№

Өвчний нэр, үе шат

Хөдөл-мөрийн чадвар алдалтын хувь, хэмжээ

Эмчлэн эрүүлжүүлж хөдөлмөрийн чадварыг нөхөн сэргээх хугацаа

1. ХАЛДВАРТ ӨВЧИН

1.1

Амьсгал, бусад эрхтэний  сүрьеэгийн шинэ болон давтан тохиолдлын хүнд, хүндэвтэр хэлбэр

70-79

2 хүртэлх жил

1.2

Сүрьеэгийн мэнэн, тархмал сүрьеэ

80-90

2 хүртэлх жил

1.3

Нуруу ясны сүрьеэ, тулгуур эрхтний сүрьеэ, бөөрний сүрьеэ

80-90

2 хүртэлх жил

1.4

Уушги болон бусад эрхтэнд сүрьеэ өвчний улмаас мэс засал хийлгэсэн

80-90

2 хүртэлх жил

1.5

Амьсгалын ба бусад эрхтний эмэнд тэсвэртэй  сүрьеэ /ЭТС/-гийн улмаас  эмчлэгдэж  байгаа болон эмчилгээний дараах үе

90-100

4 хүртэлх жил

1.6

Сорвит хөндийт сүрьеэтэй, сэдрэлийн үе, архаг хордлого, хоёр уушги хамарсан зүрх судасны дутагдлын II, III үе

80-90

2 хүртэлх жил

1.7.

Амьсгалын болон бусад эрхтний маш олон эмэнд  тэсвэртэй сүрьеэгийн /МОЭТС/ бүх тохиолдол

100

2 жил

1.8

ДОХ

80-90

2 жил

1.9

Бруцеллёз

а/ Тэнцвэр хагас алдсан хэлбэр

50-69

1-2 хүртэлх жил

б/ Тэнцвэр бүтэн алдсан боловч өөртөө үйлчлэх чадвартай

70-79

2 жил

в/ Тэнцвэр бүтэн алдсан өөртөө үйлчлэх чадваргүй

80-90

2 жил

1.10

Хачигт боррелиоз

Хачигт боррелиозын тэнэгрэл, эрхтэн тогтолцооны саажилт

80-90

2 жил

2. СЭТГЭЦИЙН БА ЗАН ТӨРХИЙН  ЭМГЭГ

Сэтгэцийн органик ба шинж тэмдгийн эмгэг /F0/

Тэнэгрэл  (Альцхаймер (F00), Судасны өвчний гаралтай тэнэгрэл (F01), Пик (F02), Хантингтон (F02.2), (F02.3), Халдварын шалтгаант (F02.8), Тархины гэмтэл (F02.8), Эпилепсийн үеийн (F02.8)-ийн тэнэгрэл

2.1

а/ Хэсэгчилсэн тэнэгрэлд орж бусдын асрамж шаардлагатай бол

70-79

2 жил

б/ Бүрэн тэнэгрэлд орж бусдын байнгын асрамж шаардлагатай бол

80-90

Хугацаагүй

Тархины гэмтэл ба үйлийн хямрал, бие махбодийн өвчний шалтгаант сэтгэцийн бусад эмгэг (F06.0, F06.1, F06.2, F06.3)

2.2

Хий үзэгдэл дэмийрэл, кататони, сэтгэл хөдлөлийн хам шинжүүд тод илэрсэн, дахилттай бол

70-79

2 жил

Тархины өвчин, гэмтэл, үйл ажиллагааны  хямралын шалтгаант бие хүний зан төрхийн эмгэгүүд (F07.0, F07.8)

2.3

а/ Зан төрхийн мэдэгдэхүйц өөрчлөлттэй эмэнд дарагддаггүй уналт таталттай бол

60-69

1 жил

б/ Зан төрхийн гүнзгий өөрчлөлттэй, эмэнд дарагддаггүй уналт таталттай бол

70-79

2 жил

в/ Зан төрхийн гүнзгий өөрчлөлттэй, эмэнд дарагддаггүй уналт таталттай, уналтын үргэлжилсэн таталтад дахин давтан ордог бол

80-90

2 жил

Сэтгэц нөлөөт эм, бодисын шалтгаант болон сэтгэцийн ба зан төрхийн эмгэгүүд

(F10, F11, F12, F13, F14, F15, F16, F18, F19)

2.4

Архи болон  сэтгэц нөлөөт бодисын шалтгаант солиорол /паранойд/ хоорондоо богино хугацааны давтамжтай эсвэл тэнэгрэл илэрсэн бол

70-79

2 жил

Шизофрени, шизофренийн хэв шинжит ба дэмийрэх эмгэг /F2/

(Шизофренийн хий үзэгдэл  дэмийрлийн (F20.0), хүүхдэрхэг (F20.1), катaтоник (F20.2), үл ялгагдах(F20.3), шизофренийн дараах сэтгэл гутрал (F20.4), үлдэц шизофрени(F20.5), энгийн (F20.6), хэлбэрүүд, бусад шизофрени (F20.8),Шизофренийн хэв шинжит эмгэг (F21), Байнга дэмийрэх эмгэгүүд(F22)

2.5

а/ Солиорлын шинжүүд тод, бие хүний шизофренийн шинж өөрчлөлт  илэрч, орчиндоо  дасан зохицох чадвар буурсан бол

60-69

1 жил

б/  Солиорлын шинжүүд тогтвортой,  бие хүний шизофренийн гүнзгий өөрчлөлтөд орж байгаа боловч засрал сайжралд ордог бол

70-79

2 жил

в/  Солиорлын шинжүүд тогтвортой болон бүдэг илэрч, бие хүний шизофренийн гүнзгий өөрчлөлтөд орж засрал сайжралд ордоггүй бол

80-89

2 жил

г/  Өвчний төгсгөлийн үе буюу бие хүний шизофренийн гүнзгий өөрчлөлт илэрч, бие даан амьдрах чадваргүй, бусдын хараа хяналт асрамж шаардлагатай бол

90-100

Хугацаагүй

Шизоаффектив эмгэгийн сэтгэл хөөрөх, гутрах, холимог хэлбэрүүд (F25.0) (F25.1) (F25.2)

2.6

а/ Шизоаффектив эмгэгийн солиорол бүхий сэтгэл хөөрөх, гутрах шинжүүд дахин давтагдан илэрч буй бол

60-69

1 жил

б/ Шизоаффектив эмгэгийн солиорол бүхий сэтгэл хөөрөх, гутрах шинжүүд ээлжлэн тасралтгүй илэрч буй бол

80-90

2 жил

Хоёр туйлт сэтгэл цочирдлын эмгэг /F3/

Хоёр туйлт сэтгэл цочирдлын эмгэг (F31.2, F31.5, F31.6), Сэтгэл гутрах дахилтат (үечилсэн) эмгэг (F33.1, F33.2, F33.3)

2.7

а/ Сэтгэл цочирдлын хоёр туйлт (сэтгэл хөөрөл, сэтгэл гутрал) эмгэг  6 сараас дээш хугацаанд дахиж буй бол

60-69

1 жил

б/ Сэтгэл цочирдлын хоёр туйлт (сэтгэл хөөрөл, сэтгэл гутрал) эмгэг 6 сараас дээш хугацаанд завсартай буй бол

70-79

2 жил

Стресстэй холбоотой неврозын болон биеийн хэлбэрийн эмгэгүүд /F4/

Айдаст сэтгэл түгших эмгэгүүд (F40), Үл ялих зовлонт үзэгдлийн эмгэг (F42), Дасан зохицохуйн эмгэг (F43),  Диссоциатив эмгэг (F44), Биеийн хэлбэрийн эмгэгүүд (F45), Мэдрэл сульдах эмгэг (F48.0)

2.8

а/ Эмчилгээний үр дүнд сайжрал авдаг боловч мэргэжлийн ажлаа хийх боломжгүй болсон бол

Хөдөлмөрийн нөхцөл солих

б/ Эмчилгээний үр дүнд сайжрал авахгүй, хоёр жилээс дээш хугацаагаар үргэлжилсэн, ужиг явцтай бол

50-60

1 жил

Насанд хүрэгчдийн бие хүний ба зан төрхийн эмгэгүүд /F6/

Бие хүний өвөрмөц эмгэг (F60), Бие хүний бусад эмгэг (F61)

2.9

Бие хүний эмгэгүүд, ээнэгшил алдагдалт 4-6 сар үргэлжилсэн тохиолдолд

50-60

1 жил

Оюуны хомсдолын эмгэг /F7/

Оюуны хөнгөн хомсдол(F70), Оюуны хүндэвтэр хомсдол (F71),Оюуны хүнд хомсдол (F72),Оюуны маш гүнзгий хомсдол(F73)

2.10

а/ Oюуны хөнгөн хомсдол (IQ-50-69)/Насанд хүрсэн хүний  сэтгэл зүйн нас 9-12 насны хүүхдийнхтэй ижил түвшний хөгжилтэй/,  зан төрхийн өөрчлөлт, шинж тэмдгийн уналт, бие эрхтний хавсарсан эмгэгтэй бол

60-69

1 жил

б/ Oюуны хүндэвтэр хомсдол (IQ 35-49)  /Насанд хүрсэн хүний  сэтгэл зүйн нас  6-9 насны хүүхдийнхтэй ижил түвшний хөгжилтэй/

70-79

2 жил

в/ Oюуны хүнд хомсдол (IQ  20-34) /Насанд хүрсэн хүний  сэтгэл зүйн нас  3-6 насны хүүхдийнхтэй ижил түвшний хөгжилтэй/

80-90

Хугацаагүй

г/ Oюуны маш хүнд хомсдол (IQ  20 хүртэл) /Насанд хүрсэн хүний  сэтгэл зүйн нас  3 наснаас бага хүүхдийнхтэй ижил түвшний  хөгжилтэй/, байнгын гардан асаргаа шаардлагатай бол

100

Хугацаагүй

2.11

Аутизмын хүрээний эмгэгүүд (F84)

80-90

2 жил

3. ДОТРЫН ӨВЧНҮҮД

Зүрхний судасны эмгэгүүд

3.1

Зүрхний архаг  дутагдал

(атеросклероз, зүрхний шигдээс, кар-диомиопати, артерийн гипертензи, хэрэх, зүрхний төрөлхийн ба бусад олдмол эмгэг хамаарна)

а/ ЗАД-ын “С” шат,  Диастолын дутагдал, ачаалал даах чадвар буурсан

50-69

1 жил

б/ ЗАД-ын “D” шат, ЦЭД IV,  Систолын дутагдал, ачаалал даах чадвар буурсан

80-90

2 жил

3.2

Артерийн гипертензи

а/ Бөөрний архаг дутагдлын II үе шат, тархины цусан хангамжийн архаг дутагдал

50-69

1 жил

б/ Бөөрний архаг дутагдлын III үе шат, нүдний угт торлог бүрхэвчийн хаван, ховхролт үүссэн,тархинд цус харваж, саажилт үлдсэн

70-79

2 жил

в/ Хоруу явцтай, бөөрний дээд булчирхайн, бөөрний судасны гаралтай хянагддаггүй хэт өндөр даралт

60-69

1 жил

3.3

Зүрхний ишеми өвчин

а/ Ачаалалтай шинжилгээгээр онош батлагдсан. Зүрхний 3 хананд тэжээлийн өөрчлөлттэй, тэдгээрт ТСДЭ шаардлагатай, эсвэл хийсэн ч үр дүнгүй, ТСДО-оор 50-70%-ийн нарийсалтай

50-69

1 жил

б/ ТСДО-оор >70%-ийн нарийсалтай, ТСДМЗ хийлгэсэн, өдөр тутмын амьдралын хэвийн үйл ажиллагаагаа явуулах боломжгүй

70-79

2 жил

3.4

Зүрхний шигдээс

а/ Хүндрэлгүй, дунд зэргийн эрсдэлтэй

50-69

 1 жил

б/Хүндрэл илэрсэн, эрсдлийн зэрэг өндөр байх

70-79

           2 жил

3.5

Хүнд хэлбэрийн, түр зуурын муужралт (синкопи) өгдөг хэм алдагдлууд

а/ Пароксизмал тахикарди, тосгуур ховдлын хориг III зэрэг, синусын зангилааны сулралын хам шинж, эмийн эмчилгээнд үр дүнгүй тосгуурын жирвэгнээ 12 сарын дотор багадаа 3 удаа муужирч унасан

50-69

1 жил

б/Электростимулятор тавигдсаны дараах үе

50-69

 1 хүртэлх жил

3.6

Халдварт эндокардит

Тархи, зүрх, бөөр, дэлүүнд хүндрэл өгсөн

50-69

1 жил

3.7

Зүрхний төрөлхийн ба олдмол гажиг

а/ Ачааллын хөхрөлттэй: Баруунаас зүүн тийш цусны урсгал илэрсэн,ачаалал ≤ 5 МЕТ

50-69

1 жил

б/ Тайван үед хөхрөлттэй: Гематокрит ≥ 55%, O2-ийн ханамж < 90%,  PO2<60 Торр (боломжтой бол)

70-79

2 жил

в/ Насанд хүрэгсдийн төрөлхийн гажиг засах мэс заслын эмчилгээний дараа (PASP<45 мм.муб)

50-69

1 хүртэлх жил

г/ Хиймэл хавхлага суулгах мэс заслын эмчилгээний дараа

50-69

1 хүртэлх жил

3.8

Уушгины артерийн анхдагч,  хоёрдогч даралт ихсэлт

а/ PASP=45-59мм МУБ

70-79

2 жил

б/ PASP≥ 60 мм МУБ

80-90

2 жил

3.9

Хоёр хавтаст хавхлагын унжилт

Хүнд зэрэг, хавхлага солих мэс засал эмчилгээ хийлгэх заалттай тохиолдолд

50-69

1 жил

3.10

Гол судас, том салааны цүлхэн

а/ Хууралтгүй цүлхэн

50-69

1 жил

б/ Хууралттай цүлхэн

70-79

2 жил

3.11

Захын  судасны эмгэг

а/ Гүний судасны эмгэг нь босох, суух, өргөх, түлхэх зэрэг ажил хөдөлмөртэй холбоотой үйл ажиллагааны алдагдал үүсгэх

Хөдөлмөрийн нөхцөл солих

б/ Хөлийн гүний  венийн судасны эмгэг багадаа 12 сараас доошгүй хугацаагаар үргэлжилсэн, хөлд байнгын хаван, тэжээлийн өөрчлөлттэй

Хөдөлмөрийн нөхцөл солих

в/Мөчдийн судасны хагалгааны дараах үе

50-69

Эхний 1 жил

г/ Хөл эсвэл гарын хурууны үзүүр үхжиж эхлэх үе

50-69

1 жил

д/ Энэ  өвчнөөр хөл эсвэл гар аль нэг түвшинд тайруулсан

70-79

2 жил

Ревматологийн өвчнүүд

3.12

Тогтолцооны  улаан чонон яр

а/Өндөр идэвхжилтэй, түгмэлээр олон эрхтэн тогтолцоог гэмтээсэн боловч  үйл ажиллагааны дутагдал илрээгүй

50-69

1 жил

б/Өндөр идэвхжилтэй, түгмэлээр олон эрхтэн тогтолцоог гэмтээсэн ба  үйл ажиллагааны дутагдал илэрсэн байх

70-79

2 жил

3.13

Ревматоид артрит

а/ Өндөр идэвхжилтэй,  олон үений  үйл ажиллагаа алдагдсан, хөдөлгөөний үйл ажиллагааны алдагдал II-III зэрэг

50-69

1 жил

б/ Өндөр идэвхжилтэй, хөдөлгөөний үйл ажиллагааны алдагдал  IV зэрэг эсвэл  түгмэлээр эрхтэн тогтолцоог гэмтээсэн ба  үйл ажиллагааны дутагдал илэрсэн

80-90

2 жил

3.14

Васкулит

а/ Өндөр идэвхжилтэй, түгмэлээр эрхтэн тогтолцоог гэмтээсэн боловч үйл ажиллагааны дутагдал илрээгүй

50-69

1 жил

б/ Өндөр идэвхжилтэй, түгмэлээр эрхтэн тогтолцоог гэмтээсэн ба үйл ажиллагааны дутагдал илэрсэн байх

70-79

2 жил

3.15

Тогтолцооны хатуурал

а/ Өндөр идэвхжилтэй, түгмэлээр эрхтэн тогтолцоог гэмтээсэн боловч үйл ажиллагааны дутагдал илрээгүй

50-69

1 жил

б/ Өндөр идэвхжилтэй, түгмэлээр эрхтэн тогтолцоог гэмтээсэн ба үйл ажиллагааны дутагдал илэрсэн байх

70-79

2 жил

3.16

Дерматомиозит, полимиозит

а/ Өндөр идэвхжилтэй, түгмэлээр эрхтэн тогтолцоог гэмтээсэн боловч үйл ажиллагааны дутагдал илрээгүй

50-69

1жил

б/ Өндөр идэвхжилтэй, түгмэлээр эрхтэн тогтолцоог гэмтээсэн ба үйл ажиллагааны дутагдал илэрсэн байх

70-79

2 жил

3.17

Ясны төрөлхийн болон олдмол эмгэгүүд (несовершенный остеогенез, гиперостоз, ясны тэжээл алдагдлын үхжлүүд)

а/ Хөдөлгөөний үйл ажиллагааны алдагдал II-III зэрэг

50-69

1 хүртэлх жил

б/Хөдөлгөөний үйл ажиллагааны алдагдал IV зэрэг

70-79

2 жил

3.18

Нурууны эмгэгүүд (дорсопати, нуруу гулсах, спондилопати барьцалдаат спондилитын хүндэвтэр хэлбэр,)

а/ Хөдөлгөөний үйл ажиллагааны алдагдал II-III зэрэг

50-69

1 хүртэлх жил

б/Хөдөлгөөний үйл ажиллагааны алдагдал IV зэрэг эсвэл дотор эрхтний үйл ажиллагааны алдагдал

70-79

2 жил

3.19

Ясны архаг идээт үрэвсэл (остеомиелит, ясны үхжил, Пажетийн өвчин Яс, ясны чөмөгний үрэвсэл (гэмтлээс) хатуурал, хөндий үүссэн)

а/ Мэс заслын эмчилгээ хийлгэсэн боловч  биеийн  ерөнхий хордлого нэмэгдсэн буюу  ясанд эмгэг  өөрчлөлт үргэлжилсэн

50-69

1 хүртэлх жил

б/ Энэ өвчний үед гар, хөл  тайрах мэс засал хийгдсэн, хөдөлгөөний үйл ажиллагааны алдагдал III- IV зэрэг

70-79

Хугацаагүй

3.20

Рейно хам шинж

а/ Гарын хуруунд трофик  өөрчлөлт гарч, цусгүйдэл болж, байнгын өвдөлттэй

Хөдөлмөрийн нөхцөл солих

б/ Өвчин даамжирч гарын хуруунуудад их хэмжээний үхжил үүсч тайрах мэс засал хийгдсэний дараах үе

50-69

1 жил

3.21

Ясны бүтцийн эмгэгүүд (хүнд хэлбэрийн ясны сийрэгжилт, яс зөөлрөлт, остеит Педжетийн, Реклингхуазен, Бехтеровын өвчин

)

а/ Хөдөлгөөний үйл ажиллагааны алдагдал II-III зэрэг

50-69

1 хүртэлх жил

б/ Хөдөлгөөний үйл ажиллагааны алдагдал IV зэрэг

70-79

2 жил

3.22

Мөгөөрсний эмгэгүүд (Легга-Кальве-Пертесийн өвчин, остеохондроз, хондродисплазия, остеодисплазия, остеохондропатия)

a/ Хөдөлгөөний үйл ажиллагааны алдагдал II- III зэрэг

50-69

1 жил

б/Хөдөлгөөний үйл ажиллагааны алдагдал IV зэрэг

70-79

2 жил

3.23

Булчин, шөрмөс, зөөлөн эдийн өвчин

a/Хөдөлгөөний үйл ажиллагааны алдагдал II-III зэрэг

50-69

1 жил

б/Хөдөлгөөний үйл ажиллагааны алдагдал  IV зэрэг

70-79

2 жил

Амьсгалын эрхтний эмгэгүүд

Уушгины амьсгалах талбайг хязгаарласан эмгэгүүд

3.24

Амьсгалын эрхтэний гаж хөгжил, дутуу хөгжил, нуруу, цээжний хэнхэрцгийн деформаци, фиброторакс

а/Амьсгалын дутагдал  I - II, цусны эргэлтийн дутагдал “В”, “С” Спирографи: VC 56-69% MLV 55-58%, FEV1/VC 74-55%, ЭхоКГ:зүрхний баруун ховдлын агших чадвар дунд зэрэг буурч уушгины гемодинамик алдагдах

50-69

1 жил

б/ Амьсгалын дутагдал II, зүрхний архаг дутагдлын “С” үе шат. Спирографи:VC 50-55%, MLV 51- 54%, FEV1/VC 54-40%, ЭхоКГ:зүрхний баруун ховдлын агших чадвар буурч уушгины гемодинамик алдагдах;

70-79

2 жил

в/ Амьсгалын дутагдал  III, зүрхний архаг дутагдлын “D” үе шат Спирографи: VC≤50%, MLV50%, FEV1/VC< 40%, ЭхоКГ: баруун ховдлын агших чадвар буурч уушгины гемодинамик алдагдах;

80-90

2 жил

3.25

Уушигны завсрын эдийн эмгэгүүдийн улмаас үүссэн фиброз, хөндий

а/ Уушгины фиброз: зөгийн үүрийн шинж, амьсгалын архаг дутагдлын II-III зэрэг, зүрхний архаг дутагдлын “С” үе шат

70-79

2 жил

б/ Уушгины фиброз: зөгийн үүрийн шинж, амьсгалын архаг дутагдлын III зэрэг, зүрхний архаг дутагдлын “D” үе шат

80-90

2 жил

Агаар дамжуулах зам  ба цулцангийн эмгэгүүд

3.26

Гуурсан хоолой тэлэгдэх өвчин

а/ Эмийн эмчилгээнд  үр дүнгүй, мэс засал хийлгэх шаардлагатай, амьсгалын дутагдлын II зэрэг зүрхний дутагдлын “В”, “С” үе шат

50-69

1 жил

б/ ГХТӨ 2 талыг хамарсан, мэс засал хийлгэсэн буюу давтан хийлгэх шаардлагатай, амьсгалын дутагдлын III зэрэг, зүрхний архаг дутагдлын “С” үе шат илэрсэн

70-79

2 жил

в/ Амьсгалын дутагдлын III зэрэг, уушгины цус алдалтын улмаас цус багадалтын III зэрэг, бөөрний амилоидозын улмаас бөөрний дутагдалын III зэрэг, тураалын III зэрэг, зүрхний архаг дутагдлын “С”, ”D” үе шатын аль нэг илэрсэн

80-100

2 жил

3.27

Гуурсан хоолойн багтраа

а/ Дунд зэрэг, амьсгалын дутагдлын I-II зэрэг, хөдөлгөөний хязгаарлалт I зэрэг

Хөдөлмөрийн нөхцөл солих

б/ Хүнд зэрэг, амьсгалын дутагдлын II-III зэрэг, зүрхний дутагдлын “В”, ”С” үе шат, гормон эмчилгээний гаж нөлөөний улмаас  дотоод шүүрлийн тогтолцооны үйл ажиллагаа алдагдсан (чихрийн шижин, бөөрний дээд булчирхайн дутагдал).

70-79

2 жил

в/ Маш хүнд зэрэг, эмчилгээний үр дүн муу, амьсгалын дутагдлын III зэрэг, зүрхний архаг дутагдлын “D” үе шат, бусад эрхтний талаас органик өөрчлөлт илэрсэн, өөртөө үйлчлэх чадвар алдагдсан.

80-100

2 жил

3.28

Уушигны архаг бөглөрөлт өвчин

а/ Амьсгалын дутагдал  I II зэрэг, зүрхний архаг дутагдлын “В” үе шат, Спирографи:FEV1 50-79%, FEV1/FVC< 0.7, ЭхоКГ:зүрхний баруун ховдлын агших чадвар дунд зэрэг буурч уушгины гемодинамик алдагдах

Хөдөлмөрийн нөхцөл солих

б/ Амьсгалын дутагдал II, цусны эргэлтийн дутагдал “С” үе шат Спирографи: FEV1 31-49%, FEV1/FVC< 0.7, ЭхоКГ:зүрхний баруун ховдлын агших чадвар буурч уушгины гемодинамик алдагдах

70-79

2 жил

в/ Амьсгалын дутагдлын III зэрэг, зүрхний архаг дутагдлын “D” үе шат, өөртөө үйлчлэх чадвар алдалт III зэрэг. Спирографи:FEV1≤30%,  FEV1/FVC< 0.7, ЭхоКГ:баруун ховдлын агших чадвар буурч уушгины гемодинамик алдагдах

80-100

2 жил

Хоол боловсруулах эрхтний эмгэг

3.29

Улаан хоолойн сорвижилт нарийсал, ахалази ээнэгшил алдагдсан үе

50-69

2 хүртэлх жил

3.30

Нарийн бүдүүн гэдэсний эмгэг

а/ Кроны өвчний хүнд хэлбэр

50-69

5 хүртэлх жил

б/ Бүдүүн гэдэсний шархлаат үрэвслийн хүнд хэлбэр

50-69

5 хүртэлх жил

3.31

Нойр булчирхайн архаг үрэвслийн дахилтат болон өвдөлттэй хэлбэр

50-69

1 хүртэлх жил

3.32

Элэгний эмгэг

а/ Элэгний HBV, HCV, HDV вирусийн шалтгаант архаг үрэвсэл /Интерферон эмчилгээнд орсон үед/

50-69

1 хүртэлх жил

б/Чайльд-Пьюгийн ангиллаар “А”, “В” үе шатанд циррозын интерферон эмчилгээ хийх хугацаанд

50-69

1 хүртэлх жил

в/ Элэгний цирроз

Чайльд-Пьюгийн ангиллаар “В”зэрэг

50-69

1 жил

г/ Элэгний цирроз

Чайльд-Пьюгийн ангиллаар “С”зэрэг

70-79

2 жил

д/ Порфирины хожуу үеийн арьс, элэгний хэлбэр

50-69

1 жил

е/Элэгний анхдагч билиар циррозын ээнэгшил алдагдлын үе

70-79

2 жил

Бөөрний эмгэгүүд

3.33

Бөөрний түүдгэнцэрийн өвчин

а/ Архаг гломерулонефрит /цустай шээх хэлбэр онош эдийн шинжилгээгээр баталгаажсан тохиолдолд/

50-69

1 жил

б/ Архаг анхдагч болон хоёрдогч гломерулонефрит /нефроз, даралттай, холимог хэлбэр/

70-79

2 жил

3.34

Бөөрний судасны эмгэг

Бөөрний судасны  төрөлхийн болон олдмол  гаж хөгжил,  судас дарагдлаас болсон артерийн даралт ихдэлт

50-69

2 хүртэлх жил

3.35

Төрөлхийн болон эрхтэн тогтолцооны өвчин эмгэгийн  үед илрэх нефропати

Хоёрдогч нефропати/нефроз, даралт ихсэх, сувганцрын дутагдлын хам шинжтэй хэлбэр/

70-79

2 жил

3.36

Бөөрний дутагдал

а/ Цочмог дутагдлын дараах байдал

50-69

1 хүртэлх жил

б/ Бөөрний архаг дутагдал  I, IIа үе /сийвэнгийн креатенин 200-599 мкмоль/л/

70-79

2 жил

3/ Бөөрний архаг дутагдал IIб, III үе /сийвэнгийн креатенин 600 мкмоль/л ба түүнээс дээш/

80-90

2 жил

Дотоод шүүрлийн өвчнүүд

3.37

Чихрийн шижин хэвшинж II, хүнд зэргийн ээнэгшил алдагдалтай

50-69

1 хүртэлх жил

3.38

Чихрийн шижин хэвшинж I, архаг ээнэгшил алдагдалтай, өсөлтийн хоцрогдолтой

70-79

2 жил

3.39

Чихрийн шижингийн хожуу үеийн  хүндрэлтэй

а/ Жижиг судасны хүндрэлтэй (ретинопати, нефропати, невропати)

50-69

1 жил

б/Том судасны хүндрэлтэй    (зүрхний шигдээс, тархины цус харвалт, захын артерийн судасны бөглөрөлттэй)

70-79

2 жил

в/ Том ба жижиг судасны хүндрэлийн улмаас (хараа бүрэн  алдсан, гемодиализад ордог эсвэл бөөр шилжүүлэн суулгах мэс засал хийлгэсэн, Шаркогийн хөл үүссэн) эрхтэн тогтолцооны архаг дутагдалтай

80-100

2 жил

3.40

Тархмал хордлогот бахуу

а/Бамбайн хордлогын дунд зэрэг  ээнэгшлийн бус үе

Хөдөлмөрийн нөхцөл солих

б/ Бамбайн хордлогын хүнд зэрэг ээнэгшлийн бус үе

50-69

1-2 хүртэлх жил

в/ Бамбайн хордлогын хүнд хэлбэр нүд (хүнд хэлбэрийн офтальмопати) ба зүрхний (тогтвортой хэм алдагдал, цусны эргэлтийн дутагдал) талаас хүндрэл илэрсэн

70-79

2 жил

г/ Мэс заслын дараах хүндрэлтэй  (кальцийн дутагдал гипопаратиреоз, N.recurrens саа)

50-69

1-2 хүртэлх жил

3.41

Гипотиреоз

а/ Хүнд хэлбэр буюу микседемийн хаван, перикардит

50-69

1-2 хүртэлх жил

б/ Төрөлхийн хэлбэр оюуны болон биеийн хөгжлийн илэрхий хоцрогдолтой

70-79

Хугацаагүй

3.42

Чихрийн бус шижингийн хүнд хэлбэр

70-79

2 хүртэлх жил

3.43

Өнчин тархины ба бусад шалтгаантай өсөлтийн дааврын дутагдал

а/ Биеийн өндөр 131-140 см бол

50-69

1 жил

б/ Биеийн өндөр 130 см буюу түүнээс доош бол

70-79

2 жил

3.44

Адреногениталь хам шинж

а/ Энгийн эрших хэлбэр

50-69

1-2 хүртэлх жил

б/ Давс хаях хэлбэр

70-79

2 жил

3.45

Бөөрний дээд булчирхайн архаг дутагдлын хүнд хэлбэр

50-69

1-2 хүртэлх жил

3.46

Иценко-Кушингийн өвчин ба хам шинжийн хүнд хэлбэр

70-79

2 жил

3.47

Таргалалт өвчний хүнд хэлбэр (Цус эргэлтийн дутагдал, Пиквикийн хам шинж зэрэг эрхтэн тогтолцооны дутагдал илэрсэн III зэргийн таргалалт)

50-69

1-2 хүртэлх жил

3.48

Пангипопитиутаризм, гиперпаратиреодизм, феохромоцитома, гипералдостеронизм зэрэг ховор тохиолддог дотоод шүүрлийн эмгэгүүдийн хүнд хэлбэр

70-79

2 хүртэлх жил

Цусны өвчин:

3.49

Аплазийн цус багадалт, Миелодисплазийн хам шинж

80

2 жил

3.50

Цус задралын цус багадалт /шөнийн шээсэнд гемоглобин гарах эмгэг, удамшлын микросфероцитоз, аутоиммун цус задрал, таласеммия, гемоглобинопатия

70

2 жил

3.51

Гистоцитоз (Гошегийн өвчин, макрофагийн эмгэгүүд)

70

2 жил

3.52

Цус бүлэгнэлтийн эмгэг /Виллебрандын өвчин,Гемофили А ба В/

80

2 жил

3.53

Дархлалын шалтгаант ялтас цөөрөх эмгэг (Иммун тромбоцитопени)

70

2 жил

3.54

Цочмог лейкеми

100

2 жил

3.55

Миелопролифератив эмгэгүүд: Архаг миелолейкеми, Миелофиброз, Жинхэнэ тромбоцитеми, Жинхэнэ полицитеми (Эритреми)

80

2 жил

3.56

Лимфопролифератив эмгэгүүд: /Ходжкины бус лимфом, Ходжкины лимфом, Лимфогрануломатоз Архаг лимфолейкеми/

80

2 жил

3.57

Парапротейнемийн эмгэг /Түгмэл миелома, Плазмоцитома, Вальденстромийн макроглобулинемия/

80

2 жил

3.58

Төрөлхийн тромбоцитопатия

70

2 жил

3.59

Ясны чөмөг, цусны үүдэл эс шилжүүлэн суулгасны дараах үе

90

5 хүртэлх жил

4. МЭДРЭЛИЙН ӨВЧНҮҮД

Тархи, нугасны судасны өвчин

4.1

Тархины харвалтын (инсульт) уршиг үлдэц байдал, судасны мэс заслын урхаг

а/Хөдөлгөөн-мэдрэхүйн хөнгөн зэргийн талласан саа

50-59

2 хүртэлх жил

б/Хөдөлгөөн-мэдрэхүйн дунд зэргийн талласан саа, хэл ярианы хөнгөн өөрчлөлт

60-69

1 жил

в/Хөдөлгөөн-мэдрэхүйн гүнзгий талласан саажил, хэлгүйдэл

70-79

Хугацаагүй

г/Хоёр талын хөшүүн саажил, хэл яриа, дуу хоолой, залгихуйн өөрчлөлт, танин мэдэхүйн бууралт, тэнэгрэл

80-100

Хугацаагүй

4.2

Нугасны харвалтын (миелоишеми, гематомиели) үлдэц байдал

а/ Доод мөчний хөдөлгөөн-мэдрэхүйн хөнгөн хос саа

50-69

1 жил

б/ Доод мөчний дунд зэргийн хөдөлгөөн-мэдрэхүйн хос саа

70-79

2 жил

в/  Доод мөчний хүнд зэргийн хөдөлгөөн-мэдрэхүйн хос саажил, аарцгийн эрхтний   хямрал

80-90

Хугацаагүй

г/ Дөрвөлсөн хөшүүн саа, хөнгөн зэргийн

70-79

Хугацаагүй

д/ Хөдөлгөөн-мэдрэхүйн дөрвөлсөн саажил, аарцгийн эрхтний хямрал

80-100

Хугацаагүй

Мэдрэлийн тогтолцооны халдварын шалтгаант өвчнүүд, миелингүйжих эмгэгүүд

4.3

Тархины бүрхэвч, тархины эдийн үрэвслийн урхаг үлдэц (менингит, энцефалит, менингоэнцефалит)

а/ Толгойн архаг өвдөлт, үе үе сэдрэх явцтай, мэдрэлийн бичил тархмал шинжтэй

50-69

1-2 хүртэлх жил

б/ Тархины мэдрүүлийн саа,  уналт таталт, тэнцвэрийн өөрчлөлт

70-79

2 жил

в/ Тархи усжилт, тэнцвэргүйдэл, тэнэгрэл, шээс задгайрал

80-100

Хугацаагүй

4.4

Нугасны үрэвсэл (миелит), мэнэнт-нугасны үрэвсэл (менингомиелит), нугасны саа, урхаг үлдэц

а/ Полиомиелитын үлдэц

50

Хугацаагүй

б/ Доод мөчний хөдөлгөөн-мэдрэхүйн хөнгөн саа

50-59

1 жил

в/ Доод мөчний хөнгөн зэргийн хөдөлгөөн-мэдрэхүйн  хос саа

60-69

1 жил

г/ Доод мөчний дунд зэргийн хөдөлгөөн-мэдрэхүйн  хос саа

70-79

2 жил

д/ Доод мөчний хүнд   зэргийн хөдөлгөөн-мэдрэхүйн  хос саажил, аарцгийн эрхтний хямрал

80-100

Хугацаагүй

е/ Дөрвөлсөн хөшүүн саа

70-79

2 жил

ё/ Дөрвөлсөн саажил, аарцгийн эрхтний хямрал

80-100

Хугацаагүй

4.5

Тархмал хатуурал, түүнтэй төст эмгэг

а/Сэдрэх явцтай, дунд зэргийн саа, тэнцвэрийн өөрчлөлт

70-79

2 жил

б/ Хараа, хэл ярианы өөрчлөлт, хавсарсан саажил, тэнцвэрийн өөрчлөлт, аарцгийн эрхтний  хямрал

80-100

Хугацаагүй

4.6

Тархи нугасны тархмал үрэвслийн (энцефаломиелит) урхаг

а/ Тархины мэдрүүлийн саа,  мөчдийн хөнгөн зэргийн хөдөлгөөн мэдрэхүйн саа

70-79

2 жил

б/ Залгиур хоолойн саажил, мөчдийн дөрвөлсөн хөдөлгөөн-мэдрэхүйн саажил, татангир, аарцгийн эрхтний хямрал

80-100

Хугацаагүй

4.7

Тэмбүүгийн шалтгаант нугасны хатангир (табес)

а/ Тэнцвэрийн өөрчлөлт

50-69

1 жил

б/ Хараа, тэнцвэрийн өөрчлөлт,  аарцгийн эрхтний хямрал

70-79

Хугацаагүй

Мэдрэл-булчингийн өвчин

4.8

Булчин даамжрах сөнөрөл (миодистрофи, миотони)

а/ Хөдөлгөөний хязгаарлагдал, булчингийн хатангирал

70-79

2 жил

б/ Хөдөлгөөн үлэмж хязгаарлагдаж, булчин хатангиртсан, татангир, явж чадахгүй, суугаа байрлалтай

80-90

Хугацаагүй

4.9

Нугас-булчин хатангирал (спинал амиотрофи), мэдрэл-нугас хатангирал (неврал амиотрофи)

а/Хөдөлгөөний хязгаарлагдал,  булчингийн хатангирал

70-79

2 жил

б/ Хөдөлгөөн үлэмж хязгаарлагдаж,  булчин хатангиртсан, татангир

80-90

Хугацаагүй

4.10

Хатангиралт хатуурал

а/ Дээд, доод мөчний хатангирт саа, эхлэл үе

70-79

2 жил

б/ Тагнай, залгиур хоолойн саа,  мөчдийн хатангирт саажил

80-100

Хугацаагүй

4.11

Булчин сулрал (миастени)

а/ Хэсэг газрын байршмал сулрал, сэлгэх явцтай нүдний алим, нүүр, залгиурын саа

70-79

2 жил

б/ Булчингийн тархмал сулрал, булчин сулрах криз

80-100

Хугацаагүй

Хөдөлгөөний тогтолцооны өвчин

4.12

Паркинсоны өвчин, паркинсонизм

а/ Өвчний эхлэл үе, салганалтай

50-69

1 жил

б/ Хөдөлгөөн хомс, салга

70-79

2 жил

в/ Даамжирч, хөдөлгөөн үлэмж хомсдсон

80-90

Хугацаагүй

4.13

Эмгэг хөдөлгөөнтөл (гиперкинез)

а/ Мушгирах хөдөлгөөнтөл (торсион дистони)

70-79

2 жил

б/ Бүжил төст хөдөлгөөнтөл (хореа)

70-79

2 жил

в/ Нүүр ам эрүүний хөдөлгөөнтөл

70-79

2 жил

г/ Толгой, хүзүү, гар, хөлийн эмгэг хөдөлгөөнт гаж байрлал

80-90

Хугацаагүй

4.14

Нугас  бага тархи, бага тархины тэнцвэргүйдэл (спиноцеребральный, церебральный атакси)

а/ Тэнцвэрийн өөрчлөлт дунд зэрэг

70-79

2 жил

б/ Тэнцвэр, хэл ярианы өөрчлөлт гүнзгий

80-90

Хугацаагүй

4.15

Гэр бүлийн хөшүүн хос саа

а/ Хөшүүн саагийн даамжрал алгуур

50-69

1 жил

б/ Хөшүүн саагийн даамжрал гүнзгийрсэн

70-79

Хугацаагүй

Тархи, нугасны гэмтлийн үлдэц эмгэг

4.16

Тархи, нугасны гэмтлийн дараах урхаг байдал

а/ Тархи эмгэгшлийн хам шинж, толгойн архаг өвдөлт, тархмал бичил органик шинж

Хөдөлмөрийн нөхцөл солих

б/ Зан төрх, хэл ярианы өөрчлөлт, танин мэдэхүйн бууралт

50-69

1 жил

в/ Тархи, нугасны мэс заслын дараах урхаг эмгэг/тархины    мэдрүүл ба мөчдийн саа, саажил, тэнцвэрийн өөрчлөлт, аарцгийн эрхтний хямрал/

80-100

2 жил

Тархи, нугасны хавдар, хавдар-төст эмгэг

4.17

Тархи, нугасны хавдрын мэс заслын дараах үлдэц байдал

а/ Мэс заслын дараах үлдэц, хөнгөн зэргийн өөрчлөлт

50-69

1 жил

б/ Гүнзгий голомтот өөрчлөлт, уналт    таталт

70-79

2 жил

Захын мэдрэлийн өвчин

4.18

Мөрний сүлжээний саа (мөрний дээд, доод плексопати)

Мөр бугалга, гарын нэг талын хатангирт саа

50-69

1 жил

4.19

Дээд мөчний ганц мэдрүүлийн саа (мононевропати)

а/ Сарвуу, хурууны саа

Хөдөлмөрийн нөхцөл солих

б/Сарвууны саажил, хатангирал, мэдрэхүйн өөрчлөлттэй, эмчилгээнд засралгүй

50-69

1 жил

4.20

Бүсэлхий ууцны сүлжээний саа (бүсэлхийн плексопати)

а/ Нэг хөлийн саа, дунд зэргийн

50-69

1 жил

б/ Хоёр хөлийн гүн саажил

70-79

2 жил

4.21

Доод мөчний ганц мэдрүүлийн саа (мононевропати)

а/ Нэг талын тавхайн саа

Хөдөлмөрийн нөхцөл солих

б/ Хоёр талын тавхай, шилбэний саа

50-69

1 жил

4.22

Олон мэдрүүлийн саа (полинев-ропати)

а/ Дөрвөн мөчний хөнгөн үлдэц саа

50-69

1 жил

б/ Дөрвөн мөчний гүнзгий саа

80-90

2 жил

4.23

Гавал тархины мэдрүүлийн дан ба хавсарсан саа (краниал Моно полиневропати)

а/ Нүдний хөдөлгөөний саа, зовхи буух, нүд хялрах

Хөдөлмөрийн нөхцөл солих

б/ Нүүрний булчингийн саа, хатангир

Хөдөлмөрийн нөхцөл солих

в/ Тагнай, залгиур, төвөнхийн саа (гунших, хахаж цацах, хэлгий тультраа, дуугайрал)

50-69

1 жил

4.24

Нурууны спондилёз, спондилостеоартропати болон нугалмын жийргийн (диск) ивэрхийн шалтгаант хүзүү, сээр, бүсэлхий, ууц, дээд, доод мөчний мэдрэлийн язгуурын өвдөлт, дарагдлын хамшинж (радикулопати)

а/ Нугасны язгуур мэдрүүлийн дарагдлын радикулопати  хам шинж (өвдөлт, рефлекс, мэдрэхүй, хөдөлгөөний    хүрээний өөрчлөлт, булчин чангарал, нуруу  муруйлт)

Хөдөлмөрийн нөхцөл солих

б/ Нугалмын дискийн ивэрхийн шалтгаант өвдөлт бүхий хөлийн     тавхайн юмуу гарын сарвууны саа (мэс заслын дараах байдал  буюу сэргэлт өгөөгүй, аарцгийн эрхтний үйл ажиллагааны хямрал шээс, өтгөн задгайрах эсвэл хоригдох)

50-69

1 жил

Эпилепсийн уналт, таталтын өвчнүүд

4.25

Эпилепси

а/ Уналт цөөн давтамжтай, эмчилгээнд хянагдаж буй тохиолдол

Хөдөлмөрийн нөхцөл солих

б/ Уналт таталтын давтамж хэт олон, зан төрх, ой ухааны    өөрчлөлттэй, эпилепсийн үргэлжилсэн таталтад үе үе ордог (2-3 эмэнд) тэсвэртэй

70-79

2 жил

Мэдрэлийн тогтолцооны хөгжлийн гажиг

4.26

Үлдэц бүхий органик тархи эмгэгшил (энцефалопати)

а/ Талласан хөшүүн саа

50-69

1 жил

б/ Доод хөшүүн хос саа

50-69

1 жил

в/ Мөчний саажил, татангир, хэл яриа, оюун ухааны хомсдол,    уналт таталт

70-79

Хугацаагүй

4.27

Тархи, нугасны гаж хөгжил, гидроцефали, нугас хөндийтөл (сирингомиели) Арнольд-Киарын гажиг, ивэрхий

Танин мэдэхүй, оюуны хомсдол, мөчний саажил, хатангирал, мэдрэхүйн өөрчлөлт, тагнай,  залгиурын саа, шээс задгайрал

80-90

Хугацаагүй

5. НҮДНИЙ ӨВЧИН

5.1

Нэг нүд нь зохих эмчилгээ хийгдсэний дараа, таарсан шилтэйгээ /харах чадал 0,3-0,1/ Нөгөө нүдний харах чадал 0,05 буюу түүнээс доош

50-69

1 жил

5.2

а/ Хоёр нүдний сайн харж байгаа нүд нь зохих эмчилгээний дараа таарсан шилтэйгээ харах чадал  0,3-0,1 боловч харааны талбайн алдагдалтай

70-79

2 жил

б/ Хоёр нүдний сайн харж байгаа нүд нь зохих эмчилгээ хийгдсэний дараа, таарсан шилтэй, харах чадал 0,06-0,09 боловч хоёр нүдний харааны талбайн алдагдалтай

80-89

2 жил

5.3

Хоёр нүдний хараа зохих эмчилгээ хийгдсэний дараа, таарсан шилтэй 0,05 буюу түүнээс доош /2,5 м зайд гарын хуруу тоолох төдий/

90-100

Хугацаагүй

5.4

Төрөлхийн өнгөний гажигтай /нүдний өнгөний хараа шаардагдах бүх төрлийн жолооч, нисгэгч, лаборант, зураач болон бусад/, нэг нүд нь хараагүй бол

Хөдөлмөрийн нөхцөл солих

6. Чих, хамар, хоолойн өвчин

Сонсгол  тэнцвэрийн эрхтэнтэй холбоотой үйл ажиллагааны өөрчлөлт

6.1

Хоёр чихний сонсгол: Хэнгэргэн хальс нөхсөний дараа дуу дамжуулах хэлбэрээр сонсголын түвшин  41-45 дб, мэдрэл-мэдрэхүйн ба холимог хэлбэрт /41-55 дб/ бууралттай бол

50-59

1 жил

6.2

Хоёр чихний сонсгол: Дуу дамжуулах хэлбэрээр сонсголын түвшин 56-70 дб, ба мэдрэл-мэдрэхүйн холимог хэлбэрт /56-70дб/ бууралттай бол

60-69

1 жил

6.3

Хоёр чихний сонсгол: Дуу дамжуулах, мэдрэл-мэдрэхүйн холимог хэлбэрээр  хүнд зэргийн /71-90дб/ бууралттай бол

70-79

2 жил

6.4

Олдмол дүлий үед /2 чихний сонсгол 90дб–ээс дээш бууралттай бол / хэлтэй бол

80-90

Хугацаагүй

6.5

Төрөлхийн таг дүлий /хэлгүй бол/

100

Хугацаагүй

6.6

Вестибуляр гаралтай, эмийн эмчилгээнд сайжирдаггүй, олон дахилттай толгой эргэлт, тэнцвэрийн өөрчлөлт /огилт бөөлжилт, чих шуугих, сонсгол бууралт/

а/ Хөнгөн

50

1 жил

б/ Дунд

60

1 жил

в/ Хүнд

70

2 жил

6.7

Чихний мэс заслын дараах байдал

50-69

1-2 хүртэлх жил

6.8

Хамрын салстын архаг үрэвсэл

а/ Хамрын салстын архаг хатингарт үрэвсэл, III үе

60

1-2 хүртэлх жил

б/ Хамрын салстын архаг хатингарт үрэвсэл, IV үе (озен)

70

Хугацаагүй

6.9

Хамрын ухархайн ба гавлын хөндийн хүндрэлийн мэс заслын дараах байдал

70-79

2-3 хүртэлх жил

6.10

Дууны хөвчийн хоёр талын саа

80-100

Хугацаагүй

Нүүр амны өвчин

6.11

Протез хийвч үйл ажиллагаа нь  сэргэхгүй болсон  эрүү тагнайн гажиг

70-79

Хугацаагүй

6.12

Шүдний болон гэмтлийн гаралтай эрүүний ясны архаг тархмал идээт-үхжилт үрэвслийн улмаас эрүүний 1/3 эсвэл эрүүний үений толгой эрүүтэй хамт тайрагдаж зажлих, залгих, зуултын үйл ажиллагаа алдагдаж нүүрний хэлбэр өөрчлөгдсөн бол

70-79

2 жил

6.13

Гэмтлийн улмаас хоншоор ясны Лефор II, III, шанаа ясны биеийн хугарлын үед зажлих, залгих үйл ажиллагаа алдагдаж, нүдний алим ширгэх, нүүрний хэлбэр өөрчлөгдсөн бол

70-79

2 жил

6.14

Түлэгдлийн улмаас хамрын нүх нарийсах, дээд доод зовхи гадагш эргэх, дээд доод уруулын хэлбэр алдагдах, нүүр муруйх, нүүрний гоо сайхны эрс алдагдалд орсон бол

80-90

Хугацаагүй

7. МЭС ЗАСЛЫН ӨВЧИН

Уушигны идээт  өвчнүүд

7.1.

Өвчний I үе буюу ерөнхий хордлоготой, өвчин ойрхон хурцдаж  удаан үргэлжлэх тохиолдлууд

50-69

1 хүртэлх жил

7.2

Өвчний III үе буюу биеийн байнгын ерөнхий хордлого илэрхий бөгөөд амьсгалын дутагдал үүссэн бүх биеийн амилойдоз хавсарсан

70-79

1-2 хүртэлх жил

Гялтангийн идээт  архаг  үрэвсэл:

7.3.

Гялтангийн хөндийд идээт цоорхой үүссэн биеийн ерөнхий хордлого илэрхий боловч амьсгалын дутагдалгүй

50-69

1 хүртэлх жил

Уушигны хагалгааны дараах байдал

7.4.

Өрөөсөн уушги авахуулсан, биеийн ерөнхий байдал хөнгөн, амьсгалын дутагдалгүй

Хөдөлмөрийн нөхцөл солих

7.5.

Үрэвсэл, хагалгааны дараа цээжний гялтангийн  наалдац ихээр үүссэн, амьсгалын дутагдал илэрсэн

50-69

1-2 хүртэлх жил

Гэдэсний наалдац өвчин

7.6.

Нарийн, бүдүүн гэдсэнд хагалгаа хийлгэсний дараа ямар нэг хэлбэрийн цоорхой үүсгэсэн хүндрэлээс шалтгаалж тураал үүссэн

70-79

1-2 хүртэлх жил

7.7.

Хоёроос дээш удаа гэдэс нь түгжирч хагалгаа хийлгэсэн, үйл ажиллагааны хямралтай

50-69

1 жил

Ходоод, 12 хуруу гэдэсний хагалгааны дараах үе:

7.8.

Хагалгааны дараа хоол боловсруулалт муудаж турж, эцэх  бусад хүндрэлтэй

50-69

1-2 хүртэлх жил

7.9.

Ходоодоо бүрэн тайруулж, зондоор хооллодог

70-79

Хугацаагүй

Элэг ба нойр булчирхайн  өвчнүүд

7.10.

Элэг хатуурах өвчний улмаас дэлүү томорсон, хагалгааны дараах   үе   (дэлүүний артери бөглөснөөс)

50-69

1 хүртэлх жил

7.11.

Элэгний бэтэг хагалгааны дараах идээт хөндий, цоорхой, наалдац үүссэн хүндрэлтэй тохиолдлууд

70-79

1-2 хүртэлх жил

7.12.

Элэгний хавдрын улмаас хийгдсэн хагалгаа элэгний судас бөглөх эмчилгээний дараах байдал (хортой, хоргүй) хүндрэл, хордлого

70-79

2 хүртэлх жил

7.13.

Элэг уйланхайтах, өвчний хүнд үеийн мэс заслын дараа

50-69

1 хүртэлх жил

7.14.

Нойр булчирхайн мэс заслын дараах байдал

70-79

2 хүртэлх жил

7.15.

Элэгний үүдэн вен залгах мэс заслын дараах үе

70-79

3 хүртэлх жил

Бөөр,  шээс дамжуулах эрхтэний мэс заслын өвчнүүд

7.16.

а/ Шээдэг сүвний нарийсалд хоёроос дээш удаа мэс засал хийсэн боловч сүвний нарийсал дахисан, нөхөн сэргээх боломжгүй, умдагны дээгүүр гуурстай тохиолдолд

70-79

Хугацаагүй

б/ Шээс дамжуулах доод замын эмгэг(түрүү булчирхайн томрол, сүвний нарийсал)-ийн улмаас шээсний гаралт саатаж бөөрний дутагдалд орвол

70-79

2 жил

7.17.

а/ Давсаг, шээлгүүр, шээдэг сүвний хоргүй хавдрын давтан мэс заслын дараах үе

50-69

1 жил

б/ Давсаг авах мэс засал хийлгэсэн, хиймэл давсаг/ бүдүүн, нарийн гэдсээр/-тай гуурстай тохиолдолд

80-100

Хугацаагүй

7.18.

а/ Давсаг үтрээний цоорхой үүссэн шээс задгайрах

50-69

1 жил

б/ Шээлгүүр үтрээний цорго үүссэн шээс  задгайрах

50-69

1 жил

7.19.

а/ 2 бөөрөнд 2 см-ээс дээш чулуутай тохиолдолд,  бөөр усжих болон шээлгүүрийн дамжуулах үйл ажиллагааны  алдагдлын улмаас дэгээ гуурс (стент) тавиулсан, эсвэл гадна гуурс (нефростом) тавиулаад байнга солиулдаг тохиолдолд

80-90

2 жил

б/ Бөөр, шээлгүүрт нөхөн сэргээх мэс засал хийсэн боловч өвчин сэдэрсний улмаас байнгын гуурс тавиулсан.

80-90

2 жил

в/ Ганц бөөрөнд мэс засал хийсэн тохиолдолд

80-90

2 жил

Шулуун гэдэсний өвчнүүд

7.20.

Бүдүүн, шулуун гэдэс тайрах хагалгааны дараа гэдэсний цоорхой  үүссэн

70-79

1 хүртэлх жил

7.21.

Бүдүүн гэдэсний өвөрмөц гаралтай шархлаат  үрэвслийн дахилттай, хүндрэлтэй хэлбэр

50-69

1-2 хүртэлх жил

7.22.

Парапроктит өвчний улмаас хэд хэдэн удаа  хагалгаа хийлгэж  байнгын цоорхойтой

50-69

1-2 хүртэлх жил

Хорт хавдрууд

7.23.

Клиник рентген, цитологи, дуран болон бусад  шинжилгээнүүдээр онош нь батлагдсан I,II үеийн хорт хавдрууд мэс засал болон өвөрмөц (хими, туяа) эмчилгээний дараах үе

50-69

2-3 хүртэлх жил

7.24.

Хол, ойрын эрхтэндээ үсэрхийлж III,IV үедээ орсон хорт хавдрууд

80-100

Хугацаагүй

7.25.

Хорт хавдрын улмаас улаан хоолой, уушиг, ходоод, элэг бөөр, шулуун гэдэс зэрэг эрхтэн тайрсан ба авах хагалгаа хийлгэсний дараах байдал

70-79

3-5 жил хүртэлх

7.26.

Туяа  эмчилгээ хийлгэж эдгэрсэн боловч эмчилгээний дараах хүндрэлтэй (индурац, тэжээллэгийн шалтгаант эдгэхгүй шархлаа, цорго үүсэх)

70-79

3-5 хүртэлх жил

7.27.

Хавдрыг эмчилсний дараа дахилт, үсэрхийлэл өгөөгүй

50

2-3 хүртэлх жил

Хоргүй хавдрууд

7.28.

Хоргүй хавдрын улмаас уушиг, ходоод, элэг бөөр, шулуун гэдэс зэрэг эрхтэн тайрах хагалгаа хийсний дараах байдал

50-69

2 жил хүртэлх

7.29.

Эрхтэн шилжүүлэн суулгасан хагалгааны дараах үе

70-79

2-3 жил хүртэлх

7.30.

Хоргүй хавдар, хавдар төст өвчний улмаас орчны эд эрхтэнийг дарсан үйл ажиллагааг алдагдуулсан, өвчтөний биеийн байдал, нас, хавсарсан өвчин, хавдрын байдал зэрэг шалтгаанаас мэс засал хийх боломжгүй тохиолдлууд, тэдгээрийн хүндрэл

50-69

5 хүртэлх жил

8. ЭХ БАРИХ, ЭМЭГТЭЙЧҮҮДИЙН ӨВЧИН

8.1.

Төрөх үеийн гэмтэл ба мэс заслын улмаас үтрээ, давсаг, шулуун гэдэсний аль нэгэнд нь цоорхой үүсч  өтгөн, шингэнээ барьж чадахгүй болох

50-69

2 хүртэлх жил

8.2.

Төрсний болон мэс заслын дараа аарцаг, умай, хөлний гүний хураагуур судсанд тромбофлейбит болж хүндэрсэн, явц нь архагшин, хурцдах,  хийсэн эмчилгээнд засал авахгүй

50

1 хүртэлх жил

8.3.

Умайг бүхлээр эсвэл үтрээн дээгүүр тайрах мэс засал хийгдсэний дараа шээс задгайрах, байнга савирах

50

1 хүртэлх жил

8.4.

Байнгын шаналгаатай эмэгтэйчүүдийн бэлэг эрхтэний болон бусад эрхтэний /шулуун гэдэс, элэг, чацархай/ эндометроз өвчин

50-69

1 жил

8.5.

Хүнд, халуун хортой нөхцөлд ажилладаг зуршсан зулбалт, дутуу төрөлттэй эмэгтэйчүүд

Хөдөлмөрийн нөхцөл солих

8.6.

Мэс  засал хийлгэсний дараа хүнд хэлбэрийн аарцгийн хөндийн эрхтэний унжилт

50-69

1 хүртэлх жил

9. АРЬСНЫ ӨВЧИН

9.1.

а/ Мөөгөн үлдийн хавдрын болон гүвдрүүт хэлбэр

70

5 хүртэлх жил

б/ Мөөгөн үлдийн улайралт үе

80

5 хүртэлх жил

9.2.

а/ Хайрст үлд, олон жил үргэлжилсэн, тархмал, хөрзөнт, улайралт, үе мөчний шүүдэст хэлбэр

80

2 жил

б/ Хайрст үлд, олон жил үргэлжилсэн шүүдэст хэлбэр

70

5 хүртэлх жил

9.3.

Жинхэнэ цэврүүтэл, арьс, салстыг тархмалаар гэмтээсэн, 6 сараас дээш хугацаагаар үргэлжилж байгаа

80

5 хүртэлх жил

9.4.

Удамшлын   гаралтай  арьсны өвчнүүд, хүнд хэлбэр

а/ Төрөлхийн цэврүүт хөрс хайлал

80

2 жил

б/ Загасан хайрстал, тархмал

70

2 жил

в/Нейрофиброматоз

60

1 жил

г/ Кератодермийн, тархмал ба хязгаарлагдмал

50

2 хүртэлх жил

9.5.

Тархмал зангилаат маажуур

50

1 хүртэлх жил

9.6.

Арьсны идээт өвчин, олон дахилтат, ургацагт шархлаат хэлбэр

70

3 хүртэлх жил

9.7.

Мэдрэл харшлын шалтгаант архаг загатнаат арьсны үрэвсэлт өвчнүүд

а/ Атопийн үрэвсэл

60

5 хүртэлх жил

б/ Тархмал экзем

60

5 хүртэлх жил

9.8.

Дюрингийн өвчин

70

2 хүртэлх жил

9.9.

Пемфигойд /цэврүүшил/

70

3 хүртэлх жил

9.10.

Зээрэнцэг маягийн улаан чонон яр

50

2 хүртэлх жил

10. ГЭМТЭЛ,  СОГОГИЙН ӨВЧИН

Гавал тархины гэмтэл

10.1.

Тархины хүнд бяцралт, суурь ясны хугарал

80-90

2 жил

10.2.

Гавлын хүнхрээ ясны хугарал, гавлын цоорхой

50-69

1 хүртэлх жил

10.3.

Тархи бяцарч гэмтсэн, тархины аалзан бүрхэвчийн дээр, доор цус хурсан, тархины эдийн гүн дэх цус хуралт

70-79

2 хүртэлх жил

Атгаал чөмөгний толгойн гаднах ба доторхи хугарал:

10.4.

Атгаал чөмөгний толгойн анатомийн  хүзүүний хугарал,/толгойн үхжил үүссэн бол/ үйл ажиллагааны алдагдалтай

50-69

1 хүртэлх жил

10.5.

Атгаал чөмөгний гандан хэсгийн хугарлын бороолоогүй, бороололт удааширсан, хуурамч үе үүссэн, яс онгойж дутсан, тэжээлийн ба үйл ажиллагааны алдагдалтай

50-69

2 хүртэлх жил

Атгаал чөмөгний булууны үе дайрсан хугарал

10.6.

Булуу дайрч Т ба Ү хэлбэрээр хугараад удсан ба  буруу байрлалд бороолж үйл ажиллагаа нь алдагдсан тохойн үений хөдөлгөөний хомсдол үүссэн хугарал

50-69

2 хүртэлх жил

10.7.

Толгойт ёврон, булуу хугараад үений завсарт орж хавчигдсан эсвэл дотор талын товгор хугараад богтосны мэдрэлийг дарснаас гарын үйл ажиллагаа алдагдсан

50-69

1-2 хүртэлх жил

Шуу, богтосны дээд төгсгөлийн үе дайрсан хугарал

10.8.

Шуу ясны Монтежда, Галейци зөрүүтэй хугарал, мултрал

50-69

1 хүртэлх жил

10.9.

Шууны тэжээл алдагдлын Фолькманы хомсдол, Зудекийн хам шинж

50-69

1 жил

10.10.

Бугуйн жижиг яснуудын (сар ба завь хэлбэрт) хугарал, бороолоогүй, өвдөлттэй, үйл ажиллагааны алдагдалтай

50-69

2 хүртэлх жил

Алганы олон шивнүүр ясны  хугарал

10.11.

Сарвууны 1, 2, 3 хурууны нугалагч шөрмөсний гэмтлийн үлдэц

50-69

1 хүртэлх жил

Хүзүүний ясны хугарал:

10.12.

Аман хүзүү, хатан хүзүү бусад хүзүүний шүдэн сэртэн шахагдсан эсвэл дутуу мултраад нугасаа дараагүй бол

Хөдөлмөрийн нөхцөл солих

10.13.

Сээр, харцага, нурууны нугасаа дараагүй хугарал, нэг буюу 2-3 нурууны их бие шахагдаж эсвэл нум нь хугараад нугасаа дараагүй

Хөдөлмөрийн нөхцөл солих

Аарцаг сүүжний ясны хугарал

10.14.

Аарцгийн  дээд доод цагираг тасарсан хугарал, мултрал зөрөөтэй бороолж эдгэрсэн, аарцагны хэлбэр алдагдсан

50-69

1 хүртэлх жил

10.15.

Аарцгийн  цагираг хагас буюу бүрэн тасарсан хугарал (мальгена хэлбэрийн хугарал)

50-69

1 хүртэлх жил

10.16.

Аарцгийн  хөндийн эрхтний гэмтэлтэй хавсарсан нийлмэл хугарлууд

70-79

2 жил

10.17.

Сүүжний тогооны ирмэгийн хугарлын үлдэц

50-69

2 хүртэлх жил

Дунд чөмөгний хугарал

10.18.

Дунд чөмөгний хүзүү болон гандан хэсгийн хуурамч үе үүсч ясны тэжээл, гишгэх үйл ажиллагаа алдагдсан, мөн эндопротез тавиулсны дараах үе

50-69

1 хүртэлх жил

10.19.

Дунд чөмөгний гандан хэсгийн хугарал (бороо удааширч хөлийн явах, гишгэх үйл ажиллагаа алдагдсан үед)

50-69

2 хүртэлх жил

10.20.

Өвдөгний үе доторх хугарал, хагас ба бүрэн мултрал, урд хойд чагтан холбоос, дотор гадна холбоосуудын ужиг гэмтэл

50-69

1 хүртэлх жил

Шилбэ, шагай, тавхайн ясны хугарал

10.21.

Шилбэний 2 яс хугарч зөрөө ихтэй бороолсноос богиносож, тахийж хөлийн тулгуур алдагдсан

50-69

1 хүртэлх жил

10.22.

Шаант чөмөгний хуурамч үе үүссэн, бороолоогүй, бороо удааширсан, ясны дутмагшилтай

50-69

1 хүртэлх жил

10.23.

Гэмтлийн шалтгаантай шилбэ тавхайн мэдрэл судасны хавсарсан гэмтэлтэй хугарлын үлдэц /Фолькманы хомсдол/

50-69

1 хүртэлх жил

10.24.

Шагайн үе дайрсан хугарал,  хавчаар яснуудын хугарал, мултрал, шаант тахилзуур ясны үелэмжийн /сендосмоза/ гэмтлийн үлдэц

50-69

1 хүртэлх жил

10.25.

Тавхайн жижиг яснууд улны шивнүүрүүдийн хугарал, мултрал буруу бороолсон үед улны хүрээ өөрчлөгдөж үйл ажиллагаа алдагдаж  гишгэхэд их эмзэглэлтэй

50-69

6 хүртэлх сар

10.26.

Өсгий, шагайн яснуудын зөрөөтэй хугарал буюу мултрал бяцрал (мэдрэл тэжээлийн дутагдал, шархлаатай бол)

50-69

1 хүртэлх жил

Хавирганы ясны хугарал

10.27.

Олон хавирга хугарч зөрөөтэй бороолж эдгэрэх, цээжний хэлбэр дүрс алдагдаж амьсгалын дутагдалтай бол

50-69

1 хүртэлх жил

Түлэнхийн өвчин:

10.28.

III-ын А,Б   IV  зэргийн түлэгдэл биеийн гадаргуугийн 15-аас дээш хувийг хамарсан тохиолдол

70-79

2 жил

10.29.

Түлэнхийн уршгаар  гарын эрхий, долоовор, дунд хуруунуудын үйл ажиллагаа нөхөн сэргээх мэс засал эмчилгээнд засагдаагүй болон мухар болсон бол

50-69

1 жил

10.30.

3,4 дүгээр зэргийн түлэнхийн улмаас цоройн суналт багассан, үений хөдөлгөөн хомсдсон, нөхөн сэргээх мэс засал эмчилгээнд засагдаагүй бол

70-79

2 жил

10.31.

Биеийн гадаргууны 18 хувиас бага талбайтай 3,4 дүгээр зэргийн түлэгдлийн улмаас  гар, хөл, хүзүү, толгойн хөдөлгөөнийг эрс хязгаарласан  нөхөн сэргээх мэс засал эмчилгээнд засагдаагүй бол

50-69

1 жил

Том үений хөдөлгөөн алдагдалт

10.32.

Нуруу гулсалтын хүнд хэлбэрийн үед нуруу 0.5 мм-ээс дээш гулсалт ба нугасны суваг нарийссан тохиодолд

50-69

1 жил

10.33.

Том үе буруу байрлалд хөдөлгөөнгүй бороолж үйл ажиллагаа нь их хэмжээгээр алдагдсан, өвчний хүнд хэлбэр

50-69

1 жил

10.34.

Дунд чөмөгний хүзүүний  өнцөг багасалтын хүнд хэлбэр нуруу хотойлттой, хөл богиносолт, өвдөлттэй хавсарсан тохиодолд

50-69

1 жил

10.35

Түнхний төрөлхийн мултрал үений хэлбэр хөдөлгөөн алдагдах өвчний шинж тэмдэгтэй, нуруу, аарцагт өөрчлөлт орсон тохиодолд

50-69

1жил

Тайралтууд

Хөлний тайралтууд

10.36.

Шилбэ аль нэг түвшинд мухар

1тал

50-69

Хугацаагүй

2 тал

70-79

Хугацаагүй

10.37.

Гуя аль нэг түвшинд мухар бол

1 тал

70-79

Хугацаагүй

2 тал

80-90

10.38.

Гэмтлийн улмаас хөлийн хуруунууд тайрагдсан тулах эрхтний үйл ажиллагаа хүндээр алдагдсан

1тал

50-69

1 жил

2 тал

70-79

Хугацаагүй

10.39.

Түнхний үеэр тайрагдсан

1 тал

70-79

Хугацаагүй

2 тал

90-100

10.40.

Шпорын үеэр тайралт хийгээд мухар тавхай нь согогтой болсон, нөгөө хөлийн тавхайн хуруунууд (1-5) тайрагдсан бол 2 талын лисфранкын үеэр мухар

1 тал

50-69

Хугацаагүй

2 тал

70-79

Гарын тайралтууд:

10.41.

Нэг гар аль нэг түвшинд мухар

50-69

Хугацаагүй

10.42.

Нэг гар аль нэг түвшинд мухар, нөгөө гарын үйл ажиллагаа хязгаарлагдсан

70-79

Хугацаагүй

10.43.

Хоёр гар аль нэг түвшинд мухар

80-90

Хугацаагүй

10.44.

Гарын эрхий эсвэл долоовор хуруу нь бусад 2-оос дээш хуруутай тайрагдсан тохиолдолд

1 тал

50-69

Хугацаагүй

2 тал

70-79

10.45.

Гарын эрхий  долоовор  хуруунууд хоёулаа  алга шивнүүрийн  үеэр тайруулсан

50-69

Хугацаагүй

10.46.

Мөр тохой, өвдөгний дурангийн хагалгааны дараах үе

50-69

6 хүртэлх сар

10.47.

Мөр, түнх,  тохой, өвдөг, шагайн хиймэл үе хийлгэсний дараах үе

50-69

1 хүртэлх жил

10.48.

Мөрний үеэр байрандаа хөших, мөр эргүүлэгч нударга булчингийн ужиг гэмтэл

50-69

1 жил

10.49.

Шууны болон дундын богтны мэдэрхүй болон хөдөлгөөний гүнзгий өөрчлөлттэй архаг гэмтэл 0-2 балл

50-69

1 жил