Газрын тос, газрын тосны бүтээгдэхүүний агуулахын барилгын технологийн зураг төсөл

Эрх зүйн акт

Зам, тээвэр, барилга, хот байгуулалтын сайдын
2011 оны 256 дугаар тушаалын 3 дугаар хавсралт

БАРИЛГЫН НОРМАТИВ БАРИМТ БИЧГИЙН ТОГТОЛЦОО

МОНГОЛ УЛСЫН БАРИЛГЫН ДҮРЭМ

Газрын тос, газрын тосны бүтээгдэхүүний агуулахын барилгын технологийн зураг төсөл

technologIcal desIgn for the storage building

of the oIL and oil products

2011 оны … дугаар сарын …-ний

өдрөөс эхлэн мөрдөнө.

1. Ерөнхий шаардлага

1.1 Энэхүү барилгын дүрмийг газрын тос, түүний бүтээгдэхүүний агуулахын барилгын технологийн зураг төсөл боловсруулахад мөрдөнө.

1.2 Газрын тос, түүний бүтээгдэхүүний хангамжийн байгууллагын харъяаллын объектод газрын тос, түүний бүтээгдэхүүнийг хүлээн авах, хадгалах, ачихад зориулагдсан үйлдвэрлэлийн болон агуулахын туслах барилга, технологийн байгууламжийн иж бүрдэл хамаарна.

Тайлбар: Энэ нормд хэрэглэсэн нэр томьёо ба тодорхойлолтыг хавсралт 1-т тусгав.

1.3 Газрын тос, түүний бүтээгдэхүүний агуулахын объектуудын зураг төслийг энэхүү дүрэм болон бусад барилгын норм ба дүрэм, стандарт, тухайн салбарын шинжлэх ухаан техникийн орчин үеийн ололт амжилтыг тусгасан удирдлагын баримт бичигт нийцүүлэн боловсруулна.

Зураг төсөл боловсруулахад мөрдөх бусад норматив баримт бичгийн жагсаалтыг 15-р хавсралтад тусгав.

1.4 Газрын тос, түүний бүтээгдэхүүний агуулахын барилгын зураг төсөлд хэрэглэж дадсан, техник болон технологийн хувьд дэвшилттэй, үр ашигтай тоног төхөөрөмж материалыг тусгаж боловсруулна.

1.5 Газрын тос, түүний бүтээгдэхүүний агуулахын техникийн шинэчлэл, өөрчлөлтийн зураг төслийг газрын тосны агуулах ба эрүүл ахуйн хамгаалалтын бүсийн нутаг дэвсгэр, мөн бүсийн гадна орших сум суурин, байгалийн онцгой хамгаалалттай газарт нөлөөлөх гал, эрүүл ахуйн болон гарч болзошгүй бусад ослын үр дагаврыг нарийвчлан судалж хэвийн нөхцлийг хангахуйц байдлаар зураг төсөлд тусгаж боловсруулна.

Зураг төслийн өмнө хийх инженер хайгуулын судалгааг /байгаль орчны аюулгүй байдал, галын, эрүүл ахуй-халдвар судлал зэрэг/ зураг төслийн байгууллага хяналт, орон нутгийн өөрөө удирдах ба сонирхсон байгууллагуудтай хамтран гүйцэтгэж болно. Дээрхи судалгааны үр дүнг үндэслэн гамшгийн эрсдлийн үнэлгээ болон байгаль орчны нарийвчилсан үнэлгээний ажлыг гүйцэтгэнэ.

1.6 Газрын тосны барилга байгууламжид өргөтгөл, засвар зэрэг техникийн шинэчлэлтийн ажил гүйцэтгэх зураг төслийг судалгаанд тусгагдсан шаардлага, байгаль орчин, эрүүл ахуй, галын аюулаас хамгаалахад тавигдах норматив үзүүлэлтийг хангахаар боловсруулна.

1.7 Газрын тос, түүний бүтээгдэхүүний агуулахын зураг төслийг газрын тосны хангамжийн үйлдвэрийг барих ба өргөтгөх батлагдсан ерөнхий төлөвлөгөө, зургийн даалгаврыг үндэслэн боловсруулна.

1.8 Газрын тос, түүний бүтээгдэхүүний агуулахын барилга байгууламж, өрөө тасалгааны тэсэрч дэлбэрэх аюул болон галын аюулын зэрэглэлийг холбогдох норматив баримт бичгийн дагуу тодорхойлно.

2 Газрын тос, түүний бүтээгдэхүүний агуулахын ангилал

2.1 Газрын тос, түүний бүтээгдэхүүний агуулахыг дараах төрлүүдээр ангилна. Үүнд:

- БНбД 21.03.04-д тусгагдсан зэрэглэлд нийцүүлэн нийт багтаамж ба хамгийн их багтаамжтай нэг савны эзлэхүүнээр;

- Үйл ажиллагааны чиглэлээр (дамжлагын, дамжуулан хуваарилах, түгээх) ;

- Тээвэрлэлт, ачих буулгах зориулалтаар нь (төмөр замын, усан замын /гол мөрний, далай тэнгисийн/, технологийн шугам хоолойн, автозамын түүнчлэн усан зам ба төмөр зам хавсарсан, технологийн шугам хоолой ба төмөр зам хавсарсан гэж;

- Бүтээгдэхүүний төрлөөр /Хялбар асах ба шатамхай бүх төрлийн газрын тос гэж;

- Жилийн ачаа эргэлтээр нь 1-р хүснэгтэд заасан дагуу 5 ангид хуваана.

Хүснэгт1

Газрын тос, түүний бүтээгдэхүүний агуулахын анги	Ачаа эргэлт Мян т / жилд
1	500 гаас дээш
2	100-500
3	50-100
4	20-50
5	20 хүртэлх

2.2 Газрын тос, түүний бүтээгдэхүүний агуулахын хүчин чадлыг дараах үзүүлэлтээр тодорхойлно:

-Газрын тос, түүний бүтээгдэхүүний ачаа эргэлт, (мян т/жилд)

-Сав-паркийн багтаамж (мян м3)

2.3 Газрын тос, түүний бүтээгдэхүүний агуулахын техникийн тоноглол нь дараах шаардлагыг хангана:

Сав-парк – Газрын тосны бүтээгдэхүүнийг өгөгдсөн тоо хэмжээ, нэр төрлөөр хүлээн авах, хадгалах, ачих нөхцлийг хангах;

Технологийн шугам хоолой- төрөл бүрийн газрын тосны бүтээгдэхүүнийг холихгүй, чанарыг алдагдуулахгүйгээр нэгэн зэрэг хүлээн авах, ачих нөхцлийг хангах;

Газрын тосны бүтээгдэхүүнийг ачиж буулгах хугацааны нормын дагуу ачих, буулгах байгууламж, түүний насосны тоног төхөөрөмж - г тоноглоно.

3 Ажиллах зарчим

3.1. Үйл ажиллагааны чиглэл ба тээвэрлэх жилийн ажлын өдрийн үргэлжлэх хугацааг хүснэгт 2-оос авна.

Хүснэгт 2

Тээврийн төрөл	Жилийн ажиллах өдрийн тоо
	Дамжуулах ба дамжуулан-хуваарилах		Хуваарилах
	Хүлээн авах	Ачих	Хүлээн авах	Ачих
Төмөр замын	365	365	365	260
Усан замын : Далай тэнгисийн Гол мөрний	365 Усан замын үеийн туршид	365 365	365 Усан замын үеийн туршид	260 260
Технологийн шугам хоолой	Газрын тос, түүний бүтээгдэхүүнийг дамжуулах хоолойгоор шилжүүлэх	365	Газрын тос, түүний бүтээгдэхүүн дамжуулах хоолойгоор шилжүүлэх	260
Автомашины	-	-	260	260

Тайлбар:

1. Далай тэнгисийн газрын тос, түүний бүтээгдэхүүний агуулахын жилд ажиллах өдрийн тоог жилийн турш усан зам нээлттэй байдаг газарт зориулан тооцсон. Бусад нөхцөлд усан тээврийг усан замын үргэлжлэх хугацаагаар тооцно.

2. Дамжуулах газрын тос, түүний бүтээгдэхүүний агуулахын хүлээн авах, ачих, хуваарилах ажиллагаа жилийн ажиллах өдрийн тооны хугацаанд 24 цагаар ажиллах нөхцлөөр тооцно

3. Автозамын тээвэрлэлттэй газрын тос, түүний бүтээгдэхүүний агуулахад ачих-буулгах, хуваарилах болон дамжлагын агуулахын ачих байгууламжид жижиглэн савлах ба орон нутгийн хэрэглэгчдэд түгээх, автоцистернд ачих ажиллагааг нэг ээлжээр гүйцэтгэнэ.

3.2. Газрын тосны бүтээгдэхүүнийг төмөр зам дээрхи цистернүүдэд нэгэн зэрэг механикжуулсан байдлаар эсвэл урсгалаар ачих, буулгах технологийн хугацаа нь бүтээгдэхүүний төрөл ба цистерний даацаас хамаарахгүйгээр 2 цагаас хэтрэхгүй байна.

3.3. Царцамтгай ба зууралдлага ихтэй газрын тос, түүний бүтээгдэхүүнийг ачих, урьдчилан халаах хугацааг зууралдлага ихтэй эсвэл царцах температураас хамааруулан 2-р хавсралтад заасан хугацаанаас ихгүйгээр авна.

3.4. Усан онгоцноос ачих буулгах хугацааг тухайн нутагт мөрддөг усан онгоцны ачилт буулгалтын цагийн нормын үзүүлэлтүүдийн дагуу мөрдөнө. Зураг төсөл боловсруулах явцад эдгээр үзүүлэлтүүдийн анхны өгөгдлийг усан онгоцны зогсоол тус бүрд нарийвчлан тодорхойлно.

3.5. Автоцистернээс /д/ газрын тос, түүний бүтээгдэхүүнийг хүлээн авах, ачих, түгээх механикжуулсан тоноглолыг бэлтгэх, мөн автомашин байр эзэлж зогсох, бичиг баримт бүрдүүлэх хугацаа нь нэг тонн ачаанд 4 минутаас хэтрэхгүй.

- Автомашины пүүн дээр ачааны жинг тодорхойлох үед ачих буулгах ажилд шаардагдах 4 минутийн хугацааг хэмжилт тус бүрд нэмж тооцно.

4. Газрын тос, түүний бүтээгдэхүүнийг хадгалах

4.1. Газрын тос, түүний бүтээгдэхүүний нөөцийн норм ба сав-паркын эзлэхүүнийг дараах байдлаар тодорхойлно:

4.1.1. Тооцоот хугацаанд газрын тос, түүний бүтээгдэхүүний нөөцийн нормыг байнгын ба эрсдлийн нөөцийн нийлбэрээр тодорхойлно.

Vi =Viт+Viст (1) энд:

Vi -Тооцоот хугацаан дахь i төрлийн газрын тос, түүний бүтээгдэхүүний нөөцийн норм, м3;

Viт-Тооцоот хугацаан дахь i төрлийн газрын тос, түүний бүтээгдэхүүний байнгын нөөц, м3;

Viст-Тооцоот хугацаан дахь i төрлийн газрын тос, түүний бүтээгдэхүүний эрсдлийн нөөц, м3;

4.1.2. Бүтээгдэхүүний төрөл тус бүрийн нөөцийн нормыг газрын тос, түүний бүтээгдэхүүний агуулахын үйл ажиллагааны чиглэлээс хамаарахгүйгээр байнгын болон эрсдлийн нөөцийн нийлбэрүүдийг багтаасан, сүүлийн 2-3 жилийн хугацаан дахь бодит өгөгдлүүд дээр үндэслэн зохиосон, ачаа хүлээн авах ба буулгах графикаар тодорхойлбол зохино.

4.1.3. Ачаа хүлээн авах, буулгах график байхгүй үед нөөцийн нормыг дараах томъёогоор тодорхойлж болно.

Төмөр замын тээврийн хуваарилах газрын тос, түүний бүтээгдэхүүний агуулахын хувьд:

Vi= (2)

Энд:

- i төрлийн газрын тос, түүний бүтээгдэхүүний сарын дундаж хэрэглээ Т

Тооцоот жилийн хугацаанд хэрэглэсэн сарын дундаж хэрэглээгээр тодорхойлно.

Кн - Газрын тос, түүний бүтээгдэхүүний жигд бус хэрэглээний илтгэлцүүр (хүснэгт 4- өөр тодорхойлно)

Тц –Өдөрт газрын тос, түүний бүтээгдэхүүнийг нийлүүлэх тээврийн эргэлт (хүснэгт 3-аар)

Кi=1.1-1.3. жигд бус хангалтын илтгэлцүүр (цистерн)

- бүтээгдэхүүний нягт

Viст - эрсдлийн нөөцийн норм м3

30 -Сарын өдрийн дундаж тоо

Газрын тос, түүний бүтээгдэхүүнийг усан замын тээврээр хүлээн авах ба ачиж илгээдэг усан замын (гол мөрний) дамжуулах ба хуваарилах агуулахын хувьд: Усан замын тээвэр, ачих-буулгах үйл ажиллагаа хоцорч эхлэх эсвэл эрт хаах нөхцлийг тооцон сарын дундаж хэрэглээг 15%-иар ихэсгэнэ.

Vi=1.15* (3)

Энд:

- i газрын тос, түүний бүтээгдэхүүний сарын дундаж хэрэглээ Т

Кн - жигд бус хэрэглээний илтгэлцүүр (хүснэгт 4- өөр тодорхойлно)

- бүтээгдэхүүний нягт

Viст- Газрын тос, түүний бүтээгдэхүүний эрсдлийн нөөцийн норм м3

1.15 - Усан замын тээвэр хоцорч эхлэх эсвэл эрт хаах зэрэг нөхцлийг тооцон сарын дундаж хэрэглээг ихэсгэх илтгэлцүүр

Зөвхөн усан замын тээврийн үйл ажиллагаа гүйцэтгэгдэх үед ажилладаг газрын тос, түүний бүтээгдэхүүнийг хүлээн авдаг усан замын (гол мөрний) агуулахын хувьд:

Vi=1.15* (4)

Энд:

- Жилд нэг удаа усан тээврийн үйл ажиллагаа явагддаг тохиолдолд i төрлийн газрын тос, түүний бүтээгдэхүүний жилийн хэрэглээ Т,

Автомашины тээвэртэй газрын тос, түүний бүтээгдэхүүний агуулахын нөөцийн норм нь:

Автозамын тээврийн газрын тосны бүтээгдэхүүний агуулахад нөөцийн нормыг тухайн бүтээгдэхүүний агуулахын сарын дундаж борлуулалтын 20-хоногийн хэрэглээнээс багагүй хэмжээний эзлэхүүнээр, мөн эрсдлийн нөөцийг энэ хэрэглээнээс эрсдлийн нөөц тооцох хэмжээгээр тооцсон нөөцийн нормын дагуу авна.

Алсын дамжуулалтын шугам хоолойн газрын тос, түүний бүтээгдэхүүний агуулахын хувьд:

Vi=Км*Кн* (5)

Энд:

Км =1.1 Технологийн шугам хоолойн газрын тос, түүний бүтээгдэхүүний жигд бус өгөлтийн илтгэлцүүр

Кн - Газрын тос, түүний бүтээгдэхүүний жигд бус хэрэглээний илтгэлцүүр (хүснэгт 4- өөр тодорхойлно)

- Шугам хоолойгоор өгч буй i төрлийн газрын тос, түүний бүтээгдэхүүний эзлэхүүн м3/жилд

Nн - Шугам хоолой ажиллаж буй жилийн эргэлтийн тоо

qmax –Газрны тосны дамжуулах шугам хоолойн хамгийн их боломжит зарцуулалт (Шугам хоолойн ажиллах зарчмын дагуу гидравлик тооцоогоор тодорхойлно, эсвэл бодит өгөгдлөөр нь авна) м3/цаг

Дамжуулах шугам хоолойноос газрын тосны бүтээгдэхүүний холилдсон хэсгийг хүлээн авахын тулд зохих хэмжээний багтаамжтай савыг урьчдилан төлөвлөх ёстой.

Хүснэгт3

Нийлүүлэгч хүртэлх зай, км	Нийлүүлэлтийн тээвэрлэлтийн эргэлт, өдрөөр	Нийлүүлэгч хүртэлх зай, км	Нийлүүлэлтийн тээвэрлэлтийн эргэлт, өдрөөр
400	7	1200	14
600	9	1600	15
800	11	2000	17
1000	13	2600	20

Хүснэгт 4

Дүүргийн хэрэглээний тодорхойлолт	Газрын тос, түүний бүтээгдэхүүний жигд бус хэрэглээний илтгэлцүүр
Дүүргийн хэрэглээний тодорхойлолт	Бүх төрлийн түлшинд	Тос, тослох материал
Үйлдвэрийн хот	1.0	1.3
Үйлдвэрийн дүүрэг	1.1	1.5
Үйлдвэрийн 70% -ийн хэрэглээ	1.2	1.8
Үйлдвэрийн 30%-ийн хэрэглээ	1.5	2.0
Хөдөө аж ахуйн дүүрэг	1.7	2.5

Тайлбар: Газрын тос, түүний бүтээгдэхүүний жигд бус хэрэглээний илтгэлцүүрийг зураг төсөл боловсруулах үед нарийвчлан тооцно.

4.1.4. Хавсарсан үйл ажиллагааны чиглэлтэй газрын тос, түүний бүтээгдэхүүний агуулахын хувьд нөөцийн нормыг 4.1.3 дугаар зүйлийг үндэслэн, төрөл бүрийн тээврийн хэрэгслээр ирж буй газрын тосны бүтээгдэхүүний нөөцүүдийн нийлбэрээр тодорхойлно.

4.1.5. Түгээх газрын тос, түүний агуулахын хувьд эрсдлийн нөөцийн нормыг, тэдгээрийн газар зүйн байрлал, тээвэрлэлтийн төрлийн найдвартай байдал зэргээс хамааруулан байнгын нөөцөөс дараахь хувиар авна.

- Зөвхөн усан замын тээвэрлэлттэй газрын тос, түүний бүтээгдэхүүний агуулахын хувьд усан тээвэр ажиллах үе хоорондын сарын дундаж хэрэглээний 50 хүртэл хувиар

Тайлбар: Технологийн шугам хоолойн тээвэртэй агуулах болон жилд 1.0 мян.тонноос бага хэрэглээтэй агуулахын хувьд эрсдлийн нөөцийг тогтоохгүй.

4.1.6. Газрын тос, түүний бүтээгдэхүүнийг орон нутагт нь борлуулдаг дамжуулах ба хуваарилах агуулахын хувьд хамгийн их борлуулалттай сарын 2 өдрийн нөөцтэй тэнцүү хэмжээний багтаамжтай бүлэг савыг тусад нь нэмж төлөвлөнө. Бусад төрлийн тээврийн хэрэгслээр орон нутгийн борлуулалтанд ирдэг газрын тос, түүний бүтээгдэхүүний хувьд нөөцийн нормыг түгээх газрын тос, түүний агуулахын нөөцтэй адилаар тодорхойлно.

4.1.7. Хүснэгт 6-д тусгасан савны эзлэхүүн ашиглалтын илтгэлцүүрийг тооцсон нөөцийн норм нь газрын тос, түүний бүтээгдэхүүний төрөл тус бүрийн хувьд сав-парк (сав)–ын тооцоот багтаамж юм. Түүнийг дараахь томъёогоор тодорхойлно.

Vip= (6)

Энд:

Vip – i төрлийн газрын тос, түүний бүтээгдэхүүний сав-паркын тооцоот эзлэхүүн м3

Vi-Тооцоот хугацаан дахь i төрлийн газрын тос, түүний бүтээгдэхүүний нөөцийн норм. м3

Η -савны багтаамжийн ашиглалтын илтгэлцүүр (хүснэгт 6-гаар тодорхойлно)

4.2. Далайн тээвэрлэлттэй газрын тос, түүний бүтээгдэхүүний дамжлагын агуулах

Савны багтаамжийн эзлэхүүний хэмжээг шатахуун тээвэрлэсэн онгоцны даацыг тооцсон ачих-буулгах графикаар тодорхойлно. Эсвэл ийм графикгүй үед дараахь томъёогоор тодорхойлно.

Vip= (7)

Энд:

Кс – бүтээгдэхүүний бүлгийн илтгэлцүүр.

Нэг төрлийн газрын тос, түүний бүтээгдэхүүний хувьд: Кс =1, 2, 3 төрлийн газрын тос, түүний бүтээгдэхүүний хувьд: Кс =1.05 байна.

Η - сав ашиглалтын илтгэлцүүр

Qi –i төрлийн газрын тос, түүний бүтээгдэхүүний ачаа эргэлт. т/жилд

Пр - зогсоолын байгууламжийн жилд ажиллах хугацааны норм

Үүнийг Пр=365∙n∙Кзаn гэсэн томъёогоор тодорхойлно. Энд:

365-жилийн ажлын өдрийн тооцоот тоо

N -зогсоолын тоо

Кзаn=0.45-0.5 –зогсоолын ажилтай байх хугацааны илтгэлцүүр

ρ - бүтээгдэхүүний нягт

Ксn –онгоцны жигд бус ирэлтээс бодогдсон жигд жигд бус ачилтын илтгэлцүүр

Кмn –усан онгоцны сарын жигд бус ирэлтийн илтгэлцүүр

-Гадаад худалдааны эрэлтийн илтгэлцүүр

- i төрлийн газрын тос, түүний бүтээгдэхүүний ачилт-буулгалтын хоногийн дундаж эзлэхүүн

m - цаг агаарын нөхцлөөс хамааран ажиллаагүй өдрийн тоо

Ке=0.8 –Өдрийн ачилтанд зориулсан, багтаамжийг хэсэгчлэн ашигласныг тооцсон илтгэлцүүр.

Томъёо 7-д орсон илтгэлцүүрийн жишээг хүснэгт 5-д тусгав. Шаардлагатай үед тухайн газруудад нарийвчлан тогтоож болно.

Хүснэгт5

Боомт	Новороссийск				Туапсе
Боомт	Ксn	Кмn		m	Ксn	Кмn		m
Мазут	2.01	1.6	1.15	7	2.01	1.06	1.15	7
Моторын түлш	2.01	1.6	1.15	7	-	-	-	-
Дизель түлш	-	-	-	-			1.15	7
Автобензин	-	-	-	-	3.0	1.3	1.18	7
Авиабензин	-	-	-	-	-	-	-	-
Авиакеросин	-	-	-	-	-	-	-	-
Мазут	-	-	-	-	-	-	-	-
Моторын түлш	-	-	-	-	-	-	-	-
Дизель түлш	-	-	-	-	3.0	1.4	1.2	4
Автобензин	3.0	1.4	1.2	4	3.0	1.4	1.2	4
Авиабензин	3.0	1.4	1.2	4	3.0	1.4	1.2	4
Авиакеросин	-	-	-	-	-	-	-	-

Тайлбар: Хүртвэрт байгаа илтгэлцүүр нь экспортын үйл ажиллагаанд, хуваарьт байгаа нь дотоод тээвэрлэлтийн үйл ажиллагаанд

4.3 Сав-парк

4.3.1. Газрын тос, түүний бүтээгдэхүүний агуулахын сав-паркад байх савны тоо болон багтаамжийг доорх хүчин зүйлээр тодорхойлно. Үүнд:

- Савны багтаамжийн ашиглалтын илтгэлцүүр;

- Савны хийц бүтээцийн төрөл ба багтаамжаар;

- Төмөр замын нэг цуваа эсхүл нэг вагон цистерний даац түүнчлэн газрын тосны бүтээгдэхүүн тээвэрлэдэг онгоцны даац;

- Газрын тосны бүтээгдэхүүний агуулахын ашиглалтын үеийн зайлшгүй шуурхай ажиллагаа ба саванд хийсэн засвар үйлчилгээ;

-Газрын тосны бүтээгдэхүүний төрөл тус бүрт нь 2-оос доошгүй тооны савтай байх (4.3.3 зүйлээс бусад) нөхцөл;

зэргийг тооцож тодорхойлно.

4.3.2. Савны багтаамж ашиглалтын илтгэлцүүрийн дундаж утгыг тэдгээрийн бүтэц ба нэрлэсэн эзлэхүүнээс хамааруулан 6 дугаар хүснэгтээс авна.

4.3.3. Газрын тос, түүний бүтээгдэхүүний төрөл тус бүрт нэг сав төлөвлөхийг дараах тохиолдолд зөвшөөрнө.

- Ачих буулгах ажиллагаа нь цаг хугацааны хувьд давхцахгүй

- Савны эргэлтийн жилийн дундаж илтгэлцүүр нь 3-аас бага

- Газрын тосны бүтээгдэхүүний оноосон төрөлгүй, дундын сав ашигладаг бол;

Хүснэгт 6

Савны багтаамж М3	Савны төрлөөс хамаарсан багтаамж ашиглалтын илтгэлцүүр
Савны багтаамж М3	Хөвүүргүй	Хөвүүртэй	Хөвөгч дээвэртэй
5000 хүртэл /ороод/	0.85	0.81	0.80
10000 - 30000	0.88	0.84	0.83

Тайлбар: Савны багтаамж ашиглалтын илтгэлцүүрийг жилийн туршид савны ёроолд тогтмол үлддэг үлдэгдлийг савны эзлэхүүний 2% -иар, засвар, цэвэрлэгээ хийх үед савны эзлэхүүний 5% гэж тооцно.

4.3.4. Газрын тосны бүтээгдэхүүнийг нэг маягийн зураг төслийн дагуу үйлдвэрлэгдсэн газрын ил ба далд байрлалтай ган ба төмөр бетон саванд хадгална.

4.3.5. 200С хэмтэй үед 2∙1.33∙104 Па (200мм.м.у.б.)–аас их ханасан уурын даралттай газрын тосны бүтээгдэхүүний ууршилтаас үүсэх алдагдлыг багасгахад хөвүүртэй, хөвөгч дээвэртэй, эсвэл хийн тэнцвэржүүлэлтийн системтэй савыг төлөвлөнө.

4.3.6. Төрөл бүрийн савтай газрын тосны бүтээгдэхүүний агуулахын сав-паркын багтаамж, эзлэхүүнийг баримжаалан тооцоход 7-р хүснэгтэд тусгасаны дагуу газрын тос, түүний бүтээгдэхүүний агуулахын ачаа эргэлтийн жилийн дундаж илтгэлцүүрыг нэмэлт үзүүлэлт болгож авна.

4.3.7. Газрын тосны бүтээгдэхүүний агуулахын сав-паркийн багтаамжийг өөрчлөх шинэчлэлийн зураг төсөлд гал, эрүүл ахуй, байгаль орчинд тавигдах шаардлага хангасан нөхцлийг тусгана. Хийц бүтээц нь элэгдэж муудсан технологийн шаардлага хангахгүй савыг ашиглалтаас хасна. Шатахууны агуулахад энэ нормын 4.3.5 дугаар зүйлд заасан ханасан уурын даралттай газрын тосны бүтээгдэхүүнийг хадгалах сав төлөвлөхдөө шатахууны ууршилтаас үүсэх алдагдлыг багасгах зориулалттай хэрэгслийг засвар, техникийн өөрчлөлт шинэчлэлийн зураг төсөлд тусгана.

Хүснэгт 7

Газрын тос, түүний бүтээгдэхүүний агуулахын төрөл	сав эргэцийн жилийн дундаж илтгэлцүүр
Далай тэнгисийн дамжлагын.	30-аас бага
Дамжлагын. (дамжуулан түгээх)	25-40
Түгээх. Үүнд:
Төмөр замын, технологийн шугам хоолойн	10-18
Автомашины	8-14
Усан замын (хөлддөггүй голд)	2-4

Тайлбар: Эргэлтийн илтгэлцүүрийг жилийн ачаа эргэлтийг сав-паркын эзлэхүүнд хувааж тодорхойлно.

4.3.8. Савны үндсэн тоноглолд дараахь зүйл хамаарна.

- Хаах хэрэгсэлтэй орлого-зарлагын хоолой

- Амьсгалах клапан

- Хамгаалах клапан

- Бүтээгдэхүүний доорх усны дээж авагч болон зайлуулах төхөөрөмж

- Дундаж дээж авагч төхөөрөмж

- Хяналт, дохиолол, хамгаалалтын тоног төхөөрөмж

-Халаах төхөөрөмж

-Гал унтраах, хамгаалах төхөөрөмж

- Хлопушка ба түүний удирдлага,

Савыг дээр дурьдсан тоноглолоор тоноглох ба түүний байрлалын схемийг зураг төсөл боловсруулахад тусгана.

4.3.9. Савны тоног төхөөрөмж тухайн савны загварт нийцсэн байна. Өөр тоног төхөөрөмж хэрэглэхдээ зураг төсөл зохиогчтой зөвшилцөнө.

4.3.10. Амьсгалах клапаны хий нэвтрүүлэн өнгөрүүлэх чадварыг орлого авах, зарлага гаргах үеийн газрын тосны бүтээгдэхүүний өгөлт, уур-агаарын температурын тэлэлтийн хамгийн их утгаас тооцож тодорхойлно.

4.3.11. Амьсгалах хэрэгслийг, савны хэлбэр болон хадгалж буй газрын тосны бүтээгдэхүүнээс хамааруулан сонгоно. Үүнд:

-4.3.5. дугаар зүйлд заасан ханасан уурын даралттай, 00 С-ээс бага хэмд царцдаг газрын тосны бүтээгдэхүүнийг хүлээн авах ба хадгалах хөвүүртэй /понтонтой/ саванд оч баригчтай богино хоолой суурилуулна.

-2∙1.33∙104 Па (200мм.м.у.б.)–аас их ханасан уурын даралттай газрын тосны бүтээгдэхүүнийг хүлээн авах ба хадгалах хөвүүргүй саванд оч баригчтай амьсгалах ба хамгаалах тоноглол суурилуулна.

-2∙1.33∙104 Па (200мм.м.у.б.)–аас их ханасан уурын даралттай газрын тосны бүтээгдэхүүнийг хүлээн авах ба хадгалах хөвүүргүй саванд оч баригчтай богино хоолой суурилуулна.

4.3.12. Сав-паркыг хийн тэнцвэржүүлэх систем (ХТС)–ээр тоноглосон үед нисэх онгоцонд зориулсан шатахуун хадгалах савыг автомашины шатахуун хадгалах савтай, түүнчлэн этильтэй бензин хадгалах савыг этильгүй бензины савтай холбохыг хориглоно. ХТС-ийн технологийн шугам хоолой хамгийн доод хэсэгт хийн конденсат цуглуулах битүү сав байрлуулна. Түүний хуримтлагдсан /конденсатлагдсан/ бүтээгдэхүүнийг зориулалтаар нь шууд ашиглаж болно.

4.3.13. Тунадас хуримтлагдахаас сэргийлж зууралдлага өндөртэй газрын тосны бүтээгдэхүүн хадгалах савны ёроолд цэвэрлэх /размыва/ систем төлөвлөнө.

4.4. Жижиг саванд газрын тос, түүний бүтээгдэхүүнийг хадгалах

4.4.1. Жижиглэн савласан газрын тос, түүний бүтээгдэхүүнийг хадгалах агуулахын барилга байгууламжийг энэ дүрэм ба БНбД 21.03.04-ийн шаардлагад нийцүүлэн төлөвлөнө.

4.4.2. Савласан шатах, тослох материалын нөөцийн нормыг дараахь томъёогоор тодорхойлно.

Qi=q1*Кн+ (8)

Энд:

q1- Газрын тосны бүтээгдэхүүний агуулахад жижиглэн савлагдсан хэлбэрээр тээвэрлэгдэн ирдэг газрын тосны бүтээгдэхүүний сарын дундаж борлуулалт. Энэ нь нэг төмөр замын хагас вагон, ба автомашин эсвэл чиргүүлээр тээвэрлэгдэдэг газрын тос, түүний бүтээгдэхүүний тоо хэмжээнээс багагүй байна. Т,

q2- Газрын тосны бүтээгдэхүүний агуулахад жижиглэн савладаг шатах тослох материалын жилийн тоо хэмжээ; Т,

260-жилийн ажлын өдрийн тоо

n - жижиглэн савласан шатах, тослох материал хадгалах хоногийн тоо; газрын тосны бүтээгдэхүүний агуулахын байршил, тээвэрлэлт ба цаг уурын нөхцлөөс хамааруулан 5-аас-15 хүртэл хоногоор авна.

Газрын тосны бүтээгдэхүүний агуулахад жижиглэн савладаг газрын тос, түүний бүтээгдэхүүнийг хадгалах хоногийн тоо. Газрын тос, түүний бүтээгдэхүүний агуулах байрлаж буй дүүргийн тээвэрлэлтийн ба цаг уурын нөхцлөөс хамааруулан 5-аас-15 хүртэл өдрөөр авна.

Кн –Газрын тосны бүтээгдэхүүний жигд бус хэрэглээний илтгэлцүүр (хүснэгт 4-өөр авна)

4.4.3. Газрын тосны бүтээгдэхүүний физик-химийн шинж чанар, тээврийн сав баглаа боодлын төрөл ба цаг уурын нөхцлөөс хамааруулан тэдгээрийг агуулахын өрөөнд эсвэл талбай дээр доорхи байдлаар хадгалахаар төлөвлөнө. Үүнд:

- Жижиглэн савласан шатах, тослох материалын дөл үүсгэх температур нь 450 С ба түүнээс бага бол зөвхөн өрөө тасалгаанд, дөл үүсгэх температур нь 450 С –ээс их бол өрөө тасалгаанд, эсвэл талбайд саравчин дор хадгалахаар төлөвлөх.

- Төмөр торхонд савласан, дөл үүсгэх температур нь 610С ба түүнээс их бол газрын тосны бүтээгдэхүүнийг задгай талбайд хадгалж болно.

- Жижиглэн савласан газрын тосны бүтээгдэхүүний агуулахын барилга байгууламжийг төлөвлөхдөө БНбД 21.03.04 болон бусад холбогдох норматив баримт бичгийн шаардлагыг тусгана.

- Модон торхонд савласан газрын тосны бүтээгдэхүүнийг задгай эсвэл саравчин доорх талбайд хадгалахыг хориглоно.

- Жижиглэн савласан газрын тосны бүтээгдэхүүнийг өрж хураах овор хэмжээ; түүнийг хадгалах талбай, төхөөрөмж нь БНбД 21-01-02-н шаардлагыг хангасан байна.

4.4.4. Төмөр, модон хоосон торхыг (урд нь хэрэглэж газрын тосны бүтээгдэхүүнээр бохирлогдсон) задгай буюу саравчтай талбайд тусад нь 4-өөс ихгүй давхраар хадгална.

4.4.5. Жижиглэн савласан газрын тосны бүтээгдэхүүнийг хадгалах талбай, агуулахын барилгыг тээвэрлэх, ачиж буулгах механикжсан хэрэгслээр хангаж байхаар зураг төсөлд тусгаж шийдвэрлэнэ.

4.4.6. Авто ба төмөр замын ачилтын талбайн урт, өргөний хэмжээг жижиглэн савласан газрын тосны бүтээгдэхүүний агуулахын багтаамж, ачаа эргэлт, түүнчлэн тээврийн механикжуулалтад хэрэглэх тоног төхөөрөмжийн овор хэмжээг тооцсон тооцоогоор тодорхойлно.

4.4.7. Төмөр торхонд газрын тосны бүтээгдэхүүнийг савладаг 1-3-р зэрэглэлийн агуулахыг хуучирсан болон ашиглагдаж байсан сав, бочкыг ариутгах, хоргүйжүүлэх, цэвэрлэх (уураар үлээлгэх, угаах, хатаах, битүүмжлэлийг шалгах, будах) автомат тоног төхөөрөмжөөр тоноглоно. Түүнчлэн торхны их бие, ёроолын хонхорхойг засах (2-оос ихгүй); их бие, ёроолын цоорхойг нөхөх (3-аас ихгүй); тууш залгаас дахь ан цав (15 см-ээс ихгүй урттай)-ыг нөхөх төхөөрөмжүүдийг төлөвлөнө. Төмөр торхны гэмтэл нь дээр заасан хэмжээнээс хэтэрсэн тохиолдолд засвар хийхийг хориглоно.

5. Газрын тос, түүний бүтээгдэхүүнийг ачих буулгах

5.1. Ачих-буулгах технологи

5.1.1. Газрын тосны бүтээгдэхүүнийг ачих, буулгах технологи, тээвэрлэх тээврийн хэрэгслийн төрлийг, тус бүтээгдэхүүний физик-химийн шинж чанар, цаг уурын нөхцөл, ачих буулгах ажлын ачаалал, агуулахын ачаа эргэлт зэргийг тооцсон техник эдийн засгийн тооцоонд үндэслэсэн зураг төсөлд тусгана.

5.1.2. Вагон цистерн, далай тэнгис, гол мөрний усан онгоц, авто машинд ачиж тээвэрлэх газрын тосны бүтээгдэхүүний жагсаалт болон түүнийг тээвэрлэх ачих буулгахад зориулсан тээврийн хэрэгслийг бэлтгэхэд тавигдах шаардлагыг MNS 3629:83-аар тогтооно.

5.1.3. 1200С–аас бага дөл үүсгэх температуртай газрын тосны бүтээгдэхүүнд (мазутаас бусад) ачих-буулгах төхөөрөмж нь битүүмжлэгдсэн байна. 1200С–аас их дөл үүсгэх температуртай түүний бүтээгдэхүүн ба мазутын хувьд задгай ачих төхөөрөмж төлөвлөж болно.

Эвдэрсэн (гэмтэлтэй) цистернээс 1200С –аас бага дөл үүсгэх температуртай газрын тосны бүтээгдэхүүнийг буулгах зайлшгүй шаардлагатай тохиолдолд люкээр (дээгүүр) буулгахыг зөвшөөрнө.

5.1.4. Нэг цуваа болон хэсэг цистернээс /эсвэл цистернд/ бүтээгдэхүүнийг нэг удаад ачиж буулгах хугацаа нь 80 минутаас хэтрэхгүй, (Шатахуун ачих-буулгах төхөөрөмжийг холбох, цэнэглэх, хүлээн авах шинжилгээний ажил гүйцэтгэх, цистерний таг, буулгах хавхлага нээх зэрэг туслах ажиллагаанд зарцуулах хугацааг тооцоогүй) байна.

5.1.5. Төмөр замын ачилтын жинг маршрутын /бохир/ чиглэл ба цистерний бүрэлдэхүүн, тэдгээрийн маршрут дахь даацаар нь ОХУ-ын МПС –ийн нэгдсэн жингийн нормын холбогдох заалтад нийцүүлэн авна.

5.1.6. Дамжуулах шугам хоолойгоор дамжин өнгөрөх газрын тосны бүтээгдэхүүний зөвшөөрөгдөх урсгалын хурдыг эзлэхүүний цахилгаан эсэргүүцлээс хамааруулан тогтооно. Энэ нь 8 дугаар хүснэгтэд өгөгдсөн утгаас ихгүй байх ёстой.

Хүснэгт8

Газрын тосны бүтээгдэхүүний хувийн цахилгааны эсэргүүцэл ом*м	Хөдөлгөөний зөвшөөрөгдөх дээд хурд. м/с.
109- ээс ихгүй	5 хүртэл
Дөл үүсгэх температур нь 610 С –ээс их үед 109-ээс их	5 хүртэл
Дөл үүсгэх температур нь 610 С –ээс бага үед 109-ээс их	"Зөвлөмжид" зөвлөсөн тооцоогоор (хавсралт 15-ыг үз)

Газрын тосны бүтээгдэхүүний хувийн эзлэхүүний цахилгаан эсэргүүцлийн хэмжээг нэр төрөл (зэрэг дугаар)-ийн дагуу хавсралт 5-д тусгав.

Цистернд газрын тосны бүтээгдэхүүнийг ачиж эхлэх үед ачих хоолойны төгсгөлөөс 0.4-0.5м зай дахь бүтээгдэхүүний урсгалын хурд нь 1 м/с –ээс хэтрэхгүй байна.

Цистернд газрын тосны бүтээгдэхүүнийг эхэлж дүүргэх үеийн хурд нь 1 м/с байх ба энэ нь ачаалж дуусахад ачаалах хоолойны төгсгөл үзүүрт 0.4-0.5м зай үлдэх хүртэл үргэлжилнэ.

5.1.7. Хүснэгт 8-д зааснаас илүү хурдтайгаар газрын тосны бүтээгдэхүүнийг ачих зайлшгүй шаардлагатай үед саармагжуулагч эсвэл хурдны эрч сулруулах сав хэрэглэнэ.

5.1.8. Газрын тосны бүтээгдэхүүний төрөл тус бүрийг бусад бүтээгдэхүүнтэй холихгүй байх шаардлагыг хангах зорилгоор тус бүрт нь ачих –буулгах төхөөрөмж ба коллекторыг төлөвлөнө./хавсралт 6-г үз./

5.1.9. Хялбар асах ба шатамхай газрын тосны бүтээгдэхүүнийг ачих-буулгах, MNS 4992-2000-д заасан аюулын зэрэглэлийн 1 ба 2-р ангилалд хамаарах тоног төхөөрөмжүүд битүүмжлэлтэй байна.

Эдгээр газрын тосны бүтээгдэхүүнд зориулсан ачих буулгах төхөөрөмж нь аюулын зэрэглэлийн 3 ба 4 ангиллын газрын тосны бүтээгдэхүүний ачих-буулгах байгууламжтай хамт байх тохиолдолд тэдгээрийг зэрэгцээ эгнээнд байрлуулж болно. Этильтэй бензинийг тусгай шугам хоолой, коллектор, ачих буулгах төхөөрөмжөөр тээвэрлэнэ.

5.1.10. Ачих гэж байгаа газрын тосны бүтээгдэхүүний температур нь 2 дугаар хавсралтад заасан температурын хязгаар дотор байна.

5.1.11. Хялбар асах болон шатамхай газрын тос, түүний бүтээгдэхүүний шугам хоолой газардуулгатай байна.

5.2. Төмөр замын цистернд зориулсан ачих-буулгах төхөөрөмж

5.2.1. Газрын тосны бүтээгдэхүүний агуулахад төмөр замын ачих-буулгах төхөөрөмж, байгууламжийг БНбД 21.03.04 нормд нийцүүлэн төлөвлөнө.

Ачих буулгах төхөөрөмжид доорхи үндсэн байгууламж багтана:

-Ачих буулгах төхөөрөмжөөр тоноглосон (нэг талт, хоёр талт) эстакад;

-Ачих-буулгах, цэвэрлэх, агаар-вакуумын коллектор;

-Цуглуулагч;

-Тос, мазутад зориулсан дамжуулан өнгөрөөх сав;

- Хэмжилт, тооцооллын зориулалттай зангилгаа;

- Ачих буулгах байгууламжийг өргөх механик хэрэгсэл, халаах төхөөрөмжийг цэнэглэх хэрэгсэл, түүнчлэн цистернийг төмөр замын дагуу шилжүүлэхэд зориулсан механикжуулсан хэрэгслүүд.

5.2.2. Өдөрт хүлээн авах ба ачих цистерний тоо (n), ачих чиглэлийн (маршрутын) тоог (Nм) 9 ба 10 дугаар томъёогоор тодорхойлно.

Nм= (9)

n= (10)

Энд:

Qi –Төмөр замын тээврээр газрын тос, түүний бүтээгдэхүүнийг төрлөөр хүлээн авах жилийн ачаа эргэлт. Т/жилд

Pн –Ачих байгууламжийн хүчин чадал. Т

qн-Нэг цистерний даац. Т. Өгөгдөл нь байхгүй үед тооцоот даацыг 60т–оор (усныхаар) авна.

К1- 4.1.3. зүйлээр авна.

Кн- хүснэгт 4-өөр авна.

5.2.3. Хэрэв цистерний нэг өдрийн ачилт- буулгалтын хэмжээ нь ачих төхөөрөмжийн тооцоот хэмжээнээс хэтэрсэн нөхцөлд 3 удаагийн өгөлтөөс илүүгүй ачилт- буулгалтыг зөвшөөрнө. Эстакад ашиглалтын үргэлжлэх хугацааг ачилт буулгалт хийх, цистерн цэвэрлэх, түүнчлэн өртөө дээр маршрут бэлтгэх зэрэг технологийн үйл ажиллагааны нийлбэр хугацаагаар тодорхойлно.

5.2.4. Ачих буулгах шугам нь зөвхөн маршрут дахь вагонцистернд зориулагдсан бол эстакадын хүчин чадлыг дараах томъёогоор тодорхойлно.

Э= (11)

Энд:

Тсн- вагон тавих, цэвэрлэгээ хийх, мөн өртөөн дээр маршрут бэлдэх зэрэг эстакад дээр байх хугацаа; цаг,

Цистернийг цэвэрлэх, ачилтанд бэлтгэх зэрэг өртөөн дээр маршрутад бэлтгэсэн технологи үйл ажиллагааг тооцсон хугацаа, цаг

Тайлбар:

1. Хөдлөх бүрэлдэхүүний өртөө хүртэлх хөдөлгөөний хурдаас хамаарч төмөр замын чиглэлд вагон тавих, цэвэрлэх, ачилт буулгалтын хугацааг тооцоогоор тодорхойлно.

2. Өртөө дээр чиглэл бэлтгэх хугацааг нэг загварын бүрэлдэхүүнд 30 мин ба холимог бүрэлдэхүүнд 25 минутаар авна.

5.2.5. Нийт жин нь 700 тн-оос бага байхаар нормчлогдсон хэсэг цистерний хувьд нэгэн зэрэг ачилт буулгалтад орж байгаа цистерний тооноос хамааран ганцаарчилсан төхөөрөмж эсвэл нэг талын үйлчилгээтэй эстакад байхаар, жин нь 700 тн-оос их байхаар нормчлогдсон хэсэг цистерний хувьд ачилт буулгалтад орж байгаа цистерний тооноос хамааралгүйгээр зөвхөн 2 талын эстакад байхаар төлөвлөнө.

5.2.6. Жилд 500 мян. тонноос дээш ачаа эргэлттэй газрын тосны бүтээгдэхүүний дамжлага агуулахад төмөр замаар хүлээн авах, ачих буулгах эстакадын бүх уртыг ачилтын чиглэлийн (маршрутын) уртын жингийн нормоор тодорхойлох бөгөөд, өндөр даацын цистернүүд холилдож орсон бол хялбар ноцох газрын тосны бүтээгдэхүүний хувьд хучилтын 60 т–ийг хасч, шатамхай газрын тосны бүтээгдэхүүний хувьд хучилтын жинг хасахгүйгээр тооцно.

5.2.7. Газрын тосны бүтээгдэхүүний агуулахад бүтээгдэхүүнийг маршрутаар ачиж буулгах үед ачих буулгах төхөөрөмжийн тоог ачих маршрутын тооцоот тооноос хамааруулан хүснэгт 9-өөр авна.

5.2.8. Газрын тосны бүтээгдэхүүний ачилтыг халилт хязгаарлагчтай, уян хоолойгүй автоматжуулсан төхөөрөмж, эсвэл механикжуулсан тоног төхөөрөмжөөр гүйцэтгэнэ.

Хүснэгт 9.

Ачих чиглэлийн(маршрутын) тоо Nм	Ачих буулгах төхөөрөмжийн тоо	Тайлбар
0.35 Nм 1	1/3 маршрут дээр	Түгээх агуулах
1 Nм 3	1/2 маршрут дээр	Түгээх агуулах
3 Nм 6	1 маршрут дээр	Дамжлага агуулах

Тайлбар: Шатамхай газрын тосны бүтээгдэхүүний хувьд ачих төхөөрөмжийн тоог, энэ нормын 3.3 зүйлд нийцүүлэн халаахад шаардагдах хугацааг бодолцож тооцно.

5.2.9. Ачих төхөөрөмж ба коллекторыг газрын тосны бүтээгдэхүүнийг үлдэгдэлгүй болтол сулласан байхуйцаар төлөвлөнө.

5.2.10. 160∙10-6 м2/с ба түүнээс их зууралдлагатай газрын тосны бүтээгдэхүүнийг төмөр замын цистернд ачих системийг, шугам хоолойд (эстакадын коллектороор) газрын тосны бүтээгдэхүүн эргэлттэй /циркуляци/ байх техникийн боломжийг, 40∙10-6 м2/с ба түүнээс ихгүй зууралдлагатай царцдаггүй бүтээгдэхүүнийг технологийн шугам хоолойгоор сорж ачихаар урьдаас төлөвлөнө. Ажилласан тосыг цистернд ачих төхөөрөмжийг тусад нь төлөвлөнө.

5.2.11. Жилд 50 мян. тонноос багагүй ачаа эргэлттэй газрын тосны бүтээгдэхүүний агуулахад, ажилласан газрын тосны бүтээгдэхүүнийг ачиж буулгаж байгаа бол тусад нь ачих төхөөрөмж төлөвлөнө.

5.2.12. Далд суурилуулсан дамжуулан өнгөрүүлэх завсрын саванд газрын тосны бүтээгдэхүүнийг өөрийн урсгалаар савлаж буулгана.

Завсрын савны багтаамжийг нэгэн зэрэг буулгаж буй цистерний нийлбэр багтаамжийн 75%-тай тэнцүү багтаамжтай байхаар тооцно. Завсрын савнаас насосоор сорох хүчин чадал нь түүнийг дүүргэх хүчин чадлын 50%-иас багагүй байна. Энэ тохиолдолд сав нь халилтаас хамгаалагдсан байна.

Завсрын савыг (мазутад зориулсан ачих савнаас бусад) төмөр замын зам доор байрлуулахыг хориглоно.

5.2.13. Гэмтэлтэй цистернээс газрын тосны бүтээгдэхүүнийг буулгахдаа дээгүүр, ба доогуур буулгах тусдаа байрлалтай төхөөрөмж, коллектор төлөвлөнө. Буулгах төхөөрөмжийг ачиж буулгах эстакад дээр байрлуулахыг зөвшөөрнө. Мөн дээрээс буулгах төхөөрөмжинд уян хоолой хэрэглэж болно.

5.2.14. Ачиж буулгах эстакадад эсвэл дагнасан шугамд ачиж буулгах төхөөрөмжийг суурилуулах зайг түүний бүтэц, төмөр замын маршрут дахь вагон цистерний төрлөөс хамааруулан цистернүүдийг хооронд нь салгалгүйгээр ачиж буулгах нөхцлийг хангахаар зураг төсөлд тусгаж төлөвлөнө.

Ачих буулгах төхөөрөмжийн цистернд ойртох зайг тухайн байгууламжийн хувьд хамгийн их даацтай цистерний овор хэмжээнд тохируулан тооцно.

5.2.15. Онгоцны хөдөлгүүрийн тос, тийрэлтэт хөдөлгүүрийн түлшийг ачих төмөр замын эстакадыг саравч эсвэл дээвэртэйгээр төлөвлөнө. Ачилтын явцад агаарын хур тунадас, тоос шороо орох нөхцлийг хязгаарласан ачилтын төхөөрөмжтэй тохиолдолд саравч ба дээвэргүйгээр барихыг зөвшөөрнө.

5.2.16. Газрын тосны бүтээгдэхүүн буулгах үед ууршилтын алдагдлыг бууруулах, цахилгаанжилт болон хөөсрөлтийг багасгах зорилгоор буулгах төхөөрөмжийн доод хэсгийн уртыг цистернийн хүйсний ёроолоос доош 200 мм –ээс багагүй зайд холбогдож байхаар төлөвлөнө.

5.2.17. Ачих эстакадын коллекторыг газар доор эсвэл эстакадын барилгын хийц дээр байрлуулж болно. Энэ үед температурын нөлөөгөөр хэв гажилтад орохыг тооцоолж компенсатор төлөвлөнө. Мөн коллекторыг өөрт нь зориулсан барилгын тусгасан хийцүүд дээр угсарч болно.

5.2.18. Ачих буулгах коллектор дээр байрлуулсан ачих буулгах төхөөрөмжийг гар удирдлагатай оньсон хаалтаар тоноглоно.

5.2.19. Эстакадын нэг цуваанд 4-өөс ихгүй бүлгийн газрын тосны бүтээгдэхүүнийг ачиж, буулгахаар төлөвлөнө.

Энэ үед нэг бүлэгт орох хэд хэдэн төрлийн газрын тосны бүтээгдэхүүнийг нэг коллектороор шахаж болно.

Газрын тосны бүтээгдэхүүний бүлгийн тоог зураг төсөлд тусгаж дан болон бүлэглэн ачих буулгах төхөөрөмжийг төлөвлөнө.

5.3. Автоцистернд ачих-буулгах байгууламж

5.3.1. Агуулахаас автоцистернд газрын тосны бүтээгдэхүүнийг бүтээгдэхүүн тус бүрт зориулсан автоматжуулсан төхөөрөмжөөр ачна. Үүнд:

Дээгүүр ба доогуур ачиж буулгах төхөөрөмж, насосны агрегатын тоноглол, алсын зайн удирдлагын пульт, тоолуур, халилтыг хязгаарлах төхөөрөмж, цистерний битүүмжлэл, болон газрын тосны бүтээгдэхүүний нэгжийн масс /эзэлхүүн/-ыг хэмжих, барааны бичиг баримтыг бүрдүүлэх автоматжуулсан систем багтана.

5.3.2. Хялбар асах болон бага зууралдлагатай шатамхай шингэнийг төвөөс зугтаах хүчний насосоор, масло ба бусад шатамхай шингэнийг араат насосоор ачиж буулгана.

5.3.3. Шингэний цохилтын хүчийг багасгах, шахалтын аюулгүй хурдыг хангаж ачих байгууламжийн тоолуурыг нарийвчлалтай байлгахын тулд газрын тосны бүтээгдэхүүний ачилтын эхний ба төгсгөлийн шатанд хурдыг 30м3/цаг-аас ихгүй байхаар төлөвлөнө.

5.3.4. Ачих-буулгах талбайд байрлах ачих-буулгах зориулалттай төхөөрөмжийг газрын тосны бүтээгдэхүүний бүлэг түс бүрээр ачих-буулгахаар нэг арал дээр суурилуулна. Ирж буй автоцистернийг газрын тосны бүтээгдэхүүний бүлэг, цистерний багтаамжаас нь хамааруулан цуваагаар ачих-буулгахаар тооцно.

Автоцистернээс газрын тосны бүтээгдэхүүнийг буулгах ажлыг хяналт-хэмжилтийн төхөөрөмжүүдээр тоноглосон тусгай талбай дээр гүйцэтгэнэ.

Ачих ажлыг тухайн байрнаас эсвэл оператор алсын зайнаас удирдаж болно.

5.3.5. Ачих байгууламж дээрхи ачих төхөөрөмжийн тоог газрын тосны бүтээгдэхүүний төрөл тус бүрээр дараахи томъёогоор тодорхойлно.

n= (12)

Энд: Qi –Газрын тосны бүтээгдэхүүний өдрийн дундаж хэрэглээ

q -Ачих төхөөрөмжийн тооцоот хүчин чадал

К=0.7 Ачих төхөөрөмжийн ашиглалтын илтгэлцүүр

-Ачих төхөөрөмжийн өдөрт ажиллах цагийн тоо

-Газрын тосны бүтээгдэхүүний нягт т/м3

Кн –Газрын тосны бүтээгдэхүүний жигд бус хэрэглээний илтгэлцүүр (4-р хүснэгтээр)

5.3.6. Туслах үйл ажиллагаанд зарцуулах хугацааг тооцохгүйгээр механикжуулсан ачилтийн төхөөрөмжийн бүтээмжийг:

60∙10-6 м2/с хүртэл зууралдлагатай газрын тосны бүтээгдэхүүний хувьд 40 -100м3/цаг

60∙10-6 м2/с аас- 600∙10-6 м2/с хүртэл зууралдлагатай газрын тосны бүтээгдэхүүний хувьд 30.-60м3/цаг –аар авна.

Тайлбар: Өөрийн урсгалаар ачих үед механикжуулсан ачилтын төхөөрөмжийн бүтээмжийн хүчин чадлыг нь 25-30% -иар бууруулна.

5.3.7. Буулгаж буй газрын тосны бүтээгдэхүүний тоо хэмжээг авто жин дээр эсвэл шингэнийг тоолуурын тусламжтайгаар тодорхойлно. Жингийн даац нь газрын тосны бүтээгдэхүүний агуулахад ирж буй бүх төрлийн автоцистернийг жигнэж чадах нөхцлийг хангах ёстой.

5.3.8. Зарлага гарч буй савнаас ачих төхөөрөмж хүртэл технологийн шугам хоолойг авто тээврээс буулгаж буй газрын тосны бүтээгдэхүүний төрөл тус бүрт төлөвлөнө. Нэг шугамаар газрын тосны бүтээгдэхүүнүүдийг дараалан ачихыг хориглоно.

5.3.9. Газрын тосны бүтээгдэхүүний агуулахын ачилт ба тооцооллын үед гүйцэтгэх үйл ажиллагааг 11-р хавсралтын дагуу автоматжуулсан байна.

Газрын тос, түүний бүтээгдэхүүний хүндийг хэмжих, өгөгдлийг хэвлэж өгөх, бичиг баримтыг бүрдүүлэх үйлдлүүдийг холбогдох стандартын шаардлагад нийцсэн хүлцэлтэйгээр автоматжуулан гүйцэтгэх ёстой.

5.3.10. Жилд 50 мян.т хүртэл ачаа эргэлттэй газрын тосны агуулахад, ачих төхөөрөмжийн ачаалал түүний нэрлэсэн хүчин чадлын 60 %-иас ихгүй байгаа тохиолдолд, эсвэл буулгах алсын зайн удирдлага ба автоматжуулсан систем эдийн засгийн хувьд хэмнэлтгүй үед тухайн байрнаас удирдах тоноглол хэрэглэхийг зөвшөөрнө.

5.3.11. Газрын тос, түүний бүтээгдэхүүний агуулахын (буулгах станц) орох хаалганы өмнө нэг ээлжинд ажиллаж буй автомашины нийт тооны 30-аас багагүй хэмжээтэй автомашины зогсоол төлөвлөнө.

5.4. Далай тэнгисийн ба гол мөрний усан онгоцноос

газрын тос, түүний бүтээгдэхүүнийг ачиж буулгах төхөөрөмж,

5.4.1. Газрын тос, түүний бүтээгдэхүүний агуулахад гол мөрний усан тээврээр газрын тосны бүтээгдэхүүнийг ачиж буулгах үед ачааны, боломжтой үед бункертэй зогсоолыг урьдчилан төлөвлөнө.

5.4.2. Буулгах онгоцноос газрын тосны бүтээгдэхүүнийг ачиж буулгах технологийн үйл ажиллагаанд дараах ажлууд орно. Газрын тосны бүтээгдэхүүнийг ачиж буулгах; түлш ба тосыг бункерлэн буулгах; газрын тосны бүтээгдэхүүнийг буулгах үед гарах уурыг цуглуулах; шүүрсэн ба алдсан газрын тосны бүтээгдэхүүнийг цуглуулах; хүндэрч тунасан усыг авах; түүнчлэн ачих, буулгах ачааны ажлуудтай холбоотой туслах ажиллагаанууд.

5.4.3. Зогсоолын тоо, түүний овор хэмжээ, түүнчлэн зогсоолын нэвтрүүлэх чадварыг тодорхойлдог технологийн тоног төхөөрөмж ба технологийн шугам хоолойн тоо хэмжээг технологийн зураг төсөл боловсруулахдаа нормд нийцүүлэн тогтоогдсон тооцоот ачаа эргэлтээр тооцно.

5.4.4. Ачих буулгах төхөөрөмжийн тоо хэмжээг газрын тос, түүний бүтээгдэхүүний нэр төрөл, төхөөрөмжийн нэвтрүүлэх чадвар, ачих буулгах усан онгоц-цагийн норм (хавсралт 3 ба 4)-д нийцүүлэн тодорхойлно. Өөр хоорондоо физик-химийн шинж чанараараа ойролцоо янз бүрийн газрын тос, түүний бүтээгдэхүүнд зориулсан ачих буулгах төхөөрөмжүүд нь хоорондоо сэлгэн хэрэглэж болохуйц байна.

5.4.5. Ачих буулгах төхөөрөмжийн байршил ба төрөлжүүлэлтийг ашиглаж тоног төхөөрөмжийн техникийн үзүүлэлтүүд ба нэг төхөөрөмжтэй ачилтын онгоцонд үйл ажиллагааг гүйцэтгэх байдлыг харгалзан тодорхойлно.

5.4.6. Ижил нэр төрлийн газрын тосны бүтээгдэхүүнд зориулсан ачааны ба бункерлэх шугам хоолойн системийг тусад нь төлөвлөнө.

5.4.7. Онгоцны ачих буулгах, бункерлэх хүчин чадал нь тухайн газрын далай тэнгисийн усан боомтын технологийн зураг төсөл боловсруулах нормд заасан ачилтын үйл ажиллагаа үргэлжлэх хугацаанаас хэтрэхгүй хугацаанд шаардагдах хэмжээний бүтээгдэхүүн ачиж буулгах, боломжтой байна.

5.4.8. Далай тэнгисийн усан онгоцноос газрын тосны бүтээгдэхүүнийг буулгахдаа зөвхөн усан онгоцны насосыг, гол мөрний усан онгоцноос газрын тосны бүтээгдэхүүнийг буулгахдаа мөн л хөвөгч хэрэгсэл дээрх насосыг ашиглана.

Эрэг дээр өргөлтийн носос дахин байрлуулах зайлшгүй шаардлагыг гидравлик тооцоогоор тодорхойлно.

5.4.9. Бункер, ачилтын (буулгаж) буй газрын тосны бүтээгдэхүүний тоо хэмжээг тооцоолох тоолуурыг зогсоолд суурилуулсан байна.

5.4.10. 3,4,5-р ангилалд багтах гол мөрний хуваарилах газрын тосны агуулахад гар удирдлагатай механикжуулсан ачих буулгах төхөөрөмжийг, бусад тохиолдолд алсын зайн удирлагатай автоматжуулсан ачих системийг хэрэглэнэ.

Холбох хэрэгсэл ачилтын (буулгах) үед салснаас болж гарч болзошгүй ослоос сэргийлэх, мөн түүнчлэн усан онгоц ачих (буулгах) тоноглолын үйлчилгээний бүсээс гарах ослын үед ачилт, буулгалтыг автоматаар зогсоох хамгаалалтын төхөөрөмжийг урьдчилан төлөвлөсөн байна.

Тайлбар: Усан тээврийн богино үетэй (2-3 долоо хоног) голын эрэг дээр байрласан 5-р ангиллын газрын тосны агуулахад резин-даавуун уян хоолой тоноглолтой хөвөгч зогсоолыг ашиглахыг зөвшөөрнө.

5.4.11. Автоматжуулсан ачих системээр тоноглосон байнгын зогсоол нь уг системийн бүрдэл хэсгүүдийг угсрах, задлах, засварлах ажиллагааг хангахуйц ачаа өргөх төхөөрөмжтэй байна.

5.4.12. Онгоцны зогсоолыг хажуугийн хашлага, ба MNS 17.1.5.15-1980-ийн шаардлагад нийцсэн усан сангийн гадаргуу дээрх газрын тосны бүтээгдэхүүний цуглуулах төхөөрөмж, мөн түүнчлэн усны урсгалын хурд, онгоцны овор хэмжээг тооцсон хийц бүтээцүүдээр тоноглогдсон байна.

5.4.13. Зогсоолыг хөлөг онгоц ба шугам хоолойг газардуулах, газардуулгын хэлхээний чанарыг хянах мөн түүнчлэн тогтмол гүйдлийн цэнэгийг зайлуулах хэрэгслээр хангасан байна.

5.4.14. Газрын тосны бүтээгдэхүүнийг салаалсан шугам хоолойгоор усан онгоцонд ачихыг хориглоно.

5.5. Газрын тосны бүтээгдэхүүнийг жижиглэн савлахад зориулсан төхөөрөмж ба байгууламж

5.5.1. Газрын тосны бүтээгдэхүүнийг жижиглэнгээр савлахдаа хэмжих, савлах төхөөрөмжийг ашиглана. Савлаж буй газрын тосны бүтээгдэхүүний тоо хэмжээг эзэлхүүн-жингийн аргаар тодорхойлно. Газрын тосны бүтээгдэхүүнийг хадгалах түгээх сав түүний төрөл MNS 3629:83–н шаардлагыг хангасан байна.

5.5.2. Савлах байрыг газрын тосны бүтээгдэхүүний төрөл ба цаг уурын нөхцлөөс хамааруулан өрөөнд эсвэл саравчтай талбайд байрлуулж, хэмжилтийг зөвхөн өрөө тасалгаанд хийнэ.

5.5.3. Галаас хамгаалах хэрэгсэлээр тоноглосон автомашинд ачсан торхонд хялбар асах газрын тосны бүтээгдэхүүнийг шууд ачихыг зөвшөөрнө.

Ачилтыг савлах байрны дэргэдэх тусгай талбайд гүйцэтгэнэ.

5.5.4. Савлах байрны хамт, ачих буулгах ажлыг механикжуулсан төхөөрөмж (торх өргөгч, кран-балк)-өөр тоноглосон талбайг төлөвлөнө. Хэмжиж, савлах өрөө тасалгааг бүтээгдэхүүнийг ачих хадгалах, тээвэрлэх зориулалтын хэрэгсэлээр хангасан байна.

5.5.5. Газрын тосны бүтээгдэхүүнийг урсгалаар болон насосоор савлах бөгөөд түгээлт зогссон үед ажиллах хамгаалах клапантай байна.

Жижиглэнгээр савлах үйл ажиллагааны явцад тоолуур гэмтэх тохиолдолд барааны жинг ашиглана.

5.5.6. Савлах, түгээх төхөөрөмжийн тоог /12/ томъёогоор тодорхойлно. Энэ үед ачих байгууламжийн ашиглалтын илтгэлцүүрийг 0.5 –аар, энэ төхөөрөмжийн тооцоот хүчин чадлыг

60∙10-6 м2/с хүртэл зууралдлагатай газрын тосны бүтээгдэхүүний хувьд 5м3/цаг

60∙10-6 м2/с аас- 600∙10-6 м2/с хүртэл зууралдлагатай газрын тосны бүтээгдэхүүний хувьд 4м3/цаг –аар тус тус авна.

Өөрийн урсгалаар буулгах үед өгөгдсөн хүчин чадлыг 5.5.3.-д заасны дагуу багасгаж болно.

5.5.7. Газрын тосны төрөл бүрийн бүтээгдэхүүний савлагаа гүйцэтгэж байгаа бол нэг ажлын байран дээр нэг төрлийн бүтээгдэхүүнийг савлахад зориулж 3 аас илүүгүй цоргыг байрлуулна.

5.5.8. Савлах, түгээх төхөөрөмж дээр болон гол шугамнаас салаалж авсан шугам хоолойд хаалт суурилуулна.

Үндсэн дамжуулах хоолойд хэмжиж савлах төхөөрөмжийг бэхлэхэд зориулсан түгжээ арматурыг үндсэн дамжуулах хоолой дээр огтлолын байранд байрлуулна.

6. Газрын тосны бүтээгдэхүүнийг шахах

6.1. Шахах технологи

6.1.1. Технологийн үйл ажиллагааны явцад газрын тосны бүтээгдэхүүн хоорондоо холилдох, бохирдох, усанд автах, алдагдах нөхцлийг шахалтын технологийг автоматжуулж, механикжуулах замаар арилгаж, техникийн аюулгүй ажиллагаа, байгаль орчныг хамгаалах, галын аюулгүй ажиллагаатай холбоотой батлагдаж гарсан дүрмийн шаардлагуудыг хангана.

6.1.2. Хавсралт 6-р нэг бүлэгт харъяалагдах хэд хэдэн газрын тосны бүтээгдэхүүнийг нэг шугам хоолойгоор шахахыг зөвшөөрнө. Ингэхдээ өмнө шахсан бүтээгдэхүүнийг бүрэн сулласан /шавхсан/ байх ёстой.

6-р хавсралтад тусгагдаагүй газрын тосны бүтээгдэхүүнийг мөрдөж буй стандартын дагуу, газрын тосны бүтээгдэхүүний физик-химийн үзүүлэлтүүдийг үндэслэж бүлэглэнэ. MNS 3629:83-ын дагуу нэмэлт шаардлагатай тусгай төрлийн газрийн тосны бүтээгдэхүүнийг тусад нь шугам хоолойгоор тээвэрлэнэ.

6.1.3. Газрын тосны бүтээгдэхүүнийг хадгалах сав тус бүрт орлого зарлагын 2 хоолой төлөвлөнө.

Жилд 50 мян. т хүртэл ачаа эргэлттэй газрын тосны агуулахад, мөн түүнчлэн сав хооронд сэлгээ хийх шаардлагагүй буюу ямар нэгэн төрлийн бүтээгдэхүүнийг зөвхөн 1 саванд хадгалж байгаа тохиолдолд орлого авч, зарлага гаргах үйл ажиллагааг 1 шугам хоолойгоор гүйцэтгэж болно.

6.1.4. Газрын тосны бүтээгдэхүүний агуулахын шугам хоолой дахь ажлын даралтын хамгийн их илүүдэл даралтыг хамгийн их нөхцөлт (условный) даралтанд шилжүүлснээр авах бөгөөд тэр нь 2.5 МПа –аас хэтрэхгүй.

6.1.5. Хөвүүртэй эсвэл хөвдөг дээвэртэй савыг суллах эсвэл дүүргэх үед газрын тос, түүний бүтээгдэхүүний өгөлт нь хөвүүр ба хөвдөг дээврийг өргөх эсвэл буулгах зөвшөөрөгдөх хамгийн их хурдтай нийцэх ёстой.

Үүнд: 700 м3 ба түүнээс бага багтаамжтай савны хувьд -3.5 м/ц

700 м3 -ээс их багтаамжтай савны хувьд -6.0 м/ц

Энэ үед хөвүүр ба хөвдөг дээврийн шилжих хурд нь 2.5м/ц-аас хэтрэх ёсгүй.

6.1.6. Шугам хоолойгоор газрын тосны бүтээгдэхүүнийг шахах хамгийн их хурдны аюулгүй хэмжээг энэ нормын 5.1.6.-р зүйлийн шаардлагад нийцүүлэн авна.

6.2. Технологийн шугам хоолой

6.2.1. Технологийн шугам хоолой /цаашид шугам хоолой гэх/ -г 15-р хавсралтанд тусгасан норматив баримт бичгийн шаардлагад нийцүүлэн төлөвлөнө.

6.2.2. Шугам хоолойг зориулалтаар нь доорхи байдлаар хуваана:

1. Дотор -технологийн барилга байгууламж дотор

2. Гадна -газрын тосны бүтээгдэхүүний агуулахын нутаг дэвсгэр дотор барилга байгууламжийн хооронд байрласан

3. Гаднах -түүний агуулахын нутаг дэвсгэрийн гадна байрласан (газрын тосны бүтээгдэхүүний агуулах ба боловсруулах үйлдвэр, ачих зогсоол, тусдаа байрлалтай төмөрзамын эстакад, ШТС ба бусад байгууламжийн хоорондох).

Гадна шугам хоолойн хувьд энэ нормоор тусгасан шаардлагуудаас гадна холбогдох норматив баримт бичгийн шаардлагыг хангасан байна.

6.2.3. Шугам хоолойн диаметрийг өгөгдсөн хүчин чадал, тээвэрлэж буй газрын тос, түүний бүтээгдэхүүний зууралданги, түүнчлэн оновчтой хурд зэргийг хамааруулж тооцсон гидравлик тооцооны үр дүнг үндэслэн сонгоно.

6.2.4. Шугам хоолойн ханын зузааныг түүний ашиглалтын норматив хугацаа, мөн тээвэрлэж буй газрын тосны бүтээгдэхүүний зэврүүлэх чадвараас хамаарч зэврэлтэд өртөх хэмжээг тооцсон залруулгатай авна.

Зэврэлтийн залруулгын утгыг 10-р хүснэгтээр авна

Хүснэгт 10

Орчин	Зэврэлтийн эвдэх гүн
Бензин	0.001-0.005
Дизель түлш, керосин, тийрэлтэт түлш	0.01-0.05
Мазут	0.05-0.1

Тайлбар: Технологийн шугам хоолойны ашиглалтын норматив хугацааг элэгдлийг суутгах нормоор тодорхойлно.

6.2.5. Технологийн шугам хоолойд цахилгаан гагнуур хийгддэг шугам хоолойг ашиглах бол тууш оёдолгүй хоолойг төлөвлөж БНбД 3.05.05-89-ийн шаардлагад нийцүүлж зэврэлтээс хамгаалах бүрхүүл хийнэ.

Уулзварыг нь холбох тусгай хэрэгсэл бүхий задалж угсардаг технологийн шугам хоолой, мөн түүнчлэн хялбар асдаг, шатамхай газрын тосны бүтээгдэхүүний үйлчлэлд чанараа алддаггүй, механик, хими, температурын үйлчлэлд тэсвэртэй, холбогдох шалгуур үзүүлэлтийг хангах шугам хоолойг ашиглахыг зөвшөөрнө.

Энэ үед тогтмол цахилгаан гүйдлийг зайлуулахад зориулсан төхөөрөмжийг төлөвлөсөн байна.

Газар дээр ил угсрах шугам хоолойд зөвхөн ган хоолойг төлөвлөнө.

6.2.6. Шугам хоолой нь зөвхөн гагнууран холболттой байна. Царцамтгай газрын тосны бүтээгдэхүүнийг шахах, мөн сав-паркын далангийн гадна талд шатдаггүй жийргэвч хэрэглэсэн тохиолдолд шугам хоолойн технологийн тоноглол, хаалт арматур байрлуулах хэсэгт фланцен холболтыг ашиглаж болно.

6.2.7. Газрын тосны агуулахын нутаг дэвсгэрт шугам хоолойг газар дээр, эсвэл газраас хөндий тулгуур дээр угсарна.

Зохих үндэслэлтэй үед (газрын гадаргуугийн хэвгий, цаг уурын нөхцөл, далангийн дотуур галын техник явах зайлшгүй шаардлага г/м) сав-паркад далан дотор шугам хоолойг газар доор угсарч болно.

6.2.8. Технологийн шугам хоолойг тулгуур дээр нэг эгнээгээр байрлуулна. Харин хязгаарлагдмал нөхцөлд эстакад дээр байрлуулна.

Технологийн шугам хоолойн давхардаж огтлолцсон болон хаалтуудын зангилгаа бүхий хэсэгт үйлчилгээний шат, тавцан төлөвлөнө.

6.2.9. Газар хөдлөлтийн 8 ба түүнээс их баллын бүсэд оршдог технологийн шугам хоолойг зөвхөн газар дээр тулгууртай угсарна.

6.2.10. Зууралдлага ихтэй ба царцамтгай газрын тосны бүтээгдэхүүнийг дамжуулах шугам хоолойг халаагчтай (халуун ус, уур, шугаман цахилгаан халаагч) төлөвлөх бөгөөд дулаалгыг механик гэмтэлд тэсвэртэй, шатдаггүй материалаар хийнэ.

Зохих үндэслэлтэй үед дээрхи төрлийн технологийн шугам хоолойг сувагт халаалтын шугамтай хамт, мөн 15 метр хүртлэх зайд зөвхөн дулаалгатай (халаалтын шугамгүй) угсрахыг зөвшөөрнө.

6.2.11. Өндөр зууралдлагатай царцамтгай газрын тосны бүтээгдэхүүнийг шугам хоолойноос түрж гаргахад зориулсан тусгай төхөөрөмжийг зураг төсөлд төлөвлөнө.

6.2.12. Технологийн шугам хоолой дахь бүтээгдэхүүн насос станц, эсвэл тусгай цуглуулах сав руу өөрийн урсгалаар урсч хоолойг бүрэн суллахын /шавхагдах/ тулд тухайн чиглэлд чиглэсэн налуутай байна. Энэ үед халаах шаардлагагүй газрын тосны бүтээгдэхүүнд налууг 0.002-0.003, халаадаг газрын тосны бүтээгдэхүүнийг 0.004-өөс багагүй налуутай байхаар авна.

6.2.13. Технологийн шугам хоолойд шингэнийг суурин болон хөдөлгөөнт савруу суллах зориулалттай суллагчийг төлөвлөнө.

6.2.14. Технологийн шугам хоолойг газрын тосны бүтээгдэхүүний агуулахын барилга байгууламжтай огтлолцохгүйгээр төлөвлөнө. Энэ шаардлага нь саван дээгүүр гарсан хийн тэнцвэржүүлэгч шугам хоолойд хамаарахгүй.

Технологийн барилгын галд тэсвэртэй хананы цул хэсгээр зөвхөн энэ барилгад хамаарах 200 мм-ээс ихгүй диаметртэй шугам хоолой тавихыг зөвшөөрнө.

6.2.15. Технологийн үндсэн шугам хоолой сав-паркын хашлага хана, далангийн гадна талд байрлана. Дотор талд зөвхөн тухайн бүлэг саванд холбогдох шугам хоолойг угсарна.

6.2.16. Дотор ба гадна шугам хоолойг цэвэрлэх ба турших ажлыг БНбД 3.05.05-89-ийн шаардлагад нийцүүлэн гүйцэтгэнэ. Харин гаднах шугам хоолойн хувьд холбогдох норматив баримт бичгийн шаардлагад нийцүүлнэ.

6.3. Шугам хоолойн арматур ба түүний байрлал

6.3.1. Хаалтны зангилгааг сав-паркийн далангийн /хашлага хана/ гадна талд харин үндсэн хаалтыг савны дэргэд байрлуулна.

6.3.2. Төмөр замын ачих буулгах коллектортой холбогдсон хоолойд, ослын /гал түймрийн/ үед ашиглах ган хаалтыг 50м-ээс ихгүй зайд (зайг төмөр замын тэнхлэгээс эхэлж тооцох) хялбар асах газрын тосны бүтээгдэхүүний хувьд 15м-ээс багагүй зайд, шатамхай газрын тосны бүтээгдэхүүний хувьд 10м-ээс багагүй зайд байрлуулна.

Заасан зай хэмжээний хязгаар дотор сэлгээний хаалт байрласан бол ослын хаалтад тооцон хэрэглэж болно. Ослын тусгаарлах хаалтыг газрын 0 түвшинд /тэг/ хялбар хүрч болох хэсэгт байрлуулна. 200 мм ба түүнээс их голчтой ослын хаалтыг тухайн байрнаас болон эстакад, насосны станц дээрээс алсын зайнаас удирдахаар төлөвлөнө. /Удирдах товчлуурыг байрлуулах зай нь 100 м-ээс ихгүй байна/ /Хавсралт 11-ийн 3.2 зүйл/

Ганцаарчилсан ачих буулгах байгууламжийн ослын хаалт гар удирдлагатай байж болно.

6.3.3. Бүтээгдэхүүний насосны станцын шугам хоолойн уулзвар зангилаа дахь хаалтуудыг/сэлгээний хаалт/ барилгын гадна талд барилгын цонх хаалгатай /нүхтэй/ хананаас 3 м, барилгын цул хананаас 1 м зайд байрлуулна. Сэлгээний хаалтуудыг ажлын үндсэн насосны тооноос хамааруулан дараахи тохиолдолд нэг барилгад хамтад нь байрлуулж болно. Үүнд:

-I ба II ангиллын газрын тосны бүтээгдэхүүний агуулахад дөл үүсэх температур нь 1200С- ээс бага (мазутаас бусад) түүний бүтээгдэхүүний хувьд 6-аас ихгүй насос, дөл үүсэх температур нь 1200С- ээс их түүний бүтээгдэхүүний хувьд 10-аас ихгүй насос байгаа бол;

-III ангилалын газрын тосны бүтээгдэхүүний агуулахад дөл үүсэх температур нь 1200С- ээс бага түүний бүтээгдэхүүний хувьд 10-аас ихгүй насос, дөл үүсэх температур нь 1200С- ээс их түүний бүтээгдэхүүний хувьд дурын тоотой насос байгаа бол;

- I ба II ангилалын газрын тосны бүтээгдэхүүний агуулахад дөл үүсэх температураас 250С- аар бага температур хүртэл халаасан мазутыг шахах үед 6-аас ихгүй тооны насос, III ангилалын газрын тосны бүтээгдэхүүний агуулахад 10-аас ихгүй тооны насос байгаа бол:

Шугам хоолойнуудын уулзвар зангилаа, сэлгээний хаалтыг тусад нэг өрөөнд байрлуулсан тохиолдолд тэр өрөө нь насосны өрөөнөөс гал тэсвэржилтийн 1- зэргийн хамар ханаар тусгаарлагдаж гадагш шууд гарах гарцтай байна.

Сэлгээний хаалт байрлуулсан байранд шингэн түгжээс бүхий үйлдвэрийн ариутгах татуургын худаг эсвэл битүүмжлэгдсэн цуглуулагч саванд холбогдсон хаягдал бохир зайлуулах ховилийг төлөвлөнө.

6.3.4. Усан онгоцны (гол мөрөн, далай тэнгисийн) шугам хоолойг түргэн хаалтуудаар тоноглосон тохиолдолд зогсоолын шугам сүлжээнд 1.1хРажил-аас илүү даралтаас хамгаалах төхөөрөмж төлөвлөнө.

6.3.5. Технологийн барилга байгууламж дотор угсрагдсан технологийн шугам сүлжээнд насос болон бусад тоног төхөөрөмж тус бүрийг найдвартай салгаж, холбож байх хаалт арматуруудыг төлөвлөнө.

Гар дамжуулагчтай удирдлага эсвэл алсын зайн удирдлагатай арматурыг хэрэглэх зайлшгүй шаардлагыг аюулгүй ажиллагааг хангах болон технологийн процессийн нөхцөл, шаардлагаар тодорхойлно.

Сав-парк ба шугам хоолой дээр байрлуулсан хаалт арматурыг нэг ээлжинд 3 ба түүнээс цөөн удаа нээж, хаах бол алсын зайн удирдлагыг төлөвлөх шаардлагагүй.

6.3.6. Түгжээ запорный хаалтыг сэлгээний зориулалтаар ашиглахыг хориглоно. Газрын тосны бүтээгдэхүүний урсгалын параметрийг тохируулахын тулд тохируулагч хавхлага тавих ба түүний өмнө нь эсвэл хойно нь түгжээ арматур байрлуулна.

6.3.7. Хялбар асах ба хортой газрын тосны бүтээгдэхүүнд зориулсан шугам хоолой дээр дүрмийн дагуу түгжээ хаалт запорный ба сэлгээний хаалт төлөвлөнө.

Хэрэглэхийг зөвшөөрдөг хаалт:

Орчны даралт нь 1.6 МПа ихгүй, орчны ажлын температур нь хасах 300С –ээс багагүй ба 1500С–ээс ихгүй байх тохиолдолд –давтсан ширмэн хаалт

Орчны даралт нь 0.6 МПа ихгүй, орчны ажлын температур нь хасах 100С –ээс багагүй ба 1000С –ээс ихгүй байх тохиолдолд - саарал ширмэн серый хаалт

Шугам хоолойн арматурын хувьд орчны ажлын температурыг дараах хүснэгтээр тогтооно.

МПа (кгс/см2)

Нөхцөлт даралт Ру	Туршилтын даралт Рпр	Ажлын даралт Рр , орчны хамгийн их температур, К (°С)
Нөхцөлт даралт Ру	Туршилтын даралт Рпр	393(120)	473(200)	523(250)	573(300)	623(350)	673(400)
0,10 (1,0)	0,20 (2,0)	0,10 (1,0)	0,10 (1,0)	0,10 (1,0)	0,10 (1,0)	0,08 (0,8)	0,07 (0,7)
0,16 (1,6)	0,30 (3,0)	0,16 (1,6)	0,15 (1,5)	0,13 (1,3)	0,13 (1,3)	0,12 (1,2)	0,11 (1,1)
0,25 (2,5)	0,40 (4,0)	0,25 (2,5)	0,23 (2,3)	0,20 (2,0)	0,20 (2,0)	0,19 (1,9)	0,16 (1,6)
0,40 (4,0)	0,60 (6,0)	0,40 (4,0)	0,36 (3,6)	0,34 (3,4)	0,32 (3,2)	0,30 (3,0)	0,28 (2,8)
0,63 (6,3)	0,90 (9,0)	0,63 (6,3)	0,60 (6,0)	0,50 (5,0)	0,50 (5,0)	0,46 (4,6)	0,43 (4,3)
1,00 (10,0)	1,50 (15,0)	1,00 (10,0)	0,90 (9,0)	0,80 (8,0)	0,80 (8,0)	0,75 (7,5)	0,70 (7,0)
1,60 (16,0)	2,40 (24,0)	1,60 (16,0)	1,50 (15,0)	1,40 (14,0)	1,30 (13,0)	1,20 (12,0)	1,00 (10,0)
2,50* (25,0)	3,80 (38,0)	2,50 (25,0)	2,30 (23,0)	2,10 (21,0)	2,00 (20,0)	1,80 (18,0)	1,60 (16,0)
4,00* (40,0)	6,00 (60,0)	4,00 (40,0)	3,60 (36,0)	3,40 (34,0)	3,20 (32,0)	3,00 (30,0)	2,80 (28,0)

6.3.8. Саарал серый ширмэн хаалтыг гадна байруулах үед агаарын тооцоот температур нь хасах 100С –ээс багагүй бол харин давтсан ковкогый ширмэн хаалтыг агаарын тооцоот температур нь хасах 300С –ээс багагүй бол хэрэглэж болно. Газрын тосны бүтээгдэхүүнд зориулсан савны хаалтыг запорный зөвхөн ган хаалт байхаар төлөвлөнө.

Хүн ам суурьшсан хэсэгт байрлах газрын тосны агуулахад зөвхөн ган арматур хаалт төлөвлөнө.

6.3.9. Хаалт (хаалтны зангилгаа) ба шугам хоолойн бусад арматурыг цаг агаарын нөхцлөөс хамааруулан камерт, задгай худагт, эсвэл саравчин дор байрлуулж түүнд гэрэлтүүлэг, ачаа өргөх механизм төлөвлөнө.

20 м3-ээс их эзлэхүүнтэй камерт (богино хугацаагаар хүмүүс ажилладаг) байгалийн өдөөгчтэй агааржуулагч төлөвлөнө.

6.4. Бүтээгдэхүүний насосны станц

6.4.1. 6.4.1. Газрын тосны бүтээгдэхүүнийг ачиж буулгахад дараах насосуудыг төлөвлөнө. Үүнд:

-газрын тосны бүтээгдэхүүнийг тээврийн хэрэгсэлээс ачих буулгах, шугам хоолойгоор шахах технологийн үндсэн үйл ажиллагааг ажиллагааг гүйцэтгэх насос;

-Төмөр замын цистерн, сав, хэмжин савлагчийг цэвэрлэх, торх, болон жижиг саванд савлах, газрын тосны агуулахын дотор шахах г.м туслах ажиллагааг гүйцэтгэх насос;

Тайлбар: Технологи болон бусад шаардлагыг хангаж байгаа үед ачааны насосыг туслах ажиллагаанд ашиглаж болно.

6.4.2. Насосны агрегатын төрлийг газрын тосны бүтээгдэхүүний зэврэлтийн ба физик химийн шинж чанар, ачих буулгах нормын гүйцэтгэлийг хангах, түүнчлэн цахилгаан хангамж, ба дэлбэрэх аюултай бүсийн ангилал зэргээс хамааруулан сонгох ёстой.

6.4.3. Хавсралт 2 т заасан температуртай үед 300∙10-6 м2/с –ээс бага зууралдлагатай газрын тосны бүтээгдэхүүнийг шахахын тулд далбаат ба эзэлхүүнт насосыг, 300∙10-6 м2/с-ээс их зууралдлагатай газрын тосны бүтээгдэхүүнийг шахахын тулд эзэлхүүнт насосыг ашиглана.

Тайлбар:

1. Хялбар асах ба бага зууралдлагатай, шатамхай газрын тосны бүтээгдэхүүнийг шахахын тулд үндсэн ба туслах ажиллагааг гүйцэтгэх нөхцөлтэйгээр цахилгаан дамжуулагчтай поршент насосыг хэрэглэхийг зөвшөөрнө.

2. Хялбар асах ба бага зууралдлагатай, шатамхай газрын тосны бүтээгдэхүүнийг шахахад цахилгаан эрчим хүч байхгүй нөхцөлд уурын поршент насосыг ашиглахыг зөвшөөрнө.

6.4.4. Төмөр замын цистернд ачих буулгахад зориулсан насосны хүчин чадлыг маршрутын жингийн нормоос эсвэл нэг ачилтын цистерний тоо ба насосны жигд бус ачааллын 1.5-тай тэнцүү илтгэлцүүрийг тооцсон ачих буулгах ажлын тооцоот норматив хугацаа зэргийг бодолцож сонгоно.

6.4.5. Насосны шаардлагатай түрэлтийн хэмжээг жилийн хамгийн хүйтэн үеүүдэд технологийн үйл ажиллагааг найдвартай хангаж байхаар тооцсон гидравлик тооцооны үндсэн дээр тогтооно.

6.4.6. Хялбар асах болон, шатамхай шингэнийг ачих хурдны аюулгүйн дээд хязгаарт багтаан ачихын тулд насосны сорох хоолой дахь газрын тосны бүтээгдэхүүнийг /перепуском части/ суллах замаар хангана.

Суллаж байгаа /перепускаемого/ газрын тосны бүтээгдэхүүний хэмжээ нь насосны техникийн үзүүлэлтээс хамаарах ба ачилтын үед шахах шугам хоолой, эстакадын коллекторт автоматаар тогтмол даралтын барьж байх нөхцөлөөр тодорхойлогдоно.

6.4.7. Өндөр зууралдлагатай, царцамтгай газрын тосны бүтээгдэхүүнийг ачихдаа төмөр замын цистерний тоо ба ачилт хийж байгаа эстакадын коллекторт газрын тосны бүтээгдэхүүний эзэлхүүний 30 хувь зайлшүй эргэлдэх байдлыг хангахаар шахах насосны бүтээмжийн ачилтын хэвийн хугацааг тогтооно.

6.4.8. Насос станцад газрын тосны бүтээгдэхүүний төрөл (6-р хавсралтанд заасны дагуу) тус бүрт зориулсан шугам хоолойд насосны төхөөрөмжийг суурилуулж газрын тосны бүтээгдэхүүний шүүрлийг цуглуулах төвлөрсөн системийг төлөвлөнө.

6.4.9. Хялбар ноцох, бага зууралдлагатай (лв и мвг) газрын тосны бүтээгдэхүүний насосны төхөөрөмжийн техникийн үзүүлэлт нь шаардлагад нийцсэн мөн ашиглалтын зааврын шаардлагыг хангах тохиолдолд саравч бүхий зориулалтын талбайд насоснын төхөөрөмжийг суурилуулна.

Өндөр зууралдлагатай, устай, царцдаг газрын тосны бүтээгдэхүүний насосны төхөөрөмжийг барилгын гадна суурилуулах тохиолдолд халаах төхөөрөмж суурилуулж, шаардлагатай бол дулаална.

6.4.10. Газрын тосны бүтээгдэхүүнийг сорох нөхцлийг хангах зорилгоор агуулахын шугам хоолойн системийн хамгийн нам дор цэгт насосыг суурилуулна.

6.4.11. Насос станцын барилга дотор суурилагдах хамгийн хүнд насос, тоног төхөөрөмж, тоноглолыг даахуйц даацын өргүүрийн төхөөрөмжийг байрлуулна. Энэ төхөөрөмжийн ажиллагаа нь тэсрэх аюултай орчны төрөл, ангилалд нийцсэн байна.

Задгай тавцан, саравчинд байрлах насос, тоног төхөөрөмжийг автокранаар суурилуулна.

6.4.12. 0,5т хүртэл жинтэй ачааг өргөж шилжүүлэхэд зөөврийн ачаа өргөгч, эсвэл дам нуруу /монорельс/, хөдөлгөөнт гар таль;

0,5-2 т жинтэй ачаанд – хөдөлгөөнт цахилгаан таль бүхий дам нуруу;

2-5 т жинтэй ачаанд – дүүжин гүүрэн кран;

5-аас дээш жинтэй ачаанд –дүүжин болон тулгууртай гүүрэн краныг ашиглана.

6.4.13. 1 -2 ангиллын газрын тос, түүний бүтээгдэхүүний агуулахын насос станцын барилга дотор тогтмол ажилчин байрлаж насосны тоног төхөөрөмжид ажил үйлчигээ эрхлэхгүй байхаар тооцоолж автомат хамгаалалтын тоног төхөөрөмжөөр хангана.

7. Газрын тос, түүний бүтээгдэхүүний тоо, хэмжээг хэмжих

7.1. Холбогдох стандартын шаардлага хангасан тооцооны нарийвчлалтай, худалдааны шаардлагад нийцсэн /тооцоолон бодох/ хэмжих хэрэгслийг дараах байруудад байрлуулна: Үүнд.

- Төмөр замын цистерн, автоцистерн ба усан онгоцноос (газрын тос боловсруулах үйлдвэрээс шугам хоолойгоор, дамжуулах шугам хоолойн салаалсан хэсэгт) газрын тосны бүтээгдэхүүнийг хүлээн авах;

- Төмөр замын цистерн, автоцистерн ба усан онгоцонд газрын тосны бүтээгдэхүүнийг ачих, дамжуулах шугам хоолойгоор түгээх болон жижиглэн савлах

Автоматжуулалтын бодлого, чиглэлд нийцүүлж, технологи-хяналтын шуурхай хэрэгсэлийг газрын тосны бүтээгдэхүүний хэмжилт, тооцоолол гүйцэтгэдэг байранд байрлуулна.

Тайлбар: Газрын тосны бүтээгдэхүүнийг хүлээн авах, хадгалах, ачих үйл ажиллагаанд бүтээгдэхүүний тоо хэмжээг тооцоолох боломжтой удирдлагын системтэй техник хэрэгсэл ашиглаж байгаа тохиолдолд газрын тосны бүтээгдэхүүний тоо хэмжээг худалдан борлуулахад хэмжилтийн тусгай хэрэгсэл төлөвлөхгүй.

7.2. Худалдааны тооцоо бүртгэлийн системд шууд жигнэх хэмжилтийн аргыг хэрэглэнэ. Автомат нягт хэмжигч бүхий хүндийн болон эзлэхүүний тоолуур хэрэглэж бүтээгдэхүүний жинг шууд бус аргаар тодорхойлж болно.

7.3. Газрын тосны бүтээгдэхүүнийг хадгалах явцад хэмжилт хийхдээ тунасан ус болон бүтээгдэхүүний массыг хэмжих боломжийг хангах, савны хийн орон зайн битүүмжлэлийг алдагдуулахгүй байх хэмжих хэрэгсэлтэй автомат системээр гүйцэтгэнэ.

7.4. Жилд 50-500 мян.т ба түүнээс дээш ачаа эргэлттэй газрын тосны бүтээгдэхүүний агуулахад төмөр замын цистернээс ачаа ачиж, буулгах үед газрын тосны бүтээгдэхүүний массыг бүртгэх, ачааны бичиг баримтыг бүрдүүлэхдээ автомат системтэй төмөр замын жинг хэрэглэх нь тохиромжтой.

Тайлбар:

1. Жилийн 50-100 мян. т ачаа эргэлттэй газрын тос, түүний бүтээгдэхүүний агуулахад ачааны бичиг баримтыг автоматаар бүрдүүлэхгүй байж болно.

2. Төмөр замын болон автомашины даац тодорхойлох жингийн даац нь тухайн пунктын үйлчлүүлэх хамгийн их даацтай цистерний жинг хэмжих /бохир/ боломжтой байна.

7.5. Худалдааны зангилгааны тооцооны бүтцэд:

- Хэмжих шугам –ажлын ба нөөцийн

-Бүтээгдэхүүний зарлагын тоолуурыг шалгахад зориулсан суурин ба хөдөлгөөнт сорьцын хэрэгсэл- Поршент хоолойн тоног төхөөрөмж

- Тооцооны зангилгааны ажлын зарчмыг хянах хэрэгсэл ба багаж

- Хэмжилтийн үр дүнг бүртгэх, хадгалах, шалгах төхөөрөмж

- Туслах тоноглол – шүүр, битүүмжлэлийн 1-р ангиллын шаардлагыг хангасан хаалт арматур г/м;

Шуурхай хэмжилт ба тооцооны зангилгааг хяналтын хэмжих хэрэгслээр (тоолуураар) тоноглоно.

7.6. Бүтээгдэхүүний зарлагын тоолуурын төрөл, хэмжээ ба ажлын хэмжилтийн шугамын тоог насосны хүчин чадлын 30-100% хүртэлх хүрээнд, хэмжилтийн өгөгдсөн нарийвчлалыг хангах нөхцлөөр тодорхойлно. Буулгах онгоцонд (далай тэнгис, гол мөрний) ачих, буулгах үед тоолуур нь насосны хүчин чадлын 10-100% -ийн хүрээнд ажиллах шаардлагатай.

7.7. Газрын тос, түүний бүтээгдэхүүний урсгал тус бүрийн хурдыг хэмжихийн тулд холбогч тохируулгын шугаман дээр 4-өөс ихгүй тоолуур байрлуулна. Нөөцийн хэмжилтийн шугамын тоог ажлын хэмжилтийн шугамын тооны 50%-иас багагүй байх ба тэдгээрийн нийт тоо нь 10-аас хэтрэхгүй байна.

7.8. Хэмжилт хийгдэж байгаа шугам ба тоолуур ижил диаметртэй байна. Тоолуурын өмнө ба хойно зориулалтын шулуутгагч угсарна.

Шугамын урсгал шулуутгагчгүй үед тоолуурын өмнө тоолуурын голчоос 15 дахин урт, тоолуурын дараа тоолуурын голчоос 5 дахин урт хэмжээтэй шулуун хоолой байхаар төлөвлөнө. Тоолуурын өмнө ба хойно төлөвлөсөн уг хоолойн голч нь тоолуурын голчтой ижил байна.

7.9. Газрын тосны бүтээгдэхүүний зарлагын шугамын даралтын хэмжээг хэмжилтийн зангилгааны ажлын бүх горимд 0.3МПа-аас багагүй байхаар тооцоолж төлөвлөнө.

8. Газрын тос, түүний бүтээгдэхүүнийг халаах

8.1. Өндөр зууралдлагатай, амархан царцамтгай газрын тосны бүтээгдэхүүнийг буулган хадгалах хугацаа ба физик-химийн шинж чанарыг үндэслэн, 600х10-6 м2/с –ээс ихгүй кинематик зууралдлагатай болтол халаана.

8.2. Дулаан зөөгчөөр усны ханасан уур эсвэл халуун усыг ашиглана. Энэ үед дулаан зөөгч нь газрын тосны бүтээгдэхүүнд холилдсон тохиолдолд бүтээгдэхүүний чанарт нөлөөлөхгүй байна. Дээрх дулаан зөөгч байхгүй тохиолдолд өндөр зууралдлагатай, амархан царцамтгай газрын тосны бүтээгдэхүүнийг халаахын тулд зохих үндэслэлээр цахилгаан халаагуур /цахилгаан грелк, халаагч кабель/ хэрэглэж болно.

8.3. Зууралдлага өндөртэй газрын тосны бүтээгдэхүүний (мазутын төрөл) халаах температур нь 900С ээс ихгүй, харин тосны хувьд 600С-ээс ихгүй байна.

Халаах температур нь битүү тигель дотор газрын тосны бүтээгдэхүүний уурын дөл үүсэх температураас 250С ээс багагүй байна.

Газрын тосны бүтээгдэхүүний тунах үеийн температур нь шахах температураас 20-250С -ээр (хавсралт2) их байна.

8.4. Суурин уурын халаагчаар газрын тосны бүтээгдэхүүнийг халаах үед ханасан уурын даралт 0.4 МПа –аас хэтрэхгүй, зөөврийн уурын халаагч 0.3 МПа –аас хэтрэхгүй байна.

Газрын тосны бүтээгдэхүүний температур нь 60°С –ээс хэтрэхгүй технологийн шугам хоолойг уурын шугамаар, харин 1.3 МПа хүртэл даралттай зууралдлага өндөртэй хялбар царцах газрын тосны бүтээгдэхүүнийг 150°С температуртай халуун усаар халаана. Цахилгаан халаагуур хэрэглэсэн үед цахилгаан халаагч нь тэсэрч дэлбэрэх аюулгүйн шаардлагыг хангасан байх ба газрын тос, түүний бүтээгдэхүүний хэм ба түвшин нь зөвшөөрөгдөх хязгаарт хүрсэн үед автоматаар салгагдахаар төлөвлөнө.

8.5. Саван дах газрын тосны бүтээгдэхүүнийг суурин халаагч эсвэл ханасан уур, халаасан усыг ашигласан эргэлттэй халаагч төхөөрөмжөөр халаана.

8.6. Газар дээр байрлалтай, дулаалгатай нэг маягийн саван дахь газрын тосны бүтээгдэхүүнийг 0.4 МПа даралттай ханасан уураар халаах дулаан техникийн тооцоонд ашиглах үндсэн өгөгдлүүдийг хавсралт 7-д тусгав.

8.7. Зууралдлага өндөртэй газрын тосны бүтээгдэхүүнийг төмөр замын цистерн, автоцистернд эсвэл торхонд ачих тохиолдолд нэг ээлжийн, эсвэл нэг өдрийн борлуулалттай тэнцэх хэмжээний багтаамжтай саванд хэсэгчлэн халаахаар халаах төхөөрөмж төлөвлөнө.

8.8. Төмөр замын цистернээс зууралдлага өндөртэй газрын тосны бүтээгдэхүүнийг эргэлтийн аргаар халааж буулгах төмөр замын эстакадын гадна байрлах дулаан солилцуурын суурин төхөөрөмжийг ашиглана.

Жилд 50 мянган тонн хүртэл ачаа эргэлттэй газрын тосны бүтээгдэхүүний агуулахад зөөврийн, уурын эсвэл цахилгаан халаагч түүнчлэн галын аюулгүй ажиллагааны шаардлага хангасан бусад төрлийн халаагчаар газрын тосны бүтээгдэхүүнийг халаахыг зөвшөөрнө.

8.9. Төмөр замын эстакад дээрх цистерны газрын тосны бүтээгдэхүүнийг зөөврийн халаагчийн тусламжтайгаар халаах үед цистерн тус бүрт ханасан уур өгөх коллектор ба хаалт арматурыг төлөвлөнө. Уурын өгөх, буцах шугамын жийрэг БНбД 3.05.03-95-н шаардлагыг хангасан байна.

8.10. Зөөврийн ба суурин халаагчийн уурын буцах шугам агуулах доторх төв буцах шугамтай холбогдсон байна.

Газрын тос, түүний бүтээгдэхүүнээр бохирлогдсон, чанарын шаардлага хангахгүй конденсатыг хөргөөд үйлдвэрлэлийн ариутгах татуурга руу нийлүүлнэ.

8.11. Зууралдлага өндөртэй газрын тосны бүтээгдэхүүнийг хүлээн авах, хадгалах, ачих шугам хоолойг цахилгаан халаагуур ашиглан халаах тохиолдолд аюулгүй ажиллагааны шаардлагыг бүрэн хангаж байхаар төлөвлөнө. Энэ үед халаах системд дулаан тохируулагчийг төлөвлөнө.

8.12. Технологийн хэрэгцээнд зориулж усны ханасан уур, халуун усыг дулааны эх үүсвэр болгож ашигладаг газрын тос, түүний бүтээгдэхүүний агуулахын халаалтын систем болон технологийн талбайг угаахад халсан конденсатыг ашиглана. Энэ тохиолдолд халуун усны жигд бус хэрэглээг нөөцлүүр сав ашиглах замаар тэнцвэржүүлнэ.

8.13. Жилд дулаан улирал байдаггүй 500 өргөргөөс урагш орших орон нутагт байрлах газрын тос, түүний бүтээгдэхүүний агуулахад халаалт дулаан зөөгч нь халуун ус, нарны энергийн эсвэл бие даасан дулааны эх үүсвэр төлөвлөхийг зөвшөөрнө.

8.14. Барилга байгууламжуудыг бүлэглэн, нэгдсэн нэг технологийн үйл ажиллагаа болгон газрын тос, түүний бүтээгдэхүүний агуулахын үйлдвэрлэлийн хэрэгцээнд зарцуулах эрчим хүчний (түлш, хий, дулаан, цахилгаан эрчим хүч) нөөцийг тооцож төлөвлөнө.

9. Ажилласан газрын тосны бүтээгдэхүүн тос

9.1. Ачих буулгах технологи

9.1.1. MNS 3995:2010-н шаардлагад нийцсэн ажилласан газрын тосны бүтээгдэхүүнийг хүлээн авах ажлыг дараах тусгай бүлгүүдээр гүйцэтгэнэ.

—Хөдөлгүүрийн тос (ММО)

—Үйлдвэрлэлийн тос (МИО)

—Ажилласан газрын тосны бүтээгдэхүүний холимог (СНО)

Газрын тос, түүний бүтээгдэхүүнийг автоцистернд ба жижиг саванд савлах ажлын бүсэд ажилласан тосыг хүлээн авах цэгийг байрлуулна.

Хүлээн авах цэг нь торх халаах камер, сав, насос станц, ачих төхөөрөмж, түүнчлэн механикжуулсан ачааны хэрэгслээр тоноглогдсон торх хураах тавцантай байна.

Тайлбар: Хөдөлгүүрийн ба үйлдвэрлэлийн ажилласан тосыг дахин боловсруулах газарт, ажилласан газрын тос, түүний бүтээгдэхүүний хольцыг дамжуулан боловсруулах газарт өгнө.

9.1.2. Дахин хүлээн авсан устай тосыг үйлдвэрт халаагчтай тусгай саванд хольцыг задалж усыг ялгах зорилгоор боловсруулалтанд оруулна.

9.1.3. Торх халаах камерийн нэвтрэн өнгөрүүлэх чадвар ба ачааны тавцангийн хэмжээ нь торхонд ажилласан газрын тос, газрын тосны бүтээгдэхүүнийг хоногт савлах хамгийн их хэмжээг хангасан байна.

9.1.4. Ажилласан газрын тос, газрын тосны бүтээгдэхүүнийг хүлээн авах савыг бүлэг тус бүрт төлөвлөх бөгөөд зайлшгүй шаардлагатай үед тосыг дангаар нь тусад нь саванд хадгалж болно.

9.1.5. Хөдөлгүүрийн ажилласан тосыг хадгалах савны багтаамжийг тодорхойлохдоо сарын хамгийн их борлуулалтын 35%-иар, үйлдвэрлэлийн ажилласан тосны савны багтаамжийг сарын хамгийн их борлуулалтын 50%-иар тооцно.

Ажилласан газрын тос, түүний бүтээгдэхүүний холимогийн бүлэгт зориулсан савны багтаамжийг өнгөрсөн 2-3 жилд хуримтлагдсан тосны бодит хэмжээгээр тодорхойлно.

Ажилласан газрын тос, түүний бүтээгдэхүүнийг улирлын чанартай хүлээн авах агуулахын савны багтаамжийг улирлын эргэлтээр тодорхойлно.

Тайлбар: Бүлэг тус бүрд жилд 10 т –оос бага ажилласан газрын тос, түүний бүтээгдэхүүн ирдэг агуулахад бүтээгдэхүүнийг торхонд хүлээн авах, хадгалах, ачихыг зөвшөөрнө.

9.1.6. Ажилласан газрын тос, түүний бүтээгдэхүүний хувьд бүлэг тус бүрт 75 м3–ээс ихгүй багтаамжтай, 2-оос цөөнгүй тооны хэвтээ сав төлөвлөнө.

Тайлбар: Ажилласан газрын тос, түүний бүтээгдэхүүний дахин боловсруулалт, цэвэрлэгээ гүйцэтгэгдэж агуулахад тосны төрөл тус бүрт тусгай савыг байрлуулахаар төлөвлөнө.

9.1.7. СНО бүлэгт зориулж савыг хялбар шатах шингэнд зориулсан, тунадас ба усыг зайлуулах, халаах төхөөрөмжөөр тоноглоно.

9.1.8. Ажилласан газрын тос, түүний бүтээгдэхүүний буулгахад нь хэсэг тус бүрээр гэхдээ нэг тээврийн нэгжийн даацаас багагүй (төмөр замын болон авто цистерн, торх) хэмжээгээр ганцаарчилсан ачих төхөөрөмжөөр гүйцэтгэгдэнэ.

ММО ба МИО бүлгийн хувьд шугам хоолойг бүрэн суллах нөхцөлтэйгээр нэг шугам хоолойгоор дараалан ачихыг зөвшөөрнө.

9.1.9. Ачих буулгах үйл ажиллагааны үед ажилласан газрын тос, түүний бүтээгдэхүүний температур түүний уурын дөл үүсэх температураас 150С-ээр багагүй хэмээр бага байна.

9.1.10. Аюулгүй ажиллагааны шаардлагыг хангасан нөхцөлд торхонд савлаж буй ажилласан газрын тос, түүний бүтээгдэхүүнийг 0.05-0.1МПа –аас ихгүй задгай уураар халааж болно.

9.2. Дахин боловсруулах ба цэвэрлэх

9.2.1. Моторын ба үйлдвэрийн ажилласан тосны дахин боловсруулалт болон цэвэрлэгээг, жилд ирж буй ажилласан газрын тосны бүтээгдэхүүн нь дахин боловсруулах төхөөрөмжийн нэрлэсэн хүчин чадлын 80-иас багагүй хүчин чадлаар ачааллах нөхцөлд газрын тосны бүтээгдэхүүний агуулахад гүйцэтгэж болно.

9.2.2. Гал.2.М зуухны түлшинд зориулсан зарлагын савны эзлэхүүнийг өдрийн хэрэгцээгээр тооцно. Гэхдээ мазут хадгалахад 5 м3-ээс ихгүй: хөнгөн түлшинд 1м3-ээс ихгүй байна.

9.2.3. Ажилласан ба дахин боловсруулсан газрын тос, түүний бүтээгдэхүүнийг тус тусынх нь насосоор шахна.

9.2.4. Дахин боловсруулах төхөөрөмжийн хаягдлыг (шүүгдсэн материал, реагент) "Хортой үйлдвэрийн хаягдлыг булж устгах, тосгүйжүүлэх, тээвэрлэх, цуглуулах журам" болон холбогдох эрүүл ахуйн дүрмийн дагуу зайлуулна.

Дахин боловсруулах төхөөрөмжийн хаягдлын чанар, тоо хэмжээний үзүүлэлт тосыг дахин боловсруулахаар сонгосон арга технологоос хамааруулна.

10 Хүрээлэн байгаа байгаль орчныг хамгаалах арга хэмжээ

10.1. Газрын тос, түүний бүтээгдэхүүний агуулах, обьектууд, технологийн барилга байгууламжууд нь хүрээлэн буй байгаль орчинд хорт бодис ялгаруулах эх үүсвэр болдог тул суурьшлийн газрын эрүүл ахуйн, хамгаалалтын бүсээр зааглана.

Эрүүл ахуй хамгаалалтын бүсийн хэмжээг жилийн дундаж салхины чиглэл бохирдсон атмосферийн агаарын оршиж буй орчинг тооцоолсон, хаягдлын эх үүсвэр тус бүрээс атмосферт хаягдаж буй хорт хаягдлын бүтцэд орж буй бохирдуулагч бодис тус бүрийн концентрацын хэмжээ үндсэлэн тодорхойлно.

Энэ үед энэ бүсийн газрын гадарга дахь хорт бодисын хэмжээ нь зөвшөөрөгдөх хязгаарын хэмжээнээс хэтрэхгүй байна. Байгууллагын эрүүл ахуй, хамгаалалтын бүсийн хил хязгаарыг эрүүл ахуй, төлөвлөлтийн холбогдох норматив бичиг баримтанд нийцүүлэн тогтооно. Эрүүл ахуйн хамгаалалтын бүс, түүний хэсгийг, байгууллагыг өргөтгөхөд зориулсан нөөцийн нутаг дэвсгэрт хамааруулахгүй.

10.2. Газрын тос, түүний бүтээгдэхүүний агуулахын зураг төслийн өмнөх, бичиг баримтын бүрдэлд (материалын сонголт, байрлал, техник эдийн засгийн үндэслэл, техникийн шинэчлэл, сэргээн засварлах ба шинээр барих барилгын зураг төсөл) барилга барих, өргөтгөх, шинэчлэн засварлах, техникийн өөрчлөлт хийх, төлөвлөсөн үйл ажиллагааг биелүүлэхтэй холбоотой бүх алдагдал ба ашгийг бүх талаас нь иж бүрдлээр судлах, хүрээлэн байгаа байгаль орчинд үзүүлэх сөрөг нөлөөг багасгах ба арилгах зорилгоор экологийн үндэслэлийг судлахад боловсруулан материалууд хамаарна. Зураг төслийн өмнөх экологийн үндэслэлийн материалын бүтэц ба хэмжээг "Байгаль орчны ерөнхий үнэлгээ"-ний шаардлагаар тодорхойлно.

10.3. Байгаль хамгаалах иж бүрэн арга хэмжээ болон байгаль орчинд учруулсан хор хөнөөлийг бүрэн арилгах арга хэмжээг байгаль орчинд нөлөөлөх нөлөөллийн "Байгаль орчны нарийвчилсан үнэлгээ"-ний үр дүнд үндэслэн тодорхойлно.

10.4. Байгаль орчинд учруулсан хор хохирлыг арилгах ажлыг хаягдал доторх хорт бодисын тархалтын нөхөн төлбөр болон байгалийн нөөц ашигласаны төлбөрөөр барагдуулна.

10.5. Газрын тос, түүний бүтээгдэхүүний агуулахын барилга байгууламж, обьектоос агаарт хаягдаж буй бохирлогдсон бодисын зөвшөөрөгдөх хязгаарыг төлөвлөлтийн үе шатанд холбогдох норматив баримт бичгийн шаардлагад нийцүүлэн тодорхойлно.

10.6. Агаарыг нүүрс-устөрөгчийн бохирдлоос хамгаалахын тулд газрын тос, түүний бүтээгдэхүүнийг ачих, буулгах үеийн алдагдлыг багасгахуйц шийдлээр төлөвлөнө.

10.7. Үйлдвэрийн хаягдлыг (газрын тос, түүний зутан, хими усан цэвэрлэгээний зутан) халдваргүйжүүлэх ба дахин ашиглана. Техникийн шийдлийн сонголтыг орон нутгийн нөхцөл, хаягдлын тоо хэмжээг үндэслэн тогтооно. Хаягдлыг дахин боловсруулах технологи байхгүй үед булаж устгана.

Савны цэвэрлэгээнээс үүссэн хаягдлын чанарын үзүүлэлтүүдийг:

Нягт 1.01т/м3; усны агууламж 70%; механик хольцын агууламж-26%; газрын тос, түүний бүтээгдэхүүний агууламж 4%-иар авна.

Савыг цэвэрлэх усны хувийн зарцуулалтыг 1000т ачаа эргэлтэнд 0.6-0.4 м3-ээр авна. Цэвэрлэх байгууламжид үүссэн газрын тос, түүний бүтээгдэхүүний зутангийн бүтэц нь дараах үзүүлэлтүүдээр тодорхойлогдоно. Үүнд: нягт нь 1.01 т/м3 , усны агууламж 63+30%, механик хольцын агууламж 30…40%, газрын тос, түүний бүтээгдэхүүний агууламж 7…30% байна.

10.8. Технологийн байгууламж болон шугам хоолойн гэмтлийн үед газрын тос, түүний бүтээгдэхүүн асгарах тохиолдолд тэдгээрийг цуглуулах арга хэмжээг зураг төсөлд төлөвлөнө. (далан, ус үл нэвтрүүлэх хучаас, төлөвлөлт) Ослын үед асгарсан газрын тос, түүний бүтээгдэхүүнийг үйлдвэрийн ариутгах татуурга, цэвэрлэх байгууламжинд нийлүүлэхийг хориглоно.

10.9. Ачих төхөөрөмж нь ачилтын явцад асгарсан газрын тос, түүний бүтээгдэхүүний үлдэгдлийг цуглуулах, дусал баригч, шүүлтүүрийн системээр тоноглогдсон байна.

10.10 Газрын тос, түүний бүтээгдэхүүний агуулахын барилгын зураг төсөлд ачих буулгах төхөөрөмж, эстакадын талбай, нөөцийн савыг ус хангамжийн эргэлтийн систем болон цэвэрлэсэн усыг дахин ашиглаж угаахаар төлөвлөж болно.

Дээр дурдсан зорилгоор ашиглах цэвэрлэсэн усны чанарын шаардлага нь:

Газрын тос, түүний бүтээгдэхүүний агууламж -20мг/л

Хуурай бодисын агууламж -20мг/л

БПК пол 15-20

РН 7-8 байх ёстой.

Газрын тос, түүний бүтээгдэхүүний агуулахын 1000 т ачаа эргэлтэд ус хэрэглэх ба зайлуулах өргөтгөсөн норм

Хүснэгт 11

Байгууллага	Усны жилийн дундаж зарцуулалт			Урсацын жилийн дундаж зарцуулалт			Буцаан ашиглахгүй хаягдал
	Бүгд	Түүний тоонд		Бүгд	Түүний тоонд
	Бүгд	Ундны усны хэрэгцээнд	Үйлдвэрийн усны хэрэгцээнд	Бүгд	Үйлдвэрийн	Ахуйн
1.Дамжин өнгөрөх газрын тос, түүний агуулах ачаа эргэлт нь : мян т
100 хүртэл	155.3	91.8	61.5	127.2	49.2	78.0	26.1
100-500	153.3-129.5	91.8-40.1	61.5-89.4	127.2-96.6	49.2-62.5	78.0-34.1	26.1-32.0
500-1000	129.5-208.6	40.1-22.9	89.4-185.7	96.6-217.3	62.5-197.9	34.1-19.4	32.9-8
1000-5000	208.6-96.26	22.9-8.16	185.7-88.1	217.3-108.4	197.9-101.9	19.4-6.5	8.7-12.0
5000-10000	96.26-66.8	8.16-5.1	88.1-61.7	108.4-92.4	101.8-88.5	6.5-4.1	12.14-2
2.Хувиарлах газрын тос, түүний агуулах, ачаа эргэлт нь: мян т
30 хүртэл	214	34.0	180.0	56.0	27.0	29.0	158
30-60	214-152.0	34-42	180-110	56.0-67.7	27.0-52.0	29.0-35.7	158-84.3
60-100	152-136	42-51	110-85	67.7-101.3	52.0-68.0	35.7-33.3	84.3-34.7
100-300 ба их	136-103	51-35	85-68	101.3-84.2	68.0-54.4	33.3-29.8	34.7-18.8

Тайлбар: газрын тос, түүний бүтээгдэхүүний агуулахын 1000 т ачаа эргэлтэнд ус, урсацын усны жилийн дундаж зарцуулалтыг тодорхойлов.

10.11 Усан замын газрын тос, түүний бүтээгдэхүүний агуулахад далай тэнгисийн, гол мөрний усанд газрын тос, түүний бүтээгдэхүүн орохгүй байхаар төлөвлөнө.

Ослын үед газрын тос, түүний бүтээгдэхүүн усыг бохирдуулахгүй байхын тулд усны гадаргад газрын тос, түүний бүтээгдэхүүнийг цуглуулах, хязгаарлах, (хөвмөл бохирдолын хориг, газрын тос, газрын тосны хог цуглуулагч хөвөгч) баригч төхөөрөмжийг төлөвлөнө.

10.12. Газрын тос, түүний бүтээгдэхүүний агуулахын зураг төсөлд байнгын болон зөөврийн хийн шинжилгээний багажны тусламжтайгаар агуулахын нутаг дэвсгэрийн газрын гадарга дээр ба ажлын бүсэд хийн тогтмол хяналт тавих системийг төлөвлөнө.

10.13. Газрын ус ба хөрсийг хамгаалахын тулд газрын тос, түүний бүтээгдэхүүний үйл ажиллагаа гүйцэтгэгдэж буй бүх хэсэгт ус нэвтрүүлдэггүй хучилт ба шүүрлийн эсрэг тусгаарлах хальс, ажиглах цооног төлөвлөнө.

11. Технологийн үйл ажиллагааны /процесс/-ны удирдлага ба хяналт, автоматжуулалт

11.1. Технологийн үйл ажиллагааны автоматжуулалтын түвшин, цар хүрээ, автоматжуулах шаардлагыг 11-р хавсралтад тусгасан зөвлөмжийг удирдлага болгон тодорхойлно. Үүнд:

-Хүлээн авах, ачих, хадгалах технологийн үйл ажиллагааны удирдлага ба хяналт;

-Газрын тос, түүний бүтээгдэхүүний тоо хэмжээг эзлэхүүн болон урсгалаар тооцоолох хэмжих системээр тоноглох;

-Технологийн тоноглолуудын аюулгүй ашиглалт, ослын нөхцөл байдыг цаг тухайд нь тодорхойлж илрүүлэх, түүнийг хязгаарлах нөхцөл бий болгох;

- Галын аюулгүй ажиллагаа ба хүрээлэн буй орчныг хамгаалах зэрэг нөхцлүүдийг хангана.

11.2. Газрын тос, түүний агуулахын технологийн үйл ажиллагааны хяналт ба удирдлагын системийг төвлөрсөн нэг цэгээс оператор, эсвэл диспетчер удирдахаар зохион байгуулна.

12 Холбоо ба дохиолол

12.1. Газрын тос, түүний бүтээгдэхүүний агуулахын үйл ажиллагааг шуурхай удирдан зохион байгуулахын тулд доорхи төлөвлөлтүүдийг хийнэ. Үүнд:

-Хотын автомат телефон холбоо, АТС;

-Байгууллага нэгжийн дотоодын холбоо АТС;

-Диспетчерийн холбоо;

-Хуваарилах хайлтын холбоо;

-Радиожуулалт;

-Галын дохиолол зэрэг багтана. Захиалагчийн зургийн даалгавар, мөрдөгдөж буй нормд нийцүүлэн газрын тос, газрын тосны агуулахад:

-харуул хамгааллын дохиолол;

-цагжуулалтын системийг төлөвлөнө.

Шаардлагатай бол бусад төрлийн дохиолол, холбоог нэмж төлөвлөж болно.

12.2. Газрын тос, түүний бүтээгдэхүүний агуулах нь суурин утасны хамгийн ойр орших холбооны зангилаатай, төмөр замын станцтай, гол мөрөн, далай тэнгисийн усан зогсоолтой (ачих буулгах ажилбартай бол) түүнчлэн ойролцоох хүн ам оршин суудаг газрын онцгой байдлын албатай, эсвэл онцгой байдлын албаны шуурхай удирдлагын төв /101,105/-тэй шууд телефон холбоогоор холбогдсон байна.

12.3. Байгуулгын дотоодын АТС, автомат холбох хэрэгслүүдийг төлөвлөснөөр газрын тос, түүний бүтээгдэхүүний агуулахын ажиллагсад нь өөр хоорондоо харилцах холбооны хэрэгслээр хангагдсан байна. Байгууллагын дотоод холбооны АТС, автоматаар холбох хэрэгслийн багтаамж, нэр төрөл, тоо хэмжээг зураг төсөлд тусгаж өгнө.

12.4. Газрын тос, түүний бүтээгдэхүүний агуулахын удирдлагын холбооны хэрэгсэлд зориулж байгууллагын дотоод АТС, чанга ярих хэрэгсэл, түүнчлэн хурал зөвлөлгөөний үед нэгэн зэрэг хэд хэдэн хэрэглэгчтэй холбогдох боломжтой холбооны хэрэгсэл төлөвлөх нь тохиромжтой.

12.5. Диспетчерийн холбооны сүлжээ нь:

-Ямарч ажлын байртай 2 талт телефон холбоо;

-Чанга яригч холбоо;

-Хотын АТС -ын 2 талт холбоо;

-Мэдээлийн хэрэгсэл нь хэд хэдэн хэрэглэгчтэй нэгэн зэрэг холбогдох боломжтой байх зэрэг нөхцлөөр хангагдсан байна.

12.6. 1; 2 ангилалын агуулахын газрын тос, түүний бүтээгдэхүүнүүдийг ачих буулгах хэсгүүдийн захиргаа, ИТАжилтнууд нь ачигч, машинист, операторуудтай холбогдох, тэдгээрийн хоорондын яриаг сонсох нөхцлийг хангасан 2 талт чанга яригчаар хангагдсан байх ёстой.

12.7. Телефон аппаратыг эстакадын шатны хажууд суурилуулна. Эстакадын телефон аппаратын тоо нь 2 -оос доошгүй байна.

Холбооны тоноглол нь "Цахилгаан байгууламжийн дүрэм"-ийн дагуу тэсрэх аюултай хольцын төрөл ба бүлгийн орчинд ажиллах шаардлагыг хангасан байна. Мөн тэсрэх аюулын бүсийн гадна тоноглогдож ашиглагдана.

12.8. Газрын тос, түүний бүтээгдэхүүний агуулахын диспетчерүүдийг газрын тос, түүний бүтээгдэхүүн дамжуулагчийн диспетчертэй холбогдох холбоог төлөвлөнө.

12.9. Анхдагч цаг /үндсэн ба нөөцийн/-уудыг холбооны зангилааны өрөөнд, хоёрдогч цагуудыг газрын тос, түүний бүтээгдэхүүний агуулахын объектуудад байрлуулахаар төлөвлөх хэрэгтэй. Суурилуулах цагийн тоог зураг төслөөр тодорхойлно.

12.10. Газрын тос, түүний бүтээгдэхүүний насос станцийн өрөө, хаалтын зангилгаа жижиглэнгээр савлаж хадгалах агуулахын өрөөнүүд, бохир усны насос станцын үйлдвэрийн бохир ус цуглуулах өрөөнүүдэд газрын тос, газрын тосны ууршилтын хэмжээг хэмжих, тэсрэх хольц бүрдэхээс өмнө урьдчилан мэдээлэх төхөөрөмжийг 100 м2 талбайд нэгээс доошгүй байхаар тооцож суурилуулна.

Урьдчилан мэдээлэх төхөөрөмжийг өрөөний агаар дахь газрын тос, түүний бүтээгдэхүүний ууршилтын нягтаас хамааруулж, агаарын хэмийн залруулгыг тооцож байрлуулах ба шалны түвшигээс дээш 0.5м -ээс ихгүй зайд байрлуулна.

12.11. Газрын тос, түүний бүтээгдэхүүний ууршилт 20% -д хүрсэн, эсвэл ууршилт ослын нөхцөл байдлыг бий бологохоор дөл үүсэх аюултай хольц үүсэж болох хамгийн бага утгын 50 хувьд хүрсэн тохиолдолд урьдчилан мэдээлэх төхөөрөмж ажиллаж дуут болон гэрлэн дохиолол өгөх нөхцлийг хангана.

12.12. Үечилсэн ажиллагаатай газрын тос, түүний бүтээгдэхүүний насос станцад нэг урьдчилан мэдээлэх төхөөрөмжид хэд хэдэн цэгээс ээлжлэн агаарын сорьц авахад зориулсан хийн автомат сэлгэх залгуур хэрэглэхийг зөвшөөрнө. Энэ үед цэг бүр дэх шинжилгээний давтамжийн хугацаа 10 минутаас илүүгүй байна.

12.13. Үйлдвэрлэлийн өрөөнүүдийн давтамжийн болон ослын горимоор ажиллаж байгаа агааржуулалтын сорох сэнсний ажиллагааг урьдчилан мэдээлэх төхөөрөмжөөс ирж байгаа анхааруулах дохиоллоос хамаарч автоматаар ажиллахаар төлөвлөнө.

12.14. Хүн байнга сууж ажилладаг өрөөнд урьдчилан мэдээлэх төхөөрөмжийг гарцын дээр, ажилтнууд нь үе үе орж ирдэг өрөөнд урьдчилан мэдээлэх төхөөрөмжийг орох хаалганы дэргэд төлөвлөнө. Бүх өрөөнүүдэд ерөнхий дуут дохиололыг өгөхийг зөвшөөрнө.

12.15. Галын дохиоллын зураг төслийг БНбД 21-03-04, БНбД 21-04-05 –ийн шаардлагад нийцүүлэн боловсруулна.

12.16. Дэлбэрэх аюултай бүсэд байрлуулсан галын дохиоллын гар ажиллагаатай мэдээлэгчийг "Цахилгаан байгууламжийн дүрэм"-ийн шаардлагад нийцүүлэн төлөвлөнө.

Дэлбэрэлтийн хамгаалалтгүй гар мэдээлэгчийг дэлбэрэх аюултай бүсийн гадна

-Хялбар асах шингэнийг ачих буулгах задгай байрнаас 20м-ээс их

-Хялбар асах шингэнтэй савнаас 8 м ээс их

-Хялбар асах шингэн агуулсан хаалттай технологийн тоноглолоос 3м-ээс их

-Дэлбэрэх аюултай бүстэй өрөөний цонх ба хаалганы нүхтэй гадна хананаас 1м зайд байрлуулах ёстой.

Галын дохиололын мэдээлэгчийн угсралтын ажлыг БНбД 21-04-05–д нийцүүлэн гүйцэтгэнэ.

12.17. 1-р ангиллын газрын тос, түүний бүтээгдэхүүний агуулахад зохих шаардлага хангасан үед үйлдвэрлэлийн теле мэдээлэл, хамгаалалын дохиоллыг төлөвлөж болно.

12.18. Усан онгоцны зогсоолын байгууламжийн холбоо ба дохиололыг холбогдох норм ба дүрмийн дагуу төлөвлөнө.

13. Цахилгаан химийн хамгаалалт

13.1. Газар доорхи металл байгууламжийг зэврэлтээс хамгаалах цахилгаан химийн хамгаалалт нь БНбД 3.04.03-90 –ийн шаардлагад нийцүүлэн төлөвлөнө.

13.2. Зарчмын болон схемийн шийдлийн сонголтыг цахилгаан химийн хамгаалалтын үзүүлэлтүүдийн тооцоо, талбайн байгууламжийн цахилгаан химийн хамгаалалтын талаарх мөрдөж буй норматив бичиг баримтыг, эсвэл *Хотын газар доорхи технологийн шугам хоолойг цахилгаан химийн зэврэлээс хамгаалах заавар* -ыг ашиглаж хийнэ.

13.3. Газар доорхи байгууламжийн катодын туйлжуулалтанд зориулж катодын хамгаалалтын цуврал шулуутгагч, түүний тоонд олон сувагт, түүнчлэн төрөл бүрийн протектор, ялангуяа туузан протекторуудыг ашиглана.

Цахилгаан, зэврэлтээс хамгаалж тэнэмэл гүйдэл цуглуулах дернажны төхөөрөмжүүд болон туйлжсан протекторуудыг ГОСТ 16149-70-ын дагуу хэрэглэж болно.

13.4. Төмөр замын цистернд зориулсан ачих буулгах төхөөрөмж ба сав-паркийг төмөр замын цахилгаанжилтын үед хялбар асах ба шатамхай шингэнтэй байгууламжид оч үүсэхээс хамгаалах төлөвлөлтийн талаарх зааварт тусгасан шаардлагуудыг тооцож төлөвлөнө. Энэ үед гаргасан шийдэл нь цахилгаан зэврэлтээс хамгаалах хамгааллын үр ашгийг бууруулахгүй байх ёстой.

13.5. Технологийн тоног төхөөрөмжийн газардуулгатай, эсвэл газардуулгыг протектороор орлуулан хийсэн хасах цэнэгийн туйлжилттай барилга байгууламжуудийг цахилгааны шууд үйлчлэлд орох нөлөөг багасгах арга хэмжээг төсөлд тусгаж өгнө.

Энэ үед 13.6; 13.7 эсвэл 13.8 дугаар заалтуудад тусгасан шаардлагуудыг хангасан байх ёстой.

Хэрэв хасах туйлт хамгаалалтын тооцооны гүйдэл байж болох бодит гүйдлийн хэмжээнээс 5 дахин болон түүнээс дээш байгаа тохиолдолд газар доорхи байгууламжуудад дээрхи хамгаалалтын аргыг хэрэглэлгүйгээр цахилгаан химийн хамгаалалтыг хэрэглэхийг зөвшөөрнө.

13.6. Бүтээц ба тоноглолын газардуулгаас газар доорхи технологийн шугам хоолойг тусгаарлах цахилгаан тусгаарлагч болгон ГОСТ 25660-83-ын дагуу хийгдсэн тусгаарлагч фланц /хавсарга тав/-ыг ашиглах хэрэгтэй. Энэ тохиолдолд тусгаарлагч хавсарга тав нь дэлбэрэх аюултай бүсийн гадна байрлах ёстой ба эсвэл тэсрэлтийн хамгаалалттай нам хүчдэлийн очлуурт цэнэг шавхагчаар дамжуулан цэнэгээ юүлэхээр дэлбэрэх аюултай бүсэд угсрахыг зөвшөөрнө. Цэнэг шавхагчийн ажлын импульсийн хүчдэл нь тусгаарлагч хавсарга тавыг нэвт цохих 50 герцийн давтамжтай хүчдэлийн хэмжээний 50%-иас хэтрэх ёсгүй.

13.7. Трансформаторийн дэд станцийн саармагийн газардуулгын дамжуулагчийн хэлхээ нь цуваа болон зэрэгцээ холболттой цахиуран винтельэн диодуудын цуглуулга /шулуутгах гүүр/-аар тоноглогдсон байх ба богино холбооны гүйдлийг чөлөөтэй нэвтрүүлэх үед газардуулсан /нойлтуулсан/ байгууламжуудын хамгаалалтын чадварыг хадгалж үлдэх ёстой.

Энэ үед диодын цуглуулгын мөр тус бүр 2-оос доошгүй винтельтэй байх ба эдгээр нь өгөдсөн хэлхээний нэг фазын богино холбооны гүйдэлд тогтвортой ажиллахаар сонгогдсон байна.

Газардуулгын цахилгаан хэлхээний сүлжээнд диодын цуглуулгын холболт нь БД 43-101-03-ын ангилал 2-ын шаардлагад нийцэхээр байна.

13.8. Цутгамал протекторуудыг "Цахилгаан байгууламжийн дүрэм"-ийн газардуулгын дамжуулагчид тавигдах шаардлагыг хангаж байгаа нөхцөлд газардуулгын электрод болгон ашиглаж болно

13.9. Тогтмол гүйдлийн катодны станцын тооцооны хүчин чадлыг 10 жилийн ашиглалтын хугацаанд өөрийн нэрлэсэн хүчин чадлын 60%-иас хэтэрхээргүйгээр тооцох ёстой.

Станцын гаргалгаан дээрхи тооцооны хүчдэлийн хэмжээ нь энэ тохиолдолд СКЗ багажны ажлын хүчдэлийн 75%-иас хэтрэхгүй байна.

13.10. Газрын тос, түүний бүтээгдэхүүний агуулахын объектуудын цахилгаан химийн хамгаалалтын кабель утас пластмассан тусгаарлагч ба бүрхүүлтэй байх ёстой. Цахилгаан химийн хамгаалалтын кабелийг өөр зориулалтын кабелийн шугамуудтай нэг суваг, хайрцагт эсвэл шуудуунд хамт байрлуулахыг зөвшөөрнө.

13.11 Цахилгаан химийн хамгаалалтын кабелийн хөндлөн огтлолыг тодорхойлохын тулд катодын хамгаалалтын тоноглолын тоцооны гүйдлийн хамгийн их утгыг 20%-иар нэмэгдүүлж 0,66 кВ-ын хүчдэл ажилладаг АВВГ кабелийн хувьд гүйдлийн нягтралыг 0.4А/мм2 –аас хэтрэхгүйгээр авна.

Хяналтын дамжуулагч нь хөнгөн цагаанаар хийгдсэн, 10мм2 –аас багагүй хөндлөн огтлолын талбайтай байна.

13.12. Хамгаалалтын потенциалыг тодорхойлох хэмжилт хяналтын цэгүүдийг шүүрлийн цэгт, хамгаалж байгаа шугам хоолойн огтолцсон болон чигээ өөрчилж байгаа хэсэгт, анодны газардуулгын бөөгнөрөлд шугам хоолой ойртсон цэгүүдэд, газар доорхи савны тэнхлэг дагуу түүний голчийг 4 дахин авсан зайд байхаар тооцож төлөвлөнө.

Хэмжилт-хяналтын хөрш цэгүүдийн хоорондох зай нь 50м –ээс ихгүй байна.

Хэрэв эдгээр төлөвлөгдсөн цэгүүдийн байрлал дээр катодын станцтай цахилгаан холболт бүхий өөр байгууламжтай бол хяналт-хэмжилтийн цэгийг /катодын хамгаалалтын тоноглолын шүүрүүлийн цэгээс бусад/ төлөвлөхгүй байж болно.

14. Лаборатори

14.1. Газрын тосны бүтээгдэхүүний агуулахад ирсэн, ачсан, хадгалсан газрын тосны бүтээгдэхүүнийг чанарын хяналтаар хангахын тулд, түүнчлэн жилийн ачаа эргэлт нь 20 мян т дээш бүх газрын тосны бүтээгдэхүүний агуулахад хаягдал усан дахь газрын тосны бүтээгдэхүүний агууламжийг тодорхойлохын тулд лабораторийг төлөвлөнө.

14.2. Хүлээн авч шилжүүлэх, хяналтын, бүрэн ба хөндлөнгийн шинжилгээгээр хянах газрын тосны бүтээгдэхүүний чанарын үзүүлэлтүүдийн жагсаалт, эдгээр шинжилгээг хийх баримжаалсан хугацааны зарцуулалтыг 8 ба 9-р хавсралтад тусгав.

14.3. Лабораторийг дараах тоног төхөөрөмжөөр тоноглоно. Үүнд:

- Жилд 100-500 мян т ба түүнээс их ачаа эргэлттэй газрын тосны бүтээгдэхүүний агуулахад холбогдох норматив баримт бичгийн шаардлагын хэмжээнд хүлээн авах шилжүүлэх, хяналтын ба бүрэн шинжилгээ болон хөндлөнгийн шинжилгээ эрхлэхэд зориулагдсан багаж тоног төхөөрөмжөөр

- Жилд 50-100 мян. тонн ачаа эргэлттэй газрын тосны бүтээгдэхүүний агуулахад хүлээн авах шилжүүлэх, хяналтын шинжилгээ ба ажилласан тосны шинжилгээ эрхлэхэд зориулагдсан багаж тоног төхөөрөмжөөр

- Жилд 20-50 мян. тонн ачаа эргэлттэй газрын тосны бүтээгдэхүүний агуулахад хүлээн авах, шилжүүлэх шинжилгээ ба ажилласан тосны шинжилгээ эрхлэхэд зориулагдсан багаж тоног төхөөрөмжөөр

- Жилд 20 мян. тонн хүртэл ачаа эргэлттэй газрын тосны бүтээгдэхүүний агуулахад ачих буулгах газрын тосны бүтээгдэхүүний тоо хэмжээг тодорхойлоход шаардагдах хэмжих үзүүлэлтүүдэд зориулсан багажтай байна.

14.4. Шинжилгээ хийхэд зориулагдсан багаж тоног төхөөрөмж, түүнчлэн лабораторийн өрөөний шаардлагатай хэмжээг газрын тос, түүний бүтээгдэхүүний ачаа эргэлт ба газрын тосны бүтээгдэхүүний нэр төрөл, савны тоо, технологийн үйл ажиллагааны төрөл, шинжилгээний тоо хэмжээнээс хамааруулан тодорхойлно.

14.5. Жилд 100 мян. тонн хүртэл ачаа эргэлттэй газрын тос, түүний бүтээгдэхүүний агуулахын лабораторийн бүтцэд шинжилгээний, жингийн, угаалгын, дээжийн агуулахын, түүнчлэн түлш турших хөдөлгүүрийн өрөөнүүд багтана.

Тайлбар. - Жилд 50-100 мян. тонн ачаа эргэлттэй газрын тос, түүний бүтээгдэхүүний агуулахад түлш турших хөдөлгүүрийн өрөө төлөвлөхгүй.

14.6. Лабораторийн ажлын бүрэлдэхүүнд газрын тос, түүний бүтээгдэхүүний агуулахын нөлөө үзүүлж буй бүсийн байгаль орчны байдлыг ажиглах, үйлдвэрлэл-экологийн мониторинг багтана.

15. Цэвэрлэх байгууламж

15.1. Газрын тос, түүний бүтээгдэхүүний агуулахын нутаг дэвсгэрийн доорхи усанд цэвэрлэх байгууламж төлөвлөнө:

-бүтээгдэхүүний насос станцын насосыг хөргөх системээс гарсан ус, ачих буулгах байгууламжийн талбайг угаасан ус, бүтээгдэхүүний насос станцын шалыг угаасан ус зэрэг үйлдвэрлэлийн хаягдал ус,

-савнаас гарсан бүтээгдэхүүний доор тунасан ус,

-ачиж буулгах байгууламжын талбай болон сав паркын талбайн далан болон бусад газрын тосны бүтээгдэхүүнээр бохирлогдож болох бусад талбайн ус,

-гал гарсан үед сав-паркыг хөргөхөд зарцуулсан ус зэргийг хүлээн авахад зориулсан үйлдвэрлэлийн болон борооны ус.

15.2. Газрын тос, түүний бүтээгдэхүүний агуулахын үйлдвэрлэлийн хаягдал усны бохирдолтын концентрацыг 12-р хүснэгтээр авах ёстой.

Хүснэгт 12

Хаягдал усны төрөл	Бохирдолтын концентраци мг/л
Хаягдал усны төрөл	Хөвмөл бодис	Газрын тос, газрын тосны бүтээгдэхүүн	БПК полн
Хаягдал ус: Ачиж буулгах байгууламж болон бусад технологийн тоноглолд зориулсан талбайг угаасан ус, эдгээр талбайн хурын ус, бүтээгдэхүүний насосны станц, савлах, лаборатори бусад барилгаас гарсан үйлдвэрлэлийн хаягдал ус	600	700-1000	200
Газрын тос, түүний бүтээгдэхүүний савнаас гарсан тундас ус,	20	1000-2000	60
Газрын тос, түүний бүтээгдэхүүний тундас, торх угаасан хаягдал ус, газрын тос, газрын тосны бүтээгдэхүүн тээвэрлэгч онгоцны балластны ус	50	5000	200
Жижиглэн савласан бүтээгдэхүүн хадгалах задгай талбай болон сав паркын далангаар хүрээлэгдсэн талбайн хурын ус	300	20	8

15.3. Тухайн байрны цэвэрлэх байгууламжид цэвэрлэсэн, өдөрт 5м3-ээс ихгүй ахуйн хаягдал усыг ахуйн ариутгах татуурга байхгүй тохиолдолд үйлдвэрийн болон хурын ус зайлуулах системд хаяж болно.

15.4. Газрын тос, түүний бүтээгдэхүүний савыг угаасан усыг ариутгах татуургын сүлжээнд хийхийг хориглоно.

Энэ ус түүнчлэн газрын тосны бүтээгдэхүүнийг хадгалах савны түүний өнгөрийг угаасан усыг салгаж угсардаг шугам хоолойгоор зутан цуглуулагч саванд хийнэ. Зутан цуглуулагчид тунаж үлдсэн усыг үйлдвэрийн болон үйлдвэрлэлийн-хурын ус зайлуулах ариутгах татуургаар цэвэрлэх байгууламжид өгнө.

15.5. Сав паркын далангийн дотор тавьсан үйлдвэрийн ариутгах татуургын өөрийн урсгалаар урсах сүлжээг газар доор, хаалттай төлөвлөх ёстой. Үзлэгийн худгийн ёроолд цэвэрлэгээний таг төлөвлөнө.

Борооний усны татуургад авч болдог хавтангаар хийсэн сараалжин хучилттай шуудуу хийхийг зөвшөөрдөг. Далангийн дотор байрласан үйлдвэрийн ариутгах татуургын сүлжээнд савны бүтээгдэхүүний доорхи усыг хийхдээ эрчимтэй урсгал төлөвлөх хэрэгтэй.

Сав паркын далангийн талбайн борооны ус цуглуулагч нь энгийн нөхцөлд бохирдсон усыг тухайн байрнаас паркын гадаад хашлагын хязгаараас гадна орших үйлдвэрлэл-борооны усны татуургад чиглүүлэх боломжтой, харин шүүрэл үүссэн эсвэл ослын үед газрын тос, түүний бүтээгдэхүүний агуулахын бүтцэд ордог технологийн ослын саванд оруулахаар тоноглосон оньсон удирдлагатай төхөөрөмж /хаалт, хавхлага/-тэй, дамжуулах үйлчлэлтэй далан хашлагатай байх ёстой.

15.6. Үйлдвэрлэлийн болон үйлдвэрлэл-борооны ус зайлуулах татуургын өөрөө урсах сүлжээний худагт шингэн түгжээт хаалттайгаар доорхи байдлаар төлөвлөнө:

-ариутгах татуургын гол сүлжээнд 400 м тутамд,

-барилга байгууламжаас гарах бүх гаралт дээр,

-сав паркын далангийн талбай дээр байрлах борооны ус тосогчоос гарах гаралт дээр, далангийн хязгаараас гадна,

-ачиж буулгах төхөөрөмжийн талбай дээрх борооны ус тосогчоос гарах гаралт дээр

-Өөрөө урсах сүлжээний тос баригчийн өмнө ба хойно байхаар тус тус төлөвлөнө.

Шингэн түгжээт худаг доторхи шингэний баганы өндөр нь 0,25 м-ээс багагүй байна.

15.7.Сүлжээ ба үйлдвэрлэлийн - борооны татуургын нэвтрүүлэх чадварыг үйлдвэрийн барилга байгууламжаас гарах хаягдал усыг хүлээн авахаар тооцох ба дараах тооцоот зарцуулалтаас хамгийн ихээр тооцно.

-хамгийн том нэг савны бүтээгдэхүүний доорхи ус,

-ачих буулгах байгууламжийн задгай талбайн борооны ус,

- сав-паркын далангийн талбайн борооны ус;

Сав паркын далангийн талбайн борооны ус эсвэл гал гарсан үед савыг хөргөхөд зарцуулагдсан усыг сав паркын далангаас 48 цагийн дотор гаргахаар төлөвлөнө.

15.8. Үйлдвэрийн ба үйлдвэрийн-борооны усны ариутгах татуургын бүх байгууламжаас газрын тос, түүний бүтээгдэхүүн баригчаар (газрын тос, газрын тосны бүтээгдэхүүн баригч, тогтонгишуулах сав, хөвүүлэгч төхөөрөмж ба бусад) цуглуулсан газрын тос, түүний бүтээгдэхүүнд 5м3-ээс багагүй багтаамжтай тусдаа сав төлөвлөнө.

15.9. Газрын тос, түүний бүтээгдэхүүний ариутгах татуургад орох усны хэмжээг тохируулах, мөн тэнд цуглуулсан газрын тос, түүний бүтээгдэхүүнийг хоргүйжүүлэх зориулалттай газар дээр савыг 4.3.8 зүйлд нийцүүлэн тоноглоно. Хэрэв заасан савны багтаамж нь 1000 м3 ээс ихгүй бол байнгын хөөсний генератороор тоноглохгүй байж болно.

15.11. Цуглуулсан газрын тос, түүний бүтээгдэхүүнийг зайлуулах насос станцыг газрын тос, түүний агуулахын бүтээгдэхүүний насос станцыг төлөвлөх нормын дагуу төлөвлөнө.

15.12. Ариутгах татуургын насос станцын тоноглолыг хаягдал усны зарцуулалт ба цэвэрлэх схемээр тодорхолно.

16. Дулаан хангамж, халаалт салхивч

16.1. Газрын тос, түүний бүтээгдэхүүний агуулахын барилга байгууламжийн дулаан хангамж, халаалт салхивчийг энэ нормын бүлэг ба агаар сэлгэлт, халаалт, халуун ус хангамж, зуухны тоног төхөөрөмж, дулааны шугам сүлжээг төлөвлөх нормын дагуу төлөвлөнө.

16.2. Газрын тос, түүний бүтээгдэхүүний агуулахыг төвлөрсөн дулаан хангамжаас (дулааны сүлжээнээс) эсвэл боломжгүй үед бие даасан дулааны эх үүсвэрээс халаахаар төлөвлөж болно.

16.3. Барилга байгууламжийн халаалт ба салхивчид дулаан зөөгч болгож 1500с-ээс ихгүй температуртай халуун усыг хэрэглэж болно.

Газрын тос, түүний бүтээгдэхүүний агуулахад технологийн хэрэглэгчтэй үед зөвхөн үйлдвэрийн барилга байгууламжид 1300С ээс ихгүй температуртай уурыг хэрэглэхийг зөвшөөрнө.

16.4. Газрын тос, түүний бүтээгдэхүүний агуулахын үйлдвэрийн барилга ба өрөөнүүдэд зайлшгүй шаардлагатай агаар солилцоог БНбД 41-01-11-ийн шаардлагын дагуу илүүдэл дулаан, чийг ба хорт бодис ялгарах хэмжээгээр тооцно. Ялгарах хорт бодисын хэмжээг тогтоох боломжгүй үед өрөө тасалгааны агаар солилцооны давтамжийг 13-р хүснэгтийн дагуу авахыг зөвшөөрнө.

Хүснэгт 13

Барилга байгууламж ба өрөө тасалгаа	Агаар солилцооны давтамж 1 цагт		Түүний бүтээгдэхүүний хэм 80-аас дээш үед агаар солилцооны давтамжийг ихэсгэх
Барилга байгууламж ба өрөө тасалгаа	Хүхэрлэг нэгдэл байхгүй үед	Хүхэрлэг нэгдэлтэй үед
Бүтээгдэхүүний насосны станц, хэмжих, савлах, цэвэрлээгүй үйлдвэрийн хаягдал усны татуургын насосны өрөө, хаалтын зангилгааны өрөөнд газрын тосны бүтээгдэхүүний төрлөөр:
Этилгүй бензин	6	6.8	-
Керосин тийрэлтэт хөдөлгүүрийн түлш	5	7	-
Дизелийн моторын түлш, мазут, битум	3	7	1.5
Тослох масло /уусгагчгүй үед/	3.5	5.5	1.5
Ажилласан түүний бүтээгдэхүүн	12	12	-
Газрын тосны бүтээгдэхүүнээс урьдчилан цэвэрлэсэн хаягдал ус (түүний төрлөөс хамаарахгүй)	5	5	-
Жижиглэн савласан хялбар асах ба шатамхай шингэний ауулах, дээжийн агуулах	2	2	-
Лаборатори /бүх үйл ажиллагаа нь лабораторийн шкафанд явагддаг/ түүний тоонд шинжлэх, угаах жинлэх өрөө	3	-	-

Тайлбар: 1. Жижиглэн савласан газрын тос, түүний бүтээгдэхүүнд зориулсан халаалтгүй агуулахын өрөөнд агаар солилцоог цагт нэгээс багагүй давтамжтайгаар хийнэ.

2. Агааржуулалтанд зориулсан агаарын тоо хэмжээг агаар солилцооны давтамжаар тодорхойлох үед өрөөний өндрийг 6м-тэй тэнцүү гэж авна. /бодит байгаагаас хамаарахгүй/

16.5. Газрын тос, түүний бүтээгдэхүүний агуулахын барилга байгууламж ба өрөө тасалгааны агааржуулалтыг хүснэгт 14 нийцүүлэн авна

Хүснэгт 14

Барилга байгууламж ба өрөө тасалгаа	Агааржуулалт
Барилга байгууламж ба өрөө тасалгаа	Сорох	Урсгал
Өрөө бүрийн эзэлхүүн нь 300 м3 ээс их бүтээгдэхүүний насосны станцын насосны өрөө Савлах өрөө, жигнэх, хуваарилах өрөө, Тогтмол хүн ажилладаг 300м3 ба түүнээс бага эзэлхүүнтэй бүтээгдэхүүний насосны станцын насосны өрөө, Үйлдвэрийн хаягдал усыг шахах ариутгах татуургын насосны станцын барилгын насосны өрөө, Тогтмол хүн ажилладаг дээрх хаягдал усыг хүлээн авах сав	Гаргах агаарын эзэлхүүний 1/3 ийг дээд хэсгээс ердийн агааржуулалт ба эзэлхүүний 2/3 –ийг доод хэсгээс механик агааржуулалт Ослын агааржуулалт (А Б категорийн өрөөнүүдэд)	Механик
Өрөө бүрийн эзэлхүүн нь 300 м3 ээс их бүтээгдэхүүний насосны станцын насосны өрөө, Бүтээгдэхүүний насосны станцын хаалтын зангилгааны ба бусад технологийн тоноглолын өрөө, Үйлдвэрийн хаягдал усыг (газрын тостой ба түүний бүтээгдэхүүнтэй) шахах ариутгах татуургын насосны станцын насосны өрөө, Богино хугацаагаар хүн ажилладаг дээрх хаягдал усыг хүлээн авах сав	Гаргах агаарын эзэлхүүний 1/3 ийг дээд хэсэгээс ердийн агааржуулалт ба эзэлхүүний 2/3 –ийг доод хэсгээс механик агааржуулалт	Ердийн
Жижиглэн савласан түүний бүтээгдэхүүнийг хадгалах халаалтгүй өрөө	Ердийн (дефлектортой)	Ердийн
Газрын тосны бүтээгдэхүүний шинжилгээ хийх лабораторийн өрөө	Механик- нийт эзэлхүүний орчны соролтоор цагт 3 удаагийн давтамжтайгаар агаар солих	Механик
Цахилгаан хөдөлгүүийн, хуваарилах пунктын, цахилгаан аппаратурын, автоматжуулалт ба дохиололын щитний ба бусад цахилгаан тоног төхөөрөмжийн өрөө (дэлбэрэх галын аюултай үйлдвэрлэлтэй зэргэлдээ өрөө)	Галын аюулгүй ажиллагааны дүрэмд нийцүүлэх	Галын аюулгүй ажиллагааны дүрэмд нийцүүлэх
Холбооны зангилааны өрөө (аккумляторийн өрөөг оролцуулсан бүх өрөө)	Тогтоосон зарчмаар батлагдсан үйлдвэрийн ба туслах барилгад холбооны дамжуулах ба шуудангийн хэрэгсэлийг төлөвлөх технологийн албаны нормтой зохицуулна.

Тайлбар: Лабораторийн өрөөнөөс зайлуулагдаж буй агаарын эзлэхүүн нь урсгал агаарын эзлэхүүний 10%-иас их байх ёстой.

ХАВСРАЛТ 1

НЭР ТОМЬЁО БА ТОДОРХОЙЛОЛТУУД

Газрын тос, түүний бүтээгдэхүүний хангамжийн байгууллага	Сав-парк ба цогцолбор барилга байгууламжтай ба үйлдвэрийн ба туслах чиглэлийн инженерийн шугам сүлжээтэй газрын тос, түүний бүтээгдэхүүнийг хүлээн авах хадгалах түгээх зориулалтын биеэ даасан албан байгууллага
Газрын тос, түүний бүтээгдэхүүний хангамжийн дамжуулах (дамжуулан түгээх) байгууллага (дамжуулах газрын тос, түүний бүтээгдэхүүний агуулах)	Үйлдвэрлэлийн ба хэрэглэгчийн хооронд газрын тос, түүний бүтээгдэхүүнийг хүлээн авах хадгалах түгээх завсрын дамжлага болох байгууллага ба харьцангуй их хэмжээний газрын тос, түүний бүтээгдэхүүнийг нэгэн төрлийн тээврийн хэрэгслээс (төмөр зам, технологийн шугам хоолой, гол мөрний ба далай тэнгисийн) хүлээн аваад бага хэмжээгээр хуваарилах байгууллагад дээрх болон бусад төрлийн тээврийн хэрэгслээр түгээх байгууллага
Газрын тос, түүний бүтээгдэхүүний хангамжийн түгээх агуулах (түгээх газрын тос, түүний бүтээгдэхүүний агуулах)	Газар нутгийн хязгаарлагдсан бүс нутагт үйлчлэх, газрын тос, түүний бүтээгдэхүүнийг хүлээн авах, хадгалах, түгээх зориулалттай байгууллага. Бүх төрлийн тээврийн хэрэгслээс газрын тос, түүний бүтээгдэхүүнийг хүлээн авах ба жижиглэн савлах буюу машинд голлон ачих агуулах
Хүлээн авах ба ачих график	Сард газрын тос, түүний бүтээгдэхүүний агуулахад хүлээн авах эзлэхүүнийг сүүлийн хэд хэдэн жилийн бодит өгөдлөөр газрын тос, түүний бүтээгдэхүүний төрөл бүрээс ачих графикаар хослуулах
Газрын тос, түүний бүтээгдэхүүний нөөцийн норм	Тооцоот хугацаанд хэрэглэгчийг тасралтгүй хангахад зориулсан газрын тос, түүний бүтээгдэхүүний агуулахын газрын тос, түүний бүтээгдэхүүний эзлэхүүн. Савны ашиглалтын коеффициентыг тооцсон, савны паркын тооцоот эзлэхүүн
Газрын тос, түүний бүтээгдэхүүний байнгын нөөц	Жигд биш бараа хүлээн авалт ба ачилттай нөхцөлд ээлжит бараа хүлээн авалтуудын хооронд тооцоот хугацаанд хэрэглэгчийг тасралтгүй хангахад зайлшгүй шаардагдах газрын тос, түүний бүтээгдэхүүний тоо хэмжээ
Газрын тос, түүний бүтээгдэхүүний эрсдлийн нөөц	Урьдчилан харах боломжгүй нөхцөлд газрын тос, түүний бүтээгдэхүүний хангамжид баталгаа өгөх, ба газрын тос, түүний бүтээгдэхүүний хэрэглээ хэлбэлзсэн бодит өөрчлөлтийг тооцон байнгын нөөцөөс хувилж авдаг нэмэлт нөөц
Газрын тос, түүний бүтээгдэхүүн нийлүүлэх тээврийн эргэлт	Нэг цистернеер 2 дараалсан ачилт хийх хооронд үйлдлийн бүх эргэлтийг хийхэд зарцуулсан, өдөрт цистерн хоосон ба ачаатай гүйсэн хугацаа
Задгай бүтээгдэхүүний насосны станц	3-аас олон агрегаттай өрөөний гадна байрлах бүлэг насос. Агрегатын тоо нь 3 ба түүнээс бага үед бүлгийг тусдаа байрлах насос гэж үзнэ.
Газрын тос, түүний бүтээгдэхүүнийг ачих буулгах фронт	Төмөр замтай нэгдсэн ачих буулгах төхөөрөмж ба байгууламж
Газрын тос, түүний бүтээгдэхүүний хэвшинж, тип	Ижил үйл ажиллагааны чиглэлтэй газрын тос, түүний бүтээгдэхүүний цогц /түлш, масло, тослох материал, битум/
Газрын тос, түүний бүтээгдэхүүний бүлэг	Ойролцоо шинж чанар ба хэрэглэх салбартай нэг төрөлд ордог газрын тос, түүний бүтээгдэхүүний цогц ( бензин, дизель түлш, зуухны түлш, керосин, тийрэлтэт хөдөлгүүрийн түлш)
Газрын тос, түүний бүтээгдэхүүний дэд бүлэг	Адил чанарын үзүүлэлт ба ашиглах нөхцөлтэй нэг бүлэгт ордог газрын тос, түүний бүтээгдэхүүний цогц (автомашины бензин, онгоцны бензин, хурдан явагч дизель ба усан онгоцны уурын турбинд зориулсан дизель түлш, агаарын тээврийн, илчит тэрэгний, усан онгоцны дизелийн, зуухны түлш, дэнгийн керосин ба бусад)
Газрын тос, түүний бүтээгдэхүүний марк	Бүтэц ба шинж чанарыг нь норматив техникийн бичиг баримтаар тогтоосон салангид газрын тос, түүний бүтээгдэхүүн (Бензин А-76, Аи-93, дизель түлш Л, З, Дэнгийн кеорсин КО-30, КО-25, ахуйн зуухны түлш ТПБ ба бусад)
Газрын тос, түүний бүтээгдэхүүний төрөл	Улсын стандартын чанарын нэг үзүүлэлтэд өөр өөр утгатай байдаг нэг маркад багтдаг газрын тос, түүний бүтээгдэхүүний цогц (бензин зуны, өвлийн, дизель түлш зуны, өвлийн тусгай дизель түлш ба бусад)
Газрын тос, түүний бүтээгдэхүүний сорт	нэг буюу хэд хэдэн чанарын үзүүлэлтийг чанарын үзүүлэлтийн зөвшөөрөгдөх хүлцэлийн утгаас хамааруулан нормативын бичиг баримтаар тогтоосон газрын тос, түүний бүтээгдэхүүний тодорхой төрлийн шатлал (этильтэй бензин, этильгүй бензин, 500мм.рт.ст.. ханасан уурын даралттай зуны бензин, 700мм.рт.ст.. ханасан уурын даралттай өвлийн бензин, 0.5% хүхэр агууламжтай дизель түлш, 3.5 сст зууралдлага ихтэй дизель түлш, ба бусад)

Хавсралт 2

(Зөвлөмж)

АЧИХ ҮЕД ХАЛААХ ШААРДЛАГАТАЙ ГАЗРЫН ТОС, ТҮҮНИЙ БҮТЭЭГДЭХҮҮНИЙ ЖАГСААЛТ

Газрын тос, түүний бүтээгдэхүүний нэр төрөл марк	…t0–туртай үеийн Кинематик зууралдлага ихтэй сст		Температур 0С		Ачих ба халаах нийт хугацаа мин
Газрын тос, түүний бүтээгдэхүүний нэр төрөл марк	500	1000	Царцах	Хөөрөг-дөх	Жилийн хүйтэн үед	Жилийн халуун үед
1	2	3	4	5	6	7
Карбюраторийн хөдөлгүүрт зориулсан автомашины, хөдөлгүүрийн ГОСТ10541-78 М-63/12-Г1	-	12.0	-30	+5	4	3
М-53/10-Г1		10-11	-38	0	4	3
М-43/6-В1		5.5-6.5	-42	0	4	3
М-8-В		7.5-8.5	-25	+5	4	3
М-63/10-В		9.5-10.5	-30	+15	6	5
1	2	3	4	5	6	7
Тракторын дизель хөдөлгүүрт зориулсан тос ГОСТ 8581-78 М-8В2, М-ВГ2		8.0	-25	+5	4	3
М-ВГ2К		8.0	-30	+5	4	3
М-10В2, М-10Г2		11.0	-15	+20	4	3
М-10Г2К		11.0	-18	+15	4	3
Дизель хөдөлгүүрийн тос ГОСТ12337-84 М-10В2С	91	11.0-12.0	-15	+25	4	3
М-14В2, М-14Г2	120	13.5-14.5	-12	+30	6	5
М-20В2Ф, М-20Г2	-	19.0-22.0	-15	+35	6	5
Онгоцны хөдөлгүүрийн тос ГОСТ21743-76 МС-14	96	14.0	-30	+30	4	3
МС-20	160	20.5	-18	+35	6	5
Дамжуулах эд ангийн тосГОСТ 23652-79 ТСп-14, ТСп-15К	-	15.0	-25	+30	6	3
ТЭп-15,	-	15.0	-18	+35	8	6
ТСп-10,	-	10.0	-40	+20	6	5
ТСп-14, ТСп-14гип,	-	14.0-14.5	-25	+30	6	5
ТАп-15В,	-	15.0	-20	+30	8	6
ТАД-17п,	110-120	17.5	-25	+35	6	5
Турбин хөдөлгүүрийн тос ГОСТ32-74, ГОСТ9972-74 Т-22, Тп-22,	20-23	-	-15	+5	4	3
Т-30, Тп-30,	28-32	-	-10	+10	4	3
Т-46, Тп-46,	44-48	-	-10	+15	4	3
Т-57,	55-59	-	-	+25	4	3
Цилиндрийн тос хүнд ГОСТ 6411-76 Цилиндрийн -38		32-50	+17	+55	10	8
Цилиндрийн -52		50-70	-5	+55	10	8
Үлйдвэрлэлийн тос ГОСТ20799-88 И-5А	6.0-8.0		-18	+5	4	3
И-8А	9.0-11.0		-15	+5	4	3
И-12А	13.0-17.0		-15	+5	4	3
И-12А1	13.0-17.0		-30	0	4	3
И-20А	29.0-35.0		-15	+15	4	3
И-30А	41.0-51.0		-15	+20	4	3
И-40А	61.0-75.0		-15	+25	4	3
И-50А	90.0-110		-15	+35	6	5
Түлш топливо нефтяное ГОСТ10585-75 Флотын мазут (Ф-5)	36.0	-	-5	+15	4	3
Флотын мазут (Ф-12)	89.0	-	-8	+25	4	3
Мазут түлшний-40		59.0 800С ба хэмтэй байх үед	+25	+45	8	6
Мазут түлшний-100		118	+42	+60	10	8
Компрессорын тос ГОСТ1861-73 К12		11.0-14.0	-25	+25	4	3
К-19		17.0-21.0	-5	+35	6	5
Тэнхлэгийн тос ГОСТ610-72 Л	42.0-60.0		-	+15	4	3
З	-22		-40	0	4	3
С	12-14		-55	0	4	3

Тайлбар: Жилийн хүйтэн улирлын үргэлжлэх хугацаа нь ачаа тээвэрлэх дүрэмд нийцүүлэн тогтоосноор 10.15-04.15 хүртэл байна.

Хавсралт 3

НИЙТИЙН ХЭРЭГЛЭЭНИЙ БУС УСАН ЗОГСООЛД

БУУЛГАХ ОНГОЦНЫ НЭГДСЭН УСАН ОНГОЦ-ЦАГИЙН НОРМ

Зогсоолын ачаа эргэлт	Ачааны шугам хоолойн голч	Онгоцны даац т
		600 ба бага	601-1800	1801-4000	4001 ба их	600 ба бага	601-1800	1801-4000	4001 ба их	600 ба бага		601-1800	1801-4000	4001 ба их
		Тунгалаг газрын тос, түүний бүтээгдэхүүнийг ачаалах				Тунгалаг ачааг буулгах Хар газрын тос, түүний бүтээгдэхүүнийг ачаалах				Хар газрын тос, түүний бүтээгдэхүүнийг буулгах
5000 хүртэл	100 ба бага	55	60	70	90	45	50	60	75	40	40		50	65
	150	70	85	110	130	60	70	90	110	50	60		75	95
	200	90	110	145	170	75	90	120	140	65	75		100	120
	300 ба их	110	145	215	235	90	120	180	195	75	100		150	165
5001-10000	100 ба бага	70	90	95	12	60	65	80	100	50	55		70	85
	150	100	120	150	180	85	100	125	150	70	85		110	130
	200	140	155	210	245	115	130	175	205	100	110		150	175
	300 ба их	145	235	240	380	120	195	285	315	100	165		240	270
10001-20000	100ба бага	95	95	115	145	80	80	95	120	70	70		80	100
	150	130	150	185	220	110	125	155	185	95	110		130	160
	200	145	205	270	310	120	170	225	260	100	145		190	220
	300 ба их	145	275	400	430	120	230	330	360	100	195		280	300
20001-30000	100ба бага	110	110	130	170	90	90	110	140	75	75		95	120
	150	145	175	220	265	120	145	185	220	100	125		160	190
	200	145	240	310	370	120	200	260	310	100	170		220	265
	300 ба их	145	340	460	520	120	280	385	435	100	240		330	370
30001-50000	100 ба бага	120	120	150	125	100	100	125	155	85	85		110	130
	150	145	205	250	305	120	170	210	255	100	145		180	220
	200	145	280	385	445	120	235	320	370	100	200		270	315
	300 ба их	145	415	595	660	120	345	500	550	100	295		425	470
5000 хүртэл	100 ба бага	145	145	180	220	120	120	150	185	100	100		130	160
	150	145	240	310	370	120	200	260	310	100	170		220	265
	200	145	355	455	540	120	295	380	450	100	250		320	380
	300 ба их	145	450	650	720	120	375	520	600	100	320		440	510

Хавсралт 5

Газрын тос, түүний бүтээгдэхүүний хувийн эзлэхүүний цахилгаан эсэргүүцэл

Бүтээгдэхүүний нэр төрөл	Хувийн эзлэхүүний цахилгаан эсэргүүцэл ом*м
Бензин А-72	3.1109-2.81011
Бензин А-76	9.5109-2.51011
Бензин Аи-93	4.0109-4.41011
Бензин Аи-98	2.31010-2.81010
Бензин Б-70	1.51010-5.01011
Бензин Б-91/115	4.7109-3.61011
Бензин Б-95/130	3.5109-2.11011
Гэрэлтүүлэгийн (дэнгийн) Керосин	2.0109-3.61011
Техникийн зориулалтын керосин	2.4108-4.21010
Дизелийн түлш	3.3108-5.11011
Түлш Т-1	1.91010-1.51010
Түлш ТС-1	3.61010-5.61010
Уусгагч бензин (БР-1) "Калоша"	1010-1012
Уусгагч бензин (Уайт сприт)	1.01010-1.61012
Конденсаторын тос	1012
Түлш Т-5	1.5*1012
Түлш Т-6	1.0*1013
Түлш Т-7	3.01011-1.41012
Түлш Т-8	2.51012-2.81013

Хавсралт 6

НЭГ ШУГАМ ХООЛОЙГООР ШАХАХ ГАЗРЫН ТОС, ТҮҮНИЙ БҮТЭЭГДЭХҮҮНИЙ ЗӨВШӨӨРӨГДӨХ ДАРААЛЛЫН ЖАГСААЛТ

ТҮЛШ

1 бүлэг –этильгүй автомашины бензин

2 бүлэг –этильтэй автомашины бензин

3 бүлэг - өндөр октантай бензин Аи93, Аи-95

4 бүлэг - гэрэлтүүлгийн керосин хурдан явагч дизелийн түлш, дизелийн түлш

5 бүлэг - бага ба дунд эргэлтийн дизелийн моторын түлш, газрын тос, түүнийтүлш /мазут/

6 бүлэг –тийрэлтэт хөдөлгүүрт зориулсан түлш

7 бүлэг –онгоцны этильтэй бензин

8 бүлэг –онгоцны этильгүй бензин, уусгагч бензин

ТОС

1 бүлэг - турботийрэлтэт хөдөлгүүрийн онгоцны

2 бүлэг -Гидротурбины, усан онгоцны уурын турбины, конденсаторын, МТ, МК-6, МК-8, Трансформаторын, Мс-6, МС-8, МС-8П, МК-8п

3 бүлэг –Эргэх голын АУ, Ауп

4 бүлэг –дамжуулгын цилиндрийн

5 бүлэг –автомашины, тракторын, үйлдвэрийн, компрессорын, усан онгоцны, өндөр хурдтай механизмын хөдөлгүүрийн

6 бүлэг – тэнхлэгийн

7 бүлэг – дизелийн

8 бүлэг - ажилласан тос

Тайлбар: 5 ба 7дугаар бүлгийн тос, 4 ба 6 дугаар бүлгийн тос, автомашины этилгүй бензин ба дизель түлшийг нэг шугам хоолойгоор түүнийг бүрэн суллаж шавхсан үед шахахыг зөвшөөрнө.

ХАВСРАЛТ 10 (Лавлах)

Газрын тос, түүний бүтээгдэхүүний агуулахын лабораторийн

үндсэн тоног төхөөрөмж ба багажны иж бүрдэл

Багаж тоног төхөөрөмжийн нэр төрөл	Газрын тос, түүний бүтээгдэхүүний агуулахын ангилал
Багаж тоног төхөөрөмжийн нэр төрөл	1	2	3	4
Газрын тос, түүний ба газрын тос, газрын тосны бүтээгдэхүүний Аерометр ГОСТ 18481-81Е	+	+	+	+
Термометрийн ГОСТ 400-80Е, ГОСТ 9871-75, ГОСТ 13646-68	+	+	+	+
Аглиун хэмжүүр, /вискозометр/ ГОСТ10028-81Е, ГОСТ1532-81	+	+	+	+
Дулаан тохируулагч ТПК	+	+	+	+
Газрын тос, түүний бүтээгдэхүүнийг хөөх (разгонки) аппарат ГОСТ2177-82	+	+	+	+
Секундомер 3кл ГОСТ5072-79	+	+	+	+
Термостат ГОСТ3900-85, ГОСТ33-82	+	+	+	+
ПОС-77 Багаж, ГОСТ8489-85	+	+	+	+
Хүчин чадлын хайлшан тохируулагчтай цахилгаан халаагч	+	+	+	+
Элсэн цаг	+	+	+	+
Аналитик жин ГОСТ24104-88	+	+	+	+
5Мв-гээс ихгүй хувиартай лабораторийн РН-метр	+	+	-	-
Калориметр КСН-1, ЦНТ	+	+	-	-
Дефлагматор ГОСТ25336-82	+	+	-	-
Пенетрометр	+	+	+	+
Дистиллятор	+	+	+	+
ТСРТ багаж	+	+	+	+
Деэмульсацийг тодорхойлох багаж	+	+	+	+
Шилэн хутгуур ГОСТ 17323-71	+	+	+	+
Тигли ГОСТ19908-90, ГОСТ9147-80Е	+	+	+	+
Буцалгагч	+	+	-	-
Сорьц сонгогч	+	+	+	+
Тохируулагчтай хийн ноцоогуур	+	+	+	+
Элсэн баня	+	+	+	+
0.01г-ийн хүлцэлтэй техникийн жин	+	+	+	+
Дусаагуур ГОСТ25336-82	+	+	+	+
Урд ба хойд ханандаа нүхтэй, температурыг 8000С-ээс багагүйгээр барьдаг нөхцөлийг хангадаг цахилгаан муфель	+	+	+	+
Металл цагирган хутгуур	+	+	+	+
Битүү спиральтай цахилгаан плитка	+	+	+	+
Цахилгаан халаагчтай усан баня	+	+	+	+
Тос холих холигч	+	+	-	-
Лабораторийн автотрансформатор ГОСТ7518-83Е	+	+	+	+
Вакуум насос	+	+	+	+
Угаалгын хэсгийн ханын шүүгээ	+	+	+	+
Титрлэх ширээ	+	+	+	+
Аналитик жингийн ширээ	+	+	+	+
Хатаах шүүгээ	+	+	+	+
Химийн соролтын шүүгээ	+	+	+	+
Химийн зурвасын ширээ ОМ-М-430/6	+	+	+	+
Хөдөлгүүрийн түлшний талстжилт эхлэх ба, булингар тодорхойлох багаж, ТУ25-05-2104-76	+	+	-	-
Хар тугалга задлах аппарат ПРТ	+	+	-	-
Хөдөлгүүрийн түлшний ханасан уурын даралт тодорхойлох аппарат ТУ-03-1319-68	+	+	-	-
Газрын тос, газрын тосны , хүнсний, ба бусад бүтээгдэхүүн дэх усны агууламжийг тоо хэмжээгээр нь тодорхойлдог аппарат, ГОСТ1594-69Е	+	+	+	+
ДП электрон детонометртэй иж бүрдэлийн УИТ багаж	+	+	+	-
Колбо халаагч	+	+	+	+
ЛТВО задгай тиглед газрын тос, түүний бүтээгдэхүүний шатах ба дөл үүсэх температурыг тодорхойлох аппарат	+	+	+	+
Газрын тос, түүний бүтээгдэхүүн дэхь хүхрийн агууламжийг тодорхойлох аппарат	+	+	+	+
Битүү тиглед газрын тос, түүний бүтээгдэхүүний шатах ба дөл үүсэх температурыг тодорхойлох аппарат ТУ-33, 110207-86	+	+	+	+
Колбонууд ГОСТ25336-82, ГОСТ1770-74	+	+	-	-
Хэмжих цилиндр ГОСТ 1770-74	+	+	+	+
Аерометрт зориулсан цилиндр	+	+	+	+
Титрлэх ба жинлэх шилэн аяга ГОСТ25336-82, ГОСТ9147-80	+	+	+	+
Юүлүүрүүд ба хувиарлах шүүх юүлүүр ГОСТ26336-82, ГОСТ 9147-80	+	+	+	+
БЮРЕТКА ГОСТ 29251-91	+	+	-	-
Химийн ханын дэргэдэх ширээ	+	+	+	+
Урвалж хадгалах шүүгээ	+	+	+	+
Угаалгын ширээ	+	+	+	+
100-2000С хүртэл температурыг хангах хатаах шүүгээ	+	+	+	+
ЛАОН-2 ажилласан тосонд зориулсан лабораторийн иж бүрдэл	+	+	+	+
Хөөс үүсгэгчийн чанарыг тодорхойлох багаж	+	+	+	+

ХАВСРАЛТ11

(Зөвлөмж)

Газрын тос, түүний бүтээгдэхүүний агуулахын технологийн үйл ажиллагааны хяналт ба автоматжуулалт цар хүрээ

Нэр төрөл		Газрын тос, түүний бүтээгдэхүүний агуулахын ангилал					Тайлбар
Нэр төрөл		1	2	3	4	5	Тайлбар
1. САВ
1.1	Тухайн байрны түвшингийн хяналт	+	+	+	+	+
1.2	Түвшний алсын зайн хяналт	+	+	-	-	-
1.3	Жингийн алсын зайн хяналт	+	+	-	-	-
1.4	Зууралдлага өндөртэй газрын тос, түүний бүтээгдэхүүний хэмийн тухайн байрны хяналт	+	+	+	+	+
1.5.	Зууралдлага өндөртэй газрын тос, түүний бүтээгдэхүүний хэмийн алсын зайн хяналт	+	+	-	-	-
1.6	Халаагчтай саван дах температурын автомат тохируулга	+	+	-	-	-
1.7	Технологийн шугам хоолой ба савыг шууд хаах алсын зайн удирдлага	+	+	-	-	-
1.8	Ачилт хязгаарын түвшинд хүрсэн үед хүлээн авах хаалтыг автомараар хаах	+	+	-	-	-
1.9	Даралт ихсэхээс зангилгааг хамгаалах урьдчилсан хамгаалагч бүхий клапантай холбогч шугам дээрх хаалтыг автоматаар нээх	+	+	+	+	+	Газрын тос, түүний бүтээгдэхүүн дамжуулагчаас хүлээн авах үед гүйцэтгэнэ.
1.10	Гал унтраах байнгын системийн автоматжуулалт	+	+	-	-	-	5000 м3 ба түүнээс их эзлэхүүнтэй саванд
1.11	Ажлын түвшний(дээд ба доод) хязгаарын дохиолол	+	+	+	+	+
1.12	Алсын зайнаас удирдагдаж буй хаалтны "завсар" "нээх, хаах" байрлалуудын дохиолол	+	+	-	-	-
1.13	Тухайн байрны хагас автомат сорьц сонгогч	+	+	+	+	+	100 м3 ба их савны хувьд
1.14	Ослын дээд түвшингийн дохиолол	+	+	+	-	-	1000 м3 ба их савны хувьд
1.15	Галын цахилгаан дохиолол	+	+	+	+	+
2. Бүтээгдэхүүний насос станц
2.1	Шахах ба соруулах үеийн даралтын тухайн байран дах хяналт	+	+	+	+	+
2.2	Насосоор шахах үе дэх даралтыг алсын зайнаас хянах	+	-	-	-	-
2.3	Насосны агрегатын цахилгаан дамжуулагчийн байран дах удирдлага	+	+	+	+	+
2.4	Вакуумт ба ачааны насосны агрегатын алсын зайн удирдлага	+	+	+	-	-
2.5	Насосны агрегатын шахалтын хаалтын алсын зайн удирдлага	+	+	+	-	-
2.6	Насосны агрегатын автоматжуулсан хамгаалалт	+	+	+	+	+	Бэлтгэгч үйлдвэрийн ТУ-гаар хамгаалах хэмжээг нарийвчилна
2.7	Насосны системийг хөргөх ба тослох системийн автомат удирдлага	+	+	-	-	-
2.8	Уурын концентраци ихсэх үед ердийн-соруулах агааржуулгын ослын механизмын автоматжуулалт	+	+	+	+	+
2.9	Өрөө усанд автах үед бүх механиз-мыг (соруулах агааржуулгаас бусад) автоматаар салгах	+	+	+	-	-
2.10	Гал гарах үед бүх механизмийг автоматаар салгах	+	+	+	+	+
2.11	Ослын товчлуурын постын тусламжтайгаар бүх насосны агрегат болон агааржуулагын төвөөс салгах	+	+	+	-	-
2.12	Насосны агрегат болон агааржуулгын системийн ажлыг автоматаар бүлэглэх	+	+	+	+	+
2.13	Ердийн агааржуулалт, агаар халаагчид дулаан зөөгчийг өгөх технологийн шугам хоолой дээрх клапан ба агаар өгөх орц дээрх хаалгыг автоматаар бүлэглэх	+	+	-	-	-
2.14	Агааржуулалтын системийн агаар халаагчийг хөлдөхөөс хамгаалах	+	+	+	+	+
2.15	Нөөцийн механизмийн автомат оролт	+	-	-	-	-
2.16	Гал гарах үед өрөөнд хөөс үүсгэгч уусмалыг автоматаар өгөх	+	+	-	-	-	300м2 шалны талбайтай насосны өрөө эсвэл 1200м3/цаг ба их өгөлт
2.17	Гал гарах үед ба хийжилт ихсэх үед насаоын өрөөнд гэрлэн ба дуут дохиолол	+	+	+	+	+
2.18	Вакуум ба ачааны насосны агрегатын "залгах-салгах" операторийн байдалд гэрлэн дохиолол	+	+	-	-	-
2.19	Ачааны насосны агрегатын соролт ба шахалтын хаалтын "нээх-хаах", "завсрын байрлал" –ын операторийн байрлалын гэрлэн дохиолол	+	+	-	-	-
2.20	Насосны агрегатын ослын үед операторын гэрэл-дуут дохиолол	+	+	-	-	-
2.21	Туслах системийн нөөцийн механизмын автомат оролтын операторын гэрэл-дуут дохиолол	+	+	-	-	-	Систем тус бүрд тусад нь
2.22	Туслах системийн операторын ослын гэрэл-дуут дохиолол	+	+	-	-	-
2.23	Цуглуулах сав хэт дүүрсэн ба өрөө усанд автсан үед операторын гэрлэн ба дуут дохиолол	+	+	-	-	-
2.24	Төмөр замын эстакад ба усан зогсоолын ажиллах насосны ослын салгалт	+	+	+	+	+
3. Төмөр замын ачих, буулгах байгууламж
3.1	Ачааны насосны алсын зайн удирдлага	+	+	+	-	-
3.2	Хаалт арматурын цахилгаан дамжуулагчийн байран дах удирдлага	+	+	+	-	-
3.3	Ачих коллекторын даралтын байран дах хяналт	+	+	+	+	+
3.4.	Ачих коллекторт халааж буй газрын тос, түүний бүтээгдэхүүний температурын байран дах хяналт	+	+	+	+	+
3.5	Явалт дунд цистернийг жинлэх төмөр замын жин	+	+	-	-	-
3.6	Дээрхтэй адил, Статикаар жинлэх үед	+	+	+	-	-
3.7	Газрын тос, түүний бүтээгдэхүүний жинг тодорхойлох: Газрын тос, түүний бүтээгдэхүүний нягтыг автоматаар хэмжих, Автомат сорьц сонгогч, 0.25 нарийвчлалтын ангилалтай газрын тос, түүний бүтээгдэхүүний эзлэхүүний тоолуур, Буулгаж буй эсвэл хүлээн авч буй газрын тос, түүний бүтээгдэхүүний жинг тодорхойлох тоолуурын багаж, бүтээгдэхүүн-тээврийн дагалдах бичиг баримтыг бүрдүүлэх, ба мэдээлэл боловсруулах, цуглуулах, газрын тос, түүний бүтээгдэхүүний сангийн автоматжуулсан хяналтын аппаратур	+ + + + +	+ + + + -	- - + + -	- - + - -	- - + - -
4. Усан зогсоолын ачих буулгах төхөөрмж
4.1.	Ачих, буулгах коллекторын даралтын байран дах хяналт	+	+	+	+	+
4.2.	Ачих буулгах коллекторт халсан газрын тос, түүний бүтээгдэхүүний температурын байран дах хяналт	+	+	+	+	+
4.3	Усан онгоцны зогсоол дээрх бүлэг товчлуурын постын тусламжтайгаар усан онгоцны зогсоолын үндсэн хаалтыг алсын зайнаас ослын хаалт	+	+	+	-	-
4.4	Зогсоолын ачааны насосын ажлыг алсын зайнаас удирдах	+	+	-	-	-
4.5	Түгжээ арматурын цахилгаан дамжуулагчийн байран дах удирдлага	+	+	+	-	-
4.6	Усан зогсоолын үндсэн хаалтын алсын зайн удирдлага	+	+	+	-	-
4.7	Алсын зайнаас удирдагдаж буй хаалтны "нээх-хаах", "завсрын байрлал"-ын дохиолол	+	+	-	-	-
4.8	Ослын үед зогсоол дээрх үндсэн хаалтыг автоматаар хаах	+	+	+	-	-
4.9	Зогсоол дээр ослын байдлыг дохиолох
4.10	Тооцоо тооллогны үйл ажиллагаанд зориулсан цутгах газрын тос, түүний бүтээгдэхүүний автоматжуулсан тооллого	+	+	+	-	-
4.11	Шатахууны онгоцонд газрын тос, түүний бүтээгдэхүүнийг цутгах автомат төхөөрөмж	+	+	-	-	-
4.12	Шатахууны онгоцонд газрын тос, түүний бүтээгдэхүүний автоматжуулаагүй цутгалтанд зориулсан төхөөрөмж	-	-	+	+	+
5. Автомашины цутгах төхөөрөмж
5.1	Эзлэхүүний нэгжид цутгаж буй газрын тос, түүний бүтээгдэхүүний тоо хэмжээг тухайн байранд хэмжих тоног төхөөрөмж	+	+	+	+	+
5.2	Нэгжийн хэмжээд цутгаж буй газрын тос, түүний бүтээгдэхүүний тоо хэмжээг алсын зайнаас бодох тоног төхөөрөмж	+	+	-	-	-
5.3	Өгөгдсөн түвшинд хүрсэн үед автоцистерний цутгалтыг зогсоох төхөөрөмж	+	+	+	+	+
5.4	Автоцистернд газрын тос, түүний бүтээгдэхүүнийг дээрээс ба доороос цутгах автоматжуулсан төхөөрөмж	+	+	+	+	+
5.5	Газрын тос, түүний бүтээгдэхүүний нягтны автомат хэмжигч	+	+	-	-	-
5.6	Зууралдлага ихтэй газрын тос, түүний бүтээгдэхүүнийг цутгах цистернд зориулсан электрон тензометрийн жин	+	+	+	+	+
5.7	Зууралдлага ихтэй газрын тос, түүний бүтээгдэхүүнийг цутгах пост	-	-	-	+	+
5.8	Хялбар асдаг ба шатамхай шингэнийг цутгах пост	-	-	-	+	+
5.9	Буулгаж буй газрын тос, түүний бүтээгдэхүүнийг массыг тодорхойлох тоолуурын тоног төхөөрөмж	+	+	-	-	-
5.10	бараа-тээврийн дагалдах бичиг баримтыг бүрдүүлэх, ба мэдээлэл боловсруулах, цуглуулах автоматжуулсан хяналтын аппаратур	+	+	-	-	-

Тайлбар:

1. Зөвлөж буй автоматжуулалтын хэмжээг зураг төсөл боловсруулах үед дараах зүйлийг тооцож нарийвчлах хэрэгтэй. Үүнд

-зайлшгүй шаардлагатай автомат ба багаж төхөөрөмжийг үйлдвэрлэх үйлдвэр

-обьектийн АСУ,ТП-г мэдээллээр хангах шаардлагыг гүйцэтгэх

-технологийн тоног төхөөрөмжийн бэлтгэгч-үйлдвэрийн шаардлагыг биелүүлэх

2. Туслах байгууламж (дулаан хангамж, усан хангамж, ариутгах татуурга,гал унтраагч ба бусад) –ын автоматжуулалтыг мөрдөж буй нормативын баримтанд нийцүүлэн гүйцэтгэх ёстой.

3. хамгаалалтын боловсруулалт ба дохиололын тоног төхөөрөмжийг технологийн шаардлагын дагуу тодорхойлно.

ХАВСРАЛТ 12 (Зөвлөмж)

АВТОМАТЖУУЛАЛТЫН СИСТЕМ БА ДЭВШИЛТЭТ ТОНОГ ТӨХӨӨРӨМЖИЙН ЖАГСААЛТ

Төмөр замын цистернд газрын тос, түүний бүтээгдэхүүнийг дээрээс нь ачих тоног төхөөрөмж

Төмөр замын цистернээс газрын тос, түүний бүтээгдэхүүнийг доогуур ачих тоног төхөөрөмж

Төмөр замын цистернээс (-нд) газрын тос, түүний бүтээгдэхүүнийг эстакадгүйгээр бүлэглэн ачих, буулгах систем

Автомашины цистернд доогуур ачих автоматжуулсан систем

Буулгах онгоцонд (гол мөрний ба далай тэнгисийн) газрын тос, түүний бүтээгдэхүүний ачих автоматжуулсан тоног төхөөрөмж

Жижиг саванд тосыг хэмжиж савлах автоматжуулсан технологийн иж бүрдэл

Торхонд тосыг савлах автомат шугам

Торхыг цэвэрлэх (санобработка) механикжуулсан иж бүрдэл

Газрын тос, түүний бүтээгдэхүүний тоо хэмжээг эзлэхүүнээр тооцох тоолуур ба нягтыг автоматаар хэмжих

Сав-паркад барааг тооцоолох ажиллагааны автоматжуулсан систем

Савны түвшинг хэмжих мэдээлэн хэмжих систем

Төмөр замын автомашины жин хэмжих иж бүрдэл

Газрын тос, түүний бүтээгдэхүүний ачилтыг хязгаарлах систем Саванд ба төмөр замын цистернд газрын тос, түүний бүтээгдэхүүнийг автоматаар эргүүлэн халаах системын тоног төхөөрөмжийн иж бүрдэл

ХАВСРАЛТ 13

Үйлдвэрлэлийн үйл ажиллагааны механикжуулалт ба

автоматжуулалтыг тооцсон дундаж мэргэжилтэй ажилтнуудын орон тоо

¹	Нэр төрөл	Ачаа эргэлт мян т/жилд
		Хуваарилах					Дамжуулан хуваарилах
		20	50	100	150	200	300	500
А. Төмөр замын газрын тос, газрын тосны агуулах
	Бүтээгдэхүүн тээвэрлэлтийн цех
1.	Цехийн дарга	-	-	-	1	1	1	1
2.	Газрын тос, түүний бүтээгдэхүүнийг хүлээн авах байнгын оператор V зэрэгтэй	-	-	1	1	1	1	1
3	Газрын тос, түүний бүтээгдэхүүнийг ачих байнгын оператор V зэрэгтэй	-	1	1	1	1	1	1
4	Бүтээгдэхүүний оператор IV зэрэгтэй	-	1	1	2	2	3	4
5	Бүтээгдэхүүний оператор III зэрэгтэй	1	2	3	3	4	5	8
6	Бүтээгдэхүүний оператор II зэрэгтэй	1	1	1	2	2	3	4
7	II зэрэгтэй ажилчин	1	1	1	2	2	2	2
8	Цахилгаан ачигчийн жолооч	-	1	1	2	2	2	3
	Нийт	3	7	9	14	15	18	24
	Насосны станц
1	V зэрэгтэй байнгын машинист	-	1	1	1	1	1	1
2	IV зэрэгтэй машинист	1	2	2	2	2	4	4
3	V зэрэгтэй цахилгааны слесарь	-	-	-	-	-	1	1
4	IV зэрэгтэй цахилгааны слесарь	-	-	-	-	-	1	1
	Нийт	1	3	3	3	3	7	7
	Лаборатори
1.	Лабораторийн эрхлэгч	-	-	-	-	-	1	1
2	Инженер химик	-	-	-	-	-	1	1
3	Байнгын лаборант	-	1	1	1	1	1	1
4	Экологийн мониторнгийн лаборант	1	1	1	1	1	1	1
5	Лаборант	1	1	1	1	1	1	2
6	Сорьц авагч	-	-	-	1	1	1	2
7	IV зэрэгтэй моторчин	-	-	-	-	-	1	1
	Нийт	2	3	3	4	4	7	9
	Механикийн засварын газар
1	Мастер	-	-	-	-	1	1	1
2	IV зэрэгтэй цахилгааны засварчин	1	1	1	1	1	3	3
3	III зэрэгтэй засварчин	-	-	-	-	-	3	3
4	IV зэрэгтэй фрезерчин токарьчин	-	1	1	1	1	1	1
5	IV зэрэгтэй цахилгаан хийн гагнуурчин	1	1	1	1	1	2	2
6	IV зэрэгтэй мужаан	-	-	-	-	-	1	1
7	Туслах ажилчин	-	-	-	-	-	1	1
	Нийт	2	3	3	3	4	12	12
	КИП ба А засварын газар
1.	Мастер	-	-	-	-	-	1	1
2	V зэрэгтэй цахилгааны засварчин	-	-	-	1	1	1	2
3	IV зэрэгтэй цахилгааны засварчин	-	-	1	1	1	1	1
4	V зэрэгтэй цахилгааны монтёр	-	-	1	1	1	1	1
5	IV зэрэгтэй аккумляторчин	-	-	-	-	-	1	1
6	КИП-ийн техникч	-	-	-	-	-	1	1
7	V зэрэгтэй КИП-ийн оператор	-	-	-	1	1	1	1
8	IV зэрэгтэй автоматикийн тоног төхөөрөмжийн цахилгааны монтёр	-	-	-	-	1	1	1
	Нийт	-	-	2	4	5	8	9
	Зуухан цех
1	Зуухан цехийн ахлагч	-	-	-	-	-	1	1
2	III зэрэгтэй оператор	1	1	3	3	3	3	3
3	II зэрэгтэй оператор	3	3	3	3	3	3	3
	Нийт	4	4	6	6	6	7	7
	үйлчилгээний бага ажилтан
1	Цэвэрлэгч	1	1	1	1	1	1	1
2	Угаагч	-	-	-	-	1	1	1
3	Хаалгач	-	-	-	-	-	-	1
	Нийт	1	1	1	1	2	2	3
	Бүгд	13	21	27	35	39	61	72
Б. У замын газрын тос, түүний бүтээгдэхүүний агуулах
	Бүтээгдэхүүн тээвэрлэлтийн цех
1.	Цехийн дарга	-	-	-	1
2.	байнгын оператор V зэрэгтэй	-	1	1	-
3	Бүтээгдэхүүний оператор IV зэрэгтэй	-	1	1	2
4	Бүтээгдэхүүний оператор III зэрэгтэй	1	2	2	2
5	Бүтээгдэхүүний оператор II зэрэгтэй	1	2	2	2
6	II зэрэгтэй ажилчин	-	1	1	1
7	Цахилгаан ачигчийн жолооч	-	1	1	2
	Нийт	2	8	8	10
	Насосны станц
1	IV зэрэгтэй байнгын машинист	-	1	1	1
2	III зэрэгтэй машинист	1	1	1	1
3	IV зэрэгтэй цахилгааны слесарь	-	1	1	1
	Нийт	1	3	3	3
	Механикийн засварын газар
1	Мастер	-	-	-	1
3	IV зэрэгтэй засварчин	1	1	1	1
4	фрезерчин токарьчин	-	-	-	1
5	цахилгаан хийн гагнуурчин	-	1	1	1
	Нийт	1	2	2	4
	КИП ба А засварын газар
3	IV зэрэгтэй цахилгааны засварчин	-	-	-	1
7	IV зэрэгтэй КИП-ийн оператор	-	1	1	1
	Нийт	-	1	1	2
	Лаборатори
1	Байнгын лаборант	-	1	1	1
2	Экологийн мониторнгийн лаборант	1	1	1	1
3	Лаборант	1	1	1	1
4	Сорьц авагч	-	-	-	1
	Нийт	2	3	3	4
	Зуухан цех
1	III зэрэгтэй оператор	3	3	3	3
2	II зэрэгтэй оператор	-	-	-	3
	Нийт	3	3	3	6
	үйлчилгээний бага ажилтан
1	Цэвэрлэгч	1	1	1	1
	Нийт	1	1	1	1
	Бүгд	11	21	22	32
В. Автомашины газрын тос, түүний бүтээгдэхүүний агуулах
	Бүтээгдэхүүн-тээвэрлэлтийн цех
1	байнгын оператор IV зэрэгтэй	1
2.	Бүтээгдэхүүний оператор III зэрэгтэй	1
	НИЙТ	2
	Насосны станц
1	IV зэрэгтэй машинист слесарь	1
	Нийт	1
	Бүгд	3

Хавсралт14: Металл биш хөвүүртэй нөөцлүүр савны металлын орцын хувийн норм

Газрын тос, түүний бүтээгдэхүүний агуулахын бaгтаамж	Хуваарилах газрын тос, түүний бүтээгдэхүүний агуулах
Газрын тос, түүний бүтээгдэхүүний агуулахын бaгтаамж	Төмөр зам	Усан зам
1 мян м3	43.5	43.5
5 мян м3	36.6	30.8
10 мян м3	29.4	27.2
15 мян м3	29.0	26.8
20 мян м3	27.2	25.8
30 мян м3	24.4	20.4
50 мян м3	24.1	19.4
80 мян м3	21.9	18.8

Хавсралт15

Газрын тос, түүний бүтээгдэхүүний агуулахын барилгын технологийн зураг төсөл боловсруулхад ашиглах норматив баримт бичгийн жагсаалт

MNS 3629:83 Нефть, нефтийн бүтээгдэхүүн савлах. Хаяглах. Тээвэрлэх.

MNS 17.1.5.15-1980 Байгаль орчныг хамгаалах. Усан мандал. Усан дахь нефтийн бүтээгдэхүүнийг тодорхойлох арга

БНбД 3.04.03-90 Байгууламж ба барилгын бүтээцийг зэврэлтээс хамгаалах.

MNS 5282:2003 "Нефть, нефтийн бүтээгдэхүүний галын аюулгүй байдал"

БНбД 3.05.05-89 Технологийн тоног төхөөрөмж дамжуулах хоолой

БНбД 30-01-04 Хот, тосгоны төлөвлөлт, барилгажилтын норм ба дүрэм

БНбД 11-202-00 Хот суурины хөгжлийн ерөнхий төлөвлөгөө боловсруулах аргачилсан заавар

БНбД 3.05.03-95 Дулааны шугам сүлжээ

БНбД 40-01-06 Ариутгах татуурга, гадна сүлжээ ба байгууламж

БНбД 3.05.04-90 Усан хангамж, бохир ус татуургын гадна шугам сүлжээ, түүний барилга байгууламж

БНбД 40-02-06 Ус хангамж, гадна сүлжээ ба байгууламж

БНбД 3.05.04-90 Усан хангамж, бохир ус татуургын гадна шугам сүлжээ, түүний барилга байгууламж

БНбД 41-01-02 Халаалт, агаар сэлгэлт ба кондиционер

БНбД 21.04.05 Барилга байгууламжийн гал унтараах автомат тоног төхөөрөмж, дохиололын хэрэгсэл

БНбД 21.03.04 Газрын тос, түүний бүтээгдэхүүний агуулах галын аюулгүйн норм

MNS 5746 : 2007 Газрын тос, газрын тосны бүтээгдэхүүний агуулах. Технологийн байгууламж.Техникийн ерөнхий шаардлага

БНбД 21.01.02 Барилга байгууламжийн галын аюулгүйн байдал

БД 43-101-03 Цахилгаан байгууламжийн дүрэм

MNS: 5029-2001 Хөдөлмөрийн аюулгүй ажиллагаа, эрүүл ахуй. Химийн хорт бодисын шошго, тэмдэглэгээ

MNS 4992-2000 Хөдөлмөрийн аюулгүй ажиллагаа, эрүүл ахуй. Химийн хорт бодисын ангилал ба аюулгүй ажиллагааны ерөнхий шаардлага.

MNS: 3995-2010 Хөдөлгүүрийн тос. Ангилал. Тэмдэглэгээ

ГОСТ 16149-70 "Защита подземных сооружений от коррозии блуждающими токами поляризованными протекторами. Технические требования.

ГОСТ 25660-83 "Фланцы изолирующие для подводных трубопроводов на Ру = 10 МПа. Конструкция и размеры"

ГАРЧИГ

1.Ерөнхий шаардлага

2.Газрын тос, түүний бүтээгдэхүүний агуулахын ангилал

3.Ажиллах зарчим

4.Газрын тос, түүний бүтээгдэхүүнийг хадгалах

5.Газрын тос, түүний бүтээгдэхүүнийг ачих буулгах

6.Газрын тосны бүтээгдэхүүнийг шахах

7.Газрын тос, түүний бүтээгдэхүүний тоо, хэмжээг хэмжих

8. Газрын тос, түүний бүтээгдэхүүнийг халаах

9. Ажилласан газрын тосны бүтээгдэхүүн тос

12 Холбоо ба дохиолол

13. Цахилгаан химийн хамгаалалт

14. Лаборатори

15. Цэвэрлэх байгууламж

16. Дулаан хангамж, халаалт салхивч

Хавсралт 1

Нэр томьёо ба тодорхойлолтууд

Хавсралт 2

(Зөвлөмж)

Ачих үед халаах шаардлагатай газрын тос, түүний бүтээгдэхүүний жагсаалт

Хавсралт 3

Нийтийн хэрэглээний бус усан зогсоолд буулгах онгоцны нэгдсэн усан онгоц-цагийн норм

Хавсралт 5

Газрын тос, түүний бүтээгдэхүүний хувийн эзлэхүүний цахилгаан эсэргүүцэл

Хавсралт 6

Нэг шугам хоолойгоор шахах газрын тос, түүний бүтээгдэхүүний зөвшөөрөгдөх дарааллын жагсаалт

Хавсралт 10 (Лавлах)

Газрын тос, түүний бүтээгдэхүүний агуулахын лабораторын үндсэн тоног төхөөрөмж ба багажны иж бүрдэл

Хавсралт11 (Зөвлөмж)

Газрын тос, түүний бүтээгдэхүүний агуулахын технологийн үйл ажиллагааны хяналт ба автоматжуулалт цар хүрээ

Хавсралт 12 (Зөвлөмж)

Автоматжуулалтын систем ба дэвшилтэт тоног төхөөрөмжийн жагсаалт

Хавсралт 13

Үйлдвэрлэлийн үйл ажиллагааны механикжуулалт ба автоматжуулалтыг тооцсон дундаж мэргэжилтэй ажилтнуудын орон тоо

Хавсралт15

Шүүлтүүр

Сонсох:

Эрх зүйн актууд

Санал хүсэлт