нүүрэн дээр тавина.
4.3. Аюулын тухай тэмдэглэл
Бүтээгдэхүүн болон бодисын шошго дээр аюултай тухай тэмдэглэлийг хийх бөгөөд аюулын мэдээлэл их хэмжээтэй бол аюулыг үсэг / E, T гэх мэт/ -ээр тэмдэглэнэ. Аюулгүй байдлыг хангахад нэн чухал бол аюулын тэмдгийг заавал тавина.Тухайн бодист илүү хэмжээгээр голлох аюулын тэмдгийг тавина. Жишээлбэл, C тэмдэг байгаа тохиолдолд Xi, Xn тэмдэг тавих шаардлагагүй.
Европын Холбооноос гаргасан тэмдэглэл, тэдгээрийн хослол:
R1 - Хуурай төлөв байдалд тэсрэмтгий
R2 - Цахилгаан гүйдэл цохих, үрэлт, галын үед тэсрэх эрсдэлтэй
R3 - Цахилгаан гүйдэл цохих, үрэлт, галын хүчин зүйлд ноцтой тэсрэх эрсдэлтэй
R4 – Маш мэдрэмтгий, тэсрэх металлын холимог үүсгэдэг
R5-Халсны улмаас тэсрэлт үүсэж болно
R6- Агаартай болон агааргүй нөхцөлд тэсрэмтгий
R7- Галын аюул үүсгэх шалтгаан болж болно
R8- Шатамхай материалтай нэгдсэнээс галын аюул үүсгэж болно
R9- Шатамхай материалтай хольсон тохиолдолд тэсрэмтгий
R10-Шатдаг
R11-Өндөр шатамтгай
R12-Онцгoй шaтaмтгaй
R13-Онцгой шатамтгай шингэн хий
R14-Уcтaй xүчтэй ypвaлд opнo
R16-Иcэлдүүлэгч бoдиcтoй нэгдвэл тэcpэмтгий
R17-Araapт өөpөө шатнa
R18 -Хэрэглээнд шатамхай, тэсрэмтгий yyp үүсгэж болно
R19-Тэсрэмтгий хэт исэл үүсгэнэ.
R20 -Амьсгалын замд аюул хөнөөлтэй
R21 -Арьсанд хүрвэл аюултай
R22 -Залгивал аюултай
R23 -Амьсгалд хортой
R24 -Арьсанд хүрвэл хортой
R25 -Залгивал хортой
R26 -Амьсгалд маш хортой
R27 -Арьсанд хүрвэл маш хортой
R28 -Залгивал маш хортой
R29 -Ус чөлөөлдөг хорт хийтэй нэгддэг
R30 -Хэрэглээнд өндөр шатамхай болж болно
R31 -Хүчил чөлөөлдөг хорт хийтэй нэгддэг
R32-Хүчил чөлөөлдөг маш хорт хийтэй нэгддэг
R33-Бүлэг аюул үзүүлнэ
R34-Tүлнэ
R35-Ноцтой түлэгдэл үүсгэнэ
R36-Нүдийг цочрооно
R37-Амьсгалын системийг цочрооно
R38-Арьсыг цочрооно
R39-Маш ноцтой буцалтгүй үр нөлөө бүхий аюул үзүүлнэ
R40-Буцалтгүй үр нөлөө бүхий эрсдэлүүд үзүүлнэ
R41-Нүдэнд үзүүлэх ноцтой аюултай
R42-Амьсгалын замыг цочрооно
R43-Арьсыг цочроож мэдрэмтгий болгоно
R44-Халаахад тэсрэлт үүсгэж болно
R45-Хавдар үүсгэх шалтгаан болно
R46-Удамшлын аюул учруулж болно
R47-Төрөлхийн гажиг үүсгэж болно
R48-Удаан хугацаанд хадгалагдан үйлчилсний улмаас эрүүл мэндэд ноцтой аюул учруулна
R- тэмдэглэлийн хослолууд
R14/15-Yc ангижруулагч өндөр шатамхай хийнүүдтэй хүчтэй урвалд орно
R15/29-Ус ялгаруулагч хортой болон өндөр шатамхай хийтэй нэгдэнэ
R20/21-Амьсгалын зам , арьсанд хөнөөлтэй
R21/22-Залгих, арьсанд хүрвэл аюултай
R20/22-Залгих, амьсгалахад хортой
R20/21/22-Амьсгалах, арьсанд хүрэх, залгихад аюултай
R23/24-Арьсанд хүрэх, амьсгалахад хортой
R24/25-Залгих, арьсанд хүрвэл хортой
R23/24/25-Арьсанд хүрэх, залгих, амьсгалахад хортой
R26/27-Амьсгалах, арьсанд хүрвэл маш хортой
R27/28-Залгих, арьсанд хүрвэл маш хортой
R26/28-Амьсгалах, залгивал маш хортой
R26/27/28-Амьсгалах, арьсанд хүрэх, залгивал маш хортой
R36/37-Амьсгалын тогтолцоо, нүдийг цочрооно
R37/38-Арьс, амьсгалын системийг цочрооно
R36/38-Арьс нүдийг цочрооно
R36/37/38-Арьс, нүд, амьсгалын системийг цочрооно
R42/43-Амьсгалах, арьсанд хүрэхэд мэдрэмтгий болгоно
Европын холбооны аюулгүй байдлын зөвлөмжийн тэмдэглэлүүд:
S1-Битүү, таглаатай саванд хадгалах
S2-Хүүхэд хүрэхээс болгоомжлох
S3-Сэрүүн газар хадгалах
S4-Ахуй амьдралын бүсээс хол хадгалах
S5-Үйлдвэрлэгчийн заасан журмын дагуу шингэн бодисыг хадгалах
S6-Үйлдвэрлэгчийн заасан журмын дагуу хий байдалтай бодисыг хадгалах
S7-Сав сайн таглагдсан байх
S8-Савыг хуурай байлгах
S9-Агааржуулалт сайтай газар хадгалах
S12-Битүүмжлэгдсэн саванд бүү хадгал
S13-Амьтны тэжээл, хоол хүнс, унднаас хол хадгалах
S14-Үйлдвэрлэгчээс заасан үл нийцэх бодис, материалаас хол хадгалах
S15-Дулааны эх үүсвэрээс хол хадгалах
S16-Галын эх үүсвэрээс хол хадгалах (тамхи татахыг хориглоно)
S17-Шатамхай материалаас хол хадгалах
S18-Савыг болгоомжтой онгойлгож харьцах
S19-Битүүмжилсэн саванд бүү хадгал
S20-Бодисыг хэрэглэх үед хоол хүнс идэж уухыг хориглоно
S21-Бодисыг хэрэглэх үед тамхи татахыг хориглоно
S22-Tooc бүү амьсгал
S23-Уур, утаа.хий бүү амьсгал
S24-Арьсанд хүрэхээс зайлсхийх
S25-Нүдэнд хүрэхээс зайлсхийх
S26-Нүдэнд орсон тохиолдолд тэр даруй их хэмжээний ycaap зайлах, эмчийн зөвлөлгөө авах
S27-Бохирдсон хувцсыг тэр даруй солих
S28-Арьсанд хүрсэн тохиолдолд үйлдвэрлэгчийн тодорхойлсон заавраар угаах
S29-Шавхруу бүү үлдээ
S30-Уг бүтээгдэхүүн дээр yc бүү нэмж хий
S33-Цэнэг үүсэхээс болгоомжил
S34-Үрэлт, цахилгаан гүйдэл цохихоос зайлсхийх
S35-Бодис, түүний сав нь аюулгүй байдалд хадгалагдах ёстой
S36-Тохирсон хамгаалах хувцас өмсөх
S37-Тохирсон бээлий өмсөх
S38-Хангалтгүй агааржуулалттай нөхцөлд тохирох амьсгалын аппарат хэрэглэх
S39-Нүд , нүүрний хамгаалалт хэрэглэх
S40-Бодисын бохирдуулсан шал ,бусад бүх эд юмсыг үйлдвэрлэгчийн зааврын дагуу цэвэрлэх
S41-Галын аюул буюу тэсрэлтийн үед утааг бүү амьсгал
S42-Химийн бодис шүршин хэрэглэж буй үед амьсгалын аппарат хэрэглэх
S43-Галын аюулын үед тохирох гал унтраагчийг хэрэглэх, yc бүү хэрэглэ
S44-Таны бие эвгүйрхвэл бодисын шошгыг үзүүлэн эмчийн зөвлөгөө ав
S45-Бие эвгүйрэх, аюул ослын үед бодисын шошгыг үзүүлэн эмчийн зөвлөгөө ав
S46-Химийн бодис залгисан тохиолдолд эмчийн зөвлөгөө авах
S47-Үйлдвэрлэгчээс заасан температурыг хэтрүүлэхгүй байх
S48-Чийгийн хэмжээг үйлдвэрлэгчээс заасан хэмжээнд байлгах
S49-Бодисыг зөвхөн эх саванд нь хадгалах
S50-Үйлдвэрлэгчээс тодорхойлсон нэрийн бодисуудтай холихыг хатуу хориглоно
S51-Зөвхөн сайн агааржуулалттай орчинд хэрэглэнэ
S52-Их гадаргуутай орчинд хэрэглэхийг хориглоно
S53-Тэсрэлтээс зайлсхийх, хэрэглэхээс өмнө тусгай зааварчилгатай танилцах
S-тэмдэглэлийн хослол
S1/2-Таглаатай саванд хүүхэд хүрэхээс хол газар хадгал
S3/9 -Сайн агааржуулсан сэрүүн газар хадгал
S3/7/9 -Савыг сайн таглаж сэрүүн газар хадгал
S3/14 -Сэрүүн газар үйлдвэрлэгчээс тодорхойлсон үл тохирох бодисоос хол хадгалах
S3/9/14 -Сэрүүн, агааржилт сайтай газар үйлдвэрээс заасан үл тохирох бодисоос хол хадгал
S3/9/49 -Сайн агааржуулалттай сэрүүн газар зөвхөн эх саванд нь хадгал
S3/9/14/49- Агаар сайн, сэрүүн газар эх саванд нь, үл тохирох бодисоос нь хол хадгал
S7/9 -Савыг сайн таглаж, агааржуулсан газар хадгал
S7/8 -Савыг сайн таглаж хуурай газар хадгал
S20/21 -Бодисыг хэрэглэх үед хоол хүнс идэх, тамхи татахыг хориглоно
S24/25 -Нүд, арьсанд хүрэхээс сэргийл
S36/37 -Тохирсон хамгаалалтын хувцас, бээлий өмсөх
S36/39 -Тохирсон хамгаалалтын хувцас, нүд, нүүрний хамгаалах хэрэгсэл өмсөх
S37/39 -Тохирсон бээлий, нүд, нүүрний хамгаалах хэрэгсэл өмсөх
S36/37/39 -Тохирсон хамгаалалтын хувцас, бээлий, нүд, нүүрний хамгаалах хэрэгсэл өмсөх
S47/49 -Үйлдвэрлэгчээс тогтоосон температурын хэмжээнд зөвхөн эх саванд хадгал
Тайлбар: Лавлагааг" Абу Бакар Чу Ман, Гоулд. Д. Химийн бодисыг ажлын байранд хэрэглэх үед авах аюулгүй ажиллагаа, эрүүл ахуйн арга хэмжээ" номоос авав.
Байгаль орчны сайдын 2000 оны 45 тоот тушаалын 2 дугаар хавсралт
Химийн бодисын улсын үзлэг, тооллого явуулах аргачилсан заавар
Нэг. Нийтлэг үндэслэл
1. Аймаг, нийслэл, сум, дүүргийн түвшинд химийн бодисын ашиглалтын байдалд хяналт-шинжилгээ хийх замаар хортой, аюултай бодисын нэр төрөл, тоо хэмжээг байршлаар нь тодорхойлон үнэлж, тэдгээрийг буруу ашигласны улмаас үүдэн гарах болзошгүй аюул, ослоос урьдчилан сэргийлэх, химийн бодисын аюулгүй байдлыг хангах бодлого, арга хэмжээг боловсруулан хэрэгжүүлэхэд химийн бодисын улсын үзлэг, тооллого /Цаашид "Үзлэг, тооллого" гэх/-ын гол зорилго оршино.
2. Үзлэг, тооллого нь Химийн хорт бодисоос хамгаалах тухай хууль, түүнийг хэрэгжүүлэхтэй холбогдон гарсан дараах журам, зааврын хүрээнд явагдана:
· "Химийн хорт бодис үйлдвэрлэх, экспортлох, импортлох, худалдах, ашиглах зөвшөөрөл олгох журам" (Байгаль орчны сайд, Хөдөө аж ахуй, үйлдвэрийн сайдын 1998 оны 86/АЛ20 дугаар хамтарсан тушаалаар баталсан);
· "Химийн хорт бодисын хадгалалт, хамгаалалт, тээвэрлэлт, устгалтын тухай журам" (Байгаль орчны сайдын 1998 oны 84 дүгээр тушаалаар баталсан );
· "Монгол Улсад ургамал хамгаалах бодис турших, бүртгэх, устгах журам" (Байгаль орчны сайд, Хөдөө аж ахуй, үйлдвэрийн сайд, Эрүүл мэнд нийгмийн хамгааллын сайдын 1999 оны 86/A/86 А/164 дүгээр хамтарсан тушаалаар баталсан);
· "Озон задалдаг бодисыг импортлох, худалдах, ашиглах зөвшөөрөл олгох журам" (Монгол Улсын Засгийн газрын 1999 оны 104 дүгээр тогтоолоор баталсан);
· "Ахуйн шавьж, мэрэгч амьтдыг устгах, халдваргүйжүүлэх зориулалтаар хэрэглэх химийн хорт бодисын улсын бүртгэлийн журам" (Эрүүл мэнд, нийгмийн хамгааллын сайдын 1999 оны А/144 дүгээр тушаалаар баталсан);
· "Химийн бодисын ашиглалт, зарцуулалтын бүртгэл хөтлөх аргачилсан заавар" /Үндэсний статистикийн газрын даргын 2000 оны …. тоот тушаалаар зөвшөөрч, Байгаль орчны сайдын 2000 оны ….. тушаалаар баталсан/.
Хоёр. Үзлэг, тооллогын явцад хийх ажил
1. Химийн бодис хэрэглэж байгаа иргэн, аж ахуйн нэгж, байгууллагыг бүрэн хамруулан, тэдний ашиглаж буй химийн бодисыг "Маягт ХБ № 1-Г-д заасан асуулгын дагуу тоолно.
2. Химийн бодисыг тээвэрлэх, хадгалах, ашиглах, устгах үйл ажиллагаанд үзлэг хийж аюулгүй ажиллагааны дүрэм.журмыг хэрэгжүүлэх талаар заавар, зөвлөгөө өгнө.
3. Хэрэглэж буй онцгой хортой, онцгой аюултай, хортой, аюултай ангиллын бодисын xop, аюулын тухай лавлах мэдээллийг бүрдүүлэх, хэвшүүлэхэд дэмжлэг үзүүлнэ.
4. Химийн бодисын орлого, зарлагын бүртгэлтэй танилцан агуулахын үлдэгдэл, орчинд хаягдаж байгаа болон ашиглалтын шаардлага хангахгүй болсон бодисын нэр, тоо хэмжээг "Маягт ХБ №1-1"-ын дагуу гаргана.
5. Химийн хурц болон архаг хордлогыг бүртгэх анхан шатны маягтын хөтлөлт, химийн бодис ашигласны улмаас үүсэх сөрөг нөлөөллөөс урьдчилан сэргийлэх, хордлогын үед анхан шатны тусламж үзүүлэх бэлтгэл ажилтай танилцаж заавар зөвлөлгөө өгнө.
Гурав. Үзлэг, тооллогын зохион байгуулалт, үр дүнгийн тайлан гаргах тухай
1. Аймаг, нийслэлийн Засаг дарга, Химийн хорт бодисын үйл ажиллагааг зохицуулах салбар зөвлөлийн даргын шийдвэрээр байгуулсан аймаг, нийслэлийн ажлын хэсэг тухайн нутаг дэвсгэрийн үзлэг тооллогыг зохион байгуулна.
2. Үзлэг, тооллогыг 2000 оны эхний хагас жилд багтаан явуулна.
3. Үзлэг, тооллогын ажлын хэсэг дараах асуудлыг хамарсан тайлан гаргаж, 2000 оны 3 дугаар улиралд багтаан Байгаль орчны яаманд ирүүлнэ:
3.1. Аймаг, нийслэлийн хэмжээнд хэрэглэж байгаа химийн бодисын нэр, тоо хэмжээ;
3.2. Химийн бодис ашиглагч иргэн, аж ахуйн нэгж, байгууллагын тоо;
3.3. Зориулалтын агуулахгүй, хадгалалтын шаардлага хангаагүй аж ахуйн нэгж, байгууллагын тоо;
3.4. Химийн хорт бодисын үлдэгдэл , илүүдэл нөөцийн хэмжээ, нэр төрөл;
3.5. Нэр хаяг нь тодорхойгүй бодис , түүний хэмжээ;
3.6. Химийн бодисын нөлөөллөөс үүдэн гарсан осол, өвчилсөн хүн, хохирлын байдал / тоо баримтаар/;
3.7. Химийн хурц болон архаг хордлогын талаарх судалгаа.
3.8. Үзлэг, тооллогын мөрөөр хэрэгжүүлэх арга хэмжээний тухай санал, дүгнэлт.
4. Үзлэг, тооллогыг явуулахад химийн бодисын талаар дараах тэмдэглэгээ, мэдээллийг ашиглана:
4.1. Аюулын тэмдгүүд Үндэсний зохицуулгын хуудас дээр цагаан толгойн үсгийн дарааллаар аюулын тэмдгийн утгыг заана:
|
Үсэг
|
Аюулын шинж чанар
|
|
Е
|
тэсрэмтгий
|
|
O
|
исэлддэг
|
|
F
|
онцгой шатамхай
|
|
Т
|
хортой
|
|
С
|
идэмхий
|
|
Хn
|
аюул багатай
|
|
Xi
|
цочроох
|
4.2. Аюулгүй байдлын шошго
Аюулгүй байдлын шошго нь аюулын тэмдгээс тусдаа байрлана. Аюулгүй байдлын тэмдэглэл (аюулын тэмдэг, эрсдэл, аюулгүй байдлын зөвлөмж ) маш тод бичигдсэн байх ёстой. Энэхүү тэмдэглэл бодисын хаяг, шошго эсвэл боодол, хайрцаг дээр байрлана.
Шошгод:
· бодисын ерөнхий найрлага, бүрэлдэхүүн хэсэг бүрийн найрлага
· аюулын тэмдэг
· боодлыг задлах/аюулгүй бол үүнийг заана/ байдал
· үйлдвэрлэсэн газрын нэр
· үйлдвэрлэгч, савлагч, импортлогчийн нэр, хаяг
· боодол болон хайрцаг дахь нийт бодисын тоо хэмжээ
Мөн эдгээр мэдээллийг сав баглаа, хайрцгийн гадна талын нүүрэн дээр тавина.
4.3. Аюулын тухай тэмдэглэл
Бүтээгдэхүүн болон бодисын шошго дээр аюултай тухай тэмдэглэлийг хийх бөгөөд аюулын мэдээлэл их хэмжээтэй бол аюулыг үсэг / E, T гэх мэт/ -ээр тэмдэглэнэ. Аюулгүй байдлыг хангахад нэн чухал бол аюулын тэмдгийг заавал тавина.Тухайн бодист илүү хэмжээгээр голлох аюулын тэмдгийг тавина. Жишээлбэл, C тэмдэг байгаа тохиолдолд Xi, Xn тэмдэг тавих шаардлагагүй.
Европын Холбооноос гаргасан тэмдэглэл, тэдгээрийн хослол:
R1 - Хуурай төлөв байдалд тэсрэмтгий
R2 - Цахилгаан гүйдэл цохих, үрэлт, галын үед тэсрэх эрсдэлтэй
R3 - Цахилгаан гүйдэл цохих, үрэлт, галын хүчин зүйлд ноцтой тэсрэх эрсдэлтэй
R4 – Маш мэдрэмтгий, тэсрэх металлын холимог үүсгэдэг
R5-Халсны улмаас тэсрэлт үүсэж болно
R6- Агаартай болон агааргүй нөхцөлд тэсрэмтгий
R7- Галын аюул үүсгэх шалтгаан болж болно
R8- Шатамхай материалтай нэгдсэнээс галын аюул үүсгэж болно
R9- Шатамхай материалтай хольсон тохиолдолд тэсрэмтгий
R10-Шатдаг
R11-Өндөр шатамтгай
R12-Онцгoй шaтaмтгaй
R13-Онцгой шатамтгай шингэн хий
R14-Уcтaй xүчтэй ypвaлд opнo
R16-Иcэлдүүлэгч бoдиcтoй нэгдвэл тэcpэмтгий
R17-Araapт өөpөө шатнa
R18 -Хэрэглээнд шатамхай, тэсрэмтгий yyp үүсгэж болно
R19-Тэсрэмтгий хэт исэл үүсгэнэ.
R20 -Амьсгалын замд аюул хөнөөлтэй
R21 -Арьсанд хүрвэл аюултай
R22 -Залгивал аюултай
R23 -Амьсгалд хортой
R24 -Арьсанд хүрвэл хортой
R25 -Залгивал хортой
R26 -Амьсгалд маш хортой
R27 -Арьсанд хүрвэл маш хортой
R28 -Залгивал маш хортой
R29 -Ус чөлөөлдөг хорт хийтэй нэгддэг
R30 -Хэрэглээнд өндөр шатамхай болж болно
R31 -Хүчил чөлөөлдөг хорт хийтэй нэгддэг
R32-Хүчил чөлөөлдөг маш хорт хийтэй нэгддэг
R33-Бүлэг аюул үзүүлнэ
R34-Tүлнэ
R35-Ноцтой түлэгдэл үүсгэнэ
R36-Нүдийг цочрооно
R37-Амьсгалын системийг цочрооно
R38-Арьсыг цочрооно
R39-Маш ноцтой буцалтгүй үр нөлөө бүхий аюул үзүүлнэ
R40-Буцалтгүй үр нөлөө бүхий эрсдэлүүд үзүүлнэ
R41-Нүдэнд үзүүлэх ноцтой аюултай
R42-Амьсгалын замыг цочрооно
R43-Арьсыг цочроож мэдрэмтгий болгоно
R44-Халаахад тэсрэлт үүсгэж болно
R45-Хавдар үүсгэх шалтгаан болно
R46-Удамшлын аюул учруулж болно
R47-Төрөлхийн гажиг үүсгэж болно
R48-Удаан хугацаанд хадгалагдан үйлчилсний улмаас эрүүл мэндэд ноцтой аюул учруулна
R- тэмдэглэлийн хослолууд
R14/15-Yc ангижруулагч өндөр шатамхай хийнүүдтэй хүчтэй урвалд орно
R15/29-Ус ялгаруулагч хортой болон өндөр шатамхай хийтэй нэгдэнэ
R20/21-Амьсгалын зам , арьсанд хөнөөлтэй
R21/22-Залгих, арьсанд хүрвэл аюултай
R20/22-Залгих, амьсгалахад хортой
R20/21/22-Амьсгалах, арьсанд хүрэх, залгихад аюултай
R23/24-Арьсанд хүрэх, амьсгалахад хортой
R24/25-Залгих, арьсанд хүрвэл хортой
R23/24/25-Арьсанд хүрэх, залгих, амьсгалахад хортой
R26/27-Амьсгалах, арьсанд хүрвэл маш хортой
R27/28-Залгих, арьсанд хүрвэл маш хортой
R26/28-Амьсгалах, залгивал маш хортой
R26/27/28-Амьсгалах, арьсанд хүрэх, залгивал маш хортой
R36/37-Амьсгалын тогтолцоо, нүдийг цочрооно
R37/38-Арьс, амьсгалын системийг цочрооно
R36/38-Арьс нүдийг цочрооно
R36/37/38-Арьс, нүд, амьсгалын системийг цочрооно
R42/43-Амьсгалах, арьсанд хүрэхэд мэдрэмтгий болгоно
Европын холбооны аюулгүй байдлын зөвлөмжийн тэмдэглэлүүд:
S1-Битүү, таглаатай саванд хадгалах
S2-Хүүхэд хүрэхээс болгоомжлох
S3-Сэрүүн газар хадгалах
S4-Ахуй амьдралын бүсээс хол хадгалах
S5-Үйлдвэрлэгчийн заасан журмын дагуу шингэн бодисыг хадгалах
S6-Үйлдвэрлэгчийн заасан журмын дагуу хий байдалтай бодисыг хадгалах
S7-Сав сайн таглагдсан байх
S8-Савыг хуурай байлгах
S9-Агааржуулалт сайтай газар хадгалах
S12-Битүүмжлэгдсэн саванд бүү хадгал
S13-Амьтны тэжээл, хоол хүнс, унднаас хол хадгалах
S14-Үйлдвэрлэгчээс заасан үл нийцэх бодис, материалаас хол хадгалах
S15-Дулааны эх үүсвэрээс хол хадгалах
S16-Галын эх үүсвэрээс хол хадгалах (тамхи татахыг хориглоно)
S17-Шатамхай материалаас хол хадгалах
S18-Савыг болгоомжтой онгойлгож харьцах
S19-Битүүмжилсэн саванд бүү хадгал
S20-Бодисыг хэрэглэх үед хоол хүнс идэж уухыг хориглоно
S21-Бодисыг хэрэглэх үед тамхи татахыг хориглоно
S22-Tooc бүү амьсгал
S23-Уур, утаа.хий бүү амьсгал
S24-Арьсанд хүрэхээс зайлсхийх
S25-Нүдэнд хүрэхээс зайлсхийх
S26-Нүдэнд орсон тохиолдолд тэр даруй их хэмжээний ycaap зайлах, эмчийн зөвлөлгөө авах
S27-Бохирдсон хувцсыг тэр даруй солих
S28-Арьсанд хүрсэн тохиолдолд үйлдвэрлэгчийн тодорхойлсон заавраар угаах
S29-Шавхруу бүү үлдээ
S30-Уг бүтээгдэхүүн дээр yc бүү нэмж хий
S33-Цэнэг үүсэхээс болгоомжил
S34-Үрэлт, цахилгаан гүйдэл цохихоос зайлсхийх
S35-Бодис, түүний сав нь аюулгүй байдалд хадгалагдах ёстой
S36-Тохирсон хамгаалах хувцас өмсөх
S37-Тохирсон бээлий өмсөх
S38-Хангалтгүй агааржуулалттай нөхцөлд тохирох амьсгалын аппарат хэрэглэх
S39-Нүд , нүүрний хамгаалалт хэрэглэх
S40-Бодисын бохирдуулсан шал ,бусад бүх эд юмсыг үйлдвэрлэгчийн зааврын дагуу цэвэрлэх
S41-Галын аюул буюу тэсрэлтийн үед утааг бүү амьсгал
S42-Химийн бодис шүршин хэрэглэж буй үед амьсгалын аппарат хэрэглэх
S43-Галын аюулын үед тохирох гал унтраагчийг хэрэглэх, yc бүү хэрэглэ
S44-Таны бие эвгүйрхвэл бодисын шошгыг үзүүлэн эмчийн зөвлөгөө ав
S45-Бие эвгүйрэх, аюул ослын үед бодисын шошгыг үзүүлэн эмчийн зөвлөгөө ав
S46-Химийн бодис залгисан тохиолдолд эмчийн зөвлөгөө авах
S47-Үйлдвэрлэгчээс заасан температурыг хэтрүүлэхгүй байх
S48-Чийгийн хэмжээг үйлдвэрлэгчээс заасан хэмжээнд байлгах
S49-Бодисыг зөвхөн эх саванд нь хадгалах
S50-Үйлдвэрлэгчээс тодорхойлсон нэрийн бодисуудтай холихыг хатуу хориглоно
S51-Зөвхөн сайн агааржуулалттай орчинд хэрэглэнэ
S52-Их гадаргуутай орчинд хэрэглэхийг хориглоно
S53-Тэсрэлтээс зайлсхийх, хэрэглэхээс өмнө тусгай зааварчилгатай танилцах
S-тэмдэглэлийн хослол
S1/2-Таглаатай саванд хүүхэд хүрэхээс хол газар хадгал
S3/9 -Сайн агааржуулсан сэрүүн газар хадгал
S3/7/9 -Савыг сайн таглаж сэрүүн газар хадгал
S3/14 -Сэрүүн газар үйлдвэрлэгчээс тодорхойлсон үл тохирох бодисоос хол хадгалах
S3/9/14 -Сэрүүн, агааржилт сайтай газар үйлдвэрээс заасан үл тохирох бодисоос хол хадгал
S3/9/49 -Сайн агааржуулалттай сэрүүн газар зөвхөн эх саванд нь хадгал
S3/9/14/49- Агаар сайн, сэрүүн газар эх саванд нь, үл тохирох бодисоос нь хол хадгал
S7/9 -Савыг сайн таглаж, агааржуулсан газар хадгал
S7/8 -Савыг сайн таглаж хуурай газар хадгал
S20/21 -Бодисыг хэрэглэх үед хоол хүнс идэх, тамхи татахыг хориглоно
S24/25 -Нүд, арьсанд хүрэхээс сэргийл
S36/37 -Тохирсон хамгаалалтын хувцас, бээлий өмсөх
S36/39 -Тохирсон хамгаалалтын хувцас, нүд, нүүрний хамгаалах хэрэгсэл өмсөх
S37/39 -Тохирсон бээлий, нүд, нүүрний хамгаалах хэрэгсэл өмсөх
S36/37/39 -Тохирсон хамгаалалтын хувцас, бээлий, нүд, нүүрний хамгаалах хэрэгсэл өмсөх
S47/49 -Үйлдвэрлэгчээс тогтоосон температурын хэмжээнд зөвхөн эх саванд хадгал
Тайлбар: Лавлагааг" Абу Бакар Чу Ман, Гоулд. Д. Химийн бодисыг ажлын байранд хэрэглэх үед авах аюулгүй ажиллагаа, эрүүл ахуйн арга хэмжээ" номоос авав.
Байгаль орчны сайдын 2000 оны 45 тоот тушаалын 2 дугаар хавсралт
Химийн бодисын улсын үзлэг, тооллого явуулах аргачилсан заавар
Нэг. Нийтлэг үндэслэл
1. Аймаг, нийслэл, сум, дүүргийн түвшинд химийн бодисын ашиглалтын байдалд хяналт-шинжилгээ хийх замаар хортой, аюултай бодисын нэр төрөл, тоо хэмжээг байршлаар нь тодорхойлон үнэлж, тэдгээрийг буруу ашигласны улмаас үүдэн гарах болзошгүй аюул, ослоос урьдчилан сэргийлэх, химийн бодисын аюулгүй байдлыг хангах бодлого, арга хэмжээг боловсруулан хэрэгжүүлэхэд химийн бодисын улсын үзлэг, тооллого /Цаашид "Үзлэг, тооллого" гэх/-ын гол зорилго оршино.
2. Үзлэг, тооллого нь Химийн хорт бодисоос хамгаалах тухай хууль, түүнийг хэрэгжүүлэхтэй холбогдон гарсан дараах журам, зааврын хүрээнд явагдана:
· "Химийн хорт бодис үйлдвэрлэх, экспортлох, импортлох, худалдах, ашиглах зөвшөөрөл олгох журам" (Байгаль орчны сайд, Хөдөө аж ахуй, үйлдвэрийн сайдын 1998 оны 86/АЛ20 дугаар хамтарсан тушаалаар баталсан);
· "Химийн хорт бодисын хадгалалт, хамгаалалт, тээвэрлэлт, устгалтын тухай журам" (Байгаль орчны сайдын 1998 oны 84 дүгээр тушаалаар баталсан );
· "Монгол Улсад ургамал хамгаалах бодис турших, бүртгэх, устгах журам" (Байгаль орчны сайд, Хөдөө аж ахуй, үйлдвэрийн сайд, Эрүүл мэнд нийгмийн хамгааллын сайдын 1999 оны 86/A/86 А/164 дүгээр хамтарсан тушаалаар баталсан);
· "Озон задалдаг бодисыг импортлох, худалдах, ашиглах зөвшөөрөл олгох журам" (Монгол Улсын Засгийн газрын 1999 оны 104 дүгээр тогтоолоор баталсан);
· "Ахуйн шавьж, мэрэгч амьтдыг устгах, халдваргүйжүүлэх зориулалтаар хэрэглэх химийн хорт бодисын улсын бүртгэлийн журам" (Эрүүл мэнд, нийгмийн хамгааллын сайдын 1999 оны А/144 дүгээр тушаалаар баталсан);
· "Химийн бодисын ашиглалт, зарцуулалтын бүртгэл хөтлөх аргачилсан заавар" /Үндэсний статистикийн газрын даргын 2000 оны …. тоот тушаалаар зөвшөөрч, Байгаль орчны сайдын 2000 оны ….. тушаалаар баталсан/.
Хоёр. Үзлэг, тооллогын явцад хийх ажил
1. Химийн бодис хэрэглэж байгаа иргэн, аж ахуйн нэгж, байгууллагыг бүрэн хамруулан, тэдний ашиглаж буй химийн бодисыг "Маягт ХБ № 1-Г-д заасан асуулгын дагуу тоолно.
2. Химийн бодисыг тээвэрлэх, хадгалах, ашиглах, устгах үйл ажиллагаанд үзлэг хийж аюулгүй ажиллагааны дүрэм.журмыг хэрэгжүүлэх талаар заавар, зөвлөгөө өгнө.
3. Хэрэглэж буй онцгой хортой, онцгой аюултай, хортой, аюултай ангиллын бодисын xop, аюулын тухай лавлах мэдээллийг бүрдүүлэх, хэвшүүлэхэд дэмжлэг үзүүлнэ.
4. Химийн бодисын орлого, зарлагын бүртгэлтэй танилцан агуулахын үлдэгдэл, орчинд хаягдаж байгаа болон ашиглалтын шаардлага хангахгүй болсон бодисын нэр, тоо хэмжээг "Маягт ХБ №1-1"-ын дагуу гаргана.
5. Химийн хурц болон архаг хордлогыг бүртгэх анхан шатны маягтын хөтлөлт, химийн бодис ашигласны улмаас үүсэх сөрөг нөлөөллөөс урьдчилан сэргийлэх, хордлогын үед анхан шатны тусламж үзүүлэх бэлтгэл ажилтай танилцаж заавар зөвлөлгөө өгнө.
Гурав. Үзлэг, тооллогын зохион байгуулалт, үр дүнгийн тайлан гаргах тухай
1. Аймаг, нийслэлийн Засаг дарга, Химийн хорт бодисын үйл ажиллагааг зохицуулах салбар зөвлөлийн даргын шийдвэрээр байгуулсан аймаг, нийслэлийн ажлын хэсэг тухайн нутаг дэвсгэрийн үзлэг тооллогыг зохион байгуулна.
2. Үзлэг, тооллогыг 2000 оны эхний хагас жилд багтаан явуулна.
3. Үзлэг, тооллогын ажлын хэсэг дараах асуудлыг хамарсан тайлан гаргаж, 2000 оны 3 дугаар улиралд багтаан Байгаль орчны яаманд ирүүлнэ:
3.1. Аймаг, нийслэлийн хэмжээнд хэрэглэж байгаа химийн бодисын нэр, тоо хэмжээ;
3.2. Химийн бодис ашиглагч иргэн, аж ахуйн нэгж, байгууллагын тоо;
3.3. Зориулалтын агуулахгүй, хадгалалтын шаардлага хангаагүй аж ахуйн нэгж, байгууллагын тоо;
3.4. Химийн хорт бодисын үлдэгдэл , илүүдэл нөөцийн хэмжээ, нэр төрөл;
3.5. Нэр хаяг нь тодорхойгүй бодис , түүний хэмжээ;
3.6. Химийн бодисын нөлөөллөөс үүдэн гарсан осол, өвчилсөн хүн, хохирлын байдал / тоо баримтаар/;
3.7. Химийн хурц болон архаг хордлогын талаарх судалгаа.
3.8. Үзлэг, тооллогын мөрөөр хэрэгжүүлэх арга хэмжээний тухай санал, дүгнэлт.
4. Үзлэг, тооллогыг явуулахад химийн бодисын талаар дараах тэмдэглэгээ, мэдээллийг ашиглана:
4.1. Аюулын тэмдгүүд Үндэсний зохицуулгын хуудас дээр цагаан толгойн үсгийн дарааллаар аюулын тэмдгийн утгыг заана:
|
Үсэг
|
Аюулын шинж чанар
|
|
Е
|
тэсрэмтгий
|
|
O
|
исэлддэг
|
|
F
|
онцгой шатамхай
|
|
Т
|
хортой
|
|
С
|
идэмхий
|
|
Хn
|
аюул багатай
|
|
Xi
|
цочроох
|
4.2. Аюулгүй байдлын шошго
Аюулгүй байдлын шошго нь аюулын тэмдгээс тусдаа байрлана. Аюулгүй байдлын тэмдэглэл (аюулын тэмдэг, эрсдэл, аюулгүй байдлын зөвлөмж ) маш тод бичигдсэн байх ёстой. Энэхүү тэмдэглэл бодисын хаяг, шошго эсвэл боодол, хайрцаг дээр байрлана.
Шошгод:
· бодисын ерөнхий найрлага, бүрэлдэхүүн хэсэг бүрийн найрлага
· аюулын тэмдэг
· боодлыг задлах/аюулгүй бол үүнийг заана/ байдал
· үйлдвэрлэсэн газрын нэр
· үйлдвэрлэгч, савлагч, импортлогчийн нэр, хаяг
· боодол болон хайрцаг дахь нийт бодисын тоо хэмжээ
Мөн эдгээр мэдээллийг сав баглаа, хайрцгийн гадна талын нүүрэн дээр тавина.
4.3. Аюулын тухай тэмдэглэл
Бүтээгдэхүүн болон бодисын шошго дээр аюултай тухай тэмдэглэлийг хийх бөгөөд аюулын мэдээлэл их хэмжээтэй бол аюулыг үсэг / E, T гэх мэт/ -ээр тэмдэглэнэ. Аюулгүй байдлыг хангахад нэн чухал бол аюулын тэмдгийг заавал тавина.Тухайн бодист илүү хэмжээгээр голлох аюулын тэмдгийг тавина. Жишээлбэл, C тэмдэг байгаа тохиолдолд Xi, Xn тэмдэг тавих шаардлагагүй.
Европын Холбооноос гаргасан тэмдэглэл, тэдгээрийн хослол:
R1 - Хуурай төлөв байдалд тэсрэмтгий
R2 - Цахилгаан гүйдэл цохих, үрэлт, галын үед тэсрэх эрсдэлтэй
R3 - Цахилгаан гүйдэл цохих, үрэлт, галын хүчин зүйлд ноцтой тэсрэх эрсдэлтэй
R4 – Маш мэдрэмтгий, тэсрэх металлын холимог үүсгэдэг
R5-Халсны улмаас тэсрэлт үүсэж болно
R6- Агаартай болон агааргүй нөхцөлд тэсрэмтгий
R7- Галын аюул үүсгэх шалтгаан болж болно
R8- Шатамхай материалтай нэгдсэнээс галын аюул үүсгэж болно
R9- Шатамхай материалтай хольсон тохиолдолд тэсрэмтгий
R10-Шатдаг
R11-Өндөр шатамтгай
R12-Онцгoй шaтaмтгaй
R13-Онцгой шатамтгай шингэн хий
R14-Уcтaй xүчтэй ypвaлд opнo
R16-Иcэлдүүлэгч бoдиcтoй нэгдвэл тэcpэмтгий
R17-Araapт өөpөө шатнa
R18 -Хэрэглээнд шатамхай, тэсрэмтгий yyp үүсгэж болно
R19-Тэсрэмтгий хэт исэл үүсгэнэ.
R20 -Амьсгалын замд аюул хөнөөлтэй
R21 -Арьсанд хүрвэл аюултай
R22 -Залгивал аюултай
R23 -Амьсгалд хортой
R24 -Арьсанд хүрвэл хортой
R25 -Залгивал хортой
R26 -Амьсгалд маш хортой
R27 -Арьсанд хүрвэл маш хортой
R28 -Залгивал маш хортой
R29 -Ус чөлөөлдөг хорт хийтэй нэгддэг
R30 -Хэрэглээнд өндөр шатамхай болж болно
R31 -Хүчил чөлөөлдөг хорт хийтэй нэгддэг
R32-Хүчил чөлөөлдөг маш хорт хийтэй нэгддэг
R33-Бүлэг аюул үзүүлнэ
R34-Tүлнэ
R35-Ноцтой түлэгдэл үүсгэнэ
R36-Нүдийг цочрооно
R37-Амьсгалын системийг цочрооно
R38-Арьсыг цочрооно
R39-Маш ноцтой буцалтгүй үр нөлөө бүхий аюул үзүүлнэ
R40-Буцалтгүй үр нөлөө бүхий эрсдэлүүд үзүүлнэ
R41-Нүдэнд үзүүлэх ноцтой аюултай
R42-Амьсгалын замыг цочрооно
R43-Арьсыг цочроож мэдрэмтгий болгоно
R44-Халаахад тэсрэлт үүсгэж болно
R45-Хавдар үүсгэх шалтгаан болно
R46-Удамшлын аюул учруулж болно
R47-Төрөлхийн гажиг үүсгэж болно
R48-Удаан хугацаанд хадгалагдан үйлчилсний улмаас эрүүл мэндэд ноцтой аюул учруулна
R- тэмдэглэлийн хослолууд
R14/15-Yc ангижруулагч өндөр шатамхай хийнүүдтэй хүчтэй урвалд орно
R15/29-Ус ялгаруулагч хортой болон өндөр шатамхай хийтэй нэгдэнэ
R20/21-Амьсгалын зам , арьсанд хөнөөлтэй
R21/22-Залгих, арьсанд хүрвэл аюултай
R20/22-Залгих, амьсгалахад хортой
R20/21/22-Амьсгалах, арьсанд хүрэх, залгихад аюултай
R23/24-Арьсанд хүрэх, амьсгалахад хортой
R24/25-Залгих, арьсанд хүрвэл хортой
R23/24/25-Арьсанд хүрэх, залгих, амьсгалахад хортой
R26/27-Амьсгалах, арьсанд хүрвэл маш хортой
R27/28-Залгих, арьсанд хүрвэл маш хортой
R26/28-Амьсгалах, залгивал маш хортой
R26/27/28-Амьсгалах, арьсанд хүрэх, залгивал маш хортой
R36/37-Амьсгалын тогтолцоо, нүдийг цочрооно
R37/38-Арьс, амьсгалын системийг цочрооно
R36/38-Арьс нүдийг цочрооно
R36/37/38-Арьс, нүд, амьсгалын системийг цочрооно
R42/43-Амьсгалах, арьсанд хүрэхэд мэдрэмтгий болгоно
Европын холбооны аюулгүй байдлын зөвлөмжийн тэмдэглэлүүд:
S1-Битүү, таглаатай саванд хадгалах
S2-Хүүхэд хүрэхээс болгоомжлох
S3-Сэрүүн газар хадгалах
S4-Ахуй амьдралын бүсээс хол хадгалах
S5-Үйлдвэрлэгчийн заасан журмын дагуу шингэн бодисыг хадгалах
S6-Үйлдвэрлэгчийн заасан журмын дагуу хий байдалтай бодисыг хадгалах
S7-Сав сайн таглагдсан байх
S8-Савыг хуурай байлгах
S9-Агааржуулалт сайтай газар хадгалах
S12-Битүүмжлэгдсэн саванд бүү хадгал
S13-Амьтны тэжээл, хоол хүнс, унднаас хол хадгалах
S14-Үйлдвэрлэгчээс заасан үл нийцэх бодис, материалаас хол хадгалах
S15-Дулааны эх үүсвэрээс хол хадгалах
S16-Галын эх үүсвэрээс хол хадгалах (тамхи татахыг хориглоно)
S17-Шатамхай материалаас хол хадгалах
S18-Савыг болгоомжтой онгойлгож харьцах
S19-Битүүмжилсэн саванд бүү хадгал
S20-Бодисыг хэрэглэх үед хоол хүнс идэж уухыг хориглоно
S21-Бодисыг хэрэглэх үед тамхи татахыг хориглоно
S22-Tooc бүү амьсгал
S23-Уур, утаа.хий бүү амьсгал
S24-Арьсанд хүрэхээс зайлсхийх
S25-Нүдэнд хүрэхээс зайлсхийх
S26-Нүдэнд орсон тохиолдолд тэр даруй их хэмжээний ycaap зайлах, эмчийн зөвлөлгөө авах
S27-Бохирдсон хувцсыг тэр даруй солих
S28-Арьсанд хүрсэн тохиолдолд үйлдвэрлэгчийн тодорхойлсон заавраар угаах
S29-Шавхруу бүү үлдээ
S30-Уг бүтээгдэхүүн дээр yc бүү нэмж хий
S33-Цэнэг үүсэхээс болгоомжил
S34-Үрэлт, цахилгаан гүйдэл цохихоос зайлсхийх
S35-Бодис, түүний сав нь аюулгүй байдалд хадгалагдах ёстой
S36-Тохирсон хамгаалах хувцас өмсөх
S37-Тохирсон бээлий өмсөх
S38-Хангалтгүй агааржуулалттай нөхцөлд тохирох амьсгалын аппарат хэрэглэх
S39-Нүд , нүүрний хамгаалалт хэрэглэх
S40-Бодисын бохирдуулсан шал ,бусад бүх эд юмсыг үйлдвэрлэгчийн зааврын дагуу цэвэрлэх
S41-Галын аюул буюу тэсрэлтийн үед утааг бүү амьсгал
S42-Химийн бодис шүршин хэрэглэж буй үед амьсгалын аппарат хэрэглэх
S43-Галын аюулын үед тохирох гал унтраагчийг хэрэглэх, yc бүү хэрэглэ
S44-Таны бие эвгүйрхвэл бодисын шошгыг үзүүлэн эмчийн зөвлөгөө ав
S45-Бие эвгүйрэх, аюул ослын үед бодисын шошгыг үзүүлэн эмчийн зөвлөгөө ав
S46-Химийн бодис залгисан тохиолдолд эмчийн зөвлөгөө авах
S47-Үйлдвэрлэгчээс заасан температурыг хэтрүүлэхгүй байх
S48-Чийгийн хэмжээг үйлдвэрлэгчээс заасан хэмжээнд байлгах
S49-Бодисыг зөвхөн эх саванд нь хадгалах
S50-Үйлдвэрлэгчээс тодорхойлсон нэрийн бодисуудтай холихыг хатуу хориглоно
S51-Зөвхөн сайн агааржуулалттай орчинд хэрэглэнэ
S52-Их гадаргуутай орчинд хэрэглэхийг хориглоно
S53-Тэсрэлтээс зайлсхийх, хэрэглэхээс өмнө тусгай зааварчилгатай танилцах
S-тэмдэглэлийн хослол
S1/2-Таглаатай саванд хүүхэд хүрэхээс хол газар хадгал
S3/9 -Сайн агааржуулсан сэрүүн газар хадгал
S3/7/9 -Савыг сайн таглаж сэрүүн газар хадгал
S3/14 -Сэрүүн газар үйлдвэрлэгчээс тодорхойлсон үл тохирох бодисоос хол хадгалах
S3/9/14 -Сэрүүн, агааржилт сайтай газар үйлдвэрээс заасан үл тохирох бодисоос хол хадгал
S3/9/49 -Сайн агааржуулалттай сэрүүн газар зөвхөн эх саванд нь хадгал
S3/9/14/49- Агаар сайн, сэрүүн газар эх саванд нь, үл тохирох бодисоос нь хол хадгал
S7/9 -Савыг сайн таглаж, агааржуулсан газар хадгал
S7/8 -Савыг сайн таглаж хуурай газар хадгал
S20/21 -Бодисыг хэрэглэх үед хоол хүнс идэх, тамхи татахыг хориглоно
S24/25 -Нүд, арьсанд хүрэхээс сэргийл
S36/37 -Тохирсон хамгаалалтын хувцас, бээлий өмсөх
S36/39 -Тохирсон хамгаалалтын хувцас, нүд, нүүрний хамгаалах хэрэгсэл өмсөх
S37/39 -Тохирсон бээлий, нүд, нүүрний хамгаалах хэрэгсэл өмсөх
S36/37/39 -Тохирсон хамгаалалтын хувцас, бээлий, нүд, нүүрний хамгаалах хэрэгсэл өмсөх
S47/49 -Үйлдвэрлэгчээс тогтоосон температурын хэмжээнд зөвхөн эх саванд хадгал
Тайлбар: Лавлагааг" Абу Бакар Чу Ман, Гоулд. Д. Химийн бодисыг ажлын байранд хэрэглэх үед авах аюулгүй ажиллагаа, эрүүл ахуйн арга хэмжээ" номоос авав.
Байгаль орчны сайдын 2000 оны 45 тоот тушаалын 2 дугаар хавсралт
Химийн бодисын улсын үзлэг, тооллого явуулах аргачилсан заавар
Нэг. Нийтлэг үндэслэл
1. Аймаг, нийслэл, сум, дүүргийн түвшинд химийн бодисын ашиглалтын байдалд хяналт-шинжилгээ хийх замаар хортой, аюултай бодисын нэр төрөл, тоо хэмжээг байршлаар нь тодорхойлон үнэлж, тэдгээрийг буруу ашигласны улмаас үүдэн гарах болзошгүй аюул, ослоос урьдчилан сэргийлэх, химийн бодисын аюулгүй байдлыг хангах бодлого, арга хэмжээг боловсруулан хэрэгжүүлэхэд химийн бодисын улсын үзлэг, тооллого /Цаашид "Үзлэг, тооллого" гэх/-ын гол зорилго оршино.
2. Үзлэг, тооллого нь Химийн хорт бодисоос хамгаалах тухай хууль, түүнийг хэрэгжүүлэхтэй холбогдон гарсан дараах журам, зааврын хүрээнд явагдана:
· "Химийн хорт бодис үйлдвэрлэх, экспортлох, импортлох, худалдах, ашиглах зөвшөөрөл олгох журам" (Байгаль орчны сайд, Хөдөө аж ахуй, үйлдвэрийн сайдын 1998 оны 86/АЛ20 дугаар хамтарсан тушаалаар баталсан);
· "Химийн хорт бодисын хадгалалт, хамгаалалт, тээвэрлэлт, устгалтын тухай журам" (Байгаль орчны сайдын 1998 oны 84 дүгээр тушаалаар баталсан );
· "Монгол Улсад ургамал хамгаалах бодис турших, бүртгэх, устгах журам" (Байгаль орчны сайд, Хөдөө аж ахуй, үйлдвэрийн сайд, Эрүүл мэнд нийгмийн хамгааллын сайдын 1999 оны 86/A/86 А/164 дүгээр хамтарсан тушаалаар баталсан);
· "Озон задалдаг бодисыг импортлох, худалдах, ашиглах зөвшөөрөл олгох журам" (Монгол Улсын Засгийн газрын 1999 оны 104 дүгээр тогтоолоор баталсан);
· "Ахуйн шавьж, мэрэгч амьтдыг устгах, халдваргүйжүүлэх зориулалтаар хэрэглэх химийн хорт бодисын улсын бүртгэлийн журам" (Эрүүл мэнд, нийгмийн хамгааллын сайдын 1999 оны А/144 дүгээр тушаалаар баталсан);
· "Химийн бодисын ашиглалт, зарцуулалтын бүртгэл хөтлөх аргачилсан заавар" /Үндэсний статистикийн газрын даргын 2000 оны …. тоот тушаалаар зөвшөөрч, Байгаль орчны сайдын 2000 оны ….. тушаалаар баталсан/.
Хоёр. Үзлэг, тооллогын явцад хийх ажил
1. Химийн бодис хэрэглэж байгаа иргэн, аж ахуйн нэгж, байгууллагыг бүрэн хамруулан, тэдний ашиглаж буй химийн бодисыг "Маягт ХБ № 1-Г-д заасан асуулгын дагуу тоолно.
2. Химийн бодисыг тээвэрлэх, хадгалах, ашиглах, устгах үйл ажиллагаанд үзлэг хийж аюулгүй ажиллагааны дүрэм.журмыг хэрэгжүүлэх талаар заавар, зөвлөгөө өгнө.
3. Хэрэглэж буй онцгой хортой, онцгой аюултай, хортой, аюултай ангиллын бодисын xop, аюулын тухай лавлах мэдээллийг бүрдүүлэх, хэвшүүлэхэд дэмжлэг үзүүлнэ.
4. Химийн бодисын орлого, зарлагын бүртгэлтэй танилцан агуулахын үлдэгдэл, орчинд хаягдаж байгаа болон ашиглалтын шаардлага хангахгүй болсон бодисын нэр, тоо хэмжээг "Маягт ХБ №1-1"-ын дагуу гаргана.
5. Химийн хурц болон архаг хордлогыг бүртгэх анхан шатны маягтын хөтлөлт, химийн бодис ашигласны улмаас үүсэх сөрөг нөлөөллөөс урьдчилан сэргийлэх, хордлогын үед анхан шатны тусламж үзүүлэх бэлтгэл ажилтай танилцаж заавар зөвлөлгөө өгнө.
Гурав. Үзлэг, тооллогын зохион байгуулалт, үр дүнгийн тайлан гаргах тухай
1. Аймаг, нийслэлийн Засаг дарга, Химийн хорт бодисын үйл ажиллагааг зохицуулах салбар зөвлөлийн даргын шийдвэрээр байгуулсан аймаг, нийслэлийн ажлын хэсэг тухайн нутаг дэвсгэрийн үзлэг тооллогыг зохион байгуулна.
2. Үзлэг, тооллогыг 2000 оны эхний хагас жилд багтаан явуулна.
3. Үзлэг, тооллогын ажлын хэсэг дараах асуудлыг хамарсан тайлан гаргаж, 2000 оны 3 дугаар улиралд багтаан Байгаль орчны яаманд ирүүлнэ:
3.1. Аймаг, нийслэлийн хэмжээнд хэрэглэж байгаа химийн бодисын нэр, тоо хэмжээ;
3.2. Химийн бодис ашиглагч иргэн, аж ахуйн нэгж, байгууллагын тоо;
3.3. Зориулалтын агуулахгүй, хадгалалтын шаардлага хангаагүй аж ахуйн нэгж, байгууллагын тоо;
3.4. Химийн хорт бодисын үлдэгдэл , илүүдэл нөөцийн хэмжээ, нэр төрөл;
3.5. Нэр хаяг нь тодорхойгүй бодис , түүний хэмжээ;
3.6. Химийн бодисын нөлөөллөөс үүдэн гарсан осол, өвчилсөн хүн, хохирлын байдал / тоо баримтаар/;
3.7. Химийн хурц болон архаг хордлогын талаарх судалгаа.
3.8. Үзлэг, тооллогын мөрөөр хэрэгжүүлэх арга хэмжээний тухай санал, дүгнэлт.
4. Үзлэг, тооллогыг явуулахад химийн бодисын талаар дараах тэмдэглэгээ, мэдээллийг ашиглана:
4.1. Аюулын тэмдгүүд Үндэсний зохицуулгын хуудас дээр цагаан толгойн үсгийн дарааллаар аюулын тэмдгийн утгыг заана:
|
Үсэг
|
Аюулын шинж чанар
|
|
Е
|
тэсрэмтгий
|
|
O
|
исэлддэг
|
|
F
|
онцгой шатамхай
|
|
Т
|
хортой
|
|
С
|
идэмхий
|
|
Хn
|
аюул багатай
|
|
Xi
|
цочроох
|
4.2. Аюулгүй байдлын шошго
Аюулгүй байдлын шошго нь аюулын тэмдгээс тусдаа байрлана. Аюулгүй байдлын тэмдэглэл (аюулын тэмдэг, эрсдэл, аюулгүй байдлын зөвлөмж ) маш тод бичигдсэн байх ёстой. Энэхүү тэмдэглэл бодисын хаяг, шошго эсвэл боодол, хайрцаг дээр байрлана.
Шошгод:
· бодисын ерөнхий найрлага, бүрэлдэхүүн хэсэг бүрийн найрлага
· аюулын тэмдэг
· боодлыг задлах/аюулгүй бол үүнийг заана/ байдал
· үйлдвэрлэсэн газрын нэр
· үйлдвэрлэгч, савлагч, импортлогчийн нэр, хаяг
· боодол болон хайрцаг дахь нийт бодисын тоо хэмжээ
Мөн эдгээр мэдээллийг сав баглаа, хайрцгийн гадна талын нүүрэн дээр тавина.
4.3. Аюулын тухай тэмдэглэл
Бүтээгдэхүүн болон бодисын шошго дээр аюултай тухай тэмдэглэлийг хийх бөгөөд аюулын мэдээлэл их хэмжээтэй бол аюулыг үсэг / E, T гэх мэт/ -ээр тэмдэглэнэ. Аюулгүй байдлыг хангахад нэн чухал бол аюулын тэмдгийг заавал тавина.Тухайн бодист илүү хэмжээгээр голлох аюулын тэмдгийг тавина. Жишээлбэл, C тэмдэг байгаа тохиолдолд Xi, Xn тэмдэг тавих шаардлагагүй.
Европын Холбооноос гаргасан тэмдэглэл, тэдгээрийн хослол:
R1 - Хуурай төлөв байдалд тэсрэмтгий
R2 - Цахилгаан гүйдэл цохих, үрэлт, галын үед тэсрэх эрсдэлтэй
R3 - Цахилгаан гүйдэл цохих, үрэлт, галын хүчин зүйлд ноцтой тэсрэх эрсдэлтэй
R4 – Маш мэдрэмтгий, тэсрэх металлын холимог үүсгэдэг
R5-Халсны улмаас тэсрэлт үүсэж болно
R6- Агаартай болон агааргүй нөхцөлд тэсрэмтгий
R7- Галын аюул үүсгэх шалтгаан болж болно
R8- Шатамхай материалтай нэгдсэнээс галын аюул үүсгэж болно
R9- Шатамхай материалтай хольсон тохиолдолд тэсрэмтгий
R10-Шатдаг
R11-Өндөр шатамтгай
R12-Онцгoй шaтaмтгaй
R13-Онцгой шатамтгай шингэн хий
R14-Уcтaй xүчтэй ypвaлд opнo
R16-Иcэлдүүлэгч бoдиcтoй нэгдвэл тэcpэмтгий
R17-Araapт өөpөө шатнa
R18 -Хэрэглээнд шатамхай, тэсрэмтгий yyp үүсгэж болно
R19-Тэсрэмтгий хэт исэл үүсгэнэ.
R20 -Амьсгалын замд аюул хөнөөлтэй
R21 -Арьсанд хүрвэл аюултай
R22 -Залгивал аюултай
R23 -Амьсгалд хортой
R24 -Арьсанд хүрвэл хортой
R25 -Залгивал хортой
R26 -Амьсгалд маш хортой
R27 -Арьсанд хүрвэл маш хортой
R28 -Залгивал маш хортой
R29 -Ус чөлөөлдөг хорт хийтэй нэгддэг
R30 -Хэрэглээнд өндөр шатамхай болж болно
R31 -Хүчил чөлөөлдөг хорт хийтэй нэгддэг
R32-Хүчил чөлөөлдөг маш хорт хийтэй нэгддэг
R33-Бүлэг аюул үзүүлнэ
R34-Tүлнэ
R35-Ноцтой түлэгдэл үүсгэнэ
R36-Нүдийг цочрооно
R37-Амьсгалын системийг цочрооно
R38-Арьсыг цочрооно
R39-Маш ноцтой буцалтгүй үр нөлөө бүхий аюул үзүүлнэ
R40-Буцалтгүй үр нөлөө бүхий эрсдэлүүд үзүүлнэ
R41-Нүдэнд үзүүлэх ноцтой аюултай
R42-Амьсгалын замыг цочрооно
R43-Арьсыг цочроож мэдрэмтгий болгоно
R44-Халаахад тэсрэлт үүсгэж болно
R45-Хавдар үүсгэх шалтгаан болно
R46-Удамшлын аюул учруулж болно
R47-Төрөлхийн гажиг үүсгэж болно
R48-Удаан хугацаанд хадгалагдан үйлчилсний улмаас эрүүл мэндэд ноцтой аюул учруулна
R- тэмдэглэлийн хослолууд
R14/15-Yc ангижруулагч өндөр шатамхай хийнүүдтэй хүчтэй урвалд орно
R15/29-Ус ялгаруулагч хортой болон өндөр шатамхай хийтэй нэгдэнэ
R20/21-Амьсгалын зам , арьсанд хөнөөлтэй
R21/22-Залгих, арьсанд хүрвэл аюултай
R20/22-Залгих, амьсгалахад хортой
R20/21/22-Амьсгалах, арьсанд хүрэх, залгихад аюултай
R23/24-Арьсанд хүрэх, амьсгалахад хортой
R24/25-Залгих, арьсанд хүрвэл хортой
R23/24/25-Арьсанд хүрэх, залгих, амьсгалахад хортой
R26/27-Амьсгалах, арьсанд хүрвэл маш хортой
R27/28-Залгих, арьсанд хүрвэл маш хортой
R26/28-Амьсгалах, залгивал маш хортой
R26/27/28-Амьсгалах, арьсанд хүрэх, залгивал маш хортой
R36/37-Амьсгалын тогтолцоо, нүдийг цочрооно
R37/38-Арьс, амьсгалын системийг цочрооно
R36/38-Арьс нүдийг цочрооно
R36/37/38-Арьс, нүд, амьсгалын системийг цочрооно
R42/43-Амьсгалах, арьсанд хүрэхэд мэдрэмтгий болгоно
Европын холбооны аюулгүй байдлын зөвлөмжийн тэмдэглэлүүд:
S1-Битүү, таглаатай саванд хадгалах
S2-Хүүхэд хүрэхээс болгоомжлох
S3-Сэрүүн газар хадгалах
S4-Ахуй амьдралын бүсээс хол хадгалах
S5-Үйлдвэрлэгчийн заасан журмын дагуу шингэн бодисыг хадгалах
S6-Үйлдвэрлэгчийн заасан журмын дагуу хий байдалтай бодисыг хадгалах
S7-Сав сайн таглагдсан байх
S8-Савыг хуурай байлгах
S9-Агааржуулалт сайтай газар хадгалах
S12-Битүүмжлэгдсэн саванд бүү хадгал
S13-Амьтны тэжээл, хоол хүнс, унднаас хол хадгалах
S14-Үйлдвэрлэгчээс заасан үл нийцэх бодис, материалаас хол хадгалах
S15-Дулааны эх үүсвэрээс хол хадгалах
S16-Галын эх үүсвэрээс хол хадгалах (тамхи татахыг хориглоно)
S17-Шатамхай материалаас хол хадгалах
S18-Савыг болгоомжтой онгойлгож харьцах
S19-Битүүмжилсэн саванд бүү хадгал
S20-Бодисыг хэрэглэх үед хоол хүнс идэж уухыг хориглоно
S21-Бодисыг хэрэглэх үед тамхи татахыг хориглоно
S22-Tooc бүү амьсгал
S23-Уур, утаа.хий бүү амьсгал
S24-Арьсанд хүрэхээс зайлсхийх
S25-Нүдэнд хүрэхээс зайлсхийх
S26-Нүдэнд орсон тохиолдолд тэр даруй их хэмжээний ycaap зайлах, эмчийн зөвлөлгөө авах
S27-Бохирдсон хувцсыг тэр даруй солих
S28-Арьсанд хүрсэн тохиолдолд үйлдвэрлэгчийн тодорхойлсон заавраар угаах
S29-Шавхруу бүү үлдээ
S30-Уг бүтээгдэхүүн дээр yc бүү нэмж хий
S33-Цэнэг үүсэхээс болгоомжил
S34-Үрэлт, цахилгаан гүйдэл цохихоос зайлсхийх
S35-Бодис, түүний сав нь аюулгүй байдалд хадгалагдах ёстой
S36-Тохирсон хамгаалах хувцас өмсөх
S37-Тохирсон бээлий өмсөх
S38-Хангалтгүй агааржуулалттай нөхцөлд тохирох амьсгалын аппарат хэрэглэх
S39-Нүд , нүүрний хамгаалалт хэрэглэх
S40-Бодисын бохирдуулсан шал ,бусад бүх эд юмсыг үйлдвэрлэгчийн зааврын дагуу цэвэрлэх
S41-Галын аюул буюу тэсрэлтийн үед утааг бүү амьсгал
S42-Химийн бодис шүршин хэрэглэж буй үед амьсгалын аппарат хэрэглэх
S43-Галын аюулын үед тохирох гал унтраагчийг хэрэглэх, yc бүү хэрэглэ
S44-Таны бие эвгүйрхвэл бодисын шошгыг үзүүлэн эмчийн зөвлөгөө ав
S45-Бие эвгүйрэх, аюул ослын үед бодисын шошгыг үзүүлэн эмчийн зөвлөгөө ав
S46-Химийн бодис залгисан тохиолдолд эмчийн зөвлөгөө авах
S47-Үйлдвэрлэгчээс заасан температурыг хэтрүүлэхгүй байх
S48-Чийгийн хэмжээг үйлдвэрлэгчээс заасан хэмжээнд байлгах
S49-Бодисыг зөвхөн эх саванд нь хадгалах
S50-Үйлдвэрлэгчээс тодорхойлсон нэрийн бодисуудтай холихыг хатуу хориглоно
S51-Зөвхөн сайн агааржуулалттай орчинд хэрэглэнэ
S52-Их гадаргуутай орчинд хэрэглэхийг хориглоно
S53-Тэсрэлтээс зайлсхийх, хэрэглэхээс өмнө тусгай зааварчилгатай танилцах
S-тэмдэглэлийн хослол
S1/2-Таглаатай саванд хүүхэд хүрэхээс хол газар хадгал
S3/9 -Сайн агааржуулсан сэрүүн газар хадгал
S3/7/9 -Савыг сайн таглаж сэрүүн газар хадгал
S3/14 -Сэрүүн газар үйлдвэрлэгчээс тодорхойлсон үл тохирох бодисоос хол хадгалах
S3/9/14 -Сэрүүн, агааржилт сайтай газар үйлдвэрээс заасан үл тохирох бодисоос хол хадгал
S3/9/49 -Сайн агааржуулалттай сэрүүн газар зөвхөн эх саванд нь хадгал
S3/9/14/49- Агаар сайн, сэрүүн газар эх саванд нь, үл тохирох бодисоос нь хол хадгал
S7/9 -Савыг сайн таглаж, агааржуулсан газар хадгал
S7/8 -Савыг сайн таглаж хуурай газар хадгал
S20/21 -Бодисыг хэрэглэх үед хоол хүнс идэх, тамхи татахыг хориглоно
S24/25 -Нүд, арьсанд хүрэхээс сэргийл
S36/37 -Тохирсон хамгаалалтын хувцас, бээлий өмсөх
S36/39 -Тохирсон хамгаалалтын хувцас, нүд, нүүрний хамгаалах хэрэгсэл өмсөх
S37/39 -Тохирсон бээлий, нүд, нүүрний хамгаалах хэрэгсэл өмсөх
S36/37/39 -Тохирсон хамгаалалтын хувцас, бээлий, нүд, нүүрний хамгаалах хэрэгсэл өмсөх
S47/49 -Үйлдвэрлэгчээс тогтоосон температурын хэмжээнд зөвхөн эх саванд хадгал
Тайлбар: Лавлагааг" Абу Бакар Чу Ман, Гоулд. Д. Химийн бодисыг ажлын байранд хэрэглэх үед авах аюулгүй ажиллагаа, эрүүл ахуйн арга хэмжээ" номоос авав.
