3.1.      Гүүр ба хоолойн бүтээц нь, тэдгээрийн төрөл ба зориулалт, хэрэглэж байгаа арматур ба ажлын нөхцөлөөс хамааран, 31 дүгээр хүснэгтэд заасан ан цав тэсвэрлэлтийн шаардлагын зэрэглэлийг хангах ёстой. Ан цав тэсвэрлэлт нь бетон дахь сунгах ба шахах хүчдэлийн утга ба ан цав үүсэлтийн тооцоот өргөнөөр тодорхойлогдоно.

31 дүгээр хүснэгт

*- Холимог арматурлалтын үед 3.95-р зүйлийн зааврын дагуу бетон дахь суналтын хүчдэлийн хязгаарыг нэмэгдүүлэхийг зөвшөөрнө. Явах ангийн хавтангийн хэсэгт хүчитгэсэн утсан арматурыг байрлуулсан үеийн авто замын ба хотын гүүрийн бүтээцэд түүний шахалтын чиглэлд бетон дахь суналтын хүчдэлийн хязгаарын утга 0.8Rst,ser-ээс заавал их байх ёсгүй.

**-Цинкдсэн утсан арматуртай үед Dcr =0.02 см-ээр авахыг зөвшөөрнө.

***-Ан цав илрэлтийн өргөн доорх нөхцөлд хэтрэхийг үл зөвшөөрнө, см ээр:

0.015- Хотын ба авто замын гүүрийн явах анги, мөн босоо тулгуур ба гадсанд (усан дээрх мөсний түвшингээс дээш 0.5 м-ээр хэтрэх буюу хуурай газрын гадаргуу, мөсний доод гадаргуу буюу хөлдөлтийн гүний хагас хүртэл).

Бетон дахь хүчдэл, ан цав үүсэлт ба тэдгээрийн өргөнийг тодорхойлох тооцоог арматур дахь урдьчилсан хүчдэлийн алдагдлыг оролцуулан хийнэ.

Бүх төрлийн зориулалт бүхий гүүрийн, урьдчилан хүчитгэсэн нэгдмэл бүтээцийн шахалтад ажиллах залгаасанд сунгах хүчдэл үүсэхийг хориглоно.

3.2.      Авто замын ба хотын гүүрэнд холимог арматурлалттай байхад бетоны, хязгаарын сунгах хүчдэлийг 2Rbt,ser хүртэл ихэсгэж авахыг зөвшөөрөхийн хамт, сунгах хүчдэл нь 1,4Rbt,ser-ээс их байх огтлолын бүх хэсгүүдэд сунгах хүчдэлийн эпюрийн бүх хүчийг хүчитгээгүй арматур хүлээж авах нөхцөл хангагдах ёстой. Үүнээс гадна хөндлөн ан цавын өргөний тооцоонд 3.107 ба 3.108-р зүйлүүдийн холбогдох зааврыг мөрдлөг болгоно.

3.3.      Бүтээцийн шахалтын бетонд ан цав тэсвэрлэлтийг 2а шаардлагын зэрэглэлээр төсөллөхөд, гүүрийн угсарч байгаа хэсгээр, угсралтын ачаатай кран явах боломжийг шалгахдаа зарим үзүүлэлтүүдийг доорхи байдлаар авахыг зөвшөөрнө.

бетоны хэвийн сунгах хүчдэлийн хязгаарын утга- 1,15Rbt,ser,

ан цав үүсэлтийн тооцоот өргөний хязгаарын утга- 0.01 cм,

Тооцоонд, хүчитгэсэн арматурын хүчдэлийн гарах алдагдлуудыг нэг жилийн хугацаанд явагдахаар авч үзнэ.

3.4.      Бүтээцийн дам нуруут элементийг ан цав тэсвэрлэлтийн шаардлагын 2а; 2б ба 3б зэрэглэлээр төсөллөхөд, бүтээцийн ашиглалтын явцад бетоны шахалтын бүсэд, бусад үе шатны ажлын үед сунгах хүчдэлийг 0,8Rbt,ser- ээс хэтрүүлэхгүйгээр авна.

3.5.      Гүүр ба хоолойн бетон ба төмөрбетон бүтээцийн ан цав тэсвэрлэлт нь элементэд үүссэн сунгах ба шахах хүчдэлийн хязгаарлалтаар хангагдана.

Хүчдэлийн заагдсан хязгаарын утгыг заавал биелүүлэх нөхцөлөөс хамааруулан авна.

а) хийц бүтээцийн элементэд ан цав үүсэлтийг хориглох,

б) ан цав үүсэлтийн өргөнийг хүлцэх хязгаараар зөвшөөрөх,

3.6.      Хэвийн шахах хүчдэлийн үйлчлэлийн чиглэлтэй давхцаж байгаа дагуу ан цав үүсэлтийг бүх төрлийн бүтээц ба тэдгээрийн ажлын бүх үе шатанд хориглоно.

Элементийн огтлолд ачааллын үйлчлэл ба хэвийн шахах хүчдэлийн sbx үйлчлэл нь доор зааснаас хэтэрч болохгүй.

хүчитгээгүй арматуртай бетон ба төмөрбетон хийцүүдэд- тооцоот эсэргүүцэл Rb,mc1 ;

урьдчилан хүчитгэсэн хийцийн бетоны шахалтын бүсэд- тооцоот эсэргүүцэл Rb,mc1 (бэлтгэх ба угсралтын үе шатанд) ба Rb,mc2 (тогтмол ашиглалтын үе шатанд).

Урьдчилан хүчитгэсэн дам нурууны ханын бетонд үүсэх үндсэн шахах хүчдэл нь бүх тохиолдолд бетоны тооцоот эсэргүүцэл Rb,mc2-оос хэтэрч болохгүй.

3.7.      Элементийн дагуу тэнхлэгт хэвийн (хэвийн сунгах хүчдэлийн үйлчлэлийн чиглэлд перпендикуляр) ан цав үүсэлтийг, ан цав тэсвэрлэлтийн шаардлагын 2а зэрэглэлээр төсөллөх гүүрийн хийцэд хориглох ба энд гүүрээр угсралтын кран гаргаж шалгах тохиолдол хамаарахгүй. Энэ үед тохиолдлын хөндлөн ан цав үүсэх магадлалыг үгүйсгэхгүй.

Энэ нөхцөлийг биелүүлэхэд шахалтад байгаа бетон дахь хэвийн шахах хүчдэл нь 31 дүгээр хүснэгт ба 3.95-р зүйлд заасан утгаас хэтэрч болохгүй.

3.8.      Ан цав тэсвэрлэлтийн 2б, 3а, 3б ба 3в шаардлагын зэрэглэлээр төсөллөж байгаа бүтээцэд хөндлөн ан цав үүсэлтийг зөвшөөрнө. Энэ үед ан цав тэсвэрлэлтийн шаардлагын зэрэглэл 2б ба 3а-гаар төсөллөхөд, хийцэд хөндлөн ан цав үүсэх боломжийг 31 дүгээр хүснэгтэд заасан хоёр (сунгах хүчдэлийн хүлцэх хязгаар ба үүсэх хөндлөн ан цавын болзошгүй өргөн) үзүүлэлтээр хязгаарлана.

Үүнээс гадна ан цав тэсвэрлэлтийн шаардлагын зэрэглэл 2б-гээр төсөллөж байгаа урьдчилан хүчитгэсэн бүтээцэд шахсан хөндлөн ан цаваас хамгаалах журмыг мөрдлөг болгоно. Гүүрэн дээр түр ачаа байхгүй үед шахалтын бетон дахь хамгийн бага шахах хүчдэлийн хязгаарын утга нь 31 дүгээр хүснэгтэд заасан утгаас бага байж болохгүй.

3.9.      Урьдчилан хүчитгэсэн дам нурууны ханын бетоны үндсэн сунгах хүчдэл нь үндсэн шахах хүчдэл smc-г бетоны шахалтын тооцоот эсэргүүцэл Rb,mc2-д харьцуулсан харьцааны оролцоотойгоор хязгаарлагдана.

Үндсэн сунгах хүчдэлийн хязгаарыг заасан утгын харьцаанаас хамааруулан, 32 дугаар хүснэгтэд зааснаас ихээр авч болохгүй.

Хүснэгт 3-21

smt/Rb,mc2	Гүүрэнд авах, суналтын үндсэн хүчдэлийн хязгаарын утга, хамгийн их stm
	Авто замын ба хотын
£ 052	0.85Rbt,ser , гэвч 2.15 МРа-аас ихгүй
³ 0.80	0.53Rbt,ser

 

Тайлбар: smt/Rb,mc2-гийн харьцааны хязгаарын утгыг (хамгийн их stm) шугаман хамаарлын аргаар тодорхойлно.

3.10.  Зүйл 3.99 ба 3.102-д заасан ерөнхий шахах ба ерөнхий сунгах хүчдэлүүдийг дараах томьёогоор тодорхойлно.

smt

= 0,5(sbx+sby)±(1/2)[(sbx -sby)2+4i2b]0.5;                                        (3-81)

smc

энд:

sbx- гадаад ачаалал ба хүчитгэсэн арматураас (алдагдлыг тооцсоноор) хэвтээ тэнхлэгийн дагууд, бетонд ирэх хэвийн хүчдэл,

sby- хүчитгэсэн хомут, ташуу арматур, орчны ачаалал ба тулгуурын реакцаас элементийн хэвтээ тэнхлэгт хэвийн байдлаар чиглэсэн, бетон дахь хэвийн хүчдэл. Энэ үед тулгуурын реакцаас ирэх шахах хүчний тархцыг 45°-аар авна.

ib- ханын бетон дахь шүргэгч хүчдэл, дараах томьёогоор тодорхойлно.

ib =iq +it £ mb6Rb,sh,                                                   (3-82)

томьёо (3-82)-д:

iq- гадаад ачаалал ба урьдчилсан хүчдэлээр тодорхойлогдох хөндлөн хүчнээс үүсэх шүргэгч хүчдэл,

it - мөн, мушгиралтаас,

mb6- бетоны хөндлөн шахалтын үйлчлэлийг тооцсон илтгэлцүүр, зүйл 3.27-гийн дагуу авах ба хэрэв шахалтгүй бол mb14 байна.

Rb,sh- гулзайлтын үеийн хагарлын бетоны тооцоот эсэргүүцэл, 17 дугаар хүснэгтээс авна.

Алгаслалын уртын хязгаарт, хувьсах өндөртэй элемент дахь хэвийн ба шүргэгч хүчдэлийг тодорхойлохдоо огтлолын хувьсалтыг заавал тооцож тусгана.

3.11.  Төмөрбетон элементийн хэвтээ тэнхлэгт хэвийн ба ташуу ан цав (acr) болон ан цав тэсвэрлэлтийг зэрэглэл 2б, 3а, 3б ба 3в-гийн шаардлагаар төсөллөхдөө дараах томьёог хэрэглэнэ.

acr =(s/E)y £ Dcr,                                                       (3-83)

энд:

s- сунгах хүчдэл, хүчитгээгүй арматурын хувьд хамгийн их суналтад байгаа (хамгийн захын) шилбэний ss хүчдэл, хүчитгэсэн арматурын хувьд бетоны шахалт явагдаж дууссаны дараах sp хүчдэл,

E- хүчитгээгүй ба хүчитгэсэн арматурын уян харимхайн модуль, 26 дугаар хүснэгтээс авна,

y- ан цав үүсэлтийн илтгэлцүүр, арматурлагдсан суналтын бүсийн бетоны нөлөөлөл, арматурын хэв гажилт, арматурын хэлбэр дүрс ба элементийн ажлын нөхцөл болон арматурлалтын радиусаас хамааруулан тодорхойлох ба 3.108-р зүйлийн дагуу авна,

Dcr- үүсэх ан цавын тооцоот өргөний хязгаарын утга, (см-ээр авах) 31 дүгээр хүснэгтийн дагуу авна.

3.12.  Төвийн бус шахалтын ба төвийн бус суналтын гулзайлтын элементэд дагуу арматураас хамгийн их суналтад байгаа (хамгийн захын), хүчитгээгүй арматурын хүчдэлийг, хэвийн ан цав үүсэлтийн өргөнийг тодорхойлох тооцоонд авахдаа дараах томьёогоор тодорхойлохыг зөвшөөрнө.

ss=(M/AsZ)*((h-x-au)/(h-x-a)),                                                (3-84)

Энэ үед төвийн бус шахалтын ба төвийн бус суналтын элементийн момент М-ын утгыг доор зааснаар авна.

N хүчний байрлал нь суналтын ба шахалтын арматуруудын хүндийн төвийн гадна талд байвал

M=N(e ± z),                                                                            (3-85)

(3-85-р томьёонд нэмэх тэмдэг нь төвийн бус суналтын, хасах тэмдэг нь төвийн бус шахалтын тохиолдлуудад хамаарна),

хүчний байрлал нь төвийн бус суналтын элементийн огтлолын эсрэг орших ирмэгүүдийн арматурын хүндийн төвүүдийн дотор талд оршиж байвал

M=N(z-e),                                                                               (3-86)

томьёо (3-84)-(3-86)-д:

As- суналтын арматурын хөндлөн огтлолын талбай,

e- суналтад байгаа арматурын хөндлөн огтлолын хүндийн төвөөс N хүчний байршлын тэнхлэг хүртэлх зай,

x,z- шахалтын бүсийн өндөр ба суналтад байгаа арматурын хөндлөн огтлолын хүндийн төвөөс огтлолын шахалтын бүсэд байгаа тэнцүү үйлчлэлийн цэг хүртэлх зай, (энэ зайг бат бэхийн тооцооны үр дүнгээр авахыг зөвшөөрнө),

a, au- суналтад байгаа бүх арматурын хөндлөн огтлолын хүндийн төв ба хамгийн их суналтад байгаа эгнээ арматурын хүндийн төвөөс (гадна ирмэгт хамгийн ойр орших) бетоны хамгийн их суналтад байгаа ирмэг хүртэлх зай,

3.13.  Дам нурууны хана (хавирга)-ны хөндлөн ба дагуу арматурын сунгах хүчдэл (ss)-ийг дараах томьёогоор тодорхойлохыг зөвшөөрнө.

ss=d(sbt/m),                                                                 (3-87)

энд:

sbt- хүчитгэсэн хомутгүй, урьдчилан хүчитгэсэн дам нуруун дахь хүчдэл, огтлолын хүндийн төвийн түвшин дэх үндсэн сунгах smt хүчдэлтэй тэнцүүгээр авна (хүчитгээгүй арматуртай дам нуруунд мөн нэгэн адил түвшинд шүргэгч хүчдэлтэй тэнцүүгээр байна).

m- үндсэн сунгагч хүчдэлийн чиглэлд, ташуу ан цавтай хэсгийн хананы арматурлалтын илтгэлцүүр, үүнийг бетонтой нэгдмэл ажиллах бүх шилбэний талбайн проекцыг энэ хэсэгт байгаа хананы бетоны ташуу огтлолын талбайд харьцуулсан харьцаагаар (зураг.10) авахыг зөвшөөрнө.

d- ташуу ан цав үүсэх бусад хүчдэлийн дахин хуваарилалтыг тооцох илтгэлцүүр, үүнийг дараах томьёогоор тодорхойлно.

d= 1/(1+0,5/Lim) ³ 0,75,                                 (3-88)

энд:

Li- бүсүүдийн өргөсгөл (тавровый дам нуруунд ташуу огтлолын эхлэлийг үл хамаарах тэнхлэг талын хамгийн захын суналтад байгаа арматурын эгнээнээс тооцож авна) хоорондох хэсгийн үндсэн сунгагч хүчдэлд тэгш хэмтэй перпендикуляр байх жишүү ан цавын урт, см-ээр авах ба ан цавын ташууг зүйл 3.78-д заасны дагуу тооцно.

 

Зураг 10. Ташуу огтлолд хөндлөн байх хөндлөн арматурын хүчний проекц

 

1- хэвийн байх                                                   4- дагуу арматур

2- хомут                                                              5- шүргэгч

3- ташуу огтлол                                      6- өргөсгөл

3.14.  Урьдчилан хүчитгэсэн элементийн суналтын бүсэд хэвийн ан цавын өргөнийг тодорхойлохдоо, суналтын бүсэд байгаа суналтын бүх арматурыг тооцох ба бүсийн бетоны хүчдэл нь sbt ³0,2Rbt,ser нөхцөлийг хангана.

Урьдчилсан хүчитгэсэн шонгийн ан цав үүсэлтийн өргөнийг тодорхойлохдоо бүх арматурыг тооцоонд авна.

Түр ачааллын бууралтын дараа бетоны урьдчилан шахах хүчдэл ,,0,, хүрэх явцад, зүйл 3.104-ийн дагуу хүчитгэсэн арматурын сунгах хүчдэлийн өөрчлөлт (sp)-ийг дараах томьёогоор тодорхойлно.

sp=sbt/sp,                                                       (3-89)

энд:

sbt- бетоны суналтын бүсийн талбайн хүндийн төвийн түвшин дахь бетоны суналтын хүчдэл,

sp- арматурлалтийн илтгэлцүүр, тооцоонд авч байгаа дагуу арматурын хөндлөн огтлолын талбайд харьцуулсан харьцаагаар тодорхойлно (арматур нь бетонтой барьцалдалгаагүй байх үед тооцоонд mp тооцогдохгүй).

Холимог арматурлалттай байх үед бетоны хүчдэл, бетоны суналтын бүсийн хүндийн төвийн түвшинд хамаарагдах талбайн хэсэгт тодорхойлогдох ба энэ хязгаарт сунгагч хүчдэл 1,4Rbt,ser-ээс хэтрэхгүй байна.

Холимог арматурлалттай байх үед хүчитгээгүй арматурын хүчдэлийг дараах томьёогоор тодорхойлно.

ss =sbts/ms ,

энд:

sbts- бетоны суналтын бүсийн хүндийн төвийн түвшинд хамаарагдах талбайн хэсгийн Abts бетоны хүчдэл, гэхдээ энэ хязгаар сунгагч хүчдэл 1,4Rbt,ser-ээс их байхад,

ms=As/Abts,

3.15.  Ан цав нээгдэх илтгэлцүүр y-ийг арматурлалтын радиус Rr-ээс хамааруулан авна. Үүнд:

0,35Rr- гөлгөр гадаргуутай шилбэн арматур, гөлгөр гадаргуутай утсан арматурын багц ба хаалттай ган татлага,

1,5(Rr)0.5- иржгэр гадаргуутай шилбэн арматур, иржгэр гадаргуутай утас, мөн утаснаас бүрдсэн багц, К-7 ангиллын татлагууд ба мөн энэ татлагаас бүрдсэн ороодос болон томж хийгдсэн багц, тэрчлэн ханан дахь дурын арматурын хэлбэрүүд хамаарна.

Хүчитгэсэн ба хүчитгээгүй арматураар нэг зэрэг арматурлах үед тооцоонд ан цав үүсэлтийн илтгэлцүүрийн шилжүүлсэн утгыг ашиглах ба энэ нь дараах томьёогоор тодорхойлогдоно.

y=SyiAi/SAi,                                                 (3-90)

энд:

yI- төрөл бүрийн арматурын ан цав үүсэлтийн илтгэлцүүр,

Ai- арматурын төрөл тус бүрийн хөндлөн огтлолын талбай,

3.16.  Хэвийн ан цавын өргөний тооцоонд, арматурлалтын радиусыг дараах томьёогоор тодорхойлно.

Rr=Ar/Sbnd,                                                    (3-91)

энд:

Ar- хэвийн огтлолын харилцан үйлчлэлийн бүсийн талбай, огтлолын гаднах хүрээний хязгаар ба харилцан үйлчлэлийн радиус r= 6d байхаар авна,

b- арматурын элементийн бетонтой барьцалдах хэмжээг тооцох итгэлцүүр, 33 дугаар хүснэгтийн дагуу авна,

n- нэг ижил голчтой арматурын элементийн тоо,

d- нэг шилбэний голч (шилбэнүүдийн бүлэглэсэн байх тохиолдлыг хамааруулж үзэх).

Тэгш өнцөгт бус огтлол дахь арматур нь хүрээний дагууд жигд хуваарилагдсан байвал харилцан үйлчлэлийн радиус r= 3d байна.

Баглаа ба татлагуудын хувьд d-г арматурын элементийн гадна хүрээгээр авах ба харин r= 5d байна.

33 дугаар хүснэгт

Бүтээцийн арматурлалтын төрөл	Илтгэлцүүр, b
1.   Нэг шилбэ (гөлгөр ба иржгэр гадаргуутай) иржгэр гадаргуутай нэг утсан арматур буюу К-7 ангиллын арматурын мушгиа	1
2.   Хоёр шилбэнээс бүрдсэн босоо эгнээ арматур (бүлэг шилбэнүүдийн хооронд зайтай)	0.85
3.   Хоймсон томолттой ба эргүүлсэн ган мушгиа, К-7 ангиллын арматурын мушгианы багц	0.75
4.   Багц утасны тоо 24 хүртэл ба түүнээс бага	0.65
5.   Багцын утасны тоо 24- өөс дээш буюу битүү ган мушгиа	0.50

 

Тайлбар: 1. Гурван шилбэнээс бүрдсэн босоо эгнээг хэрэглэхийг хориглоно.

Харилцан үйлчлэлийн радиус r-ийг хамгийн захын, үл хамаарах тэнхлэгт ойр байх шилбэний эгнээнээс хэмжиж авна. Хэрэв үлдсэн эгнээ тус бүрийн арматурын талбайн харьцаагаар, захын эгнээнд шилбэний хөндлөн огтлолын талбайн хагасаас багаар тогтоогдсон байвал r-ийг дараагийн, шилбэний тоо нь бүрэн байх эгнээнээс хэмжиж авна. Харин дугуй огтлолд r-ийг хамгийн их хүчдэлд байгаа шилбэний тэнхлэгээс үл хамаарах тэнхлэг тал руу хэмжих ба, харин шилбэнүүдийн багц байх үед хамгийн их хүчдэлд байгаа багцын дотор талын шилбэний тэнхлэгээс авна.

Харилцан үйлчлэлийн бүс нь үл хамаарах тэнхлэгийн цаад талд орших ёсгүй бөгөөд, өндөр нь огтлолын өндрөөс хэтрэхгүй байна. Харин төвийн суналтын элементэд огтлолын бүх талбайтай тэнцүүгээр авна. Дугуй огтлолд харилцан үйлчлэлийн талбай ба арматурлалтын радиусыг хамгийн их хүчдэлд байгаа шилбэ ба багцын хувьд тодорхойлно.

Ташуу ан цавын өргөний тооцооны үед арматурлалтын радиусыг дараах томьёогоор тодорхойлно.

Rr=Ar/(SbinidicosaI + Sbwnwdwcosaw+Sb1n1d1cosa1),                 (3-92)

энд:

Ar- ташуу огтлолын харилцан үйлчлэлийн бүсийн талбай, дараах томьёогоор тодорхойлогдоно.

Ar=Lib;

Li- ханын ташуу огтлолын урт зүйл 3.106- гаар тодорхойлно,

b - ханын зузаан,

ni, nw, n1 - ташуу шилбэ, хомутын салаа ба ташуу огтлолын хүрээнд байгаа дагуу шилбэний тоо хэмжээ,

di, dw, d1- ханын хязгаарт ташуу огтлолыг дайран гарч байгаа ташуу шилбэ (буюу багц), хомут ба дагуу шилбэнүүдийн голч,

ai, aw, a1- ташуу огтлол дахь хэвийн ба ташуу шилбэ, хомут болон дагуу шилбэний хоорондын өнцөг, зураг 10-ын дагуу авна.

3.17.  Бетоны анкерийн орчны шахалтын тооцоонд, хамгийн сүүлд дамжиж байгаа хүчийг доорх байдлаар авна. Үүнд:

арматурыг бетонд нь сунгахад -100%,

дотоод анкертай багцыг тулаас ашиглаж сунгахад- арматурын хүчдэлийн 30% байна.

Эдгээр хүчний улмаас өдөөгдсөн орчны хүчдэлд элементийн ан цав тэсвэрлэлтийг нэмэгдэл арматур тавьж хангахыг зөвшөөрөх ба эдгээр арматур нь орчны нөлөөллөөс бий болсон бүх сунгах хүчдэлийг бетоноор дамжуулан хүлээн авна. Энэ үед тооцсон ан цавын өргөн нь ан цав тэсвэрлэлтийн шаардлагын зэрэглэл 3б буюу 3в-д зааснаас (31 дүгээр хүснэгт) хэтэрч болохгүй. Заагдсан хүчдэл 0,4Rbt,ser-ээс хэтрэхгүй байх хэсгүүдэд арматурлалтыг тооцохгүйгээр хийхийг зөвшөөрнө.

3.18.  Хотойлт, эргэлтийн өнцөг ба дагуу шилжилтийг элементийн мушгиралтын 1/r, мөн тэрчлэн харьцангуй дагуу шилжилтээс хамааруулан барилгын механикийн томьёогоор тодорхойлох ба харьцангуй дагуу шилжилт нь бүрэн хэмжээний (уян ба уян бус) хэв гажилтын хувьд хавтгай огтлолын гипотезээс үндэслэлтэйгээр тодорхойлогдоно.

Элементийн гулзайлтын хэв гажилтаар илрэх хотойлт ¦ буюу эргэлтийн өнцөг a-ийг дараах томьёогоор тодорхойлно.

  L _

¦(a) = S⌡M(x)1/r(x)dx,                                             (3-93)

  0

энд:

М(х)- хотойлт ¦-ийг тодорхойлоход, хайж байгаа хотойлтын чиглэлд байрлалтай нэгж хүчний гулзайлтын моментийн функц,

эргэлтийн өнцгийг тодорхойлоход, хайж байгаа эргэлтийн өнцгийн чиглэлд байрлуулсан нэгж моментийн хотойлтын моментийн функц,

1/r(x)- хотойлт буюу эргэлтийн өнцөг тодорхойлох ачааллын үед тухайн огтлолын элементийн муруйлт (тэмдгийг заасан огтлолын хотойлтын моментийн тэмдэгтэй нэг ижил авна).

Томьёо (3-93)-д нийлбэрийг бүх хэсгүүдэд алгаслалын уртад М(х) ба 1/r(x) хэмжигдэхүүнүүдийн хувьсалтын хуулиар ялгагдах байдлаар авна.

Хотойлт (эргэлтийн өнцөг)-ын бодолтыг дараах илэрхийллийг ашиглан тоон аргаар хийхийг зөвшөөрнө.

¦(a)=SM(x)1/r(x)Dx, (3-94)

энд:`М(х) ба 1/r(х)-заасан хэмжигдэхүүнүүд нь алгуур байх чанартай, Dх урттай тусгайлсан хэсгүүдийн момент ба муруйлтын дундаж хэмжигдэхүүн.

3.19.  Элементийн бүс нь ан цав тэсвэрлэлтийн шаардлагын зэрэглэлийн 2а, 2б ба 3б-д хамаарагдаж байвал урьдчилан хүчитгэсэн элементийн муруйлтыг дараах томьёогоор тодорхойлно.

1/r=Mp/B*p+Mg/B*g+Mg/B,                                        (3-95)

энд:

Mp, Mg, Mg- хүчитгэсэн арматур, тогтмол ба түр ачааллуудаас авч үзэж байгаа огтлолд бий болох моментууд,

В*p, В*g- хүчитгэсэн арматур ба тогтмол ачааллын үйлчлэлийн үеийн огтлолын хөшүүн байдал,

В- түр агшны ачааллын үйлчлэлийн үеийн цул огтлолын хөшүүн байдал,

(3-95) томьёоны баруун талыг тогтоосон журмын дагуу үндэслэгдсэн өөр аргаар тодорхойлохыг зөвшөөрнө.

Бетоны шахалт зогсох үеийн арматурын хүчдэлийг үндэслэн урьдчилсан хүчдэлээс үүсэх моментыг тооцох ба энд анхны алдагдлыг хассанаар авна.

Гулзайлтын момент Mg-ийн утгыг дүүжин угсралтын үед угсарч байгаа гулдмайн жин ба барилгын бусад болзошгүй ачааллыг оролцуулан тооцно.

Хөшүүн байдал B*p ба B*g-г тодорхойлохдоо урьдчилсан хүчдэлийн хүчний үйлчлэл ба ачааллын удаан хугацааны үйлчлэлийн нөлөөг оролцуулан тооцно.

3.20.  Элементийн бүс нь ан цав тэсвэрлэлтийн шаардлагын зэрэглэлийн 3в-д хамаарагдаж байвал хүчитгээгүй арматуртай элементийн муруйлтыг дараах томьёогоор тодорхойлно.

1/r=Mg /`B*g + Mg /`B,                                              (3-96)

энд`B*g- ан цав үүсэлтийг тооцсон тогтмол ачаалал ба бетоны гулсалтын үйлчлэлийн үеийн огтлолын хөшүүн байдал,

`B - ан цав үүсэлтийг тооцсон түр ачааллын агшны үйлчлэлийн үеийн цул огтлолын хөшүүн байдал,

Элементийн муруйлтыг тодорхойлоход бүх тогтмол ачаалал, нэг ижил хугацааны бэхжилттэй бетонд үйлчилж байна гэж үзэх бөгөөд энэ ачааллын хамгийн их хэсэг нь ирэхээр авч үзнэ.

Тайлбар: Налархай хотойлтыг тооцоонд дараах байдлаар авна. Үүнд: Dt= DI [3–1.2(AIS/As)], гэхдээ налархай хотойлтын итгэлцүүр нь [3 – 1.2(AIS/As)] ³ 1.6 байх нөхцөлийг хангах ёстой.

энд: DI- тогтмол ачаанаас үүсэлтэй уян хотойлт ба AIS ; As-ийг хязгаарын төлөв байдлын 1 дүгээр бүлэгт зааснаас үзнэ үү.

Алгаслал байгууламж ба ригелийн хотойлтын тооцоонд хөшүүншлийг тодорхойлохдоо огтлолын идэвхтэй хэсгийг тооцоонд авна.

3.21.  Тогтмол ба түр ачааллаас бетон ба төмөрбетон цул бүтээцийн шилжилтийн тооцоог, харгалзах түр ачааллын үйлчлэлд, хөшүүн байдлаар авсан ачааллын төрлөөс үл хамааруулан бетоны гулсалт ба суултыг тооцоогүй элементийн бүрэн огтлолоор хийхийг зөвшөөрнө.

3.22.  Бетон ба төмөрбетон бүтээцийг төсөллөхөд тэдгээрийг бэлтгэх нөхцөл, урт удаан хугацаанд бат бэх байх шаардлага болон бетон арматурын нэгдмэл ажиллагааг хангахын тулд энэ хэсэгт заагдсан хийцлэлтийн шаардлагыг биелүүлэх ёстой.

 

 

3.23.  Төмөрбетон элементийн хана, хавтан, диафрагм ба хавирганы зузааныг 34 дүгээр хүснэгтэд зааснаас багагүйгээр авна.

 

34 дүгээр хүснэгт

 

 

3.24.  Хүчитгээгүй арматурын хамгийн бага голчийг 35 дугаар хүснэгтээс авна.

Хавтангийн хуваарилагч арматурын голч ба шонгийн дагуу арматурын голч 28 мм болон түүнээс их байхад хомутын голч нь дагуу арматурын голчийн дөрөвний нэгээс багагүй байна.

35 дугаар хүснэгт

 

 

3.25.  Хамгаалалтын үе нь бетоны гадаргуугаас арматурын элементийн гадаргуу болон суваг хүртэл зай бөгөөд 36 дугаар хүснэгтэд зааснаас багагүйгээр авна.

36 дугаар хүснэгт

 

* 3 м ба түүнээс их голчтой хоолойн хувьд дотор талын хамгаалалтын үеийг 3 см-ээр авна.

** Хаалттай сувагт байрлах хүчитгэсэн арматурын хувьд бетоны хамгаалалтын үеийг сувгийн гадаргуугаас хамааруулан авна. 11 см голчтой сувгийн хувьд хамгаалалтын үеийг 5 см-тэй тэнцүүгээр авна. 11 см-ээс их голчтой сувгийн хамгаалалтын үеийн зузааныг хүчний үйлчлэлийн болон зуурмагийн шахалтын тооцоог шалгах байдлаар авна.

*** 20 см-ээс бага зузаантай элементүүдийн хувьд хамгаалалтын үеийн зузааныг 2 см хүртэл багасгаж авахыг зөвшөөрнө.

3.26.  Урьдчилан хүчитгэсэн элементүүдийн төгсгөлүүдэд хүчдэл дамжих бүсийн уртад бетоны хамгаалалтын үеийн зузаан нь арматурын 2 голчоос багагүйгээр байна.

А-V, Ат-V, Ат-VI ангийн хүчитгэсэн арматурын шилбэн ганг хэрэглэх үед хүчдэл дамжуулах (3.11-р зүйлийн дагуу) бүсийн уртад, шилбэний голчоос 4 см-ээр их голчтой ороодос ба тор, эсвэл 5 см-ээс ихгүй алхамтай битүү хомут тавина.

3.27.  Тусдаа тавигдсан арматурын элементүүд, мөн сувгуудын хана хоорондын цэвэр зай нь хийцийн бүх эзлэхүүнийг бетон зуурмагаар шаардлагын хэмжээнд дүүргэх нөхцөлийг хангах ёстой. Урьдчилсан хүчитгэсэн элементэд энэ зайг хүчитгэсэн арматурын хүчдэл бетонд дамжих онцлог, анкерийн байрлал, хэрэглэж байгаа сунгах төхөөрөмжийн овор хэмжээнээс хамааруулан тогтооно.

3.28.  Дагуу чиглэлд тавигдсан хүчитгээгүй ба тулц ашиглаж хүчитгэсэн ажлын шилбэ хоорондын зайг (хөндлөн чиглэлд) дараах байдлаар авна.

а) хэрэв шилбэ нь бетон цутгах үед хэвтээ буюу ташуу байрлалтай байвал доор дурдсанаас багагүйгээр авна.

нэг эгнээ- 4 см,

хоёр эгнээ- 5 см,

гурав ба түүнээс олон эгнээ- 6см,

б) хэрэв шилбэ нь бетон цутгах үед босоо байрлалтай байвал 5 см байна.

Хавчигдмал нөхцөлд, хүчитгээгүй арматурын хоёр шилбийг (шилбэ хоорондын зайгүйгээр) багцлан байрлуулахыг зөвшөөрнө. Өргөний чиглэлд, багц хоорондын зайг доор дурдсанаас багагүйгээр авна.

багцалсан хоёр шилбэ байхад- 5 см,

3.29.  Урьдчилан хүчитгэсэн бүтээцийн элементийн арматурын элемент хоорондын цэвэр зайг сонгохдоо 37 дугаар хүснэгтэд заасан шаардлагыг мөрдлөгө болгоно.

Холимог арматурлалтын үед хүчитгээгүй арматурын шилбэ ба арматурын багц буюу далд сувгийн хана хоорондын хамгийн бага зайг шилбэнд хамаарах заавар 3.121-ийн дагуу авна.

37 дугаар хүснэгт

3.30.  Суналтад ажиллаж байгаа иржгэр гадаргуутай ажлын арматурын шилбэ, мөн тэрчлэн боож холбосон тор ба сараалжны иржгэр гадаргуутай ажлын шилбэний төгсгөлд хагас дугуй гогцоо гаргах ба гогцооны дотоод голч нь 2,5d ба нугалаасны дараах шулуун хэсгийн урт нь 3d байна.

3.31.  Гулзайлтын дам нуруу ба, тэрчлэн дүрэм ёсоор хавтангийн моментийн эпюрийн дагуу суналтын арматурын тасралт явагдах хэсгийн арматурыг шахалтын бүсэд нугалах байдлаар бэхэлнэ. Нугалсан шилбэний төгсгөл нь шахалтын бүсэд дагуу арматуртай параллель шулуун хэсэг үүсгэх ба урт нь 10d байна. Өндөр дам нуруунд шахалтын бүсэд хамаарах нугалсан шилбэний ташуу хэсгийн урт нь заасан хэмжигдэхүүнээс багагүй байх ба дагуу арматуртай параллель шулуун хэсгийн төгсгөлд ямар нэг өөрчлөлт хийх шаардлагагүй. Нугалах байдлаар шахалтын бүсэд байрлуулах иржгэр гадаргуутай шилбэ нь шулуун бүхий гогцоогоор төгсөх ба шулуун хэсгийн урт нь нугалаасны дараа арматурын 3 голчоос багагүй байна.

3.32.  Гулзайлтын элементийн дагуу чиглэлд тавигдсан иржгэр гадаргуутай суналтын арматурын нугалаасны эхлэл буюу төвийн бус шахалтын элементэд дахь арматурын тасралтаас цааших талбайд тодорхой уртад шилбэ нь бүрэн хэмжээний тооцоот эсэргүүцэлтэйгээр тооцогдоно. Энэ уртыг А- II ангийн арматуруудад доорх байдлаар авна.

бетоны анги В30 ба түүнээс их байхад- 22d,

бетоны анги В20-В27.5 байхад (d-шилбэний голч)- 25d,

А-III болон SD ангиллын арматурын гангийн хувьд энэ уртыг 5d-гээр нэмэгдүүлж авна. Шилбэнээс бүрдэж байгаа багцын хувьд бүх шилбэний талбайн нийлбэрийг авч харьцуулах шилбэний голчийг тодорхойлно.

3.33.  Нэгдмэл бус ажиллах дам нурууны тулах хэсгийн тэнхлэгээс 10d-гээс багагүй уртад, суналтын дагуу арматурын шилбийг илүү гаргаж тавина. Үүнээс гадна дам нурууны хавирганы хоёр талын гадаргуугийн арматурыг дээш нь 90°-аар эргүүлж матах ба энэ нь дам нурууны өндрийн хагаст хүртэл үргэлжилнэ.

3.34.  Суналтын дагуу арматурын шилбийг матахад, өнцөг үүсгэж байгаа хэсэгт эвдрэл (хугарал) гарахыг хориглоно. Маталтын өнцөг үүсгэж байгаа хавтгайн дагууд байрласан дагуу арматурын шилбийг тэдгээрийн огтлолцлын цэгээс цааш арматурын 20d-гээс багагүй уртад тавина.

Гүүрийн бүх бүтээцэд А-I ангиллын арматурыг тооцооны бус байдлаар нэмэгдэл болгож хэрэглэхийг зөвшөөрнө. Энэ тохиолдолд маталтын радиус болон маталтаас цааш үргэлжлэх хэмжээ нь зүйл 3.123-3.127-д заасантай адил байна.

3.35.  Тулц ашиглаж хүчитгэсэн, 36мм хүртэл голчтой, иржгэр гадаргуутай арматурын шилбийг хийцэд хэрэглэх тохиолдолд шилбэнд анкерийн төхөөрөмж шаардлагагүй.

Тэсвэрлэлтэд тооцогдож байгаа арматуртай элементэд бүх арматур нь (дээр дурьдсанаас бусад) дотор ба гадна талын анкертай байна.

Тулц ашиглаж хүчитгэсэн, тэсвэрлэлтэд тооцогддоггүй арматуртай элементэд К-7 ангийн арматурын татлага ба иржгэр гадаргуутай өндөр бат бэхтэй утсыг анкерийн төхөөрөмжгүйгээр (дотор ба гадна) тусгайлан авч хэрэглэхийг зөвшөөрнө.

Бетоныг нь ашиглаж арматурыг нь хүчитгэсэн бүтээцэд хэрэглэж байгаа анкерийн бат бэх нь анкерт бэхлэгдэж байгаа арматурын элементийн бат бэхээс бага байж болохгүй.

3.36.  Гулзайлтын элементэд үндсэн сунгагч ба шахагч хүчдэл, (энэ хүчдэлийн хувьд) тогтоогдсон хязгаарын утгын 90%-иас хэтэрч байвал бетоны энэ бүсэд арматурын анкер байрлуулахыг аль болох хориглоно.

3.37.  Дам нурууны булангийн (захын) гадаргууд байгаа анкеруудыг аль болох жигд байрлуулахыг мөрдлөг болгоно. Энэ үед анкеруудын байрлалын бүсийг бетоноос зааглах зорилгоор цул ган хуудас байрлуулах арга хэмжээ авах хэрэгтэй. Ган хуудсыг захын хэсгийн бетонд анкерлана.

Булангийн ган хуудасны зузааныг арматурын элементийг хүчитгэж байгаа таталтын хүчлэлээс хамааруулан доор зааснаас багагүйгээр авна. Үүнд:

таталтын хүчдэл 590 кН- 12 мм,

таталтын хүчдэл 1180 кН- 20 мм,

таталтын хүчдэл 2750 кН- 40 мм,

Завсрын утгыг шугаман хамаарлын аргаар авна.

3.38.  Бетоныг нь ашиглаж арматурыг хүчитгэсэн элементийн гадна талын анкерийг бетондох бүсийг 10мм-ээс багагүй голчтой иржгэр гадаргуутай шилбэнээс бүрдсэн хөндлөн тороор арматурлах ба торны нүдний хэмжээ 10х10 см-ээс ихгүй байна. Тор хоорондын зай 10 см-ээс ихгүй байна.

3.39.  Тэсвэрлэлтэд тооцогдох хүчитгэсэн арматуртай элементэд янз бүрийн төрөл ба ангийн арматур хэрэглэхийг хориглоно.

Гурваас ихгүй эгнээгээр давхарласан дагуу арматурын хооронд хөндлөн жийрэг хийнэ. Дагуу арматурын хэрчмийг жийрэг болгон ашиглана. Алгасал байгууламжийн дам нуруунд иржгэр гадаргуутай шилбэнүүдээс бүрдсэн олон эгнээ гагнамал (зөвхөн AII болон SD295 ангиллын арматурт хамаарна) арматурын сараалжийг хэрэглэхийг зөвшөөрнө. Давхарласан арматурын багцуудын хооронд хий зай гаргаж дагуу жийрэг (жийрэгний шилбэний урт 6d байна) хийж өгнө. Жийрэгний голч нь сараалжны шилбэний голчтой адил байх ба арматурын нугалаасны эхлэл болон сараалжны уртын 1м тутамд тавигдана.

3.40.  Салангид ажилладаг дам нуруу ба хавтангийн төгсгөлийн бүсэд, алгаслалын дунд тавьсан ажлын арматурын 1/3-ээс багагүй хэсгийг тавина. Энэ нь дам нуруунд хоёроос багагүй, хавтангийн 1м өргөнд гурваас багагүй шилбэ байх нөхцөлийг хангах ёстой.

Хавтангийн хуваарилагч арматурын алхмыг 25см-ээс ихгүйгээр тавина.

3.41.  Салангид бус дам нуруу ба олон алгасалтай жаазан бүтээцийн ригельд дээд ба доод ажлын арматурын хэсэг нь уртын хэмжээнд тасралтгүй буюу арматурлалтын тасалдалтыг хаасан залгаастай байх ёстой.

Тасралтгүй арматурын элементийн тоо нь доорх байдлаар бүрдэнэ. Үүнд:

а) хүчитгээгүй арматуртай хийцийн доод талд ажлын арматурын 20%-иас, дээд талд ажлын арматурын 15%-иас багагүй байна.

б) хүчитгэсэн арматуртай хийцийн доод талд ажлын арматурын 10%-иас, дээд талд 5%-иас багагүй байх ба гэхдээ доод ба дээд талд тус бүр хоёроос багагүй элемент байна.

3.42.  Алгаслал байгууламжийн дунд ба тулгуур дээрх явах ангийн хавтангийн ажлын арматурын алхам нь 20 см-ээс хэтэрч болохгүй.

3.43.  Хүчитгээгүй дам нурууны ханыг хөндлөн хүчний үйлчлэлд ташуу болон босоо (хомут) шилбээр арматурлах ба хамгийн сүүлчийн шилбийг ханын сараалж ба торны дагуу арматуртай нэгтгэнэ.

3.44.  Хүчитгээгүй дам нуруунд тооцоогоор тавигдаж байгаа ташуу арматурыг гулзайлтын элементийн дагуу тэнхлэгтэй харьцангуйгаар тэгш хэмтэйгээр байрлуулна. Ташуу шилбэ нь дүрэм ёсоор элементийн дагуу тэнхлэгтэй харьцуулахад жишилтийн өнцөг нь 45° (60-аас ихгүй, 30-аас багагүй байна) орчим байна. Энэ үед тооцоогоор ташуу шилбэ тавих шаардлагатай (дам нурууны) хэсэгт дам нурууны дагуу тэнхлэгт тэгш өнцөгтэй байх дурын огтлолоор нэгээс багагүй ташуу шилбэ дайрч гарахаар тооцно.

3.45.  Дам нурууны тооцоогоор шаардагдах ташуу нэмэгдэл шилбэ нь ажлын үндсэн дагуу арматурт бэхлэгдсэн байх ёстой. Хэрэв арматурын шилбэнүүд нь А-II болон SD295 ангиллын гангаар бэлтгэгдсэн байвал, ташуу нэмэгдэл шилбэний бэхэлгээг гагнаасан ширээсээр гүйцэтгэж болно. Дагуу арматурын нэг шилбэнд дам нурууны хоёр талын төгсгөлийн хэсэгт хоёроос ихгүй ташуу шилбэ гагнахыг зөвшөөрнө. AIII болон SD 345-490 ангиллын арматурыг гагнаж холбохыг хориглоно.

3.46.  Дам нурууны арматурын жишүү шилбэний матах радиусыг 10d- гээс багагүйгээр авна.

Дам нурууны төгсгөлийн (тулах хэсгийн тэнхлэгээс гадагш орших) хэсгийн дагуу арматурын маталтын радиусыг 3d-гээс багагүйгээр авна.

3.47.  Хүчитгээгүй дам нурууны ханын дагуу арматурыг доорх байдлаар тавина. Үүнд:

Суналтын бүсийн ирмэгээс дам нурууны ханын өндрийн 1/3-тэй тэнцүү зайд тухайн арматурын 12d-гээс ихгүй алхамтайгаар (d= 8ё10 мм байна),

дам нурууны ханын өндрийн бусад хэсэгт тухайн арматурын 20d-гээс ихгүй алхамтай (d= 8ё10 мм байна) байна.

3.48.  Хүчитгэсэн арматурын тодорхой хэсгийн чиглэл нь дам нурууны дагуу тэнхлэгийн чиглэлтэй давхцахгүй нөхцөлд, дүрэм ёсоор, дам нурууны дагуу тэнхлэгтэй харьцангуйгаар тэгш хэмтэйгээр байрлуулна.

3.49.  Тасралттай дам нурууны хомутын алхмыг доор зааснаас ихгүйгээр авна.

дам нурууны төгсгөлийн хэсэгт: 10 см,

төгсгөлийн хэсгээс алгаслын уртын (1/4)L-д: 15 см,

дам нурууны дунд талын хэсэг ( 0,5L )-т: 20 см.

3.50.  Салангид ажилладаг хавтан алгасал байгууламжийн хомутын алхмыг доор зааснаас ихгүйгээр авна.

тулгуур орчмын хэсэгт ( алгаслын уртын 1/4 )- 15 см ,

алгаслын дунд хэсэгт ( алгаслын уртын 1/2 )- 25 см .

Явах ангийн болон 30 см буюу түүнээс бага өндөртэй цул хавтанд шахалтын бүсийн арматурыг тооцоонд авахгүй үед хомутыг тавихгүй байхыг зөвшөөрнө.

Тайлбар: Хэрэв бетоны шүргэгч хүчдэл 0,25Rb,sh-ээс ихгүй байхад 40 см хүртэл өндөртэй хавтанд (хавтант алгаслал байгууламжид хөндлөн арматур тавихгүй байхыг зөвшөөрнө.

3.51.  Хүчитгээгүй дам нурууны суналтын бүсийн хомут нь өргөний 50 см-ээс ихгүй хэсгийг хамрах ба захад байрлалтай хэвтээ эгнээнээс дагуу арматурын суналтад ажиллах шилбэнээс 5-аас ихгүйг, шахалтад ажиллах шилбэнээс 3-аас ихгүйг өөртөө нэгтгэнэ.

3.52.  Дам нурууны бүсийн өргөтгөл нь иржгэр гадаргуутай арматурын шилбэнээс бүрдсэн битүү хомутаар арматурлагдана. Хомут нь бүсийн гаднах бүх хүрээг хамарна.

3.53.  Хүчитгэсэн дам нурууны шахалтын бүсийн битүү хомут буюу торны хөндлөн шилбэний хамгийн их алхмыг 20 см-ээс ихгүйгээр авна. Шахалтын бүсийн хомутын алхам нь дам нурууны ханын хомутын алхмаас их байж болохгүй.

3.54.  Мушгилт, мөн тэрчлэн гулзайлт, шахалт буюу суналт нь мушгилттай нэгдмэл ажиллагаанд тооцогдох элементийн хомут нь битүү байхын зэрэгцээ зөрүүлэгтэй байна. Зөрүүлгийн хэмжээ нь 30d-гээс багагүй байна.

3.55.  Тулгуур хавтангийн (зүйл 3.130-ын дагуу) доорх хүчитгэсэн арматурын элементүүдийн анкерийн байрлаж байгаа бүсэд орчны хүчдэлийн тооцоогоор хөндлөн (хажуугийн) арматурыг нэмэгдэл байдлаар тавина.

Нэмэгдэл арматур нь иржгэр гадаргуутай байхаас гадна, хоорондын алхам нь доор зааснаас ихгүй байна.

торонд- 10 см,

ороодос- 6 см,

3.56.  Шахалтад ажиллах бүтээцийн элементийн дагуу ажлын арматур ба хомут нь сараалжаар өөр хоорондоо холбогдоно. Хомутын алхмыг дагуу арматурын шилбэний голчоос хамааруулан доор зааснаас багагүйгээр авна.

гагнамал сараалжид- 15d,

боомол сараалжид- 12d,

Бүх нөхцөлд хомутын алхмыг доор зааснаас ихгүйгээр авна.

дагуу арматур нь огтлолд 3%- иас бага байхад- 40 см,

мөн, 3% ба түүнээс их байхад- 30 см.

3.57.  Дөрвөлжин хэлбэрийн хөндлөн огтлолтой шахалтын элементийн хомутын бүтээцийг дагуу шилбэнүүд хомутын нугалаасанд байрлахаар бодож хийхээс гадна элементийн ирмэгийн дагуу тавигдсан хомутын хэсэг нь өөртөө дөрвөөс илүүгүй дагуу арматурын шилбийг багтаах ба 40 см-ээс ихгүй хэмжээтэй байна.

3.58.  Шахалтын элементийн төгсгөлийн, ачааллыг дамжуулж байгаа дагуу арматурын шилбэний цухуйвчгүй хэсэгт дөрвөөс багагүй тооны гагнамал хөндлөн тор байрлуулна (шонгийн хийцэд тав). Торон арматурлалттай төгсгөлийн хэсгийн уртыг дагуу арматурын шилбэний 20 d-гээс багагүйгээр авахаас гадна тор хоорондын зайг 10 см-ээс ихгүйгээр авна.

3.59.  Хүчитгээгүй арматураар шахалтын элементэд хөндлөн арматурлалт хийхэд гагнамал хөндлөн тор буюу спираль нь А-II ангиллын гангийн арматураар хийгдэнэ (голч нь 14 мм-ээс ихгүй байна). Хэрэв AIII ангиллын арматур хэрэглэх бол зөвхөн боомол байх нөхцөлийг хангана.

Хөндлөн торны шилбэ ба ороодос нь элементийн ажлын дагуу бүх арматурыг хамарсан байх ёстой.

Хөндлөн торны нүдний хэмжээ нь 5,5 см-ээс багагүй ба элементийн огтлолын бага талын 1/4 буюу 10 см-ээс ихгүй байна. Элементийн уртад хөндлөн торны алхмыг 6 см-ээс багагүй ба элементийн огтлолын бага талын 1/3 буюу 10 см-ээс ихгүйгээр авна.

Ороодосны ороолтын голч 20 см-ээс багагүй байна. Ороодосны алхмыг 4 см-ээс багагүй ба элементийн огтлолын голчийн 1/5 буюу 10 см-ээс ихгүйгээр авна.

3.60.  Дугуй хоолой ба цилиндр бүрхүүлийн хэсэглэлүүдийг хоёр давхар тороор арматурлах үед ажлын арматурын шилбэнүүд нь сараалж үүсгэх байдлаар хоорондоо холбогдсон байх ёстой.

3.61.  Хэрэглэж байгаа гагнамал холбоос нь улсын стандартын зохих шаардлагыг хангасан байвал зохино.

3.62.  Халуунаар цувьж хийсэн, 23 дугаар хүснэгтэд заасан A-II ангиллын арматурын гангийн төрөл ангийн холболтыг дүрэм ёсоор тулган нийлүүлж ванны төхөөрөмж хэрэглэн битүүлж гагнах байдлаар гүйцэтгэнэ. Холболтыг алгаслалын захаас L/4-ээс их зайд байрлуулахыг хориглоно. Энэ шаардлага нь зүйл 3.157-д заасныг хангах ёстой.

Цэгэн гагнуураар A-II ангиллын арматурын торыг холбохдоо холбож байгаа арматуруудын талбайн харьцаа 1,15-аас хэтрэхгүй байх нөхцөлийг мөрдлөг болгоно.

3.63.  Гагнамал тор ба сараалжны шилбэнүүдийн огтлолцолд цэгэн гагнуур хэрэглэхээр төсөллөхийг мөрдлөг болгоно.

3.64.  23 дугаар хүснэгтийн заалтуудад хамаарагдах А-II, А-III ангийн арматурын гангаар гулзайлтад ажиллах элементийн тор ба сараалжийг бэлтгэхэд боох хувилбараар гүйцэтгэхийг мөрдлөгө болгоно. Гагнамал холболтыг, зөвхөн арматурын шилбэний тогтоосон тооцоот эсэргүүцэл 50%-иас (зөвхөн AII ангиллын арматур хамаарна) хэтрэхгүй байх тэр хэсэгт хэрэглэхийг зөвшөөрнө.

3.65.  Залгаасны тоог элементийн нэг тооцоот огтлолд тухайн огтлолын ажлын арматурын нийт тооны доор зааснаас хэтрүүлж болохгүй. Үүнд:

арматур нь тэсвэрлэлтэд тооцогддог элементэд- 25%,

арматур нь тэсвэрлэлтэд тооцогддоггүй элементэд- 40% тус тус байна.

Угсармал элементийн угсралтын залгаас, мөн тэрчлэн элементийн арматур нь 50%-иас ихгүйгээр ашиглагдаж байгаа хэсэгт арматурын гагнамал залгаасуудыг тулгахгүйгээр зөрүүлж хийхийг зөвшөөрнө.

3.66.  Ваннан гагналтад нэг тал буюу хоёр талаас нь гагнасан ширээсний урт нь залгаж байгаа шилбэний 10d-гээс багагүй байх холимог хос жийрэг байдлаар хийгдэнэ.

3.67.  Залгаасан дахь угсралтын арматурын цухуйвч нь угсралтын үед ваннан гагнуураар ба дагуу гагнаасын ширээсийг залгаж байгаа шилбэнүүдэд жигд алгуур гадаргуутай байхаар чанартай гүйцэтгэх нөхцөлийг хангасан байна.

Нэг талыг холбогч гагнуурын ширээсний урт нь залгаж байгаа шилбэний 6d-гээс багагүй байх ба харин ташуу шилбийг бэхлэхэд ширээсний хамгийн бага зузаан 4мм-т харгалзах урт нь 12d байна. Хэрэв хоёр талын ширээстэй байх нөхцөлд уртыг хоёр дахин багаар авч болно.

 

3.68.  Төвийн бус шахалтын ба төвийн бус суналтын элементэд 36мм хүртэл голчтой иржгэр гадаргуутай арматурын гангийн шилбэнүүдийг зөрүүлж анкерлах байдлаар холболт хийхийг зөвшөөрнө.

Гулзайлтын ба төвийн суналтын элементэд, суналтад ажиллах арматурын шилбийг тооцоологдсон анкерлалтгүйгээр зөрүүлж залгахыг хориглоно.

3.69.  Залгаж байгаа А-II, A-III ангиллын арматурын шилбэний зөрүүлгийн уртыг Ls доор зааснаас багагүйгээр авна.

бетоны анги В20-В27,5 байхад- (30d+Lанкер),

бетоны анги В30 ба түүнээс дээш- (25d+Lанкер),

Тэмдэглэгээ: Гулзайлтын элементэд суналтын бүсэд босоо ан цав үүссэн гэж үзэж Lанкер- ийн хэмжээг тогтоох ба энэ хэмжээ нь зөрүүлгийн хэмжээнээс бага байж болохгүй.

А-III ангийн арматурын шилбэний зөрүүлгийн уртыг дээр зааснаас 4d-гээр ихэсгэж авна.

Шахалтын бүсэд оршиж байгаа залгаасанд зөрүүлгийн уртыг дээр зааснаас 5d-гээр багасгаж авна.

Тусдаа тавигдах торнуудыг залгахдаа зөрүүлгийн уртыг, торны дагуу арматурын 30d буюу 25 см-ээс багагүйгээр авна.

3.70.  Гадаргуугаар нь зөрүүлж залгах арматурт, дүрэм ёсоор, наалдуулж тулган байрлуулж өгнө. Энэ үед зөрүүлэг хийж байгаа шаардагдах уртын хязгаарт ажлын шилбэний огтлолын талбай нь суналтын арматурын нийт талбайн огтлолын 50%-иас ихгүй байна.

3.71.  Угсармал бүтээцэд, дүрэм ёсоор, доорх залгаасыг хэрэглэнэ. Үүнд:

залгах элементүүдийн хоорондын зай 10 см, түүнээс их байхын хамт цухуйвч (выпуск) ба бэхэлгээний эд ангитай ,

залгах элементүүдийн хоорондын зай 3 см-ээс бага ба арматурын элементийн цухуйвчгүй, залгах завсар нь цементэн буюу полимерцементэн зуурмаган дүүргэлттэй,

эпоксид цавуу буюу полимер (туршилтаар нотлогдсон) дээр үндэслэгдсэн 0,5см-ээс ихгүй зузаантай цавуудсан гадаргууг нягт шахсан.

3.72.  Нэгдмэл урттай алгаслал байгууламжийн гулдмайг арматурын цухуйвчгүйгээр залгахад 6 мм-ээс багагүй голчтой шилбэ бүхий хөндлөн торыг нэмэгдэл болгож тавина. Гулдмайнуудын залгагдах гадаргуу нь шүдтэй буюу шаталсан байхад арматурын цухуйвчийг, 10 мм-ээс багагүй голчтойгоор авна.

3.73.  Нэгдмэл урттай (өндөртэй) хийцийг цавуудаж нягт байдлаар залгахдаа, залгаж байгаа гадаргууг өндөр нарийвчлалтайгаар тааруулж бэлтгэх шаардлагыг хангахын тулд, зохих дүрмийн дагуу фиксатор хэрэглэнэ.

3.74.  Гүүрийн дам нурууны дээд хавтангуудыг хооронд нь залгаж бетон цутгахдаа хоёр талаас гарсан иржгэр гадаргуутай арматурын цухуйвчийг зөрүүлж залгахыг зөвшөөрөх ба, мөн тэрчлэн шулуун тавилтай гогцоот залгалт байж болно. Энэ үед арматурын цухуйвчны урт нь 15d-гээс багагүй байх ба шулуун гогцоогоор төгсгөвөр болох ёстой. Гогцооны голчийг 10d-гээс багагүйгээр, шулуун хэсгийн (тавил) уртыг гогцооны голчоос багагүйгээр тус тус авна. Гогцооны дотоод периметрийн дагууд иржгэр гадаргуутай арматурын шилбээр жигд байрлалтайгаар, хөндлөн чиглэлд арматурлана. Хөндлөн шилбэний тоо гогцоо тус бүрд гурваас багагүй байна.

Залгаасны бетоны анги нь, нэгтгэж байгаа хавтангуудын бетоны ангиас багагүй байна.

 

3.75.  Бетонд суналт явагдсан хүчитгэсэн арматуртай хийцэд, дүрэм ёсоор, хүчитгэсэн арматурыг далд сувагт байрлуулах ба сувгийг полимер материалаар хийсэн суваг үүсгэгчээр гаргана.

Суваг гаргахад цайрдаагүй уян ган ханцуй ба долгиот гадаргуутай нимгэн хоолой хэрэглэхийг зөвлөмж болгоно. Энэ үед сувгийг дүүргэх материал нь хөлдөх үедээ өөрийн эзлэхүүнээ тэлдэггүй байх шаардлагыг хангах ёстой. Харин бетоны хамгаалалтын үе нь 36 дугаар хүснэгтэд зааснаас 1см-ээр их байна. Буцааж авах зориулалтгүй суваг үүсгэгчийг зөвхөн нэгдмэл урттай хийцийн угсармал гулдмай хоорондын залгаасны богинохон хэсэг, хүчитгэсэн арматурын ташилт ба анкерлахад хэрэглэхийг зөвшөөрнө.

3.76.  Задгай сувгийн дүүргэлтийн бетоныг урьдчилан хүчитгэсэн элементийн бетонтой нэгтгэхийн тулд дараах арга хэмжээг авахыг зөвлөмж болгоно. Үүнд:

урьдчилан хүчитгэсэн элементийн бетоны бие ангиас гарсан арматурын шилбэнүүд буюу 10см-ээс ихгүй алхамтай хомутын төгсгөлүүд,

дүүргэлтийн бетон хийхийн өмнө бетон гадаргууг цэвэрлэх ба хүчитгэсэн арматурыг цементийн коллоид буюу полимер цементийн цавуугаар түрхлэг хийх,

дүүргэлтэд ус цементийн харьцаа нь 0,4-өөс ихгүй байх бетоныг хэрэглэх,

дүүргэлтийн бетоны гаднах гадаргууд уурнаас тусгаарлагдах, суултын эсрэг хучилт хийх,

3.77.  Бэхэлгээний эд анги нь тусгайлсан ган хуудас буюу хэлбэржүүлсэн ган хийцэд шилбэн анкерийн зориулалтаар гагнагдсан А-I, А-II, А-III ангийн арматурын гангаас бүрдэх ба зохих журмын дагуу гагнаж гүйцэтгэнэ.

3.78.  Бэхэлгээний эд ангийн суналтад ажиллах шилбэн анкерийн урт нь А-II ангийн арматурын гангаар хийхэд 25d, А-III ангийн арматурын гангаар хийхэд 30d байна. Анкерийн шилбэ нь хөндлөн шилжүүлэгч хүч буюу шахалтад ажиллаж байвал тус тусын хэмжээ 20d ба 25d байна.

Шилбэн анкерийн төгсгөлд ган хуудас буюу арматурын тайрдсыг (тайрдасны урт А-I, А-II байхад 2d, А-III байхад 3d байна) халуун аргаар суулган гагнаж холбох нөхцөлд анкерийн шилбэний уртыг багасгаж болно. Энэ үед анкерийн шилбэний уртыг тооцоогоор тогтоох ба 10d-гээс багагүйгээр авна.

3.79.  Бэхэлгээний эд ангийн ган хуудасны зузааныг анкерийн шилбэний голчтой харьцуулсан харьцааг доор зааснаар авна. Үүнд:

гар ажиллагаатай төхөөрөмж дээр нэмэх үеийн дор гагнах буюу нуман гагнуурын ширээс хийхэд 0,75- аас багагүй,

зөрүүлгийг нуман гагнуураар гагнахад 0,3- аас багагүй.

 

3.80.  Усны тогтмол ба хувьсах түвшинд тулгуурын элементүүд нь цул огтлолтой байх шаардлагатай.

3.81.  Тулгуурын их биеийн цөн түрдэг түвшингийн хязгаарт, цөнгийн үйлчлэлийн чиглэлээс хамааруулан зүсэгч хошуу хийж өгнө.

Тулгуурын ирмэгийн уулзварыг 0,75 м-ийн радиустай цилиндр гадаргуутайгаар хийхийг мөрдлөг болгоно. Тодорхой үндэслэл, тооцоог харгалзан энэ радиусыг 0,3м хүртэл багасгаж болно.

3.82.  Гол мөрний хамаарагдах бүсийн хамгийн хүйтэн сарын, гаднах агаарын дундаж хэм нь хасах 20°С ба түүнээс дээш байхад гүүрийн завсрын тулгуурын бетоны гадаргууг тусгай хамгаалалтгүйгээр хийхийг зөвшөөрнө.

Гольдролын хэсэгт гүүрийн тулгууруудыг төсөллөхдөө, хатуу хурдас эрчимтэй тээдэг голуудад (хатуу хурдсын хэмжээ 1м3 өнгөрөлтөд 1кг-аас их ба урсгалын хурд 2,5м/с их байх) баганат тулгуурууд нь хатуу хурдсын үйлчлэлийг тэсвэрлэх чадвартай бетоноор хийх үндэслэлтэй бол тусгай хамгаалалтгүйгээр байж болно.

Гол мөрний хамаарагдах бүсийн хамгийн хүйтэн сарын, гаднах агаарын дундаж хэм нь хасах 20°С- аас доош бол, тэрчлэн гаднах агаарын хоногийн дундаж хэм нь хасах байх голуудад цөнгийн хувьсах түвшинд өнгөлгөө хийж өгнө. Энэ үед өнгөлгөөний гулдмайн зузаан ба өндөр нь 40см-ээс багагүй байна. Өнгөлгөөний гулдмайг арматурлахдаа тэдгээрийг тээвэрлэх, анкерлаж бэхлэх ба мөсний үйлчлэлд тооцно.

Зуурмагаар дүүргэх, гулдмай хоорондын завсрын өргөнийг 1,5 см-ээс ихгүйгээр авна.

3.83.  Чанарын шаардлага хангах өнгөлгөөний гулдмай байхгүй тохиолдолд техник-эдийн засгийн үндэслэлээр тулгуурт хүйтэн тэсвэрлэлт сайтай 59 МРа-гаас багагүй бат бэхтэй чулуун өнгөлгөө хэрэглэж болно.

3.84.  Тулгуурын баганыг тулгуурын цул хэсэг ба суурьтай нэгтгэж холбох залгаас нь хоёр талын арматурын цухуйвчтай байна.

3.85.  Захын ба завсрын цул хийцтэй тулгуурыг төсөллөхдөө толгойн хэсгийг 0,4м-ээс багагүй зузаантай төмөрбетоноор хийнэ.

Алгаслал байгууламжаас ирэх даралтыг дамжуулах элементийн хэсэгт (ригель, насадка г,м.) орчны шахалтын тооцооны шаардлагын дагуу хөндлөнгийн нэмэгдэл арматурлалт хийнэ. Энэ хэсэгт буюу тулгуурын толгойн хэсэгт ус тогтох нөхцөл бүрдэхийг хориглоно.

Хэв гажилтын заадас байрлах хэсгийн доор тулгуурын дээд үе бетоныг ашиглаж, ус зайлуулах зорилгоор хэвгий (1:10- аас багагүй) гаргаж өгнө.

3.86.  Тулгуурын дээд гадаргууд алгаслал байгууламжийн тулах хэсгийн ачааллыг төмөрбетон дэрээр дамжуулах журмыг мөрдлөгө болгоно. Тулах хэсгийн дэрний өндөр нь 15 см-ээс багагүй байна.

Тулах хэсгийн доод хавтангаас, тулах хэсгийн дэр буюу төмөрбетон элементийн ригель насадка гэх мэт хажуу ирмэгүүд хүртэлх зай нь 20 см-ээс багагүй байна.

Тулах дэрний ирмэгээс толгойн хэсгийн ирмэг хүртэлх зайг доор зааснаас багагүйгээр авна.

а) гүүрийн дагуу чиглэлд:

алгаслалын урт 15-30м байхад 20 см,

алгаслалын урт 30-100м байхад 25 см,

алгаслалын урт 100м-ээс дээш байхад 35 см,

б) гүүрийн хөндлөн чиглэлд:

толгойн хэсэг нь дугуйрсан хэлбэртэй байхад тулах дэрний өнцгөөс толгойн хэсгийн хамгийн ойр орших ирмэг хүртэл зайг энэ хэсгийн ,,а,,-д зааснаас багагүйгээр, харин толгойн хэсэг нь тэгш өнцөгт хэлбэртэй байхад доор зааснаас багагүйгээр авна. Үүнд:

хавтан бүхий алгасал байгууламжид- 20 см,

бусад бүх алгаслал байгууламжид, тулах хэсгээс хамаарч:

гангаар арматурласан резин- 20 см,

хавтгай ба тангенциаль хэлбэрийн- 30 см,

бул ба сектор хэлбэрийн- 50 см.

3.87.  Хуурай сайр ба гол горхин дээр байрласан гүүр, гүүрэн гарц, виадук болон гүүрийн хуурай газар дээр байгаа хэсгийн тулгууруудад шилбэн арматураар арматурлагдсан, гадаргуу нь болзошгүй механик гэмтлээс хамгаалагдсан нөхцөлд төмөрбетон хийц хэрэглэхийг зөвшөөрнө. Гол горхин дээрх гүүрийн тулгуурт хүчитгэсэн утсан арматур хэрэглэхийг хориглоно.

3.88.  Алгаслал байгууламжийн өргөн ба дамжих хавтан, тэрчлэн захын тулгуур ба хоолойн хөрсөөр хучигдаж байгаа гадаргуу нь ус нэвчихээс хамгаалсан хамгаалалтын үетэй байна. Алгасал байгууламжийн өргөний ус (явганаар зорчих хэсгийг оролцуулан) тусгаарлалтыг дагуугийн болон хөндлөнгийн ус зайлуулалтыг шаардлагын хэмжээнд хийх нөхцөлийг хангасан гэх нөхцөлөөр хийхгүй байхыг хориглоно.

3.89.  Ус тусгаарлагч үе нь бүх гадаргууд ус үл нэвчүүлэх, ус, био, дулаан, хүйтэн, химийн тэсвэртэй, гадаргуу нь цул жигд, гадаргууд нормоор зөвшөөрөгдөх болзошгүй ан цав үүсэхэд гэмтэл үүсэхгүй байх нөхцөл бүрдсэн, тогтмол ба түр зуурын ачаалал тэрчлэн хоолойн дээрх шорооны даралт, усны гидростатик даралтын үйлчлэл ба бетоны хэв гажилтын удаан хугацааны үйлчлэлийг тэсвэрлэх нөхцөлүүдийг хангасан байх шаардлагатай.

3.90.  Ус тусгаарлах үеийн хийц, түүнд ашиглах материалуудыг барилга байгууламжийг барих бүсийн гаднах агаарын температурын хамгийн их абсолют утгаас хамгийн хүйтэн хоногуудын дундаж температурын утгын хязгаарт гидро хамгаалалтын ашиглалтын найдвартай ажиллагааг хангах шаардлагуудыг үндэслэл болгон сонгож авна. Алгаслал байгууламжийн явах анги, захын тулгуурын устай ба ус нэвтрүүлэх хоолойн ус тусгаарлагчийг сонгохдоо тухайн бүсийн цаг уурын бусад онцлогийг тооцно.

3.91.  Тэгшилгээний ба хамгаалалтын үеүдийг жижиг дүүргэгчтэй бетоноор хийнэ. Бетоны анги нь шахалтын бат бэхээрээ гүүрэнд В25, хоолойд В20-иос тус тус багагүй байна. Хамгаалалтын үеийг арматурлана.