Цахилгаан байгууламжийн дҮРЭМ

 

Бүлэг 2

 

Цахилгаан эрЧим хҮЧний дамжуулалт

 

2.4 дүгээр зүйл

 

1 кВ хҮртэлХ хҮЧдэлтэй цахилгаан дамжуулах агаарын шугам

 

Хэрэглэх хүрээ. Тодорхойлолтууд

 

2.4.1 Дүрмийн энэхүү бүлэг нь тусгаарлах бүрээстэй ба бүрээсгүй (нүцгэн) утас хэрэглэн татсан 1 кВ хүртэлх хүчдэлтэй хувьсах гүйдлийн цахилгаан дамжуулах агаарын шугамд (АШ) хамаарна.

1 кВ хүртэл хүчдэлтэй АШ-д тавих нэмэлт шаардлагыг 2.5, 6.1–р бүлгүүдэд мөн авч үзсэн.

Агаарын шугамын оруулга, гаргалгын кабель залгаас ба салбарлагыг 2.3-р бүлэгт заасан шаардлагын дагуу хийж гүйцэтгэнэ.

2.4.2 1 кВ хүртэлх хүчдэлтэй цахилгаан дамжуулах агаарын шугам – гэдэг нь тулгуур, тулаас, барилгын хана, инженерийн байгууламжид хөндийрүүлэгч буюу кронштейн, шугаман арматурын тусламжтайгаар бэхлэгдсэн задгай агаарт байрлах тусгаарлагчтай болон нүцгэн утсаар цахилгаан эрчим хүчийг дамжуулах ба түгээх зориулалттай байгууламж юм.

 

Өөрийгөө даах тусгаарлагчтай утас (цаашид СИП утас гэх) хэрэглэн татсан 1 кВ хүртэлх хүчдэлтэй цахилгаан дамжуулах агаарын шугамыг АШТ гэж тэмдэглэнэ.

Өөрийгөө даах тусгаарлагчтай утас гэдэг нь нэг багцад мушгин эрчилсэн тусгаарлагдсан утаснууд (судалнууд) бөгөөд механик ачаалал авч буй даацын утас нь тусгаарлагчтай буюу тусгаарлагчгүй байж болно. Утасны механик ачааллыг даацын буюу бүх багц дамжуулагч утас өөр дээрээ авна.

2.4.3 Гол АШ – Энэ нь тэжээгч трансформатороос төгсгөлийн тулгуур хүртэлх 1 кВ хүртэлх хүчдэлтэй агаарын шугамын хэсэг.

Гол АШ–руу шугаман салаалга, оруулга руу гарсан салаалга холбогдож болно.

АШ–аас гарсан шугаман салаалга – Гол агаарын шугам руу холбогдсон хоёроос доошгүй алслалттай шугамын хэсэг.

АШ-аас салбарласан оруулга – Гол агаарын шугамын тулгуур, шугаман салаалгаас оруулгын хавчаар (оруулгын изоляторын хавчаар) хүртэлх хэсэг.

2.4.4 Механик хэсгийн тооцоон дахь АШ–ийн төлөв байдал.

Хэвийн горим – Утас тасраагүй ердийн төлөв байдал.

Аваарийн горим – Аль нэг утас тасарсан төлөв байдал

Угсралтын горим – Тулгуур боон утсыг угсрах, тэдгээрт засвар үйлчилгээ хийх үеийн төлөв байдал

Механик тооцоог  1 кВ хүртэл хүчдэлтэй АШ–ын аваарийн горимд хийхгүй.

 

Ерөнхий шаардлага

 

2.4.5 АШ–ын элементийн механик тооцоог 2.5-р бүлэгт заасан аргачиллын дагуу хийж гүйцэтгэнэ.

2.4.6 Агаарын шугам нь барилга байгууламжийн хаалга, гарцыг хаахгүйгээр тээврийн хэрэгсэл, явган хүний хөдөлгөөнд саад учруулахгүй байрласан байх ёстой. Тээврийн хэрэгсэл дайрч болзошгүй газар (уулзвар, гарц, замын огтлол г.м) тулгуурыг хамгаалбал зохино (тойруулсан хашлага ба тойруулан тайрдас шон газарт суулгах маягаар).

2.4.7 Шугамын тулгуурт газраас дээш 2 м–ээс багагүй өндөрт гол АШ–ын 250 м бүрт нэг удаа тулгуурын дэс дугаар, плакат (шугамын тулгуураас холбооны кабелийн шугам хүртэлх зай, хэрвээ 4 м–ээс ойр зайд байгаа бол), хамгаалалтын зурвасын өргөн, АШ эзэмшигч буюу хариуцагчийн телефон утасны дугаарыг хадах буюу тэмдэглэж өгнө.

2.4.8 Ойн зурвас, ногоон суулгацтай газраар өнгөрч буй АШТ–д зурвас гарган цэвэрлэх шаардлагагүй. Гэхдээ дамжуулагч утаснаас мод бут хүртэлх зай СИП утасны хамгийн их унжилтын буюу хамгийн их хазайлтын үед 0,3 м –ээс багагүй байх ёстой.

Ойн зурвас, ногоон суулгацтай газраар өнгөрч буй нүцгэн утастай агаарын шугамд дараахь зүйлийг баримталбал зурвас гарган цэвэрлэх шаардлагагүй. Хамгийн их унжилтын буюу хазайлтын үед дамжуулах утаснаас мод бут хүртэлх зай 1 м–ээс багагүй байх ёстой.

Бүрээстэй утаснаас (СИП-ээс бусад) ногоон суулгац хүртэлх зай 0,5 м–ээс багагүй байх ёстой.

2.4.9 Агаарын шугамын тулгуурын хийцийг 2.5.25, 2.5.26 ба холбогдох барилгын норм ба дүрмийн шаардлагын дагуу зэврэлтээс хамгаалсан байх ёстой.

2.4.10 Агаарын шугамыг цахилгааны хэт ачааллаас хамгаалах хамгаалалтыг 3.1-р бүлэгт заасан шаардлагын дагуу хийж гүйцэтгэнэ.

 

Тооцооны цаг уурын нөхцөл

 

2.4.11 1 кВ–ын агаарын шугамын тооцооны цаг уурын нөхцлийг хэвийн горимд 2.5.38 – 2.5.74 –ын дагуу, 20 кВ хүртэл хүчдэлтэй агаарын шугамын тооцооны нөхцөлтэй ижил авч үзнэ. Гэхдээ 1 кВ–ын агаарын шугамд доорхи нөхцлийг нэмж тооцно.

а) 2.5.52–ын дагуу тооцоход: чөлөөтэй ба мөсөөр бүрхэгдсэн СИП утсанд С_X=1,1

б) 2.5.54 болон 2.5.55 –ын дагуу тооцоход:

• g_NW=g_NГ=0,8 – нэг хэлхээтэй агаарын шугамд;

• g_NW=g_NГ=0,9 – утсан нэвтрүүлгийн шугамтай хамт өлгөсөн нэг хэлхээтэй агаарын шугамд;
• g_NW=1,0 g_NГ=1,2 – хоёр хэлхээтэй ба олон хэлхээтэй агаарын шугамд, мөн агаарын шугамын тулгуур дээр даацын металл биш шилэн кабель өлгөсөн тохиолдолд;
• g_NW=1,0 g_NГ=1,0 – бүх тохиолдолд;

 

2.4.12 Агаарын шугамаас оруулга руу гарсан салаалгын, алслалтын уртын тооцоог 2.4.20–ын дагуу мөсжилтийн горимд дараахь хоёр тохиолдолд хийж гүйцэтгэнэ:

1. Салхины чиглэл агаарын шугамын тэнхлэгт 90⁰–ын дагуу, АШ–ын дамжуулагч утас b_Э зузаантай мөсжилттэй, салаалгын утасны мөсжилтийн ханын зузаан b₀=0.5*b_Э;
2. Салхины чиглэл агаарын шугамын дагуу (өнцөг 0⁰), мөсжилтийн ханын зузаан дамжуулагч утас ба салаалгын утас хоёр дээр адилхан b₀=b_Э;

Гэхдээ дээрхи хоёр тохиолдолд тулгуурын оройн хазайлтаас үүсэх утасны таталтын өөрчлөлтийг бас тооцох хэрэгтэй.

 

Цахилгааны утас ба шугаман арматур

 

2.4.13 Агаарын шугамд гол төлөв өөрийгөө даадаг тусгаарлагчтай утас – СИП утас хэрэглэх хэрэгтэй.

СИП утас нь хамгаалалттай утасны төрөлд багтах ба шаталт муутай, гэрлийн үйлчлэлд тогтвортой, хэт ягаан туяа болон озоны үйлчлэлд тэсвэртэй нийлэг (синтетик) материалаар хийгдсэн тусгаарлах бүрээстэй байна.

2.4.14 Гол агаарын шугамын механик бөх батын нөхцлөөс хамааран шугаман салаалга ба оруулга руу гарсан салаалга дээр 2.4.1 ба 2.4.2-р хүснэгтэд заасан хамгийн бага хөндлөн огтлолтой утас хэрэглэнэ.

2.4.1-р хүснэгт

СИП утасны хамгийн бага зөвшөөрөгдөх хөндлөн огтлолын хэмжээ

 

Мөсжилтын ханын норматив зузаан bЭ, мм	Даацын утасны хөндлөн огтлол мм2, гол АШТ–д, АШТ–аас гарсан шугаман салаалгад	АШТ болон АШ –аас  оруулга руу гарсан салаалгын, дамжуулах утасны хөндлөн огтлол мм2,
10 15 ба түүнээс их	35(25)* 50(25)*	16 16

 

Хашилтад даацын утасгүй СИП утасны судлын хөндлөн огтлолын хэмжээг зааж өгсөн болно.

 

2.4.2-р хүснэгт

Бүрээстэй ба нүцгэн утасны хамгийн бага зөвшөөрөгдөх хөндлөн огтлолын хэмжээ

 

Мөсжилтийн ханын норматив зузаан bЭ, мм	Дамжуулагчийн материал	Гол шугам дээр болон  шугаман салаалган дээрх дамжуулагчийн хөндлөн огтлол, мм2
10	Хөнгөн цагаан (А), дулаанаар боловсруулаагүй хөнгөн цагааны хайлш (АН);	25
	Гантай хөнгөн цагаан утас (АС), Дулаанаар боловсруулсан хөнгөн цагааны хайлш (АЖ); Зэс (М);	25 16
15 ба түүнээс их	А, АН	35
	АС, АЖ	25
	М	16

 

 

2.4.15 Дамжуулах утас ашиглалтын явцад зэврэлтээс болж гэмтэж, тасардаг тул хайгуул, судалгааны үндсэн дээр давслаг нуур, үйлдвэрлэлийн район болон давслаг элстэй газарт агаарын шугамыг барихдаа тусгаарласан даацын утастай СИП утас хэрэглэх шаардлагатай.

2.4.16 Гол АШ–ыг дүрмийн дагуу нэг жигд хөндлөн огтлолтой утсаар хийж гүйцэтгэнэ.

Гол АШ–ын фазын утасны хөндлөн огтлолыг 50 мм²–ээс багагүй байхаар сонгож авахыг зөвлөж байна.

2.4.17 Агаарын шугамын утасны механик тооцоог зөвшөөрөгдөх хүчдэлийн аргаар 2.5.38-2.5.74–д заасан нөхцөлийн дагуу хийж гүйцэтгэнэ. Энэ үед утсан дахь ачаалал 2.4.3-р хүснэгтэд заасан зөвшөөрөгдөх хүчдэлээс хэтрэх ёсгүй ба газрын гадаргуу ба огтлолцож буй байгууламжаас утас хүртэлх зай, газардуулгын элементүүд энэ бүлэгт заасан шаардлагуудыг хангасан байх ёстой.

 

2.4.3-р хүснэгт

1 кВ хүртэлх хүчдэлтэй АШ–ын утасны зөвшөөрөгдөх механик хүчдэл

 

Цахилгааны утас	Зөвшөөрөгдөх хүчдэл, сунгалтын үе дэх бат бөхийн хязгаар, хувиар
	Хамгийн их ачаалалтай болон бага температурын үед tГ=t-	Жилийн дундаж температурын үед tСГ
СИП утас 25 – 120 мм2 огтлолтой:	40	30
Хөнгөн цагаан, огтлол мм2 –аар: 25 – 95 120	35 40	30 30
Дулаанаар боловсруулсан ба боловсруу-лаагүй хөнгөн цагааны хайлш, огтлол мм2–аар 25 – 95 120	40 45	30 30
Гантай хөнгөн цагаан утас, огтлол мм2 –аар 25 35 – 95	35 40	30 30

 

Тооцооны явцад утасны техник үзүүлэлтийг 2.5.8-р хүснэгтээс авна.

 

2.4.18 Бүх төрлийн механик ачаалал, үйлчлэлийг даацын утастай СИП зөвхөн даацын утсаараа харин даацын утасгүй СИП эрчилсэн багц утсаараа дамжуулан авах ёстой.

2.4.19 Агаарын шугамаас оруулга руу гарч буй салаалгын алслалтын уртыг салаалга авч буй тулгуурын бат бөх, салаалгын утсыг тулгуур ба оруулга дээр өлгөсөн өндөр, салаалгын утасны судлын хөндлөн огтлол тоо зэргээс хамааран тооцоогоор тодорхойлох ёстой.

Гол АШ–аас барилга байгууламж хүртэлх зай тооцоогоор тодорхойлогдсон салаалгын алслалтын уртын хэмжээнээс их байвал дунд нь шаардлагатай тоогоор нэмэлт тулгуур суурилуулах хэрэгтэй.

2.4.20 Гүйдэл дамжуулах утасны хөндлөн огтлолыг зөвшөөрөгдөх байнгын гүйдлээр сонгож авах ба ингэхдээ 1.3-р бүлэгт заасан шаардлагуудыг тооцох нь зүйтэй.

Гүйдэл дамжуулах утсыг богино залгааны гүйдлийн халалтын нөхцөл ба дулаан тэсвэрлэх чадвараар тус тус шалгасан байх ёстой.

2.4.21 СИП утаснуудыг хооронд нь холбох болон СИП утас руу холбох бэхэлгээг дараахь байдлаар гүйцэтгэнэ:

1. Гол АШТ–ын дамжуулагчийг завсрын болон завсрын-өнцгийн тулгуур дээр баригч хавчаарын (поддерживающий зажим) тусламжтай өлгөж бэхэлнэ.
2. Гол АШТ–ын дамжуулагчийг анкер төрлийн тулгуурт мөн салаалгын утасны төгсгөлийн бэхэлгээг АШТ–ын тулгуур ба оруулга дээр татагч хавчаарын (натяжной зажим) тусламжтай бэхэлнэ.
3. АШТ–ын анкер тулгуурын гогцооноос тусгаарлагчгүй нүцгэн даацын утсыг зуудаг хавчаар (плашечний зажим) хэрэглэн холбохыг зөвшөөрнө. Даацын утсыг алслалт дунд холбох зориулалттай холболтын хавчаар нь (соединительный зажим) тухайн утасны тасрах ачааллын 90 хувиас багагүй механик бат бөхийн нөөцтэй байх ёстой.
4. Фазын утсыг гол АШТ–руу холбохдоо тусгаарлагч бүрхүүл хайрцагтай буюу хамгаалалтын тусгаарлагч бүрхүүлтэй холбогч хавчаар хэрэглэн холбоно.
5. Оруулга руу гарсан салаалгын алслалтаас утас холбохыг хориглоно.
6. Газардуулгын утсыг зуудаг хавчаар хэрэглэн холбоно.
7. Салаалгын хавчаарыг дараахь тохиолдолд хэрэглэнэ:
   • Фазын судлаас салаалж байгаа бол (Даацын утасгүй СИП-ын фазаас авч байгаагаас бусад тохиолдолд);
8. Даацын судлаас салаалж байгаа тохиолдолд;

 

2.4.22 Баригч ба татагч хавчаарыг АШТ–ын тулгуур болон барилга байгууламжийн хананд бэхлэхдээ дэгээ ба гогцоо хэрэглэнэ.

2.4.23 Хэвийн горимд баригч ба татагч хавчаарын тооцооны ачаалал нь бэхэлгээний цэг дээрх кронштейний механик эвдлэх ачааллын 40 хувиас хэтэрч болохгүй.

2.4.24 Агаарын шугамын алслалт дунд утаснуудыг тухайн утасны тасрах ачааллын 90 хувиас багагүй механик бат бөхийн нөөцтэй холболтын хавчаар хэрэглэн хооронд нь холбоно.

АШ-ын нэг алслалтад утас бүрт нэгээс илүүгүй холболт байж болно.

Инженерийн барилга байгууламжтай огтлолцож буй АШ-ын алслалтад АШ-ын утсанд холболт байж болохгүй.

Анкер тулгуурын гогцоонд (петля) утас холбохдоо хавчаар хэрэглэх буюу эсвэл гагнаж холбоно.

Өөр марктай эсвэл өөр хөндлөн огтлолтой утаснуудыг зөвхөн анкерын тулгуурын гогцоон дээр уулзуулан холбоно.

2.4.25 Бүрээсгүй нүцгэн утсыг агаарын шугамын хөндийрүүлэгч ба хөндийрүүлэх траверс дээр дан бэхэлгээгээр (огтлолцолын тулгуураас бусад тохиолдолд) хийж гүйцэтгэхийг зөвлөж байна.

Завсрын тулгуур дээр бүрээсгүй утсыг шөргөн (штырь) хөндийрүүлэгчид бэхлэхдээ хөндийрүүлэгчийн хүзүүний дотор талд (тулгууртай харьцангуйгаар) бэхэлж тогтооно.

2.4.26 Дэгээ ба шөрөг (крюки и штырь) элементийг агаарын шугамын хэвийн горимд эвдлэх ачааллын аргаар тооцсон байх ёстой. Гэхдээ уг ачаалал нь 2.5.101–д заасан утгаас хэтэрч болохгүй.

 

Тулгуур дээрх утасны байрлал

 

2.4.27 Байгаль цаг уурын нөхцлөөс үл хамааран агаарын шугамын тулгуурт тусгаарлагчтай ба бүрээсгүй утсыг дурын байрлалаар татаж болно. Нойлын бүрээсгүй утсыг дүрмийн дагуу фазын утасны доор байрлуулна. АШТ–ын тулгуур дээр хамтруулан татсан тусгаарлах бүрээстэй гадна гэрэлтүүлгийн утсыг СИП утасны дээр эсвэл доор байрлуулж болох ба СИП утастай хамт нэг багцад эрчилсэн байж болно. Агаарын шугамын тулгуур дээр өлгөсөн гадна гэрэлтүүлгийн тусгаарлах бүрээстэй ба бүрээсгүй утас нь агаарын шугамын PEN (PE) утасны дээд талд байрлах ёстой.

2.4.28 Тулгуур дээр суурилуулсан цахилгаан хэрэглэгч залгах зориулалттай тоноглол, шүүгээг газрын гадаргуугаас 1,6 м–ээс багагүй өндөрт байрлуулах хэрэгтэй.

Тулгуур дээр тавьсан хамгаалалтын болон секцлэх тоноглолыг агаарын шугамын утсан дор байрлуулах хэрэгтэй.

2.4.29 Алслалт дунд утаснууд хоорондоо ойртох нөхцлөөр утасны хамгийн их унжилт 1,2 м хүртэл байх үед бүрээсгүй утаснуудын хоорондын зай тулгуур дээр ба алслалт дунд доорх хэмжээнээс багагүй байх ёстой. Үүнд:

а) Утасны байрлал босоо ба утасны хэвтээ шилжилт нь 20 см–ээс ихгүй байгаа тохиолдолд: мөсжилтийн I, II, III бүсэд 40 см, мөсжилтийн онцгой IV бүсэд  60 см–ээс багагүй;

б) Утасны бусад бүх байрлал ба мөсжилтийн бүх бүсэд салхины хурд: 18 м/с хүртэл – 40 см, 18 м/с –ээс их бол – 60 см.

Хэрэв утасны хамгийн их унжилт 1,2 м–ээс их бол дээрх утас хоорондын зайг авахдаа бодит унжилтыг 1,2 метрт харьцуулсан харьцаагаар тус бүр нэмэгдүүлж өгөх ёстой.

2.4.30 Нэг ерөнхий тулгуур дээр бүрээстэй ба бүрээсгүй фазын утас хоорондын зай тулгуур дээр босоогоор: шугамаас салаалга гарч байгаа ба шугамууд огтлолцсон үед 10 см–аас багагүй байвал зохино.

Дамжуулах утаснаас агаарын шугамын тулгуурын дурын элемент хүртэлх зай 5см–ээс багагүй байх ёстой.

2.4.31 Ерөнхий нэг тулгуур дээр ердийн нүцгэн утастай агаарын шугам, СИП утастай агаарын шугамыг цуг өлгөхөд орчны агаар +15⁰С, салхигүй байхад хоёр шугамын хоорондох босоо зайн хэмжээ 0,4 м–ээс багагүй байх ёстой.

2.4.32 Ерөнхий нэг тулгуур дээр хоёр буюу түүнээс дээш СИП утастай шугам өлгөх тохиолдолд тэдгээрийн хоорондын зай 0,3 м–ээс багагүй байх ёстой.

2.4.33 Ерөнхий нэг тулгуур дээр 1 кВ ба 20 кВ хүртэл хүчдэлтэй агаарын шугамуудыг зэрэг өлгөхөд өөр хүчдэлтэй шугамуудын хамгийн ойр байгаа утасны хоорондох босоо зай тулгуур дээр ба орчны агаар +15⁰С, салхигүй үед алслалтын дунд доор дурьдсанаас багагүй байх ёстой. Үүнд:

1,00 м      –        Даацын утас нь тусгаарлагчтай СИП ба даацын утасгүй СИП өлгөсөн тохиолдолд;

1,75 м      –        Даацын утас нь тусгаарлагчгүй СИП өлгөсөн тохиолдолд;

2,00 м      –        Бүрээстэй (СИП-ээс бусад) ба бүрээсгүй утастай 1 кВ–ын агаарын шугамыг өлгөсөн тохиолдолд.

2.4.34 Ерөнхий нэг тулгуур дээр 1 кВ хүртэл хүчдэлтэй АШ, 6–20 кВ–ын хамгаалалтын тусгаарлагч бүрээстэй (өндөр хүчдлийн нэг фазын ба гурван фазын СИП утас) утас бүхий АШ-ыг зэрэг өлгөсөн тохиолдолд утас хоорондох хамгийн ойр босоо зай тулгуур дээр ба алслалт дунд орчны агаарын температур +15 ⁰С, салхигүй үед: 1 кВ–ын АШ нь СИП утастай бол 0,3 м, бүрээстэй (СИП биш) ба бүрээсгүй утастай бол 1,5 м–ээс багагүй байх ёстой.

 

Тусгаарлагч

         

2.4.35 СИП утсыг тулгуурт бэхлэхэд хөндийрүүлэгч шаардлагагүй.

2.4.36 Бүрээстэй ба бүрээсгүй утастай агаарын шугамын дамжуулагч утсыг тулгуурын материал, атмосферын бохирдолын зэрэг, аянгын идэвхжлийн байдал зэргээс үл хамааран хөндийрүүлэгч буюу тусгаарлагч материалаар хийсэн траверс хэрэглэн тулгуурт бэхэлнэ.

Арматур ба хөндийрүүлэгчийн тооцоо сонголтыг 2.5.100–ийн дагуу явуулна.

2.4.37 Бүрээстэй ба бүрээсгүй утастай агаарын шугамын салаалгын тулгуур дээр дүрмийн дагуу олон хүзүүтэй, нэмэлт хөндийрүүлэгч хэрэглэх шаардлагатай.

 

Хэт хүчдлийн хамгаалалт ба газардуулга

 

2.4.38 Давтан газардуулах, аянгын хэт хүчдлээс хамгаалах, тулгуур дээр суурилуулсан цахилгаан тоноглолыг газардуулахад зориулсан газардуулгын төхөөрөмжийг агаарын шугамын тулгуур дээр заавал хийх ёстой. Газардуулгын төхөөрөмжийн эсэргүүцэл 30 Ом–оос хэтрэхгүй байх ёстой.

2.4.39 Төмөр тулгуур, төмөр хийц, төмөр бетон тулгуурын арматурыг PEN утастай холбосон байх шаардлагатай.

2.4.40 Төмөр тулгуурт PEN дамжуулагчийг төмөр бетон шон ба тулгуурын тулаасын арматур руу холбож өгөх хэрэгтэй.

2.4.41 Модон тулгуурын дэгээ, шөрөг мөн төмөр ба төмөр бетон тулгуур дээр өлгөсөн даацын утас нь тусгаарлагчтай эсвэл даацын утасгүй СИП утсыг газардуулах шаардлагагүй. Давтан газардуулга ба атмосферын хэт хүчдлээс хамгаалсан газардуулгатай тулгуурын дэгээ ба шөрөг үүнд үл хамаарна.

2.4.42 Огтолцолын алслалтыг хязгаарласан 1 кВ хүртэлх хүчдэлтэй агаарын шугамын тулгуур, агаарын шугамыг хамтруулан өлгөсөн тулгуурын дэгээ, шөрөг, тулгуурын арматурыг газардуулсан байх ёстой.

2.4.43 Агаарын шугам нь модон тулгуур дээр кабель шугам руу шилжиж байгаа тохиолдолд газардуулгын утсыг агаарын шугамын PEN утас ба кабель шугамын металл бүрхүүл рүү холбож өгөх хэрэгтэй.

2.4.44 Агаарын шугамын тулгуур дээр суурилуулсан аянгын хэт хүчдэлээс хамгаалах зориулалттай хамгаалах төхөөрөмж нь газардуулга руу тусдаа утсаар холбогдох ёстой.

2.4.45 Газардуулгын утаснууд өөр хоорондоо ба төмөр бетон тулгуурын газардуулгын дээд хэсэг рүү, дэгээ шөрөг, түүнчлэн газардуулж буй металл хийц рүү ба тулгуур дээр суурилуулсан цахилгаан тоноглолын газардлага зэргийг гагнаас буюу боолтон холбоосоор хооронд нь холбох ёстой.

Газардуулгын утсыг газардлагатай гагнах буюу боолтон холбоосоор холбож өгнө.

2.4.46 Үйлдвэрийн утааны яндан бусад төрлийн өндөр барилга байгууламжаар халхлагдаагүй нэгээс хоёр давхар байшинтай суурин газрын агаарын шугам нь агаар мандлын хэт хүчдэлээс хамгаалах зориулалттай газардуулах төхөөрөмжтэй байх ёстой. Энэ газардуулах төхөөрөмжийн эсэргүүцэл 30 Ом–оос ихгүй, харин хоорондын зай нь: жилийн аянгын цаг нь 40 ц/жил байвал 200 м–ээс ихгүй, жилийн аянгын цаг нь 40 ц/жил-ээс их бүсэд 100 м–ээс ихгүй байх шаардлагатай.

 

Үүнээс гадна дараахь тохиолдолд газардуулах төхөөрөмжийг тавих хэрэгтэй:

1. Хүн ам ихтэй газар (цэцэрлэг, сургууль, ясли г.м), эд материалын өртөг өндөртэй (амьтан үржүүлдэг байр, шувуун фабрик, агуулах г.м) барилга байгууламжийн оруулга руу орж буй салаалгын тулгуур дээр;
2. Оруулга руу орж буй салаалгын шугамын төгсгөлийн тулгуур дээр гэхдээ  зэргэлдээ газардуулгаас төгсгөлийн газардуулга хүртэлх хамгийн хол зай: жилийн аянгын цаг 40 ц/жил байхад 100 м, түүнээс их байхад 50 м–ээс ихгүй байна.

2.4.47 СИП утастай гол агаарын шугамын эхлэл ба төгсгөл дээр зөөврийн газардуулга болон хүчдэл хянах төхөөрөмж холбох хавчаарыг нэмж холбохыг зөвлөж байна.

Аянгын хэт хүчдэлээс хамгаалах газардуулах төхөөрөмжийг PEN дамжуулагчийн давтан газардуулгатай хавсруулан хийхийг зөвлөж байна.

2.4.48 Давтан газардуулгын газардуулах төхөөрөмж, хамгаалах утсанд тавигдах шаардлагыг 1.6-р бүлэгт заасан болно. Агаарын шугамын тулгуурын газардуулах утсанд дугуй хөндлөн огтлолтой зэврэлтээс хамгаалсан бүрхүүлтэй 6 мм–ээс багагүй диаметртэй ган утас хэрэглэж болно.

2.4.49 Агаарын шугамын тулгуурын татуургыг газардуулах утсанд холбосон байх ёстой.

 

Тулгуур ба шон

 

2.4.50 Агаарын шугамд төрөл бүрийн материалаар хийсэн тулгуур хэрэглэж болно.

Агаарын шугамд дараахь төрлийн тулгуурыг хэрэглэнэ. Үүнд:

1. Агаарын шугамын шулуун хэсэгт тавих завсрын тулгуур. Энэ тулгуурт хэвийн горимын үед шугамын дагуу чиглэлтэй хүч (таталтын хүч) үйлчлэхгүй байх ёстой.
2. Анкерийн алслалтыг хязгаарлах, утасны марк, тоо, хөндлөн огтлол өөрчлөгдөх хэсэгт тавих бэхэлгээний анкер тулгуур. Энэ тулгуурт хэвийн горимын үед шугамын дагуу чиглэлтэй утасны таталтын зөрүүгээс үүсэх хүч үйлчилнэ.
3. Агаарын шугамын трасс өөрчлөгдөх үед тавих эргэлтийн тулгуур. Энэ тулгуур хэвийн горимын үед хоёр талын зэргэлдээ алслалтын утасны жингийн таталтыг өөртөө хүлээнэ.
4. Агаарын шугамын эхлэл болон төгсгөл, кабель залгаасаар хязгаарлах хэсэгт тавих төгсгөлийн тулгуур. Уг тулгуур нь анкер тулгуурын төрөлд багтах ба хэвийн горимын үед агаарын шугамын нэг талын бүх утасны таталтыг өөртөө хүлээнэ.

Агаарын шугамаас салаалга гарч буй тулгуурыг салаалгын тулгуур гэх ба янз бүрийн агаарын шугамууд өөр чигт огтлолцож байгаа буюу агаарын шугам инженерийн барилга байгууламжтай огтлолцож байгаа алслалтыг хязгаарлсан тулгуурыг огтлолцолын тулгуур гэнэ. Энэ тулгуурууд нь дээр дурьдсан төрлийн байж болно.

2.4.51 Тулгуурын хийц нь дараахь зүйлсийг суурилуулах боломжтой байх ёстой:

• Бүх төрлийн гудамжны гэрэлтүүлэгч хэрэгсэл;
• Кабелийн төгсгөлийн муфт;
• Хамгаалах тоноглолууд;
• Секцлэх ба залгах салгах тоноглол;
• Цахилгаан хэрэглэгч холбох самбар шүүгээ;

2.4.52 Тулгуур өөрийн хэлбэр маягаас үл хамааран тулаастай, татуургатай, чөлөөтэй зогсдог байж болно.Татуургыг газар суулгасан бэхэлгээнээс эсвэл барилга байгууламжийн чулуу, тоосго, төмөр бетон ба төмөр хийцнээс бэхэлж болно. Татуургыг тооцоогоор сонгож авах ба олон утастай ба дугуй огтлолтой дан ган утас байж болно. Дан утастай ган татуургын хөндлөн огтлол нь 25 мм²–аас бага байж болохгүй.

2.4.53 Агаарын шугамын тулгуурыг нэг ба хоёрдугаар хязгаарын нөхцөлөөр агаарын шугамын ажлын хэвийн горимд 2.4.11 ба 2.4.12–д заасан цаг агаарын нөхцөлд тооцсон байх ёстой.

Завсрын тулгуурыг дараахь ачааллын хослолд тооцсон байх ёстой. Үүнд:

а) Мөсөөр бүрхэгдсэн буюу бүрхэгдээгүй дамжуулагч ба тулгуурын хийцэд нэг зэрэг, хөндлөн үлээх салхины хүч үйлчилж байгаа мөн түүнчлэн  оруулга руу орсон мөсөөр бүрхэгдсэн эсвэл хэсэгчлэн мөсөөр бүрхэгдсэн салаалгын утасны татах хүч үйлчилж байгаа үед (2.4.12–ийн дагуу);

б) Оруулга руу орсон мөсөөр бүрхэгдсэн салаалгын утасны таталтаас үүсэх ачаалалд, гэхдээ ачааллаас болж үүсэх тулгуурын хазайлтыг тооцоонд оруулна;

в) Тулгуурын оройн цэгт агаарын шугамын тэнхлэгийн дагуу 1,5 кН тооцооны нөхцөлт хүч үйлчилж байгаа ачаалалд;

г) Эргэлтийн тулгуурыг (завсрын, анкерын) тулгуурын хийц дамжуулагчид үйлчлэх салхины хүч мөн утасны хүндийн хүчээс үүсэх таталтын хүч зэргийн нийлбэр хүчид тооцсон байх ёстой;

д) Анкер тулгуурыг зэргэлдээ алслалтын дамжуулагч утаснуудын хүндийн хүчээс үүсэх таталтын хүчний зөрүү, тулгуурын хийц ба мөсжилттэй, мөсжилтгүй утсанд хөндлөн үйлчлэх салхины түрэлтийн хүч зэрэг ачаалаллын хослолд тооцсон байх ёстой. Таталтын зөрүүгийн хамгийн бага утгыг нэг талын бүх утасны таталтын хамгийн их утгын 50%-аас багагүй байхаар авч тооцно;

е) Төгсгөлийн тулгуурыг нэг талын бүх утасны таталтад тооцсон байх ёстой;

ж) Салаалгын тулгуурыг бүх утасны жингийн ачааллын нийлбэрт тооцсон байх ёстой;

2.4.54 Үерт их өртдөг хөрсний угаагдал гулсалттай мөс гулсаж дайрч болзошгүй газар тулгуурыг бэхэлж суурилуулна (чигжих, шороо асгах, мөс зайлуулагч тавих г.м).

 

Овор (габарит). Огтлолцол ба ойртолт

 

2.4.55 СИП утастай агаарын шугамын дамжуулах утаснаас суурин ба суурьшилгүй газар газрын гадаргуу мөн гудамжны хүмүүс зорчих хэсэг хүртэлх босоо зай 5 м–ээс багагүй байх ёстой. Энэ зайг хүн хүрэхэд бэрхшээлтэй газар 2,5 м, хүн хүрэх боломжгүй газар (уулын эгц хэвгий, цавчим хад, халил г.м) 1 м хүртэл багасгаж болно.

АШТ–аас салбарласан салаалга гудамжны хүн зорчдоггүй хэсгийг огтолж гарч байгаа бол СИП утаснаас явган зам хүртэлх зайг 3,5 м хүртэл багасгаж болно.

Оруулга дээр СИП утас ба бүрээстэй утаснаас газрын гадаргуу хүртэлх зай 2,5 м–ээс багагүй байх ёстой.

Оруулга дээр бүрээсгүй утаснаас газрын гадаргуу хүртэлх зай 3,5 м–ээс бага байж болохгүй. Энэ заалт биелэхгүй тохиолдолд нэмэлт тулгуур буюу барилга дээр нэмэлт хийц бүтээц хийж өгөх хэрэгтэй.

2.4.56 Агаарын шугамын (СИП-ээс бусад) утасны унжилт хамгийн их үедээ хүн суурьшсан эсэхээс үл хамааран түүнээс газар хүртэлх зай гудамжны хүн зорчих хэсэгт 6 м–ээс багагүй байна.Энэ зайг хүн хүрэхэд бэрхшээлтэй газар 3,5 м хүрэх боломжгүй зэлүүд газар 1 м хүртэл багасгахыг зөвшөөрнө.

2.4.57 Хамгийн их хазайлттай үедээ СИП утаснаас барилга байгууламжийн хийц элемент хүртэлх зай хэвтээгээр дор дурьдсанаас багагүй байна. Үүнд:

1,0 м – Тагт тавцан, цонх хүртэл 

0,2 м – Барилга байгууламжийн цул хана хүртэл

СИП утастай ба бүрээстэй утастай агаарын шугам нь барилга байгууламжийн дээвэр дээгүүр (7.1, 7.2-р бүлэгт тусгайлан зааснаас бусад тохиолдолд) гарч болох ба гэхдээ дээврээс утас хүртэлх зай босоогоор 2,5 м–ээс бага байж болохгүй.

2.4.58 Хамгийн их хазайлттай үед агаарын шугамын бүрээсгүй утаснаас барилга байгууламжийн хийц элемент хүртэлх зай хэвтээгээр дор дурьдсан зайнаас багагүй байх ёстой. Үүнд:

1,5 м – Тагт тавцан, цонх хүртэл

1,0 м – Барилга байгууламжийн цул хана хүртэл

Нүцгэн утастай агаарын шугам нь барилга байгууламжийн дээвэр дээгүүр гарахыг хориглоно.

2.4.59 СИП утас ба агаарын шугамын утаснаас газрын гадаргуу, усны мандал мөн түүнчлэн барилга байгууламж хүртэлх хамгийн бага зайг агаарын температур хамгийн их байх үед (цахилгаан гүйдэл гүйснээс үүсэх халалтыг тооцохгүй) тодорхойлно.

2.4.60 Барилга байгууламжийн хананд СИП утсыг сунгах үед түүнээс янз бүрийн хийц элемент хүртэлх хамгийн бага зай дор дурьдсанаас багагүй байх ёстой. Үүнд:

Хэвтээгээр сунгаж буй үед:

Хаалга цонхны дээгүүр – 0,3 м;

Тагт цонх, хөвөөний доогуур – 0,5 м;

Газар хүртэл – 2,5 м;

Босоогоор сунгаж буй үед:

Цонхны ирмэг хүртэл – 0,5 м;

Тагт хаалга хүртэл – 1,0 м;

Мөн СИП утаснаас барилга байгууламжийн хана хүртэлх зай 0,06 м–ээс бага байж болохгүй.

2.4.61 Тулгуурын газар доорх хэсгээс буюу тулгуурын газардуулгаас газар доорх кабель сүлжээ, дамжуулах хоолой, янз бүрийн зориулалттай босоо байгууламж (багана) хүртэлх хэвтээ зай 2.4.4-р хүснэгтэд зааснаас багагүй байх ёстой.

 

2.4.4-р хүснэгт

 

Тулгуурын газар доорх хэсгээс буюу тулгуурын газардуулгаас газар доорх кабель, дамжуулах хоолой, газар дээрхи босоо байгууламж хүртэлх хамгийн бага зөвшөөрөгдөх зай, хэвтээгээр

 

Ойртох байгууламжууд	Зай, м –ээр
Ус, Хий, Дулаан дамжуулах, түгээх шугам хийн хоолой, бохирын шугамууд Галын даралттай усны цэг (гидрант), худаг, сувгийн таглаа, ус түгээх цэг Кабель шугам (холбоо, дохиолол, радио телевизийн нэвтрүүлгийн кабелаас бусад) Дээрхтэй адил гэхдээ тусгаарлагч хоолойнд сунгасан	1   2   1   0,5

 

2.4.62 Агаарын шугам нь төрөл бүрийн байгууламж, хот суурин газрын гудамж талбайг ямар ч өнцгөөр огтолж гарч болно.

2.4.63 Гол горхи, сувгыг агаарын шугамаар аль болохоор огтлохгүй байх хэрэгтэй. Хэрэв огтлох зайлшгүй шаардлагатай бол агаарын шугамын огтлолцох хэсгийг 2.5.268-2.5.272–т заасны дагуу барих хэрэгтэй. Завь онгоц явдаггүй гол, сувгыг агаарын шугам огтолж байгаа бол дамжуулах утаснаас усны мандалын хамгийн их түвшин хүртэл 2 м–ээс багагүй, мөсний гадаргуу хүртэл 6 м–ээс багагүй байх ёстой.

2.4.64 1 кВ хүртэлх хүчдэлтэй агаарын шугам ба АШТ, 1 кВ–оос дээш хүчдэлтэй агаарын шугамтай огтлолцох ба ойртохдоо мөн түүнчлэн нэг тулгуур дээр зэрэг татагдсан бол 2.5.220 - 2.5.230–д заасан шаардлагыг хангасан байх хэрэгтэй.

2.4.65 1 кВ хүртэл хүчдэлтэй агаарын шугам (АШТ) өөр хоорондоо огтлолцож байгаа бол огтлолцолыг огтлолцолын тулгуур дээр хийхийг зөвлөж байна. Мөн алслалт дунд ч огтлолцож болно. Огтлолцож байгаа шугамуудын утаснууд хоорондох босоо зай тулгуур дээр 0,1 м, алслалт дунд 1 м–ээс багагүй байх ёстой.

2.4.66 1 кВ хүртэл хүчдэлтэй шугамууд өөр хоорондоо завсрын ба анкер тулгуур дээр огтлолцож болно.

Алслалт дунд 1 кВ хүртэл хүчдэлтэй агаарын шугамууд огтлолцож байгаа үед огтлолцох газарыг аль болох дээд талаар нь гарч байгаа шугамын тулгуур талд ойрхон байрлуулахыг хичээх ба доогуур гарч байгаа утаснаас (хамгийн их хазайлтын үедээ) тулгуур хүртэлх зай 2 м–ээс багагүй байх ёстой.

2.4.67 АШ-ууд зэрэгцэн (паралель) явж байгаа ба ойртож байгаа үед 1 кВ хүртэл хүчдэлтэй агаарын шугам мөн түүнээс дээш хүчдэлтэй агаарын шугамын хоорондох зай хэвтээгээр 2.5.30–д зааснаас багагүй байх ёстой.

2.4.68 1 кВ хүртэл хүчдэлтэй агаарын шугам ба бүрээсгүй нүцгэн утастай 20 кВ хүртэл хүчдэлтэй агаарын шугамыг дараахь нөхцөлийг биелүүлсэний үндсэн дээр нэг тулгуур дээр хамтруулан өлгөж болно. Үүнд:

1. 1 кВ хүртэлх хүчдэлтэй агаарын шугамыг 20 кВ хүртэлх хүчдэлтэй агаарын шугамын цаг уурын тооцооны нөхцөлөөр тооцсон байх ёстой.
2. 20 кВ–ын агаарын шугамын утсыг 1кВ–ын агаарын шугамын утасны дээгүүр өлгөсөн байх ёстой.
3. 20 кВ хүртэл хүчдэлтэй агаарын шугамын утсыг шөрөг хөндийрүүлэгч дээр давхарласан бэхэлгээгээр бэхэлсэн байх ёстой.

2.4.69 1 кВ хүртэл хүчдэлтэй агаарын шугам ба 6–20 кВ-ын хамгаалалтын тусгаарлагч бүрээстэй (өндөр хүчдлийн нэг фазын болон гурван фазын СИП утас) утсыг нэг тулгуур дээр дараахь нөхцлийг хангасны үндсэн дээр хамтруулан өлгөж болно. Үүнд:

1. 1 кВ хүртэлх агаарын шугамыг 20 кВ хүртэлх хүчдэлтэй агаарын шугамын цаг уурын тооцооны нөхцөлөөр тооцсон байх ёстой.
2. 6–20 кВ-ын хамгаалалтын тусгаарлагч бүрээстэй утсыг 1 кВ–ын агаарын шугамын утасны дээгүүр өлгөсөн байх ёстой.
3. 6–20 кВ-ын утсыг шөрөг хөндийрүүлэгч дээр хүчилсэн бэхэлгээгээр бэхэлсэн байх ёстой.

2.4.70 1 кВ хүртэл хүчдэлтэй агаарын шугам (АШТ) түүнээс дээш хүчдэлтэй агаарын шугамтай огтлолцох үед огтлолцож буй утас хоорондын зай 2.5.221 ба 2.5.227-д заасан шаардлагыг хангасан байх ёстой.

Огтлолцож байгаа агаарын шугамын утасны хөндлөн огтлолыг 2.5.223–д заасны дагуу сонгож авах хэрэгтэй.

 

Холбооны шугам ба радио нэвтрүүлгийн шугамыг  (кабелийн телевизийн шугам)

 агаарын шугамтай хамтруулан өлгөх ба тэдгээрийн огтлолцол ба ойртолт,

 

2.4.71 Холбоо дохиоллын шугам* (цаашид ХДШ гэх) ба радио нэвтрүүлгийн шугамыг (цаашид РНШ гэх) агаарын шугамтай аль болохоор хөндлөн (90⁰–т ойрхон) огтлолцуулах хэрэгтэй. Давчуу газар огтлолцох өнцгийг нормчлохгүй.

 

Холбоо дохиоллын шугамд төрөл бүрийн холбооны шугам мөн түүнчлэн төмөр замын дохиоллын шугамууд багтана.

Радио нэвтрүүлгийн шугамд төрөл бүрийн радио нэвтрүүлэг, телевиз, кабелийн телевизийн болон утсан дамжуулагчаар дамжиж буй видео сигналын шугамнууд багтана.

Холбооны агаарын шугам нь өөрийн зориулалтаар хот хоорондын телефон холбоо (ХТХ гэх), хөдөө газрын телефон холбоо (ХГТХ гэх), хот доторх телефон холбоо (ХДТХ гэх), радио нэвтрүүлгийн шугам (РНШ гэх) гэж хуваагдана.

 

2.4.72 Агаарын шугамын утаснаас ХДШ ба РНШ–ын утас (холбооны кабель) хүртэлх зай босоогоор алслалт дунд огтлолцож байх үед (агаарын шугамын утасны унжилт хамгийн их үед) дор дурьдсан хэмжээтэй байна. Үүнд:

СИП утас ба бүрээстэй утаснаас – 1 м-ээс багагүй;

Бүрээсгүй утаснаас – 1,25 м-ээс багагүй;

2.4.73 1 кВ хүртэл хүчдэлтэй агаарын шугамын утаснаас ХДШ ба РНШ–ын утас (холбооны кабель) хүртэлх зай босоогоор нэг ерөнхий тулгуур дээр огтлолцож байх үед  дор дурьдсан хэмжээтэй байна. Үүнд:

СИП утаснаасХДШ ба РНШ хүртэл – 0,5 м-ээс багагүй

АШ–ын бүрээсгүй утаснаас ХДШ ба РНШ хүртэл – 1,5 м-ээс багагүй

2.4.74 Агаарын шугам ХДШ, РНШ –тай алслалт дунд огтлолцох үед огтлолцох газрыг аль болохоор агаарын шугамын тулгууртай ойр сонгон авах ба гэхдээ тулгуурт 2 м–ээс ойр зайнд байршуулхыг хориглоно.

2.4.75 Агаарын шугам ХДШ, РНШ–тай огтлолцсон огтлолцолыг дараахь хувилбарын аль нэгээр хийж гүйцэтгэнэ.

1. АШ–ын утас, ХДШ ба РНШ–ын тусгаарласан утастай;
2. АШ–ын утас, ХДШ ба РНШ–ын газар доорхи буюу ил өлгөсөн кабельтай;
3. АШ–ын утас, ХДШ ба РНШ–ын бүрээсгүй нүцгэн утастай;
4. Газар доорхи кабель оруулгатай агаарын шугам ХДШ ба РНШ–ын бүрээстэй, бүрээсгүй утастай.

2.4.76 Агаарын шугам ХДШ, РНШ –ийн тусгаарласан утастай шугамтай огтлолцохдоо дараахь шаардлагыг хангасан байх ёстой. Үүнд:

1. СИП утастай агаарын шугам нь ХДШ, РНШ–тай алслалт дунд мөн тулгуур дээр огтлолцож болно.
2. Бүрээсгүй нүцгэн утастай агаарын шугам нь ХДШ мөн түүнчлэн 360 В-оос дээш хүчдэлтэй РНШ–тай зөвхөн алслалт дунд огтлолцох ёстой. Бүрээсгүй нүцгэн утастай агаарын шугам 360 В–оос доош хүчдэлтэй РНШ–тай алслалт дунд мөн тулгуур дээр огтлолцож болно.
3. 360 В–оос дээш хүчдэлтэй РНШ ба гол ХДШ-тай огтлолцож байгаа агаарын шугамын алслалтыг хязгаарлаж буй тулгуур анкер төрлийн байх ёстой. Үлдсэн бүх төрлийн ХДШ, РНШ–тай огтлолцож байгаа агаарын шугамын тулгуур завсрын байж болох ба нэмэлт хашилт, бетон хөлөөр бэхэлж өгөх хэрэгтэй.
4. Агаарын шугамын утас нь ХДШ, РНШ–ын утасны дээр байрлах ёстой. Алслалтыг хязгаарлаж байгаа тулгуур дээр бүрээстэй, бүрээсгүй утаснууд давхар бэхэлгээтэй байх ба СИП утсыг анкерын хавчаараар бэхэлнэ. Мөн түүнчлэн ХДШ, РНШ–ын утаснуудыг алслалтыг хязгаарлаж буй тулгуур дээр давхар бэхэлж өгөх хэрэгтэй. Хот газар шинээр барьж буй ХДШ, РНШ–ын утсыг 1 кВ хүртэл хүчдэлтэй агаарын шугамын утасны (хуучин байсан) дээгүүр татахыг зөвшөөрнө.

2.4.77 Агаарын шугам нь ХДШ, РНШ–ын газар доорх буюу ил өлгөсөн кабель утастай шугамтай огтлолцох үед дараахь шаардлагыг хангасан байх ёстой. Үүнд:

1. Металл буюу төмөр бетон тулгуурын газар доорхи хэсэг, модон тулгуурын газардуулгаас ХДШ, РНШ–ын газар доорхи кабель шугам хүртэлх зай суурин газар 3 м–ээс багагүй байх ёстой. Давчуу газар энэ зайг 1 м хүртэл багасгахыг зөвшөөрөх ба кабелийг ган хоолой, швеллер юмуу булан төмөрт сунгах хэрэгтэй (Гэхдээ тулгуураас хоёр тийшээ 3 м–ээс багагүй байх ёстой).
2. Хүн ам суурьшаагүй газар тулгуурын газар доорхи хэсэг буюу газардуулгаас ХДШ, РНШ–ын газар дорхи кабель шугам хүртэлх зай  хүснэгт 2.4.5 –д зааснаас багагүй байх ёстой.

2.4.5-р хүснэгт

 

Хүн амын суурьшаагүй газар АШ–ын тулгуурын газар доорхи хэсэг буюу газардуулгаас ХДШ, РНШ –ын газар дорхи кабель шугам хүртэлх хамгийн бага зай

 

Газрын эквивалент хувийн эсэргүүцэл, Ом*м	Хамгийн бага зай,м , ХДШ, РНШ –ын газар дорхи кабелиас
	Металл буюу төмөр бетон тулгуурын газар дорхи хэсэг эсвэл газардуулга хүртэл	Газардуулах төхөөрөмжгүй модон тулгуурын газар дорхи хэсэг хүртэл
100 хүртэл	10	5
100 – 500	15	10
500 – 1000	20	15
1000 –аас дээш	30	25

 

3. Агаарын шугамын утас нь ХДШ, РНШ–ын ил өлгөсөн кабелаас дээгүүр байрлах ёстой.
4. ХДШ, РНШ–ын ил өлгөсөн кабель шугамтай агаарын шугам огтлолцож байгаа алслалт дээр агаарын шугамын утсыг хооронд нь холбохыг хориглоно. СИП-ын даацын утасны хөндлөн огтлол нь 35 мм²–аас багагүй байх ёстой. Агаарын шугамын утас нь олон судалтай байх ёстой ба хөндлөн огтлол нь: хөнгөн цагаан  бол – 35 мм², ган хөнгөн цагаан бол – 25 мм²-аас багагүй байна.
5. Ил өлгөсөн кабелийн металл бүрээс ба кабелийг өлгөсөн троссыг огтлолын алслалт хязгаарласан тулгуур дээр газардуулсан байх ёстой.
6. ХДШ, РНШ–ын кабель татсан тулгуурын сууриас агаарын шугамын хамгийн ойр байгаа утасны, хэвтээ хавтгай дахь проекц хүртэлх хэвтээ зай нь огтлолын алслалтыг хязгаарласан тулгуурын өндрөөс багагүй байх ёстой.

2.4.78 СИП утастай агаарын шугам ХДШ, РНШ–ийн бүрээсгүй нүцгэн утастай шугамтай огтлолцох үед дараахь шаардлагыг хангасан байх ёстой. Үүнд:

1. СИП утастай агаарын шугам нь ХДШ, РНШ–тай алслалт дунд мөн тулгуур дээр огтлолцож болно.
2. Гол ХДШ–тай огтлолцож байгаа СИП утастай агаарын шугамын алслалтыг хязгаарлаж буй тулгуур нь анкер төрлийн байх ёстой. Бусад төрлийн туслах ХДШ, РНШ–тай огтлолцож байгаа СИП утастай агаарын шугамын тулгуур нь завсрын байж болох ба түүнийг нэмэлт хөл хашилтаар бэхэлж өгөх хэрэгтэй.
3. СИП–ын даацын утас, эсвэл даацын утасгүй багц эрчлээсээр ачааллаа авдаг СИП утасны суналтын бат бөхийн нөөц коэффициент нь хамгийн их тооцооны ачаалалд огтлолцож буй хэсэгт 2,5–аас багагүй байх ёстой.
4. АШТ–ын СИП утас ХДШ, РНШ–ын утасны дээгүүр байрлах ёстой. Алслалтыг хязгаарлаж буй тулгуур дээр СИП утасны даацын утсыг таталтын хавчаараар бэхэлнэ. АШТ–ын СИП утас нь ХДШ–ын утасны доогуур байрлаж болох ба энэ үед ХДШ–ын утсыг түүний алслалтыг хязгаарлаж байгаа тулгуур дээр давхарласан бэхэлгээгээр бэхэлж өгөх хэрэгтэй.
5. Огтлолтын алслалт дунд СИП утасны даацын утас ба даацын дамжуулагч багц утас мөн ХДШ, РНШ-ын утаснуудыг хооронд нь залгаж холбохыг хориглоно.

2.4.79 Бүрээстэй болон бүрээсгүй утастай агаарын шугам ХДШ, РНШ–ын бүрээсгүй нүцгэн утастай шугамтай огтлолцохдоо дараахь шаардлагыг хангасан байх ёстой. Үүнд:

1. Агаарын шугамын утас нь ХДШ–ын утас эсвэл 360 В-оос дээш хүчдэлтэй РНШ–тай зөвхөн АШ-ын алслалт дунд огтлолцоно.

Агаарын шугам нь 360 В–оос доош хүчдэлтэй РНШ-тай АШ-ын тулгуур дээр огтлолцож болно.

2. Алслалтыг хязгаарлаж буй агаарын шугамын тулгуур нь анкер төрлийн байх ёстой.
3. Ган буюу өнгөт металлаар хийснээс үл хамааран холбооны шугамын утасны суналтын бат бөхийн нөөц коэффициент тооцооны хамгийн их ачаалалд 2,2–оос багагүй байх ёстой.
4. Агаарын шугамын утас ХДШ, РНШ–ын утасны дээгүүр байрлах ёстой. Алслалтыг хязгаарлаж байгаа тулгуур дээр агаарын шугамын утсыг давхарласан бэхэлгээгээр бэхэлсэн байх ёстой. 380/220 В–ын хүчдэлтэй агаарын шугамын утсыг РНШ болон хотын холбооны шугамын утасны доогуур байрлуулж болох ба гэхдээ РНШ болон ХДШ–ын утсыг түүний алслалтыг хязгаарлаж байгаа тулгуур дээр давхарласан бэхэлгээгээр бэхэлнэ.
5. Огтлолцолын алслалт дунд ХДШ, РНШ ба АШ–ын утсыг хооронд залгаж холбохыг хориглоно. Агаарын шугамын утас нь эрчилсэн олон судалтай байх ёстой ба хөндлөн огтлол нь: хөнгөн цагаан бол – 35 мм², ган хөнгөн цагаан бол – 25 мм²-аас багагүй байх ёстой.

2.4.80 Агаарын шугамд холбосон газар дорхи кабель шугам, бүрээстэй ба бүрээсгүй утастай ХДШ, РНШ–тай огтлолцох үед дараахь шаардлагыг хангасан байх ёстой. Үүнд:

1. Агаарын шугамд холбосон газар дорхи кабель шугамаас ХДШ, РНШ–ын тулгуур буюу түүний газардуулга хүртэлх зай 1 м–ээс багагүй байх ёстой. Хэрэв кабелийг тусгаарлах яндан хоолойд сүвэлсэн бол энэ зай 0,5 м–ээс багагүй байх ёстой.
2. Кабель шугам залгасан агаарын шугамын тулгуурын сууриас хамгийн ойр байгаа ХДШ, РНШ–ын утасны хэвтээ хавтгайд буусан проекц хүртэлх зай хэвтээгээр, огтлолцолын ХДШ, РНШ-ын тулгуурын өндрөөс багагүй байна.

2.4.81 Зэрэгцэх буюу ойртох үед АШТ–ын утаснаас ХЛШ, РНШ –ын утас хүртэлх зай хэвтээгээр 1 м–ээс багагүй байна.

АШ, агаарын ХДШ, РНШ–тай ойртож байгаа үед бүрээстэй болон бүрээсгүй утастай агаарын шугамын утаснаас ХДШ, РНШ–ын утас хүртэлх зай хэвтээгээр 2 м–ээс багагүй байх ёстой. Давчуу газар энэ зайг 1,5 м хүртэл багасгахыг зөвшөөрнө. Бусад бүх тохиолдолд энэ зай нь АШ, ХДШ, РНШ–ын хамгийн өндөр тулгуурын уртаас багагүй байх ёстой.

ХДШ, РНШ–ийн ил өлгөсөн эсвэл газар дорхи кабель шугамтай агаарын шугам ойртож байгаа тохиолдолд  2.4.77–ын 1 ба 5–р пунктэд заасан шаардлагын дагуу хоорондох зайг авна.

2.4.82 Дамжуулах радио станцын антенны байгууламж, хүлээн авах төв, утсан нэвтрүүлгийн хүлээн авах пункт, орон нутгийн радио узель руу ойртож байгаа агаарын шугам хүртэлх зайг нормчлохгүй.

2.4.83 Агаарын шугамын тулгуураас байшингийн оруулга руу орж буй утас нь ХДШ, РНШ–аас гарсан салбарлагатай огтлолцох ёсгүй бөгөөд тэднийг нэг түвшинд зэрэгцүүлэх буюу эсвэл агаарын шугамын утаснаас доор байрлуулж өгнө. Оруулга дээр АШ–ын утаснаас ХДШ, РНШ–ын утас хүртэлх зай хэвтээгээр: СИП утастай бол 0,5 м–ээс багагүй, бүрээсгүй нүцгэн утастай бол 1,5 м–ээс багагүй байх ёстой.

2.4.84 АШТ–ын тулгуур дээр орон нутгийн чанартай телефон шугамын кабелийг дараахь шаардлагыг хангасны үндсэн дээр хамтруулан өлгөж болно. Үүнд:

1. СИП утасны нойлын утас нь тусгаарлах бүрхүүлтэй байх ёстой.
2. АШТ–ын тулгуур дээр болон алслалтад, СИП утаснаас холбооны кабель шугам хүртэлх зай 0,5 м–ээс багагүй байх ёстой.
3. АШТ–ын тулгуур бүрийг газардуулсан байх ёстой бөгөөд газардуулгын эсэргүүцэл 10 Ом–оос хэтрэхгүй байх ёстой.
4. АШТ–ын тулгуур бүрт PEN утсыг давтан газардуулсан байх ёстой.
5. Холбооны кабелийн даацын канаатан утсыг металл торон бүрхүүлтэй хамтаар нь тулгуур болгонд газардуулга руу тусдаа утсаар холбож өгсөн байх хэрэгтэй.

2.4.85 Бүрээсгүй нүцгэн утастай агаарын шугамтай бүрээсгүй нүцгэн утастай ХДШ, РНШ–ын шугамыг хамтруулан өлгөхийг хориглоно.

Нэг ерөнхий тулгуур дээр бүрээсгүй утастай агаарын шугам тусгаарласан утастай РНШ–ыг дараахь шаардлагыг биелүүлсэний үндсэн дээр татаж болно. Үүнд:

1. АШ–ын хэвийн хүчдэл 380 В–оос их байж болохгүй.
2. РНШ–ын хэвийн хүчдэл 360 В–оос их байж болохгүй.
3. РНШ–ын доод утаснаас газар хүртэлх зай РНШ–ын утас хоорондын зай зэрэг нь холбогдох дүрэм журмын шаардлагыг хангасан байх ёстой.
4. Агаарын шугамын бүрээсгүй утас нь РНШ–ын утасны дээгүүр байрлах ба гэхдээ: АШ–ын доод утаснаас РНШ–ын дээд утас хүртэлх зай тулгуур дээр босоогоор1,5 м–ээс багагүй, алслалт дунд 1,25 м–ээс багагүй байх ёстой ба хэрвээ РНШ–ын утсыг кронштейн дээр байрлуулсан бол РНШ–ын утас байрлаж байгаа талын АШ–ын хамгийн доод талын утас хүртэлх зайг авна.

2.4.86 Нэг ерөнхий тулгуур дээр АШТ ба бүрээстэй, бүрээсгүй утастай ХДШ, РНШ–ыг хамтруулан өлгөж болох ба дараахь шаардлагыг биелүүлсэн байх хэрэгтэй.  Үүнд:

1. АШТ–ын хэвийн хүчдэл 380 В–оос ихгүй байх ёстой.
2. РНШ–ын хэвийн хүчдэл 360 В–оос их байж болохгүй.
3. Холбооны шугамын хэвийн хүчдэл, ХДШ–ын утасны механик хүчдэлийн тооцоо, ХДШ, РНШ–ын доод утаснаас газар хүртэлх зай утас хоорондын зай зэрэг нь холбогдох дүрэм журмын шаардлагыг хангасан байх ёстой.
4. 1 кВ хүртэлх хүчдэлтэй АШТ–ын утсыг ХДШ, РНШ–ын утасны дээгүүр байрлуулах ёстой ба гэхдээ: СИП утаснаас ХДШ, РНШ–ын дээд утас хүртэлх зай тэдний харилцан байрлалаас үл хамааран тулгуур болон алслалт дунд 0,5 м–ээс багагүй байх ёстой. АШТ–ын утас болон ХДШ, РНШ–ын утасыг тулгуурын 2 өөр талд байрлуулахыг зөвлөж байна.

2.4.87 Нэг ерөнхий тулгуур дээр бүрээсгүй утастай агаарын шугам, холбооны кабель шугам хоёрыг хамтад нь өлгөхийг хориглоно. 380 В хүртэл хүчдэлтэй агаарын шугам, РНШ–ын кабель шугам хоёрыг 2.4.85–д заасан нөхцөлийг биелүүлсэн тохиолдолд нэг ерөнхий тулгуур дээр хамтад нь өлгөж болно.

2.4.88 Нэг ерөхий тулгуур дээр 380 В–оос хэтрэхгүй хүчдэлтэй АШ–ын утас, телемеханикийн утсыг 2.4.85 болон 2.4.86–д заасан шаардлагыг биелүүлсэний үндсэн дээр мөн түүнчлэн телемеханикийн хэлхээг телефон утасны шугам маягаар ашигладаггүй бол хамтруулан өлгөж болно.

2.4.89 АШ ба АШТ–ын тулгуур дээр дараах холбооны шилэн кабелийн шугамыг хамтруулан өлгөж болно. Үүнд:

Металл биш даацын шилэн кабель;

Металл биш фазын утсанд ороосон эсвэл СИП–ын эрчлээст хамтад нь ороосон шилэн кабель;

Шилэн кабель өлгөсөн агаарын шугамын тулгуурын тооцоог 2.4.11 болон 2.4.12–д заасан анхдагч нөхцөлийн дагуу гүйцэтгэнэ.

Шилэн кабель өлгөсөн АШ–ын тулгуур болон түүний хөрсөнд суулгах бэхэлгээг шилэн кабелиас үүсэх нэмэлт ачааллыг тооцон гүйцэтгэнэ.

Шилэн кабелиас газрын гадаргуу хүртэл хүн ам суурьшсан (суурьшаагүй) газар 5 м–ээс багагүй байх ёстой.

1 кВ хүртэл хүчдэлтэй АШ–ын утаснаас шилэн кабелийн утас хүртэлх зай тулгуур дээр болон алслалт дунд 0,4 м–ээс багагүй байна.

 

Инженерийн байгууламжтай агаарын шугам огтлолцох, ойртох

 

2.4.90 Төмөр зам ба автомашины замтай агаарын шугам огтлолцох ба зэрэгцэн явахдаа 2.5-р бүлэгт заасан шаардлагыг хангасан байх ёстой.

Огтлолцолыг АШ–д кабелийн залгаас хийх маягаар гүйцэтгэж болно.

2.4.91 АШ автомашины замтай ойртох үед АШ–ын утаснаас автозамын тэмдэг ба түүнийг өлгөсөн тросс хүртэлх зай 1 м–ээс багагүй байх ёстой. Замын тэмдэг өлгөсөн троссыг газардуулах хэрэгтэй ба газардуулгын эсэргүүцэл 10 Омоос их байж болохгүй.

2.4.92 Агаарын шугам троллейбус, трамвайны контактын утас ба даацын тросстой огтлолцох болон ойртож байгаа бол дараахь шаардлагыг биелүүлэх хэрэгтэй. Үүнд:

1. АШ нь дүрмийн дагуу контактын сүлжээ, тулгуурын байгууламжийн хамрах хүрээний гадна талд байрлана.

Энэ хүрээн доторх АШ–ын тулгуур нь анкер төрлийн байх ба бүрээсгүй утас нь давхар бэхэлгээтэй байх ёстой.

2. Агаарын шугамын утас нь контактын утасны даацын троссын дээгүүр байрлах ёстой. АШ–ын утас нь олон судалтай байх ёстой ба хөндлөн огтлол нь: хөнгөн цагаан бол – 35 мм², ган хөнгөн цагаан – 25 мм², СИП–ын даацын судал нь – 35 мм², даацын судалгүй СИП–ын утас нь – 25 мм²–ээс багагүй байх ёстой.Огтлолцолын алслалт дээр АШ–ын утсанд залгаас холболт хийхийг хориглоно.
3. Хамгийн их унжилттай үед АШ–ын утаснаас трамвайны рельс хүртэл 8 м, троллейбусны шугамын бүс газарт хамаарах гудамжны хүн зорчих хэсэг хүртэл 10,5 м –ээс багагүй байх ёстой.

Гэхдээ бүх тохиолдолд АШ–ын утаснаас контактын утас ба даацын тросс хүртэлх зай 1,5 м–ээс багагүй байх ёстой.

4. Контактын утаснууд хөндлөн огтлолцсон газар агаарын шугам контактын утастай огтлолцохыг хориглоно.
5. Троллейбусны шугамын контактын утас ба 380 В–оос ихгүй хүчдэлтэй АШ-ын утсыг нэг ерөнхий шонд дараахь шаардлагыг биелүүлсэний үндсэн дээр өлгөхийг зөвшөөрнө. Үүнд: Троллейбусны шугамын тулгуур нь агаарын шугамын утсыг зүүхэд хүрэлцэхүйц механик бат бөхтэй байх, агаарын шугамын утаснаас контактын утас өлгөх даацын троссын бэхэлгээ буюу кронштейн хүртэлх зай 1,5 м–ээс багагүй байх ёстой.

2.4.93 Агаарын шугам нь канатан зам, газар дээрхи металл хоолойн дамжуулагчтай огтлолцох буюу ойртох бол дараахь шаардлагыг мөрдөх хэрэгтэй.

1. Агаарын шугамыг канатан замын доогуур тавих ба дээгүүр нь тавихыг хориглоно.
2. Канатан зам нь доороо АШ–ын утасыг хаах гүүрэнцэр болон сараалжин хаалттай байх ёстой.
3. АШ нь канатан зам болон дамжуулах хоолой доогуур гарахдаа АШ–ын утаснаас эдгээр объект хүртэлх зай: АШ–ын утас хамгийн бага унжсан үед утаснаас гүүрэнцэр болон хаалтын сараалж хүртэлх зай 1 м–ээс багагүй, хамгийн их унжилтын болон хамгийн их хазайсан үед дамжуулах утаснаас канатан замын элемент ба дамжуулах хоолой хүртэл 1 м–ээс багагүй байх ёстой.
4. Агаарын шугам дамжуулах хоолойтой огтлолцож байгаа үед АШ–ын утаснаас хамгийн их унжсан үедээ дамжуулах хоолойн элемент хүртэлх зай 1 м-ээс багагүй байна. Дамжуулах хоолойтой огтлолцож буй алслалтыг хязгаарласан тулгуур нь анкер төрлийн байх ёстой. Энэ тулгуурыг газардуулах ба эсэргүүцэл нь 10 Омоос ихгүй байх ёстой.
5. Канатан зам ба дамжуулах хоолойтой агаарын шугам зэрэгцэн явж байгаа бол АШ–ын утаснаас эдгээр объект хүртэлх зай тулгуурын өндрөөс багагүй байх ёстой ба трассын давчуу хэсэгт утасны хазайлт хамгийн их үед энэ зайг 1 м хүртэл багасгаж болно.

2.4.94 Агаарын шугам нь тэсрэх аюултай болон галын аюултай тоноглолд ойртох мөн нисэх буудлын аэродромтой ойртож байгаа тохиолдолд 2.5.278, 2.5.291, 2.5.292–д заасан шаардлагыг мөрдөх хэрэгтэй.

2.4.95 1 кВ хүртэл хүчдэлтэй бүрээстэй болон бүрээсгүй утастай агаарын шугамыг спортын цогцолбор, сургууль, цэцэрлэг, хүүхдийн талбай, стадион, зуслангын иж бүрдэл мөн үүнтэй адилтгах газар байршуулахыг хориглоно.

Бүх дээр заагдсан газарт (спортын болон хүүхдийн тоглоомын газраас бусад) СИП утастай агаарын шугам байрлуулж болох ба СИП утасны нойлын судал нь тусгаарлагчтай байх ёстой ба түүний бүрэн дамжууламж нь СИП–ын фазын судлын дамжууламжаас багагүй байх ёстой.