Зам, тээврийн сайдын 2012 оны 12 дугаар сарын 28-ны өдрийн 120 тушаалын  нэгдүгээр  хавсралт

     /ЗТХС-ын 2018 оны 264 дүгээр тушаалаар хүчингүй болгосон/

Төмөр замын тээврийн аюулгүй байдалтай

холбоотой зарим обьект, үйл ажиллагаанд

 гэрчилгээ олгох журам

Нэг. Ерөнхий зүйл

1. Энэхүү журмаар Монгол Улсын нутаг дэвсгэрт төмөр замын тээврийн аюулгүй байдалтай холбоотой зарим объект, үйл ажиллагааг гэрчилгээжүүлэхтэй холбогдон үүсэх харилцааг зохицуулна.
2. Төмөр замын тээврийн аюулгүй байдалтай холбоотой зарим объект, үйл ажиллагааг Монгол Улсын хууль тогтоомж, холбогдох стандартад нийцүүлэн гэрчилгээжүүлэх ажлыг Төмөр замын тээврийн асуудал эрхэлсэн төрийн  захиргааны төв байгууллага  эрхлэн гүйцэтгэнэ.
3. Иргэн, хуулийн этгээд нь төмөр замын тээврийн аюулгүй байдалтай холбоотой объект, үйл ажиллагааг гэрчилгээжүүлэлтэд хамруулах, тэдгээрт хууль тогтоомж, дүрэм, журам, стандарт, норм, нормативын баримт бичгээр тавигдах  нөхцөл, шаардлагыг хангах үүрэгтэй.
4. Энэ журамд заасан нэр томъёог дор дурдсан утгаар ойлгоно. Үүнд:
   1. “Төмөр замын тээврийн аюулгүй байдлыг хангах” гэж  хүний амь нас, эрүүл мэнд, байгаль орчин, иргэн, хуулийн этгээдийн эд хөрөнгөнд хохирол учруулах, осол, сүйрлээс урьдчилан сэргийлэх зорилгоор төмөр замын хөдөлгөөнийг зохион байгуулж буй үйл ажиллагааны цогцыг;
   2. “Ãэрчилгээ” гэж объект, үйл ажиллагаа нь төмөр замын тээврийн аюулгүй байдлын нөхцөл, шаардлагыг хангасныг нотолж олгосон баримт бичгийг;
   3. “Гэрчилгээ эзэмшигч” гэж энэ журмын дагуу гэрчилгээжүүлэх нөхцөл, шаардлагыг хангаж, объект, үйл ажиллагааны  гэрчилгээ авсан иргэн, хуулийн этгээдийг;
   4.  “Гэрчилгээжүүлэлт” гэж төмөр замын объект, үйл ажиллагаа нь тээврийн аюулгүй байдлын нөхцөл, шаардлагыг хангасан эсэхийг тогтоож, гэрчилгээ олгох үйл ажиллагааг;
   5. “Норм, нормативын баримт бичиг”  гэж нийтийн ашиг сонирхол, хүний эрүүл мэнд, байгаль орчин, төмөр замын тээврийн аюулгүй байдлыг хангах зорилгоор үйлдвэрийн бүтээгдэхүүн, объект, үйл ажиллагаа, түүнд хамаарах нийтлэг шаардлага тодорхойлсон стандарт, дүрэм, журмыг;
   6. “Гэрчилгээжүүлэлтийн нөхцөл, шаардлага” гэж энэ журмын 1.5-д заасан зорилгын хүрээнд төмөр замын тээврийн аюулгүй байдлыг хангахтай холбоотой объект, үйл ажиллагаанд хууль тогтоомж, дүрэм, журам, стандарт, норм, нормативын баримт бичгээр тавигдах  шалгуурыг;
5. Төмөр замын тээврийн салбар дахь гэрчилгээжүүлэлтийн зорилго:
   1. Төмөр замын тээврийн салбарт хөдөлгөөний аюулгүй байдлыг хангаж, сүйрэл, осол, гологдол гарахгүй байх урьдчилсан нөхцөлийг бүрдүүлэх;
   2. Төмөр замын тээврийн салбарт дэвшилтэд техник, технологи нэвтрүүлэх, өрсөлдөх чадварыг дээшлүүлэх;
   3. Хэрэглэгчдийг аюулгүй, чанартай ажил үйлчилгээг сонгон хэрэглэх боломж, нөхцөлийг хангах, хохирохоос урьдчилан сэргийлэх.
6. Суурь бүтэц эзэмшигч, тээвэрлэгч нь ашиглалтын буюу тээвэрлэлтийн гэрээ байгуулахдаа объект, үйл ажиллагаа гэрчилгээжүүлэлтэд хамрагдсан эсэхийг магадлана.
7. Гэрчилгээжүүлэх үйл ажиллагаанд ил тод, нээлттэй, шуурхай, хууль тогтоомжийн  дагуу байх зарчмыг баримтална.

Хоёр. Гэрчилгээжүүлэх объект, үйл ажиллагаа

1. Дараах объектыг  гэрчилгээжүүлнэ.
   1. Замын аж ахуйн чиглэлээр:

- Төмөр замын шугам;

- Нийтийн болон дагнасан хэрэглээний зам;

- Хиймэл төхөөрөмж /гүүр, гүүрэн төхөөрөмж, туннель, нүхэн гарц/;

-  Зам засвар, арчлалт, оношлогоо, хэмжилт хийх бүх төрлийн машин;

- Төмөр замын гарам.

2.1.2.   Өртөө, зөрлөг:

            - Нийтийн болон дагнасан хэрэглээний талбай;

2.1.3. Зүтгүүрийн аж ахуй:

- Зүтгүүр;             

- Сэргээн босгох, гал унтраах галт тэрэг;

2.1.4.  Вагоны аж ахуй:

- Бүх төрлийн ачааны вагон;

- Бүх төрлийн зорчигчийн вагон;

2.1.5.  Автоматик, телемеханик, холбоо

- Төмөр замын дохиолол, төвлөрүүлэлт, хориглолын байгууламж;

2.2. Дараах үйл ажиллагааг гэрчилгээжүүлнэ:

2.2.1. Тээвэрлэлтийн үйл ажиллагаа:

            - Дагнасан хэрэглээний зам, талбай барих;

            - Ачилт, буулгалт;

- Төмөр замын тээвэр зуучлал;

- Суурь бүтцийн хөдөлгөөн зохицуулалт;

- Төмөр замын өртөөний үйл ажиллагаа;          

- Зүтгүүр, вагоны техникийн үзлэг, үйлчилгээ;

- Хатуу тооцоот багаж, хэрэгслийн үйлдвэрлэл, худалдаа;

- Төмөр замын зураг төсөл боловсруулах;

- Дагнасан хэрэглээний замын дээд, доод бүтцийн засвар, арчлалт;

-Төмөр замын дохиолол, төвлөрүүлэлт, хориглол ба холбооны    байгууламжийн засвар, техникийн үйлчилгээ.

Гурав. Гэрчилгээжүүлэлтийг хэрэгжүүлэх байгууллагын үйл ажиллагаа

1. Төмөр замын тээврийн асуудал эрхэлсэн төрийн захиргааны төв байгууллага  нь  дараах үйл ажиллагааг хэрэгжүүлнэ:
   1. Гэрчилгээжүүлэлтийн нөхцөл, шаардлагыг боловсруулж  батлах;
   2. Гэрчилгээ олгох, хугацааг сунгах, түдгэлзүүлэх, хүчингүй болгох;
   3. Бусад улсын гэрчилгээжүүлэх байгууллагаас олгосон гэрчилгээг хүлээн зөвшөөрөх, татгалзах;
   4. Гэрчилгээжүүлэлтэнд хамрагдах төмөр замын объектын техникийн нөхцөл, баримт бичгийг хянах;
   5. Төмөр замын тээврийн объект, үйл ажиллагааг гэрчилгээжүүлэх асуудлаар бусад улсын ижил төрлийн байгууллагатай хамтран ажиллах;
   6. Энэ журмын 1.5-д заасан зорилгод нийцүүлэн гэрчилгээжүүлэлтийн үйл ажиллагаа, түүний төрөл ангилал, тавигдах нөхцөл шаардлагыг  боловсронгуй болгох, үр нөлөөг дээшлүүлэх;
   7. Гэрчилгээжүүлэлтийн мэдээллийн санг бүрдүүлэх, хөтлөх;
   8. Гэрчилгээ бүхий объект, үйл ажиллагаа гэрчилгээжүүлэлтийн нөхцөл, шаардлагыг хангаж байгаа эсэхийг хянан шалгах, түдгэлзүүлэх, хүчингүй болгох;
   9. Гэрчилгээжүүлэлтийг хууль тогтоомж, дүрэм, журмын дагуу явуулж байгаа эсэхийг шалгаж, шаардлагатай тохиолдолд гаргасан дүгнэлт, шийдвэрийг хүчингүй болгох;
   10. Төмөр замын тээвэрлэлтийн үйл ажиллагаанд оролцогч иргэн, хуулийн этгээд гэрчилгээжүүлэлтийн нөхцөл, шаардлагыг хэрхэн мөрдөж байгаад хяналт тавьж  биелэлтийг хангуулах.

Дөрөв. Гэрчилгээ хүссэн өргөдлийг хянан шийдвэрлэх

1. Төмөр замын тээврийн асуудал эрхэлсэн Монгол Улсын сайд /цаашид Сайд гэх/-ын тушаалаар байгуулсан байнгын, орон тооны бус Ажлын хэсэг гэрчилгээний нөхцөл, шаардлагыг хангаж байгаа эсэхийг хянан шалгаж, дүгнэлт гаргана.
2. Ажлын хэсэг нь өргөдөл гаргагчийн баримт бичгийн иж бүрдэл, гэрчилгээний нөхцөл, шаардлагыг хангасан байдлыг нягтлан шалгана.
3. Сайд ажлын хэсгийн шалгаж гаргасан дүгнэлтийг үндэс болгон гэрчилгээ олгох эсхүл олгохоос татгалзахыг шийдвэрлэнэ.
4. Гэрчилгээ хүсэгч нь өөрөө эсвэл итгэмжлэгдсэн төлөөлөгчөөр дамжуулан төрийн захиргааны төв байгууллагад  гэрчилгээ авах тухай хүсэлтийг бичгээр гаргана.
5. Гэрчилгээ авах тухай хүсэлт гаргахдаа дор дурьдсан баримт бичгийг бүрдүүлнэ.

4.5.1. Объектын  гэрчилгээ:

4.5.1.1. Зохих журмын дагуу гаргасан өргөдөл;

4.5.1.2. Улсын бүртгэлийн гэрчилгээ;

1. Гэрчилгээжүүлэх объектын танилцуулга;

4.5.1.4. Тухайн объектын техникийн аюулгүй байдлыг харуулсан засвар өөрчлөлтийн бүртгэл бүхий паспорт, засвар өөрчлөлтийн бүртгэл, ашиглалтын заавар, техникийн зураг, схем;

4.5.1.5 Объект нь гэрчилгээжүүлэлтийн нөхцөл, шаардлагыг хангаж байгааг нотолсон баримт бичиг.

4.5.1.6. үл хөдлөх эд хөрөнгө өмчлөх эрхийн улсын бүртгэлийн гэрчилгээ, өмч хувьчлалын шийдвэр, түрээсийн гэрээ болон бусад шаардлагатай баримт бичиг  /Энэхүү заалтыг ЗТЯ-ны 2015 оны 61-р тушаалаар нэмсэн./

4.5.2. Үйл ажиллагааны гэрчилгээ:

1. Зохих журмын дагуу гаргасан өргөдөл;
2. Улсын бүртгэлийн гэрчилгээ;
3. Гэрчилгээжүүлэлт хийлгэх үйл ажиллагааны тухай танилцуулга;

4.5.2.4.  Тухайн үйл ажиллагааг хэрэгжүүлэхтэй холбоотой технологийн  горим, заавар;

4.5.2.5. Тухайн үйл ажиллагааг хэрэгжүүлэх боловсон хүчний хангалт, ур чадварын тухай мэдээлэл;

4.5.2.6. Үйл ажиллагаа нь гэрчилгээжүүлэлтийн нөхцөл, шаардлагыг хангаж байгааг нотолсон баримт бичиг.

1. Гэрчилгээжүүлэх төмөр замын объект, үйл ажиллагаанууд нь  дараах  нөхцлийг хангасан байхаас гадна объект, үйл ажиллагааны төрөл, онцлогоос шалтгаалан энэхүү журмын хавсралтанд заасан нөхцөл шаардлагыг хангавал зохино.
   1. Төмөр замын тухай хууль тогтоомж, стандарт, төмөр замын тээврийн нийтлэг багц дүрмийн шаардлага, төмөр замын тээврийн аюулгүй байдлыг хангасан байх;
   2. Объектын ашиглалт, үйлчилгээг хэрэгжүүлэх технологи, зааврын бүрдлийг хангасан байх;
   3. Үйл ажиллагааг хэрэгжүүлэх этгээд дотооддоо үйлчлэх техник, технологи, дүрэм, зааврын бүрдлийг хангасан байх;
   4. Үйл ажиллагааг хэрэгжүүлэх санхүүгийн чадавхи, боловсон хүчин, техник тоног төхөөрөмжтэй байх;
2. Гэрчилгээ хүссэн өргөдлийг хүлээн авсан өдрөөс хойш ажлын 21 хоногийн дотор гэрчилгээ олгох, эсхүл олгохоос татгалзах тухай шийдвэрийн аль нэгийг нь гаргана.
3. Шаардлагатай гэж үзвэл энэхүү журмын 4.7-д заасан хугацааг 14 хоногийн хугацаагаар сунгаж болно.
4. Төрийн захиргааны төв байгууллага нь гэрчилгээний нөхцөл шаардлагыг хангаж байгаа бол гэрчилгээ олгох тухай, хангахгүй байгаа бол гэрчилгээ олгохоос татгалзаж байгааг бичгээр мэдэгдэнэ.
5. Ажлын хэсэг гэрчилгээ хүсэгчийн үйл ажиллагаа, үйлдвэрлэлийн бааз, техник хангамжийн нөхцөл байдлыг шаардлагатай гэж үзвэл газар дээр нь хянан шалгана.

4.11. Гэрчилгээний  хугацаа:

4.11.1. Объект, үйл ажиллагааны гэрчилгээний хугацаа 3 жил байна.

4.11.2. Гэрчилгээ нь олгосон өдрөөс эхлэн хүчин төгөлдөр болж хугацаа нь дууссанаар хүчингүйд тооцно.

1. Гэрчилгээний загварыг Төмөр замын тээврийн асуудал эрхэлсэн сайдын тушаалаар батлах бөгөөд гэрчилгээнд объект, үйл ажиллагааны код, нэр, төрөл, хүчинтэй хугацаа, техникийн үзүүлэлтүүд, гэрчилгээний нөхцөл, шаардлага, олгосон байгууллага,  эрх бүхий албан тушаалтны нэр, эзэмшигчийн нэр, хаяг дугаар, олгосон он, сар, өдөр  бичигдэнэ.

Тав. Гэрчилгээ эзэмшигчийн эрх, үүрэг, гэрчилгээг сунгах

1. Гэрчилгээ эзэмшигчийн эрх, үүрэг.
   1. Гэрчилгээ эзэмшигч нь зөвхөн гэрчилгээнд заасан үйл ажиллагааг эрхэлнэ.
   2. Гэрчилгээ эзэмшигч нь төмөр замын тээврийн аюулгүй байдлыг хангах нөхцөл шаардлагыг биелүүлэх, объектын үндсэн эд анги, үйл ажиллагаанä өөрчлөлт орсон бол 30 хоногийн дотор төрийн захиргааны төв байгууллагад мэдэгдэнэ.
   3. Гэрчилгээний хүчинтэй хугацаанд объект, үйл ажиллагааны хэвийн ашиглалт, хөдөлгөөний аюулгүй байдалд нөлөөлж болох  технологийн процесс, бүтэц,  үйл ажиллагаанд өөрчлөлт оруулах тохиолдолд гэрчилгээ эзэмшигч нь энэ тухай төрийн захиргааны төв байгууллагад урьдчилан  мэдэгдэнэ.
   4. Энэ журмын 5.1.2-т заасан өөрчлөлтийг хийсэн бол гэрчилгээнд тухайн өөрчлөлтийг нэмж тусгах буюу шинээр гэрчилгээ олгоно. Шинээр гэрчилгээ олгох асуудлыг энэ журмын дөрөвдүгээр зүйлд заасан журмаар хянан шийдвэрлэнэ.
2. Гэрчилгээг сунгах.
   1. Гэрчилгээний хугацаа дуусахаас 30 хоногийн өмнө гэрчилгээний хугацааг сунгуулах тухай хүсэлт гаргана. Өргөдөлд дараах материалыг хавсаргана.
   2. Зохих журмын дагуу гаргасан өргөдөл;
   3. Гэрчилгээний эх хувь  /хугацаа дууссан/;
   4. Гэрчилгээжүүлсэн объектын ашиглалт, үйл ажиллагааны тайлан / захиалагч байгууллагаас гаргасан тодорхойлолт, үйл ажиллагааны үр дүнг нотлох баримт бичиг, акт, фото зураг зэрэг болно/;
   5. Гэрчилгээ авахаар бүрдүүлж өгсөн материал болон мэдээлэлд орсон өөрчлөлтийн тухай мэдээлэл;
   6. Харъяалагдах татварын албаны тодорхойлолт;
3. Гэрчилгээний хугацааг сунгуулах тухай өргөдлийг энэ журмын 5.2.1-т заасан хугацаанд ирүүлээгүй тохиолдолд гэрчилгээ шинээр олгох журмыг баримтална.

Зургаа.  Түдгэлзүүлэх, хүчингүй болгох тухай

1. Гэрчилгээг түдгэлзүүлэх үндэслэл:
   1. Гэрчилгээний хугацаа, нөхцөл шаардлагыг зөрчсөн;
   2. Энэ журмын 5.1, 5.2 дахь заалтуудыг зөрчсөн;
   3. Гэрчилгээ эзэмшигчийн хууль бус үйл ажиллагааны улмаас иргэд, байгууллагын эрх ашиг зөрчигдсөн;
2. Төмөр замын тээврийн хяналтын улсын  байцаагч гэрчилгээг түдгэлзүүлэх санал гаргасны дагуу төрийн захиргааны төв байгууллага гэрчилгээг түдгэлзүүлэх эсэхийг хянан шийдвэрлэнэ.
3. Гэрчилгээний үйлчлэлийг түдгэлзүүлсэн нөхцөл арилсан тохиолдолд уг гэрчилгээг сэргээнэ.
4. Гэрчилгээг хүчингүй болгох үндэслэл:
   1. Гэрчилгээ эзэмшигч өөрөө хүсэлт гаргасан;
   2. Гэрчилгээний нөхцөл, шаардлагыг удаа дараа буюу ноцтой зөрчсөн;
   3. Гэрчилгээг түдгэлзүүлсэн хугацаанд зөрчлийг арилгах талаар тавьсан шаардлагыг биелүүлээгүй;
   4. Гэрчилгээг авахдаа хуурамч бичиг баримт бүрдүүлсэн нь тогтоогдсон;
   5. Гэрчилгээ эзэмшигч хуулийн этгээд татан буугдсан.
5. Гэрчилгээг хүчингүй болгосон тухай мэдэгдлийг гэрчилгээ эзэмшигч, холбогдох суурь бүтэц эзэмшигч, тээвэрлэгчид албан бичгээр мэдэгдэнэ.
6. Хугацаа дууссан буюу хүчингүй болгосон гэрчилгээг төрийн захиргааны төв байгууллага хураан авна.

Долоо. Хяналт

1. Төмөр замын асуудал эрхэлсэн төрийн захиргааны төв байгууллагын Тээврийн хяналт, бүртгэлийн газар, Төмөр замын бодлогын хэрэгжилтийг зохицуулах хэлтэс гэрчилгээжүүлэлтэд хамрагдсан объект, үйл ажиллагаанд хууль тогтоомжоор олгогдсон бүрэн эрхийн хүрээнд хяналт тавина.

Найм. Гэрчилгээжүүлэлтийн мэдээллийн сан

1. Гэрчилгээжүүлэлтийн мэдээллийн сан дараахь мэдээллүүдийг агуулна. Үүнд:
   1. Стандарт, норматив, баримт бичиг,
   2. Гэрчилгээжсэн объектууд;
   3. Гэрчилгээжсэн объект, үйл ажиллагаа;
   4. Объектын ангилал, төрөл.
2. Гэрчилгээжүүлэлтийн мэдээллийн санг төмөр замын зарим объект, үйл ажиллагаанд гэрчилгээжүүлэлтийн дараа хийгдэх хяналт, шалгалтын үр дүн болон бусад мэдээллээр баяжуулна.

------о0о------

“Төмөр замын тээврийн аюулгүй байдалтай холбоотой зарим объект, үйл ажиллагаанд гэрчилгээ олгох журам”-ын нэгдүгээр хавсралт

Төмөр замын аюулгүй байдалтай холбоотой үйл ажиллагаанд тавигдах нөхцөл шаардлага

------------ оОо -------------