БХБС-ын 2020 оны 146 дугаар тушаалаар хүчингүй болсон.

 

Зам тээвэр, барилга, хот байгуулалтын сайдын 2008 оны

 314 дүгээр тушаалын нэгдүгээр хавсралт

 

  

                              Барилгын дулааны хамгаалалт

                                                БНбД 23-02-09

 

 

Энэхүү барилгын норм ба дүрмийг дотор агаарын тодорхой температур, чийглэгийг барьж байх шаардлагатай орон сууц, олон нийт, үйлдвэр, хөдөө аж ахуй, агуулахын барилга, байгууламж /цаашид барилга гэнэ/-д тавих дулааны хамгаалалтад мөрдөнө.

Энэхүү барилгын норм ба дүрмийг дараах барилгын дулааны хамгаалалтанд мөрдөхгүй. Үүнд:

-          Үечилсэн /периодически/ халаалттай /7 хоногт 5 өдрөөс бага / эсвэл улирлын чанартай халаалттай /жилд тасралтгүй 3 сараас бага/ орон сууц болон олон нийтийн барилга

-          2 халаалтын улирлаас хэтрэлгүй ашиглах түр зуурын барилга

-          Хүлэмж, хөргөлтийн барилга

Дээр дурдсан барилгуудын дулааны хамгаалалтын түвшинг холбогдох нормын дагуу тогтоох ба байхгүй тохиолдолд тухайн эзэмшигчийн /захиалагчийн/ шийдвэрээр эрүүл ахуйн нормыг баримтлана.

Энэхүү барилгын норм ба дүрмийг түүх-архитектурын ач холбогдолтой барилгыг барих, сэргээн засварлах үед тухай бүрт нь эрх бүхий байгууллагын шийдвэр, түүх, соёлын үнэт өвийг хамгаалах төрийн байгууллагын зөвшөөрлөөр тэдгээрийн түүхэн үнэ цэнийг тооцон хэрэглэнэ.

 

 

Энэхүү барилгын норм ба дүрэмд хавсралт А-д заасан норм, нормативын баримт бичгийн заалтуудыг ашигласан болно.

 

 

Энэхүү баримт бичигт хавсралт Б-д өгөгдсөн нэр томъёо ба тодорхойлолтуудыг ашигласан болно.

 

                                                  4. ЕрӨнхий зүйл, ангилал

 

4.1.           Барилгыг хүмүүсийн барилга дотор амьдрах, ажиллах орчны бичил уур амьсгалд тавсан шаардлагыг хангах, бүтээцийн олон жилийн найдвартай, бат бэх байдлыг хангах, халаалтын улиралд барилгын халаалт болон агаар сэлгэлтэнд  дулааны эрчим хүчийг хамгийн бага зарцуулах техник, тоног төхөөрөмжийн ажлын нөхцлийг хангах зорилгоор барилгын дулааны хамгаалалтын шаардлагуудыг хангаж барина.

Хашлага бүтээцийн бат бэх олон жил ашиглах нөхцлийг шаардлага хангасан тэсвэрлэлтийн шинж чанартай (хүйтэн тэсвэрлэлт, чийг тэсвэрлэлт, зэврэлтийн тэсвэрлэлт, өндөр температурын болон температурын хэлбэлзлэлийн тэсвэрлэлт болон хүрээлэн буй орчны бат бөх байдалд нөлөөлөх бусад нөлөөнд тэсвэртэй байх.) материалыг ашиглаж хангах ба хангалттай бус тохиолдолд  хийцийн элементийг хамгаалах тусгай арга хэмжээ авна.

4.2.           Энэхүү барилгын нормд дараах шаардлагуудыг тодорхойлно. Үүнд:

-         барилгын хашлага бүтээцийн дулаан дамжуулалтын хөрвүүлсэн эсэргүүцэл;

-         хашлага бүтээцийн дотор гадаргуу дээр шүүдэр үүсэхгүй байх нөхцөл, температурыг хязгаарлах;

-         барилгын халаалтанд зарцуулах дулааны эрчим хүчний хувийн үзүүлэлт;

-         дулааны улиралд барилгын хашлага бүтээцийн, хүйтний улиралд барилгын өрөө тасалгааны дулааны тогтворжилт;

-         хашлага бүтээцийн болон барилгын өрөө тасалгааны  агаар нэвтрүүлэлт;

-         хашлага бүтээцийг хэт чийгшилтээс хамгаалах;

-         шалны гадаргуугийн дулаан шингээлт;

-         шинээр төлөвлөсөн болон ашиглаж байгаа барилгын эрчим хүчний хэмнэлтийг нэмэгдүүлэх, тодорхойлох, ангилах;

-         барилгын эрчим хүчний паспортонд тусгасан болон бусад нормчлогдсон үзүүлэлтүүдийг хянах,

4.3.           Жилийн хүйтний улирлын үед барилгын өрөө тасалгааны чийгийн горимыг тухайн өрөөний харьцангуй чийг болон дотор агаарын температураас хамааруулан 1 дүгээр хүснэгтээр тодорхойлно.

 

Барилгын өрөө тасалгааны чийгийн горим

Хүснэгт 1.

 

4.4.           Хашлага бүтээцийн ашиглалтын А ба Б нөхцлийг барилгын өрөө тасалгааны чийгийн горим ба тухайн бүс нутгийн чийгшлийн бүсчлэлээс хамааруулан гадна хашлага бүтээцийн материалын дулаан-техникийн үзүүлэлтийг сонгоход зориулж 2-р хүснэгтэнд үзүүлснээр тогтооно. Монгол орны нутаг дэвсгэрийн чийгшлийн бүсчлэлийг В хавсралтаас авна.

 

Хашлага бүтээцийн ашиглалтын нөхцөл

 Хүснэгт 2.

 

4.5.           Орон сууц, олон нийтийн барилгын эрчим хүчний үр ашгийн үзүүлэлтийг 3 дугаар хүснэгтэнд өгөгдсөн ангиллын дагуу тогтооно. Зураг төсөл боловсруулах  шатанд D ба Е ангиллыг олгохгүй. А ба В ангиллыг дахин барих болон сэргээн барих барилгын зураг төслийг боловсруулах шатанд тогтоох ба дараа нь ашиглалтын үр дүнгээр тодруулна. А, В ангилалд хүрэхийн тулд орон нутгийн захиргаанаас зураг төсөл зохиогчид болон барилга угсралтын ажил гүйцэтгэгч нарт эдийн засгийн урамшуулал үзүүлэх арга хэмжээг авахыг зөвлөмж болгож байна.  С ангилалыг 11 дүгээр хэсгийн дагуу дахин барих болон сэргээн барих барилгын ашиглалтын үед тогтооно. D, Е ангиллыг төрийн захиргааны байгууллагаас 2000 оноос өмнө баригдсан барилгыг сэргээн засварлах арга хэмжээг авах дэс дарааллыг тогтоох зорилгоор тогтооно. Барилгын халаалтын дулааны эрчим хүчний хувийн зарцуулалтыг MNS 5827-2007-ын дагуу хэмжилтээр тодорхойлно.

 

Барилгын эрчим хүчний үр ашгийн ангилал

Хүснэгт 3.

 

5.       Барилгын дулааны хамгаалал

 

5.1.           Нормоор барилгын дулааны хамгаалалтын дараах 3 үзүүлэлтийг тогтоосон. Үүнд:

а/ барилгын хашлага бүтээцийн элементүүдийн дулаан дамжуулалтын хөрвүүлсэн эсэргүүцэл;

б/ хашлага бүтээцийн дотор гадаргуу болон өрөөний агаарын температурын хоорондох температурын зөрүү, дотор гадаргуу дахь температур шүүдрийн цэгийн температураас өндөр байх  эрүүл ахуйн шаардлага;

в/ барилгын эзлэхүүн төлөвлөлтөөс хамааруулж төрөл бүрийн хашлага хийцийн дулаан хамгаалалтын  тоо хэмжээг өөр өөр хувилбараар тооцож сонгох боломжийг олгох, бичил уур амьсгалын болон энэхүү  нормчлогдсон шаардлагыг хангах системийг сонгох боломжийг олгох  барилгын халаалтын дулааны эрчим хүчний хувийн зарцуулалт;

Орон сууц, нийтийн барилга нь "а" ба "б" эсвэл "б" ба "в" шаардлагыг хангаж байвал барилгын дулааны хамгааллын шаардлагыг хангасан гэж үзнэ. Үйлдвэрлэлийн барилга "а",ба "б" шаардлагыг хангах ёстой.

5.2.           Барилгыг барих болон ашиглах янз бүрийн шатанд үзүүлэлтүүдийг өгөгдсөн хэм хэмжээнд тохирсон эсэхийг хянах зорилгоор 12 дугаар бүлэгт заасан барилгын эрчим хүчний паспортыг гүйцэтгүүлнэ. Энэ нөхцөлд 5.3 заалтыг хангасан нөхцөлд халаалтын дулааны эрчим хүчний нормчилсон хувийн зарцуулалтын үзүүлэлтийг хэтэрсэн байхыг зөвшөөрнө.

 

Хашлага бүтээцийн элементүүдийн дулаан дамжуулалтын эсэргүүцэл

 

5.3.           Хашлага бүтээц, цонх, гэгээвчний /босоо шиллэгээтэй болон 45°-аас их налуу өнцөгтэй ( ,м2С/Вт)/ дулаан дамжуулалтын хөрвүүлсэн эсэргүүцэл барилга барих бүс нутгийн хэм-хоногоос  [°СЧхон] хамааран 4-р хүснэгтэнд үзүүлсэн хашлага бүтээцийн дулаан дамжуулалтын нормчлогдсон утга (  м2 °С/Вт)-аас багагүй байна.

 

Хашлага бүтээцийн дулаан дамжуулалтын

эсэргүүцлийн нормчлогдсон утга

 Хүснэгт 4.

Тайлбар:     

1. Dd –тэй хүснэгтэн дээрхээс өөр Rreq утгыг нь дараах томъёогоор тодорхойлно.

         (1)

Dd – халаалтын улиралын хэм хоног,

a, b – итгэлцүүрүүд нь дээрх хүснэгтийн барилгын төрлөөс хамаарсан байх ба 1-р бүлгийн барилгын 6 дугаар баганад 6000°СЧхон хүртэлх завсарт а=0.000075, b=0.15, 6000-8000°СЧхон завсарт а=0.00005, b=0.3, 8000°СЧхон"ээс дээш завсарт а=0.000025, b=0.5 байна.  

2. Дулаан дамжуулалтын нормчилсон хөрвүүлсэн эсэргүүцэл нь  балконы хаалганы битүү хэсэгт энэ бүтээцийн тунгалаг хэсийн нормчилсон хэсгээс 1.5 дахин их байна.

3. Өрөө тасалгааг халаалтгүй орчны температураас tc(text

4. Эхний бүлгийн барилгуудын хувьд шатны хонгилын дулаалгатай адрын хөндийн хучилт мөн түүнчлэн хучилт нь техникийн давхрын шал болж байгаа нөхцөлд 2 дугаар бүлгийн нормчилсон

 дулаан дамжуулалтын эсэргүүцлээр тооцож болно.
 

Халаалтын үеийн хэм-хоног  °С*хон нь дараах томъёогоор тодорхойлогдоно.

                   (2)

 - барилгын дотор агаарын тооцооны дундаж температур,°С, хүснэгт 4-ийн 1-р бүлгийн барилгын хаших бүтээцийн тооцоонд MNS 5825-2007-р зохих барилгын тохиромжит температурын хамгийн бага утгаар авна /20°С-ээс 22°С хооронд/, хүснэгт 4-ын 2-р бүлгийн барилгын хаших бүтээцийн тооцоонд MNS 5825-2007-р зохих барилгын өрөө тасалгааны ангилалаар болон тохиромжит температурын хамгийн бага утгаар авна. /16°С-ээс 21°С хооронд/, хүснэгт 4-ын 3 бүлгийн барилгын хаших бүтээцийн тооцоонд зохих барилгын төлөвлөлтийн нормоор авна.

 -халаалтын улиралын гадна агаарын тооцооны дундаж температур, °С, үргэлжлэх хугацаа, хоног,  ба энэхүү хугацааг эмчилгээний, хүүхдийн, мөн өндөр настанд зориулсан барилгад гадна агаарын температур нь 10°С-ээс ихгүй үеийг бусад барилгуудад 8°С-ээс ихгүй байх үеийнхээр тооцно.

 

5.4.           Ил дулаан ялгарал нь 23 Вт/м3-ээс их үйлдвэрийн барилга, улирлын чанартай /хавар, намрын/ ашиглахаар зориулагдсан барилга, мөн дотор агаарын температур 12°С болон түүнээс бага байх барилгын хувьд хашлага бүтээцийн (гэрэл нэвтрэхээс бусад) дулаан дамжуулалтын эсэргүүцэл нь (  м2°С/Вт) дараах томъёогоор тодорхойлогдсон утгаас багагүй байна.

      (3)

Энд:  - хашлага бүтээцийн гадна гадаргуугын гадна агаартай харьцах байршлын нөлөөллийг тооцсон итгэлцүүр. (6-р хүснэгт).

 - өрөөний дотор агаарын температур, хашлага бүтээцийн дотор гадаргуугийн температур хоёрын нормчлогдсон зөрүү , °С (5-р хүснэгт)

 - Хашлага бүтээцийн дотор гадаргуугийн дулаан өгөлтийн итгэлцүүр, Вт/(м2Ч °С), (7-р хүснэгт)

 - томъёо (2)-той адил

 - гадна агаарын хүйтний улирлын тооцооны температур °С, үйлдвэрийн болон улирлын чанартайгаас бусад барилгад хамгийн хүйтэн 5 хоногийн дундаж температурыг хэрэглэнэ.

Улирлын чанартай ашиглах үйлдвэрлэлийн барилгад жилийн хүйтэн үеийн гадна агаарын тооцооны температурыг  ( ) нь хамгийн хүйтэн сарын хамгийн бага температурыг буюу 1-р сарын дундаж температурыг хамгийн хүйтэн сарын агаарын температурын дундаж хоногийн амплитутаар багасгаж тодорхойлно. 

Хүйтэн зоорины хучилтын дулаан дамжуулалтын эсэргүүцлийн утгыг ( ) нь "Хөргөлтийн систем"-ийн норм, баримт бичгийн дагуу авна.

5.5.           6°С-аас дээш температурын зөрүүтэй өрөөнүүдийн хоорондох дотор хашлага бүтээцийн дулаан дамжуулалтын нормчилсон эсэргүүцэл ( )-ийг (3) томъёогоор n=1-ээр,    - илүү хүйтэн өрөөний агаарын тооцооны температураар авч тооцно.

Дулаан дээврийн хонгил, техникийн давхар, зоорь, мөн бие даасан дулаан хангамжийн системтэй барилгын халаалтгүй шатны хонгилд өрөөний дотор  агаарын тооцооны температурыг дулааны балансын тооцоогоор авах боловч техникийн давхарт 2°С-ээс, халаалтгүй шатны хонгилд 5°С-ээс доошгүй температуртай байна. 

5.6.           Гадна ханын дулаан дамжуулалтын хөрвүүлсэн эсэргүүцэл ( ,м2°С/Вт)-ийг дүүргэлтийг харгалзаагүй нээлхийний амалгааг тооцон завсрын аль нэг давхарт эсвэл барилгын фасаданд тооцно.

Газрын хөрстэй харьцаж буй хашлага бүтээцийн дулаан дамжуулалтын хөрвүүлсэн эсэргүүцлийг "Халаалт, агаар сэлгэлт ба кондиционер" /БНбД 41-01-02/-д зааснаар тодорхойлно.

Тунгалаг хашлага бүтээцийн /цонх, балконы хаалга, гэгээвч/ дулаан дамжуулалтын хөрвүүлсэн эсэргүүцлийг туршилтын үр дүн бүхий сертификатанд үндэслэн ашиглах ба хэрвээ туршилтын үр дүн байхгүй бол дүрмээс утгыг авна.

5.7.           Нэг дүгээр давхрын хаалга (үүдний гонхгүй), орох хаалга, мөн халаалтгүй шатны хонгилын хаалганы дулаан дамжуулалтын хөрвүүлсэн эсэргүүцэл ( ,м2°С/Вт) нь 0.6· -с багагүй (нэг өрөө бүхий барилгад 0.8· ) байх ёстой, энд -3-р томъёонд тодорхойлогдсон хананы дулаан дамжуулалтын эсэргүүцэл, халаалтгүй шатны хонгилтой барилгын 1 дүгээр давхраас дээш байрлах хаалганд 0.55 м2°С/Вт-с багагүй байх ёстой.

 

Хашлага бүтээцийн дотор гадаргуу болон өрөөний дотор агаарын

температурын хоорондох нормчилсон температурын зөрүү

Хүснэгт 5.

Барилга ба өрөөний нэр	Нормчлогдсон температуруудын  зөрүү , °С
	Гадна хана	Адрын хучилт ба дээвэр	Хонгил зоорь, гарцын хучилт	Гэгээвч
1.Орон сууц, төрөх болон эмчлүүлэх газар, хүүхдийн барилга, дотуур байр, ерөнхий боловсролын сургууль,	4.0	3.0	2.0
2. Дээр зааснаас бусад олон нийтийн барилга, нойтон ба чийгтэйгээс бусад горимтой захиргаа аж ахуйн барилга	4.5	4.0	2.5
3.Хуурай болон ердийн горимын үйлдвэрлэлийн барилгууд	, гэхдээ 7-с ихгүй	0.8 , гэхдээ 6-с ихгүй	2.5
4.Чийгтэй болон нойтон горимтой бусад хэсгүүд, үйлдвэрийн барилгууд			2.5	-
5.Илэрхий илүүдэл дулаантай үйлдвэрийн барилгууд (23 Вт/м3-ээс их), 50%-иас их дотор агаарын чийгтэй барилгууд	12	12	2.5

 

Тайлбар:

tint- (2) томъёонд заасан

td- өрөөний тооцооны температур, 5.9, 5.10-д заасан болон барилгын төлөвлөлтийн нормд заагдсан дотор агаарын харьцангуй чийглэгт харгалзах шүүдэр буух цэгийн температур.

Төмс, хүнсний ногоо хадгалах барилгад гадна хана, хучилт, адрын хучилтын нормчлогдсон температурын уналтыг "Хүйтэн хангамж"-ийн норм, баримт бичгийн дагуу авна. (СНиП 2.11.02)-д зааснаар авна.

 

Хашлага бүтээцийн дотор гадаргуу дахь чийгийн конденсац болон

температурын хязгаарлал

 

5.8.           Хашлага бүтээцийн дотор гадаргуу болон дотор агаарын температурын хоорондох тооцоот температурын зөрүү ( ) нь 5-р хүснэгтэнд үзүүлсэн , °С хэмжээнээс их байх ёсгүй ба дараах томъёогоор тодорхойлогдоно.

       (4)

Энд: - 3-р томъёонд үзүүлсэнтэй адил

 - 2-р томъёонд үзүүлсэнтэй адил

 - 3-р томъёонд үзүүлсэнтэй адил

 - хашлага бүтээцийн дулаан дамжуулалтын эсэргүүцэл, м2°С/Вт  

 - 7-р хүснэгтэнд үзүүлсэн хашлага бүтээцийн дотор гадаргуугийн дулаан өгөлтийн итгэлцүүр Вт/(м2°С)

 

Хашлага бүтээцийн гадна гадаргуугийн гадна агаартай харьцах

байршлын нөлөөллийг тооцсон итгэлцүүр

Хүснэгт 6.

Хашлага бүтээц	Итгэлцүүр n
1.   Гадна хана, хучилт, дээврийн гэгээвч, адрын (ширхэгт материалаар хийсэн) гарцын хучилт	1
2. Гадна агаартай шууд харьцах хүйтэн зоорийн хучилт, адрын хучилт	0.9
3. Ханандаа гэрэлтүүлгийн нүхтэй  халаалтгүй зоорийн хучилт	0.75
4. Газрын гадаргаас дээш ханандаа гэрэлтүүлгийн нүхгүй халаалтгүй зоорийн хучилт	0.6
5. Газар доорх халаалтгүй техникийн давхрын хучилт	0.4

 

Тайлбар: Дулаан адрын хөндийн хучилт, зоорийн давхрын хучилтын агаарын температур tc нь text -аас их tint бага байх n итгэлцүүрийг дараах томъёогоор тодорхойлно.

               (5)

 

Хашлага бүтээцийн дотор гадаргуугийн дулаан өгөлтийн итгэлцүүр

 

Хүснэгт 7.

Хашлага бүтээцийн төрөл ба дотор гадаргуу	Дулаан өгөлтийн итгэлцүүр  Вт/(м2*0С)
1. Хана, шал, тэгш гадаргуут адар болон h - өндөртэй, хоорондоо а – зайтай харьцаатай хавиргат адар	8.7
2.  харьцаатай гадаргуутай хавиргат адар	7.6
3. Цонх	8.0
4. Дээврийн гэгээвч	9.9

 

Тайлбар: Шувуу, мал амьтдын барилга байгууламжийн хашлага бүтээцийн дотор гадаргуугийн дулаан өгөлтийн итгэлцүүрийг СНиП 2.10.03 –д зааснаар авна.

              

5.9.           Хашлага бүтээцийн дотор гадаргуугийн температур нь (босоо тунгалаг бүтээцтэй холболттойгоос бусад үед) дулаан дамжилттай холболттой бүсэд (диафрагм, нэвт шаваас, хавтангийн уулзвар, хавирга, олон үет ханын уян холбоос, хөнгөн өнгөлгөөний шингэн холбогч болон бусад), булан, цонхны хажуу, гэгээвч зэрэгт хүйтний улирлын гадна агаарын тооцоот температурын үед дотор агаарын шүүдэр буух цэгийн температураас их байх ёстой.

 

        Тайлбар:

Хашлага бүтээцийн дулаан дамжилттай холболттой байршил, булан, цонхны амалгаа, дээврийн гэгээвчинд шүүдэр буух цэгийн температурыг тодорхойлох дотор агаарын харьцангуй чийглэгийг дараах байдлаар тодорхойлно:

·         Орон сууцны өрөө тасалгаа, эмнэлэг, эмнэлгийн үзлэг, хяналт, эмчилгээний байр, сувилал, дотуур байр, хүүхдийн боловсролын байгууллагууд, ясли, цэцэрлэг, хүүхдийн зориулалттай барилгад - 55%,

·         Гал зуухны өрөөнд - 60%,

·         Угаалгын өрөөнд - 65%,

·         Халаалттай зоорь, нийтийн зоорийн давхарт - 75%,

·         Орон сууцны халаалттай адрын хөндийд - 55%,

·         Олон нийтийн барилгын өрөө тасалгаанд (их заалттайгаас бусад) - 50% байна.

 

5.10.       Барилгын цонхны шиллэг бүтээцийн элементүүдийн дотор гадаргуугийн температур 3°С-ээс багагүй байх ёстой ба цонхны тунгалаг бус элементүүд жилийн хүйтний улирлын гадна агаарын тооцооны температурын хөлрөлт үүсэх (шүүдэр буух) цэгийн температураас багагүй, харин үйлдвэрлэлийн барилгын хувьд 0°С-ээс багагүй байна.

5.11.       Цонхны (мансардныхаас бусад) дулаан дамжуулалтын хөрвүүлсэн эсэргүүцэл нь доор тавигдсан шаардлагаас бага байгаа нөхцөлд орон сууцны барилгын гадна ханын /фасад/ шиллэгээний итгэлцүүр нь 18%-иас (олон нийтийн барилгын хувьд 25%-иас) ихгүй байх ёстой. Үүнд:

Халаалтын хэм хоног нь 3500-аас бага үед цонхны дулаан дамжуулалтын эсэргүүцэл 0.51 м2°С/Вт, 3500-5200 үед 0.56 м2°С/Вт, 5200-7000 үед 0.65 м2°С/Вт, 7000 ба түүнээс дээш үед 0.81 м2°С/Вт байна.

 

Хашлага бүтээцийн нийт талбайн нүүрэн талын шиллэгээний итгэлцүүрийг (f) тодорхойлохдоо уртын дагуугийн болон хөндлөн бүх гадна ханыг оруулж тооцно. Дээврийн гэгээвчний талбай нь гэрэлтүүлэх өрөөний шалны талбайн 15%-иас, мансардны цонх 10%-иас ихгүй байх ёстой.

 

 

 

Барилгын халаалтын дулааны эрчим хүчний хувийн зарцуулалт

 

5.12.       Барилгын халаалтын дулааны эрчим хүчний хувийн (өрөөний халаах 1 м2 шалны талбайд буюу өрөөний цэвэр талбайн [эсвэл халаагдах 1м3 эзлэхүүний]) зарцуулалтыг ( Вт.ц/(м2°СЧхон) эсвэл, Вт.ц/(м3°СЧхон)) хавсралт Г-д зааснаар тодорхойлох ба ( Вт.ц/(м2°СЧхон) эсвэл Вт.ц/(м3°СЧхон)) гэсэн нормчилсон утгаас бага эсвэл тэнцүү байх ёстой. Мөн барилгын хашлага бүтээцийн дулаан хамгаалалтын үзүүлэлт, эзлэхүүн төлөвлөлтийн шийдэл, барилгын чиглэл, төрөл, халаалтын системийн тохируулгын арга, хэмнэлт зэргээс хамаарч тодорхойлогдох ба дараах нөхцлийг хангасан байх ёстой.

(6)

Энд: - барилгын халаалтын дулааны эрчим хүчний нормчлогдсон хувийн зарцуулалт, Вт.ц/(м2°СЧхон) эсвэл Вт.ц/(м3°СЧхон), төрөл бүрийн орон сууц, олон нийтийн барилгад дараах байдлаар тодорхойлно.

а/ Төвлөрсөн дулаан хангамжийн сүлжээнд холбогдсон нөхцөлд 8, 9 дүгээр хүснэгтээр

б/ Бие даасан дулаан хангамжийн сүлжээтэй, байнгын цахилгаан халаалтын системд холбосон үед хүснэгт 8, 9-өөс авсан утгыг дараах томъёогоор тодорхойлох итгэлцүүр ( )-ээр үржүүлнэ.

                          (7)

 - Бие даасан дулаан хангамж, байнгын цахилгаан халаалт,  төвлөрсөн дулаан хангамжийн халаалтын улирлын дунджаар тооцон зураг төслийн баримтаас авах эрчим хүчний үр ашгийн тооцооны итгэлцүүр.  Энэ итгэлцүүрийн тооцоог барилгын дүрэмд заасан.

 

Салангид болон багцалсан нэг өрөө сууцны барилгын халаалтын

дулааны эрчим хүчний нормчилсон хувийн зарцуулалт, Вт.ц/(м2°СЧхон)

Хүснэгт 8.

Барилгын халаагдах талбай, м2	Давхрын тоо
	1	2	3	4
60 ба түүнээс бага 100 150 250 400 600 1000 ба түүнээс их	38.9 34.7 30.6 27.8 - - -	- 37.5 33.3 29.2 25.0 22.2 19.4	- - 36.1 30.6 26.4 23.6 20.8	- - - 31.9 27.8 25.0 22.2

Тайлбар: 60 м2 - 1000 м2 хооронд эдгээрээс өөр талбайтай сууцны халаагдах талбайн завсрын утгын   -йиг шугаман интерполяцийн аргаар олно.

 

Барилгын халаалтын дулааны эрчим хүчний нормчлогдсон

хувийн зарцуулалт, Вт.ц/(м2°СЧхон), [Вт.ц/(м3°СЧхон)]

Хүснэгт 9.

Барилгын төрөл	Барилгын давхар
	1-3	4, 5	6, 7	8, 9	10, 11	12 ба түүнээс дээш
1.Орон сууц, зочид буудал, нийтийн байр	8-р хүснэгтээр	23.6 [8.6] 4 давхар тусдаа нэг өрөөтэй байшин - 8-р хүснэгтээр	22.2 [8.1]	21.0 [7.7]	20.0 [7.26]	19.4 [6.9]
2. Хүснэгтийн 3, 4, 5 –д зааснаас бусад олон нийтийн байр	[11.7]; [10.6]; [10.0] давхар нэмэгдэх тоолонгоор	[8.9]	[8.6]	[8.2]	[7.8]	-
3. Эмнэлэг, эмчилгээний байгууллага, гэр-интернат	[9.4]; [9.2]; [8.9] давхар нэмэгдэх тоолонгоор	[8.6]	[8.3]	[8.1]	[7.8]	-
4. Сургуулийн өмнөх насны байгууллага	[12.5]	-	-	-	-	-
5. Үйлчилгээний газар	[5.8]; [6.1]; [5.8] давхар нэмэгдэх тоолонгоор	[5.6]	[5.6]	-	-	-
6. Захиргааны байгуул-лага, /албан өрөө/	[10.0]; [9.4]; [9.2] давхар нэмэгдэх тоолонгоор	[7.5]	[6.7]	[6.1]	[5.6]	[5.6]

 

Тайлбар: Dd-нь 8000°СЧхон-оос их үзүүлэлттэй бүс нутагт нормчилсон qhreq утгыг 5 хувиар бууруулна.

 

 

5.13.       Барилгын дулааны эрчим хүчний хувийн зарцуулалтыг тооцохдоо эхлээд 4-р хүснэгтэнд үзүүлсэн гадна хашлага бүтээцийн элементүүдийн дулаан дамжуулалтын нормчилсон эсэргүүцэл ( , м2°С/Вт)-ийн үзүүлэлтээр сонгон тооцсон байна. Дараа нь хавсралт Г-д заасан аргачлалын дагуу тооцсон халаалтын дулааны эрчим хүчний хувийн зарцуулалт ( )-ын хэмжээг нормчилсон үзүүлэлт болох  -тэй харьцуулна. Хэрвээ үр дүнд нь халаалтын дулааны эрчим хүчний хувийн зарцуулалт нь нормчилсон утгаас бага байвал барилгын хашлага бүтээцийн элементүүдийн (гэрэл нэвтрүүлдэг хийцийг 4 дүгээр хүснэгт, 4-р тайлбарын дагуу) дулаан дамжуулалтын эсэргүүцэл ( )-ийг 4-р хүснэгтэнд зааснаас харьцангуйгаар багасгахыг зөвшөөрөх ба гэхдээ байж болох хамгийн бага хэмжээ ( ) нь 4-р хүснэгтийн 1, 2-р бүлгийн барилгын ханын хувьд 8-р томъёогоор, бусад хашлага бүтээцийг 9-р томъёогоор тодорхойлно.

           (8)

                        (9)

5.14.       Орон сууцны барилгын оврын тооцооны үзүүлэлт ( ) нь дараах нормчилсон утгуудаас ихгүй байна:

            16 болон түүнээс дээш давхартай барилгад                                         0.25

            10-15 давхар барилгад                                                                              0.29

            6-9 давхар барилгад                                                                                   0.32

            5 давхар барилгад                                                                                      0.36

            4 давхар барилгад                                                                                      0.43

            3 давхар барилгад                                                                                      0.54

            салангид болон бүлэгчилсэн

2, 3, 4 давхар барилгууд                                                        0.61, 0.54, 0.46

            1 ба 2 давхар мансардтай барилгад                                                       0.9

            1 давхар барилгад                                                                                      1.1

5.15.       Барилгын оврын тооцооны үзүүлэлт  нь дараах томъёогоор тодорхойлогдоно:

           (10)

Энд:  - гадна хашлага бүтээцийн дотор гадаргуугийн нийт талбай, халаагдах талбайн дээд давхрын хучилт доод хэсгийн шалыг багтаасан байна. м2;

 - Барилгын гадна хашлага хийцийн дотор гадаргуугаар хязгаарлагдсан барилгын халаагдах эзэлхүүн, м3

 

6. Баригдсан барилгын эрчим хүчний хэмнэлтийг нэмэгдүүлэх

 

6.1.           Баригдсан барилгын эрчим хүчний үр ашгийн нэмэгдүүлэлтийг энэхүү барилгыг сэргээн засварлах, өөрчлөх, их засвар хийх үед гүйцэтгэнэ. Барилгыг хэсэгчлэн засварлах үед тус барилгын өөрчлөх хэсэгт энэхүү нормын шаардлагыг зөвхөн өөрчилсөн хэсэгт хэрэглэхийг зөвшөөрнө.(Мөн түүнчлэн өргөтгөж барилгын хэмжээг нэмэх үед)

6.2.           Гэрэлтэй тунгалаг бүтээцийг илүү эрчим хүчний хэмнэлттэй бүтээцээр солиход тухайн бүтээцийн шаардлагатай агаар нэвтрүүлэлтийг хангах зорилгоор нэмэлт арга хэмжээг 8 дугаар хэсэгт заасны дагуу авна.

 

7. Хашлага бүтээцийн дулааны тогтворжилт

 

Дулааны улиралд

 

7.1.           7-р сарын дундаж температур нь 21°C болон түүнээс дээш байх бүс нутагт барих орон сууц, эмнэлэг, диспансер, амбулатор-эмнэлэг, төрөх газар, хүүхдийн ордон, настай хүмүүс болон тахир дутуучуудад зориулсан гэр-интернет, хүүхдийн цэцэрлэг, ясли мөн түүнчлэн жилийн дулааны улиралд ажлын бүсэд зохих агаарын чийг, температурын тохирох түвшинг заавал харгалзаж байх үйлдвэрлэлийн барилгуудын хашлага бүтээцийн дотор гадаргуугийн тооцооны температурын хэлбэлзлийн давтамж нь ( , °C) нь дараах томъёогоор тодорхойлогдох хашлага бүтээцийн дотор гадаргуугийн нормчлогдсон температурын  хэлбэлзлийн  давтамж оC -ээс илүү гарах ёсгүй.

         (11)

Энд:  - 7-р сарын гадна агаарын дундаж температур, °C БНбД 23-01-09-өөс авна.

Дотор гадаргуугийн температурын хэлбэлзлийн тооцооны амплитут - ыг барилгын дүрмээр тодорхойлно.

7.2.           7.1 заалтад заасан бүс нутаг, барилгын цонх, гэгээвчид нарнаас хамгаалах тоног төхөөрөмжийг төлөвлөх хэрэгтэй. Нарнаас хамгаалах төхөөрөмжийн дулаан нэвтрүүлэх итгэлцүүр ( ) нь 10-р хүснэгтээр тогтоосон  нормчилсон хэмжээнээс ихгүй байна. Нарнаас хамгаалах төхөөрөмжийн дулаан нэвтрүүлэх итгэлцүүрийг  барилгын дүрмээр тодорхойлно.

 

Нарнаас хамгаалах төхөөрөмжийн дулаан нэвтрүүлэх

итгэлцүүрийн нормчилсон утга

Хүснэгт 10.

Барилга	Нарнаас хамгаалах төхөөрөмжийн дулаан нэвтрүүлэх итгэлцүүр,
1.Орон сууц, эмнэлэгийн байгууллага, диспансер, амбулатор-эмнэлэгийн байгууллага, төрөх газар, хүүхдийн ордон, настай хүмүүс болон тахир дутуучуудад зориулсан гэр-интернет, хүүхдийн цэцэрлэг, ясли, ясли-цэцэрлэгийн барилга	0.2
2. Дулааны улиралд ажлын бүсэд зохих агаарын чийг, температурын тохирох түвшинг заавал харгалзаж байх үйлдвэрлэлийн барилга	0.4

 

 

7.3.           Орон сууцны болон олон нийтийн барилгын (эмнэлэг, сургууль, хүүхдийн цэцэрлэг, ясли) өрөөний тооцооны нийлмэл температурын хэлбэлзлийн давтамж нь (агууриг) ( , °C) нь хүйтний улиралд хоногийн туршид нормчилсон утга ( )-с ихгүй байх ёстой. Энэ утга нь дулаан хангамжийн төвлөрсөн халаалт болон тасралтгүй галлагаатай зуухтай (пийшин) үед 1.5°C, суурин цахилгаан-дулааны нөөцлүүртэй халаалтын системд 2.5°С, үе үе галладаг пийшин халаалттай үед 3°C байна.

Дотор агаарын температурыг автоматаар тохируулах халаалтын системтэй барилгад жилийн хүйтний улиралд дулааны тогтворжилтийг нормчлохгүй.

7.4.           Жилийн хүйтний улиралд өрөөний температурын хэлбэлзлийн тооцооны амплитут ( , °C) - г барилгын дүрмээр тодорхойлно.

 

8. Хашлага бүтээц болон өрөө тасалгааны агаар нэвтрүүлэлт

 

8.1.           Гэрэл нэвтрүүлэхээс бусад (цонх, тагтын хаалга, гэгээвч) хашлага бүтээцийн агаар нэвтрүүлэлтийн эсэргүүцэл ( ) нь агаар нэвтрүүлэх нормчилсон эсэргүүцэл (  м2ЧцЧПа/кг)-аас багагүй байх ёстой ба дараах томъёогоор тодорхойлогдоно:

             (12)

Энд:  - хашлага бүтээцийн гадна, дотор гадаргуу дахь агаарын даралтын зөрүү, Па, 8.2 заалтаар тодорхойлно.

 - хашлага бүтээцийн агаар нэвтрүүлэх нормчилсон утга, кг(м2Чц), 8.3 заалтаар тодорхойлно

8.2.           Хашлага бүтээцийн гадна, дотор гадаргуу дахь агаарын даралтын зөрүү ( ) нь дараах томъёогоор тодорхойлогдоно:

               (13)

Энд:  - барилгын өндөр /нэг давхрын шалны түвшнээс агаар зайлуулах сувгийн  дээд цэг хүртэл/, м

 - гадна, дотор агаарын хувийн жин, Н/м3, дараах томъёогоор тодорхойлогдоно:

                 (14)

Энд:  - дотор агаарын температур:  дотор агаарын хувийн жин ( )-г  тодорхойлоход ашиглах ба тухайн өрөөний зохистой үзүүлэлтээр авахыг зөвшөөрнө, гадна агаарын хувийн жин /  / - г хамгийн хүйтэн тав хоногийн дундаж температураар тооцно.

 - 1-р сарын салхины дундаж хурдны хамгийн их нь, давтагдал нь 16% болон түүнээс их утгыг авна, 60 м-ээс дээш өндөртэй барилгын хувьд  нь салхи өндрөөс хамаарсан хурдны өөрчлөлтийн итгэлцүүрийг тооцож үзнэ. /Барилгын дүрмээр тодорхойлно./

8.3.           Барилгын хашлага бүтээцийн агаар нэвтрүүлэлтийн нормчилсон утга ( , кг(м2Чц))-ыг 11-р хүснэгтээр авна.

 

Барилгын хаших бүтээцийн агаар нэвтрүүлэх нормчилсон утга

Хүснэгт 11.

Хаших бүтээц	Агаар нэвтрүүлэлт , кг(м2Чц)
1.Орон сууц, олон нийт, захиргаа, аж ахуйн барилгын өрөө тасалгааны гадна хана, давхар хоорондын ба төгсгөлийн хучилт	0.5
2.Үйлдвэрийн барилга, өрөө тасалгааны гадна хана, давхар хоорондын ба төгсгөлийн хучилт	1.0
3.Гадна ханын  хавтангуудын уулзвар хэсгүүд: а/ орон сууцны барилга б/ үйлдвэрлэлийн барилга	0.5* 1.0*
4.Сууцны орох хаалга	1.5
5.Орон сууц, нийтийн болон ахуйн барилга руу орох хаалга	7.0
6.Орон сууц, олон нийт, ахуйн барилгын модон хавтастай цонх, тагтны хаалга, кондиционерийн системтэй үйлдвэрлэлийн барилгын гэгээвч	6.0
7.Орон сууц, олон нийт, ахуйн барилгын хөнгөн цагаан болон хуванцар хавтастай цонх, тагтны хаалга	5.0
8.Үйлдвэрлэлийн барилгын цонх, хаалга	8.0
9.Үйлдвэрлэлийн барилгын гэгээвч	10.0

 

Тайлбар: * кг/(мЧц)

 

8.4.           Орон сууц, олон нийтийн барилгын цонх, тагтны хаалга, үйлдвэрийн барилгын цонх, гэгээвчний агаар нэвтрүүлэлтийн эсэргүүцэл ( ) нь 15-р томъёогоор тооцсон агаар нэвтрүүлэлтийн шаардлагат эсэргүүцлээс багагүй байвал зохино.

               (15)

Энд:  - 12-р томъёонд өгсөнтэй адил

 - 13-р томъёонд өгсөнтэй адил

=10 Па - тунгалаг хашлага бүтээцийн агаар нэвтрүүлэлтийн эсэргүүцлийг ( ) тодорхойлдог гадна дотор агаарын даралтын зөрүү

8.5.           Олон үет хашлага бүтээцийн агаар нэвтрүүлэлтийн эсэргүүцэлийг  (  ) барилгын  дүрмээр тодорхойлно.

8.6.           Орон сууц, олон нийтийн барилгын цонхнууд, тагтны хаалгыг сонгохдоо агаар нэвтрүүлэлтийн утгаар ангилсан ангиллаар /ГОСТ 26602.2 / дараах байдлаар сонгоно:

3 ба түүнээс дээш давхар барилга – Б ангиллаас багагүй,

2 ба түүнээс доош давхар барилга – В-Д ангиллын завсарт

8.7.           Орон сууц, олон нийтийн барилгын өрөө тасалгааны агаар нэвтрүүлэлтийн  дундаж утга нь (оруулах болон зайлуулах агаар сэлгэлтийн нээлхий сараалж хаалттай үед) гадна дотор агаарын даралтын зөрүү 50 Па зөрүүтэй үеийн агаар сэлгэлтийн давтамжийн , ц-1 туршилтаар дараах шаардлагыг агаар сэлгэлтийн системийн төрлөөс хамаарч хангах ёстой.

Ердийн  ажиллагаатай ч-1

Механик ажиллагаатай ч-1

50 Па даралтын зөрүүгээр барилгын агаар сэлгэлтийн давтамж, түүний агаар нэвтрүүлэлтийн дундаж утга нь MNS ISO 9972-р тодорхойлогдоно.

 

9. Хашлага бүтээцийг чийгнээс хамгаалах

 

8.          

9.          

9.1.           Хашлага бүтээцийн (дотор гадаруугаас шүүдэр үүсэх хэсэг хүртэл) уур нэвтрүүлэлтийн эсэргүүцэл (  м2ЧцЧПа/мг) нь дараах нормчилсон уур нэвтрүүлэлтийн шаардлагат эсэргүүцлээс багагүй байна.

 

а/ нормчилсон уур нэвтрүүлэлтийн эсэргүүцэл (  м2ЧцЧПа/мг)-ийг (жилийн турш ашиглах  хугацаанд хашлага бүтээцэд чийг хуримтлуулахгүй байх нөхцөлөөр) дараах томъёогоор тодорхойлогдоно:

              (16)

            б/ нормчилсон уур нэвтрүүлэлтийн эсэргүүцэл (  м2ЧцЧПа/мг)-ийг (гадна агаарын сарын дундаж температур нь хасах байх үеийн хашлага бүтээц дэх чийгийг хязгаарлах нөхцлөөр) дараах томъёогоор тодорхойлогдоно:

                (17)

Энд:  - дотор агаарын тооцоот температур, харьцангуй чийглэгт харгалзах усны уурын бодит (хэсэгчилсэн) даралт, Па, ба дараах томъёогоор тодорхойлно:

                (18)

Энд:  - усны уурын ханасан даралт, Па, tint -аас хамааруулж барилгын дүрмээс авна.

 - дотор агаарын  харьцангуй чийглэг, %, төрөл бүрийн барилгад 5.9  заалтын тайлбараар тодорхойлно.

 - хашлага бүтээцийн гадна гадаргаас шүүдэр үүсэж болзошгүй гадаргын хоорондох үеийн уур нэвтрүүлэлтийн эсэргүүцэл, барилгын дүрмээр тооцно.

 - гадна агаарын усны уурын бодит даралт, жилийн дундаж утга, Па.

 - Чийг хуримтлуулах хугацаа, хоногоор, гадна агаарын сарын дундаж температур нь хасах байх хугацаагаар авна.БНбД 23-01-09-өөр авна.

 - шүүдэр үүсэж болзошгүй хавтгай дахь усны уурын бодит даралт, Па (гадна агаарын температур нь хасах байх саруудын дундаж температурт харгалзуулан тодорхойлно)

 - хашлага бүтээцийн чийгтэй үед буй материалын нягт, кг/м3, барилгын дүрмээс rо утгаар авна.

 - хашлага бүтээцийн чийгшилтийн үеийн зузаан, м –ээр, үүнийг нэг төрлийн /нэг үет/ хананд зузааны 2/3-тай тэнцүү, олон үет хананд дулаан тусгаарлах үеийн зузаантай тэнцүүгээр тус тус авна.

 -чийг хуримтлуулах хугацаанд чийг хуримтлуулж буй материалын доторх тооцоот чийгийн өсөж болох жингийн харьцангуй зөвшөөрөгдөх  дээд    хэмжээ , %, 12-р хүснэгтэнд үзүүлэв.

 - ашиглалтын жилийн хугацаанд шүүдэр үүсэж болзошгүй хавтгай дахь усны уурын бодит даралт. Па, дараах томъёогоор тодорхойлно:

                 (19)

Энд:  - шүүдэр үүсэж болзошгүй хавтгайд гадна агаарын өвөл, хавар-намар, зуны улирлын дундаж температурт харгалзуулан тодорхойлсон усны уурын бодит даралт, Па, энэ хэсгийн тайлбарын дагуу тодорхойлно.

 - жилийн өвөл, хавар-намар, зуны улиралын үргэлжлэх хугацаа сараар,

а/ гадна агаарын дундаж температур -5°С-ээс бага температуртай саруудыг өвлийн улиралд

б/ гадна агаарын дундаж температур -5°С-ээс +5°С байх саруудыг хавар-намрын улиралд

в/ гадна агаарын дундаж температур +5°С-ээс дээш байх саруудыг зуны улиралд

 - дараах томъёогоор тодорхойлогдох итгэлцүүр

  (20)

 - гадна агаарын сарын дундаж температур хасах байх үеийн усны уурын бодит даралтын дундаж утга Па, барилгын дүрмээр тодорхойлно.

 

Тайлбар:

1. Усны уурын бодит даралтыг E1, E2, E3, E0 нь идэвхтэй орчин нь идэмхий чанарыг агуулсан өрөө тасалгааны хашлага бүтээцийн хувьд тухайн нөлөөллийг  тооцно.

2.Зуны улиралд бодит даралтыг E3 тодорхойлохдоо шүүдэр үүсэж болзошгүй хавтгай дахь температурыг бүх тохиолдолд зуны улирлын гадна агаарын дундаж температураас багагүй, дотор агаарын усны уурын бодит даралтыг    тухайн үеийн гадна агаарын усны уурын дундаж бодит даралтаас багагүй байхаар тус тус авна.

3. Шүүдэр үүсэж болзошгүй хавтгайг нэг төрлийн хананд дотор гадаргуугаас бүтээцийн зузааны 2/3 зайд байхаар, олон үет хананд дулаалгын үеийн гадна гадаргуугаар авна.

 

Итгэлцүүр  -ийн зөвшөөрөгдөх дээд утга

Хүснэгт 12.

Хашлага бүтээцийн материал	Материалд нэмэгдэх чийгийн зөвшөөрөгдөх дээд хэмжээ , %
1.Улаан тоосгон өрөг ба керамик гулдмай	1.5
2.Царууц тоосгон өрөг	2.0
3.Сүвэрхэг дүүргэгчтэй хөнгөн бетон (керамзит бетон, шугизит бетон, перлит бетон, шлакопемзобетон г.м/бусад)	5
4.Сийрмэг царууц бетон (хийт бетон, хийт царууц бетон, пенобетон гэх мэт)	6
5.Пено хийт шил	1.5
6.Фибролит болон арболит цемент	7.5
7.Эрдэс хөвөн хавтан ба хөвөн	3
8.Пенополистирол, пенополиуретан	25
9.Феноль-резоль пенопласт	50
10.Керамзит, шунгизит, шлакан дулаан тусгаарлагч	3
11.Хүнд бетон, элс-цементэн зуурмаг	2

 

9.2.           24 м хүртэл алслалтай адрийн хөндийн хучилт эсвэл агаар сэлгэлттэй хучилтын хэсгийн хучилтын дотор гадаргуу, агаарын үе хоёрын хоорондох уур нэвчилтийн эсэргүүцэл ( ) м ·ц·Па/мг, нь доорх томъёогоор тооцсон уур нэвтрүүлэлтийн нормчилсон эсэргүүцлээс багагүй байна.

                    (21)

Энд:  - 16 ба 20-р томъёотой адил

9.3.           Дараах хашлага бүтээцийг уур нэвтрүүлэлтийн нормын дагуу шалгах шаардлагагүй. Үүнд:

            а/ хуурай болон ердийн горимтой сууцны нэг үет гадна хана;

б/ 2 үет гадна хананы үеийн дотор талын үеийн уур нэвтрүүлэлтийн эсэргүүцэл  нь 1.6 м2ЧцЧПа/мг-аас  их  хуурай болон ердийн горимтой өрөөний;

9.4.           Чийгтэй болон нойтон горимтой барилгын хучилтын дулаан тусгаарлах үеийг чийгнээс хамгаалахын тулд дулаан тусгаарлах үеийн доод талд уур тусгаарлах үеийг хийх бөгөөд уур нэвтрүүлэлтийн эсэргүүцэл тодорхойлох үедээ тооцож барилгын дүрэмд зааснаар тодорхойлно.

 

10. Шалны гадаргуугийн дулаан шингээлтийн чадвар

 

10.1.       Орон сууц, олон нийтийн барилга, мөн үйлдвэрийн барилгын өрөө болон туслах барилга, үйлдвэрийн барилгын халаалттай өрөөний (тогтмол ажлын байртай хэсэг) шалны гадаргуу нь (  Вт/м2°С) гэсэн тооцоот дулаан шингээх чадвартай байх ёстой ба 13-р хүснэгтэнд үзүүлсэн нормчилсон хэмжээнээс хэтрэхгүй байх ёстой.

 

 

 үзүүлэлтийн нормчилсон утга

Хүснэгт 13

Барилга, түүний хэсэг	Шалны гадаргуугийн дулаан шингээлтийн нормчилсон үзүүлэлт
1.Орон сууц, эмнэлэгийн байгууллага, диспансер, амбулатор, эх нялхсын газар, хүүхдийн ордон, өндөр настан болон тахир дутуу хүмүүсийг асрах газар, хүүхдийн цэцэрлэг, ясли, цэцэрлэгийн барилга	12
2.Олон нийтийн барилга /1-д зааснаас бусад/,үйлдвэрийн газрын туслах барилга, өрөө, үйлдвэрийн барилгын биеийн хөнгөн хөдөлмөр эрхлэх/I-р зэргийн/ ажлын тогтмол байртай хэсэг	14
3.Биеийн хүчний хүнд ажил хийхээр зориулагдсан, байнга ажилчид ажиллах үйлдвэрийн газар, байрны хэсэг	17
4.Мал, амьтад амрах зориулалттай байр, газрын хэсэг: а/ үнээ, тугаллахад 2-3 сар дутуу байгаа хээлтэй үнээ, сарлаг, 6 сар хүртэлх тугал, үхэр, эх гахай, азарган гахай б/ хээлтэй үнээ, шинэ төрсөн гахай, бордооны гахай в/ бордооны үхэр	11 13 14

           

10.2.       Шалны гадаргуугийн дулаан шингээлтийн үзүүлэлтийн тооцооны утгыг барилгын дүрмээр тодорхойлно.

10.3.       Шалны гадаргуугийн дулаан шингээлтийн үзүүлэлтийг дараах тохиолдолд нормчлохгүй:

            а/ 23°С-ээс дээш гадаргуугийн температуртай үед;

б/ биеийн хүчний хүнд хөдөлмөр эрхлэх үйлдвэрлэлийн барилгын халаалттай өрөөнд (III категор);

в/Үйлдвэрийн барилгын  тогтмол ажлын байрны хэсэгт модон болон дулаан тусгаарлах хивсэнцэртэй үед;

г/ Хүмүүс байнга байх эсэхээс хамаарахгүй ашиглалттай байдаг (музейн танхим, үзэсгэлэн, театр, кинотеатр гэх мэт) олон нийтийн барилга;

10.4.       Амьтан, шувуу, араатан амьтан байрлах барилгын шалны дулаан техникийн тооцоог СНиП 2.10.03-84-н шаардлагыг тооцож гүйцэтгэнэ.

 

11. Нормчилсон үзүүлэлтүүдийг хянах

 

11.1.       Барилгын зураг төсөл боловсруулах болон магадлан шинжлэх явцад түүний дулаан хамгаалалт нь энэхүү нормын шаардлагагыг хангаж буй эсэх хяналтыг  зураг төслийн "Эрчим хүчний үр ашиг" хэсэгт хийх ба 12 дугаар зүйл, Д хавсралтын дагуу барилгын эрчим хүчний паспортыг гүйцэтгэнэ.

11.2.       Ашиглагдаж буй барилгын дулаан хамгаалалт болон бие даасан хэсгүүд нь нормчилсон үзүүлэлтүүдийн хангаж буйг хянахдаа түүний эрчим хүч хэмнэлтийн үнэлгээг бодит нөхцөлд туршиж хийх ба гарсан тоог эрчим хүчний паспортонд тэмдэглэгдэнэ. Дулааны техникийн болон эрчим хүчний үзүүлэлтүүд нь MNS 5826-2007, MNS ISO 9972-2007, MNS 5827-2007-р тодорхойлогдоно.

11.3.       Хашлага бүтээцийн ашиглалтын нөхцлийг барилгын чийгийн горим болон барилга барих бүсийн чийгийн бүсээс хамаараад 2-р хүснэгтэнд үзүүлснээр авч хашлага бүтээцийн материалын дулаан техникийн үзүүлэлтүүдийг хянана.

11.4.       Барилгыг ашиглалтанд хүлээн авахдаа:

барилгын 2-3 өрөөг сонгож агаар сэлгэлтийн давтамжийг хянах эсвэл даралтын зөрүү 50 Па-тай барилгад 8 дугаар хэсэг ба MNS ISO 9972-2007-ын дагуу хянах ба, шаардлага хангаагүй нөхцөлд барилгын бүх хаших бүтээцийн агаар нэвтрүүлэлтийг бууруулах арга хэмжээг авна.

MNS ISO 6781:2007 дагуу далд байгаа алдааг олж илрүүлэн арилгахын тулд барилгын дулааны зураглалын хяналтыг хийнэ.

 

12. Барилгын эрчим хүчний паспорт

 

12.1.       Орон сууц, олон нийтийн барилгын эрчим хүчний паспорт нь тухайн барилга энэхүү дүрмээр тогтоосон барилгын эрчим хүчний үр ашгийн болон дулаан техникийн зохих үзүүлэлтүүдийн шаардлагыг хангасан эсэхийг батлахад зориулагдсан.

12.2.       Эрчим хүчний паспортыг шинээр болон сэргээн барих, их засвар хийх орон сууцны болон нийтийн барилгын зураг төслийг боловсруулах, түүнийг ашиглалтанд хүлээн авах, мөн баригдсан барилгын ашиглалтын явцад бөглөнө.

Багц барилгын өөр зориулалтаар салган ашиглах байрны эрчим хүчний паспорт нь тухайн барилгын ерөнхий эрчим хүчний паспортан дээр үндэслэн бичигдэнэ.

12.3.       Барилгын эрчим хүчний паспортыг төлбөр тооцооны нөхцлөөр ашиглахгүй.

12.4.       Эрчим хүчний паспортыг дараах үед бөглөх ёстой:

            а/ төслийг боловсруулах шатанд буюу тухайн орон нутгийн нөхцөлд

            тохируулан холболт хийх үед;

б/ барилгыг ашиглалтанд шилжүүлэх шатанд – барилгын угсралтын үед зөвшөөрөгдсөн, анхны төсөлд хийгдсэн өөрчлөлтийг үндэслэн хийнэ. Энэ үед дараах зүйлсийг тооцно:

o       техникийн баримт бичгүүд /гүйцэтгэлийн зураг төсөл, далд ажлын акт, паспорт, хүлээн авах комиссын өгсөн лавлах болон бусад дүгнэлт/

o       барилга баригдаж байх үед төсөлд орсон өөрчлөлтүүд /зөвшөөрөгдсөн/

o       объектын дулаан техникийн шинж чанар, инженерийн системийг хэсэгчилсэн болон бүхэлд нь шалгасан техникийн болон зохиогчийн хяналтын дүн.

o       Зайлшгүй үед (зураг төслийн зөвшөөрөлгүй орсон өөрчлөлт, шаардлагатай техникийн баримт байхгүй байх, гэмтэлтэй байх) захиалагч болон улсын мэргэжилийн хяналтын байгууллага хашлага бүтээцэд шалгалт явуулахыг шаардана.

в/ барилгыг ашиглах шатанд – барилгыг ашиглалтанд өгснөөс жилийн дараа сонгосон барилгад хийнэ. Үүнд ашиглагдаж буй барилгыг эрчим хүчний паспортыг бөглөх жагсаалтанд оруулах, бөглөсөн паспортонд хийсэн үнэлгээ, хэвийн байлгахын тулд зайлшгүй авах арга хэмжээг хэрэгжүүлэхийг төрийн захиргааны байгууллагын шийдвэрээр тодорхойлно.

12.5.       Барилгын эрчим хүчний паспорт нь дараах зүйлүүдийг агуулна. Үүнд:

-         төслийн тухай ерөнхий мэдээлэл;

-         тооцооны нөхцөл;

-         барилгын төрөл болон зориулалтын талаархи мэдээ баримт;

-         барилгын эзлэхүүн төлөвлөлт, бүрдлийн үзүүлэлтүүд;

-         барилгын тооцоот эрчим хүчний үзүүлэлтүүд, үүнд эрчим хүч хэмнэлтийн болон дулаан техникийн үзүүлэлтүүд;

-         нормчилсон үзүүлэлтүүдтэй харьцуулалтын тухай мэдээ баримт;

-         барилгын эрчим хүчний хэмнэлтийг сайжруулах зөвлөмж, заавар;

-         барилгыг ашигласанаас хойш жилийн хугацааны дараа дулаан хамгааллын түвшин, эрчим хүч хэмнэлтийн хэмжилтийн үр дүн;

-         барилгын эрчим хүч хэмнэлтийн ангилал;

12.6.       Энэхүү нормын 11.2 заалтад заасны дагуу туршилт хийх замаар ашиглалтанд орж буй барилгын хяналтыг улсын стандарт болон бусад тогтоосон норм дүрмүүдийн шаардлагад нийцүүлэн эрчим хүч хэмнэлтийн болон дулаан техникийн үзүүлэлтүүдийг тодорхойлох замаар гүйцэтгэнэ.

Мөн тухайн барилгын угсралтын явцад үйлдсэн баримт бичиг хадгалагдаагүй нөхцөлд материалын түүвэр, бодит орчинд хийсэн хэмжилт, нарийн мэргэжилтнүүдийн дүгнэлт зэргийг үндэслэнэ.

12.7.       Барилгын эрчим хүчний паспортын үнэн зөв байдлыг түнийг гүйцэтгэсэн байгууллага хариуцна.

12.8.       Барилгын эрчим хүчний паспортын загварыг хавсралт Д-д тусгав.

Эрчим хүчний паспортыг бөглөх жишээ, эрчим хүчний хэмнэлтийн болон дулаан техникийн хэмжигдэхүүнүүдийг тооцох арга нь барилгын дүрмээр тодорхойлогдоно.

Хавсралт.А

 

Ашигласан материалууд

 

Захиргаа аж ахуйн барилга БНбД 31-04-03 Животноводческие, птицеводческие и звероводческие здания и помещения СНиП 2.10.03-83 Холодильники СНиП 2.11.02-87 Барилгад хэрэглэх уур амьсгал ба геофизикийн үзүүлэлт БНбД 23-01-08 Олон нийт иргэний барилга БНбД 31-03-03 БНбД 41-01-02 Халаалт агаар сэлгэлт, кондиционерийн систем Общие санитарно-гигиенические требования к воздуху рабочей зоны ГОСТ 12.1.005-88 ССБТ. Блоки оконные и дверные. Методы определение воздухо- и водопроницаемости ГОСТ 26602.2-99 Дулаан тусгаарлагч: Барилгын хашлага бүтээцийн дулаалгын согогын чанарын шалгалт: Хэт улаан туяаны арга MNS ISO 6781-2007. Орон сууц олон нийтийн барилга. Өрөөний дотор агаарын үзүүлэлт MNS 5825-2007 Барилга байгууламж хашлага бүтээц. Дулаан дамжуулалтын итгэлцүүрийг калориметрээр тодорхойлох арга MNS 5826-2007 Барилгын дулаан хамгаалалт. Барилгын агаар нэвтрүүлэлтийг тодорхойлох. Сэнсээр даралт үүсгэх арга MNS ISO 9972-2007. Орон сууцны барилга. Халаалтын дулааны эрчим хүчний хувийн зарцуулалтыг тодорхойлох арга. MNS 5827-2007.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Хавсралт Б.

 

Нэр томъёо ба тодорхойлолт

 

1. Барилгын дулаан хамгаалалт Thermal performance of a building	Зөвшөөрөгдөх хязгаараас ихгүй өрөөний агаарын солилцоог харгалзсан барилгын дулааны эрчим хүчний зарцуулалтын өгөгдсөн түвшинг хангах барилгын дотор ба гадна хашлага бүтээцийн дулаан хамгаалах чанар, түүнчлэн тэдгээрийн өрөөний бичил уур амьсгалын зохистой үзүүлэлтийн үеийн агаар нэвтрүүлэлт ба чийгийн хамгаалалт
2. Халаалтын улирлын барилгын дулааны эрчим хүчний хувийн зарцуулалт Specific energy demand for heating of a building of heating season	Халаалтын улирлын хэм хоног ба барилгын өрөөний ашигтай талбай /эсвэл тэдгээрийн халаах эзлэхүүн/ эсвэл сууцны нэгж талбайд хамаарах өрөөний нормчилсон дулааны ба агаарын горимын үеийн нэмэлт дулаан ялгаруулалт ба агаар солилцоог харгалзсан барилгын дулаан алдагдлыг нөхөх халаалтын улирлын дулааны эрчим хүчний тоо хэмжээ
3. Эрчим хүчний үр ашгийн ангилал Categоry of the energy efficiency rating	Халаалтын улирлын барилгын халаалтын дулааны эрчим хүчний хувийн зарцуулалтын утгын хязгаарт тодорхойлогдох барилгын эрчим хүчний үр ашгийн түвшиний тэмдэглэгээ
4. Өрөөний бичил уур амьсгал Indoor climate of a premise	Агаарын хөдөлгөөн ба чийглэг, хашлага бүтээцийн ба агаарын температурын үзүүлэлтээр тодорхойлогдсон хүнд нөлөөлөх  өрөөний дотор орчны байдал
5. Өрөөний бичил уур амьсгалын зохистой үзүүлэлт Optimum parameters of indoor climate of the premises	Өрөөнд байгаа хүмүүсийн 80%-иас багагүй нь тав тухтай нөхцлийг мэдрэх ба дулааны механизмын хамгийн бага хүчдлийн үед бие организмын дулааны байдлыг хангах, удаан ба системтэйгээр хүнд нөлөөлөх бичил уур амьсгалын зохицолгооны утгын үзүүлэлт
6. Барилгын нэмэлт дулаан ялгарал Internal heat gain to a building	Хүмүүс болон эрчим хүч хэрэглэх хэрэгсэл, гэрэлтүүлэг, цахилгаан хөдөлгүүр, тоног төхөөрөмж, нарны радиациас барилгын өрөөнд өгөгдөх дулаан
7. Барилгын оврын үзүүлэлт Index of the shape of a building	Барилгын гадна хашлага бүтээцийн дотор гадаргын нийт талбайг түүний халаагдах эзлэхүүнд харьцуулсан харьцаа
8. Барилгын нүүрний шиллэгээний коэффициент Glazing-to-wall ratio	Гэрэлтүүлгийн нүхний талбайг гэрэлтүүлгийн нүхийг оруулсан барилгын нүүрийн гадна хашлага бүтээцийн нийт талбайд харьцуулсан харьцаа
9. Барилгын халаагдах эзлэхүүн Heating volume of building	Барилгын гадна хашлага бүтээцийн дотор гадаргаар хязгаарлагдсан эзлэхүүн – хана, хучилт/дээврийн хөндийн хучилт/, 1-р давхрын эсвэл халаалттай зоорийн шалны хучилт
10. Жилийн хүйтний (халаалтын) улирал Cold (heating) season of a year	Барилгын төрлөөс хамааран гадна агаарын хоногийн дундаж температур нь 10 эсвэл 80С тэнцүү ба бага байхад  тодорхойлогдох жилийн улирал /MNS 5825-2007/
11. Жилийн дулааны улирал Warm season of a year	Барилгын төрлөөс хамааран гадна агаарын хоногийн дундаж температур нь 10 эсвэл 80С-аас  их байхад тодорхойлогдох жилийн улирал / MNS 5825-2007/
12. Халаалтын улирлын үргэлжлэл Length of the heating season	Барилгын халаалтын системийн ажиллах үеийг тооцсон улирал буюу барилгын төрлөөс хамааран гадна агаарын хоногийн дундаж температур 8 эсвэл 100С тэнцүү эсвэл бага байх дундаж статистик тоо болох жилийн хоног
13. Халаалтын улирлын гадна агаарын дундаж температур Mean temperature of outdoor air of the heating season	Гадна агаарын тооцоот температур, халаалтын улирлын дундаж гадна агаарын температурын хоногын дундаж температуруудын дунджаар тооцно

 

 

Хавсралт.В

 

 

13 дугаар зураг. Монгол орны  барилга байгууламжид зориулсан агаарын чийгшлийн бүсчлэл   муж дэд муж К- комплекс итгэлцүүрийн утга чийгшлийн зэрэг I - Б - > 5 - өндөр уулсын бүс, барилгажуулалтгүй хэвийн /нормаль/ II - А II A 4-5. уулт хээр, хээр тал хуурай II Б  3 -4.   уулт хээр, хээр тал тогтвортой хуурай II B < 3.  хуурай говь цөлийн нутаг  нэн тогтвортой хуурай

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Хавсралт.Г

 

халаалтын улирлын Орон сууц ба олон нийтийн барилгын халаалт  дахь дулааны эрчим хүчний хувийн зарцуулалтыг тодорхойлох

     
1. Барилгын халаалтын дулааны эрчим хүчний хувийн  зарцуулалт буюу хувийн дулааны үзүүлэлтийг   , кВт/(м2·°С·хон)  кВт/(м3·°С·хон) -ийг дараах томьёогоор тодорхойлно.
     

   эсвэл   ,                       (1)

     
Энд:    - халаалтын улирлын туршид барилгын халаалтын системд зарцуулсан дулааны эрчим хүч, МВт;
- барилгын шалны талбай буюу ашигтай талбай /техникийн давхар, гаражийг хассанаар/, м2;
- гадна хашлага бүтээцийн дотор гадаргуугаар тооцсон барилгын эзэлхүүн, м3;
- тухайн орон нутгийн халаалтын улирлын хэм хоног

2. Халаалтын улирлын туршид  барилгын халаалтын дулааны эрчим хүчний зарцуулалт ( МВт) -ыг дараах томьёогоор тодорхойлно.

,                                     (2)

Энд: - Барилгын гадна хашлага бүтээцээр алдах нийт дулаан алдагдал, МВт, (3) томъёогоор тодорхойлно;

  - халаалтын  хугацаанд өрөө тасалгаанд ялгарах ахуйн дулаан ялгаруулалт МВт,  (10) томъёогоор тодорхойлно;

 - халаалтын улиралын хугацаанд цонх, гэгээвчээр нэвтрэх нарны цацрагийн дулаан ялгаруулалт, МВт,  (11) томъёогоор тодорхойлно;

- хашлага бүтээцийн дулааны инерцийг тооцсон дулаан нэвтрэлтийн  бууралтын коэффицент. Тооцоонд n=0,8 авна.

- халаалтын системийн  автомат  тохируулгын дулааны үр ашгийг тооцсон коэффициент: Дараах байдлаар тооцоонд авна:

- оролтон дээрээ байран автомат тохируулгатай термостаттай нэг хоолойт систем болон хэвтээ системд

 - термостаттай, оролтон дээрээ төвлөрсөн автомат тохируулгатай хоёр хоолойт халаалтын системд

  - термостаттай, оролтон дээрээ төвлөрсөн автомат тохируулгатай нэг хоолойт систем эсвэл термостатгүй, оролтон дээрээ байрын /пофасадны/ автомат тохируулгатай нэг хоолойт систем, мөн түүнчлэн термостаттай ба оролтон дээрээ автомат тохируулгагүй хоёр хоолойт халаалтын системд     

  - термостаттай ба оролтон дээрээ автомат тохируулгагүй нэг хоолойт халаалтын системд

 - термостатгүй, оролтон дээрээ дотор агаарын температураас хамаарсан төвлөрсөн автомат тохируулгатай системд

   - термостатгүй, ДТТ болон халаалтын нэгдсэн зуухнаас төвлөрсөн тохируулгатай  оролтон дээрээ автомат тохируулгагүй системд     

- төрөл бүрийн халаах хэрэгслүүдийн номиналь дулааны урсгалын уналт буюу халаах хэрэгслийн арын гадна хашлага бүтээцээр алдах нэмэлт дулаан алдагдал, булангийн өрөөний нэмэгдүүлсэн  температур, халаалтгүй өрөөгөөр дамжиж байгаа шугам хоолойн дулаан алдагдалтай холбоотой халаалтын системийн нэмэлт дулаан алдагдлыг тооцсон итгэлцүүр

олон секцтэй болон ачаалал ихтэй барилгад                                   =1,13;
цамхаг хэлбэрийн барилгад:                                                                 =1,11;
халаалттай зоорьтой барилгад:                                                          =1,07;
халаалттай адрын хөндийтэй болон байран дулааны

эх үүсвэртэй барилгад                                                              =1,05.
     

3.                  Халаалтын улирлын турш алдагдах барилгын нийт дулаан алдагдлыг дараах томъёогоор тодорхойлно.  , МВт,

,                                               (3)

Энд: - барилгын ерөнхий дулаан дамжуулалтын итгэлцүүр, Bт/(м2·°C) дараах томъёогоор тодорхойлно.

,                                                   (4)

- барилгын гадна хашлага бүтээцийн дулаан дамжуулалтын шилжүүлсэн  итгэлцүүр, Bт/(м2·°C) дараах томёогоор тодорхойлно.
     

            (5)

   - гадна ханын талбай, м2 ба  дулаан дамжуулалтын хөрвүүлсэн эсэргүүцэл, м2·°С/Вт, ( гадна ханан дах нүх нээлхийг тооцохгүйгээр);

 -  нүх нээлхийн хувьд  (цонх, гэгээвч, үзмэрийн цонх /витраж/);
-  гадна хаалганд
- хавтгай хучилтад
 -  адрын хучилтад;
- зоорийн хучилтад;
- гарц дээрх ба догол хэсгийн доорх хучилтад

Хөрсөн дээр шууд тавьсан  болон халаалттай зоорийн шалыг төсөллөхөд   томъёо (5)-ын зоорийн  хучилтын  ба оронд  талбай  ба  хөрстэй харьцах ханын  дулаан дамжуулалтын шилжүүлсэн   -г авна, харин  хөрсөн дээр шууд тавьсан шалыг БНбД 41-01-02 зааснаар бүсчилж бүс тус бүрийн  -г тодорхойлно.

- гадна агаартай харьцах хашлага бүтээцийн гадна гадаргын байрлалаас хамаарах  итгэлцүүр.  Хүснэгт 6.

Дулаалгатай дээврийн хучилт ба халуун ус хангамж, халаалтын системийн түгээх дамжуулах хоолой байрлах зоорь ба техникийн давхрын хучилтын хувьд дараах томъёогоор n –н утгыг тодорхойлно.

;

Энд: - барилгын дотор агаарын тооцооны дундаж температур

- жилийн хүйтний улирлын гадна агаарын температур. /үйлдвэрийн барилгаас бусад бусад барилгад  авна.

 < <     өрөөг зоорийн ба адрын хөндийн халаалтгүй орчноос заагласан температур.

-халаалтын хэм хоног, °С·хон;
- дээд давхарт хучилтын, доод давхарт шалны талбайг  тооцсон гадна хашлага бүтээцийн дотор гадаргуугийн нийт талбай, м2;
- Барилгын агаар сэлгэлтийн системийн болон шүүрэлтийн дулаан алдагдлыг тооцсон  дулаан дамжилтын  коэффициент, дараах томъёогоор тодорхойлно. Вт/(м2·°С),

,                                 (6)

Энд: - агаарын хувийн дулаан багтаамж,  1 кЖ/(кг·°С);
- Дотор хашлага бүтээцийн байдлыг  тооцсон  агаарын эзлэхүүн бууралтын итгэлцүүр. Тодорхой өгөгдөл байхгүй үед  =0,85 авна ;
– барилгын гадна хашлага бүтээцийн дотор гадаргуугаар тооцсон халаах эзэлхүүн,м3;
- халаалтын улирал дахь оруулах агаарын дундаж нягт, кг/м3

,                                       (7)

Энд: - халаалтын улирлын барилгын агаар сэлгэлтийн дундаж давтамж, ц-1 / энэ хавсралтын 4 дүгээр заалтаар тодорхойлно/

 4. Халаалтын улирлын агаар сэлгэлтийн дундаж давтамж, , ц-1-г дараах томьёогоор тодорхойлно.     

,                        (8)

- хаалга цонх, салхивчаар зохион байгуулалтгүй орох агаарын тоо хэмжээ буюу эсвэл механик агаар сэлгэлтийн системтэй үед оруулах агаарын нормчилсон хэмжээ, м3/ц . Үүнийг:

а) Нийтийн орон сууцанд  эрүүл ахуйн нормоор  (нэг хүнд ноогдох талбай нь 20 м2 багагүй байхаар)  - ;
б) бусад орон сууцны барилгад  - , гэхдээ -ээс багагүй  байна;
           -  оршин суугчдын тоо;
     в) захиргаа аж ахуй , олон нийтийн барилгад  оффис ба ахуй үйлчилгээний объекттой адил  - , эрүүл мэнд, боловсролын байгууллагад  - , спорт, үзвэрийн танхим болон сургуулийн өмнөх хүүхдийн байгууллагад  -  байхаар тооцоонд авна.
- орон сууцны барилгад -сууцны талбайгаар, олон нийтийн барилгад  - бүх өрөөний талбайн нийлбэрээр тодорхойлсон  тооцооны талбай.  Шатны хонгил, коридор, гарц, цахилгаан шатны хонгил түүнчлэн инженерийн байгууламжийн өрөөг  хасаж тооцно, м2;
- долоо хоногт агаар сэлгэлтийн механик системийн ажиллах цагийн тоо;
168- долоо хоногийн цагийн тоо;
- хашлага бүтээцээр  нэвтрэх шүүрэлтийн /инфильтрацийн/ агаарын тоо хэмжээ, кг/ч:

орон сууцны барилгад  - халаалтын улиралд хоногийн туршид  шатны хонгилоор нэвтрэх агаараар авах ба 5-р хэсэгт зааснаар тодорхойлно.

олон нийтийн барилгад - тунгалаг хийц болон хаалганы нягт бус хэсгээр нэвтрэх агаарын хэмжээгээр тооцох ба ажлын бус цагт  гэж авна.

- тунгалаг хийцэд тусах дулааны урсгалыг  тооцсон итгэлцүүр. Ханын хавтангийн уулзварт – 0.7;   салангид хавтастай 3 давхар шиллэгээтэй цонх, тагтны хаалгад – 0.7; салангид хавтастай  2 давхар шиллэгээтэй үед - 0,8; давхар хавтастай үед – 0.9;  дан хавтастай бол – 1.0 гэж тооцно.
  - долоо хоногийн  шүүрэлтийг тооцох цаг. Агаар сэлгэлтийн оруулах болон зайлуулах системийн агшаар балансалж байвал  168 цагаар.  агаар сэлгэлтийн  механик оруулах системтэй  барилгад  ( ) гэж тооцно.
      ,  ба  - (6). томъёог үзнэ үү.

5. Орон сууцны барилгын шатны хонгилын гэрэлтүүлгийн нүхний  нягт бус хэсгээр шүүрэлтээр орох агаарын тоо хэмжээг дараах томъёогоор тодорхойлно.

,             (9)

ба -шатны хонгилын цонх, тагтны  хаалга болон гадна хаалганы нийт талбай, м2;
 и  - шатны хонгилын цонх, тагтны хаалга, гадна хаалганы агаар нэвтрүүлэлтийн шаардлагат эсэргүүцэл;
  и - шатны хонгилын цонх, тагтны хаалга, гадна хаалганы гадна ба дотор агаарын даралтын тооцооны зөрүү, Па. дараах томъёогоор тодорхойлно,

 

Энд  - салхины дундаж хурдны хамгийн их хэмжээ.

            Н : 1-р давхрын шалнаас цонхны дээд ирмэг хүртэлх зай, м

  : дотор ба гадна агаарын хувийн жин,  дараах томъёогоор тодорхойлно. Н/м3

 

-агаарын температур, дотор агаарын хувьд хамгийн оновчтой утгаар нь, гадна агаарт  -аар авна.

6. Халаалтын улиралд өрөө тасалгаанд ялгарах дулаан ялгаруулалт  , МВт, дараах томъёогоор тодорхойлно.

      ,                            (10)

- сууцны барилгын талбай буюу олон нийтийн барилгын тооцоот талбайн 1м2 –т ноогдох ахуйн дулаан ялгаруулалтын хэмжээ , Вт/м2,  дараах байдлаар авна:
а) орон сууцны барилгад эрүүл ахуйн нормоор хэрэв нэг хүнд ноогдох сууцны талбайн хэмжээ 20м2 ба түүнээс бага  бол  =17 Вт/м2;
б) эрүүл ахуйн нормоор хязгаарлагдаагүй орон сууцны барилгад нэг хүнд ноогдох сууцны талбай 45 м2ба түүнээс их бол  =10 Вт/м2;
в) бусад орон сууцны барилгад - ноогдох тооцоот талбайгаас хамаарч  -г 17 ба 10 Вт/м2 хоорондох хэмжээгээр интерполяци хийж авна;
г) захиргаа аж ахуй, олон нийтийн барилгын ахуйн дулаан ялгаруулалтыг барилгад байгаа хүмүүсийн тоогоор  (90 Вт/хүн),  гэрэлтүүлэг  ( суурилсан чадлаар) , техник тоноглолд 7 хоногт ажиллах цагийг тооцон (10 Вт/м2)  байхаар тооцоонд авна.
 -  халаалтын улирлын үргэлжлэх хугацаа, хоногоор
 - мөн ,  / 4 /-тэй адил.

 7.  Барилгын эргэн тойрон 4 зүгт чиглэсэн хаалга цонх, гэгээвч байгаа болон халаалтын улирлын хугацаанд цонх, гэгээвчээр нарны радиацаас  нэвтрэх дулаан -г , МВт :   

,              (11)

Энд ,  - цонх ба тунгалаг бус эдээр хийгдсэн дээврийн гэгээвчийн гэрэлтүүлгийн нүхний харанхуйлалтыг  тооцсон  коэффициент,  төслийн өгөгдлөөр авна; өгөгдөлгүй үед барилгын норм ба дүрмийн заалтаар авна;
 ,  - дээврийн гэгээвч ба цонхоор нэвтрэх нарны цацрагийн харьцангуй нэвтрэлт, тухайн хийцийн техникийн тодорхойлолт /паспорт/  өгөгдлөөр авна; өгөгдөлгүй үед барилгын норм ба дүрмийн заалтаар авна ; мансардын  45° ба түүнээс их налуутай цонхыг босоо цонхны адил,  45° бага өнцгийн налуутай бол дээврийн гэгээвчийн адил авна ;
, , ,  - дөрвөн зүгт харсан  барилгын хашлага хийц дэх гэрэлтүүлгийн нүхний талбай, м2;
 - барилгын дээврийн гэгээвчний нүхний талбай, м2;
, , , -  халаалтын улирлын хугацаанд босоо гадарга дээр тусах нарны радиацийн дундаж хэмжээ, МВт/м2, барилгын дүрэмд заасан аргачлалаар тодорхойлно;
 

Тайлбар: Зүг  чигийн хоорондох нарны радиацийн хэмжээг интерполяцаар тодорхойлно;
 

- халаалтын улирлын хугацаанд хэвтээ гадарга дээр тусах нарны радиацийн дундаж хэмжээ, МВт/м2,барилгын дүрэмд  зааснаар тодорхойлно.     

Хавсралт Д БАРИЛГЫН ЭРЧИМ ХҮЧНИЙ ПАСПОРТ

    
Ерөнхий мэдээлэл

Бүртгэл хөтөлсөн он, сар, өдөр
Барилгын хаяг
Төслийн гүйцэтгэгч
Гүйцэтгэгчийн хаяг, утас
Төслийн шифр

 

Тооцооны нөхцөл

№	Тооцооны параметрүүдийн нэр	Параметрийн тэмдэглэгээ	Хэмжих нэгж	Тооцооны утга
1	Дотор агаарын тооцооны температур		°С
2	Гадна агаарын тооцооны температур		°С
3	Адрын хөндийн тооцооны температур		°С
4	Техникийн давхрын тооцооны температур		°С
5	Халаалт  үргэлжлэх хугацаа		хон
6	Халаалтын улирлын гадна агаарын дундаж температур		°С
7	Халаалтын улирлын хэм хоног		°С·хон

 

Барилгын зориулалт, бүтээцийн шийдлийн утгууд

8	Зориулалт
9	Барилгын байрлал
10	Барилгын төрөл
11	Бүтээцийн  шийдэл

 

Барилгын геометрийн болон дулааны эрчим хүчний үзүүлэлтүүд 

¹	Үзүүлэлт	Үзүүлэлтийн тэмдэглэгээ болон хэмжих нэгж	Үзүүлэлтийн нормчилсон утга	Үзүүлэл-тийн тооцоот утга	Үзүүлэл-тийн бодит утга
1	2	3	4	5	6
Геометр хэмжээсүүд
12	Барилгын гадна хашлага бүтээцийн нийт талбай	, м2	-
	Үүнээс:      хана	, м2	-
	цонх, тагтны  хаалга	, м2	-
	Үзмэрийн  цонх	, м2	-
	гэгээвч	, м2	-
	орох хаалга	, м2	-
	хавтгай хучилт	, м2	-
	хүйтэн адрын хучилт	, м2	-
	дулаан адрын хучилт	, м2	-
	техникийн давхрын хучилт	, м2	-
	халаалтгүй зоорь болон подвалын  хучилт	, м2	-
	гарц дээрх ба доголын доорх хучилт	, м2	-
	хөрсөн дээрх шал	, м2	-
13	сууцны талбай	, м2	-
14	Ашигтай талбай  (олон нийтийн барилга)	, м2	-
15	Сууцны өрөөний  талбай	, м2	-
16	Тооцоот талбай (олон нийтийн барилга)	, м2	-
17	халаагдах эзэлхүүн	, м3	-
18	Барилгын нүүрэн талын шиллэгээний итгэлцүүр
19	Барилгын оврын  үзүүлэлт
Дулааны эрчим хүчний үзүүлэлтүүд
Дулаан техникийн үзүүлэлт
20	Гадна хашлага бүтээцийн дулаан дамжуулалтын хөрвүүлсэн эсэргүүцэл	, м2·°С/Вт
	хана
	цонх, тагтны  хаалга
	үзмэрийн цонх
	гэгээвч
	орох хаалга
	хавтгай хучилт
	адрын хучилт (хүйтэн адрын)
	дулаан адрын хучилт
	техникийн давхрын хучилт
	халаалтгүй зоорийн болон подвалын  хучилт
	Гарц  дээрх ба доголын доорх хучилт
	хөрсөн дээрхи шал
21	Барилгын дулаан дамжуулалтын хөрвүүлсэн /шилжүүлсэн/ итгэлцүүр	, Вт/(м2·°С)	-
22	Халаалтын улирал дах агаар сэлгэлтийн давтамж	, ч-1
	Туршилтын үеийн барилгын агаар сэлгэлтийн  давтамж (50 Па үед)	, ч-1
23	Агаар сэлгэлт, инфильт-рацийн дулаан алдагдлыг тооцсон барилгын дулаан дамжуулалтын итгэлцүүр	, Вт/(м2·°С)	-
24	Барилгын дулаан дамжуу-лалтын ерөнхий итгэлцүүр	, Вт/(м2·°С)	-
Эрчим хүчний үзүүлэлтүүд
25	Халаалтын улиралд барил-гын хашлага бүтээцээр алдагдах нийт дулаан алдагдал	, МВт.ц	-
26	Барилгын ахуйн хувийн дулаан ялгаруулалт	, Вт/м2	-
27	Халаалтын улирал дах ахуйн дулаан ялгаруулалт	, МВт.ц	-
28	Халаалтын улиралд нарны радиацаас барилгад нэвтрэх дулаан	, МВт.ц	-
29	Халаалтын улирал дах барилгын халаалтын  дулааны эрчим хүчний хэрэглээ	, МВт.ц	-

   
Итгэлцүүр

№	Үзүүлэлт	Үзүүлэлтийн тэмдэглэлгээ ба хэмжих нэгж	Үзүүлэлтийн нормчилсон утга	Үзүүлэлтийн бодит утга
30	Төвлөрсөн дулаан хангамжид холбогдсон  барилгын эрчим хүчний үр ашгийг  тооцсон  итгэлцүүр
31	Бие даасан дулааны эх үүсвэрт холбогдсон  барилгын  эрчим хүчний үр ашгийг тооцсон итгэлцүүр
32	Автомат тохируулгын итгэлцүүр
33	Дулааны эсрэг урсгалыг  тооцсон итгэлцүүр
34	Нэмэлт дулааны хэрэглээг тооцсон итгэлцүүр

  
   Иж бүрэн үзүүлэлтүүд

35	Барилгын халаалтын дулааны эрчим хүчний хувийн зарцуулалт,	, Вт.ц/(м2·°С·хон) [Вт.ц /(м3·°С·хон)]
36	Барилгын халаалтын дулааны  эрчим хүчйн нормчлогдсон хувийн зарцуулалт	, Вт.ц /(м2·°С·хон) [Вт.ц /(м3·°С·хон)]
37	Эрчим хүчний үр ашгийн ангилал /түвшин
38	Барилгын төсөл нормчилсон шаардлагад нийцэж байгаа эсэх
39	Барилгын төслийг гүйцээж боловсруулах эсэх

     

Барилгын эрчим хүчний үр ашгийг дээшлүүлэхэд  өгөх зөвлөмж
40	Зөвлөмж:
41	Паспортыг бөглөсөн  :
	Байгууллага Хаяг, утас:       Хариуцан гүйцэтгэсэн:

 

 

Гарчиг

     
 

Хэрэглэх хүрээ                                                                                                         3 Норм, норматив баримт бичгийн ишлэл                                                  3 Нэр томъёо ба тодорхойлолт                                                                               3 Ерөнхий зүйл, ангилал                                                                                            3 Барилгын дулаан хамгаалал                                                                                 5

Хашлага бүтээцийн элементүүдийн дулаан дамжуулалтын

эсэргүүцэл                                                                                                    6

Хашлага бүтээцийн дотор гадаргуу дахь чийгийн конденсац

болон температурын хязгаарлал                                                 9

Барилгын халаалтын дулааны эрчим хүчний хувийн

зарцуулалт                                                                                                    11

6.      Баригдсан барилгын эрчим хүчний хэмнэлтийг нэмэгдүүлэх              13

7.      Хашлага бүтээцийн дулааны тогтворжилт                                                         13

Дулааны улиралд                                                                                         13

8.      Хашлага бүтээц болон өрөө тасалгааны агаар нэвтрүүлэлт             14

9.      Хашлага бүтээцийг чийгнээс хамгаалах                                                 16

10. Шалны гадаргуугийн дулаан шингээлтийн чадвар                                             18

11. Нормчилсон үзүүлэлтүүдийг хянах                                                                       19

12. Барилгын эрчим хүчний паспорт                                                              19

 

Хавсралт А. Ашигласан материалууд                                                                            22

Хавсралт Б. Нэр томъёо ба тодорхойлолт                                                                   23

Хавсралт В. Монгол орны барилга байгууламжид зориулсан агаарын

                        чийгшлийн бүсчлэл                                                                           24

Хавсралт Г. Халаалтын улирлын орон сууц ба олон нийтийн барилгын

                        халаалт дахь дулааны эрчим хүчний хувийн зарцуулалтыг

                        тодорхойлох                                                                                                 25

Хавсралт Д. Барилгын эрчим хүчний паспорт                                                  30