/БХБС-ын 2018 оны 15 дугаар тушаалаар хүчингүй болгосон/

Барилга, хот байгуулалтын сайдын 2015 оны 12 дугаар сарын 7-ны
өдрийн 234 дүгээр тушаалын хавсралт

ГАЗАР ЭЗЭМШИХ, АШИГЛАХ ЭРХИЙН ДУУДЛАГА ХУДАЛДААНЫ АНХНЫ ҮНИЙГ ТОДОРХОЙЛОХ АРГАЧЛАЛ

Нэг. Нийтлэг үндэслэл

1.1.Монгол Улсын Газрын тухай хуульд заасны дагуу иргэн, аж ахуйн нэгж, байгууллагын газар эзэмших, ашиглах эрхийн дуудлага худалдааны анхны үнийг тодорхойлоход энэхүү аргачлалыг дагаж мөрдөнө.

1.2.Энэхүү журам нь “Газар эзэмших, ашиглах эрхийн дуудлага худалдааны анхны үнэ бодох жишээ” хавсралтаас бүрдэнэ.

1.3.Газар эзэмших, ашиглах эрхийн дуудлага худалдааны анхны үнийг тогтоохдоо Засгийн газрын 1997 оны 152 дугаар тогтоолоор батлагдсан “Монгол Улсын газрын нэгдмэл сангийн үнэлгээний тойргийн хуваарь”, “Хот тосгон, бусад суурины газрын зэрэглэл, тэдгээрийн нэг га-ийн суурь үнэлгээ”, “Хөдөө аж ахуйн газрын үнэлгээний тойрог бүрийн 1 га-ийн суурь үнэлгээ”, Засгийн газрын 2015 оны 291 дүгээр тогтоолоор батлагдсан “Алтанбулаг, Замын-Үүд, Цагааннуурын чөлөөт бүсийн 1 га газрын суурь үнэлгээ”-г үндэслэл болгох ба суурь үнэлгээг энэхүү аргачлалын хавсралтад заасан хүснэгтүүдээс засварлах итгэлцүүрийг сонгон үржүүлнэ.

Хоёр. Хамрах хүрээ

2.1.Энэхүү аргачлал нь ашигт малтмалыг эрэх, хайх, ашиглах зорилгоор газрыг эзэмшүүлэх, ашиглуулах дуудлага худалдаа, сонгон шалгаруулалтад хамаарахгүй.

2.2.Газар эзэмших, ашиглах эрхийн дуудлага худалдааны анхны үнийг энэхүү аргачлалын хавсралт “Газар эзэмших, ашиглах эрхийн дуудлага худалдааны анхны үнэ бодох жишээ”-ний дагуу бодно.

Гурав. Хот, тосгон бусад суурин газарт газар эзэмших, ашиглах эрхийн дуудлага худалдааны анхны үнийг тодорхойлох

3.1.Хот, тосгон, бусад суурины газарт газар эзэмших, ашиглах эрхийн дуудлага худалдааны анхны үнийг тодорхойлохдоо Засгийн газрын 1997 оны 152 дугаар тогтоолын 2 дугаар хавсралтаар батлагдсан “Хот, тосгон, бусад суурины газрын зэрэглэл, тэдгээрийн нэг га газрын суурь үнэлгээ, жилийн төлбөрийн дээд, доод хязгаар”-ыг үндэслэл болгож тооцно.

3.2.Чөлөөт бүсийн газарт газар эзэмших, ашиглах эрхийн дуудлага худалдааны анхны үнийг тодорхойлохдоо Засгийн газрын 2015 оны 291 дүгээр тогтоолоор батлагдсан “Алтанбулаг, Замын-Үүд, Цагааннуурын чөлөөт бүсийн 1 га газрын суурь үнэлгээ”-г үндэслэл болгож тооцно.

3.3.Газар эзэмших, ашиглах эрхийн дуудлага худалдааны анхны үнэ тодорхойлох итгэлцүүрийг хэрэглэх газрын хил, заагийг нийслэл, аймаг, сумын Иргэдийн Төлөөлөгчидийн Хурал тогтооно.

3.4.Хэрэв тухайн нийслэл, аймаг, сум нь 5-аас бага буюу 1 үнэлгээний бүстэй бол 1-р бүсэд хамаарах итгэлцүүрийг, 2 үнэлгээний бүстэй бол 1, 2-р бүсэд хамаарах итгэлцүүрийг, 3 үнэлгээний бүстэй бол 1, 2, 3-р бүсэд хамаарах итгэлцүүрийг, 4 үнэлгээний бүстэй бол 1, 2, 3, 4-р бүсэд хамаарах итгэлцүүрийг, 5 үнэлгээний бүстэй бол 1, 2, 3, 4, 5-р бүсэд хамаарах итгэлцүүрийг тус тус хэрэглэнэ.

3.5.Нийслэлд газар эзэмших, ашиглах эрхийн дуудлага худалдааны анхны үнийг тодорхойлох итгэлцүүрийг Хүснэгт 1-ээс сонгоно.

3.6.Аймгийн төвийн суманд газар эзэмших, ашиглах эрхийн дуудлага худалдааны анхны үнийг тодорхойлох итгэлцүүрийг Хүснэгт 2-оос сонгоно.

3.7.Сум, баг, тосгон, суурин үүсэх газарт газар эзэмших, ашиглах эрхийн дуудлага худалдааны анхны үнийг тодорхойлох итгэлцүүрийг Хүснэгт 3-аас сонгоно.

3.8.Чөлөөт бүсийн газрын газар эзэмших, ашиглах эрхийн дуудлага худалдааны анхны үнийг тодорхойлох итгэлцүүрийг Хүснэгт 4-өөс сонгоно.

            Нийслэлд газар эзэмших, ашиглах эрхийн дуудлага худалдааны анхны үнийг тодорхойлох итгэлцүүр

                                                                                                                                                                                                             Хүснэгт 1

    Аймгийн төвийн суманд газар эзэмших, ашиглах эрхийн дуудлага худалдааны анхны үнийг тодорхойлох итгэлцүүр

                                                                                                                                                                                                        Хүснэгт 2

Сум, баг, тосгон, суурин үүсэх газарт газар эзэмших, ашиглах эрхийн дуудлага худалдааны анхны үнийг тодорхойлох итгэлцүүр

                                                                                                                                                                                                        Хүснэгт 3

          Чөлөөт бүсэд газар эзэмших, ашиглах эрхийн дуудлага худалдааны анхны үнийг тодорхойлох итгэлцүүр

            Хүснэгт 4

Дөрөв. Тариалангийн газрын эзэмших, ашиглах эрхийн дуудлага худалдааны анхны үнийг тодорхойлох

4.1.Тариалангийн газрын эзэмших, ашиглах эрхийн дуудлага худалдааны анхны үнийг тодорхойлохдоо Монгол Улсын Засгийн газрын 1997 оны 152 дугаар тогтоолын 1 дүгээр хавсралтаар батлагдсан “Монгол Улсын газрын нэгдмэл сангийн үнэлгээний тойргийн хуваарь”, мөн 3 дугаар хавсралтад заасан “Хөдөө аж ахуйн газрын үнэлгээний тойрог бүрийн нэг гектарын суурь үнэлгээ”-ний тариалангийн газрын суурь үнэлгээг үндэслэл болгоно.

4.2.Газрын тухай хуулийн 58 дугаар зүйл, Тариалангийн тухай хуулийн 16 дугаар зүйлийн дагуу газрын төлөв байдал, чанарын улсын хянан баталгаа, тариалангийн газрын хөрсний чанар байдлаас хамааран газрын үнэлгээний тойргийг гурван зэрэглэлд хуваах ба эзэмшилд олгох тариалангийн газрын харьяалах засаг захиргаа, нутаг дэвсгэрийн нэгж нь газрын үнэлгээний аль тойргийн ямар зэрэглэлд хамаарагдаж байгааг Хүснэгт 5-ын дагуу тогтооно.

4.3.Тухайн тойргийн тухайн зэрэглэлд хамаарах 1 га тариалангийн газрын эзэмших эрхийн дуудлага худалдааны анхны үнийг тогтооход хэрэглэх итгэлцүүрийг тариалах таримлын төрлөөс нь хамааруулан Хүснэгт 6-аас сонгоно.

4.4.Тариалангийн газрын эзэмших, ашиглах эрхийн дуудлага худалдааны анхны үнийг тодорхойлохдоо   0-500 га хүртэл болон 1001 га-аас дээш газарт энэхүү аргачлалын 4.1-4.3-т заасны дагуу, 501-800 га хүртэл газарт 4.1-4.3-т заасны дагуу бодсон үнийн дүнгийн 80%-д, 801-1000 га хүртэл газарт 60%-д тус тус бодож, тооцно. /Энэхүү заалтыг БХБС-ын 2016-01-05-ны 01 дүгээр тушаалаар өөрчилснийг тусгав./

                                                          Тариалангийн газрын үнэлгээний тойрог, зэрэглэл

                                                                                                                                                                                                 Хүснэгт 5

Тариалангийн газрын эзэмших, ашиглах эрхийн дуудлага худалдааны анхны үнийг тодорхойлоход хэрэглэх итгэлцүүр

                                                                                                                                                                                                     Хүснэгт 6

                                                                                                  ---- о0о ----

Барилга, хот байгуулалтын сайдын 2015 оны 12 дугаар сарын 7-ны өдрийн 234 дүгээр тушаалаар батлагдсан “Газар эзэмших, ашиглах эрхийн дуудлага худалдааны анхны үнийг тодорхойлох аргачлал”-ын хавсралт

ГАЗАР ЭЗЭМШИХ, АШИГЛАХ ЭРХИЙН ДУУДЛАГА ХУДАЛДААНЫ

АНХНЫ ҮНЭ БОДОХ ЖИШЭЭ

Нийслэлд газар эзэмших, ашиглах эрхийн дуудлага худалдааны анхны үнийг тодорхойлох /Хүснэгт 1/ жишээ

Жишээ 1. Нийслэлийн газрын үнэлгээний 2 дугаар бүсэд үйлчилгээний зориулалтаар эзэмшүүлэх 500 м² газрын эзэмших эрхийн дуудлага худалдааны анхны үнийг тодорхойльё.

а/ Засгийн газрын 1997 оны 152 дугаар тогтоолын 2 дугаар хавсралтад заасны дагуу нийслэлийн 1 м² газрын суурь үнэлгээ 44000.0 төгрөг болохыг тогтооно;

б/ Тухайн газрын байршил нь 2 дугаар бүс дотроо аль дэд бүсэд хамаарч байгааг тогтооно. Хэрэв 2 дугаар бүсийн 1 дүгээр дэд бүсэд хамаарч байна гэж бодвол:

Энэхүү аргачлалын Хүснэгт 1-ийн “Худалдаа бүх төрлийн үйлчилгээ” гэсний 2-р бүсийн дэд бүс 1-д харгалзах “4” гэсэн итгэлцүүрийг сонгоно.

в/ 500 м² газрын эзэмших эрхийн дуудлага худалдааны анхны үнэ нь:

44000.0 төг/м² х 4 х 500 м² = 88,000,000 төгрөг болж байна.

Аймгийн төвийн суманд газар эзэмших, ашиглах эрхийн дуудлага худалдааны анхны үнийг тодорхойлох /Хүснэгт 2/ жишээ

Жишээ 1. Төв аймгийн Зуунмод хотын 3 дугаар бүсэд малын тэжээлийн үйлдвэр барих зориулалтаар эзэмшүүлэх 2000 м² газрын эзэмших эрхийн дуудлага худалдааны анхны үнийг тодорхойльё.

а/ Энэ тохиолдолд Засгийн газрын 1997 оны 152 дугаар тогтоолын 2 дугаар хавсралтад заасны дагуу Төв аймгийн Зуунмод хот нь аймгийн зэрэглэлтэй хотод хамаарах бөгөөд түүнд харгалзах 1 м² газрын суурь үнэлгээ нь 4000.0 төгрөг болно;

б/ Малын тэжээлийн үйлдвэр нь ХАА-н үйлдвэрлэлд хамаарах бөгөөд энэхүү аргачлалын Хүснэгт 2-ын “ХАА-н үйлдвэрлэл” гэсний 3-р бүсэд харгалзах итгэлцүүр “0.3”-ыг сонгоно.

в/ 2000 м² газрын эзэмших эрхийн дуудлага худалдааны анхны үнийн доод хэмжээ нь:

4000.0 төг/м² х 0,3 х 2000 м² = 2400,000.0 төгрөг болж байна.

Жишээ 2. Дархан-Уул аймгийн газрын үнэлгээний 1 дүгээр бүсэд доороо үйлчилгээтэй, орон сууцны зориулалтаар эзэмшүүлэх 1000 м² газрын эзэмших эрхийн дуудлага худалдааны анхны үнийг тодорхойльё.

а/ Энэ тохиолдолд Засгийн газрын 1997 оны 152 дугаар тогтоолын 2 дугаар хавсралтад заасны дагуу Дархан хотын 1 м² газрын суурь үнэлгээ 30000.0 төгрөг болохыг тогооно;

б/ Тухайн газар нь 1 дүгээр бүсэд байрлаж байгаа бөгөөд энэхүү аргачлалын Хүснэгт 2-ын “Бүх төрлийн орон сууц” гэсний 1-р бүсэд 0.5 гэсэн итгэлцүүр харгалзаж байна;

в/ 1000 м² газрын эзэмших эрхийн дуудлага худалдааны анхны үнэ нь:

30000.0 төг/м² х 0.5 х 1000 м² = 15,000,000 төгрөг болж байна.

Сумын төв, баг, тосгон, суурин үүсэх газарт газар эзэмших, ашиглах эрхийн дуудлага худалдааны анхны үнийг тодорхойлох /Хүснэгт 3/ жишээ

Жишээ 1. Өвөрхангай аймгийн Бат-Өлзий сумын 1 дүгээр бүсэд үйлчилгээний зориулалтаар эзэмшүүлэх 800 м² газрын эзэмших эрхийн дуудлага худалдааны анхны үнийг тодорхойльё.

а/ Энэ тохиолдолд Засгийн газрын 1997 оны 152 дугаар тогтоолын 2 дугаар хавсралтад заасны дагуу Өвөрхангай аймгийн Бат-Өлзий сум нь “сумдын төв” гэсэнд хамаарах бөгөөд түүнд харгалзах 1 м² газрын суурь үнэлгээ нь 800.0 төгрөг болно;

б/ Энэхүү аргачлалын Хүснэгт 3-ын “Худалдаа бүх төрлийн үйлчилгээ” гэсний 1-р бүсэд харгалзах итгэлцүүр “1.2” гэсэн итгэлцүүрийг сонгоно;

в/ 800 м² газрын эзэмших эрхийн дуудлага худалдааны анхны үнэ нь:

800.0 төг/м² х 1.2 х 800 м² = 768,000 төгрөг болж байна.

Чөлөөт бүсэд газар эзэмших, ашиглах эрхийн дуудлага худалдааны анхны үнийг тодорхойлох /Хүснэгт 4/ жишээ

Жишээ 1. Алтанбулагийн чөлөөт бүсэд үйлчилгээний зориулалтаар эзэмшүүлэх 800 м² газрын эзэмших эрхийн дуудлага худалдааны анхны үнийг тодорхойльё.

а/ Энэ тохиолдолд Засгийн газрын 2015 оны 291 дүгээр тогтоолын дагуу Алтанбулагийн чөлөөт бүсийн Худалдаа, бүх төрлийн үйлчилгээний зориулалтаар ашиглах 1 га газрын суурь үнэлгээ 120,000,000.0 төгрөг болно /1м² газрын суурь үнэлгээ 12,000.0 төгрөг/.

б/ Энэхүү аргачлалын Хүснэгт 4-ийн “Худалдаа бүх төрлийн үйлчилгээ” гэсэнд харгалзах итгэлцүүр “0,1”-ыг сонгоно;

в/ 800 м² газрын эзэмших эрхийн дуудлага худалдааны анхны үнэ нь:

12,000.0 төг/м² х 0,1 х 800 м² = 960,000.0 төгрөг болж байна.

/Алтанбулагийн чөлөөт бүсийн газрын 3 дугаар бүсэд үйлчилгээний зориулалтаар эзэмшүүлэх 800 м² газрын дуудлага худалдааны анхны үнэ 768,000.0-9,600,000.0 төгрөг болно/

Жишээ 2. Алтанбулагийн чөлөөт бүсэд үйлдвэрлэлийн зориулалтаар эзэмшүүлэх 800 м² газрын эзэмших эрхийн дуудлага худалдааны анхны үнийг тодорхойльё.

а/ Энэ тохиолдолд Засгийн газрын 2015 оны 291 дүгээр тогтоолын дагуу Алтанбулагийн чөлөөт бүсийн Хөдөө аж ахуйгаас бусад үйлдвэрлэлийн зориулалтаар ашиглах 1 га газрын суурь үнэлгээ 80,000,000.0 төгрөг болно /1м² газрын суурь үнэлгээ 8,000.0 төгрөг/.

б/ Энэхүү аргачлалын Хүснэгт 4-ийн “Үйлдвэрлэл” гэсэнд харгалзах итгэлцүүр “0,08”-ыг сонгоно.

в/ 800 м² газрын эзэмших эрхийн дуудлага худалдааны анхны үнэ нь:

8,000.0 төг/м² х 0,08 х 800 м² = 512,000.0 төгрөг болж байна.

Тариалангийн газрын эзэмших, ашиглах эрхийн дуудлага худалдааны анхны үнийг тодорхойлох /Хүснэгт 6/ жишээ

Жишээ 1. Сэлэнгэ аймгийн Цагааннуур суманд үр тарианы зориулалтаар эзэмшүүлэх 100 га газрын эзэмших эрхийн дуудлага худалдааны анхны үнийг тодорхойльё:

а/ Сэлэнгэ аймгийн Цагаануур сум нь энэхүү аргачлалын Хүснэгт 1-д заасны дагуу Хангай-Хэнтийн уулархаг нутгийн тойргийн I зэрэглэлд хамрагдаж байна;

б/ Засгийн газрын 1997 оны 152 дугаар тогтоолын 3 дугаар хавсралтад заасан “Хөдөө аж ахуйн газрын үнэлгээний тойрог бүрийн нэг гектарын суурь үнэлгээ”-ний ХУ тойрогт хамрагдаж байгаа тариалангийн газрын суурь үнэлгээ 3,859,000.0 төгрөг байна;

в/ Уг газар нь 1-р зэрэглэлд хамрагдаж байх бөгөөд энэхүү аргачлалын Хүснэгт 6-гийн “ХУ”-ийн 1-р зэрэглэлд 0,02 гэсэн итгэлцүүр харгалзаж байна;

г/ 100 га газрын дуудлага худалдааны анхны үнийг энэхүү аргачлалын “Дөрөв”-ийн 1-3-т заасны дагуу бодох бөгөөд газар эзэмших эрхийн дуудлага худалдааны анхны үнэ:

3,859,000.0 төг/га х 0.02 х 100 га = 7,718,000 төгрөг болж байна /Аргачлалын 4.4-ийг харах/.

Жишээ 2. Сэлэнгэ аймгийн Цагааннуур суманд үр тарианы зориулалтаар эзэмшүүлэх 700 га газрын эзэмших эрхийн дуудлага худалдааны анхны үнийг тодорхойльё:

а/ Сэлэнгэ аймгийн Цагаануур сум нь энэхүү аргачлалын хүснэгт 1-д заасны дагуу Хангай-Хэнтийн уулархаг нутгийн тойргийн I зэрэглэлд хамрагдаж байна;

б/ Засгийн газрын 1997 оны 152 дугаар тогтоолын 3 дугаар хавсралтад заасан “Хөдөө аж ахуйн газрын үнэлгээний тойрог бүрийн нэг гектарын суурь үнэлгээ”-ний ХУ тойрогт хамрагдаж байгаа тариалангийн газрын суурь үнэлгээ 3,859,000.0 төгрөг байна;

в/ Уг газар нь 1-р зэрэглэлд хамрагдаж байх бөгөөд энэхүү аргачлалын Хүснэгт 6-гийн “ХУ”-ийн 1-р зэрэглэлд 0,02 гэсэн итгэлцүүр харгалзаж байна;

г/ 700 га газрын эзэмших эрхийн дуудлага худалдааны анхны үнийг энэхүү аргачлалын “Дөрөв”-ийн 1-3-т заасны дагуу бодсон үнийн дүнгийн 80%-д тооцох бөгөөд анхны үнэ:

3,859,000.0 төг/га х 0.02 х 700 га*80% = 43,220,800 төгрөг болж байна /Аргачлалын 4.4-ийг харах/.

---- о0о ----