A

A

A

Бүлэг: 1979
МОНГОЛ улсын барилгын норм ба дүрэм
 
Өрөмдлөгийн багажийн норм
 
Standard of expendure of drilling bits.
 
 
 

Нэг. Өрөмдлөгийн ажлын тухай ерөнхий ойлголт
 
 
1.1.           Өрөмдлөгийн ажлын зорилго.
 
Өрөмдлөгийн ажил нь уулын малталтын ажлын нэг төрөл юм. Өрөмдлөгийн ажлын онцлог тал нь гэвэл гүнтэй нь харьцуулахад бага голч / диаметр/-тай цооног гэж нэрлэгдэх нүхийг газрын царцдаст өрөмдөхөд оршино. Энэ нүх нь зөвхөн дүгрэг огтлолтой байхаас гадна гол төлөв эгц босоо байрлалтай байна.
 
Цооног өрөмдөх зорилго ач холбогдол нь газрын хөрсөн дор байгаа чулуулаг, ашигт малтмалын дээжийг газрын гадаргууд гарган авч шинжлэн судлах, газрын гүнд байгаа зарим ашигт малтмал /ус, нефть, шатдаг хий зэрэг/ -ыг авч ашиглах, бусад техникийн зориулалттай цооног өрөмдөхөд оршино.
 
Цооногуудыг зориулалтаар нь хайгуулын, ашиглалтын, урьдчилсан судалгааны буюу туслах чанарын гэж хуваадаг бөгөөд эдгээр нь өөртөө зохицсон өрөмдлөгийн ажлын арга барил, техник төхөөрөмж технологитой байдаг.
 
Цооногийн эхийг амсар, эцсийг ёроол, хатуу гадаргууг хана гэж нэрлэх ба цооногийн гүн нь амсраас ёроол хүртэлх зайгаар тодорхойлогдоно.
 
Цооногийг өрөмдөхдөө механиксан, химийн, физикийн гэсэн үндсэн гурван арга хэрэглэдэг боловч одоо үед ихэвчлэн механикжсан аргаар өрөмдөж байна. Механикжсан арга нь газрын царцдас дахь чулуулгийг цохилтот, эргэлтэт аргаар эвдэн хэмхэлж бутлах тул цохилтот, эргэлтэт өрөмдлөгийн арга гэж хуваагддаг. Эдгээр арга нь тусгай зориулалттай тоног төхөөрөмж, багажуудыг ашиглана.
 
Цохилтот өрөмдлөгийн аргыг татлагат /канатат/ ба яндант /штангт/ гэж хоёр төрөлд хуваадаг боловч үйлдвэрлэлд татлагат /канатат/ цохилтот өрөмдлөг өргөн хэрэглэж байна. Эргэлтэт өрөмдлөгийн аргыг баганат, эргэлдүүрт /роторт/, шнекэн өрөмдлөг гэсэн гурван төрөлд хуваадаг.
 
Цохилтот өрөмдлөгийн аргын онцлог нь өрөмдлөгийн явцад цооногийн ёроолд бий болсон чулуулгийн хэмхдсийг цооногоос гаргахдаа "желонк" гэж нэрлэдэг тусгай төмөр ховоогоор татаж газрын гадарга дээр гаргадагт оршино.
 
Эргэлтэт өрөмдлөгийн онцлог нь өрөмдлөгийн явцад цооногийн ёроолд бий болсон чулуулгийн хэмхдэсийг угаалтын шингэний тусламжтайгаар газрын гадарга дээр гаргадаг боловч шнекэн өрөмдлөгийн үед угаалтын шингэн ашигладаггүй.

Эргэлтэт өрөмдлөгийг кернтэй, кернгүй өрөмдлөг гэж ангилна. Кернтэй өрөмдөхөд цооногийн ёроол цагираг хэлбэртэй өрөмдөгдөж голд нь керн буюу чулуун чөмөг бий болно.
 
1.2.              Өрөмдлөгийн тоног төхөөрөмж, багаж. Өрөмдлөгийн тоног төхөөрөмж гэж өрөмдлөг явуулахад өрмийн багажийг хөдөлгөөнд оруулж ажиллуулах суурь машин, цооногийг угааж цэвэрлэх угаалтын шингэнийг урсгах шахуурга болон туслах чанарын бусад хэрэгслүүдийн цогцыг хэлнэ. Өрөмдлөгийн багаж гэж өрөмдлөгийн суурь машины тусламжтайгаар хөдөлгөөнд орж чулуулгийг эвдэж нүхлэх хэрэгслийг хэлнэ.
 
1.3.          Өрөмдлөгийн багажийн ерөнхий бүтэц, бүрдэл
 
Өрөмдлөгийн багажийн бүрдэл нь өрөмдлөгийн аргаас хамаарна. Цохилтот өрөмдлөгийн багаж нь дараах бүтэц.бүрдэлтэй байна. Үүнд:
1.  Цүүц
2.                 Шилжвэр
3.                 Цохиур штанг
4.         Дугтруул
5.         Татлагын түгжээ
 
Эргэлтэт угаалттай кернгүй өрөмдөх үед өрөмдлөгийн багаж нь дараах бүтэц, бүрдэлтэй байна. Үүнд :
1. Цүүц
2.        Шилжвэр
3.        Түгжээ
4.        Өрмийн яндан
5.        Дөрвөлжин штанг
6.        Хүндрүүлсэн штанг
 
Эргэлтэт угаалттай кернтэй өрөмдөх үед өрөмдлөгийн багаж нь дараах бүтэц, бүрдэлтэй байна Үүнд:
1.  Коронк
2.             Керн агуулах яндан
3.       Шилжвэр
4.       Өрмийн яндан
 
Хоёр. Үзүүрийн багажийн тухай
 
Цооногийг өрөмдөх үед чулуулагтай шууд харьцаж түүнийг эвдэх, хэмхлэх, бутлах зүсэх зориулалттай өрөмдлөгийн багаж /цүүц, коронк гэх мэт/-ийг үзүүрийн багаж гэнэ.
 
2.1.                      Цүүцний төрөл ангилал
2.1.1.     Эргэлтэт угаалттай кернгүй өрөмдөх үед хэрэглэх цүүцний төрөл, ангилал хэв загвар. Эргэлтэт угаалттай кернгүй өрөмдөх үед гурван нидрэгт /трехшарошечные/, хоёр далбант /двухлопастные/, гурван далбант /трехлопастные/, зургаан далбант /шестилопастные/ цүүцүүдийг голчлон хэрэглэнэ. Цүүцүүдийн төрөл, хэв загвар, зориулалт, техникийн үндсэн үзүүлэлтүүдийг хүснэгтээр үзүүлсэн болно. /хүснэгт 1,2,3,4,5,6/

Гурван нидрэгт цүүцний төрөл, зориулалт
 
 
Хүснэгт-1
 
 
Цүүцний төрөл
Цүүцийг будсан өнгө
Нидрэгийн хийц
Өрөмдөх чулуулгийн хатуулаг, шинж чанар
М
Шар
Зормол шүдтэй
Зөөлөн чулуулгууд
МЗ
Цагаан судалтай шар
Суулгасан шүдтэй
Элээх зөөлөн чулуулгууд
МС
Хар
Зормол шүдтэй
Дунд зэргийн хатуулагтай чулуулгийн нимгэн үетэй зөөлөн чулуулгууд
МСЗ
Цагаан судалтай хар
Зормол ба суулгасан шүдтэй
Зунд зэргийн хатуулагтай чулуулгийн нимгэн үетэй элээх зөөлөн чулуулгууд
С
Цэнхэр
Зормол шүдтэй
Дунд зэргийн хатуулагтай чулуулгууд
СЗ
Цагаан судалтай. цэнхэр
Суулгасан шүдтэй
Дунд зэргийн хатуулагтай элээх чулуулгууд
СТ
Саарал
Зормол шүдтэй
Хатуу чулуулгийн нимгэн үетэй дунд зэргийн хатуулагтай чулуулгууд
Т
Ногоон
Зормол шүдтэй
Хатуу чулуулгууд
ТЗ
Цагаан судалтай ногоон
Суулгасан шүдтэй
Элээх хатуу чулуулгууд
ТК
Улаан хүрэн
Зормол ба суулгасан шүдтэй
Хатуу чулуулгийн нимгэн үетэй их хатуу чулуулгууд
ТКЗ
Цагаан судалтай
Суулгасан шүдтэй
Их хатуу чулуулгийн нимгэн үетэй элээх хатуу чулуулгууд
 
улаанхүрэн
 
 
К
Улаан
Суулгасан шүдтэй
Их хатуу чулуулгууд
OK
Улбар шар
Суулгасан шүдтэи
Маш хатуу чулуулгууд

 

 
Гурван нидрэгт цүүцний үндсэн үзүүлэлтүүд
Хүснэгт -2
 

 
Голч, MM
Цүүцний хэв загвар
Өндөр мм
Жин, кг
Зөвшөөрөг дөх тэнхлэгийн ачаалал, КН
Холбох эрээс
0
1
2
3
4
5
98.4
III- 98.4С-ЦА
166.5
5.24
50
3-66
98.4
III- 98.4Т-ЦА
163.5
5.49
50
3-66
98.4
III- 98.4ОК-ЦА
163
5.7
50
3-66
112
III- 112Т-ЦВ
167
6
60
3-63.5
120.6
III- 120.6С-ЦА
197
8.7
60
3.76
120.6
III- 120.6Т-ЦА
192
8.7
60
3.76
132
III- 132С-ЦВ
208
9.37
70
3.88
132
III- 132Т-ЦВ
195
8.5
70
3-63.5
132
III- 132К-ЦВ
206
9,43
70
3-88
139,7
III- 139.7С-ЦВ
229,5
12,2
100
3-88
139,7
III- 139,7Т-ЦВ
227,5
11,7
100
3-88
146
III- 146Т-ЦВ
223
11,8
120
3-88
146
III- 146ОК-ЦВ
224
13,6
120
3-88
151
III- 151С-ЦВ
231
13,1
120
3-88
151
III- 151Т-ЦВ
227,5
12,57
120
3-88
151
III- 151К-ЦВ
226
13,47
120
3-88
165,1
III- 165.1С-ЦВ
252
17,3
150
3-88
165,1
III- 165.1Т-ЦВ
228,5
17
150
3-88
190,5
III- 190.5М-ГВ
286,5
32
200
3-117
190,5
III- 190.5С-ГВ
286,5
29,8
200
3-117
190,5
III- 190.5С-ЦВ
282,5
27,6
200
3-117
190,5
III- 190.5СТ-ЦВ
282,5
27,7
200
3-117
190,5
III- 190.5Т-ЦВ
275
27,3
200
3-117
190,5
III- 190.5ТКЗ-ЦВ
275
29,2
200
3-117
190,5
III- 190.5СЗ-ГВ-О
285,5
31
200
3-117
190,5
III- 190.5С-ГНУ*
332
35,2
300
3-117
190,5
III- 190,5СЗ-ГНУ*
330
37,9
300
3-117
215,9
III- 215.9М-ГВ-1
350
42,4
250
3-117
215,9
III- 215.9М-ПГВ
350
42,4
250
3-117
215,9
III- 215.9МЗ-ГВ-2
350
42,5
250
3-117
215,9
III- 215.9МЗ-ГНУ*
350
40
380
3-117
215,9
III- 215.9МСЗ-ГН*
350
42
380
3-117
215,9
III- 215.9С-ГВ
350
38,4
380
3-117
215,9
III- 215.9С-ГН*
350
38,8
380
3-117
215,9
III- 215,9СЗ-ГВ
350
40,5
250
3-117
215,9
III- 215.9СЗ-ГНУ*
350
40
380
3-117
215,9
III- 215.9Т-ГВ-2
350
37
250
3-117
 
 
 

215,9
III- 215.9Т-ЦВ-3
305
31,9
250
3-117
215,9
III- 215.9Т-ПВ
305
30,6
250
3-117
215,9
III- 215.9ТЗ-ЦВ-1
305
33,2
250
3-117
215,9
III- 215.9ТЗ-ГНУ*
350
39
380
3-117
215,9
III- 215.9ТК-ПВ-1
305
39,2
250
3-117
215,9
III- 215.9ТКЗ-ЦВ-3
305
33,2
250
3-117
215,9
III- 215.9ТКЗ-ГВ-2
350
42,5
250
3-117
215,9
III- 215.9ТКЗ-ГНУ*
350
38,6
380
3-117
215,9
III- 215.9К-ПВ
305
32,8
250
3-117
215,9
III- 215.9ОК-ПВ
305
32,6
250
3-117
244,5
III- 244.5С-ГВ
370
56
270
3-121
244,5
III- 244.5С-ЦВ
334
55
270
3-121
244,5
III- 244.5Т-ЦВ
345
45
320
3-121
244,5
III- 244.5Т-ПВ
345
45,5
320
3-121
244,5
III- 244.5К-ПВ
315
50,4
270
3-121
244,5
III- 244.5К-ПВ-2
390
45
320
3-152
244,5
III- 244.5ОК-ПВ-2
390
45
320
3-121
244,5
III- 244.5ОК-ПВ-3
390
45
320
3-121
269,9
III- 269.9М-ГВ
425
68
350
3-152
269,9
III- 269.9С-ГВ
410
67
350
3-152
269,9
III- 269.9С-ГВУ-2
403
65
350
3-152
269,9
III- 269,9С-ГНУ*
403
66
480
3-152
269,9
III- 269,9СЗ-ГВ
410
73
350
3-152
269,9
III- 269,9СЗ-ГНУ*
410
66,8
480
3-152
269,9
III- 269.9СТ-ЦВ
395
66
350
3-152
269,9
III- 269,9Т-ЦВ
380
62,5
350
3-152
269,9
III- 269.9ТЗ-ЦВ
410
62,6
350
3-152
269,9
III- 269.9К-ПГВ-2
410
75
350
3-152
295,3
III- 295.3М-ГВ
420
71,5
400
3-152
295,3
III- 295.3М-ЦВ
420
74
400
3-152
295,3
III- 295.3М-ГНУ*
420
75
: 400
3-152
295,3
III- 295.3МС-ГВ
420
77,7
400
3-152
295,3
III- 295.3МС-ГВ-2
420
76,5
400
3-152
295,3
III- 295.3С-ГВ
420
77
400
3-152
295,3
III- 295.3С-ЦВ
420
73,5
400
3-152
295,3
III- 295.3С-ЦВ-3
420
74
400
3-152
295,3
III- 295.3С-ГНУ*
420
83
400
3-152
295,3
III- 295.3СЗ-ГВ
420
80
400
3-152
295,3
III- 295.3СЗ-ГВ-2
420
81
400
3-152
295,3
III- 295,ЗСЗ-ГНУ*
420
84
500
3-152
295,3
III- 295.3СТ-ЦВ
400
75
400
3-152
295,3
III- 295,ЗТ-ЦВ
390
76,5
400
3-152
295,3
III- 295.3ТЗ-ЦВ
420
77
400
3-152
320
III- 320С-ГВ
430
83,5
450
3-152
320
III- 320Т-ПГВ
425
90
450
3-152
320
III- 320ТЗ-ПГВ
440
100
500
3-152
349,2
III- 349.2М-ГВ
450
114
450
3-152
349,2
III- 349.2М-ЦВ
450
104
450
3-152
 
 

349,2
III- 349.2С-ГВ
450
115
450
3-152
349,2
III- 349.2С-ЦВ
450
105
450
3-152
349,2
III- 349.2Т-ЦВ
450
99
450 .
3-152
393,7
III- 393,7Т-ЦВ
530
123
470
3-171
393,7
III- 393,7М-ГВ
530
164
470
3-171
393,7
III- 393,7С-ГВ
530
171
470
3-171
393,7
III- 393.7М-ЦВ
530
167
470
3-171
393,7
III- 393.7С-ЦВ
530
176
470
3-171
444,5
III- 444,5С-ЦВ
600
255
500
3-171
490
III- 490С2ЦВ
630
316
500
3-171
 
*-бага эргэлтийн өрмийн цүүц
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

Өрмийн хошууны үндсэн үзүүлэлтүүд
 
Хүснэгт -3
 
 
Өрмийн коронкийн төрөл хэв загвар
Голч /мм/
Өндөр /мм/
Жин /кг/
Зөвшөөрөг-дөх тэнхлэ- гийн ачаалал кН
Холбох эрээс
Гадна
Дотор
Салдаггүй керн авагчтай төхөөрөмжийн
К187.3/80СЗ
187,3
80
272
28,8
120
3-150
К187.3/80СТ
187,3
80
265
32,5
110
3-150
К187.3/80ТКЗ
187,3
80
265
33,5
120
3-150
К212.7/80СЗ
212,7
80
305
37,5
150
3-150
К212.7/80СТ
212,7
80
265
38,5
130
3-150
К212.7/80ТКЗ
212,7
80
265
39,8
140
3-150
Салдаг керн авагчтай төхөөрөмжийн
КС187,3/40СТ
187,3
40
244
31,4
120
3-147
КС187.3/40ТКЗ
187,3400
40
244
33,8
120
3-147
КС212/60СТ
212,7
60
257
33,74
150
3-161
КС212.7/60ТКЗ
212,7
60
257
36,6
150
3-161
 
 
2Л* хэв загварын хоёр далбант цүүцний үндсэн үзүүлэлтүүд
 
Хүснэгт-4
 
                                               
Голч /мм/
Тэмдэглэгээ
Өндөр /мм/
Жин /кг/
Зөвшөөрөгдөх тэнхлэгийн ачаалал /кН/
Холбох эрээс
112
2Л-112
180
5
30
3-63,5
118
2Л-118
180
5,5
35
3-63,5
132
2Л-132
180
5,5
40
3-63,5
140
2Л-140
200
6
45
3-88
151
2Л-151
200
6,5
50
3-88
161
2Л-161
210
7,5
55
3-88
 
*- загасан сүүлт буюу хоёр далбант цүуц

 
ЗЛ.ЗЛГ хэв загварын гурван далбант цүүцний үндсэн үзүүлэлтүүд
 
Хүснэгт – 5
 
 
Голч /мм/
Тэмдэглэгээ
Өндөр /мм/
Жин /кг/
Зөвшөөрөгдөх тэнхлэгийн ачаалал /кН/
Холбох эрээс
145
ЗЛ-145
220
10
75
3-88
151
ЗЛ-151
220
10,5
80
3-88
161
ЗЛ-161
220
11
85
3-88
190
ЗЛ-190
260
20
130
3-121
190
ЗЛГ-190
260
20
130
3-121
214
ЗЛ-214
260
23
150
3-121
214
ЗЛГ-214
260
23
150
3-121
243
ЗЛ-243
320
25
180
3-121
243
ЗЛГ-243
320
25
180
3-121
269
ЗЛ-269
320
26
200
3-121
269
ЗЛГ-269
320
26
200
3-121
295
ЗЛ-295
320
42
240
3-171
295
ЗЛГ-295
320
42
240
3-171
320
ЗЛ-320
320
45
240
3-171
320
ЗЛГ-320
320
45
240
3-171
346
ЗЛ-346
320
46
250
3-171
346
ЗЛГ-346
320
46
250
3-171
370
ЗЛ-370
320
48
270
3-171
370
ЗЛГ-370
320
48
270
3-171
394
ЗЛ-394
320
49
320
3-171
394
ЗЛГ-394
320
49
320
3-171
445
ЗЛ-445
320
54
360
3-171
445
ЗЛГ-445
320
54
360
3-171

ИР, ИРГ хэв загварын зургаан далбант цүүцний үндсэн үзүүлэлтүүд
Хүснэгт - 6
 
Голч
/мм/
Тэмдэглэгээ
Өндөр
/мм/
Жин
/кг/
Зөвшөөрөгдсөнтэнхлэгийн ачаалал /кН/
Холбох эрээс
135
ИР-135
180
12
90
3-88
140
ИР-140
220
13
100
3-88
190
ИР-190
250
18
180
3-121
190
ИРГ-190
250
18
180
3-121
214
ИР-214
260
25
220
3-121
214
ИРГ-214
260
25
220
3-121
243
ИР-243
290
32
280
3-147
243
ИРГ-243
290
32
280
3-147
269
ИР-269
300
36
350
3-147
269
ИРГ-269
300
36
350
3-147
 
2.1.2.     Эргэлтэт угаалттай кернтэй өрөмдөх үед хэрэглэх цүүцний төрөл.ангилал хэв загвар. Эргэлтэт угаалттай кернтэй өрөмдөх үед цүүцний оронд коронк хэрэглэнэ. Коронк нь олон янзын хэв загвартай байх боловч том, жижиг, өөрөө хурцлагдах шүдтэй гэж хуваана.
 
Том шүдтэй коронкоор I-IV бүлгийн хатуулагтай зөөлөн чулуулаг, жижиг ба өөрөө хурцлагдах шүдтэй коронкоор V-VIII хүртэлх бүлгийн хатуулагтай дунд зэргийн болон зарим нэг хатуу чулуулгийг тус тус еремдөнө. Коронкны хэв загвар, техникийн үндсэн үзүүлэлт, зориулалтыг хүснэгт-7, 8-д үзүүлсэн болно.
 
 
Коронкны хэв загвар, үндсэн үзүүлэлтүүд
Хүснэгт- 7
 
 
Үндсэн үзүүлэлтүүд
Коронкны хэв загвар
КР-5-93
КР-5-112
КР-5-132
КР-5-152
СТ-1-76
СТ-1-93
СТ-1-112
СТ-1-132
СТ-1-151
Голч /мм/
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Гадна
93
112
132
152
76
93
112
132
151
Дотор
53
68
88
107
59
75
94
114
133
Шүдний тоо
4
4
6
6
6
8
8
12
12
Хүнд /кг/
0,600
0,821
1,000
1,080
0,52
0,62
0,74
0,84
1,0

Коронкны хэв загвар, зориулалт
Хүснэгт-8
 
 
Коронкны хэв загвар
Өрөмдөх чулуулгийн хатуулаг шинж чанар
КР-1, КР-5
Зөөлөн чулуулгууд
СТ-1, БТ-4
Дунд зэргийн хатуулагтай чулуулгууд
МР-2, СМ-2
Зөөлөн чулуулгууд
СМ-1
Дунд зэргийн хатуулагтай болон хатуу чулуулгууд
БК, ТП-3
Хатуу чулуулгууд
 
2.1.3.     Цохилтот аргаар өрөмдөх үед хэрэглэх цүүцний төрөл, ангилал, хэв, загвар.Цохилтот аргаар өрөмдөх үед хавтгай /плоскоө/, хоёр мөрт/двутавровое/, дугираг /округлящее/ цүүцнүүдийг хэрэглэж байна. Цүүцнүүдийн хэв загвар, техникийн үндсэн үзүүлэлтүүдийг хүснэгт-9, желонк, цохилтын башмакны хэв загвар, техникийн үндсэн үзүүлэлтүүдийг хүснэгт-10,11 -ээр үзүүлэв.
 
Цохилтот өрөмдлөгийн цүүцний хэв загвар үндсэн үзүүлэлтүүд
Хүснэгт-9
 
 
Төрөл
Ирний урт MM
Хүзүүний голч MM
Түлхүүрийн ухлаадасны хэмжээ, мм
Өндөр мм
Жин Кг
хавтгай
148
112
84
650
42
198
140
102
750
70
248
165
128
850
120
298
165
128
900
140
345
188
140
1000
180
395
188
140
1050
220
445
220
152
1100
280
495
220
152
1150
340
595
220
152
1200
450
695
220
152
1300
520
Хоёр мөрт
148
112
84
650
42,5
198
140
102
750
70
248
165
128
850
93
298
165
128
900
120
345
188
140
1000
180
395
188
140
1060
200
445
220
152
1100
320
495
220
152
1150
400
595
220
152
1200
440
695
220
152
1300
520
795
220
152
1400
570
850
220
152
1500
630
 
 

Дугираг
148
112
84
1150
85
195
140
102
1200
120
245
165
128
1300
200
295
165
128
1350
310
345
188
140
1350
370
395
188
140
1350
398
445
220
152
1500
596
495
220
152
1500
700
595
220
152
1500
900
695
220
152
1500
1400
 
 
Желонкны үндсэн үзүүлэлт
Хүснэт 10
 
Гадна голч /мм/
Урт /мм/
Жин /кг/
Желонкны
Башмакны
Нэг далавчтай хавхлаг бүхий желонк
114
120
4175
95
168
173
4475
181
219
225
4550
248
273
285
4590
334
Хоёр далавчтай хавхлаг бүхий желонк
324
335
4580
409
377
390
4720
522
426
435
4800
635
530
540
4900
800
Хагас бөөрөнхий хавхлаг бүхий желонк
127
130
3230
85
219
224
3450
200
273
280
3450
248
 
 
Цохилтын башмакны үндсэн үзүүлэлтүүд
 
Хүснэгт 11
 
Гадна голч , /мм/
Дотор голч /мм/
Өндөр /мм/
Жин /кг/
Суултын яндангийн
Башмакны огтлогч хөвөөгөөр
168
192
155
175
11
219
243
205
225
19
273
294
255
275
30
324
346
307
325
44
377
396
356
360
57
426
447
407
400
77
 

 
Гурав. Чулуулгийн өрөмдөгдөх чанар, ангилал
 
Чулуулгийн физик-механикийн шинж чанарыг урьдчилан тогтоосны үндсэн дээр өрөмдлөгийн ямар арга, ямар багажийн төрлийг хэрэглэхийг тогтооно. Чулуулгийн физик шинж чанарт түүний өнгө.амт, дулаан ба цахилгаан дамжуулалт, хувийн жин зэрэг орно. Чулуулгийн механик шинж чанар нь түүний гадаад дотоодын аливаа хүчний үйлчлэлд өртөх байдлаар илэрнэ.
 
Өрөмдлөгт нөлөөлөх чулуулгийн физик механикийн шинж чанарт чулуулгийн бат бэх, хатуулаг, хэврэг, элээх, зуунги налархай, уян харимхай, нягт /хувийн жин/ хөвөх ба тогтворлог чанар, сүвэрхэг ба ан цавархаг чанар орно. Эдгээрээс гадна чулуулгийн өрөмдөгдөх чанар гэсэн ойлголт байдаг. Чулуулгийг өрөмдөхөд үзүүлэх эсэргүүцлийг түүний өрөмдөгдөх шинж чанар гэнэ.
 
Чулуулгийн физик-механикийн шинж чанарыг судалсан олон жилийн судалгааны үндсэн дээр өрөмдлөгийн арга, өрөмдөгдөх чанараас хамааруулан тогтоосон хөрс, чулуулгийн хатуулгийн зэргийн ангиллыг хүснэгт-12, хэмхдэс чулуулгийн ширхэглэлийн бүтцийг хүснэгт-12.1-д үзүүлэв.
 
Хөрс, чулуулгийн хатуулгийн зэргийн ангилал
 
Хүснэгт 12
д/д
Хөрс чулуулгийн нэр ба шинж чанар
өрөмдлөгийн аргын үе дэх хөрс чулуулгийн зэрэг
Эргэлтэт
Цохилтот
1
Ангидрат
IY
IY
2
Хөнгөн цагааны хүдэр /боксит/
IY
IY
3
Бул ба хайрган чулууны хурдас
Y
YII
4
Гөлгөнө
III-IY
IY
5
Шавар а/ хайрга, хайрганцар бүхий дунд зэргийн нягт
II
II
 
б/ хайрга, хайрганцар бүхий гөлтгөнсжсөн нягт
III
III
 
в/ бул чулуутай
Y
IY
6
Хайрга-хайрганцар хөрснүүд:
 
 
 
а/ 80 мм хүртэл хэмжээтэй хайрга, хайрганцар
Y
Y
 
б/ 150 мм хүртэл хэмжээтэй хайрга, их биш тооны бул чулуутай
YII
YII
7
Бутран а/ өгөршсөн
YI
Y
 
б/ бага зэрэг өгөршилд орсон
YII
YI
 
в/ өгөршөөгүй хатуу
YIII
YII
8
Хигдэр чулуу /диатомиты/
III
II
9
Бадмар а/ зөөлөн, сүвэрхэг дунд зэргийн хатуулгатай
IY
IY
 
б/ нягт, хатуу
IY
Y
10
Сайрганцар
Y
Y
 

 
11
Шохойн чулуу:
 
 
а/ зөөлөн.сүвэрхэг өгөршсөн.лаванцар
III-IV
IV
б/ бадмаржсан, баргилтжсан, нягт
V
V
в/. болоржсон хатуу
VII
VI
г/ цахиуржсан, маш хатуу, скарны
IX
VII
12
Болор ба болоронцор
 
 
а/ сүвэрхэг, нүхтэй ба занаржсан / бага зэрэг өгөржсөн/ болор-шохойлог чулуулгууд
VII-VIII
VI
б/ судлын, занаржсан, жижиг ширхэгтэй болор-шохойлог чулуулгууд
IX-X
VII
13
Хөрзөн чулуу
 
 
а/ шохойн барьцалдсан тунамал чулуулаг
VI
... V
Б. элс шавраар барьцалдсан /50%хүртэл хайргатай /оргимол, цахиураар барьцалдсан тунамал, шохойгоор барьцалдсан оргимол чулуулаг
VII-VIII
VI
в/ цахиураар барьцалдсан оргимол ба талсттай чулуулаг
IX
VII
14
Колчедан ба гүр
 
 
а/ өгөршсөн нурамтгай
VI
IV
б/ нягт өгөршөөгүй
VII-VIII
V
в/ болоржсон буюу цахиурлаг
IX-X
VII
15
Бялхмал үндсэн чулуу /андезит, хүрэм, бутран, трахит, мандельштейн гэх мэт/
VIII
VI
16
Алтан хямарлаг:
 
 
а/. хөвсгөр ба дагтаршсан
l-ll
l-ll
б/ нягт
III
III
17
Цэрд: а/ зөөлөн
III
II
б/ нягт
IV
IV
18
Марганцийн хүдэр /магнезит/
IV
IV
19
Баргилт А. зөөлөн хөвсгөр
III
II
Б. нягт хатуу
III-IV
IV
20
Хөлдүү хөрснүүд
 
 
а/. мөс
II
III
б/. ус агуулсан элс, лаг, хүлэр, хайрга хайрганцартай шавар
IV "
IV
В. хайрганцар элсэн хөрснүүд, хайрга нягт шавар, нягт шавранцар ба элсэнцэр, нягт лаг
V-VI
V
21
Гантиг
V
V
22
Цагаан шавар гардийн бөөлжис /опоки/
IV
IV
23
Уушган чулуу
III-IV
III
 
 

24
Мод бутны үндэстэй ба үндэсгүй ургамлын үндэс бүхий хөрсний үе
I-II
I-II
25
Элс:
 
 
а/. хайрга хайрганцар 20%хүртэл агуулсан, сул барьцалдсан
I'll
I-II
б/ мөн адил тэгэхдээ хайрга хайрганцарын хэмжээ 20%-иас их
III
111
в/. Хуурай
III
IV
26
Элсэн чулуу:
 
 
а/ өгөршсөн буюу шавар шохойн чулуугаар сул барьцалдсан төмөрлөг ба шохойлог
III-IV
IV
б/ төмөр шохой ба шавраар барьцалдсан нягт хээрийн жоншлог
V-VI
V
В. болоржсон ба болорт
VII
VI
Г. цахиурт ба цахиуржсан
IX
VII
27
Хөвдөг элс
II
111
28
Чулуун давс /галит/
IV
IV
29
Занар:
 
 
а/. өгөршсөн, элсэн чулуу-шаварлаг /шатдаг/
III-IV
III
б/. шаварлаг нүүрслэг, талькхлоритлаг дунд зэргийн хатуулагтай, өгөржсөн болоржсон
V
IV
в/. хөх, дээврийн шаварлаг, гялтгануурт
VI
V
г/. хатуу, болоржсон цахиуржсан
VII-VIII
VI
д/ цахиурт
IX
VII
30
Элсэнцэр шавранцар
 
 
а/ 20% хүртэл хайрга хайрганцар агуулсан
I-II
I-II
б/. 20-30% хүртэл хайрга хайрганцар агуулсан
III
III
в/ 30%-иас дээш хайрга хайрганцар агуулсан
III
IV
31
Ургамлын үндэстэй ба үндэсгүй хүлэр
I
I-II
32
Хигдэрцэр:
 
 
а/ сул
I-II
I-II
б/ нягт
III
III
33
Бөсөл /туф/:
 
 
а/ дунд зэргийн хатуу
III-IV
III
б/ цахиуржсан
IX
VI
34
Нүүрс:
 
 
а/ сул
III
II
б/. дунд зэргийн хатуу
IV
III
в/. хатуу /чулуун нүүрс /гэх мэт
V
IV
35
Сүүмэгтэс /фосфорит/
V
IV
36
Гүний үндсэн чулуулагууд /гантиг, асмалжин сиөнит, гнөйс, габбро, порфирит, пегматит гэх мэт/
V-VI
V
а/ өгөршсөн
 
 
б/ бага зэрэг өгөршсөн /*өгөршилд өртсөн/
VII-VIII
VI
в/ том ба дунд ширхэгтэй өгөршөөгүй
IX
VI
г/ жижиг ширхэгтэй өгөршөөгүй
X
VII
д/ болоржин, нягт болор хашлаг, цахиурлаг занар
XI
 
е/ цахиур, хаш
XII
 
 

 
 
Хэмхдэс чулуулгийн ширхэглэлийн бүтэц
 
Хүснэгт - 12.1
 
 
Чулуулгийн нэр
Ширхэглэлийн хэмжээ /мм/
Бул чулуу
Том
Дунд
Жижиг
500 мм-ээс дээш 500-250
250-100
Сайр :
Том Дунд Жижиг
100-50 50-25 25-10
Хайрга :
Том Жижиг
10-5
5-2
Элс:
Их том Том Дунд Жижиг Нарийн
2-1
1-0,5
0,5-0,25
0,25-0,1
0,1-0,05
Тоос
 
0,05-0,005
Шавар
 
0,005-аас бага
 
 
Дөрөв. Өрөмдлөгийн үзүүрийн багажийн зарцуулалтын норм
 
4.1.           Нормыг өрөмдлөгийн арга, өрөмдөгдөх чулуулгийн хатуулгийн зэрэг, өрөмдлөгийн гүн, цүүцний төрлөөс хамааруулан төлөөлөх чадвартай дундчилсан нөхцөлөөр боловсруулсан болно.
 
Эргэлтэт аргаар өрөмдөх үед өрөмдлөгийн үзүүрийн багаж нь 150-200 мм голчтой, цохилтот аргаар өрөмдөх үед үзүүрийн багаж нь 250-300 мм голчтой цүүц хэрэглэхээр төлөөлүүлэн суурь норм болгон тооцсон бөгөөд өөр голчтой цүүцийг ашиглах үед тохируулах илтгэлцүүр хэрэглэнэ.
 
4.2.           Энэхүү норм нь барилгын хайгуул-ашиглалтын цооног өрөмдлөгийн ажилд зориулагдсан бөгөөд техникийн бусад зориулалтаар цооног өрөмдөх үед жишиг болгон ашиглаж болно.
 
4.3.           Өрөмдлөгийн үзүүрийн багажийн зарцуулалтын нормуудыг хүснэгтээр үзүүлэв. /хүснэгт-13,14,15,16,17,18,19/
 
 
 
 
 
 
 
 
 

4.3.1       Эргэлтэт аргаар өрөмдөхөд өрөмдлөгийн 100 метрт"зарцуулах далбант цүүцний норм* /ширхгээр/
хүснэгт-13
 
Өрөмдлөгийн гүн /м/
Чулуулгийн зэрэг
I
II
III
IY
50 хүртэл
0,24
0,44
0,68
1,15
50-100
0,25
0,45
0,70
1,20
100-150
0,26
0,46
0,72
1,25
150-200
0,27
0,47
0,75
1,30
200-250
0,28
0,48
0,77
1,35
250-300
0,30
0,50
0,8
1,40
300-600
0,35
0,55
0,9
1,60
 
4.3.2.     Эргэлтэт аргаар өрөмдөхөд өрөмдлөгийн 100 метрт зарцуулах гурван нидрэгт цүүцний норм* /ширхгээр/
хүснэгт-14
 
Өрөмдлөгийн гүн / м /
Чулуулгийн зэрэг
I
II
III
IY
Ү
YI
ҮII
YIII
IX
X
Цүүцний төрөл
М
МС
МС.С
С,СТ
СТ.Т
Т.ТК
ТК
К
ОК
50 хүртэл
0,13
0,24
0,56
0,92
1,40
2,00
3,30
5,4
7,6
15,6
50-100
0,14
0,26
0,58
0,96
1,45
2,10
3,40
5,6
8,0
16,0
100-150
0,16
0,27
0,59
1,00
1,50
2,20
3,50
5,8
8,4
16,4
150-200
0,18
0,29
0,61
1,05
1,60
2,25
3,60
6,0
8,8
16,8
200-250
0,19
0,30
0,62
1,10
1,70
2,30
3,80
6,2
9,2
17,2
250-300
0,21
0,32
0,64
1,15
1,80
2,40
4,00
6,4
9,6
17,6
300-600
0,24
0,36
0,72
1,30
2,00
2,80
4,40
7,2
10,8
20,0
600-900
0,28
0,40
0,80
1,40
2,40
3,20
4,80
8,0
12,0
24,0
 
• нормууд нь 150-200 мм голчтой цүүцүүдэд тооцогдсон бөгөөд өөр голчтой цүүцүүдийг ашиглах үед хүснэгт-15-д заасан илтгэлцүүрийг хэрэглэнэ
 
4.3.3.        Цүүцний голчоос хамааран цүүцний зарцуулалтын нормыг тохируулах илтгэлцүүр
Хүснэгт-15
 
Цүүцний
Голч /мм/
125 хүртэл
125-150
150 200
200 250
250 300
300 350
350 400
400 450
450 500
Тохируулах илтгэлцүүр
0,75
0,86
1.00
1,11
1,22
1,36
1,52
1,65
1,82
 
 

 
4.3.4.     Эргэлтэт аргаар кернтэй өрөмдөхөд өрөмдлөгийн 100 метрт зарцуулах коронк ба керний яндангийн норм /ширхгээр/
Хүснэгт-16
 
Үзүүлэлтүүд
Чулуулгийн зэрэг
I
II
III
IY
Ү
YI
ҮII
100 м-т зарцуулах кронкны тоо /ширхэгээр/
4,5
5,25
6,00
9,00
13,5
27,00
45,00
100 м-т зарцуулах керний яндангийн хэмжээ /ширхэгээр/
1,00
1,00
2,00
2,00
2,50
2,50
3,30
 
Тайлбар: Норм нь 152 мм голчтой коронкоор цооног өрөмдөхөд зориулагдсан тул 132 мм -ийн голчтойд 0,93, 112 мм-ийн голчтойд 0,85, 92мм-ийн голчтойд 0,67, 76 мм-ийн голчтойд 0,58 гэсэн илтгэлцүүр хэрэглэнэ.
 
4.3.4 Эргэлтэт аргаар кернтэй өрөмдөхөд өрөмдлөгийн 100 метрт зарцуулах алмазан коронкны норм /ширхгээр/
Хүснэгт-16.1
 
Чулуулгийн зэрэг
Коронкны голч, мм
36
46
59
76
93
VIII
13.65
10.92
7.65
6.88
5.56
IX
16.13
12.56
8.87
8.19
6.70
X
17.25
13.33
9.44
8.79
7.26
XI
18.69
14.32
10.18
9.43
7.91
XII
24.27
18.88
13.28
12.89
10.80
 
 
4.3.5.     Цохилтот аргаар өрөмдөхөд өрөмдлөгийн 100 метрт зарцуулах цүүц , желонкны норм /ширхэгээр /
 
 
Өрөмдлөгийн гүн /м/
Үзүүрийн багажийн төрөл
Чулуулгийн зэрэг
I-II
III
IY
Ү
YI
YII
150м хүртэл
Цүүц
желонк
0,002 0,1
0,002 0,15
0,1 0,02
0,2 0,03
0,34 0,04
0,68 0,05
150м-ээс илүү
Цүүц
желонк
0,003 0,11
0,003 0,16
0,11 0,03
0,23 0,04
0,38 0,05
0,75 0,06
 
Тайлбар: Норм нь 250-300 мм голчтой цүүцээр цооног өрөмдөхөд зориулагдсан бөгөөд өөр голчтой цүүц ашиглах үед хүснэгт-18-д заасан илтгэлцүүрийг хэрэглэнэ
 
 
 
 
 

 

4.3.6.     Цүүцний голчоос хамааран цүүц, желонкны зарцуулалтын нормыг тохируулах илтгэлцүүр
Хүснэгт-18
 
Цүүцнии голч /мм/
125 150
150 200
200 250
250 300
300 350
350 400
400 450
450 500
500 550
550 600
600 650
650 700
700 750
750 800
Тохируулах илтгэлцүүр
0,70
0,80
0,90
1,00
1,05
1,15
1,30
1,45
1,65
1,85
2,10
2,25
2,60
2,95
 
 
 
4.3.7.     Шнек өрөмдлөгийн үед өрөмдлөгийн 100 метрт зарцуулах шнек, забурникны норм /ширхгээр /
Хүснэгт -19
 
Үзүүлэлтүүд
Чулуулгийн зэрэг
 
 
I
II
III
IY
100 метрт зарцуулах шнекнии тоо /ширхэгээр/
0,36
0,54
0,74
1,00
100 метрт зарцуулах забурникны TOO /ширхгээр
4,00
10,00
12,5
20,0
 
 
4.4.           Эргэлтэт ба цохилтот аргаар өрөмдөхөд өрөмдлөгийн багажийн бүтэц, бүрдэлд хамаардаг өрмийн яндан, хүндрүүлсэн яндан, ган татлага, түгжээнүүд, бусад хэрэгслүүдийн зарцуулалтын норм, техникийн үндсэн үзүүлэлтүүд, өрөмдлөгт хэрэглэх шавар, яндангийн гадуур цооногийн орон зайг барьцуулах цемент, утсан ба торон шүүрэнд зарцуулах материалын нормыг хүснэгт ба хавсралт хүснэгтээр үзүүлсэн болно. /хүснэгт 20, 21, 22, 23, 24, 25, 26, 27, 28 ба хавсралт 1,2,3,4,5,6,7,8,9,10,11,12,13,14,15,16,17/
 
4.4.1.     Эргэлтэт аргаар өрөмдөхөд өрөмдлөгийн 100 метрт зарцуулах өрмийн яндангийн норм* /метрээр/
Хүснэгт-20
 
Өрөмдлөгиин гүн /м/
Чулуулгийн зэрЭГ
I
II
III
IY
Ү
YI
ҮII
YIII
IX
X
50 хүртэл
0,4
0,50
0,70
0,90
1,20
1,80
2,60
3,80
5,50
8,0
50-100
0,5
0,60
0,90
1,15
1,50
2,30
3,20
4,80
6,90
10,0
100-150
0,6
0,75
1,05
1,35
1,80
2,70
3,90
5,70
8,20
12,0
150-200
0,7
0,85
1,20
1,60
2,10
3,10
4,50
6,60
9,60
14,0
200-250
0,8
1,00
1,40
1,80
2,40
3,60
5,20
7,60
11,00
16,0
250-300
0,9
1,15
1,60
2,00
2,70
4,00
5,80
8,50
12,50
18,0
300^00
1,1
1,40
1,90
2,50
3,30
5,00
7,10
10,50
15,00
22,0
400-600
1,5
1,90
2,60
3,40
4,50
6,70
9,70
14,00
21,00
30,0
600-900
2,1
2,60
3,70
4,70
6,30
9,40
13,5
20,00
29,00
42,0

 
 
 

 
4.4.2.     Эргэлтэт аргаар өрөмдөхөд өрөмдлөгийн 100 метрт зарцуулах хүндрүүлсэн яндангийн норм* /ширхгээр/
Хүснэгт-21
 
 
Чулуулгийн зэрэг
I
II
III
IY
Ү
YI
ҮII
ҮIII
IX
X
Хүндрүүлсэн яндан /ширхгээр/
0.06
0.1
0.2
0.4
0,9
 
•        Нормууд нь 150 - 200 мм голчтой цүүцүүдэд тооцогдсон бөгөөд өөр голчтой цүүцүүдийг ашиглах үед хүснэгт 22-т заасан илтгэлцүүрийг хэрэглэнэ.
 
 
4.4.3.     Цүүцний голчоос хамааран яндан зарцуулалтын нормыг тохируулах илтгэлцүүр
 
 
Хүснэгт-22
 
 
Цүүцний голч /мм/
125 хүртэл
125 150
150 200
200 250
250 300
300 350
350 400
400 450
450 500
Тохируулах илтгэлцүүр
0,75
0,86
1,0
1,11
1,22
1,36
1,52
1,65
1,82
 
 
4.4.4.     Цохилтот аргаар өрөмдөхөд өрөмдлөгийн 100 метрт зарцуулах ган татлагын норм /метрээр/
 
Хүснэгт-23
 
 
Төхөөрөмжийн
марк
Татлаганы
төрөл
Чулуулгийн төрөл
I-II
III
IY
Ү
YI
YII
УГБ-ЗУК УКС-22
Багажийн
 
3
6
12
20
37
Желонкны
3
6
2.5
2,5
3,5
3,5
УГБ-4УК УКС-30
Багажийн
 
2,3
4,5
8,5
15
27
Желонкны
2,5
5
2
2
3
3
 
Тайлбар: Норм нь 250-300 мм-ийн голчтой цүүцээр цооног өрөмдөхөд зориулагдсан бөгөөд өөр голчтой цүүц ашиглах үед хүснэгт 24-д заасан илтгэлцүүрийг хэрэглэнэ.
 
 

4.4.5.     Цүүцний голчоос хамааран ган татлагын нормыг тохируулах илтгэлцүүр
 
Хүснэгт-24
 
 
Цүүцний голч
125
150
200
250
300
350
400
450
500
550
600
650
700
750
150
200
250
300
350
400
450
500
550
600
650
700
750
800
Тохи- руулагч илтгэл- цүүр
0,70
0,80
0,90
1,0
1,05
1,15
1,30
1,45
1,65
1,85
2,10
2,25
2,60
2,95
 
4.4.6.     Өрөмдлөгийн 100 метрт зарцуулах шаврын уусмал бэлтгэх шаврын норм /тонн-оор/
 
Хүснэгт-25
 
 
Шаварлаг зуурмагийн нягтрал
Цооногийн
ГОЛЧ
MM
125 хүртэл
125 150
150 200
200 250
250 300
300 350
350 400
400 450
450 500
1,05
0,28
0,42
0,72
1,08
1,72
2,38
3,06
3,90
4,80
1,10
0,52
0,80
1,36
2,24
3,28
4,52
5,84
7,48
9,08
1,15
0,78
1,20
2,04
3,36
4,92
6,76
8,76
11,16
13,62
1.2
1,04
1,60
2,72
4,48
6,56
9,04
11,68
14,88
18,16
1,25
1,30
2,00
3,40
5,60
8,20
11,30
14,60
18,60
22,70
1,30
1,56
2,40
4,08
6,72
9,84
13,56
17,52
22,32
27,24
 
 
 
4.4.7.     Яндангийн гадуур цооногийн 1м орон зайг барьцалдуулахад зарцуулах цементийн норм /кг-аар/
 
Хүснэгт-26
 
 
Суултын Яндангийн голч мм
Цооногийн/ цүүцний / голч.мм
145
190
243
295
346
394
445
490
127
5
19
39
 
 
 
 
 
146
-
14
36
62
92
-
-
_
168
-
7
28
55
81
-
-
-
219
-
-
9
37
67
98
-
-
273
-
-
-
11
42
77
116
156
325
-
-
-
-
13
43
86
127
377
-
-
-
-
-
14
53
92
426
-
-
-
-
-
-
15
55
 
 

 
4.4.8.     Нэг метр торон шүүрт зарцуулах материалын норм
 
Хүснэгт 27
 
 
Шүүрийн каркасын гадна голч.мм
Материалууд
Top
KB. М
Гагнаас кг
Дараах голч бүхий i цайрдмал төмөр утас, кг
2
3
4
5
6
114
0,4
0,22
0,7
1,5
2,9
3,5
5,1
146
0,5
0,26
0,8
1,8
3,5
4,3
6,2
168
0,6
0,3
1,0
2,2
4,4
5,4
7,8
219
0,75
0,4
1,3
2,9
5,8
7,1
10,2
273
0,9
0,5
1,6
3,6
7,1
9,8
12,7
325
1,1
0,6
1,9
4,3
8,5
10,5
15,1
377
1,3
0,7
2,2
5,0
10
12,3
17,8
 
 
 
 
 
 
 

 
 
4.4.9.                 Нэг метр утсан шүүрт зарцуулах цайрдмал төмөр утасны норм /кг-аар/
Хүснэгт-28
 
Шүүр ний гаднa  тогтсон голч, мм
Ороомог хоорондын зай, мл/
i
0,5
1
1,5
2
3
Ороомгийн утасны голч, MM
2
3
2
3
4
2
3
4
5
2
3
4
5
2
3
4
168
4,9
8,3
4,2
7,1
10,3
3,5
6,4
8,8
12
3,1
5,8
8,5
10,6
2.2
4,8
6,8
219
6,4'
10,7
5,2
,9,3
13
4,7
8,3
11,9
15,6
4
7,5
10,9
12,7
3.3
6,4
9,5
273
7,7
13,4
6,5
11,1
15,8
5,7
10
14,5
19,2
4,8
8,8
13,3
18,6
3,7
7
10,8
325
9,1
15,9
7,4
13
18,5
6,5
11
16,8
22,2
5,2
10,4
15,4
21,2
4.6
8,7
12,7
377
10,5
18,4
8,8
14,8
21,2
7,5
13,2
19,4
25,6
6,6
11,9
17,6
24,6
5,3
10
14,5

4.4.10.      Хүнхэр зузаатгалт төгсгөлтэй өрмийн яндан ба тэдгээрийн бугуйвчийн үндсэн үзүүлэлтүүд
хавсралт-1
 
Яндан
Бугуйвч
Жин /кг/
Тогтсон голч /мм/
Гадна голч
 /мм/
Ханын зузаан /мм/
Дотор голч /мм/
Яндангийн нэвтрүүлэх  голч /мм/
Гадна голч
/мм/
Урт /мм/
1 м цул яндан гийн
Зузаатгал
хэс гийн
Бугуйвчийн
60
60,3
7
46,3
32
80
140
9,15
1.2
2,7
60
60,3
9
42,3
24
80
140
11,3
1,4
2,7
73
73,0
7
59,0
45
95
166
11,4
1,6
4,2
73
73,0
9
55,0
34
95
166
14,2
2,4
4,2
73
73,0
11
51,0
28
95
166
16,8
2,2
4,2
89
89,0
7
75,0
60
108
166г
14,2
2,4
4,4
89
89,0
9
71,0
49
108
184
17,8
3,4
4,4
89
89,0
11
67,0
45
108
184
21,2
3,2
4,4
102
101,6
7
87,6
74
127
184
16,4
3,0
7,0
102
101,6
8
85,6
70
127
184
18,5
3,4
7,0
102
101,6
9
83,6
66
127
184
20,4
3,8
7,0
102
101,6
10
81,6
62
127
184
22,4
4,0
7,0
114
114,3
7
100,3
82
140
204
18,5
4,6
9,0
114
114,3
8
98,3
78
140
204
20,9
5,8
9,0
114
114,3
9
96,3
74
140
204
23,3
6,0
9,0
114
114,3
10
94,3
70
140
204
25,7
6,6
9,0
114
114,3
11
92,3
68
140
204
28,0
6,4
9,0

4.4.11.      Товгор зузаатгалт төгсгөлтэй өрмийн яндан ба тэдгээрийн бугуйвчийн үндсэн үзүүлэлтүүд
хавсралт-2
 
Яндан
Бугуйвч
Жин /кг/
Тогтсон голч /мм/
Гадна голч /мм/
Ханын зузаан /мм/
Дотор голч /мм/
Яндангийн нэвтрүүлэх  голч /мм/
Гадна голч /мм/
Урт /мм/
1 метр цул яндангийн
Зузаатгал хэсгийн
Бугуй вчийн
60
60,3
7
46,3
67,46
86
140
9,15
1,5
2,7
60
60,3
9
42,3
67,46
86
140
11,3
1,5
2,7
73
73,0
7
59,0
81,76
105
165
11,4
2,5
4,7
73
73,0
9
55,0
81,76
105
165
14,2
2,5
4,7
73
73,0
11
51,0
81,76
105 -
165
16,8
2,5
4,7
89
89,0
7
75,0
97,13
118
165
14,2
3,5
5,2
89
89,0
9
71,0
97,13
118
165
17,8
3,5
5,2
89
89,0
11
67,0
97,13
118
165
21,2
3,5
5,2
102
101,6
8
85,6
114,3
140
204
18,5
4,5
9,0
102
101,6
9
83,6
114,3
140
204
20,4
4,5
9,0
102
101,6
10
81,6
114,3
140
204
22,4
4,5
9,0
114
114,3
8
98,3
127,0
152
204
20,9
5,0
11,0
114
114,3
9
96,3
127,0
152
204
23,3
5,0
11,0
114
114,3
10
94,3
127,0
152
204
25,7
5,0
11,0
114
114,3
11
92,3
127,0
152
204
28,0
5,0
11,0

 
4.4.12.            3Н, 3Ш ба 3У маягийн түгжээнүүдийн техникийн үндсэн үзүүлэлтүүд
Хавсралт 3
 
                                               
Түгжээнүү-диин төрөл
Маяг хэмжээ- сийн тэмдэглэгээ
Тогтсон голч /мм/
Түгжээнии эрээснии тэмдэглэгээ
Гадна голч /мм/
Урт /мм/
Жин /кг/
Зөв эрээстэй
Буруу эрээстэй
Ердийн сүвтэй
ЗН-80
60
 
3-66
80
404
12
ЗН-95
73
-
3-76
95
431
16
ЗН-108
89
-
3-88
108
455
20
ЗН-113
89
-
3-88
113
455
23
өргөн сүвтэй
ЗШ-108
73
 
3-86
108
431
20
ЗШ-118
89
-
3-101
118
455
23
ЗШ-133
102
-
3-108
133
496
37
ЗШ-146
114
102
3-121
146
508
38
ЗШ-178
140
-
3-147
178
573
61
ЗШ-203
168
-
3-171
203
603
73
Томсгосон сүвтэй
ЗУ-86
 
60
3-73
86
404
15
ЗУ-108
-
73
3-86
108
431
20
ЗУ-120
-
89
3-102 ,•
120
468
25
ЗУ-146
114
102
3-122
146
496
37
ЗУ-155
-
114
3-133
155
526
39

4.4.13.      Хүндрүүлсэн яндангийн үндсэн үзүүлэлтүүд
Хавсралт 4.
 
Гадна голч /мм/
Урт/м/
Сувгийн голч /мм/
1метр яндангийн жин /кг/
Холбох эрээс
146+-4
8
75
97
3-121
176+-3
12
80
156
3-147
203+3
12
100
192
3-161
-2
 
 
 
 
 
 
4.4.14.      Чиглүүлэх яндангийн үндсэн үзүүлэлтүүд
хавсралт-5
 
Тогтсон хэмжээ /мм/
Квадратын талын урт /мм/
Сувгийн голч /мм/
Яндангийн урт /м/
Шилжвэргүи 1метр яндан гийн жин /кг/
Холбох эрээс
Ажлын хэсэг /багагүй/
Нийт
80*80
80
32
9,3
10-12,5
42,5
89Л ба 89
112*112
112
74
12,7
13,3-15,0
65,6
114Л ба 114
140*140
140
85
13,7
14,5-16,5
106,6
140Л ба 140
 
 
4.4.15.      Чиглүүлэх яндангийн шилжвэрийн үндсэн үзүүлэлтүүд
хавсралт-6
 
Шилжвэрийн шифр
Хөтлөгч яндангиин квадратын талын урт /мм/
Шилжвэрийн хэмжээс /мм/
Жин /кг/
Холбох эрээс
Гадна голч
Дотор голч
Урт
Дээд шилжвэр
ПВ80хЗ- 88
80
108
45
275
13
89Л 3-88Л
ПВ 112x3-121
112
146
80
330
23
114Л 3-121Л
ПВ 112x3-152
112
197
89
350
40
114Л 3-152Л
ПВ 112x3-171
112
203
101
375
48
114Л 3-171Л
ПВ 140x3-147
140
178
101
350
36
140Л 3-147Л
ПВ 140x3-152
140
197
89
350
55
140Л 3-152Л
Доод шилжвэр
ПВ 80x3-88
80
108
38
275
12
89 3-88
ПН 112x3-117
112
140
58
305
18
114 3-117
ПН 112x3-121
112
146
80
330
22
114 3-121
ПН 112x3-133
112
1 155
95
335
24
114 3-133
ПН 140x3-140
140
; 172
70
340
30
140 3-140
ПН 140x3-147 '
140
178
101
350
35
140 3-147
 

 
 
 
4.4.16.      Хөнгөтгөсөн ширээмэл элеваторын үндсэн үзүүлэлтүүд
>хавсралт7
 
 
Элеваторын шифр
Даац /тн/
Дотор голч /мм/
Урт /мм/
өргөн /мм/
өндөр /мм/
Жин /кг/
ЭБ-73
20
75
440
220
200
24
ЭБ-89
20
92
440
220
200
25
ЭБ-114
25
117
545
240
220
38
ЭО-168
22
172
570
290
215
42,7
ЭО-219
25
224
620
345
220
44,3
ЭО-273
28
276
700
390
220
57
ЭО-325
30
328
770
450
240
67
ЭО-377
32
380
870
500
240
85
ЭО-426
35
429
940
560
240
89
 
 
4.4.17.      Гөлгөр голт цохилтын штангийн үндсэн үзүүлэлтүүд
Хавсралт 8
 
 
Штангийн голч /мм/
Урт.м
Түлхүүрийн ухлаадсны хэмжээ /мм/
Жин /кг/
112
6
84
460
112
4
84
303
140
6
102
704
140
4
102
464
165
6
128
990
165
4
128
600
165
2
128
320
188
6
140
1290
188
4
140
845
188
2
140
410
220
4
152
1120
220
2
152
530
 
 

 
4.4.18.      Шувтан төгсгөлтэй цохилтын штангийн үндсэн үзүүлэлтүүд
хавсралт-9
 
Шувтан хэсгийн голч /мм/
Штангийн голч /мм/
Штангийн урт /м/
Түлхүүрийн ухлаадасны хэмжээ /мги/
Жин /кг/
112
82
6
84
270
112
82
4
84
183
140
100
6
102
400
140
100
4
102
272
165
125
6
128
630
165
125 !
4
128
380
188
138
6
140
790
188
138
4
140
545
220
150
6
152
910
220
150
4
152
670
 
 
4.4.19.      Эвхмэл штангийн үндсэн үзүүлэлтүүд
хавсралт-10
 
 
Штангийн хүзүүний голч /мм/
Урт /мм/
Үеийн алхам /мм/
Түлхүүрийн ухлаадасны хэмжээ /мм/
Жин /кг/
112
1620
250
84
112
140
1795
250
102
166
165
1920
250
128
245
188
2030
250
140
340
220
2235
250
152
490
 
 
4.4.20.      Татлагын өөрөө эргэдэг түгжээнүүдийн үндсэн үзүүлэлтүүд
хавсралт-11
 
 
Голч /мм/
Урт /мм/
Түлхүүрийн ухлаадасны хэмжээ /мм/
Жин /кг/
112
600
84
37,7
140
700
102
55,8
165
750
128
77,3
188
800
к140
95,0
220
900
152
127,0
 
 
 
 
 
 

4.4.21.      Багажийн түлхүүрийн үндсэн үзүүлэлтүүд
хавсралт-12
 
Хүзүүний Голч /мм/
Амны хэмжээ /мм/
Урт /мм/
Жин /кг/
112
84
1435
67
140
102
1470
101
165
128
1495
115
188
140
1505
119
220
152
1742
152
 
 
4.4.22.      Суултын яндангийн хомны үндсэн үзүүлэлтүүд
хавсралт-13
Суултын яндангийн гадна голч /мм/
Хомын хэмжээ /мм/
Жин /кг/
урт
өргөн
өндөр
168
640
210
150
41
219
680
260
150
43,3
273
750
319
200
64,8
324
800
369
200
70
377
850
419
200
75
426
900
475
200
81
473
950
530
250
90,7
530
1000
585
250
131
630
1100
690
250
147
 
 
4.4.23.      Эргэлтэт аргаар өрөмдөхөд 100 машин ээлжид зарцуулах өрмийн туслах багажийн элэгдлийн норм /хувиар/
хавсралт-14
 
Өрмийн багажийн нэр
Цооногийн гүн /м/
300 хүртэл
300-аас илүү
Вертлюг сальникууд
18
18
19 мм голчтой татлаганы хавчаарууд
40
40
Гинжит түлхүүр
13
15
Суултын яндангийн нугастай түлхүүр
12
14
Өрмийн яндангийн нугастай түлхүүр
-
60
Яндан барих хонх
7
14
Татлаганы коуш
16
15
Өрмийн яндангийн метчикууд
14
22
Суултын яндан барих метчик
5
11
Төрөл бүрийн шилжүүлэгчүүд
15
24
5 тонны даацтай /серьги/ сэнжнүүд
11
11
Суултын яндангийн хомнууд
9
-
73 мм голчтой өрмийн яндангийн элеваторууд
12
12
60,3 ба 63,5 мм голчтой өрмийн яндангийн элеваторууд
14
14
10 тонны даацтай сторпууд
10
-

4.4.24.      Цохилтот аргаар өрөмдөхөд 100 машин-ээлжид зарцуулах өрмийн үндсэн багажийн элэгдлийн норм /хувиар/
Хавсралт-15
 
 
Багажийн нэр
Цооногийн голч /мм/
250 хүртэл
250-аас дээш
Желонкны башмакууд:
 
 
114-529 мм голчтой-цооног цэвэрлэх
30
35
114-377 мм голчтой-өрөмдөх үед
100*
100*
377-529 мм голчтой-өрөмдөх үед
100**
100**
Цохилтын толгойнууд
8
11
Хавтгай ба хагас бөөрөнхий хавхлагтай желонкууд
8
9
Цохилтын штангууд
9
13
Ажлын эвхмэл штангууд
9
10
Баригч эвхмэл штангууд
4
5
Татлаганы түгжээнүүд
9
9
Багажны түлхүүрүүд
6
6
Гинжит түлхүүрүүд
22
26
Төрөл бүрийн шилжвэрүүд
22
27
152-630 мм голчтой суултын яндангийн
 
 
төмөр хомнууд
4
5
Желонкны сэнжнүүд
25
31
86-142 мм голчтой баригч плашкинууд
25
25
Нэг ба хоёр сэжлүүртэй шөрөгнүүд
9
9
 
*-норм нь 70 машин-ээлжид тооцогдсон
**-норм нь 50 машин-ээлжид тооцогдсон
Тайлбар: 1 машин -ээлж нь өрөмдлөгийн төхөөрөмжийн 7 цагийн ажилтай
тэнцэнэ.
 
4.4.25.      Шаварлаг уусмалын чанарыг хэмжих багажууд
хавсралт-16
Уусмалын хэмжигдэхүүнүүд
Багажийн төрөл ба марк
Ердийн уусмалын хэмжигдэхүүн
Нягтрал, гр/см.куб
Ареометр АГ-1.АГ-2
1,05-1,30
Зуурмаг чанар /вязкость/ сек
Вискозиметр СПВ-5
18-35
Чийг ялгаруулалт /водоотдача/, см.куб/30 мин
ВМ-6
25-аас илүүгүй
Элсэн хэсгийн агууламж, хувь
Отстойник ОМ-1 ,ОМ-2
4-өөс илүүгүй
 
 
 
 
 
 

 
4.4.26.      Өрөмдлөгийн технологийн горимын хэмжигдэхүүнүүдийн тохиромжтой хэмжээ
 
хавсралт-17
Гурван нидрэгэт цүүцний төрөл /Д=250мм/
өрөмдлөгийн горим
Чулуулгийн зэрэглэл /хүснэгт- 12-ыг хар/
өрөмдлөгийн механик хурд м/цаг
Цүүцний хувийн ачаалал кН
Эргэлтийн давтамж сек-1
Угаалгын шингэний зарцууллалт л/сек
М
1-1,2
2,5-3,3
10-аас илүү
 
10-20
МС
1,2-1,5
2,5-4,0
7-8
III-IV
бхүртэл
С
1,5-2,0
3,3-5,0
6-7
IV-V
2-2,5
СТ
2,0-3,0
3,3-5,0
5-6
V-VI
1,2-2,0
Т
3,0-3,5
2,5-4,0
5-6
VI-VII
0,8-1,2
ТК
3,5-4
1,6-3,3
5
VII-VIII
0,5-0,8
К
5,0 хүртэл
1,6-3,3
5 хүртэл
IX-X
0,2-0,3
 
 
Тав. Нормыг хэрэглэх аргачлал
 
5.1.           Өрөмдөх чулуулгийн зэргийг цахилгаан хайгуулын материал, цооногоос гарч буй тунамал хэмхдэс /шлам/ зэргийг үндэсЛэн энэ нормын хүснэгт-12-ийг ашиглан тогтоож, цүүцний төрлийг сонгоно.
 
5.2.           Тухайн цүүц, коронкоор өрөмдөх чулуулгийн хатуулгийн ангиллын болон түүнээс бага хатуулагтай бүх төрлийн чулуулгуудыг өрөмдөж болох боловч жинхэнэ өрөмдсөн гүн хүснэгтэд заасан тоон утгад /энэ нормын хүснэгт 13, 14, 15, 16, 17, 18/ хүрсэн тохиолдолд уг цүүц, коронкны элэгдсэнд тооцно. Жинхэнэ элэгдэлд хүртэл ашиглагдаагүй боловч техникийн шалтгаанаар тухайн цүүц, коронкыг хэрэглэх боломжгүй болсон тохиолдолд акт тогтоож зарлагдана.
 
5.3.           Хэрвээ цооногийг өргөсгөж өрөмдөх тохиолдолд өргөсгөж өрөмдсөн цүүцний зарцуулалтын нормыг дараах илтгэлцүүрээр зохицуулан хэрэглэнэ.
 
Өргөсгөж өрөмдөх цүүцний голчийн зөрүү нь:
o       50 мм байхад 0,4
o       100 мм байхад 0,6
o       150 мм байхад 0,7
o       200 мм байхад 0,8
o       250 мм байхад 0,9
o       250 мм-ээс дээш байхад 1,0
 
5.4.           Цүүцний элэгдснийг хэрхэн тооцохыг дараах жишээн дээр харуулав.
 
Жишээ нь: 245 мм-ийн голчтой, гурван нидрэгт СТ төрлийн цүүцээр 140 метр гүнтэй цооногийг хөрс чулуулгийн хатуулгийн зэргийн ангиллаар авч үзэхэд:
 

I - зэргийн хатуулагтай чулуулагт 25 у/м
II -зэргийн хатуулагтай чулуулагт 45 у/м
V -зэргийн хатуулагтай чулуулагт 70у/м тус тус өрөмджээ.
 
Цүүцний элэгдснийг тооцох тооцоог ойлгомжтой болгох үүднээс дараах хүснэгтийг ашиглая.
 
 
Чулуулгийн зэрэглэл
өрөмдсөн гүн /у/м/
100 метрт шилжсэн гүн /ум/
Цүүц зарцууулалтын норм
ТохируулаX илтгэлцүүр
Тухайн өрөмдлөгийнзарцуулсан цүүцнии TOO
 
25
0,25
0,16
1,11
0,0444
 
45
0,45
0,59
1,11
0,2947
 
70
0,70
1,50
1,11
1,1655
 
 
Тооцооноос харахад жишээнд авсан цооногийг өрөмдөхөд нийт 1,5046 ширхэг цүүц зарцуулжээ. Энэ нь уг цооногийг өрөмдөхөд 1 ширхэг цүүцийг бүрэн элээж, дараагийн цүүцний 50% нь элэгдсэн гэсэн тооцоо гарч байна
 
 

ӨРӨМДЛӨГИЙН АЖИЛД ӨРГӨН ХЭРЭГЛЭГДДЭГ НЭР ТОМЬЁОНЫ ХАДМАЛ ОРЧУУЛГА, ТАЙЛБАР
 
 
Цооногийн ажил
 
1.                  Цооног                                                           Скважина
2.                  Цооногийн өрөмдлөг                                  Бурение скважин
3.                  Усны цооног өрөмдлөг                               Бурение скважин на воду
4.                  Цооногийн амсар                                        Устье скважины
5.                  Цооногийн хана                                           Стена скважины
6.                  Цооногийн ёроол                                         Забой скважины
7.                  Цооногийн тэнхлэг                           Ось скважины
8.                  Цооногийн голч                                            Диаметр скважины
9.                  Суултын яндан                                             Обсадная труба
10.             Худаг                                                              Колодец
11.             Өрөмдмөл худаг                                          РЭС-Разведочно-эксплуатацион-
Ная скважина
12.             Богино яндант худаг                                   МТК /Мелкотрубчастый колодец
13.             Уурхайн худаг                                               Шахтный колодец
14.             Энгийн уурхайн худаг                                  Аратский колодец
15.             Тогтсон түвшин                                            Статический уровень
16.             Хөдөлгөөнт түвшин                                     Динамический уровень
17.             Ундрага                                                         Дебит
18.             Уст давхрага                                                Водоносный пласт
19.             Уст цэг                                                           Водопойный пункт
20.             Угсралтын ажил                                           Монтаж
21.             Мал услах талбай онгоц                             Водопойная площадка с лотками
22.             Хайрган шүүр                                               Гравийный фильтр
23.             Шүүр                                                               Фильтр
24.             Шавхалт                                                         Откачка
25.             Тунгаагуур                                                     Отстойник
26.             Цооногийн хийц                                            Конструкция скважины
 
Цүүц
 
1.                  Цүүц                                                               Долото
2.                  Цүүцний голч                                                Диаметр долота
3.                  Цүүцний хэв загвар                                     Тип долота
4.                  Далбант цүүц                                               Лопастное долото
5.                  Хоёр далбант цүүц /загасан сүүлт/          Двухлопасное долото /рыбый
хвост
6.                  Гурван далбант цүүц                                  Трехлопастное долото
7.                  Зургаан далбант цүүц                                Шестилопастное долото
8.                  Ндирэгт цүүц                                                Шарошечное долото
9.                  Гурван нидрэгт цүүц                                   Трехшарошечное долото
10.             Хавтгай цүүц                                                Плоское долото
11.             Хоёр мөрт                                                     Двутаврове долото
12.             Дугираг цүүц                                                 Округляющее долото
13.             Коронк                                                           Коронка
14.             Шнек                                                               Шнек
 
Өрөмдлөгийн ажил-
 
 
1.                  Өрөмдлөг                                                      Бурение
2.                  Өрөмдлөгийн ажил                                      Буровая работа
3.                  Өрөмдлөгийн төхөөрөг                               Буровой агрегат
4.                  Өрөмдлөгийн суурь машин                        Буровой станок
5.                  Өрөмдлөгийн багаж                                    Буровой инструмент
6.                  Өрөмдлөгийн арга                                       Способ бурения
7.                  Өрөмдлөгийн бригад /хэсэг/                      Буровая бригада
8.                  Өрөмдлөгийн гүн                                         Глубина бурения
9.                  Өрөмдлөгийн норм                                      Норма бурения
10.             Өрөмдлөгийн голч                                       Диаметр бурения
11.             Өрөмдөгч                                                      Бурильщик
12.             Цохилтот өрөмдлөг                         Ударно-канатное бурение
13.             Эргэлтэт өрөмдлөг                                     Вращательное бурение
14.             Баганат өрөмдлөг                                       Колонковоө бурение
15.             Шнек өрөмдлег                                            Шнековоө бурение
16.             Угаалттай эргэлтэт өрөмдлөг                   Вращательное бурение с
промывкой
17.             Угаалттай кернт өрөмдлөг                        Вращательное бурение с отбором
керна
 
18.             Механикжсан өрөмдлөг                              Механическое бурение
19.             Хөрс, чулуулгийн өрөмдөгдөх байдал     Характеристика грунтов и пород по
буримости
20.             Өрмийн яндан                                              Бурильная труба
21.             Өрмийн штанг                                               Бурильная штанг
22.             Хүндрүүлсэн яндан                                     Утяжеленная труба
23.             Тунамал хэмхэдэс                           Шлам
24.             Чөмөг                                                             Керн
25.             Чулуулгийн зэрэг /хатуулаг/                        Категория пород
26.             Үе давхрага                                                  Пласт
27.             Түгжээ                                                            Замок
28.             Шилжвэр                                                        Переходник
29.             Дюйм /2,54см-Тай тэнцэх                           Дюйм
хэмжлийн нэгж/
30.             Цамхаг                                                           Мачта
31.             Ховоо                                                                        Желонк
32.             Мөнх цэвдэг                                                  Вечная мерзлота
33.             Осол                                                               Авария
34.             Солбицол                                                      Координат
35.             Чиглүүлэх яндан /хоолой/                           Ведущая труба
36.             Хом /бүслүүр бэхэлгээ/                              Хомут
37.             Машин-ээлж                                                  Машин/смена/станко смена/
38.             Өрөмдлөгийн горим                                    Режим бурения
39.             Өрөмдлөгийн механик хурд                       Механическая бкорость бурения
40.             Дугтруул                                                         Ясс
41.             Дөрвөлжин штанг                                         Квадратная штанг
42.             Холбох эрээс                                             Присоединительная резьба
43.             Үзүүрийн багаж                                            Буровой наконечник
44.             Өрмийн хошуу                                               Бурильная головка
45.             Сэнж                                                  .           Серьга