МОНГОЛ УЛСЫН БАРИЛГЫН HOPM БА ДҮРЭМ

ТОНОГ ТӨХӨӨРӨМЖ БА ДАМЖУУЛАХ ХООЛОЙН ДУЛААН ТУСГААРЛАЛТ

Албан ёсны хэвлэл

Барилга байгууламж дотор ба гадна агаарт ил байрлах, дотроо xacax 180°С-ээс нэмэх 600°С хүртэл температуртай бодис бүхий тоног төхөөрөмж ба дамжуулах хоолойн гадна гадаргуугийн дулаан тусгаарлах хийцийг төлөвлөхөд энэхүү "Барилгын норм ба дүрэм"-ийг мөрдөнө.

Энэ норм нь дор дурдсан дулаан тусгаарлах хийцүүдийг төлөвлөхөд мөрдөхгүй.

а/ Тэсрэмтгий бодис агуулсан болон тээвэрлэж байгаа тоног төхөөрөмж ба дамжуулах хоолойн;

б/ Шингэрүүлсэн хийн тогтмол /изотерм/ температуртай агуулахад;

в/ Тэсрэмтгий бодис агуулж байгаа ба үйлдвэрлэж байгаа өрөө тасалгаа, барилгад;

г/ Атомын цахилгаан станц ба төхөөрөмжид.

1.1.           Toнor төхөөрөмж, дамжуулах хоолой ба агаар дамжуулах хоолойн дулаан тусгаарлагч болгон ихэвчлэн үйлдвэрт бэлтгэгдсэн иж бүрдэл буюу бүрэн угсармал хийцийг хэрэглэнэ. Мөн иж бүрнээр нь үйлдвэрт бэлтгэсэн дулаан тусгаарлагчтай хоолойг хэрэглэнэ.

 

1.2.           Дулааны шугамын дамжуулах хоолойг арматур, компенсатор, фланцен холбоосуудыг нь оролцуулан дулаан зөөгчийн температур ба ямар байршилд угсрагдахаас нь үл хамааруулан бүрэн дулаална. Өрөө тасалгаан дотор угсрагдах дулааны шугамын Ду < 200 мм диаметртэй буцаан дамжуулах хоолойноос алдах дулааныг тэр өрөөний халаалтад ашиглахаар тооцсон байвал өрөөн доторх буцаан дамжуулах хоолойг дулаалахгүй байхыг зөвшөөрнө.

 

Бохир усны шугамд хаяж байгаа ба техник-эдийн засгийн үндэслэлтэй байвал конденсат дамжуулах хоолойг дулаалахгүй байж болно.

 

 

 

1.3.           Toнor төхөөрөмж ба дамжуулах хоолой нь дулаалагдаж байгаа бол түүн дээр тавигдаж байгаа арматур, компенсатор, фланцен холбоос ба тагийг мөн адил дулаална.

 

1.4.           Батлагдан мөрдөгдөж байгаа бусад баримт бичгүүдэд тусгагдсан дулаан тусгаарлах хийцийн тухай шаардлагуудыг төлөвлөлт хийхдээ мөн адил мөрдөнө.

 

2.1.           Дулаан тусгаарлах хийцийг дараах зориулалтын эд ангиудад авч үзнэ.

 

•          Дулаан тусгаарлах давхарга

 

•          Арматурчлалын ба бэхэлгээний эд анги

 

•          Уур тусгаарлах давхарга

 

•          Гадна бүрхүүл

Тусгаарлагдаж байгаа гадаргуугийн зэврэлтээс хамгаалах хучилт нь дулаан тусгаарлах хийцийн бүрдэлд орохгүй.

2.2.           Тусгаарлагдаж байгаа гадаргуу нь +12°С-ээс бага температуртай бол дулаан тусгаарлах хийцэд yyp тусгаарлах давхаргыг төлөвлөж өгнө. Харин гадаргуу нь 12°С-ээс 20°С хүртэл температуртай байгаа үед yyp тусгаарлах давхарга шаардлагатай эсэхийг тооцоогоор тодорхойлно.

2.3.           Суваггүй тавилтаас бусад бүх төрлийн тавилттай, эерэг температуртай бодис агуулсан дамжуулах хоолой ба тоног төхөөрөмжийн дулаан тусгаарлах давхарга болгож 400 кг/м3-ээс ихгүй дундаж нягттай, 0.07 Вт/м°С-ээс ихгүй дулаан дамжуулах чанартай эдлэхүүн ба материалыг хэрэглэнэ. /Материал ба эдлэхүүний тухай улсын стандарт болон техникийн нөхцөлд заасан чийглэг ба 25°С-ийн температуртай үедээ /50 мм буюу түүнээс бага томьёолсон диаметртэй дамжуулах хоолойд шөрмөсөн чулуун олс хэрэглэхийг зөвшөөрнө.

400°С-ээс их температуртай гадаргууг тусгаарлахдаа 1-р үе болгон 0.07 Вт/м° С-ээс их дулаан дамжуулах чанартай эдлэхүүнийг хэрэглэхийг зөвшөөрнө.

2.4.           Сөрөг температуртай дамжуулах хоолой ба тоног төхөөрөмжийн дулаан тусгаарлах давхарга болгож 200 кг/м3-ээс ихгүй дундаж нягттай, хийцэд байхдаа 0.07 Вт/м°С-ээс ихгүй тооцооны дулаан дамжуулах чанартай материал ба эдлэхүүнийг хэрэглэнэ.

Тайлбар: Дулаан тусгаарлах хийцийг сонгоход 19°С-ээс 0°С хүртэл температуртай гадаргууг сөрөг температуртай гадаргууд хамааруулна.

2.5.           Сөрөг температуртай бодис агуулсан тоног төхөөрөмж ба дамжуулах хоолойн дулаан тусгаарлах хийцэд opox yyp тусгаарлах материалын давхаргын тоог 1-р хүснэгтэд зааснаар авна,

Хүснэгт 1

 

1.                  Хүснэгтэд заасан зузааныг нь баримтлан, полиэтилен хальсыг дараах хальсуудаар орлуулахыг зөвшөөрнө.

 

•       Наадаг поливинил бутираль ГОСТ 9438-85

•       Наалдамхай поливинилхлорид ТУ 6-19-103-78, ТУ 102-320-82

•       Халуунд наалддаг полиэтилен ГОСТ 25951-83

 

2.                  Хүснэгтэд заасан материалуудаас багагүй, yyp нэвтрүүлэлтийн эсэргүүцэлтэй бусад материал хэрэглэхийг зөвшөөрнө.

 

0.1 мг/м ц.Па-аас бага yyp нэвтрүүлэлтийн итгэлцүүртэй, хаалттай сүвэрхэгшил бүхий материалаар бол ямар ч тохиолдолд 1 үе хийнэ.

 

Цутгамал хөөсөн полиуретан хэрэглэж байгаа үед yyp тусгаарлах давхаргыг хийхгүй.

 

Уур тусгаарлах давхаргын уулзвар заадсыг битүүлнэ.

 

Тусгаарлагдаж байгаа гадаргуу нь xacax 60°С-ээс бага температуртай байвал өнгөлөн хучих давхаргын уулзвар заадсыг мөн адил битүүлэгч буюу наадаг хальсан материалаар битүүлнэ.

 

Хийцэд дулаан тусгаарлах давхаргын зузааныг нэвт гарсан төмөрлөг бэхэлгээ хэрэглэж болохгүй.

 

Бэхэлгээг эсвэл түүний хэсгийг 0.23 Вт/м°С-ээс ихгүй дулаан дамжуулах чанартай материалаар хийнэ.

 

Бэхэлгээний модон хэсгүүдийг үжилгүйжүүлэх боловсруулалт хийсэн байх ёстой.

 

Бэхэлгээний ган хэсгүүдийг битумийн лакаар будсан байх ёстой.

 

2.6.           Суваггүй тавигдах, эерэг температуртай дамжуулах хоолойн дулаан тусгаарлах давхарга болгож 600 кг/м3-ээс ихгүй дундаж нягттай ба 0.13 Вт/м°С-ээс ихгүй дулаан дамжуулах чанартай /20°С-ийн температуртай ба материал эдлэхүүний улсын стандарт, техникийн нөхцөлд заасан чийгшилтэй үед/ материалыг хэрэглэнэ.

Суваггүй тавилтын үед дамжуулах хоолойн дулаан тусгаарлах хийц нь 0.4 МПа-аас багагүй шахалтыг дааж чадах бөх батын чадвартай байх ёстой.

Суваггүй тавилтад зориулсан дамжуулах хоолойн дулаан тусгаарлагчийг үйлдвэрийн нөхцөлд бэлтгэнэ.

2.7.           Дулаан тусгаарлах эд анги ба материалуудын тооцооны тодорхойлолтыг лавлах хавсралт 1 ба 2-оос болон тухайн материалын стандарт, техникийн үзүүлэлтээс авна.

2.8.           Дулаан тусгаарлах хийцийг дараах нөхцөлийг хангах материалуудаар хийнэ.

-       Тоног төхөөрөмж ба дамжуулах хоолойн тусгаарлагдсан гадаргуугаар алдах дулааны урсгал нь өгөгдсөн технологийн горим буюу дулааны урсгалын нормчлогдсон хэмжээнд нийцэж байх ёстой.

-       Ашиглалтын явцад хортой, галын ба тэсрэх аюултай, тааламжгүй үнэртэй бодисыг зөвшөөрөгдөх хэмжээнээс илүү хэмжээгээр ялгаруулахгүй байх ёстой.

-       Ашиглалтын явцад өвчин үүсгэх нян, бактери, вирус, мөөгөнцөр үүсгэхгүй байх.

2.9.           Салган авагддаг дулаан тусгаарлах хийцийг дамжуулах хоолойн нээлхийг фланцан холбоос, арматур, жийрэгт ба сильсрон компенсаторыг тусгаарлахад хэрэглэнэ.

 

Мөн тусгаарлагдсан гадаргуугийн төлөв байдлыг шалгах, хэмжих газруудад хэрэглэнэ.

2.10.       Газар дор суваг болон суваггүйгээр яндан хоолойг угсрах үед асгаасан дулаалга хийхийг зөвшөөрөхгүй.

2.11.       Газар дор исэлдүүлэгч бодис агуулсан тоног төхөөрөмж ба дамжуулах хоолойн дулаан тусгаарлагч болгож өөрөө шатдаг ба уг бодистой харьцаж физик-химийн шинжээ хувиргадаг ялангуяа тэсрэх ба галын аюулын шинжтэй болдог материал хэрэглэхийг хориглоно.

2.12.       Цохилтын ба доргион чичиргээний үйлчлэлд opox тоног төхөөрөмж ба дамжуулах хоолойн дулаан тусгаарлагч болгон эрдэс хөвөнгийн гаралтай ба асгаасан дулаан тусгаарлах хийцийг хэрэглэхгүй.

2.13.       Хими-эмийн ба хүнсний бүтээгдэхүүний үйлдвэрлэл явуулах цех болон эдгээр бүтээгдэхүүнийг хадгалах агуулахын барилга дотор суурилагдсан тоног төхөөрөмж ба дамжуулах хоолойн дулаан тусгаарлах материал болгож гадна орчныхоо агаарыг бохирдуулдаггүй дулаан тусгаарлах материалыг сонгож хэрэглэнэ.

Хүнсний бүтээгдэхүүн боловсруулдаг ба хадгалдаг тасалгаанд төмөрлөг бус өнгөлөн хучих давхаргын дор 1 мм-ээс багагүй диаметртэй ган утсаар 12x12 мм-ээс ихгүй нүдээр сүлжсэн торыг төлөвлөн хийж өгнө.

Эрдэс хөвөн ба хүрмэн чулуулаг болон хэт нарийн шилэн ширхэгт дулаан тусгаарлах эдлэхүүнийг зөвхөн төмөрлөг гадна бүрхүүл дор бүх талаас нь шилэн буюу цахиурлаг хөрсөн даавуугаар нүүрлэн хулдаж хэрэглэхийг зөвшөөрнө.

2.14.       Гадна бүрхүүлд хэрэглэх материалын жагсаалтыг зөвлөмж хавсралт 3-т өгөв.

Газар дор тавигдах дамжуулах хоолойн гадна бүрхүүлийг төмөрлөг материалаар хийхийг хориглоно.

Нарны цацрагийн шууд үйлчлэл дор байх хэсэгт полимер өнгөлгөөтэй хүйтнээр цувьсан хуйлмал гангаар гадна бүрхүүл хийхийг хориглоно.

Сувагт тавигдах дамжуулах хоолойд хөөсөн полиуретаныг шүршиж хэрэглэсэн нөхцөлд гадна бүрхүүл хийхгүй байхыг зөвшөөрнө.

2.15.       Toнor төхөөрөмж ба дамжуулах хоолойн дулаан тусгаарлах хийцийг шатдаг материалаар хийхийг дараах байршилд хориглодог.

а/Галд тэсвэрлэлтийн IV ба V зэрэглэлтэй болон нэг ба хоёр айлын сууцны барилга, хөргөгчийн сэрүүцүүлэгчтэй өрөөнөөс бусад барилга байгууламж.

б/Тусдаа салангид байгаа тоног төхөөрөмжөөс бусад гадаа тавигдсан технологийн бүтээцүүд дотор;

в/Шатдаг бодис тээвэрлэх дамжуулах хоолой ба кабельтай галерей дотор ба дамжуурга дээр.

Энэ нөхцөлүүдэд дараах тохиолдолд шатдаг материал хэрэглэхийг зөвшөөрнө.

•        Уур тусгаарлах давхаргыг зузаан нь 2 мм-ээс ихгүй бол;

•        Будган ба хальсан давхаргыг зузаан нь 0.4 мм-ээс ихгүй бол;

•        Галын 1 ба 2 дугаар зэрэглэлд багтах барилгын зөвхөн гадагшаа гарцтай техникийн зоорь ба хонгилд байрласан дамжуулах хоолойн өнгөлөн хучих давхаргыг.

Гэхдээ 30 м тутамд 3 м урттай хэсэгт шатдаггүй материалаар хийсэн байх ёстой.

•        Гадаа тавигдсан технологийн бүтээцүүд доторх xacax 40°С ба түүнээс доош температуртай шатдаг бодис агуулсан аппарат ба дамжуулах хоолойн дулаан тусгаарлах давхаргыг цутгамал хөөсөн полиуретанаар цайрдсан ган өнгөлөн хучих давхарга дор хийхийг;

•        6 м ба түүнээс дээш өндөрт байрласан технологийн бүтээцэд гадна бүрхүүл болгож шилэн ширхэглэг бүтцэд үндэслэсэн муу шатдаг материалыг хэрэглэх ёстой.

2.16.       Газар дээр тавигдах дамжуулах хоолойн дулаан тусгаарлах хийц нь шатдаг материалаар хийгдэх байвал дамжуулах хоолойн 100 м-ийн урт тутамд 3 м-ийн урттай хэсэгт дулаан тусгаарлах хийцийг шатдаггүй материалаар хийнэ.

Шатдаг хий ба шингэн агуулсан технологийн бүтээцээс 5 м-ээс багагүй зайн хүрээнд дулаан тусгаарлах хийцийг шатдаггүй материалаар хийнэ.

Дамжуулах хоолой нь галаас хамгаалах хаалтыг огтлон гарч байгаа бол хаалтын хэмжээний хүрээнд дулаан тусгаарлах хийцийг шатдаггүй материалаар хийнэ.

 

 

3.1.           Дулаан тусгаарлах давхаргын зузааныг тооцохдоо:

а/Тусгаарлагдсан гадаргуугаар өнгөрөх дулааны урсгалын нягтын нормчлолоор, нормыг дараах заалтаар авна. Үүнд:

•          Эерэг температуртай тоног төхөөрөмж ба дамжуулах хоолой нь ил агаарт тавигдсан бол заавал мөрдөх хавсралт 4-ийн 1 ба 2-р хүснэгтээс өрөө тасалгаанд тавигдсан байвал мөн хавсралтын 3 ба 4-р хүснэгтээс;

•          Сөрөг температуртай тоног төхөөрөмж ба дамжуулах хоолойг нь ил агаарт тавигдсан бол заавал мөрдөх хавсралт 5-ын хүснэгт 1-ээс, өрөө тасалгаанд тавигдсан байвал мөн хавсралтын 2-р хүснэгтээс;

•          Уур ба конденсат дамжуулах хоолойнууд нь үл нэвтрэх сувагт хамтдаа тавигдах бол заавал мөрдөх хавсралт 6-aac;

•          Дулааны хоёр хоолойт усан шугамын дамжуулах хоолойнууд нь үл нэвтрэх сувагт тавигдсан бол заавал мөрдөх хавсралт 7-ooc, суваггүй газар дор тавигдсан бол заавал мөрдөх хавсралт 8-aac;

•          Сувагт ба суваггүй тавигдах технологийн дамжуулах хоолойнуудын дулаан тусгаарлагчийн төсөл боловсруулахдаа дулааны урсгалын нягтын нормыг ил агаарт тавигдсан дамжуулах хоолойн нэгэн адилаар авна.

б/Дулааны урсгалын өгөгдсөн хэмжээгээр;

в/Тодорхой хугацаанд саванд байгаа бодисын хөрөлтийн /халаалтын/ өгөгдсөн хэмжээгээр;

г/Дамжуулах хоолойгоор тээвэрлэгдэж байгаа бодисын температурын уналтын /өсөлтийн/ өгөгдсөн хэмжээгээр;

д/Уур дамжуулах хоолойд үүсэх конденсатын өгөгдсөн хэмжээгээр;

е/Царцаахгүй буюу зууралдамтгай чанарыг нь ихэсгэхгүй байх үүднээс дамжуулах хоолойд байгаа шингэний хөдөлгөөн зогсох өгөгдсөн хугацаагаар;

ж/тусгаарлагчийн гадаргуу дээрх температурын дээд хязгаараар тусгаарлагдаж байгаа гадаргуу нь өрөөний ажлын буюу үйлчилгээний бүсэд байрласан ба дотроо агуулсан бодис нь 100°С-ээс их температуртай бол +45°С, 100°С ба түүнээс бага температуртай бол +35°С, бодисын уурын acax температур нь 45°С-ээс ихгүй бол 35°С:

 

Тусгаарлагдаж байгаа гадаргуу нь ил агаарт ажлын буюу үйлчилгээний бүсэд байрласан ба хэрвээ гадна бүрхүүл нь төмөрлөг бол +55°С.

 

Гадна бүрхүүл нь төмөрлөг бус бол +60°С.

Ажлын ба үйлчилгээний бүсээс гадна орших дамжуулах хоолойн дулаан тусгаарлагчийн гадаргуу дээрх температур нь өнгөлөн хучих давхарга хийх материалын хэрэглэх хүрээний температураас ихгүй, гэхдээ 75°С-ээс их байж болохгүй.

и/ Хүрээлэн байгаа агаараасаа бага температуртай бодис агуулсан тоног төхөөрөмж ба дамжуулах хоолойн дулаан тусгаарлагчийн гадна бүрхүүл дээр орчныхоо агаараас хөлрөлт үүсгэхгүй байхын тулд.

Энэ тооцоог зөвхөн тусгаарлагдаж байгаа гадаргуу нь өрөө, тасалгаанд байрлах үед л хийнэ.

Агаарын харьцангуй чийгийн тооцооны хэмжээг зургийн даалгаварт зааснаар авна. Гэхдээ 60 хувиас багаар авахгүй.

к/ Усны уурын конденсатад уусахдаа идэмхий нөлөөлөл үзүүлэх бүтээгдэхүүн үүсгэж болох хий ба усны yyp буюу усны yyp агуулсан хий төлөв байдалтай бодис тээвэрлэх бүтээцийн дотор гадаргуу дээр чийгийн конденсат үүсгэхгүйн тулд.

3.2.           Toнor төхөөрөмж ба дамжуулах хоолой нь нэмэх температуртай бол 3.1.a-3.1.>K, 3.1.к-д заасан нөхцөлүүдээр, дамжуулах хоолой нь xacax температуртай бол 3.1.а-3.1.г-д заасан нөхцөлүүдээр тус тус дулаан тусгаарлах давхаргын зузааныг тодорхойлно.

 

Хавтгай гадаргуу ба 2 м, түүнээс дээш диаметртэй цилиндр гадаргуугийн дулаан тусгаарлах давхаргын зузаан / /-ыг дараах томьёогоор тодорхойлно.

 

(1)

                              

- Дулаан тусгаарлах давхаргын дулаан дамжуулах чанар Вт/м°С-ээр 2.7 ба 3.11-р зүйлүүдийн дагуу тодорхойлно.

 

- Дулаан тусгаарлах давхаргын илчний эсэргүүцэл м2оС/Вт

 

- Дулаан тусгаарлах давхаргын дулаан дамжуулалтын эсэргүүцэл м2оС/Вт

 

- Тусгаарлагчийн гадна гадаргуугаас дулаан өгөлтийн илтгэлцүүр Вт/ м2оС -ээр лавлах хавсралт 9-өөс авна.

 

- Хийцийн төмөрлөг бус ханын илчний эсэргүүцэл м2оС/Вт 3.3-р зүйлд зааснаар тодорхойлно.

 

2 м-ээс бага диаметртэй цилиндр гадаргуугийн дулаан тусгаарлах давхаргын зузааныг дараах томьёогоор тодорхойлно.

 

                                                                         (2)

 

                                    (3)

Тэмдэглэгээ:

- Тусгаарлах давхаргын гадна диаметрийг тусгаарлагдаж байгаа биетийн гадна диаметрт харьцуулсан харьцаа

Rtot - 2 м-ээс бага диаметртэй 1 м урт цилиндр биетийн дулаан тусгаарлах хийцийн дулаан дамжуулалтын эсэргүүцэл м2оС/Вт

Rm - Дамжуулах хоолойн ханын илчний эсэргүүцэл. Томьёо /15/-аар тодорхойлно.

d - Тусгаарлагдаж байгаа биеийн гадна диаметр /м/

Rtot ба rtot -ийн хэмжээг үндсэн нөхцөлүүдээс нь хамааруулан дараах томьёонуудаар тодорхойлно.

 

а/Дулааны урсгалын гадаргуугийн нягтралын нормчлолоор /3.1.a /

 

                                                               (4)

 

Тэмдэглэгээ:

tw         - Бодисын температур °С

te         - Хүрээлэх орчны температур °С

q          -Дулааны урсгалын гадаргуугийн нягтралын норм Вт/м2 Заавал мөрдөх хавсралт /4-8/ -уудаас авна.

Дулааны урсгалын шугаман нягтралын нормчлолоор:

 

                                                               (5)

Тэмдэглэгээ:

qe- 1 м урттай цилиндр хэлбэрийн дулаан тусгаарлах хийцийн дулааны урсгалын шугаман нягтралын норм. Вт/м. Заавал мөрдөх хавсралт /4-8/ -уудаас авна.

 

б/Дулааны урсгалын өгөгдсөн хэмжээгээр /3.1.6/

 

                                                  (6)

 

Тэмдэглэгээ:

A         -Тусгаарлагдаж байгаа биеийн дулаан өгөх гадаргуу /м2/

Kred      -Тулгуураар өнгөрөх нэмэгдэл дулааны урсгалыг тооцсон итгэлцүүр. 4-р хүснэгтээс авна.

Q         - Дулаан тусгаарлах хийцээр өнгөрөх дулааны урсгал. /Вт/

 

                                                    (7)

Тэмдэглэгээ:

 -       Дулаан өгөх биеийн /дамжуулах хоолойн/ урт. /м/

 

в/Саванд агуулагдаж байгаа бодисын хөрөх /халах/ өгөгдсөн тоо хэмжээгээр./3.1.в/

 

                       (8)

Тэмдэглэгээ:

3.6-    Дулаан багтаамжийн [кДж/кг.°С] гэсэн нэгжийг Вт.ц/кг°С гэсэн нэгжид шилжүүлсэн илтгэлцүүр

twm-     Бодисын дундаж температур. °С

Z-        Бодисыг хадгалахаар өгөгдсөн хугацаа. Цаг

Vm-     Савны ханын эзлэхүүн. м3

рт-      Ханын материалын нягт. кг/мв

Ст-     Ханын материалын хувийн дулаан багтаамж. кДж/кг. °С

Vw-     Саванд байгаа бодисын эзлэхүүн. м3

pw-      Бодисын нягт. кг/м3

Cw-      Бодисын хувийн дулаан багтаамж. кДж/кг. °С

tw1-      Бодисын анхны температур °С

tw2-      Бодисын эцсийн температур °С

г/Дамжуулах хоолойгоор тээвэрлэгдэж байгаа бодисын температурын уналтын /өсөлтийн/ өгөгдсөн хэмжээгээр./3.1.г/

 

                                                              (9)

 

                                                             (10)

 

Тэмдэглэгээ:

Gw - Бодисын зарцуулалт. кг/цаг

 

Хэрвээ хийн даралт tw1/P< 5 МПа гэсэн харьцаатай байвал томьёо /9/ /10/-ийг хуурай хий дамжуулах хоолойд хэрэглэнэ.

 

Хэт халсан yyp дамжуулах хоолойд 10 дугаар томьёоны хуваарьт дамжуулах хоолойн эх, эцэст байгаа уурын хуувийн энтальпийн зөрүү уурын зардал хоёрын үржвэрийг тавина.

 

д/Ханасан yyp дамжуулах хоолойд үүсэх конденсатын өгөгдсөн хэмжээгээр /3.1.д/

 

                                                                       (11)

Тэмдэглэгээ:

m- Ууранд зөвшөөрөгдөх конденсатын хэмжээг тодорхойлсон итгэлцүүр

rp- Уур конденсат болох хувийн дулааны тоо хэмжээ. кДж/кг

 

            е/Царцаахгүй буюу зууралдамтгай чанарыг нь ихэсгэхгүй байхын тулд дамжуулах хоолой дахь шингэн бодисын хөдөлгөөнийг зогсоох өгөгдсөн хугацаагаар./3.1.е

 

                          (12)

 

Тэмдэглэгээ:

Z- Шингэн бодисын хөдөлгөөн зогсоох өгөгдсөн хугацаа /цаг/

twz- Бодисын царцах /хатуурах/ температур. °С

Vw;Vm- Метр уртад шилжүүлсэн бодисын ба дамжуулах хоолойн материалын эзлэхүүн . м3/м

rw- Шингэн бодисын царцахын /хатуурахын/ хувийн дулааны тоо хэмжээ. кДжу'кг

ж/ Усны yyp агуулсан хийн төлөвтэй бодис тээвэрлэж байгаа биетийн дотор гадаргуу дээр чийгийн конденсат үүсгэхгүй байхын тулд /3.1.к/

Тэгш өнцөгт огтлолтой биетэд /хий дамжуулагч/

 

                                                                            (13)

Тэмдэглэгээ:

tint- Тусгаарлагдаж байгаа биетийн /хий дамжуулагчийн/ дотор гадаргуу дээрх температур. °С

-Тээвэрлэгдэж байгаа бодисоос тусгаарлагдаж байгаа биетийн дотор гадаргууд дулаан өгөх итгэлцүүр. Вт/м2оС

 

2 м-ээс бага диаметртэй биетэд /хий дамжуулагчид/

 

                                                                      (14)

 

Тэмдэглэгээ:

 

dinr Тусгаарлагдаж байгаа биеийн дотор диаметр. /м/

 

 

Тайлбар: Үл нэвтрэх сувагт ба суваггүй тавигдаж байгаа дамжуулах хоолойн тусгаарлагчийн зузааныг тооцохдоо суваг доторх агаар ба газрын хөрсний илчний эсэргүүцэл болон дамжуулах хоолойнуудын харилцан нөлөөллийг нэмж тооцно.

 

3.3.           Төмөрлөг бус хоолой хэрэглэвэл дамжуулах хоолойн илчний эсэргүүцлийг тооцох ба дараах томьёогоор тодорхойлно.

                                                                            (15)

 

Тэмдэглэгээ

      - Ханын материалын дулаан дамжуулалт. Вт/м°С

 

Тоног төхөөрөмжийн хавтгай ба муруй гадаргуугийн илчний эсэргүүцлийг дараах томьёогоор тодорхойлно.

 

                                                                                (16)

Тэмдэглэгээ:

- Тоног төхөөрөмжийн ханын зузаан

3.4.           Тусгаарлагчийн гадаргуу дээр өгөгдсөн температурыг барьж байхын тулд дулаан тусгаарлах давхаргын зузааныг дор зааснаар тодорхойлно./3.1.ж/

 

-Хавтгай ба 2 м түүнээс их диаметртэй цилиндр гадаргуу

 

                                                                     (17)

Тэмдэглэгээ:

- Тусгаарлагчийн гадаргуу дээрх температур. °С

2 м-ээс бага диаметртэй цилиндр гадаргууд томьёо /2/-oop тодорхойлно. Гэхдээ B нь дараах томьёогоор тодорхойлогдоно.

 

                                                              (18)

 

 

3.5.           Тусгаарлагдсан биеийн гадаргуу дээр агаарын чийгийн конденсат үүсгэхгүй байж чадах дулаан тусгаарлах давхаргын зузааныг 3.1.N/ дараах томьёогоор тодорхойлно.

-Хавтгай ба 2 м түүнээс их диаметртэй цилиндр гадаргууд

 

 

                                                              (19)

 

 

2 м-ээс бага диаметртэй цилиндр гадаргууд томьёо /2-oop/ тодорхойлно. Гэхдээ В-г дараах томьёогоор тодорхойлно.

 

 

                                                       (20)

 

 

(te-ti)°C - гэсэн температурын уналтын тооцооны утгыг хүснэгт 2-оос авна

Хүснэгт 2

3.6.           Хүрээлэх орчны тооцооны температурыг дараах заалтуудын дагуу авна.

а/Тусгаарлагдах гадаргуу нь ил агаарт тавигдсан бол:

- Тоног төхөөрөмж ба дамжуулах хоолойд дулааны урсгалын нягтын нормчлолын тооцоо хийж байгаа бол жилийн дундаж температураар;

- Зөвхөн халаалтын улиралд ажилладаг дулааны шугамын дамжуулах хоолойд бол гадна агаарын хоногийн дундаж температур нь +8°С буюу түүнээс бага байх үеийн дундаж температураар;

- Тусгаарлагчийн гадаргуу дээр байх температурын нормчлолоор хийгдэх тооцоонд бол хамгийн халуун сарын хамгийн их температурын дунджаар.

3.1.в-3.1.e ба 3.1.к-д заасан нөхцөлүүдээр хийгдэх тооцоонд:

-          Эерэг температуртай гадаргууд бол хамгийн хүйтэн 5 хоногийн дунджаар;

-          Сөрөг температуртай бодис агуулсан гадаргууд бол хамгийн халуун сарын хамгийн их температурын дунджаар.

 

б/Өрөө тасалгаанд тавигдан тусгаарлагдах гадаргууд бол зураг төсөл боловсруулах техникийн даалгаврын дагуу, хэрвээ даалгаварт өгөгдөөгүй бол 20°С-ээр авна.

в/Хонгилд тавигдах дамжуулах хоолойд бол 40°С-ээр.

г/Газар дор сувагт ба суваггүй тавигдах дамжуулах хоолойд:

-              дулаан тусгаарлах давхаргын зузааныг дулааны урсгалын нягтын нормчлолоор тодорхойлох бол дамжуулах хоолойн тэнхлэгийг байршуулах гүн дэх газрын хөрсний жилийн дундаж температураар авна.

-              бодисын эцсийн температурын өгөгдлөөр дулаан тусгаарлах давхаргын зузааныг тодорхойлох бол дамжуулах хоолойн тэнхлэгийг байршуулах гүн дэх газрын хөрсний сарын дундаж температурын хамгийн багаар нь авна.

Тайлбар: Сувгийн тагаас ба дулаан тусгаарлах хийцээс /суваггүй тавилт/ дээш газрын хөрс хүртэл 0.7 м буюу түүнээс бага байвал хүрээлэх орчны температурыг газар дээр тавигдсаны нэгэн адил тооцож авна.

3.7.             Дулааны урсгалын нягтын нормчлолоор дулаан тусгаарлах давхаргын зузааныг тодорхойлохдоо дулаан зөөгчийн тооцооны температур болгож жилийн дундаж температурыг нь авах ба бусад тохиолдолд техникийн даалгаварт зааснаар авна.

Дулааны шугамын дамжуулах хоолойд дулаан зөөгчийн тооцооны температурыг дараах заалтын дагуу авна.

-Дулааны усан шугамд усны жилийн дундаж температураар, хэрвээ зөвхөн халаалтын улиралд ажилладаг бол халаалтын үеийн дундаж температураар.

-Уурын шугамд yyp дамжуулах хоолойн уртын дагуух дундаж температурын хамгийн их температураар.

-Конденсат ба хэрэгцээний халуун усны шугамд - конденсат ба халуун усны хамгийн их температураар.

Уурын эцсийн температурын өгөгдлөөр тооцож байгаа нөхцөлд уурын сүлжээний ажиллах янз бүрийн горимд хийсэн тооцоонуудаар гарсан дулаан тусгаарлах давхаргын зузаануудаас хамгийн их утгыг нь авна.

3.8.           Газар доорхи дулааны шугамын температурын орчинд байгаа хөрсний температурыг тодорхойлох тооцоонд дулаан зөөгчийн температурыг дараах заалтын дагуу ав.

-             дулааны усан шугамд дулаан зөөгчийн температурын графикаас тооцоо хийж сарын гадна агаарын дундаж температурт харгалзах утгаар.

 

-             Уурын шугамд тооцоо хийгдэж буй хэсгийн yyp дамжуулах хоолойн уурын хамгийн их температураар дамжуулах хоолойн уртын дагуу уурын температурын уналтыг тооцсоноор.

 

-             -Конденсатын ба хэрэгцээний халуун усны шугамд конденсат ба халуун усны хамгийн их температураар.

 

Тайлбар: Тооцоонд хөрсний температурыг халаалтын улиралд бол сарын дундаж хамгийн бага температураар, халаалтын бyc улиралд бол сарын дундаж хамгийн их температураар авна.

 

3.9.             Дулаан тусгаарлах хийцийн гадаргуугаас жилд алдах дулааны хэмжээг тодорхойлох тооцоонд хүрээлэх орчны температурыг дараах заалтаар авна.

-          Тусгаарлагдах гадаргуу нь ил агаарт байрласан бол - 3.6.a -д заасны дагуу.

-          Тусгаарлагдах гадаргуу нь өрөө тасалгаа ба хонгилд байрласан бол 3.6.б.в-д заасны дагуу.

-          Сувагт ба суваггүй тавигдсан дамжуулах хоолойд бол 3.6.г-д заасны дагуу тус тус авна.

3.10.        Тусгаарлагдаж байгаа эерэг температуртай гадаргуугийн 3.1-р нөхцөлөөр тодорхойлсон дулаан тусгаарлах давхаргын зузааныг 3.1.a ба 3.1.ж-д заасан нөхцөлөөр шалгах ёстой ба сөрөг температуртай гадаргууд бол 3.1.a ба 3.1.и-д заасан нөхцөлд шалгах ёстой. Тооцооны үр дүнгээс хамгийн их зузааныг нь сонгож авна.

3.11.       Суваггүй тавилтын үед дулаан тусгаарлах хийцийн үндсэн давхаргын дулаан дамжилтыг дараах томьёогоор тодорхойлно.

                                                                                 (21)

Тэмдэглэгээ:

- Үндсэн давхаргын хуурай материалын дулаан дамжилт. Вт/м.°С лавлах хавсралт 2-оос авна.

K      Чийгшлээс хамааран дулаан дамжилт нь ихсэхийг тооцсон чийгшлийн итгэлцүүр

Дулаан тусгаарлагч материал ба хөрсний байдлаас нь хамааруулан хүснэгт 3-аас авна.

Хүснэгт 3

 

 

Хоолойн дулаалагдсан тулгуурууд фланцен холбоосууд ба арматуруудаар алдах дулааны урсгалын алдагдлыг тооцохдоо дамжуулах хоолойн уртад нь итгэлцүүр /Кred/-ийг хэрэглэнэ.

Кred -ийг хүснэгт 4-өөс авна.

Хүснэгт 4

Тоног төхөөрөмжийн сууриар алдах дулааны урсгалыг 1.1 гэсэн итгэлцүүрээр тооцно.

3.12.       Гадна бүрхүүлийн гадна гадаргуугаас орчиндоо дулаан өгөх итгэлцүүр ба суваг доторх агаараас сувгийн хананд дулаан өгөх итгэлцүүрийг тооцоогоор тодорхойлно. Эдгээр итгэлцүүрүүдийг лавлах хавсралт 9-өөс авахыг зөвшөөрнө.

4.1.           Ширхэгтэй материал ба эдлэхүүнээр үйлдвэрийн аргаар хийгдэх дулаан тусгаарлах хийцийн тооцоот зузааныг 20 хүртэлх хэмжээнд мухарлан зөвлөмж хавсралт 11-ийн дагуу сонгоно. Хатуу болон сүвэрхэг материалууд ба сүвэрхэг хуванцар бол улсын стандарт техникийн нөхцөлд заасан зузаануудаас тооцооны утгатай аль ойролцоо хэмжээг нь сонгоно.

4.2.           Нягтардаггүй материалаар хийгдэх дулаан тусгаарлах давхаргын хамгийн бага зузааныг дараах нөхцөлөөр сонгоно.

-          Даавуу ширмэл зотон эд ба шижмүүдээр бол - 30 мм

-          Хатуу тохируулсан хэвлэмэл эдлэхүүнээр бол - улсын стандарт, техникийн нөхцөлд заасан хамгийн бага хэмжээгээр авна.

 

Нягтардаг ширхэглэг материалан эдлэхүүнээр тусгаарлавал - 40 мм.

4.3.           Газар дор сувагт ба хонгил дахь тавилтад дулаан тусгаарлах хийцийн зузааны дээд хэмжээг зөвлөмж хавсралт 12-т өгөв.

4.4.           Нягтардаг материалаар хийгдэх дулаан тусгаарлах эдлэхүүний тусгаарлагдаж байгаа гадаргуу дээр суурьшуулахаас өмнөх зузаан ба эзлэхүүнийг зөвлөмж хавсралт 13-ын дагуу тодорхойлно.

4.5.           250°С-ээс их ба xacax 60°С-ээс бага температуртай гадаргууд нэг үе хийц хэрэглэхийг зөвшөөрөхгүй олон үе хийцийг хийхдээ дараагийн үе нь урд үеийнхээ уулзвар заагуудыг бүрэн дарж байх ёстой.

Хатуу тохируулсан хэвлэмэл эдлэхүүнээр тусгаарлаж байгаа бол температурын зааг хийгдэх газруудад ширхэглэг материалаар оруулга хийхээр тусгаж өгнө.

4.6.           Гадна бүрхүүл болгож хэрэглэх төмөрлөг хуудас ба туузын зузааныг дулаан тусгаарлах хийцийн диаметр ба дүрс байдлаас нь хамааруулан хүснэгт 5-аас авна.

Хүснэгт 5

 

 

4.7.           Гадна бүрхүүлийг зэврэлтээс хамгаалахын тулд дараах арга хэмжээг авч тусгана.

 

Дээврийн гөлмөн төмөр бол будаг

 

Будагдаагүй ган тор ба каркастай дулаан тусгаарлах давхарга дээгүүр хөнгөн цагаан ба хөнгөн цагаан хайлшин хуудас ба тууз хэрэглэвэл бүрхүүлийн доогуур хуйлмал материалаар жийргэвч хийж өгнө.

 

4.8.           Ашиглалтын үед дулаан тусгаарлах давхарга нь хэв гажилтад орохгүй, гулсаж бөөгнөрөхгүй байхаар бодож дулаан тусгаарлах хийцийг төлөвлөнө.

 

Дамжуулах хоолой ба тоног төхөөрөмжийн босоо байрлалтай хэсэгт өндрийн 3-4 м тутамд тулгуур хийцийг төлөвлөж өгнө.

 

4.9.           Дулаалагдах гадаргуу дээр бэхэлгээний эд ангиудыг зохих стандарт, техникийн нөхцөлийн дагуу байрлуулна.

 

4.10.       Сөрөг температуртай гадаргуу дээр байрлах бэхэлгээний эд ангиуд нь зэврэлтээс хамгаалах бүрээстэй байх эсвэл зэврэлтэд тэсвэртэй материалаар хийнэ.

 

Тусгаарлагдаж байгаа гадаргуутай шууд нийлж харьцах бэхэлгээний эд ангиудыг дараах байдлаар хийнэ.

 

4.11.       Xacax 40°С-ээс нэмэх 400°С хүртэл температуртай гадаргууд нүүрстөрөгчлөг гангаар хийнэ. /углеродистой стали/

 

4.12.       Нэмэх 400°С-ээс их эсвэл xacax 40°С-ээс бага температуртай гадаргууд бол - гадаргуу нь ямар материалаар хийгдсэн байна. Яг тэр материалаар нь хийнэ.

 

Xacax 40°С-ээс бага гадна агаарын тооцооны температуртай бүс нутагт гадаа ил агаарт тавигдах дамжуулах хоолой ба тоног төхөөрөмжийн үндсэн ба гадна бүрхүүлийн давхаргуудын бэхэлгээний эд ангиудыг чанаржуулсан гангаар, эсвэл хөнгөн цагаанаар хийнэ.

 

4.13.       Хэвтээ байдалд тавигдах дамжуулах хоолойн гадна бүрхүүлийн температурын заагийг компенсатор, тулгуур ба эргэлт дээр гаргаж өгөх ба босоо байрлалд байх дамжуулах хоолойд бол тулгуурын хийцтэй хэсэгт гаргаж өгнө.

 

4.14.       Хacax 40°С ба түүнээс бага гадна агаарын тооцооны температуртай бүс нутагт гадаа ил агаарт байрших тоног төхөөрөмж ба дамжуулах хоолойн дулаан тусгаарлах хийцийн гадна бүрхүүлийн материалыг сонгохдоо уг материалыг хэрэглэх температурын хүрээг улсын стандарт, техникийн нөхцөлд яаж заасныг харгалзан тооцно.

 

4.15.       Xacax температуртай бодис агуулсан тоног төхөөрөмж ба дамжуулах хоолойн дулаан тусгаарлах хийцийн гадна бүрхүүлийг ихэвчлэн даруулгаар бэхэлнэ.

 

Тусгаарлах хийцийн диаметр нь 800 мм-ээс их байвал гадна бүрхүүлийг шургаар бэхлэхийг зөвшөөрнө.

 

 

-          tm - дулаан тусгаарлах давхаргын дундаж температур °С-ээр

-          Гадаа агаарт зуны улиралд, өрөө тасалгаанд, сувагт, хонгилд техникийн давхарт, адар, барилгын зооринд

 

-          Гадаа агаарт өвлийн улиралд, tw нь бодисын температур                                  

 

Хийцэд байгаа дулаан тусгаарлах материалын дулаан дамжуулалтын 19°С ба түүнээс бага температуртай гадаргууд харгалзаж байгаа утгуудын их нь хасах 60-аас 20°С-ийн температуртай бодист, бага нь xacax 140°С ба түүнээс бага температуртайд тус тус хамаарагдана. Эдгээр температуруудын дунд орших утгуудад интерполяцийн аргаар авна.

Гадаргууг хатуу хавтангаар тусгаарлаж.байгаа бол тооцооны дулаан дамжуулалтыг нь 10 хувиар өсгөнө.

Зохих шаардлагуудыг хангасан бусад материалууд хэрэглэхийг зөвшөөрнө

 

Хавсралт 2 Лавлах

 

 

 

 

* Дулаан түгээлт нь чанарын тохируулгатай бол 150°с хүртэл температурт хэрэглэж болно.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Тайлбар:

•  Гадна бүрхүүлийг төмөрлөг хуудсаар хийхдээ үйлдвэрлэлийн орчин ба хүрээлэн байгаа орчны шинж төлөв болон идэмхий байдлыг сайтар харгалзан үз.

ЖИЛДЭЭ 5000 ЦАГААС ДЭЭШ ХУГАЦААГААР АЖИЛЛАДАГ ИЛ АГААРТ ТАВИГДСАН ГАДАРГУУГИЙН ДУЛААНЫ УРСГАЛЫН НЯГТЫН HOPM.

 

Тайлбар: Дулаан урсгалын нягтын нормыг завсрын утгуудад интерполяцийн аргаар тодорхойлно.

 

 

Тайлбар: Хүснэгт 1-ийн тайлбарыг үз

 

 

 

Тайлбар:

1. Хонгилд тавигдсан тусгаарлагдах гадаргууд нягтын нормыг 0.85 гэсэн итгэлцүүртэй хэрэглэнэ.

2. Хүснэгт 1-ийн тайлбар мөн энэ хүснэгтэд хамаарна.

Тайлбар: Хүснэгт З-ын тайлбарыг энэ хүснэгтэд бүрэн хэрэглэнэ.

 

 

 

Тайлбар:

1. 0-19°С температуртай бодис ба 20 мм-ээс бага диаметртэй хоолойн дулааны урсгалын шугаман нормыг экстрополяцийн аргаар тодорхойлно.

2. 3аавал мөрдөх хавсралт 4-ийн хүснэгт 1-ийн тайлбарыг үз

Хавсралт 6 Заавал мөрдөх

 

Тайлбар: Заавал мөрдөх хавсралт 4-ийн хүснэгт 1-ийн тайлбарыг үз.

Хүснэгт 2

 

Хавсралт 7

Заавал мөрдөх

Хүснэгт 1