Татварын ерөнхий газрын даргын

2019 оны А/270 дугаар тушаалын хавсралт

Татварын өрийг татвар төлөх үүрэгтэй хоёрдогч этгээдээс гаргуулах

үйл ажиллагааг хэрэгжүүлэх журам

Нэг.Нийтлэг үндэслэл

1.1.Өртэй татвар төлөгчийн хөрөнгөөс татварын өрийг хураахад уг хөрөнгө хүрэлцэхгүй бол Татварын ерөнхий хуулийн 57 дугаар зүйлд заасан татвар төлөх үүрэгтэй хоёрдогч этгээдээс татварын өр /цаашид “хоёрдогч этгээд” гэх/ хураан барагдуулахад энэхүү журмыг мөрдөнө.

Хоёр.Татвар төлөх үүрэгтэй хоёрдогч этгээдийг тогтоох

2.1.Татварын улсын байцаагч татварын өр хураах үйл ажиллагааг хэрэгжүүлэхдээ өртэй татвар төлөгчийн хөрөнгийн байдлыг Татварын ерөнхий хуулийн 59 дүгээр зүйлд заасны дагуу тогтооно.

2.2.Татварын улсын байцаагч энэ журмын 2.1-д заасан үйл ажиллагааг хэрэгжүүлэхэд өртэй татвар төлөгчийн хөрөнгө татварын өрийг төлөхөд хүрэлцэхгүй гэдгийг тогтоосон тохиолдолд Татварын ерөнхий хуулийн 57.1-д заасан татварын өр үүссэн хугацаанаас нэг жилийн өмнөх өдрөөс хойших хугацаанд тухайн өртэй татвар төлөгч хөрөнгөө үнэгүй, эсхүл хэт бага үнээр бусдад шилжүүлсэн эсэх, бусдаас авах авлагаа хүчингүй болгож бусад этгээдэд ашигтай байдлыг бий болгосон эсэхийг шалгаж тогтооно.

2.3.Энэ журмын 2.2-т заасан нөхцөл байдал тогтоогдвол тухайн этгээд татвар төлөх үүрэгтэй хоёрдогч этгээд болно.

2.4.Хоёрдогч этгээдийг тогтоохдоо дараах зарчмыг баримтална:

2.4.1.хөрөнгө бэлэглэх, авлага шилжүүлэх, хөрөнгө оруулах, хөрөнгө орлуулан төлөх зэрэг үнэгүй шилжүүлсэн эсэх;

2.4.2.Иргэний хуулийн 239 дүгээр зүйлд заасны дагуу авлага хүчингүй болгосон эсэх;

2.4.3.зах зээлийн ханш тодорхой үнэт цаас зэрэг хөрөнгийн тухайд үнэ нь зах зээлийн үнээс бага байгаа бол хэт бага үнэ гэж үзэх;

2.4.4.бусад хөрөнгийн тухайд Татварын ерөнхий хуулийн 6.1.11-д заасан жишиг үнийн аргаар тодорхойлсон үнээс бага дүнтэй бол хэт бага үнэ гэж үзэх.

Гурав.Хоёрдогч этгээдийн төлөх татварын хэмжээг тодорхойлох

3.1.Хоёрдогч этгээдийн төлөх татварыг өртэй татвар төлөгчийн татварын нийт өрөөс хоёрдогч этгээдийн хариуцах татварын өрийн хэмжээгээр тодорхойлно:

3.1.1.өртэй татвар төлөгч хөрөнгөө үнэгүй шилжүүлсэн бол шилжүүлж авсан хөрөнгө, эрхийн үнийн дүнгээр;

3.1.2.энэ журмын 3.2-т заасан хөрөнгийг шилжүүлж авсан хөрөнгийн үнэ өөрчлөгдөөгүй тохиолдолд уг хөрөнгөөс бий болсон өгөөжийг энэ журмын 3.1.1-д заасан үнийн дүнд нэмж тооцохгүй;

3.1.3.шилжүүлж авсан хөрөнгийн үнэ нэмэгдсэн бол тухайн үнийг нэмэгдүүлэхэд гарсан зардлыг хасна;

3.1.4.шилжүүлсэн хөрөнгө нь газар дээрх хөрөнгийг өмчлөх зорилгоор газар ашиглах, бусдын газрыг тусгай зориулалтаар ашиглах, түрээслэх, ипотекийн эрх бий болсон бол хөрөнгийн үнэ дээр дээрх эрхийн дагуу олсон орлогыг нэмж, эрх бий болгоход зарцуулсан зардлыг хассан дүнгээр тооцно.

3.2.Шилжүүлж авсан хөрөнгийг бүхэлд нь эсхүл зарим хэсгийг худалдан борлуулсан, бэлэглэсэн, гэмтээсэн, гамшигт өртсөн шалтгаанаар уг хөрөнгийн үнэд өөрчлөлт орсон тохиолдолд үлдсэн хөрөнгийн үнэ дээр дээрх шалтгааны улмаас албадан худалдсан, бэлэглэсэн үнэ, эд зүйлийн төлбөр, даатгалын нөхөн төлбөр, хохирлын нөхөн төлбөр зэрэг орлогыг нэмж тухайн орлогыг олж авахад гарсан зардлыг хассан дүнгээр тооцно.

3.3.Өртэй татвар төлөгч нь хөрөнгөө бусдад хэт бага үнээр шилжүүлсэн бол Татварын ерөнхий хуулийн 6.1.11-д заасан үнээс шилжүүлсэн үнийн дүнгийн зөрүүгээр.

3.4.Бусдаас авах авлага, өгөх өглөг хүчингүй болгосон бол хүчингүй болгосон авлага, өглөгийн хэмжээгээр.

3.5.Татварын алба нь татвар төлөх үүрэгтэй хоёрдогч этгээд болон энэ журмын 3.1-д заасны хоёрдогч этгээдийн төлөх татварыг тодорхойлж Татварын бүртгэл, мэдээллийн нэгдсэн санд шинээр үүсгэн бүртгэнэ.

3.6.Өртэй татвар төлөгчийн нийт өрнөөс хоёрдогч этгээдэд хамаарах өрийн дүнг “Бусдаар төлүүлэхээр шийдвэрлэсэн” хэсэгт оруулж нийт өрнөөс тусгаарлана.

Дөрөв.Хоёрдогч этгээдэд мэдэгдэх хуудас хүргүүлэх

4.1.Өртэй татвар төлөгч Татварын ерөнхий хуулийн 51.1.7-д заасан хугацаанд төлөөгүй бол харьяалах татварын алба нь хоёрдогч этгээдийн төлөх татварын хэмжээг даргын тушаалаар баталгаажуулж, мэдэгдэх хуудас хүргүүлнэ.

4.2.Татварын алба хоёрдогч этгээдэд мэдэгдэх хуудсыг биечлэн, шуудангаар, цахим хэлбэрээр хүргүүлнэ. Мэдэгдэх хуудсыг хүлээн авахаас татгалзсан нь хоёрдогч этгээдийн татвар төлөх үүргээс чөлөөлөгдөх үндэслэл болохгүй.

4.3.Өртэй татвар төлөгчид татварын өр төлөх хугацааны хөнгөлөлт үзүүлсэн хугацаанд татварын өртэй нь холбогдуулан татвар төлөх үүрэгтэй хоёрдогч этгээдэд мэдэгдэх хуудас хүргүүлэхгүй. Хоёрдогч этгээдэд татварын өр төлөх хугацааны хөнгөлөлт үзүүлсэн нь өртэй татвар төлөгчид хамаарахгүй.

4.4.Энэ журмын 4.1-д заасан үйл ажиллагааг татварын албаны татвар хураах, өр барагдуулах чиг үүрэг хариуцсан нэгж хэрэгжүүлнэ.

4.5.Татварын ерөнхий хуулийн 79.3-т зааснаар мэдэгдэх хуудас, урьдчилан нэхэмжлэх хуудсыг гардуулсанд тооцно.

Тав.Хоёрдогч этгээдээс татварын өр хураах үйл ажиллагаа

5.1.Хоёрдогч этгээдээс татварын өрийг хураах ажиллагаанд Татварын ерөнхий хуулийн 51, 54, 60, 61, 62, 63, 64, 65, 66, 68, 69 дүгээр зүйл нэгэн адил хамаарч үйлчилнэ.

5.2.Хоёрдогч этгээд татварын өрийг татварын албаны мэдэгдэх хуудсанд заасан дансанд өөрийн нэрээр төлнө. Хоёрдогч этгээдийн төлсөн татварын хэмжээгээр өртэй татвар төлөгчийн татварын өрийн хэмжээг бууруулна.

5.3.Хоёрдогч этгээд мэдэгдэх хуудсанд нэхэмжилсэн татварын өрийг өөрт хамаарах илүү төлсөн татвараас суутган тооцуулж болно.

5.4.Өртэй татвар төлөгч татварын өрөө төлсөн, суутган тооцуулсан, татварын ногдлыг бууруулах залруулга хийсэн зэргээр татварын өр хэсэгчлэн буурсан бол буурсан татварын өрийн хэмжээгээр хоёрдогч этгээдийн төлөх татвар буурна.

5.5.Хоёрдогч этгээдийн илүү төлөлтөөс татварын өрийг төлөхөд хүрэлцэхгүй бол үлдсэн татварын өрийг төлөхөөс чөлөөлөх үндэслэл болохгүй.

5.6.Өртэй татвар төлөгчийн өрийг хоёрдогч этгээд төлөхдөө илүү төлсөн бол хоёрдогч этгээд татварын өртэй тохиолдолд уг дүнг татварын өрөнд суутган тооцно.

5.7.Татварын алба энэ журмын 5.2, 5.3, 5.4-т заасныг хэрэгжүүлэхдээ өртэй татвар төлөгч, хоёрдогч этгээдэд тухай бүр мэдэгдэнэ.

5.8.Хоёрдогч этгээдэд Татварын ерөнхий хуулийн 58.3-т зааснаас бусад тохиолдолд өр үүссэн хугацаанаас хойш ажлын 30 хоногийн дотор нэхэмжлэх хүргүүлнэ.

5.9.Хоёрдогч этгээдээс эрсдэлтэй татварыг урьдчилан хураах нөхцөл үүссэн бол Татварын ерөнхий хуулийн 54.2-т заасан хугацаанд татварын алба эрсдэлтэй татварыг урьдчилан хураах нэхэмжлэх хуудсыг хүргүүлнэ.

5.10.Өртэй татвар төлөгчөөс эрсдэлтэй татварыг урьдчилан хураах нөхцөл үүссэн бол уг шалтгаанаар хоёрдогч этгээдэд урьдчилан хураах үйл ажиллагаа явуулахгүй.

5.11.Татварын албанаас хоёрдогч этгээдэд нэхэмжлэх хүргүүлсний дараа татварын өрийн дүн өөрчлөгдсөн бол дараах үйл ажиллагааг хэрэгжүүлнэ:

5.11.1.татварын өрийн дүнг бууруулах, залруулах;

5.11.2.хоёрдогч этгээдийн үүрэг үүссэний дараа өртэй татвар төлөгчийн залруулгаар нэмэгдсэн өр хоёрдогч этгээдэд хамаарах бол уг өрийн дүнг нэмж татварын өрийг мэдэгдэх хуудсаар дахин хүргүүлнэ.

5.12.Харьяалах татварын алба шаардлагатай гэж үзвэл Татварын ерөнхий хуулийн 60, 61, 62, 63, 64, 65, 66 дугаар зүйлд заасан үйл ажиллагааг хэрэгжүүлэхдээ дараах зарчмыг баримтална:

5.12.1.хоёрдогч этгээдээс татварын өр хураах үед хоёрдогч этгээдийн үүрэг үүссэн хөрөнгөөс бусад хөрөнгийг битүүмжлэхгүй;

5.12.2.хоёрдогч этгээдийн үүрэг үүсэх шалтгаан болсон хөрөнгө, бусад хөрөнгө нь нийлж нэг хөрөнгийг бүрдүүлж байгаа тохиолдолд уг хөрөнгийг битүүмжилж болно.

5.13.Хоёрдогч этгээд Татварын ерөнхий хуулийн 53 дугаар зүйлд заасан хөнгөлөлт эдлэх хүсэлт гаргасан тохиолдолд харьяалах татварын алба Татварын өр төлөх хугацааг хөнгөлөх журмын дагуу татварын өр төлөх хугацааны хөнгөлөлт үзүүлж болно.

5.14.Өртэй татвар төлөгчид татварын өр төлөх хугацааны хөнгөлөлт үзүүлэхийн өмнө хоёрдогч этгээдийн хөрөнгийг битүүмжилсэн, хөнгөлөлт үзүүлэх хугацаанд тухайн хөрөнгийн үнэ цэнийг бууруулахгүйн тулд их хэмжээний зардал гарч, уг хөрөнгөөс татварын өрийг барагдуулах боломжгүй тохиолдолд битүүмжлэлийг цуцална.

5.15.Татварын ерөнхий хуулийн 68, 69 дүгээр зүйлд заасныг хэрэгжүүлэхдээ хөрөнгийг хоёрдогч этгээдийн үүрэг үүсгэсэн хөрөнгө, бусад хөрөнгө гэж хуваахгүй мөнгөн хөрөнгөд шилжүүлэх ажиллагааг хэрэгжүүлсэн бол бусад хөрөнгөд хамаарах мөнгөн дүнг хоёрдогч этгээдэд олгоно.

Зургаа.Хоёрдогч этгээдийн үүрэг дуусгавар болох

6.1.Хоёрдогч этгээдэд хамаарах татварын өрийг бүрэн төлж барагдуулсан бол хоёрдогч этгээдэд энэ тухай мэдэгдэж татвар төлөх үүрэг дуусгавар болно.

6.2.Хоёрдогч этгээд энэ журмын 5.2-т заасны дагуу татварын өрийг бүрэн төлсөн бол татвар төлөх хоёрдогч үүрэг дуусгавар болж өртэй татвар төлөгчид энэ тухай мэдэгдэнэ.

6.3.Хоёрдогч этгээдээс шүүхэд гаргасан нэхэмжлэлийн дагуу шүүхээс хоёрдогч үүрэг үүсэх нөхцөл, шалгуурыг бодит бус гэж үзэн цуцлах шийдвэр гаргасан бол хоёрдогч этгээдийн үүрэг дуусгавар болж, өртэй татвар төлөгчийн тусгаарласан өрийг сэргээн бүртгэнэ.